Leeswijzer Dit rapport is een kind van zijn tijd. Het verschijnt digitaal en in druk, maar ontleent zijn structuur en logica aan de wereld van het web. De inhoud is opgebouwd uit korte bijdragen die thematisch gebundeld zijn onder een vijftal tabbladen. De lezer/gebruiker kan naar eigen inzicht door de tekst gaan; er is geen noodzaak om de chronologie van thema’s aan te houden. Het associatieve bladeren vervangt het lineaire lezen, en maakt kennisnemen op maat mogelijk.
Behoudens beknopt zijn de teksten zo
Het rapport is naast een tekstueel ook een
toegankelijk mogelijk gehouden. Terzake,
visueel product. Als surfend zijn we als
zonder jargon, zonder veel uitweidingen
samenleving hoge eisen gaan stellen aan de
en literatuurlijsten en evenmin met veel
beeldende kracht van aangereikte informatie.
cijfermateriaal. Die keuze benadrukt het primaire
Daar is rekening mee gehouden.
doel van het rapport: de weg te effenen naar
De vormgeving is doordacht, infographics
een nieuw media- en informatiebeleid, waarvoor
bieden een synthese van denkbeelden
de koers moet worden gezet die de komende
en voorstellen, en de fotoserie die als een
jaren als baken zal gelden voor het beoordelen
serpentine door de teksten loopt vertelt in
van allerlei maatschappelijke initiatieven op
essentie hetzelfde verhaal, alleen nu met
communicatief vlak en de te formuleren digitale
intrigerende beelden van de ons omringende
agenda van de provincie.
kakofonie aan visuele impulsen.
Het eerste tabblad fast forward
bestaande mediapatroon, meer diepgang,
geeft de essentialia in kort bestek:
open podia en ruimte voor experiment. De drie
beleidsuitgangspunten, samenvattingen,
hier gepresenteerde digitale formats zijn een
besluiten. Je kent hiermee de hoofdlijnen, maar
concrete en snel realiseerbare invulling van die
wordt vooral nieuwsgierig naar de reacties op
behoefte.
vragen die onvermijdelijk opkomen. Het vierde tabblad stakeholders biedt een Onder het tweede tabblad briefings volgt
overzicht van de sonderingen die in het kader
een reeks antwoorden op veelgestelde
van deze rapportage zijn ondernomen. Oude en
vragen. Allereerst over de snel veranderende
nieuwe media, maatschappelijke organisaties,
mediawerkelijkheid, waarin niets meer is wat het
instellingen, overheden, bedrijven en
was, andere actoren op het toneel verschijnen,
individuele, bloggende informatieleveranciers
traditionele kranten en omroepen worstelen
hebben inbreng gehad in het voorliggende
met hun identiteit en informatiegebruikers
plan. Vaak in bilaterale gesprekken, maar ook
zelfbewust gaan bepalen wat er op hun
enige malen in gezamenlijke informatie- en
mediadieet zal staan.
brainstormsessies.
Binnen die context zal ook het Limburgse medialandschap van gedaante verwisselen.
Het vijfde tabblad scenario’s moet gelezen
De hoofdlijnen van die transformatie worden
worden als een mogelijke uitwerking van de hier
geschetst in een tweede groep briefings, die de
geformuleerde hoofdlijnen. Het is een toets
algemene, internationale tendens vertaalt naar
op uitvoerbaarheid, en de criteria die daarbij
provinciaal niveau.
leidend zullen zijn, zonder de noodzakelijke keuzes in dit stadium al te maken. Dat is wel
Het derde tabblad formats gaat in op
het geval voor het pilotjaar 2015, vandaar ook
de publicatieomgevingen die het hart van
de subsidieregeling die GS heeft vastgesteld,
het Limburg Centraal-initiatief vormen.
maar niet voor de cruciale periode daarna.
In gesprekken met het maatschappelijk
Dan zal de Limburgse samenleving in de
middenveld en bedrijfsleven zijn de meest
breedste zin van het woord zelf gestalte moeten
pregnante wensen vastgesteld. Grosso
geven aan de digitale media-, informatie- en
modo willen we samen, aanvullend aan het
kennisinfrastructuur.
fast forward
LimburgCentraal_CS6.indd 2-3
briefings
formats
stakeholders
scenario’s
05/01/15 12:56 pm
I - FAST FORWARD
Voorwoord Dit rapport over nut en noodzaak van regionale mediavoorzieningen in Limburg wijkt af van de gebruikelijke, kaderstellende beleidsnotities, en wel om twee redenen. Mediabeleid, en zeker mediavernieuwing, is traditioneel het speelveld van de landelijke politiek, maar wordt allengs thema van decentrale bemoeienis. Daarmee zijn deze notitie en de daaraan gekoppelde beleidsmaatregelen vooral verkennend van aard: de provincie zal er de komende jaren nog een passende positie voor moeten definiëren. Verder evolueert het mediadomein van de klassieke massamedia, pers en omroep, naar een veel breder veld van informatieleveranciers. Dat vraagt om het formuleren van een media- èn informatiebeleid.
Behoudens brede maatschappelijke
moderne kennismaatschappij, de overheid
ontwikkelingen, de voortschrijdende
(en daarmee het middenbestuur), een taak
digitalisering niet in de laatste plaats, heeft ook
heeft bij het voorzien in een faciliterende
de actualiteit het Limburgse middenbestuur
infrastructuur. Zo goed als de maakindustrie in
genoopt tot het agenderen van regionale
de jaren achter ons een fysieke infrastructuur
communicatiethema’s. MGL kreeg een nieuwe
nodig had om te kunnen functioneren, vraagt
eigenaar en migreerde onlangs van het Britse
de informatiesamenleving nu om een –digitale-
Mecom naar het Vlaamse Concentra, maar
infrastructuur om tot wasdom te komen en
niet zonder financiële garantstelling van de
bij te kunnen dragen aan economische en
provincie. L1 werd dit jaar onderdeel van het
maatschappelijke voorspoed. Die voorziening
nationale omroepbestel, een transformatie
ontbreekt echter zo goed als geheel.
die leidt tot vragen bij zowel de omroep zelf als provinciale bestuurders. Ook de lokale
Het moge duidelijk zijn: de in dit rapport
omroepen verkeren blijvend in woelig water, als
voorgestelde initiatieven, regelingen en
gevolg van budgetkortingen en fusiedruk. En
publicatie-omgevingen vormen samen een
allerlei nieuwe, online media claimen een gelijk
begin- maar geen eindplaatje. Gedurende
speelveld en verwachten van de provincie een
het pilotjaar 2015 zal selectief en gefaseerd
opstelling terzake.
worden opgestart, in nauw overleg met het werkveld. Die introductiefase zal waardevolle
De provincie Limburg neemt deze handschoen
inzichten opleveren voor een meer structurele
op, en wil in het licht van de genoemde
verankering in de daaropvolgende jaren.
verschuivingen met ambitie werken aan de
Met de hier geïntroduceerde media- en
contouren van een provinciaal mediabeleid. De
informatievoorzieningen worden ook de eerste
wensen en verwachtingen van het professionele
bouwstenen aangereikt voor een breder
veld verdienen een serieus antwoord. Waar
beleidsperspectief, de digitale agenda van de
bedrijfsleven, wetenschap en cultuursector
provincie Limburg. Daarmee zal een volgende
voortdurend worden aangemoedigd om
stap worden gezet naar aansluiting bij de
fundamenteel te innoveren, ondanks de kosten
vereisten en mogelijkheden van de moderne
en risico’s, moet ook de overheid op dit punt de
netwerkmaatschappij.
daad bij het woord voegen. Het leidende inzicht bij de hier gepresenteerde
Peter van Dijk,
beleidsafwegingen is de vaststelling dat in de
gedeputeerde Zorg, Welzijn en Media
LimburgCentraal_CS6.indd 4-5
05/01/15 12:56 pm
Samenvatting Geconfronteerd met de verschraling in de nieuwsvoorziening, het migreren van zeggenschap over de regionale omroep naar nationale gremia en het in buitenlandse handen blijven van de regionale pers, zet het provinciebestuur in op de inrichting van een digitale publicatieomgeving ter verrijking van het regionale maatschappelijke debat. Hierbij wordt volop gebruik gemaakt van de kansen die internet biedt voor een gelijk speelveld en verbreding van het scala aan informatieaanbieders. Op deze wijze neemt de provincie Limburg verantwoordelijkheid voor de instandhouding van een compleet en divers informatiepatroon. De geplande voorziening kent drie componenten: een dragende infrastructuur, een digitale publicatieomgeving en enige flankerende, structuurversterkende activiteiten.
De infrastructuur heeft een digitale en
De publicatieomgeving bestaat uit een
een fysieke dimensie; samen vormen ze de
drietal sites, ieder met een eigen profiel maar
Limburgse mediacentra. Digitaal is het complex
elkaar wel aanvullend. Voor diepgang zorgt
van netwerkverbindingen, domeinen en
een site waarop kenniscentra en andere
applicaties, voor zowel vast als mobiel internet.
informatieleveranciers, samengebracht in
Fysiek zijn de locaties waar media-activiteiten
een onafhankelijke redactie, de bepalende
worden gebundeld en zichtbaar gemaakt voor
Limburgse dossiers gaan kenschetsen en van
de Limburgse bevolking.
context voorzien. De provinciale rol hierin is
“Internet biedt kansen voor een gelijk speelveld ”
een faciliterende. Voor verbreding en verrijking
coaching voor conceptontwikkeling, een
van het debat staat een tweede site garant,
clearinghouse voor productmarketing en een
die zal functioneren als een open podium voor
stimuleringsregeling. De tweede activiteit mikt
organisaties, instellingen, burgerinitiatieven en
op competentiebevordering in brede lagen van
individuele acties, thematisch gebundeld. Lokale
de Limburgse samenleving, door het aanbieden
omroepen nemen de operationele regie over
van training en scholing in creatief schrijven en
deze gebiedspecifieke podia. De derde site
multimediale expressievaardigheden.
geeft alle ruimte aan het creatieve potentieel in de provincie. Het is een laboratorium voor
Dit initiatief, onder de titel Limburg Centraal, is
nieuwe mediaoplossingen en een etalage
gedurende de afgelopen maanden intensief
voor producten van de creatieve sector. Een
besproken en geconcretiseerd in nauw overleg
Limburgse R&D-partij zal hierover het beheer
met een grote groep Limburgse stakeholders
voeren.
– pers, omroep, nieuwe media en structurele informatieleveranciers. Vanaf het pilotjaar 2015
Voor het bevorderen van een werkzaam
zullen die partijen operationeel eigenaar zijn
startklimaat in dit digitale ecosysteem
van deze communicatieve infrastructuur. De
voor regionale informatie worden twee
provincie ziet toe op lancering van de diverse
structuurversterkende voorzieningen
onderdelen en staat met beleidsinstrumenten
uitgewerkt. De eerste is een productieversneller,
borg voor samenhang, voortgang en binding
die voor media en de creatieve sector
met de Limburgse samenleving.
verbeterde productiecondities schept, met
LimburgCentraal_CS6.indd 6-7
05/01/15 12:56 pm
Beleidsuitgangspunten Naar aanleiding van de media-actualiteit heeft het provinciebestuur besloten om een visie te ontwikkelen op de regionale openbaarheid in het digitale tijdperk, en ook voorbereidingen te treffen voor concrete initiatieven op dit vlak. Een viertal beleidsafwegingen staat hierbij centraal. 1. Voorkeur voor regionale zeggenschap
bepaald. Nieuwe initiatieven dienen daarom,
Steeds minder zijn regionale media onderdeel
naar de opvatting van het provinciebestuur, wèl
van het provinciale domein. De toekomst van
een basis in Limburg te hebben en vanuit die
MGL werd tot voor kort in Londen uitgestippeld,
regionale binding te opereren.
nu vanuit Hasselt en Brussel, maar niet in Sittard. De regionale omroep L1 is sinds dit
2. De keuze voor een gelijk speelveld
jaar onderdeel van het nationale bestel. De
Waar tot nu toe de provinciale betrokkenheid,
koers wordt uitgezet in Den Haag en Hilversum,
en dan alleen nog maar financieel-technisch,
en niet langer in Maastricht. De hoofdlijnen
beperkt bleef tot de regionale omroep, zal
van de regionale informatievoorziening, met
in de toekomst een grotere nadruk komen
andere woorden, worden buiten de provincie
op lokale spelers, dicht bij de Limburgse bevolking. Daarom zullen plaatselijke media,
“Nieuwe media moeten de ruimte krijgen, naast gevestigde informatiedragers”
LimburgCentraal_CS6.indd 8-9
lokale omroepen en andere initiatieven, de nodige aandacht krijgen. Meer algemeen zal de provincie Limburg het toekomstige mediabeleid in het teken laten staan van de moderne netwerkmaatschappij. Daarin zijn veel nieuwe media actief die ruimte moeten krijgen voor het verwerven van een stabiele positie, naast de gevestigde informatiedragers. Een belangrijke categorie is ook de groep van vrijgevestigde
05/01/15 12:56 pm
“Breed draagvlak voor digitale platforms”
publicisten en media-startups, een kleine 1000
voorsorteren op het mediagebruik en de
volgens cijfers van de Kamer van Koophandel.
communicatiepatronen van àlle Limburgers. De
Deze doorgaans freelance opererende
gevestigde media, pers en regionale omroep,
eenmansbedrijfjes verdienen een structurele
bereiken vooral een krimpend en vergrijzend
toegang tot de informatiemarkt.
publiek. Er is daarmee behoefte aan initiatieven die de jongere generaties aanspreken, aan
3. Verrijking van het
informatieve diensten die door deze groep
provinciale medialandschap
daadwerkelijk benut gaat worden.
Nu met de komst van een elektronische
Actieve benutting van de digitale arena zal ook
infrastructuur de mogelijkheden voor
worden nagestreefd voor maatschappelijke
deelname aan de informatievoorziening en
partijen met een structureel informatieaanbod.
het maatschappelijk debat zo zijn gegroeid, wil
Denk hierbij aan ziekenhuizen, zorgkoepels,
de provincie daar speerpunt van beleid van
natuurorganisaties, gemeenten of culturele
maken. Nieuwe informatieleveranciers dienen
instellingen. Uiteraard zal worden bewaakt dat
zich aan, die een plaats op het publieke podium
de organisatiegebonden achtergrond van al
verdienen.
deze contentleveranciers transparant is, zodat
De creatieve sector is lang gezien als een
de Limburgse nieuwsconsument de binding aan
interessante optie voor verbetering van
een specifiek belang kan meewegen. Deze trend
het economisch klimaat, maar kan ook een
tot publiceren in eigen beheer ziet de provincie
waardevolle bijdrage leveren aan de digitale
als een verrijking van het informatiepatroon,
infrastructuur voor media en informatie.
overigens zonder afbreuk te willen doen aan
Filmmakers, site-ontwerpers, grafici, informatie-
de blijvende waarde van onafhankelijke media.
architecten en beeldend kunstenaars, ze
Integendeel, het op peil houden en blijvend
kunnen allemaal impulsen geven voor
stimuleren van de professionele en kritische
vernieuwende formats, die een cross-over zijn
controle op bestuur en samenleving is en blijft
tussen de werelden van nieuws en design.
integraal onderdeel van beleid.
Tegelijkertijd wil de provincie nadrukkelijker
Echter, om tal van redenen gaat het niet
al te best met de regionale media. Uit
In termen van beleidsafwegingen is het goed
wetenschappelijk onderzoek en een recente
om nog eens aan te geven, waarom juist de
inventarisatie door het Stimuleringsfonds
provincie nu het initiatief neemt. De zorg
voor de Journalistiek blijkt dat in nogal wat
om het verschralende opinieklimaat en het
provincies, en zeker in de perifere regio’s,
wegvallen van de binding aan de regio dus,
gaten vallen in het informatiepatroon. Hele
maar ook omdat de oplossing voor deze
steden, dorpen en sectoren verdwijnen door
problematiek niet landelijk, niet plaatselijk, maar
bezuinigingen en verschoven prioriteiten uit het
regionaal zal moeten worden gedefinieerd. De
aandachtsveld van de reguliere media. Geen
Raad voor Cultuur pleit voor deze schaal en
goede zaak voor een vitale democratie. Deze
ook professionele koepels als ROOS (regionale
onderzoeksresultaten vallen samen met een
omroepen) en OLON (lokale omroepen)
recent advies van de Raad voor Cultuur. Naar
hebben plannen gelanceerd voor een sterkere
het oordeel van de Raad is het huidige regionale
nadruk op de sociaaleconomisch en cultureel
mediasysteem niet toekomstbestendig en
samenhangende regio als kristallisatiepunt van
moet vol worden ingezet op geïntensiveerde
informatie.
samenwerking. Dit gaat alleen lukken bij een
De mediawet voorziet daar niet in omdat
volledig gewijzigd mediawettelijk kader, zowel
deze op de landelijke en lokale omroep is
nationaal als provinciaal. De verantwoordelijke
gefixeerd, maar de benarde mediapraktijk
staatssecretaris heeft nu dit advies
in Limburg dwingt nu tot handelen van
overgenomen. Aan de provinciale politiek de
juist het provinciebestuur. Dat is historisch
taak om ook actie te ondernemen.
ook goed toegerust voor deze taak, omdat provincies altijd al zorg hebben gedragen
4. Een proactief Limburgs alternatief
voor bovengemeentelijke, infrastructurele
Het afgelopen jaar is intensief overlegd met
zaken als wegennet en nutsvoorzieningen.
diverse mediapartijen en andere spelers in het
Het allesbepalende internet dwingt nu tot
communicatieve veld. Uit deze consultatie blijkt
een parallelle bestuurlijke interventie, zij het
breed draagvlak voor een gemeenschappelijk
niet voor de fysieke maar voor de digitale
initiatief tot het inrichten van digitale platforms,
infrastructuur. De rol van de overheid is
met ook een fysieke component in de vorm van
daarbij: verbinden, regisseren, faciliteren, open
regionale mediacentra. Dit rapport formuleert
toegang en een gelijk speelveld garanderen en
een scenario voor stapsgewijze realisatie van
de basiscondities scheppen voor een solide
die ambitie.
infrastructuur.
LimburgCentraal_CS6.indd 10-11
05/01/15 12:56 pm
Profiel Limburg Centraal Onder de titel Limburg Centraal worden nu de diverse componenten van het toekomstige digitale platform op hoofdlijnen uitgewerkt. We onderscheiden drie onderdelen: de dragende regionale mediacentra, digitale publicatieomgevingen en enige flankerende voorzieningen.
Mediacentra
(verbindingen) en hebben geen specifieke
Strategisch gelokaliseerde mediacentra
ambities voor de inhoudelijke dimensie.
leveren de infrastructuur voor regelmatige
Het inrichten en de bewerktuiging van een
contentproductie, en bestaan uit een digitale en
webplatform is dus een eerste taak.
fysieke component.
Deze webomgeving zal niet uitsluitend provinciebreed maar veelal per regio
Digitale infrastructuur
worden ingericht. Uitgangspunt is het
De huidige aanbieders voor connectiviteit
sociaaleconomische, historisch en cultureel
zoals ZIGGO beperken zich tot de hardware
samenhangende gebied, de natuurlijke woon/
“Informatie voor de Limburgse regio’s waar bewoners zich mee identificeren” werkhabitat waar bewoners zich in eerste
Verder zullen er zowel een vast als een
instantie mee identificeren. De samenhang
mobiel platform komen, dus zowel voor de
wordt vaak gedefinieerd door een stedelijke
klassieke PC (met websites) als voor mobiele
kern en daarmee verweven periferie. Een
informatiedragers (tablets en apps).
precieze begrenzing van deze urbane gebieden is moeilijk aan te geven; delen van andere
Fysieke infrastructuur
provincies en omringend buitenland behoren er
Hoewel de circulerende informatie geheel
ook toe.
digitaal zal zijn, blijft contentproductie
LimburgCentraal_CS6.indd 12-13
05/01/15 12:56 pm
mensenwerk. Al die individuen, groepen en
Dit verhoogt ook de zichtbaarheid van het
organisaties hebben een plek nodig om elkaar
initiatief. In pilotjaar 2015 echter is het niet
te ontmoeten, samenwerking te beklinken
realistisch om met de beperkt beschikbare
en creatieve plannen uit te broeden. Daarom
middelen hiermee starten. Wel is het denkbaar
zullen op termijn regiospecifieke, fysieke
dat vanuit de markt initiatieven zullen ontstaan
locaties, gebouwen of afdelingen in de urbane
omdat er wel degelijk behoefte is aan plekken
centra nodig zijn, waar het mediacentrum
die de centrale functies herbergen, zoals
alle activiteiten voor de betreffende regio
ontmoeting, beheer, programmaleiding en de
concentreert.
niet-regiogebonden contentteams.
“Vitale thema’s letterlijk op de radar plaatsen van het publieke debat” Publicatieomgevingen
overzicht en vooral inzicht biedt en waar de
De digitale publicatieomgeving is het meest
provincie naar kan verwijzen als primaire
concrete en voor het publiek zichtbare deel van
informatiebron en ijkpunt over deze
Limburg Centraal, de kern van de zaak. Voor
kernthema’s. Zo worden deze onderwerpen
een eerste opzet gaan we uit van een drietal
letterlijk ‘op de radar’ van het Limburgse
sites/apps, ieder met een eigen karakter maar
publiek gezet. Denk aan thema’s als de Kennis-
elkaar wel aanvullend.
As, het Grensmaas-project of de Agenda Structuurversterking.
Limburg Radar Trefwoord: diepgang. Op deze site een
Complete thema-behandeling betekent: zowel
bundeling van diverse bijdragen, gericht op
de breedte als diepte van het nieuws, dus feiten
het in al zijn dimensies weergeven van enige
op een rijtje, het scala aan opinies / politieke
voor Limburg centrale thema’s. Het doel is
standpunten, en zowel de historische context
een permanent beschikbare informatiebron
als de implicaties voor de nabije toekomst.
te bieden die de geïnteresseerde bezoeker
Geen van de gevestigde media doet dit, die
concentreren zich op het harde nieuws en
dat de reguliere media niet haalt, voor het
achtergronden, terwijl het beschikbaar hebben
bekendmaken van projecten en evenementen,
van een dergelijke, steeds geactualiseerde en
het organiseren van burgerinitiatieven,
complete dataverzameling wel essentieel is voor
het vrijelijk delen van ervaringen en het
de kwaliteit van het Limburgse maatschappelijk
becommentariëren van de actualiteit.
debat.
De toegang is laagdrempelig maar niet
De productie komt in handen van een kleine,
anoniem; belangen en/of keuzes dienen steeds
nog te formeren, onafhankelijke redactie. Deels
transparant te zijn. Het Limburgse publiek en
door detachering, vanuit de kennissector (UM),
maatschappelijk leven maakt dus de keuzes en
de bibliotheekwereld (Centre Ceramique) en
levert een belangrijk deel van de content. Die
ook journalistieke inbreng speelt een rol. Onder
wordt echter wel gecheckt op het voldoen aan
andere het EJC (European Journalism Centre)
randvoorwaarden, en zal worden geordend en
kan worden ingeschakeld voor het geven van
gemodereerd.
gerichte journalistieke training en teambuilding. Omdat er meerdere regionale ‘edities’ zullen Rotonde Limburg
zijn, is het logisch hier een belangrijke stem
Trefwoord: toegang. Deze site (eigenlijk dus
te geven aan de media op deze schaal, i.c.
drie parallelle subsites voor ieder van de
de lokale omroepen, liever gezegd clusters
Limburgse ‘urban systems’) is het hart van
van lokale omroepen. Dat kan betekenen
de publicatieomgeving en functioneert als
dat de ontwikkeling en inhoudelijke invulling
een open podium. Het is het belangrijkste
van deze digitale podia kan afwijken van
instrument voor het gelijke speelveld op informatiegebied dat de provincie tot stand wil brengen. Hier komt de Limburgse samenleving in al zijn facetten tot leven, demonstreren organisaties, instellingen, actiegroepen en individuele initiatieven waar ze mee bezig zijn of naar streven. Publicaties kunnen eenmalig zijn, maar ook seriematig of een dossier-karakter hebben, de gebruiker bepaalt. Naast reguliere inhoud zijn er meer persoonlijke blogs. De site zal benut worden voor het brengen van nieuws
LimburgCentraal_CS6.indd 14-15
05/01/15 12:56 pm
gebied tot gebied. Dit weerspiegelt het
portfoliovernieuwing van vooral de bestaande
regionaal specifieke, en zal om die reden
mediaspelers. Nog steeds staat dan de ambitie
een aantrekkelijke informatiebron zijn voor
open om ook jongere generaties een podium
burgers/bewoners. Ook de hyperlocals als
te bieden, zo goed als de niet georganiseerde
Dichtbij kunnen bij deze optie betrokken
entrepreneurs uit de creatieve hoek. Daarvoor
worden, evenals de vele zelfstandig
L Primo (de eerste), een experimentele site
opererende informatieproducenten. De
zonder vooraf gedefinieerd redactioneel profiel.
“Limburg Centraal vraagt om mediawijsheid en mediavaardigheid”
Wel nieuw, maar niet nieuwsgericht. Dit kan de incubator zijn voor innovatieve formats, een oefenterrein voor creatief multimediaal en cross-sectoraal talent. Het platform kan eveneens een ontwikkelomgeving zijn voor de gevestigde journalistiek, die hier innovatieve formats ‘low profile’ kan uitproberen. Idealiter neemt een kennisinstelling
samenwerkende lokale omroepen zorgen voor
de operationele en organisatorische
het regiospecifieke nieuws, en ondersteunen
verantwoordelijkheid voor deze site. Waar
daarnaast de publicerende derde partijen.
de universiteit focust op academische
Er is wat te zeggen voor de gedachte dat
schrijfcompetenties, zou de Hogeschool Zuyd
als deze gebieds- of streekgebonden sites
dit meer praktische initiatief kunnen omarmen.
operationeel zijn, er minder bestaansrecht
Een voor de hand liggend instituut is dan de
overblijft voor specifiek lokale sites. Vooralsnog
opleiding visuele en digitale cultuur (onderdeel
zal de strategie zijn om bestaande radio- en
van de ABKM). Uiteraard nemen grassroots
televisieformats een specifiek lokale rol te
netwerken als CineSud hier ook een rol.
laten vervullen, maar de digitale component bovenlokaal (op regioniveau) vorm te geven.
Structuurversterkende voorzieningen
Daarover vindt blijvend overleg plaats met de
Een provinciebrede en levendige participatie
financierende lokale overheden.
aan het maatschappelijke publieke debat ontstaat niet vanzelf. Het is een rol die veel
L Primo
personen en organisaties niet gewend zijn te
Trefwoord: verkenning. De hierboven genoemde
spelen, en ook de instrumenten voor zinvolle
sites richten zich op een herschikking en
participatie zijn maar beperkt beschikbaar.
Daarom is het belangrijk om naast de fysieke
nieuwe media en andere publicerende partijen.
mediacentra en digitale publicatieomgevingen
Omdat het regionale mediacentrum zoveel
een serie maatregelen te nemen die
mogelijk bouwt op bedrijven, organisaties en/
actieve deelname stimuleren, faciliteren en
of instellingen die het operationele ‘eigendom’
consolideren.
van sites en voorzieningen voor hun rekening nemen, zal de komende maanden gezocht
Productieversneller
worden naar een uitvoerende partij voor de
Deze voorziening mikt op ondersteuning
productieversneller.
van individuele- en groepsinitiatieven in het creatieve domein, zodat het online publiceren
Competentiecentrum
op termijn ook economische impact kan
Niet iedereen kan zonder voorbereiding online
hebben. Veel startende webdesigners,
publiceren, sterker: vrijwel niemand kan het
formatbedenkers of tekstschrijvers hebben
stellen zonder gerichte training in digitale
voldoende ideeën, maar geen focus op het
uitdrukkingsvaardigheden. Wil de ambitie om
professioneel in de markt zetten van hun
brede lagen van de Limburgse bevolking te
talenten en eigenlijk ook geen netwerk dat
laten participeren gerealiseerd worden, dan
hen hierbij kan assisteren. Met een drietal
is ook op het vlak van multimediale expressie
maatregelen worden de productievoorwaarden
structurele ondersteuning een must.
voor deze sector verbeterd: (1) coaches voor
De Universiteit Maastricht, faculteit FASOS, heeft
zakelijke begeleiding van creatieve initiatieven,
plannen ontwikkeld voor een ‘creative writing
(2) een clearinghouse waarmee de marketing
centre’. Daar kunnen studenten, kenniswerkers
en distributie van geproduceerde content
en andere, bijvoorbeeld zakelijke doelgroepen
kan worden geprofessionaliseerd, en (3) een
zich bekwamen in vooral schrijfvaardigheden.
productiefonds voor jonge entrepreneurs in het
Voor de audiovisuele productievermogens
creatieve domein, waarmee financiële prikkels
(foto, video, het ontwerpen van webformats,
kunnen worden gegeven aan veelbelovende,
infographics etc.) en publicatiestrategieën
innovatieve projecten.
zullen Limburgse experts uit de sector worden uitgenodigd om te participeren. Samen
De optie bestaat om dit stimuleringsfonds
vormen ze een praktijkgerichte, multimediale
een bredere taak te geven, en als aanjager te
scholingseenheid voor het Limburgse publiek.
gebruiken voor innovatieve projecten van alle informatieproducenten: bestaande media,
LimburgCentraal_CS6.indd 16-17
05/01/15 12:56 pm
Politieke besluitvorming Naast inhoudelijke verkenning is gedurende 2014 de nodige aandacht uitgegaan naar het politieke besluitvormingsproces. Gedeputeerde Staten van Limburg bieden in december 2014 aan Provinciale Staten een tweetal zaken aan: een Concretiseringsplan Media en een Subsidieregeling Regionale Media-innovatie.
Dit zijn de resultaten van eerdere besprekingen
van communicatie en (3) de specifieke rol
binnen de Statencommissie Cultuur, Welzijn
van de provincie bij het faciliteren van het
en Leefbaarheid in januari van dit jaar. In de
transformatieproces naar nieuwe, in hoofdzaak
tussentijd hebben Provinciale Staten op 4 juli
digitale informatiepatronen wordt gedefinieerd.
ingestemd met de contouren van het regionale
De concrete uitwerking heeft in overleg met
mediabeleid, die daarna als basis dienden voor
tal van stakeholders gedurende zomer / najaar
de uitwerking van het concretiseringsplan.
2014 plaatsgevonden.
Daarbij is toen expliciet afgesproken om ook een subsidieregeling onderdeel uit te laten
Hierbij moet worden opgemerkt dat de in deze
maken van het concretiseringplan. Na de
nota aangeroerde zaken niet volledig te vangen
sonderende bespreking in de Statencommissie
zijn onder de noemer van mediabeleid. Die term
van 5 december 2014 zal de subsidieregeling
verwijst te expliciet naar formele media als pers
per januari 2015 worden opengesteld. Het
en (lokale en regionale) omroep. De regionale
concretiseringsplan zal in februari 2015 ter
mediacentra ontlenen nut en relevantie aan
finale instemming worden aangeboden aan
een breder thema, namelijk de groeiende
Provinciale Staten.
behoefte in alle lagen van de samenleving tot zelforganisatie van de publiciteit.
Het concretiseringsplan Media Het concretiseringsplan is opgesteld in de
Subsidieregeling Regionale
context van de aanbevelingen van de cie.
media-innovatie
Brinkman (2009), de pilots met (onderdelen
De uitgangspunten voor de subsidieregeling
van) regionale mediacentra (StiFo, 2012 – 2013),
volgen hieronder in kort bestek:
het advies van de Raad voor Cultuur (2014) en de recente richtlijn van staatssecretaris Dekker
Doelstelling
(oktober 2014).
Het (mede) mogelijk maken van projecten die gericht zijn op:
De doelstelling van de nota is drieledig: (1) het reikt een infrastructuur aan voor
• digitale infrastructuur
het optimaliseren van het Limburgse maatschappelijk debat, politiek, sociaal,
• publicatieomgevingen
economisch, (2) de voorstellen in de nota verbinden formele media met andere vormen
LimburgCentraal_CS6.indd 18-19
• structuurversterkende maatregelen
05/01/15 12:56 pm
Doelgroep
veranderende omstandigheden en plotselinge
De regeling is laagdrempelig; iedereen in de
kansen.
Limburgse samenleving kan er gebruik van
De inhoudelijke thematiek van in te
maken.
dienen voorstellen past in een van de drie componenten van het regionale mediabeleid
Criteria
van de Provincie Limburg, te weten digitale
De kwaliteit van het projectvoorstel wordt
infrastructuur, publicatieomgevingen of
getoetst aan factoren die de haalbaarheid van
structuurversterking. Het project slaat
het project bepalen, zoals een solide financieel-
daarbij nieuwe wegen in en bereikt nieuwe
economische, organisatorische, juridische basis.
doelgroepen. Nieuwe wegen kunnen zijn: de
Het project is verder origineel en onderscheidt
te hanteren technologie, het te ontwikkelen
zich door zijn hoge kwaliteit. Daarnaast heeft
concept en/of het beoogde publiekssegment.
het voorgestelde project een duidelijke link
De projectresultaten zijn bij afronding publiek
met één van de Limburgse regio’s of het gehele
beschikbaar en de subsidieontvanger deelt
Limburgse medialandschap, meerwaarde dus
deze zowel na afloop als tussentijds.
voor: 1. De digitale infrastructuur (connectiviteit)
De productie en consumptie van nieuws is spectaculair gewijzigd, het afgelopen decennium. Internet is een ‘game changer’, en daarom staan er nu andere spelers in het mediaveld, is de scheids zijn fluitje kwijt en kijkt het publiek meer naar elkaar dan naar het spelverloop. Wat zijn de belangrijkste communicatietrends, voor zover die al uitgekristalliseerd zijn? In dit deel van het rapport een inventarisatie.
1. Open innovatie De media-industrie is traditioneel terughoudend op het gebied van vernieuwing van organisatie en product. In vergelijking met andere bedrijfstakken zijn de R&D-budgetten uitzonderlijk laag, en moet innovatie steeds plaatsvinden binnen een gesloten bedrijfscultuur. Zo er al vernieuwd wordt, betreft het vaak incrementele verbetering van bestaande routines en nauwelijks fundamentele verandering. Toch is dat precies waar de ingrijpende digitalisering van de samenleving om vraagt.
Deze defensieve houding van de mediasector
initiatieven. De actieradius blijft beperkt tot
vertaalt zich nu in onvermogen om adequaat
de eigen organisatie, of zelfs een specifiek
te reageren op de uitdagingen van internet en
bedrijfsonderdeel (bijvoorbeeld redactie), en
de daarvan het gevolg zijnde veranderingen
voor zover partnerships worden gezocht is
in het productie- en consumptiepatroon van
dat binnen het vertrouwde medium (print, audiovisueel, online). Impliciet doel is het
“Kennis delen en knowhow bundelen”
versterken van de eigen concurrentiekracht, eerder dan het toekomstvast positioneren van de gehele sector. Bij Limburg Centraal is gekozen voor een
informatie. De noodzaak van een omslag
ander uitgangspunt: open innovatie, met
wordt weliswaar onderschreven, maar
meerdere, ook andersoortige partners. Dit
vindt bij voorkeur plaats in bedrijfsinterne
type vernieuwing is in veel bedrijfstakken het
LimburgCentraal_CS6.indd 22-23
05/01/15 12:56 pm
favoriete ontwikkelingsmodel. Denk aan de
Niet langer clustering binnen alleen de
IT-sector, de biotechindustrie of de preventieve
dagbladwereld, de omroepsector of tussen
gezondheidszorg. Kenmerkend is de bereidheid
netnative startups, maar samenwerking tussen
tot het delen in plaats van exclusief verwerven
al deze expressievormen tot een nieuw,
van kennis, collectieve productontwikkeling
strikt multimediaal geheel. Dat impliceert
(vooral in de pre-competitieve fase), het
ook structurele samenwerking tussen
bundelen van middelen en knowhow en het
mediapartijen en de regionale samenleving in
poreus maken van sectorgrenzen. Innovatie
al zijn geledingen, van individuele bloggers tot
wordt ook meer als een (doorlopend) proces
institutionele voorlichters en communicatie-
dan als een product gedefinieerd.
afdelingen. Tussen productieniveaus en kennisinstellingen die evalueren en stimuleren.
Een goed voorbeeld in de regio is het
Tussen gevestigde media en nieuwkomers in
Automotive Centre in Helmond. Hier werken
het informatiedomein.
verschillende (internationale) autofabrikanten, de toeleveringsindustrie, universiteiten
Gezien de inherent complexe aard van dit
en industriebanken aan nieuwe inzichten,
model, zijn twee sturingsprinciepes aan de orde.
testopstellingen, scholingsmogelijkheden en
Eerst en vooral een onafhankelijke instantie
MKB-incubators, alles gericht op het volledig
die de praktijk van samenwerken coördineert
transformeren van vervoer. Autofabrikant BMW,
en balans bewerkstelligt tussen uiteenlopende
kernspeler in Born, doet al een decennium niet
belangen. Verder een gefaseerde introductie,
anders en heeft zo het iDrive-concept de basis
waarbij ingespeeld wordt op initiatieven in het
laten zijn van commercieel succes, in nauwe
veld.
samenwerking met de computerindustrie, de gaming-sector en perceptiepsychologie. Geprojecteerd op het toekomstige regionale medialandschap, kiest Limburg Centraal voor een vergelijkbare, open productieen ontwikkelomgeving. Dit houdt in dat vernieuwingen cross-sectoraal zullen zijn, dus de mediumgrenzen overschrijdend.
LimburgCentraal_CS6.indd 24-25
05/01/15 12:56 pm
2. Het nieuwe medialandschap Internet wordt vaak omschreven als een game changer, een technologie die bestaande verhoudingen en werkwijzen op zijn kop zet. Dat is zeker het geval in de wereld van de media. Tot voor enige decennia was informatie een
beheert. De Correspondent is nu ook gestart
schaars goed en het exclusieve domein van
met reguliere bijdragen van lezers met ervaring
een beperkt aantal professionele spelers,
en/of expertise op een omschreven terrein.
dagbladen en omroepen. Nu is er een globale
Ook de aggregatiesite Blendle is het geesteskind
informatiemarkt, met een veelheid aan partijen.
van een landelijke en een regionale journalist,
De achtergrond daarvan is zowel professioneel
die besloten zelf uitgever te worden. Landelijk
als niet-professioneel, de formats verschillen, de
het meest succesvol is de nieuwssite Nu.nl,
verdienmodellen eveneens. Een kort overzicht.
die sinds dit jaar ook edities heeft gelanceerd in diverse regio’s, met de ambitie om hier een
De traditionele media innoveren soms wel,
landelijk dekkend netwerk van te maken. De
soms niet, en vaak maar mondjesmaat. Toch
editie Zuid-Limburg start begin 2015.
nemen kranten als Volkskrant en Financieel Dagblad digitaal publiceren nu serieus, zetten
De trend is niet specifiek Nederlands. In het
het zelfs voorop in hun uitgeefstrategie.
Verenigd Koninkrijk lanceerde een groep
Websites evolueren van printpagina’s op het
journalisten The Charta, als een platform voor
web naar volwassen informatie-omgevingen,
‘slow, participatory journalism’. Rijkdom krijgt
met een eigen layout, ritme en opbouw.
voorrang boven snelheid. In de Verenigde
Dit neemt niet weg dat het voor veel
Staten floreert ProPublica als referentiesite voor
vooruitdenkende journalisten te langzaam gaat.
het politieke debat, gevoed door honderden
Ze starten eigen titels, zoals de ex-NRCers die
experts. Komend jaar start een Europese versie.
De Correspondent zijn begonnen. Publiceren in
Een andere nieuwkomer in de USA is Vox.
journalistiek zelfbeheer, zonder omslachtige
com, waar de redactie inzoomt op ‘explanatory
bedrijfsstructuur. De kernredactie bepaalt en
journalism’.
“Nu.nl komt met een editie Limburg”
In andere initiatieven ligt de nadruk nog sterker
Voor de reguliere media is dit een
op niet-journalistieke kennis. Het van oorsprong
ongemakkelijke situatie, maar uiteindelijk
Australische –maar inmiddels internationale-
een voordeel. Het betekent concurrentie
The Conversation bundelt de expertise van de
op de informatiemarkt, en dat houdt hen
academische wereld, met een dagelijkse portie
scherp. Het verlost dagbladen en omroepen
hoogwaardige context bij de actualiteit. Een
bovendien van de plicht tot het leveren van
kleine redactie ondersteunt het schrijfproces en
veel ‘doorgeefnieuws’, dat doen de betrokken
beheert de site.
organisaties nu zelf wel. De professionele media kunnen zich zo concentreren
Daarnaast is er een groeiend aantal sites
op hun core business: kritisch volgen,
zonder enige vorm van mediabetrokkenheid.
onderzoeksjournalistiek, debat.
Veel deskundigen, maar ook burgerinitiatieven, poolen hun informatie en publiceren direct
Limburg Centraal neemt dit nieuwe
online. Een voorbeeld in Nederland is
medialandschap als vertrekpunt, en zal met
Energiepodium.nl. De meeste individuele blogs
door de Limburgers gedragen varianten het
vallen eveneens in deze categorie.
communicatieve speelveld betreden.
LimburgCentraal_CS6.indd 26-27
05/01/15 12:56 pm
3. Innovatie bij regionale media De plannen voor een provinciaal digitaal platform maken deel uit van een langjarige aanpassing van de maatschappelijke informatievoorziening aan de mogelijkheden en beperkingen van de moderne netwerkmaatschappij. Zowel journalistieke beroepsverenigingen, overheden als mediaorganisaties buigen zich over de materie. De focus op regionale media vloeit voort uit de structurele problemen van deze sector: financieel, organisatorisch en conceptueel. Een overzicht van relevante initiatieven.
Begin 2014 heeft de Raad voor Cultuur
aangekondigd en, gezien de druk tot het vinden
geadviseerd over de herinrichting van het
van werkzame oplossingen, een pleidooi voor
regionale medialandschap. De Raad noemt de
geïntensiveerde samenwerking. In oktober is dit
problematiek acuut en de huidige structuur niet
advies verder onderbouwd in een kamerbrief
toekomstbestendig. Ze bepleit samenwerking,
over de toekomst van de publieke omroep,
meerpartijen-initiatieven (coöperaties) en open
met ook aandacht voor de regionale zenders.
platforms, geregisseerd door de regio’s zelf. Dit advies scherpt de analyse aan van de eerdere
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)
Commissie Brinkman (2009) die de inrichting van
heeft 2014 uitgeroepen tot het jaar van de
regionale mediacentra bepleitte.
regionale journalistiek, en wil met een reeks
In reactie op zorgen zoals verwoord door
conferenties aandacht vragen voor de situatie
de betreffende Kamercommissie, heeft
bij lokale en provinciale media. Voorzitter
staatssecretaris Sander Dekker medio
Bert de Jong pleit voor een ‘deltaplan voor de
maart 2014 een reeks onderzoeken naar
regionale journalistiek’. De beroepsvereniging
achtergronden van de mediaverschraling
van lokale omroepen OLON zet dit jaar in op
LimburgCentraal_CS6.indd 28-29
05/01/15 12:56 pm
een actieplan tot integratie van lokale media in
In de meeste Nederlandse provincies (met
streekomroepen.
uitzondering van de Randstad) is nu aanvullend beleid in ontwikkeling, vooral in reactie
Al in een eerder stadium heeft het
op het renationaliseren van de regionale
Stimuleringsfonds voor de Journalistiek de
omroep en de acute problemen bij de diverse
opties voor innovatie verkend. Gedurende
krantenconcerns. Het mediadossier in deze
2012 en 2013 liep het Programma Regionale
omvang en mate van urgentie is betrekkelijk
Samenwerking. Met een vijftal pilots zijn
nieuw, maar gezien de externe druk toch
mogelijke coalities en innovatieve formats
een prioriteit. Verschillende instrumenten
uitgetest. De plannen voor Limburg Centraal zijn
en samenwerkingsrelaties worden op
een verdere uitwerking van deze aanpak.
inzetbaarheid bezien en/of kleinschalig getest.
Internationaal is de situatie niet veel anders. In
De provincie Limburg werkt nauw samen met
de gehele geïndustrialiseerde wereld worstelen
deze initiatieven, vooral die in andere perifere
gevestigde media met de gevolgen van de
provincies als Friesland en Zeeland.
introductie van internet: technische innovaties, wegvallende verdienmodellen, gewijzigde publieksvoorkeuren, en nieuwe, directe, in plaats van gemedieerde vormen van informatieuitwisseling.
“Huidige mediastructuur niet toekomstbestendig”
LimburgCentraal_CS6.indd 30-31
05/01/15 12:56 pm
4. Publiceren in eigen beheer Een kenmerk van digitale platforms is het gegeven dat communicatie direct kan zijn, van bron naar gebruiker. Media blijven van belang voor de selectie, bewerking en presentatie van vooral het dagelijkse nieuws, maar zijn niet langer de enige speler.
Steeds meer nemen bedrijven, overheden en
natuurlijke transportwijze van informatie in die
instellingen de productie en distributie van
situatie is niet-gemedieerde (dus rechtstreekse)
voor hen relevante informatie in eigen hand.
en interactieve communicatie.
Dat heeft duidelijke voordelen. Het is effectiever
In het landelijk mediabeleid wordt ingespeeld
en goedkoper. Effectief, want organisaties
op deze trend, bijvoorbeeld door de publieke
kunnen zelf het initiatief nemen voor publiciteit,
omroep in de toekomst te verplichten om 50
de berichtenstroom plannen en timen, en
procent van de programma’s door externe
een duidelijke rol geven aan feedback van
informatieleveranciers te laten verzorgen. Ook
de informatiegebruikers. Tussenschakels
het in ontwikkeling zijnde digitale platform
compliceren dit proces alleen maar. Goedkoper
Limburg Centraal wil ruimte bieden aan
is het ook, bijvoorbeeld omdat betaald
maatschappelijke spelers die kiezen voor deze
adverteren kan worden ingeruild voor ‘in-house’
strategie. Dat kan op verschillende manieren.
geproduceerde informatie die op maat, en
Die zullen in overleg worden vastgesteld; het
steeds vaker op verzoek, wordt verstrekt.
platform is in dit opzicht een servicevoorziening, geen apart nieuw medium.
Deze trend tot embedded publishing, publiciteit die een vast onderdeel is van het reguliere
Een eerste mogelijkheid is verwijzen naar
productieproces, is een effect van de ons
informatie die spelers op hun eigen site hebben
omringende elektronische infrastructuur,
geplaatst, dan wel op verzoek beschikbaar
internet, waardoor organisaties en individuen
kunnen stellen. Op Limburg Centraal worden
permanent met elkaar in contact staan. De
diverse collecties samengesteld over thema’s
die de toekomst van (het leven in) de provincie
waarvan de achtergrond wordt geschetst en
sterk beïnvloeden. Als een organisatie of
concrete voorbeelden de materie inleefbaar
bijvoorbeeld een belangengroep daar relevante
maken. Burgerinitiatieven vallen ook in
informatie over heeft, zal daarnaar worden
deze categorie. Dit type berichtgeving heeft
gelinkt. Zo kan de Limburgse burger zich altijd
doorgaans geen directe nieuwswaarde voor de
oriënteren op zaken die zijn of haar leven
reguliere media, of slechts eenmalig, en bereikt
direct raken. In 2014 is dat bijvoorbeeld de
daarmee het brede publiek niet. Toch is ook
herstructurering van de jeugdzorg, waarin
deze informatie van groot belang voor publieke
onder meer gemeenten, de provincie, tehuizen,
acceptatie of de bereidheid tot participatie.
patiëntenverenigingen, kennisinstellingen en zorgverzekeraars een rol spelen. Dit type veelzijdige en complete collecties is van vitaal belang voor een goed inzicht in de materie. Een tweede mogelijkheid is de LC-site die functioneert als een open podium voor het maatschappelijk leven in Limburg. Hier kunnen allerlei organisaties, maar ook individuele burgers, activiteiten toelichten en ontwikkelingen bespreekbaar maken. Voorbeelden zijn bewustwordingscampagnes, herstructureringen of beleidsombuigingen,
“Burgers kiezen eigen podium”
LimburgCentraal_CS6.indd 32-33
05/01/15 12:56 pm
5. Mediabeleid èn informatiebeleid De razendsnelle evolutie van de informatietechnologie maakt het voor beleidsmakers niet eenvoudig om adequaat te reageren en waar nodig te interveniëren. Voor betere grip op de materie is het handig om onderscheid te maken tussen (1) media en andere communicatie-uitingen, (2) oude en nieuwe media, en (3) mediainhoud en media-infrastructuur.
Media naast informatiekanalen
vraag en aanbod. Een nieuw beroep dient zich
Klassieke media hebben een gedefinieerde
aan.
rol in de samenleving; zo compleet mogelijk de actualiteit presenteren, en institutioneel
Oude en nieuwe media
Nederland kritisch volgen. Voor deze
Klassieke media (kranten, omroep, boeken
taken zijn onafhankelijke redacties, met
etc.) distribueren informatie periodiek van een
professionele journalisten, een must. Parallel
centraal punt naar grotere afnemersgroepen,
hieraan ontwikkelen zich nu allerlei publieke
steeds vaker een ouder publiek.
podia waarop meer en andere spelers
Maatschappelijk gezien een hiërarchische,
voor relevante informatie zorgen. Dit is de
verticale constructie. Nieuwe media als
participatiesamenleving in wording, nu er
Facebook en Twitter gebruiken de fijnmazigheid
de (digitale) mogelijkheden voor bestaan.
en penetratiegraad van het internet voor
Voor deze platforms zijn verbindende
een geheel ander type informatietransport:
informatiemanagers nodig, die schakelen tussen
genetwerkt, egalitair, eerder horizontaal dus, en
gericht op interactie. Ze worden vooral benut
de sterke kanten uitbuit. Voor de oude media
door de jongere generaties.
geldt, onveranderd, dat de waarde van een onafhankelijke pers centraal staat. De overheid
Inhoud en infrastructuur
houdt prudent afstand, maar ziet wel toe op
De nadruk bij klassieke media ligt op het
de aanwezigheid van kritische volgers. Voor
produceren van kwalitatief hoogwaardige
de nieuwe media geldt dat de overheid vanuit
inhoud. Daaraan wordt hun status en
de verantwoordelijkheid voor een werkzame
maatschappelijke relevantie afgewogen. In dit
infrastructuur initiatieven neemt, en bevordert
opzicht zijn dagblad en omroep identiek, ook al
dat de samenleving de digitale platforms
bedienen ze zich van andere kanalen. Bij nieuwe
operationeel in eigendom neemt. Bovendien
media ligt het accent mede op de infrastructuur
is de Provincie zelf ook stakeholder, een
zelf, het netwerk waarmee een veelheid aan
belanghebbende informatieleverancier. Essentieel is dus dat er zowel mediabeleid
“Internet verlegt accent naar de infrastructuur”
als informatiebeleid komt, en het is evenzeer noodzakelijk dat beide domeinen optimaal op elkaar zijn afgestemd. Het instrument daarvoor zijn regionale mediacentra, met globaal vier taken: (1) samenwerking bevorderen tussen klassieke en hedendaagse vormen van informatieverspreiding, (2) actief een functionele taakverdeling tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ media tot stand brengen, (3) het inrichten van een
informatieleveranciers elkaar bereikt. Bepalend
gezamenlijke ontwikkelomgeving en (4) bewaken
voor kwaliteit zijn hier de open toegang tot deze
dat het belang van het Limburgse publiek
infrastructuur en de variëteit van gebruikers.
steeds centraal staat.
De uitdaging voor de regionale overheid is nu om adequate voorzieningen te treffen voor beide communicatiepatronen. Dat gaat niet in een beleidskader dat sterk of geheel is gedefinieerd door ‘oude’ mediacondities. Zowel de klassieke media als nieuwe digitale platforms vereisen een specifiek beleid dat
LimburgCentraal_CS6.indd 34-35
05/01/15 12:56 pm
“Onderscheid tussen media en informatieproducenten essentieel”
6. Media en macht Media zien zich in eerste instantie als kritische volgers en beoordelaars van allerlei machtsposities, politiek, commercieel, maatschappelijk en persoonlijk. Ze dragen zo bij aan het stelsel van checks and balances in onze samenleving, het in evenwicht houden van denkbeelden, belangen en activiteiten. Die taak wordt samengevat in de verwijzing naar de pers als ‘vierde macht’.
Deze mediarol is bijna een eeuw
proactief en handelingsbekwaam, ook op
leidraad geweest voor het definiëren van
informatiegebied.
overheidsbetrokkenheid, of het afzien daarvan. Het huidige mediabeleid moet dan ook
Een direct gevolg van deze transformatie
grotendeels gezien worden in het licht van de
is de aanpassing van het speelveld voor
maatschappelijke verhoudingen van de vorige
communicatie en informatie: meer en andere
eeuw. De maatschappij is echter snel aan het
spelers, een ander type media-inhoud,
veranderen, mede door de massale uitrol
een ander soort inpassing van informatie
van digitale communicatienetwerken en de
in ons dagelijkse werk- en leefpatroon, en
emancipatie van grote bevolkingsgroepen, en
de opkomst van belangengebonden naast
dat heeft consequenties voor zowel de media
onafhankelijke berichtgeving. Dit gegeven
zelf als voor het te voeren mediabeleid. Waar
vraagt om hernieuwde positiebepaling door
schaarste aan informatie en transportcapaciteit
de overheid en een type bemoeienis dat het
de twintigste eeuw kenmerkten, leven we nu in
klassieke mediabeleid overstijgt. Het is gericht
een tijdperk van quasi-universele bereikbaarheid,
op het in balans houden van de groeiende
interactieve communicatie en informatie-
informatiestromen, op kwaliteit van informatie
overvloed. Waar hiërarchie en volgen lang de
en op het garanderen van open toegang tot de
norm was, is de modale burger nu zelfbewust,
digitale netwerken.
LimburgCentraal_CS6.indd 36-37
05/01/15 12:56 pm
Het maken van onderscheid tussen media en
staan parlementaire onderzoekscommissies,
andere informatieproducenten is belangrijk,
individuele klokkenluiders, waakzame Ngo’s,
omdat ze maatschappelijk verschillende
actievoerende buurtcomités en spontane
doelen dienen en andere organisatievormen
online twittercampagnes zelfs garant voor
hebben. Media zullen blijvend van waarde
het merendeel van de controleactiviteiten.
zijn voor kritische toetsing; ze behoren
En omgekeerd zullen media als voorheen
hun onafhankelijkheid te bewaken en
algemene serviceinformatie blijven aanreiken,
professionaliteit te koesteren. Andere
evenementen verslaan en een portie
informatiebronnen weerspiegelen de diversiteit
amusement bieden.
van organisaties en opinies, bieden de individuele informatieconsument handvatten
Voor de overheid, landelijk, lokaal en regionaal,
voor standpuntbepaling en gedrag en de
is het nu zaak om lijnen uit te zetten voor
(participatie-) maatschappij als geheel een
beide beleidsdomeinen: media en informatie.
instrument tot zelforganisatie.
Het ene gevestigd, het andere nieuw, het
Let wel: onderscheiden betekent niet
ene vragend om modernisering, het andere
gescheiden. Beide typen informatieleveranciers
om definiëring. Het regionale mediacentrum
kunnen en zullen elkaar aanvullen en regelmatig
Limburg Centraal is een concrete invulling van
samenwerken. Kritisch volgen is allang geen
beide beleidsterreinen en tracht ze elkaar te
monopolie meer van de media. Medio 2014
laten aanvullen en versterken.
7. Trends in nieuwsconsumptie Niet alleen het media-aanbod is dramatisch van karakter veranderd, ook aan de zijde van de nieuwsconsument zijn opmerkelijke verschuivingen aanwijsbaar. De stabiele gebruikspatronen van krant en omroep zijn ingewisseld voor een veel onvoorspelbaarder en gevarieerder patroon van informatieverwerving, waarbij een veelheid aan bronnen een rol speelt.
Neem de rangorde van mediabelangrijkheid
van internet al snel over op gemiddeld 14 tot 18
voor het grote publiek. Zowel nationaal als
reguliere nieuwsbronnen (McKinsey 2011). De
internationaal staat televisie nog bovenaan
consultant typeerde deze verschuiving als media
(67 %), maar wordt voor die positie bedreigd
promiscuity. De evolutie van het nieuwsgebruik
door het snel stijgende internet (56%), met de
is die fase inmiddels al weer voorbij. Jongeren,
dagbladen op de derde plaats (28 %), zij het in
gefocust op sociale media, hoofdzakelijk
glijvlucht naar beneden. Radio is stabiel op 23%.
Facebook, zoeken geen nieuws meer maar
(bron: PEW 2013)
struikelen er al chattend over (accidental news
De verbreding van het aanbod wordt
consumption), zonder zich te bekommeren over
weerspiegeld in de groeiende hoeveelheid
de aard van de bron (Reuters 2013).
geraadpleegde bronnen. Van het klassieke model: een enkele krant en een beperkt aantal
Parallel aan deze verschuivingen is ook de
zenders, ging de consument na de introductie
ontvangstsituatie van gedaante veranderd.
LimburgCentraal_CS6.indd 38-39
05/01/15 12:56 pm
Vast scherm en pagina maken plaats voor
waarbij moet worden aangetekend dat de
mobiele platforms als tablet en smart phone.
betaalbereidheid hiervoor tot nu toe laag is, en
Die staan altijd aan, wat weer leidt tot een sterk
de betaalde digitale oplagen zeer bescheiden
gefragmenteerde nieuwsconsumptie (info
(3000 voor MGL, medio 2013 - J-Lab).
snacking). Ruim de helft van de Nederlandse bevolking heeft nu een tablet, zelfs 35% van de
De demografische verschillen in
65-plussers (GfK 2014).
mediaconsumptie zijn opmerkelijk. Ouderen kiezen in meerderheid voor (passief) kijken, luisteren en lezen, terwijl jongeren unaniem
“Jong en oud: een verschillend mediamenu”
(96 %, Webmagazine 2014) de voorkeur geven aan (actief) online communicatie, surfing en gaming (GfK, Mediatijd, 2013). Ook binnen èèn medium zijn de verschillen aanzienlijk. Televisietijd per dag is gemiddeld 270 minuten voor ouderen, en 115 voor jongeren (Deloitte 2013). Als je dit gegeven toespitst op de regionale omroep wordt de trend versterkt zichtbaar. Het regionale TV-publiek bestaat voor
De verschuiving naar visuele media wordt
80 % uit 50-plussers. Het marktaandeel van
bevestigd door de cijfers van het Commissariaat
regiozenders op een doorsnee kijkavond is 1,1
voor de Media. De krant lezen is de afgelopen
%, maar verdeeld naar generaties 0,5 % voor
10 jaar gemiddeld van 75% naar 52% gedaald,
de groep 20-50 en 1,6 voor de groep 50+ (SKO
met ook een tendens tot het steeds ouder
2013).
worden van het lezerspubliek (Mediamonitor 2013). Het jaarlijkse verlies is zo’n 5 à 6 %.
Voor de plannen van de provincie Limburg zijn
Zo daalde de oplage van de Limburgse MGL-
dit belangrijk ijkpunten. Een toekomstgericht
dagbladen van 151.000 in 2012/2 naar 135.000
mediabeleid zal rekening houden met
in 2014/2 (HOI). Een zekere compensatie vindt
de evolutie van publieksvoorkeuren en
plaats door de opkomst van digitaal lezen,
consumptiepatronen.
II - BRIEFINGS / THUIS
De universele impact van het internet op communicatieverhoudingen zal doorwerken op regionale schaal, maar steeds op een manier die specifiek is voor de regio, provincie in kwestie. In de hier volgende briefings onderzoeken we hoe in Limburg het media- en informatielandschap concreet kan worden omgevormd, en welke zaken daarbij in het oog moeten worden gehouden.
LimburgCentraal_CS6.indd 40-41
05/01/15 12:56 pm
8. De gewijzigde rol van de provincie Eerder zagen we dat als direct gevolg van het snel veranderende medialandschap en de digitalisering van de maatschappij de overheid zich dient te (her)positioneren. Dat vraagt om een type bemoeienis dat het klassieke mediabeleid overstijgt. Het is gericht op het in balans houden van de groeiende informatiestromen, op kwaliteit van informatie en op het garanderen van open toegang tot de digitale netwerken. Zo oriënteert de provincie Limburg zich op de
onderschrijft dit ook in zijn recente Kamerbrief,
vraag of zij een verbindende rol kan vervullen
waarmee hij inzet op uitbreiding van de
door publieke en private spelers in Limburg (en
mogelijkheden voor samenwerking en
de Euregio) met elkaar in contact te brengen.
verruiming van de beleidsregels door het
Daarnaast hecht de provincie aan pluriformiteit,
Commissariaat voor de Media.
actief burgerschap en een goed werkende democratie. Dit zijn zaken die gestimuleerd
Behalve belangenbehartiger en verbinder kan
worden door en tot uiting komen via moderne
de provincie Limburg, zo goed als elke andere
informatiestructuren. Een vitaal Limburgs
organisatie, ook aanbieder van content zijn.
medialandschap is daarvoor noodzakelijk.
Nieuws verspreiden naar een groter publiek wordt doorgaans beschouwd als een mediataak.
De provincie als regionale belangenbehartiger
Nu het voor iedereen toegankelijke internet
is in staat om dit type samenwerking op gang
in toenemende mate het medialandschap
te brengen. Dit in de overtuiging dat bundeling
domineert, nemen naast gevestigde media
van krachten een bijdrage levert aan de kwaliteit
ook andere partijen (bedrijven, organisaties,
van het journalistieke aanbod, aan de binding
overheden) actief deel aan de publicitaire arena.
van media met de regio en aan versterking
Ook overheden worden daarmee aanbieders
van de creatieve sector. De staatssecretaris
van content.
“Regionale belangenbehartiger, verbinder, stimulator en contentaanbieder”
Juist in een tijd van toenemende globalisering
dragen van risico. In dat transformatieproces
groeit de behoefte aan een contrapunt, een
zal de provincie vaker acteren als regisseur,
eigen, lokale en regionale identiteit. Aangezien
investeerder, katalysator of wegbereider.
de ontwikkelingen per regio verschillen, zeker
Precies dat is nu aan de orde met dit rapport
ook op het gebied van informatiepatronen
over het gewenste media- en informatiebeleid,
en media-uitingen, vraagt dat vervolgens
en zal ook de context zijn voor de toekomstige
om een regiospecifieke aanpak. Behoudens
provinciale digitale agenda.
naar Limburg als politiek-bestuurlijke entiteit zal daarom bij de uitwerking van media- en
De veranderende rolinvulling van de provincie
informatiestructuren bijzondere aandacht
heeft gevolgen voor het samenspel tussen
uitgaan naar de sociaaleconomische en
volksvertegenwoordiging, bestuur en ambtelijke
culturele identiteit, die op een kleinere schaal
organisatie. Het vraagt van bestuurders en
gestalte krijgt.
volksvertegenwoordigers dat ze elkaar vinden in het agenderen en in overleg oplossen van
Deze proactieve rol wijkt af van de positie die
regionale problemen. Het mediabeleid is
de provincie tot nu toe innam. Met goede
daarvan een voorbeeld. Het veld is dusdanig in
reden. De huidige netwerkmaatschappij vraagt
beweging dat het op één moment vaststellen
om een geherdefinieerde taakinvulling van alle
van een koers niet dé oplossing biedt. Er
overheden, en ook van het middenbestuur.
zal eerder sprake zijn van een dynamisch
Onlangs zijn deze verschuivingen nader
mediabeleid dat bijgesteld wordt aan de hand
gedefinieerd in het interprovinciale Kompas
van actuele ontwikkelingen. De provincie dient
2020. Daarin wordt gepleit voor creatieve
hiervoor beschikbaar te zijn.
taakinvulling, onorthodoxe oplossingen en het
LimburgCentraal_CS6.indd 42-43
05/01/15 12:56 pm
9. Waarom in Limburg? Media-innovatie is een generieke trend, maar de specifieke regionale situatie bepaalt op welke wijze daar gestalte aan wordt gegeven. Voor Limburg is het van belang om een inschatting te maken van de mogelijkheden in deze provincie. Hier een beknopte sterktezwakte-analyse.
Krachtlijnen
belemmert professionalisering en economische
Limburg is een relatief overzichtelijke provincie,
slagkracht.
met een sterke identiteit. Mediaplatforms
Daar komt bij dat veel van het jonge, creatieve
gedijen het best in sociaaleconomisch en
talent weliswaar in de provincie wordt opgeleid,
cultureel samenhangende gebieden, en
maar daarna migreert naar de Randstedelijke
daar is in deze provincie zeker sprake van.
hotspots en zo geen bijdrage levert aan
Verder krijgt hier, in vergelijking tot andere
versterking van de regionale infrastructuur.
landsdelen, de oriëntatie op digitalisering van het informatieverkeer voldoende aandacht, en
Kansen
neemt het provinciebestuur nu overtuigend het
Internet is een lage drempeltechnologie.
voortouw bij doorontwikkeling.
Vergunningen zijn niet vereist, er zijn geen capaciteitsbeperkingen en de operationele
Zwakten
kosten zijn relatief laag. Dat schept ruimte voor
De vernieuwende krachten binnen de
verandering.
Limburgse mediasector zijn nog fragiel, sterk gefragmenteerd en niet georganiseerd. Dat
Beleidsmatig is de tijd voor het ontwikkelen van
een provinciaal Limburgs model gunstig. Het
onderneming. Diverse stakeholders (bedrijven,
landelijke mediabeleid staat ter discussie en
organisaties, instellingen) kunnen zich
zal de komende jaren volledig worden herzien.
afwachtend gaan opstellen. Daarom komen er
Daarbij wordt gerekend op regionaal gebonden
enige pilots, die een voorbeeldfunctie krijgen.
initiatieven. De staatssecretaris OCW wil dat
Voor een deel neemt het maatschappelijk leven
op korte termijn wordt geëxperimenteerd met
taken over van de gevestigde media. De praktijk
regionale mediacentra.
elders leert dat deze transitie tot scepsis of tegenwerking van krant en omroep kan leiden.
Voor het provinciaal bestuur is 2014 het jaar van voorbereiden en het nemen van
De verleiding tot uitstel bestaat ook binnen de
beginselbesluiten over toekomstig mediabeleid.
provinciale en gemeentelijke politiek. In Limburg
Een concreet plan van actie kan onderdeel
wordt vaker gekozen voor de comfortabele
zijn van de politieke beraadslagingen over de
positie aan de staart van het peloton.
volgende collegeperiode en daarna gefaseerd
De belangrijkste bedreiging is echter een verdere
worden geïmplementeerd, bijvoorbeeld als
verschraling van het informatieklimaat, als gevolg
onderdeel van een bredere ‘digitale agenda’.
van talmen met herstructurering en aangepast beleid. Democratie kan niet zonder volledige
Bedreigingen
informatie en levendig debat. De prijs is een
Omdat van alle partijen nieuwe rollen
onverschillige en afhakende burger.
worden verwacht, zijn digitale platforms naast een technologische uitdaging vooral sociaaleconomisch een innovatieve
“Mediabeleid een thema voor het volgende collegeprogramma”
LimburgCentraal_CS6.indd 44-45
05/01/15 12:56 pm
10. De provincie als stakeholder Het informatiepatroon van het middenbestuur is traditioneel prudent, reactief en gefocust op het aanreiken van feitelijke informatie. De provincie profileert zich als beschikbare informatiebron, en niet als zelfstandig opererende informatieproducent. Nieuws verspreiden naar een groter publiek wordt beschouwd als een mediataak. Media maken daarbij hun eigen afwegingen, en de provinciale overheid conformeert zich daaraan. Nu internet in toenemende mate het
publicatiemoment en kanaal te kunnen kiezen,
medialandschap domineert, groeit echter het
is het beter mogelijk om strategisch, dus
belang van een andere logica, waarbinnen
planmatig te handelen. Ook komen bij direct,
naast gevestigde media ook andere partijen
digitaal contact tussen politiek en burger
(bedrijven, organisaties, actiecomités,
boodschappen ongefilterd en integraal in het
overheden) actief gaan deelnemen aan
publieke domein. De eigen identiteit kan zo beter
de publicitaire arena. Ze onderstrepen
worden uitgedragen, zichtbaar gemaakt, en het
daarmee, anders dan voorheen, hun rol als
organisatiebelang effectiever behartigd. Voor
belanghebbende, als stakeholder, en brengen de
de provinciale overheid, nu matig bekend bij
eigen invalshoek bij en zienswijze op het nieuws
aanzienlijke publieksgroepen en worstelend
zelfbewust naar buiten. De competente burger
met een diffuus imago en beperkt toegekend
neemt daar vervolgens kennis van, weegt de
belang, is dat een belangrijke verbetering van de
diverse opinies, en bepaalt zo zijn of haar kijk op
basiscondities voor informatieverspreiding.
de materie. Een proactief communicatiebeleid hoeft zich Voor organisaties heeft deze proactieve
niet te beperken tot de huismedia, voornamelijk
opstelling duidelijke voordelen. Door zelf
de centrale provinciesite Limburg.nl.
LimburgCentraal_CS6.indd 46-47
05/01/15 12:56 pm
Die heeft een vaste waarde als vindplaats van
zouden, naast distributietaken, ook kunnen
overlegagenda’s, officiële aankondigingen
functioneren als liaison tussen bestuurders,
en als repository, database van relevante
maatschappelijk krachtenveld en individuele
beleidsstukken. Het is de eigentijdse,
burgers. Een rolaanpassing dus, die de
digitale variant van het mededelingenbord
provincie de status kan geven van ‘outside-
en dus het geëigende kanaal voor formele
in’-organisatie. Communiceren wordt dan,
openbaarmaking. Maar voor veel communicatie-
naast het uitsturen van feiten, opinies en
uitingen zijn alternatieve distributiewijzen
stellingnames, ook ophalen en aandragen. Die
aantrekkelijker. Sociale media bijvoorbeeld,
inbreng versterkt de kwaliteit van het openbaar
waar het gaat om positiebepaling over actuele
bestuur.
thema’s. Nu doen individuele politici daar al het nodige promotiewerk, maar ook institutioneel
Het heeft eveneens grote voordelen om te
kan deelname aan het maatschappelijk debat
participeren in externe publicatie-omgevingen,
de zichtbaarheid van de provincie als bepalende
zoals nu in ontwikkeling binnen het regionale
speler vergroten.
mediacentrum Limburg Centraal. De Radarapplicatie biedt uitgelezen kansen voor het
Met internet als interactief medium krijgt
op de kaart zetten van de centrale provinciale
de provincie mogelijkheden om niet alleen
beleidsthema’s. Als voorlichters hun werk doen
zender van informatie te zijn, maar ook
in overleg met andere informatieprofessionals,
ontvanger. Tot nu toe is er veelal sprake van
binnen de context van een gezamenlijke,
eenrichtingsverkeer; de provincie is een,
onafhankelijke publicatie, komt dat ook ten
zoals bedrijfskundigen zeggen, ‘inside-out’-
goede aan de bronbetrouwbaarheid van het
organisatie. Maar communicatiemedewerkers
middenbestuur.
“Van inside-out naar outside-in”
11. De organisatie van regionale mediacentra Limburg Centraal zal, in weerwil van de naam, niet opgezet worden als een centralistisch aangestuurde organisatie, maar veel meer als een netwerk van deelnemende partijen, met elkaar verbonden op basis van afspraken en gezamenlijke activiteiten. Een lichte infrastructuur dus, die de diversiteit van de provincie en specificiteit van de regio’s tot uitdrukking brengt.
Er is wel sprake van rolverdeling. De provincie
structuur. Binnen het geheel van meewerkende
is initiatiefnemer, gaat hiervoor strategische
stakeholders moeten clusters groeien van
samenwerking aan met lokale overheden, en
samenwerkende partijen, tussen media
maatschappelijke instellingen en organisaties
onderling (lokaal en regionaal), en tussen media
zijn uitvoerder. Deze laatste groep neemt het
en andere informatieleveranciers. Die clustering
operationele eigendom van zo veel mogelijk
behoort te leiden tot co-creatie van informatie,
onderdelen van de informatie-infrastructuur,
en zal dus het beleidsniveau overstijgen. De
en is daarmee verantwoordelijk voor de
provincie is proactief in het samenbrengen
inrichting, uitvoering, verdere ontwikkeling
van partijen en faciliteert blijvende contacten.
en basisfinanciering. Voor het pilotjaar 2015
Daartoe wordt een breed samengestelde
streeft de provincie naar het aanstellen van
overlegtafel ingesteld, die regelmatig de stand
een kwartiermaker. Die rol evolueert naar
van zaken bespreekt, functioneert als klankbord
coördinator in de introductiefase daarna.
en adviezen formuleert.
Netwerken zijn efficiënt maar dragen het
Vanaf 2015 is er wel een startplaatje voor
risico in zich van fragmentatie. Ze behoeven
de regionale mediacentra, maar dat is zeker
LimburgCentraal_CS6.indd 48-49
05/01/15 12:56 pm
geen eindplaatje: Limburg Centraal zal
draagvlak en werkkracht, zorgt de provincie
boven alles een ontwikkelomgeving zijn. Als
voor een bureau dat de contacten tussen de
omstandigheden en beleidskeuzes dwingen tot
regio’s regelt en dragen allerlei burgers en
regelmatige aanpassing, is het van belang dat
organisaties bij aan de site-inhoud.
tegelijkertijd wordt toegezien op samenhang en doelgerichtheid. Een relatief klein comité
Taakverdeling is eveneens aan de orde
van experts met mediaexpertise en voldoende
bij de fysieke en digitale infrastructuur.
gezag in de beroepspraktijk krijgt die taak. Deze
Lokale overheden hebben een eerste
regiegroep bewaakt het proces en monitort
verantwoordelijkheid voor de benodigde
voortgang, zonder de uitvoerende organisatie
locaties, verspreid over de provincie. Ze identificeren geschikte gebouwen en dragen
te sturen.
(mede) zorg voor inrichting en onderhoud. De hier geschetste organisatielogica wordt van
De provincie ziet toe op de ontwikkeling
toepassing gemaakt op alle ‘bedrijfsonderdelen’.
en exploitatie van de vereiste software en
Bijvoorbeeld bij de site Limburg Radar zorgen
publicatieprogrammatuur, die interoperabel
media en andere partijen via detachering voor
moet zijn om samenwerking mogelijk te maken.
een divers samengesteld redactieteam, en neemt de provincie verantwoordelijkheid voor
Voor het geheel van structuurversterkende
een coördinator die de samenwerking regelt. Bij
maatregelen dient de provincie de basis te
het publieke podium Rotonde Limburg leveren
leggen, maar kunnen fondsen als LIOF, startups
de per regio samenwerkende lokale omroepen
en collectieven van ZZP-ers het initiatief nemen.
“Netwerken vragen om structuur en regie”
12. Wat wordt de financieringsmix? Structurele betrokkenheid bij het provinciale netwerk van media en maatschappelijke informatievoorziening impliceert, behoudens een kaderstellend beleid, ook uitvoerende taken en verantwoordelijkheden. Die zullen financieel vertaald worden. Dit betekent overigens niet, verre van, dat de provincie hoofdverantwoordelijke is voor het benodigde budget. De rijkdom aan organisaties die deelnemen aan het lanceren en operationeel houden van regionale mediacentra zal vertaald worden naar diverse vormen van cofinanciering, zowel incidenteel als structureel.
Welke financieringsvormen zijn zoal voorzien?
onderdelen rechtstreeks gefinancierd worden,
Het belangrijkste onderscheid is tussen
in ieder geval voor het pilotjaar 2015 en de
provinciale middelen, investeringsfondsen,
collegeperiode daarna. Dat kan door het
bijdragen van derden en diverse vormen van
herschikken (combineren) van bestaande
gezamenlijke financiering. Budgetbundeling
budgetten, door het maken van koppelingen
kan enerzijds plaatsvinden tussen overheden
met relevante, nieuw toe te kennen gunningen
(provincie en gemeenten), anderzijds tussen
en door het creëren van een afzonderlijke
provinciale overheid en private partijen (in PPS-
budgettitel, specifiek voor het te voeren media-
constructies).
en informatiebeleid. Onderdeel daarvan is de
De provincie is initiatiefnemer en aanjager
besluitvorming begin 2015 is de materie
van het toekomstige, digitale regionale
onderwerp van gesprek in het kader van
medialandschap. Behoudens de primaire
het programmaoverleg voor de komende
verbindende rol zullen ook bepaalde
zittingsperiode van het provinciebestuur.
al overeengekomen mediaregeling. Na initiële
LimburgCentraal_CS6.indd 50-51
05/01/15 12:56 pm
De schaal waarop de mediacentra gaan
Limburgse woningkoepels die de bereidheid tot
opereren is de sociaaleconomisch en cultureel
investeren in duurzame voorzieningen moeten
samenhangende regio. Daarmee komen ook
bevorderen, en waterschappen die kiezen voor
lokale overheden in beeld. Die zijn (wettelijk)
een publieke sondering naar het draagvlak voor
verantwoordelijk voor het financieren van
een geplande gebiedsontwikkeling.
lokale omroepen. Die rol staat onder druk nu zowel het werkveld als de plaatselijke politiek
Sommige onderdelen van het regionale
opteert voor bovengemeentelijke bundeling
mediacentra-project raken aan de structurele
van krachten. De integratie met provinciale
versterking van maatschappelijke sectoren,
initiatieven ligt dan voor de hand, zoals ook de
in het bijzonder de creatieve industrie en
Raad voor Cultuur adviseert.
het culturele domein. In dat geval is er
“Slim koppelen van budgetten en PPS-constructies”
behoudens een informatieve ook een sterke economische dimensie aan lancering en uitrol. Medefinanciering door hierop gerichte investeringsbanken zoals in Limburg LIOF, landelijk CLICKNL en Europees het R&D kaderprogramma, is daarmee aan de orde. Zodra de digitale publicatie-omgevingen en
De regionale mediacentra zijn op termijn
regionale mediacentra zich gevestigd hebben
het kristallisatiepunt voor informatie van
en verzekerd zijn van een breed bereik, kan
allerlei organisaties, instellingen en bedrijven.
verkend worden of er behoefte is aan en ruimte
Deze stakeholders zullen hun belang bij
voor commerciële communicatie. Dat kan in
aanwezigheid op publieke podia vertalen in
de vorm van gesponsorde content, adoptie van
financiële betrokkenheid. Daarmee dragen
programmaonderdelen (merk-branding) of
ze bij aan vooral de operationele kosten van
advertenties. Dit is echter allereerst een kwestie
deze publicatie-omgevingen. Voorbeelden
van beleid, en verder, zo er voor gekozen wordt,
zijn ziekenhuizen die om willen schakelen
een voorziening die pas op termijn onderdeel
naar maatwerk en patiëntgericht informeren,
zal worden van de financieringsmix.
13. Regionaal gedefinieerde mediacentra Uit gesprekken met Limburgse stakeholders over de lancering van regionale mediacentra werd duidelijk dat er naast de digitale webomgeving ook behoefte is aan een fysieke component.
LimburgCentraal_CS6.indd 52-53
05/01/15 12:56 pm
“Media voor sociaaleconomisch samenhangende gebieden”
Met andere woorden, locaties
gebieden die door de regiobewoners als ‘eigen’
waar mediamakers en ook andere
worden ervaren. Het leefgebied dus waarover
gebruikerscategorieën elkaar kunnen
men graag blijvend en in zekere mate van detail
ontmoeten, netwerken en gezamenlijk
wil worden geïnformeerd, waar informatie ook
kunnen werken aan crossover-producties.
reële waarde (voor het dagelijks handelen)
Deze mediacentra zijn ook een zichtbaar
en conversatiewaarde (voor bevestiging van
referentiepunt voor de regio die ze met
identiteit) heeft.
informatie bedienen.
Deze derde optie lijkt het meest kansrijk en aan
De vraag rijst dan: hoeveel centra moeten
te sluiten bij de maatschappelijke tendens tot
er komen en waar dan wel? De geografische
zelforganisatie, ook op informatief gebied. Wel
indeling (Corop) in Zuid-, Midden- en Noord-
zouden er, naast de regio-georiënteerde centra,
Limburg ligt voor de hand, maar is globaal,
ook enige expertisekernen (competentiecentra)
formeel, vooral politiek gedefinieerd en
kunnen worden ingericht, die nuttig gebruik
inhoudelijk slecht onderbouwd. Een tweede
maken van de aanwezige kennis op journalistiek
optie is om te kiezen voor vraaggestuurde
gebied en/of creatief talent.
locaties van mediaproducenten. Uitgangspunt is
De voorkeur voor samenhangende regio’s
dan het daily urban system of werkgebied van de
impliceert dat bestaande begrenzingen niet
nieuws- en informatiemakers. Dit zullen echter
langer als maatstaf gelden. In sommige gevallen
lage aantallen zijn, en in nogal wat gevallen is de
maken delen van andere provincies er deel
expertise geconcentreerd in beperkte delen van
van uit (Peel/Venray), soms valt een regio in
de provincie. De derde optie is de keuze voor
het verzorgingsgebied buiten de provincie
identity based regions, de sociaaleconomisch,
(Nijmegen/delen van Noord-Limburg), nogal
cultureel en historisch samenhangende
eens worden landsgrenzen overschreden
(Noordrijn-Westfalen, de Belgische Kempen,
De koppeling van leefgebied en werkgebied
de euregio Maas-Rijn) en in alle gevallen zijn er
als indelingscriterium leidt tot het volgende
zones van overlap. Met deze realiteit zal flexibel
scenario, dat gedurende het pilotjaar 2015
moeten worden omgegaan.
nader onderzoek verdient:
Profiel Regio Focus Overlap Mediacentrum
Noord/Venlo
Community-Building
Link Duitsland
Mediacentrum Midden/Weert Mediatechnologie Link Brainport Mediacentrum
Zuid/Maastricht
Competentiecentrum
Limburg/Heerlen Mediaproductie
Creatieve Industrie
Competentiecentrum
Limburg/Sittard
Open Innovatie
Coördinatie En Beleid Mediaformats
Link Vlaams-Limburg
Of en hoe dit netwerk daadwerkelijk gestalte
aangegaan, soms bilateraal, soms gegroepeerd.
krijgt is in belangrijke mate afhankelijk van de
Verder mag worden aangenomen dat er sprake
opstelling van de diverse gemeentebesturen,
zal zijn van organische groei, gespreid over
lokale omroepen en andere stakeholders.
enige jaren.
Daarmee zal per regio het gesprek worden
LimburgCentraal_CS6.indd 54-55
05/01/15 12:56 pm
14. Een gefaseerde uitrol Na vaststelling van de contouren, zomer 2014, en de regeling voor het pilotjaar, oktober 2014, start medio 2015 de implementatiefase van het toekomstige provinciale mediabeleid. Het eerste jaar staat in het teken van de opbouw van een werkorganisatie en de lancering van diverse pilots. Daarna volgt, bij voldoende politiek draagvlak, een vierjarige periode van geleidelijke uitbouw van de mediainfrastructuur.
Regionaal gestuurd media- en informatiebeleid
uitvoering meerduidig; effectief is behoefte aan
is, in deze omvang, een noviteit. Er zijn
een ontwikkelomgeving waarbinnen vaak en snel
geen referentieprojecten noch getoetste
kan worden geschakeld en bijgestuurd, op basis
implementiescenarios. Dit impliceert dat de
van praktijkervaringen, veranderende inzichten
uitrol behoedzaam en flexibel dient plaats te
en feedback. De werkorganisatie moet hiervan
vinden. Wel is van kardinaal belang om het
doordrongen zijn en op ingericht.
uiteindelijke doel goed te definiëren, zodat bij alle flexibiliteit de marsroute helder blijft en
Het gefaseerd invoeren kan plaatsvinden
voorkomen wordt dat door allerlei ad hoc-
op verschillende niveaus: de ene regio
initiatieven een onsamenhangend geheel
sneller dan de andere, de drie geplande
ontstaat.
publicatieomgevingen niet tegelijkertijd live laten gaan, de ondersteunende voorzieningen
De operationele doelen van Limburg Centraal: diepgang, participatie en innovatie, krijgen ieder een eigen publicatieomgeving. Daarmee kan op korte termijn een start worden gemaakt met de verbreding en verrijking van het regionale informatieaanbod. Uiteraard zullen de betrokken partijen aan deze formats een eigen kleur en uitbouw gaan geven. Wat telt is dat de functie wordt ingevuld, de precieze vormgeving is een afgeleide daarvan. Hierna een schets van de startposities. Aan het eind van ieder profiel staat een verwijzing naar een website met een demonstrator of best practice.
Limburg Radar Limburg Radar is een webapplicatie voor het visueel aantrekkelijk in kaart brengen van omvangrijke en complexe thema’s. De app sluit aan bij de ambitie om willekeurige dataverzamelingen om te zetten in betekenisvolle collecties, zoals Google nu test met de Knowledge Graph (Kenniskaart). Het Radar-format is met een financiële injectie van eveneens Google en journalistieke ondersteuning van Elsevier ontwikkeld en getest door Medialynx. De provincie Limburg past het concept nu toe voor een van de publicatie-omgevingen van het regionale mediacentrum in opbouw, Limburg Centraal.
Met de Radar worden zowel de actualiteit als
het nieuws, zich uitstrekkend van historische
de achterliggende trendmatige ontwikkelingen
achtergronden tot toekomstige implicaties, en
in kaart gebracht, letterlijk ‘op de radar gezet’,
de actualiteit van het nieuws, verwijzend naar
en daarmee onder de aandacht gebracht van
de mate waarin het betreffende item centraal
een breed publiek. De verschillende dimensies
staat dan wel marginaal is. Bovendien biedt het
worden in relatie tot elkaar gebracht, zodat
format ruimte om op verschillende manieren
inzicht kan ontstaan in de context van het
de betekenis van het nieuws te duiden (context,
nieuws. De gehanteerde dimensies zijn de
scenario’s implicaties etc., zie figuur op de
breedte van het nieuws, lopend van harde feiten
volgende pagina).
tot strikt persoonlijke opinies, de diepte van
LimburgCentraal_CS6.indd 58-59
05/01/15 12:56 pm
De LimburgRadar, dimensies Toekomst Scenario’s
Perspectieven
Meningen
Feiten
Context
Ideologieën Historie
Deze applicatie vult de nieuwsbehandeling
omgeving is niet het uitdrukkingsmiddel van èèn
van de reguliere media aan en verdiept deze.
specifieke partij of organisatie maar beschikbaar
Andere dan journalistiek relevante aspecten en
voor de hele Limburgse gemeenschap. Zeker
verwijzingen komen aan de orde, de nadruk ligt
drie typen thema’s komen aan de orde: (1) de
op samenhang en de geselecteerde Radar-
grote, structurele projecten van de provincie,
thema’s worden doorlopend geüpdatet. Met
nu nog vaak als dossiers gepresenteerd,
het toenemen van het aantal behandelde
(2) kwesties die vanuit het maatschappelijk
thema’s krijgt de site zo een referentiefunctie
middenveld worden geagendeerd en in co-
voor de Limburg-portfolio: een database voor
creatie uitgewerkt en (3) thema’s die de redactie
al die zaken die van cruciaal belang zijn voor de
definieert als centraal voor het Limburgse
positionering en ontwikkeling van provincie en
publiek debat.
regio. Deze wijze van systematisch ordenen van kerngegevens zal bijdragen aan de kwaliteit van
Informatie migreert steeds nadrukkelijker
het publiek debat, en ook het maken van keuzes
naar het digitale domein en het raadplegen
en bepalen van standpunten vergemakkelijken.
vindt vaker plaats op mobiele platforms (smart phones, tablets). De LimburgRadar is web-
Welke thema’s relevant zijn voor uitwerking als
ready en daarmee ook een geschikt medium
Radar zal in de praktijk blijken; de publicatie-
voor de jongere generaties. De vormgeving is
iconisch en visueel gedefinieerd. Het gebruik
wetenschappelijke hoek verantwoord conclusies
is toegesneden op individuele voorkeuren en
worden getrokken over toekomstige implicaties.
mogelijkheden: thema’s kunnen snel gescand
Gezamenlijk draagt men bij aan de toevoeging
worden of intensief geraadpleegd, onderwerpen
van een rijk scala aan opinies.
geselecteerd op basis van interesse en zo gebundeld in een persoonlijke collectie, en
Door participatie aan deze hybride
vervolgens direct dan wel later gelezen. Het
redactie zetten alle betrokken organisaties
zo ordenen en raadplegen van informatie is
een forse stap, ter vernieuwing van hun
wellicht ongebruikelijk, maar testen hebben
publieksbenadering. Kennisinstellingen
uitgewezen dat de navigatiestructuur in wezen
krijgen een kanaal voor de koppeling
eenvoudiger is dan die van een krant en snel,
van wetenschappelijke inzichten aan
intuïtief aan te leren.
maatschappelijke vraagstukken, en voor de borging van hun activiteiten in de regio van
De LimburgRadar is een samenwerkingsproject
vestiging. De bibliotheekwereld maakt de stap
tussen partijen die traditioneel gescheiden
van passief verzamelen en beheren naar actief
van elkaar opereren, maar nu elkaar op kracht
rangschikken en contextualiseren, en ontwikkelt
vinden. Het uitvoerende team is opgebouwd uit
daarmee een nieuwe legitimatie, nu in het
gedetacheerde redactieleden, in de startsituatie
domein van de digitale informatiebehandeling.
afkomstig van media, bibliotheek en universiteit.
Door deelname aan het Radar-team blijft de
Deze combinatie is afgestemd op de
pers, naast de primaire taak van onafhankelijke
diverse, voor het maken van de app vereiste
en kritische verslaggeving, betrokken
kerncompetenties. De journalistieke inbreng
bij een informatiepatroon waarin zowel
richt zich op feitenverzameling en -ordening,
professionele als niet-professionele, neutrale
de bijdrage van de bibliotheken focust op
èn belangengebonden partijen, en incidentele
documentatie en collectievorming, terwijl vanuit
naast structurele nieuwsbrengers figureren.
“Informatieleveranciers gaan op innovatieve wijze samenwerken”
LimburgCentraal_CS6.indd 60-61
05/01/15 12:56 pm
Zonder daar inhoudelijk sturing aan te geven
concreet te maken en te demonsteren is een
kan de provincie ten slotte kan rekenen op een
voorbeeldversie geproduceerd die de
complete, diepgravende en altijd te raadplegen
Limburgse kennis-As als centrale thema heeft.
registratie van de centrale beleidsthema’s, de zaken dus die de actuele praktijk en
< Navigeer en
toekomst van de regio definiëren. Om de
test mee
gebruiksmogelijkheden van de LimburgRadar
Rotonde Limburg De Rotonde Limburg is het hart van het regionale mediacentrum Limburg Centraal. Met deze publicatieomgeving krijgen alle Limburgers een podium voor het aanreiken van informatie, het delen van standpunten of het werven van medestanders. Het is een basisvoorziening op publicitair terrein, een infrastructuur voor het intensiveren van het maatschappelijk debat.
Nu burgerbetrokkenheid een randvoorwaarde
bestemd is voor een kleiner, specifieker en
wordt op steeds meer beleidsterreinen, is
regionaal of lokaal gedefinieerd publiek.
het tevens een instrument om het sociale weefsel te versterken en participatie praktisch
In dit stadium kunnen vier kerntaken worden
mogelijk te maken. De Rotonde functioneert
omschreven:
zo als een nuttige aanvulling op de reguliere
• instrument voor (zelf-)organisatie, voor
media. Die selecteren hun informatie op basis
maatschappelijke initiatieven. Denk aan
van journalistieke criteria, door de redactie
bewonerscollectieven voor duurzame energie,
toegekende prioriteit en beschikbare capaciteit.
aan lotgenotengroepen in de patiëntenzorg,
De Rotonde Limburg maakt parallel daaraan,
aan stichtingen die culturele festivals
waar mogelijk ook in samenwerking, ruimte voor de veelheid aan informatie die de Limburgse samenleving genereert, en die in veel gevallen
LimburgCentraal_CS6.indd 62-63
organiseren. • publiek podium voor langjarige communicatieprogramma’s. Een goed
05/01/15 12:56 pm
voorbeeld is de ambitie van de provincie
informatie en communicatie, zal daar een
Limburg om de komende jaren het overtal
beroep op worden gedaan. Onderdeel van de
aan obese jongeren terug te dringen.
constructie is het periodiek en publiek afleggen
• verbreding en verdieping van het publiek
van verantwoording over gemaakte keuzes
debat. Nu wordt opinievorming nog sterk
en gehanteerde prioriteiten door het site-
bepaald door een beperkte groep met
management.
relevante contacten en een goed ontwikkeld
De taak van de site-redactie is in eerste
uitdrukkingsvermogen. De Rotonde faciliteert
instantie organisatorisch van aard en kan
ook anderen die, veelal ad hoc, hun stem
het beste getypeerd worden als digitaal
willen laten horen over thema’s die hen direct
informatiemanagement. Het regelen van de
raken.
informatieve verkeerstromen dus, zodat de
• selectie en bundeling van regiospecifiek
Rotonde soepel functioneert. Eerste prioriteit
nieuws, zoals geproduceerd door de
is daarbij de ontwikkeling van een heldere
deelnemende en samenwerkende lokale
zoekstructuur. Dichter bij het journalistieke
omroepen.
handwerk zit de taak tot het selecteren en bundelen van bijdragen in (voor het publiek)
Het spreekt voor zich dat, gegeven de
betekenisvolle, thematische collecties. Daarmee
nutsfunctie van de site, laagdrempeligheid
ondervangt de Rotonde een van de grote
en onbelemmerde toegang moeten worden
problemen met het massale publiceren op
gegarandeerd. Dat zal in een protocol tot
internet, de fenomenale versnippering van
uitdrukking komen, zodat bekend is wat de
informatie. Het gevolg daarvan is dat niemand
mogelijkheden, en ook de voorwaarden voor
door de bomen het bos meer ziet, afhaakt en
participatie zijn. Een van die voorwaarden is
publiceren zo in de praktijk tot zelfpromotie
volledige transparantie over de achtergronden
wordt gereduceerd. Het Rotonde-team moet er
van auteurs en posters. Anonimiteit past
weer communicatie van maken. Uiteraard zal de
niet in het concept, en bekendheid met
berichtenstroom continue worden gemonitord
belangen en affiliaties helpt om bijdragen
op ongewenste (beledigende, discriminatoire,
in context te kunnen plaatsen. Financiële
irrelevante) bijdragen.
belemmeringen voor individuele burgers zullen waar mogelijk worden weggenomen
Limburg Centraal zal, in weerwil van de
(geen kosten voor plaatsing), maar waar
naamgeving, de Rotonde Limburg decentraal,
organisaties reguliere budgetten hebben voor
want regionaal opzetten. Om een goede balans
te vinden tussen herkenbaarheid en efficiency is
moeten worden samengewerkt. In de praktijk
gekozen voor drie regio’s, ieder met een urbane
zullen dit vaak public-private constructies zijn.
kern en goed ontwikkeld verzorgingsgebied.
Deze complexiteit vraagt om goede begeleiding,
Voor de uitvoeringsorganisatie zullen in eerste
ondersteuning en ook voortdurende
instantie lokale omroepen worden benaderd.
interactie op provinciaal niveau tussen de drie
Die clusteren voor de Rotonde-werkzaamheden
uitvoerende regioteams. Ook is het denkbaar
tot een bovenlokale mediapartij. De reguliere
dat de beter uitgeruste lokale omroepen het
radio- en tv-uitzendingen zijn daar nog van
voortouw nemen bij het uitbreiden van hun
uitgezonderd, maar kunnen te zijner tijd ook dit
verzorgingsgebied tot de gehele regio, en
integratiepad volgen.
andere lokale omroepen later aansluiten, dan wel afzien van participatie.
De keuze voor lokale omroepen als organisatorische kern is, gezien de regionale
Een voorbeeld van publicatie op een regionaal
binding, voor de hand liggend, maar daarmee
platform komt uit Parkstad, waar een team
nog niet onproblematisch. Drie obstakels
jonge programmamakers zich buigt over de
dienen zich aan: (1) de rol van ‘community-
plaatselijke actualiteit.
building’ behoort traditioneel niet tot de kerntaken, (2) samenwerken in regionale clusters wordt allerwege wel bepleit maar is nog
< Bekijk het interview met
geen staande praktijk, en (3) ook met andere
wethouder Barry Braeken
lokale internet-initiatieven (hyperlocals) zal
“Onbelemmerde publieke toegang is prioriteit”
LimburgCentraal_CS6.indd 64-65
05/01/15 12:56 pm
LimburgCentraal_CS6.indd 66-67
05/01/15 12:57 pm
L Primo Limburg Radar en Rotonde Limburg vullen het bestaande mediapatroon aan met voorzieningen voor diepgang en openbaarheid. Het trefwoord bij L Primo (letterlijk: de eerste) is innovatie. Het is een publiek beschikbaar platform voor experiment en verkenning, een instrument voor de jongere generaties en creatieve sector om innovatieve producten te delen met een breder publiek, en feedback te ontvangen op geheel nieuwe manieren van informatieoverdracht.
Het is weliswaar een niche binnen het regionale
voorziening als L Primo kan de research meer
medialandschap, maar wel een strategisch
systematisch plaatsvinden en kunnen ook
belangrijke. Met L Primo kunnen interessante
zonder veel risico de publieksreacties worden
ideeën zichtbaar worden gemaakt, en
getest. Dat weer leidt tot betere producten.
complementaire makers en bedrijven elkaar
Bijvoorbeeld de bèta-versie van de nieuwe
vinden voor co-creatieve teams en projecten.
MGL/L1-app zou hier al maanden low profile
Op termijn geeft dat de sector body. Met de
uitgetest kunnen zijn.
focus op jongeren en opleidingen is de site bovendien een bindmiddel voor nieuw regionaal
• Opleidingen in de creatieve sector hebben
talent, en draagt zo bij aan de infrastructuur die
eveneens behoefte aan podia voor het tonen
deze generatie nodig heeft om zich blijvend in
van resultaten, vooral de afstudeerproducties.
Limburg te willen vestigen.
Dat versterkt het maatschappelijk draagvlak en geeft de studenten een mogelijkheid
Vier gebruikersgroepen dienen zich aan:
voor feedback op hun aanpak en/of idee. Doorgaans worden hiertoe eenmalige
• Allereerst de groeiende maar tot nu
events georganiseerd, maar het effect kan
toe versplinterde groep creatieven –
aanmerkelijk sterker en langduriger zijn als
webdesigners, filmmakers, tekstschrijvers,
er een permanent podium beschikbaar is.
event-organisatoren, ontwerpbureaus etc.,
De afdeling VisCom (visuele communicatie)
die met L Primo een platform krijgen om
van de Maastrichtse kunstacademie zou een
kennis te nemen van elkaars prestaties, een
voor de hand liggende ‘launching customer’
kans om elkaar te inspireren en ook om de
kunnen zijn van L Primo, en de multimedia-
eigen portfolio onder de aandacht te brengen
studierichtingen van het Arcus-college een
van een breder publiek. Voor een netwerk als
regelmatige bespeler.
CineSud zou dit een welkome verbreding zijn van hun bereik.
• Creatieve prestatie is al lang geen privilege meer van goed opgeleide professionelen.
• Verder de gevestigde media, die op L Primo
Steeds nadrukkelijker blijkt dat de
kunnen experimenteren met innovatieve
democratisering van de productiemiddelen
formats. Doorgaans blijft dit onderdeel van
(camcorders, editing software, websites,
het ontwikkelproces bedrijfsintern en vindt
online kanalen als YouTube) grote groepen
slechts op beperkte schaal plaats. Met een
individuele burgers in staat stelt om een
LimburgCentraal_CS6.indd 68-69
05/01/15 12:57 pm
aantrekkelijk aandeel te nemen in de
van de Limburgse creatieve productie en
vulling van de publicitaire ruimte. Met een
de scholingsactiviteiten voor publicitaire
daarop gericht digitaal platform kunnen
betrokkenheid. Uiteraard is een permanente
die producties sneller aan geheel Limburg
verbinding met het door MGL geëntameerde
worden getoond. Een goede illustratie van
innovatielab gewenst: door publicatie op L
dit gegeven is de YouTube-serie van Mert
Primo kunnen de resultaten van innovatieve en
Ugurdiken, die met de metafoor van de
experimentele journalistieke toepassingen op
rijschool etnische stereotypen aan de orde
waarde worden geschat.
stelt en daarmee, vanuit het niets, talloze jongeren binnen en buiten Limburg bereikt.
Het geheel aan stimulerende maatregelen voor de creatieve sector zal moeten resulteren
De aard van het initiatief staat niet toe om
in een sterkere positionering in het landelijke
het profiel van L Primo vooraf, meer dan in
en euregionale krachtenveld. L Primo heeft
hoofdlijnen, te definiëren. Limburgers moeten
binnen deze inspanning een strategische,
zich de voorziening eigen maken en daar zelf
structuurversterkende rol. Dat rechtvaardigt
invulling aan gaan geven. De provincie kan
investeringen uit de voor dit doel beschikbare
met het regionale mediacentrum Limburg
middelen. Met het LIOF zal overlegd worden of
Centraal zorg dragen voor lancering en ook
vormen van cofinanciering tot de mogelijkheden
de organisatorische randvoorwaarden voor
behoren. Ook zou koppeling aan de landelijke
een voorspoedige start invullen. Maar daarna
stimuleringsfondsen voor de creatieve industrie
dient zich snel een operationeel eigenaar aan
(CLICK.nl), waar Limburg tot nu toe nauwelijks
te dienen, een bedrijf, opleiding of organisatie
een beroep op heeft gedaan, voor de hand
met de ambitie om de site in de lucht te
liggen. Een goed voorbeeld van innovatief
houden, te monitoren en op coherentie
mediumgebruik is de populaire webserie van de
te bewaken. Ook zal bevorderd worden
Midden-Limburgse Mert Ugurdiken, die onder
dat het site-management niet stand-alone
meer met het format van de rijinstructeur op
opereert maar actief de verbinding zoekt met
komische wijze etnische vooroordelen aan de
verwante initiatieven. Dat zijn allereerst beide
orde stelt.
andere publicatieomgevingen van Limburg Centraal, maar zeker ook de voorzieningen die
Het Limburgs parlement verzocht de ambtelijke voorbereiders van Limburg Centraal om de geaccordeerde contouren om te zetten in concrete voorstellen, die gedragen zouden worden door de Limburgse samenleving. Om die reden is frequent gesproken met een groot aantal marktpartijen, initiatiefnemers en ideeënleveranciers. De neerslag daarvan is samengevat in dit deel van het rapport. Veel gesprekspartners hebben ook schriftelijk een bijdrage geleverd. Die correspondentie is naleesbaar op de projectsite www.limburgcentraal.org. Het spreekt voor zich het resultaat van al deze verkenningen een indicatie is, geen afgerond beeld. Ook niet geconsulteerde partijen gaan alsnog aan de gesprekstafel aanschuiven. Gedurende het pilotjaar 2015 zal de dialoog met de Limburgse samenleving over dit thema worden voortgezet.
Stakeholderoverleg; procedure en resultaten Gegeven de uitgangspunten van het voorgenomen media- en informatiebeleid (gelijk speelveld, ruimte voor innovatieve bedrijven, burgerparticipatie, Limburgse initiatieven) heeft het voorbereidingsteam zich breed georiënteerd op het draagvlak voor toekomstige provinciale mediacentra.
Gedurende de afgelopen tien maanden
van regionale mediacentra zou kunnen
is, vaak op directieniveau, gesproken met
onderschrijven, en of er mogelijkheden zijn tot
vertegenwoordigers van diverse media,
participatie of zelfs overname van onderdelen
communicatiebureaus, maatschappelijke
van het initiatief, na de pilotfase.
organisaties, burgerinitiatieven en individuele
Navolgend een meer gedetailleerde toelichting,
stakeholders. Driemaal kreeg dat de vorm van
eerst per stakeholdercategorie.
gezamenlijke werksessies, waarbij plannen zijn gepresenteerd en feedback hierop is verkregen.
Media
Daarnaast is met zowel collectieven als met
Met de gevestigde provinciale media, MGL en L1,
individuele verantwoordelijken verkend of
is frequent overlegd over diverse modaliteiten
en in welke hoedanigheid men de lancering
van het plan. Daarbij is beklemtoond dat
“Oude en nieuwe media concurreren om aandacht”
LimburgCentraal_CS6.indd 72-73
05/01/15 12:57 pm
“Bundeling lokale omroepen is complex maar broodnodig” een provinciaal mediacentrum de bestaande
ondersteuning van een innovatielab dat als
informatiestructuur niet wil vervangen maar
incubator voor innovatieve mediaprojecten kan
juist aanvullen en verrijken. Dat zal bij voorkeur
functioneren, en redactionele betrokkenheid bij
in nauwe samenwerking plaatsvinden, en
de LimburgRadar.
in ieder geval in goed overleg. Voor beide media bleek het niet eenvoudig om over
Naast aansluiting door beide primaire
deze materie concreet voortgangsoverleg te
nieuwsbronnen is het ook van belang dat lokale
voeren, laat staan te besluiten. Belangrijkste
omroepen een aandeel nemen in de realisatie
achtergrond daarvoor is de actuele druk
van de drie regiogebonden mediacentra
op de organisatorische grondslag, bij MGL
in het noorden, midden en zuiden van de
gestalte krijgend in de overgang van het
provincie. Dat overleg is, gezien de veelheid
Britse MECOM naar een nieuwe eigenaar, het
van plaatselijke zenders en diversiteit in
Vlaamse Concentra. Een vergelijkbaar proces is nu aan de orde bij L1, na het kabinetsbesluit tot renationalisatie van de regionale omroep. Ook speelt de inschatting dat nieuwe spelers en diensten direct of indirect de concurrentieen marktposities aan kunnen tasten, en om die reden niet met gejuich kunnen worden ontvangen. Niettemin zijn de kansen voor betrokkenheid en samenwerking legio. Genoemde media hebben daar al op geanticipeerd door de ontwikkeling en lancering van een gezamenlijke nieuwsdienst, 1Limburg. Verder wordt met MGL overlegd over
“‘Media-entrepreneurs zijn de drager van vernieuwing” organisatiestructuur, in dit stadium alleen
en een hogere kwaliteit krijgt, dat binnen de
verkennend uitgevoerd via overleg met de
context van krimpende budgetten in vrijwel alle
twee grootste lokale omroepen, in Venlo en
betrokken gemeenten. Doelmatiger besteding
Maastricht. Uit dit overleg kwam naar voren
van de wettelijk verplichte bijdrage kan bereikt
dat deels al activiteiten worden ontplooid tot
worden door gedeeltelijke bundeling van deze
regionale krachtenbundeling, en verder dat
lokale budgetten. Ook de Raad voor Cultuur
de bereidheid tot intensivering van dit proces
heeft in haar recente advies gewezen op deze
volop aanwezig is maar ook als complex wordt
mogelijkheid.
ervaren. De oplossing ligt in een strategie van gefaseerde bundeling, waarbij de sterkere
Met de massieve uitrol van vast en mobiel
lokale omroepen een begin maken door het
internet is een geheel nieuwe dimensie
regionaliseren van hun verzorgingsgebied voor
aan de publicitaire ruimte toegevoegd.
digitale producties. Andere lokale omroepen
Zowel online media als informatiekanalen
in de betreffende regio kunnen dan op termijn
van maatschappelijke partijen nemen
aansluiten.
inmiddels een belangrijk deel van de publieke informatieverschaffing voor hun
Parallel hieraan is gesproken met de
rekening. Met de Limburgse online media
gemeentebesturen en beleidsmedewerkers
is overleg gevoerd, van het lokale station
van de belangrijkste urbane centra. Dit kreeg
Dichtbij Maastricht tot de economische site
de vorm van gezamenlijke gesprekken met
WijLimburg en de cultuuragenda Charlzz. Met
de cultuurwethouders van de Zuid-Limburgse
alle inhoudelijke verschillen hebben deze
stedendriehoek en bilateraal overleg met hun
nieuwe, kleinschalige media met elkaar gemeen
collega’s in Venlo en Weert. De lokale politiek
dat het verwerven van een stabiele positie
is sterk voorstander van een strategische
weliswaar niet eenvoudig is, maar hun ‘lean
heroriëntatie van de lokale omroep, opdat
and mean’- business model hen niettemin
deze een beter bereik, meer professionaliteit
gaande houdt en ruimte biedt voor groei op
LimburgCentraal_CS6.indd 74-75
05/01/15 12:57 pm
“We ploeteren nu in een mediawoestijn. Geef ons ontwikkel-oases, zandbakken voor experiment”
termijn. De samenwerkingsbereidheid is alom
prestatie en zijn verantwoordelijk voor veel
aanwezig; men realiseert zich terdege dat
innovatieve impulsen. Hun achtergrond ligt
delen en verbinden een basisconditie is in de
bij gevestigde media waar hun innovatieve
online wereld. Wel zal dit type communicatief
drive geen ruimte kreeg, of bij de huidige
ondernemerschap ondersteund moeten
krimp op de journalistieke arbeidsmarkt,
worden bij de doorontwikkeling van kansrijk
die tot voortzetting van werkzaamheden
initiatief naar gevestigde waarde in het
in eigen beheer dwingt. Deze categorie
Limburgse medialandschap.
valt uiteen in (1) contentleveranciers, op tekstgebied of RTV, zoals Vogelaar Producties,
Communicatiebedrijven
(2) facilitaire diensten, zoals T36 die aanbiedt,
Het speelveld voor communicatie wordt
(3) de sector design en creatieve industrie
mede bepaald door al die ZZP-ers en kleine
(R.A.U.M. bijvoorbeeld) en (4) platforms die
bedrijven die publicitaire diensten verlenen
kanaalspecifiek zijn, zoals CineSud. We hebben
zonder een eigen mediatitel te voeren. Maar
met verschillende vertegenwoordigers van
ze leveren een fors aandeel in de economische
elk van deze categorieën gesproken, en
“Context bij het nieuws is niet alleen een journalistieke taak”
vastgesteld dat ze graag participeren in
zonder professionele media-ambitie maar wel
gezamenlijkheidsinitiatieven, en die vaak zelf
met een grotere of kleinere contentproductie
al opzetten. Het Limburg Centraal-project
de publicitaire ruimte vullen. Binnen het
ziet men als een kans om de slagkracht te
bestek van een draagvlakverkenning was het
vergroten, en de verwachting is dat met
onmogelijk om met de volle breedte van het
de structuurversterkende projecten van
maatschappelijk middenveld over deze materie
het regionale mediacentrum (coaching,
van gedachten te wisselen. Exemplarisch
clearinghouse, impulsmiddelen) het potentieel
hebben we daarom met een drietal categorieën
van deze subsector aanmerkelijk kan worden
gesproken: (1) de bibliotheeksector, (2)
verbeterd. Zeker vanuit deze categorie is de
zorgaanbieders en (3) burgerinitiatieven.
roep om structuurversterkende voorzieningen luid en algemeen. Men becommentarieert de
De bibliotheeksector kan gezien worden als
voorliggende plannen als nuttig, maar nog te
nevengeschikt aan de nieuwsmedia, want ook
weinig ambitieus.
structureel bezig met informatieordening en –verspreiding en collectievorming. Openbare
Maatschappelijke partijen
bibliotheken zijn sterk lokaal georganiseerd, met
Tot het hedendaagse medialandschap behoort,
een wisselende bereidheid tot vernieuwende
naast formele media en communicatiediensten,
initiatieven, maar voor Limburg Centraal zal
ook een scala aan andere contentleveranciers.
in eerste instantie gekeken worden naar de
Dit is een rechtstreeks gevolg van de introductie
grotere spelers. Deze bibliotheken, onder
van internet, waarmee een veelheid van partijen
coördinatorschap van Centre Ceramique,
“Belangrijke thema’s zoals het terugdringen van obesitas vergen een ander type publiciteit”
LimburgCentraal_CS6.indd 76-77
05/01/15 12:57 pm
“De plaatselijke politiek moet worden gevoed door kritische burgers”
hebben nu besloten om in het kader van
Kamers van Koophandel. We hebben verkend
Limburg Centraal te gaan samenwerken en
binnen de zorgsector of contentproductie voor
hun bijdrage te concentreren op het bieden
de publicatie-omgevingen van Limburg Centraal
van ruimte en faciliteiten, en daarnaast
een aantrekkelijk perspectief zou bieden, en
betrokkenheid bij de publicatieomgeving
dat blijkt het geval. Op een open podium als
LimburgRadar. De sectororganisatie SIOB
de Limburg Rotonde kunnen langlopende
heeft hierbij een partnerschap aangeboden,
campagnes een plaats krijgen, per regio
gericht op medefinanciering van gezamenlijke
verschillend worden uitgewerkt en interactief
initiatieven.
opgezet.
Naast de traditionele informatieleveranciers
De derde subcategorie heeft betrekking op het
hebben eigenlijk alle institutionele instellingen
groeiende legioen individuele burgers die in
en marktpartijen een toenemende behoefte aan
toenemende mate zelf willen publiceren, direct
direct online contact met een breder publiek,
via blogs of webfora, maar ook in reactie op
zij het op eigen termen en niet gedefinieerd
andere media-uitingen of ter aanvulling van
door journalistieke criteria. De interne diensten
de (vaak plaatselijke) actualiteit. Het is in dit
die zich hier mee bezighouden zijn goed
verkennende stadium ondoenlijk die groep voor
uitgerust en gaandeweg ook meer capabel
Limburg in kaart te brengen, maar we hebben
om zelfstandig publiciteit te genereren. Dit
wel gesproken, zowel intern als extern, met
patroon is structureel, van zorginstellingen tot
organisaties die burgerinitiatieven bevorderen
woonkoepels, overheden, natuurorganisaties of
en steunen. Daartoe behoort bijvoorbeeld een
landelijk maar ook regionaal uitgerold project
Dat heeft geleid tot een concreet plan om een
tot het aanstellen van correspondenten die
voorziening te treffen voor het hele scala aan
de lokale politiek actief en kritisch volgen.
uitdrukkingsvaardigheden, van creatief schrijven
Deze 100x100-groep telt in diverse Limburgse
tot webproducties. Onder de coördinatie
steden actieve deelnemers. Deze tijdelijke
van de UM-faculteit FASOS zal een team
correspondenten stellen dat de publieke podia
docenten en onafhankelijke producenten een
van Limburg Centraal kunnen uitgroeien tot een
trainingsplatform inrichten. Dat maakt zich
waardevolle bijdrage aan een levendige lokale
dienstbaar aan organisaties en bedrijven in
democratie.
de regio, zodat deze op verzoek scholing op maat kunnen ontvangen. Voor geïnteresseerde
Educatieve sector
individuele burgers zullen vouchers beschikbaar
Waar de diversiteit van spelers in het
komen om deze trainingen voor een
communicatieve domein gaat toenemen,
aantrekkelijk tarief te kunnen volgen.
groeit ook de behoefte aan training, aan scholing in digitale uitdrukkingsvaardigheden. Wat is een goede verhaallijn, hoe orden je informatie, schrijf je een aandachttrekkende blog, vermijd je jargon, produceer je een YouTube-video? Tijdens de verkenningen is ook intensief gesproken met kennisinstellingen als de UM, Hogeschool Zuyd en Arcus-college, om in kaart te brengen welke rol zij kunnen spelen met regiogericht educatief aanbod.
“Bied ondersteuning bij de productie van teksten, blogs en video’s”
LimburgCentraal_CS6.indd 78-79
05/01/15 12:57 pm
Ideeën, voorstellen, projecten Op basis van ontvangen reacties en suggesties is het Limburg Centraal-concept in hoofdlijnen uitgewerkt. Medio oktober 2014 is aanvolgend aan alle belanghebbenden (stakeholders) het verzoek voorgelegd om instemming te betuigen met het provinciale initiatief, en daarnaast aan te geven of men in het pilotjaar 2015 betrokken zou willen zijn bij het verkennen van diverse alternatieve implementatiemodellen. Het antwoord hierop is overwegend positief. 18 organisaties hebben daarnaast schriftelijk gereageerd. Veel van deze indieners komen met
initiatieven waarbij marktverantwoordelijkheid en particulier initiatief voorop staan. • Veel lokale of organisatiegebonden
plannen die ingaan op onderdelen van Limburg
initiatieven preluderen al op groeiende
Centraal, maar nemen ook de gelegenheid
samenwerking. Limburg Centraal moet
te baat om ook in meer algemene zin te
daarvan profiteren en eigen projecten aan
reageren op de komst van Limburgse regionale
koppelen: beginnen bij wat er al is.
mediacentra. Deze feedback kan als volgt
• Van regio tot regio zullen verschillende
worden samengevat:
samenwerkingsconstructies ontstaan en
• De grondhouding is overwegend positief.
andere formats worden gekozen. Die variëteit
Slechts twee partijen, MGL en L1, uiten scepsis over de noodzaak van het initiatief, maar zijn wel bereid tot samenwerking op specifieke onderdelen. • Gepleit wordt voor het maken van
is een goede zaak. • Steeds zal de specifieke vraag naar diensten en producten uitgangspunt moeten zijn; meer vraag- dan aanbodsturing. • Hoewel Limburg Centraal een digitale
onderscheid tussen basisvoorzieningen
infrastructuur zal zijn, wordt de waarde
en infrastructurele maatregelen (wel een
van fysiek contact tussen gelijkgestemde
overheidstaak), en terughoudendheid bij
en verwante organisaties veelvuldig
LimburgCentraal_CS6.indd 80-81
05/01/15 12:57 pm
“Als provincie niet alleen helpen om het licht wat later uit te doen” beklemtoond. Uit het praatje bij de
om dat proces te laten begeleiden door een
koffieautomaat komen veel creatieve
groep innovatieve Limburgers, die toeziet
projecten voort.
op voldoende ambitie en daadkracht. Een
• Grensoverschrijdende publiciteit blijkt in
waakzame klankbordgroep dus.
de praktijk een complexe zaak. Gezien
Naast algemene kanttekeningen zijn er veel
de geografische ligging van Limburg
concrete plannen onder de aandacht van de
wenselijk, maar er dient steeds een kosten/
provincie gebracht. Hier een samenvatting
batenanalyse gemaakt te worden.
van de voorstellen, geordend naar Limburg
• De provinciale overheid moet zich goed
Centraal-component.
realiseren dat als participerende partijen investeren in innovatieve projecten, dat
Infrastructuur
steeds gebeurt met het oog op de lange
Arent van der Feltz, vicepresident corporate
termijneffecten, en niet alleen ad hoc voor het
development van Ziggo, wijst op de noodzaak
pilotjaar. Een dergelijke termijnvisie wordt ook
tot fundamentele aanpassingen, nu internet
van de provincie verwacht.
zo dominant is. Herdenk alle infrastructuur,
• Als matching een financieringscriterium is,
ook op mediavlak. De provincie moet op korte
bevoordeelt dat automatisch de grotere,
termijn werk maken van het formuleren van
institutionele spelers. De meest innovatieve
een brede digitale agenda, met als onderdeel
ideeën zijn echter sterk persoonsgebonden,
een aangepast media- en informatiebeleid.
en ook het meest risicovol bij realisatie.
Ziggo kan gesprekspartner zijn voor de harde
Grote groepen zullen de waarde van de
digitale infrastructuur: connectiviteit met kabel,
subsidieregeling afmeten aan de kansen die
glasvezel en draadloze verbindingen.
hiermee aan juist deze categorie (vaak jonge,
Voor het opzetten van een fysieke
startende) entrepreneurs worden geboden.
communicatie-infrastructuur zetten diverse
• De lancering van Limburg Centraal kent
Limburgse gemeenten nu eerste stappen.
een moment (begin 2015) maar is ook een
Sittard-Geleen benadrukt haar centrale ligging
proces. Er is consensus over de noodzaak
en geeft prioriteit aan het inrichten van een
competentiecentrum, in nauw overleg met MGL,
middel van het regionaal maken van hun digitale
voor het ontwikkelen van innovatieve formats,
nieuws. In een reactie laat RTV Maastricht weten
maar ook talentontwikkeling in samenwerking
die rol te willen nemen, en daar de OLON-hub
met kennisinstellingen. Opschalen van de lokale
voor technische infrastructuur voor te willen
omroep wordt ondersteund.
inzetten. Ook opteert de omroep voor een rol
De gemeente Venlo pleit voor verder onderzoek
bij de competentiebevordering van individuele
naar publieksvoorkeuren, en meer algemeen
burgers. Dat laatste is ook een ambitie van
voor steun aan eigenzinnige nieuwsorganisaties.
Centre Ceramique, overigens in samenwerking
Omroep Venlo kan een waardevolle rol spelen
met andere bibliotheken in de regio (BiblioNova,
voor andere omroepen in de regio door het
Schunck). De Maastrichtse stadsbibliotheek
inrichten van een sterk backoffice en het
transformeert de komende jaren naar een meer
aanreiken van expertise. De gemeente Heerlen
algemeen cultuurcentrum, en een faciliterende
wijst op lopende activiteiten voor innovatieve
rol bij digitale publicatie-omgevingen past
startups, en een in gang gezet onderzoek naar
daarin.
de kansen voor concentratie in een regionaal
Vier mediapartijen uit de gemeente Weert
mediacentrum, uitgevoerd door Creative
hebben medio november een intentieverklaring
Corridor. Met initiatieven als HeerlenLive
opgesteld om te komen tot samenwerking
is de basis al gelegd voor een creatieve
in een op te richten Mediacentrum Midden-
hotspot. Verder wordt gewezen op het risico
Limburg. Het kernteam bestaat uit zowel
van inrichting van ontwikkelomgevingen bij
private als publieke media: WeertFM (radio),
gevestigde media en instellingen; dat smoort de
WeertdeGekste (internet), Weert TV (televisie),
werkelijke vernieuwing.
Midden-Limburg Actueel (livestreaming) en
De gemeente Maastricht pleit voor het
Roermond TV. De nieuwe structuur moet vooral
vermijden van versnippering, en bijgevolg voor
verbindend zijn en zal worden gedragen door
twee mediacentra, in Maastricht en Venlo. In
vrijwilligers en professionals. Inmiddels hebben
Maastricht ontstaat een voor de hand liggende
er verkennende gesprekken plaatsgevonden
locatie door de huisvesting van RTV Maastricht
met andere lokale omroepen in Midden-
bij Centre Ceramique. De noodzaak tot het
Limburg.
bundelen van lokale omroepen wordt eveneens
Een aspect dat zich niet eenvoudig laat voegen
onderschreven,
is de grensoverschrijdende dimensie aan digitale
met als strategie dat hierbij de grotere
communicatie. Veel, eigenlijk alle Limburgse
omroepen het initiatief moeten nemen, door
regio’s worden hiermee geconfronteerd.
LimburgCentraal_CS6.indd 82-83
05/01/15 12:57 pm
“Met Limburg Centraal ambitie uitstralen, zoek een plek aan de kop van het peloton”
Burgerinitiatieven zoals recent verwoord in een
Limburgse regio’s, zal gedragen moeten worden
manifest van een groep Nederlandse, Duitse
door de samenwerkende lokale omroepen.
en Vlaamse culturele organisaties pleiten voor
Die bereidheid is er in beginsel, hoewel
een meer proactieve houding, maar de praktijk
organisatorisch nog het nodige voorwerk
is weerbarstig. Het formuleren van een heldere
verricht moet worden. In het ene geval neemt
strategie op dit punt zal onderdeel zijn van
een grote, professioneel gerunde organisatie
de consolidatie van Limburg Centraal na het
de leiding in dit proces (Maastricht), elders kan
pilotjaar 2015.
een ingewerkt samenwerkingsverband dat doen (Venlo bijvoorbeeld), en soms zal een PPS-
Publicatie-omgevingen
constructie tussen publieke en private partners
Diverse stakeholders spreken
uitkomst bieden (denk aan de regio Weert).
hun beschikbaarheid uit voor de publicatieomgevingen van Limburg Centraal.
De animo om inhoudelijk bij te dragen is groot.
De LimburgRadar, gericht op context en
De Heerlense bibliotheek Schunck suggereert
diepgang, kan rekenen op inzet van de
de IdeaStore, als format voor het integreren
Universiteit Maastricht, faculteit FASOS. De
van culturele en maatschappelijke actie. Verder
kennisinstelling is een voor de hand liggende
ambieert men structurele programmatische
organiserende partij voor deze dienst.
inbreng over het thema laaggeletterdheid.
Deelname door Centre Ceramique, met als
Ook Centre Ceramique heeft een door Cubiss
kerncompetentie collectievorming, is eveneens
ontwikkeld webplatform in de aanbieding.
gezekerd, mede ook door financiële steun van
De van Gemert-groep in Maastricht vraagt
het landelijke SIOB.
ruimte voor de introductie van generatieve
De Rotonde Limburg, de open podia dus
journalistiek, waarbij de wensen en inzichten van
voor de Limburgse samenleving in de drie
burgers vertrekpunt zijn voor het vaststellen van
verwante belangen en projecten op basis van
met de landelijke media meer bekendheid kan
geventileerde ideeën. Journalistiek dus die zich
geven aan de Limburgse mediadynamiek.
niet richt op verspreiden maar op verzamelen
Het vernieuwende karakter is uitgangspunt van
van informatie. Concreet stelt men het 1000
de derde publicatieomgeving, L Primo. Zeker
dromen-project voor, om de maatschappelijke
vanuit de oostelijke mijnstreek wordt op deze
ambities in heel Limburg in kaart te brengen, als
ontwikkellijn ingezet en leeft de ambitie om er
handreiking aan de politiek.
een beleidszwaartepunt van te maken. Diverse reagerende organisaties zien een natuurlijke
Het in Venlo gevestigde productiebedrijf
samenhang tussen dit experimentele platform
Bonte Was heeft in samenwerking met
en het beoogde innovatielab. Bezien zal
Omroep Venlo en L1 het ZapLimburg-
worden of deze koppeling tot stand kan worden
format ontwikkeld, een database van aan
gebracht. In dat geval zullen zeker MGL maar
Limburg gerelateerde YouTube-video’s en
ook L1 interesse tonen in participatie.
ander online beeldmateriaal. Het maandblad Zuiderlucht ziet op de Rotonde kans voor
Structuurversterking
een digitaal cultuurplatform. Dat zal dan
Voor dit onderdeel ontvouwt zich nu een
de doorontwikkeling zijn van al bestaande
samenwerkingsconstructie tussen UM,
initiatieven, de digitale nieuwsbrief C-ME en het
Hogeschool Zuyd en een groep zelfstandig
overzicht van creatief Limburg C-MORE.
gevestigde multimediaproducenten. In
WijLimburg, een webcommunity en
dit scholings- en trainingsteam zullen alle
nieuwsdienst gefocust op zakelijk en
gewenste competenties vertegenwoordigd zijn:
bedrijfsnieuws, pleit voor terughoudendheid bij
communicatieconcepten, creatief en zakelijk
het verder ondersteunen van gesubsidieerde
schrijven, videoproducties en webformats.
media, publieke omroepen in het bijzonder,
Aanvankelijk gescheiden voorstellen komen nu
en is voorstander van openbare aanbesteding
tot elkaar, zodat de Limburgse samenleving een
van steunmiddelen. Daarbij dient vooral het
one stop-shop gaat krijgen voor het verwerven
innovatieve karakter van nieuwe diensten
van digitale uitdrukkingsvaardigheden.
centraal te staan, als tegenwicht voor de
In dit rapport is omwille van de beknoptheid
dominante rol van de gevestigde media.
een selectie gemaakt van de afwegingen en
Een tweede meer generieke kanttekening
voorstellen van tal van insprekers. De schriftelijk
komt van Bureau Zuiderlicht, dat pleit voor de
aangereikte reacties zijn alle integraal in te zien
128 129 LOKALE OVERHEDEN Maastricht Heerlen Sittard-Geleen
139 140
141 142 143 144 147 148 149 150 151 152
LimburgCentraal_CS6.indd 88-89
05/01/15 12:57 pm
SCENARIO’S
Gedurende het pilotjaar 2015 zullen elementen van de Limburg Centraal-structuur stapsgewijs worden geïntroduceerd, verkend en op haalbaarheid getoetst. Daaruit komen de nodige inzichten voort voor de uitrol in de jaren daarna. Dit neemt niet weg dat van meet af aan een ontwikkelrichting moet worden gedefinieerd die provincie en stakeholders houvast geeft, een koers die ijkpunt is voor zowel lancering als aanpassing van plannen. In dit deel van het rapport daartoe een mogelijk implementatiemodel dat algemeen is – zonder al locaties, organisaties of budgetten te benoemen, en tegelijkertijd specifiek – in de definitie van zaken die aan bod komen bij de introductie van een volwaardig regionaal mediacentrum.
Operationele uitgangspunten Waar stakeholders zoals media, organisaties en instellingen de inhoudelijke kant van Limburg Centraal (verder LC) voor hun rekening nemen, zal het middenbestuur de randvoorwaarden voor hun succes moeten zekerstellen.
Omdat beide zaken zo nauw met elkaar
publicatieomgevingen, en de ondersteunende
verweven zijn, is het wenselijk om gedeelde
maatregelen behoren in eerste instantie
uitgangspunten te hebben. Hier een korte
ten goede te komen aan de personen en
omschrijving van de richtlijnen die de provincie
organisaties die redactioneel werk verrichten
gaat hanteren.
voor deze webomgeving. Geen geïsoleerde
• De opbouw van de Limburg Centraal-
projecten dus noch stand-alone initiatieven.
infrastructuur zal geleidelijk en gefaseerd plaatsvinden. Voor de latere uitbouw
• Evenwicht tussen ondersteuning van
van onderdelen zal vraagsturing leidend
bestaande media en voorzieningen voor
zijn: de deelnemende partijen nemen
nieuwe, innovatieve organisaties. Gevestigde
verantwoordelijkheid voor aanpassing van
media kunnen rekenen op steun voor
plannen als dat noodzakelijk en mogelijk is.
versterking en innovatie, online media en maatschappelijke partijen met digitaal
• Er dient samenhang te zijn tussen de diverse
informatieaanbod worden gefaciliteerd
componenten van de Limburg Centraal-
en gepositioneerd bij het verwerven
structuur. De fysieke en digitale infrastructuur
van een solide marktpositie. De voor de
zal dragend moeten zijn voor de beoogde
landelijke publieke omroep aangekondigde
LimburgCentraal_CS6.indd 90-91
05/01/15 12:57 pm
50/50-verdeling kan ook in Limburg als
• De provincie is verantwoordelijk voor de
richtsnoer gelden ter verkrijging van balans bij
processturing. Concreet houdt dit in dat de
de verdeling van aandacht en middelen.
uitvoeringspraktijk wordt getoetst aan de geformuleerde beleidsuitgangspunten, het
• Gebruikers van het LC-kanaal dragen
implementatietempo wordt bewaakt, de
financieel bij aan instandhouding en
basisfinanciering beschikbaar is en meer
operationeel gebruik van de infrastructuur.
algemeen dat al die voorzieningen worden
Dat kan met cofinanciering van algemene
getroffen die wenselijk blijken voor een
voorzieningen (bijvoorbeeld opcenten voor
geslaagde introductie.
lokale omroep), maar ook door middel van medefinanciering van informatieve producten of diensten. Individuele burgers (zoals bloggers) hebben daarvoor de middelen niet, maar organisaties wel. Een deel van hun communicatiebudget kan besteed worden aan informatie op de LC-sites.
“Vaste waarden en nieuwe krachten beide centraal”
LimburgCentraal_CS6.indd 92-93
05/01/15 12:57 pm
Infrastructurele voorzieningen Deze LC-component zal bestaan uit een drietal onderdelen: de digitale infrastructuur, de fysieke werkomgeving (de mediacentra) en een concentratiepunt voor innovatieve formats (het lab). Hier een schets van de activiteiten die te voorzien zijn in de startfase van Limburg Centraal.
De digitale infrastructuur is in essentie al
plaatsvindt van de technische obstakels,
aanwezig in de vorm van een fijnmazig
met daarop volgend de samenstelling van
netwerk van vaste en draadloze verbindingen
een roadmap voor het realiseren van een
en door de koppeling van hoogwaardige
geïntegreerde IT-infrastructuur. Indien als
backbonecapaciteit aan individuele
onderdeel van de 2015-regeling een regionaal
connectiviteit, via hetzij koper, coaxkabel of
mediacentrum van start gaat, zou deze regio
glasvezel. Internet is de gestandaardiseerde
als proefgebied kunnen functioneren voor het
verbindende schakel die voor zo goed als iedere
in kaart brengen van mogelijke problemen èn
Limburger beschikbaar is. Problematischer is
de oplossingen die daarvoor beschikbaar zijn.
de grote variëteit aan software en applicaties
De resultaten van deze acties kunnen bijdragen
die de basis vormt van alle online verkeer. Als
aan het formuleren van de bredere digitale
gevolg daarvan zijn samenwerkingsconstructies
agenda van de provincie Limburg.
per definitie complex, in die zin dat eerst
Naast ‘connecting the dots’, de digitale
verschillen in hardware (apparatuur),
knooppunten dus, zijn er ook voorzieningen
contentmanagementsystemen (CMSen) en
nodig voor het verbinden van mensen en
distributieprogrammatuur moeten worden
organisaties. Dit zijn de regionale mediacentra,
overbrugd. Dat is mogelijk maar vergt aandacht,
fysieke locaties op strategisch gelegen plekken
tijd en investeringen.
die ontmoeten en samenwerken praktisch
Gegeven deze startcondities is het wenselijk dat
mogelijk maken. In deze centra zullen IT-
gedurende het pilotjaar een inventarisatieronde
structuren worden gebundeld. Ook de geplande
publicatieomgevingen (de Limburg Rotonde
Mediabedrijf MGL heeft een concrete voorzet
vooral) kiezen hier fysiek domicilie en brengen
gedaan.
redactionele inzet bijeen. Verder worden
Wil dit medialab optimaal ten goede komen
mediascholing en competentietraining bij
aan zoveel mogelijk informatieproducenten in
voorkeur op deze locatie gegeven. Daarmee
de provincie, dan zal het een open innovatie-
groeien de mediacentra geleidelijk uit tot
formule moeten hanteren. Dat houdt in dat de
een vanzelfsprekende uitvalsbasis voor het
toegang tot de faciliteiten in beginsel open is,
regionale informatieverkeer en verzamelpunt
inzichten worden gedeeld en resultaten vrijelijk
voor alle bewoners die daar actief bij betrokken
beschikbaar komen voor geïnteresseerde
zijn.
partijen. Verder zal het lab actief moeten
Gegeven de hoeveelheid voorbereidingen en
streven naar samenwerking met andere R&D-
besluiten, en ook vereiste budgetten, zullen
kernen met complementaire knowhow, ook
deze centra pas na verloop van tijd ontstaan. Te
buiten de provincie (TUe, HTC in Eindhoven, TU
verwachten is dat gedurende het pilotjaar èèn
is Hasselt bijvoorbeeld).
centrum op bescheiden schaal van start gaat en
Het ligt in de rede om de derde
als voorbeeld/pionier zal functioneren voor de
publicatieomgeving, L Primo, gericht op
andere Limburgse regio’s.
experimentele formats en inzet van de creatieve
De derde infrastructurele voorziening heeft
sector, inhoudelijk te verbinden aan het lab.
betrekking op de creatie van een hotspot
Stakeholders zullen hier zelf het initiatief toe
voor innovatie van de bestaande media en
moeten nemen en een werkbare structuur
ontwikkeling van geheel nieuwe, ‘netnative’
overeenkomen.
informatiemodellen. Deze laboratoria voor internetoplossingen zijn doorgaans gesitueerd bij onafhankelijke R&D-centra, veelal universiteiten, en in een aantal gevallen bij grote mediabedrijven. Ook voor de Limburgse LC-ambitie is het van belang een dergelijke innovatiemotor in huis te hebben. Gedurende het pilotjaar zal duidelijk worden welke organisatie of samenwerkingsverband in deze het voortouw wil nemen, en op welke wijze
“Publiek-private constructies maken brede samenwerking mogelijk”
andere partijen daaraan verbonden zullen zijn.
LimburgCentraal_CS6.indd 94-95
05/01/15 12:57 pm
Publicatieomgevingen Een drietal digitale publicatieomgevingen maakt onderdeel uit van de LC-structuur. Ze compenseren geconstateerde omissies en verschralende informatiepatronen, en dienen daarom gezien te worden als aanvullend, niet plaatsvervangend.
LimburgRadar
gezet van het Limburgse publiek en andere
Het eerste format richt zich op extra context en
geïnteresseerden.
verdieping. Die doelstelling gaat de actualiteit
Dit kernteam zal het publicatieproces in gang
van de journalistiek te boven, en zal dan ook
zetten, maar als een open ontwikkelomgeving,
mede worden ingevuld door andere spelers
waar ook andere partijen zich bij kunnen
die hier beter voor zijn gepositioneerd. De
aansluiten. Zo kan TVL de rol nemen
LimburgRadar zal naar verwachting gedurende
van bijdragende contentproducent van
het pilotjaar worden samengesteld door
videomateriaal. Het is eveneens voorzienbaar
aanvankelijk drie partijen: de Universiteit
dat de provincie als collectieve en publieke
Maastricht, faculteit FASoS (Arts and Social
belangenbehartiger gaat aansluiten voor
Sciences), cultuurcentrum Centre Ceramique en
de invulling van bepaalde thema’s. Dat zou
een nog te engageren mediabedrijf.
passen bij de nieuwe rol als stakeholder bij het
Daarmee worden analytische, bibliothecaire
genereren van publiciteit.
en journalistieke competenties aan elkaar
Wat op termijn de organisatorische basis moet
gekoppeld in een innovatief, multidisciplinair
zijn voor de LimburgRadar kan onderwerp
team dat verantwoordelijk zal zijn voor keuze
zijn van overleg gedurende het pilotjaar 2015.
en uitwerking van de grote Limburgse thema’s
Het aanbod van Centre Ceramique om als
die met dit format ‘op de radar’ worden
startplaats te functioneren is aantrekkelijk,
evenals de bereidheid van FASoS om de
en podiuminformatie op termijn ongeveer
redactionele werkzaamheden te coördineren.
50/50 zal zijn, analoog aan de taakstelling
Doorontwikkeling kan eveneens impliceren
die de regering aan de landelijke publieke
dat na verloop van tijd voor een ander
omroep meegeeft. Belangrijker dan het
format of een andere ordening van gegevens
verhoudingsgetal is echter de aanwezigheid
wordt gekozen. Creatieve impulsen uit de
van beide elementen, en de manier waarop ze
regio kunnen hierbij leidend zijn. Het bij de
elkaar aanvullen en versterken. Daar zal iedere
demonstrator gebruikte Radar-format is
regio zijn eigen voorzieningen voor moeten
uitontwikkeld en getest en staat daarom een
treffen; we bevinden ons hier op onbetreden
snelle, concrete start toe, maar een 2.0-versie
terrein.
ligt in de lijn der verwachting.
De noodzaak tot experiment geldt ook voor de te kiezen organisatievorm. Hoewel de (publieke)
Rotonde Limburg
lokale omroepen vertrekpunt zijn, gelden ze
Dit format staat centraal bij de ambitie om in
niet als enige denkbare speler. In Limburg
Limburg te komen tot levendige participatie aan
timmeren ook diverse private media-initiatieven
informatieverstrekking, aan het tot stand brengen
stevig aan de weg, en zijn zowel hyperlocale
van een meer pluriform medialandschap en
als provinciale online publishers doende om
aan de inrichting van een gelijk speelveld voor
nieuwe afslagen voor de Rotonde te ontwerpen.
nieuwe initiatieven.
Bij samenwerkingsmodellen komen die ook in
Het informatieverkeer gaande houden op
beeld, waar nodig in public-private-constructies
de Rotonde Limburg zal de belangrijkste
(PPSen).
doelstelling zijn voor de regionale mediacentra
De vereiste middelen voor deze
in opbouw, en daarmee van de organiserende
herstructurering: denkkracht, menskracht
partij, de samenwerkende lokale omroepen.
en budget, zijn aanzienlijk. De provinciale
Operationeel betekent dat twee dingen: (1)
regeling voor het pilotjaar 2015 kan hier
de bundeling en synthese van tot nu toe strikt
slechts een symbolische bijdrage aan
lokale informatie tot een publicatiepakket dat
leveren. Omvang en aard van de provinciale
interessant en relevant is voor de gehele streek,
financiële ondersteuning in de jaren daarna zal
regio, en (2) het managen van een open podium
onderwerp van gesprek zijn bij de vaststelling
voor allerlei andere informatieleveranciers.
van het nieuwe collegeprogramma.
In dit scenario gaan we er van uit dat de
We stellen ons voor dat de gemeentes als
verhouding tussen gebundeld plaatselijk nieuws
primaire belanghebbende ook een stevig
LimburgCentraal_CS6.indd 96-97
05/01/15 12:57 pm
aandeel nemen in deze vernieuwingsslag, met
assisterende rol moeten nemen, naast hun
een incidentele bijdrage op korte termijn en
journalistieke taak.
ook structureel door inzet van de wettelijk
Het strategisch belang van verworven publieke
vastgestelde opcenten voor lokale media (€
aandacht rechtvaardigt ook een financieel
1,30 per inwoner). Die verwachting is reëel en
commitment. Veel organisaties hebben een
gebaseerd op de tot nu ontvangen feedback
communicatiebudget dat mede voor dit type
op de plannen voor Limburg Centraal. Dat
innovatieve publiciteit (direct naar de burger,
kan op twee manieren: (1) het maken van een
langdurig, interactief en themagebonden)
geoormerkte reservering in die gemeentes die
kan worden ingezet. Betalingsmodaliteiten
nog geen lokale omroep ondersteunen maar
zullen daarom onderdeel zijn van de te maken
wel profiteren van de komst van een regionaal
afspraken voor aanwezigheid op de Rotonde.
mediacentrum, en (2) door een herverdeling
Gegeven de ambitie om het communicatieve
van vastgestelde subsidies over lokale en
speelveld zo gelijk mogelijk te laten zijn, gelden
bovenlokale activiteiten.
andere criteria voor individuele Limburgers
Uiteraard zal het maatschappelijk middenveld,
die hun stem via blogs, vlogs, themasites of
als cluster van belanghebbenden, gaan
online reacties willen laten horen en eveneens
bijdragen aan zowel de inhoud als de
voor die groeperingen die gedragen worden
financiering van de Rotonde Limburg. Het
door vrijwilligers. Hun deelname aan het
maken van content voor digitale verspreiding
maatschappelijk debat verdient aanmoediging
is geen reguliere taak voor organisaties,
en daar passen geen tolpoortjes bij, wel
instellingen, overheden of actiecomités. De
praktische ondersteuning zoals vouchers voor
behoefte is er wel, de wil om er aan te werken
de noodzakelijke mediatraining. Deze methode
eveneens, maar deze inspanning heeft nog
zal gedurende het pilotjaar op doelmatigheid
geen natuurlijke plek in de organisatie en de
worden getoetst.
expertise voor regelmatige productie ontbreekt. Hier zal sprake zijn van een groeiproces, en veel van de structuurversterkende voorzieningen van Limburg Centraal zijn gericht op dit type ondersteuning: coaching, een clearinghouse, scholing in publiciteitsconcepten en training in expressievaardigheden. Ook de lokale
“Broedplaatsen voor innovatieve toepassingen”
omroepen die de Rotonde schragen zullen deze
L Primo
Hogeschool Zuyd – CMD, Visuele Cultuur).
De netwerksamenleving staat pas aan het begin
De praktische inrichting en het operationeel
van volledige ontplooiing. De consequentie
eigendom van deze site is gedurende de
daarvan is dat we nog maar beperkt zicht
initiatieffase van Limburg Centraal nog niet
hebben op de wijze waar wij (en onze spullen
gedefinieerd, en dat is niet toevallig. De
– het internet der dingen) in de toekomst
creatieve sector kent een structurele zwakte
met elkaar zullen communiceren. Dat vraagt
op het punt van organisatie en planmatige
naast flexibiliteit om veel experiment, en
groei, ook in Limburg. Het werkveld is zo
dus om broedplaatsen voor innovatieve
goed als geheel opgebouwd uit kleine tot
mediatoepassingen. L Primo is de Limburgse
eenpersoonsbedrijfjes, sterk versplinterd, en
bijdrage aan dit innovatieve klimaat. Het is
bezit als collectiviteit veel creatief vermogen
de digitale publicatieomgeving waar allerlei
maar weinig doorzettingskracht.
nieuwe formats, programma-ideeën en informatiestrategieën getoond kunnen
L Primo zal daarom in het pilotjaar nog niet
worden aan een breder publiek en getest
gelanceerd worden, tenzij op korte termijn een
op aantrekkingskracht en/of commercieel
organisatie, opleiding of bedrijf zich over het
potentieel. De toegang staat vrij, en het is dan
initiatief ontfermt. Het ligt in de rede om eerst
ook de bedoeling dat individueel talent hier
deze, bijna bedrijfseconomische dimensie goed
terecht kan, maar ook clusters van creatieve
te regelen en pas daarna aandacht te geven
professionals (zoals CineSud), en zeker de
aan het publicatieprofiel en de voorwaarden
bespelers van innovatielabs.
voor deelname en posting op de site. Gerichte ondersteuning voor dit deel van het
Omdat aan L Primo geen publieksverwachtingen
lanceertraject zal gezocht worden bij het Centre
zullen zijn gekoppeld, anders dan dat het
for Entrepreneurship (MC4E) van de Universiteit
onvoorspelbare voorspelbaar is, is dit de
Maastricht. Op vergelijkbare gronden zijn de
ideale omgeving voor bèta-lanceringen, voor
innovatiemiddelen voor de creatieve industrie
het ophalen van gebruikersreacties, en voor
doorgaans belegd bij economische afdelingen
discussies over creatieve oplossingen. Een
of departementen en ook voor de provincie
studieveld voor communicatiewetenschappers
Limburg is dat een denkbare route die medio
dus, en openbaar oefenterrein voor opleidingen
2015 op wenselijkheid en haalbaarheid zal
in de creatieve sfeer, zowel op mbo- als hbo-
worden verkend.
niveau (Arcus College – multimedia professional,
LimburgCentraal_CS6.indd 98-99
05/01/15 12:57 pm
Structuurversterking Deze LC-component valt uiteen in twee onderdelen, de een gericht op de competentieontwikkeling van personen en groepen, de andere op het versterken van organisaties en samenwerkingsverbanden.
Competentiebevordering
Uit gevoerde verkenningen blijkt dat de
Gegeven de relatieve nieuwheid van publieke
Universiteit Maastricht, faculteit FASoS, ook hier
deelname aan de publicitaire arena, bestaat
een taak ziet, deels in samenwerking met de
een inhaalvraag op het gebied van vereiste
Hogeschool Zuyd. Creatief, zakelijk en vooral
vaardigheden. Het verbeteren van deze situatie,
helder schrijven wordt voor studenten een
en dus het tegemoet komen aan de vraag, is
bereikbare vaardigheid, door de instelling van
randvoorwaarde voor brede participatie aan
facultatieve studieonderdelen (minors, masters)
de digitale informatieomgevingen, vooral het
en meer persoonsgebonden begeleiding. Die
publieke podium Rotonde Limburg. Uiteindelijk
service wil men ook beschikbaar stellen voor de
gaat het hier om basiscompetenties die de
Limburgse samenleving, zowel gemotiveerde
digital natives van nature zullen bezitten, maar
individuen als maatschappelijke partijen.
daar is de komende jaren in brede lagen van de bevolking nog geen sprake van. Voor deze
Dit centrum voor ‘digital empowerment’
categorieën zal cursorische ondersteuning,
zal met een reeks aan educatieve formats
training en coaching noodzakelijk zijn.
inspelen op de markt voor competente
“De vraag van Limburgers naar digitale competenties is leidend”
contentproducenten. Veelal zullen dit korte
Een fors deel van de animo zal komen van
cursussen zijn voor basisvaardigheden,
individuele belangstellenden. Om de drempel
masterclasses met ervaren publicisten en
voor deze categorie zo laag mogelijk te houden
vormen van meer individuele begeleiding
komen er vouchers waarmee deelname aan
op maat. Er zal aandacht zijn voor diverse
de cursussen en trainingen (grotendeels) kan
genres (hoe schrijf ik een blog of column, hoe
worden bekostigd. Waar een organisatorisch
een heldere samenvatting, een inzichtelijk
of bedrijfsbelang aantoonbaar een rol speelt of
verslag van een gebeurtenis) en het volledige
zelfs dominant is, kan van deze deelnemers een
mediaspectrum: geschreven bijdragen,
financiële bijdrage of zelfs een marktconforme
YouTube-video’s, online publicaties etc..
prijs worden gevraagd. Een andere weg om
Ook zaken als communicatiestrategie,
deelname aan de aangeboden mediatrainingen
verhaalstructuren en omgaan met reacties zijn
te bevorderen is het praktisch organiseren van
onderdeel van het trainingspakket.
cursussen in de regio van herkomst, on-site dus. Voor de hand liggende locaties zijn dan
De Universiteit Maastricht is vermoedelijk
de regionale mediacentra, omdat daar ook
het best gepositioneerd om dit onderdeel te
andere makers aanwezig en werkzaam zijn, wat
coördineren en voor een deel cursorisch aan
kan stimuleren tot creatieve kruisbestuiving en
te bieden. Voor de gewenste breedheid van
nuttige vervolgcontacten.
het aanbod zal dit in nauwe samenwerking dienen te geschieden met een groep experts
Productieversneller
op vooral het audiovisuele vlak met de nodige
Tijdens de rondgang langs de velden is
professionele praktijkervaring. Sondering heeft
vastgesteld dat brede ondersteuning een
geleid tot de vaststelling dat die in ruime mate
randvoorwaarde is voor de succesvolle
aanwezig zijn en bereid om ingeschakeld te
introductie van regionale mediacentra. Vijf
worden. Voor specifieke doelgroepen is ook
zaken springen in het oog: (1) het ontbreken van
de schrijversschool van Centre Ceramique een
kennis (expertise), (2) de behoefte aan coaching
welkome aanvulling. Een geëigende constructie voor praktische samenwerking zal begin 2015 worden voorgesteld. Behoudens de aanbodzijde verdient ook de vraag naar dit type ondersteuning aandacht.
LimburgCentraal_CS6.indd 100-101
“Een beetje geld helpt enorm, als je nieuw in het vak bent”
05/01/15 12:57 pm
(begeleiding), (3) de noodzaak tot zakelijke
naar een potentiële afnemersmarkt worden
begeleiding (te regelen met een clearinghouse),
begeleid. De inzet van productmarketing,
(4) de schaarste aan startplekken voor
het gebruik van netwerken, het tenderen bij
journalistiek talent en (5) het ontbreken van
stimuleringsmaatregelen voor doorontwikkeling,
ontwikkelgeld bij innovatieve startups.
het vastleggen van intellectuele eigendomsrechten, al die competenties kunnen
Het valt te verwachten dat het kennis- en
samengebracht worden in een clearinghouse
ervaringsniveau snel op peil te brengen is
voor creatieve producties. Nu opereert deze
gedurende het pilotjaar, omdat dan een
sector nog betrekkelijk geïsoleerd van de
reeks aan projecten praktisch bezig zal
landelijke en Europese creatieve kernen.
zijn met nieuwe formats en het innoveren
Die situatie kan verbeterd worden met
van communicatiepatronen. Het verdient
professionele begeleiding en gerichte sturing.
aanbeveling om van meet af aan die inzichten te registreren in een kennisbank en te ontsluiten
Naast de competentieverhoging van Limburgse
voor toekomstig gebruik. Alleen zo ontstaat
organisaties en burgers en het bewerktuigen
de wenselijke leercurve en kan gedurende
van jonge mediaprofessionals speelt ook de
de komende jaren steeds professioneler
noodzaak tot getalsmatige versterking van
worden gehandeld. De centrale, aansturende
redacties. De laatste jaren is de journalistieke
organisatie van Limburg Centraal zal hier de
bezetting met tientallen procenten
nodige energie in moeten steken.
teruggelopen, en die trend zal doorzetten.
De behoefte aan coaching is evident maar het
Voor een deel ligt hier de verklaring voor de
vinden van geschikte coaches zal een uitdaging
inhoudelijke verschraling, die weer aanleiding is
zijn. Het aan elkaar koppelen van inspiratie en
geweest voor dit rapport en beleidskader.
ervaring werkt, bewijzen de betere kunst- en
Hoewel het niet direct tot het media- en
mediaopleidingen. Om de vereiste capaciteit
informatiedomein behoort, verdient ook
ook in Limburg beschikbaar te krijgen zal een
het op peil houden van het journalistieke
beroep moeten worden gedaan op ervaren
potentieel gepaste aandacht van het
innovators in Nederland en Vlaanderen, en
Limburgse middenbestuur. Vanuit de
kunnen ook internationale experts incidenteel
procesorganisatie zullen elders binnen de
voor masterclasses worden ingehuurd.
provincie beschikbare middelen (programma’s,
Zelfs met de beste creatieve oplossingen
fondsen, subsidieregelingen) voor versterking
valt weinig te beginnen als ze niet vakkundig
van menselijk kapitaal worden gemobiliseerd.
Die zijn onder meer aanwezig voor de creatieve
Bij de subsidieregeling voor het pilotjaar 2015 is
sector, voor startende ondernemers en
een aanzienlijk deel van het beschikbare budget
het MKB. Daarmee kunnen verschillende
voor dit doel gereserveerd, en ook voor de
voorzieningen worden bekostigd, zoals
periode daarna behoort er, wat de Amerikanen
omscholingscursussen voor journalisten,
noemen, een hoeveelheid brandgeld te zijn:
werkintroductieplaatsen voor jonge
relatief veel relatief kleine bedragen, die op
professionals en inzet van journalistiek talent bij
mogen branden in het heilige vernieuwingsvuur.
innovatieve projecten. Overigens zal ook hier de ambitie tot het
De meeste hier benoemde voorzieningen
creëren van een gelijk speelveld leidend zijn
relateren aan elkaar, zijn zelfs moeilijk
bij toewijzing. Zowel gevestigde publieke en
scheidbaar. Gedurende 2015 moet er een
commerciële professionele media, media
overkoepelend programma worden geformuleerd
met vrijwilligersinzet (lokale omroepen) en
waarin al deze structuurversterkende
digitale publicatieomgevingen komen in
maatregelen worden samengebracht. Daarover
aanmerking voor versterking van hun redactie
dient dan ook overleg te zijn met die instanties
en organisatie.
en partijen die een verantwoordelijkheid
En dan is er nog, zij het in laatste instantie
hebben voor het economisch welbevinden van
en in aanvulling op andere vormen van
de regio. Provinciebestuur, kennisinstellingen
ondersteuning, de behoefte aan cash.
en industriebanken vallen in deze categorie. Bij
Financiële armslag, hoe bescheiden ook,
ieder van deze organisaties zijn fondsen en/of
om een geweldig idee om te zetten in een
regelingen die gekoppeld kunnen worden aan
veelbelovend prototype, om het concreet en
de activiteiten van Limburg Centraal.
voor anderen begrijpelijk te maken. Om in een experimentele setup gebruikerservaringen te testen. Om kennis te gaan maken met die andere ontwerper in een naburig land die met hetzelfde concept experimenteert, en zo samenwerking op touw te zetten. Geld dat risicovol is, dus gemakkelijk niet tot resultaat leidt, maar wel de animo tot uitproberen aanjaagt en zo bijdraagt aan een werkelijk innovatief klimaat.
LimburgCentraal_CS6.indd 102-103
05/01/15 12:57 pm
404 error: File not found The page you requested was not found. Did you mean Besluit GS ? Go to next page. Alternatively, you can go back to the Main Page In dit scenario ontbreken nog vitale elementen: kwartiermakers, concrete samenwerkingsverbanden, richtcijfers en andere financiële parameters. Dat heeft alles te maken met de wijze van opereren: eerst kaders vaststellen, contouren definiëren en op haalbaarheid toetsen, dan draagvlak verkennen en vervolgens selectief met kansrijke projecten aan de slag in een pilotjaar. Het is verder een uitvloeisel van het aflopende politiek mandaat. Het zou niet correct zijn om een volgend college, dat medio voorjaar 2015 aantreedt, te belasten met meerjarenverplichtingen verbonden aan een geheel nieuw beleidsdomein. Tegelijkertijd realiseert het huidige provinciebestuur zich dat er naar de Limburgse samenleving toe een inspanningsverplichting ontstaat als je stakeholders en andere partijen uitdaagt om met plannen, voorstellen te komen en budgetten vrij te maken. Daaraan wordt tegemoet gekomen met de ingestelde subsidieregeling voor 2015 en meer algemeen met de in deze nota geformuleerde termijnambities.
Regionaal Mediacentrum Limburg Centraal
?
LimburgCentraal_CS6.indd 104-105
05/01/15 12:57 pm
Inkadering: de digitale agenda
Consequente digitalisering op alle niveaus is de
Het hier geformuleerde media- en
bloedcirculatie van de nieuwe economie, stelde
informatiebeleid doet recht aan de noodzaak
Neelie Smit-Kroes bij gelegenheid van haar
tot herinrichting van de publicitaire
vertrek als eurocommissaris. Dat impliceert
arena, maar is op zich slechts een van de
een geheel ander type inspanning op het vlak
bouwstenen van een breder beleidskader,
van ICT (de harde infrastructuur), onderzoek
dat gericht is op de totstandkoming van een
(R&D), competenties (digitale vaardigheden),
ondersteunende infrastructuur voor de digitale
ondernemen (e-commerce) en besturen
netwerkmaatschappij. Veel van de huidige
(e-government). Met een op digitale media
regelingen en organisatorische voorzieningen
geënt informatiepatroon, dat meer partijen laat
zijn afgestemd op de sociaaleconomische
deelnemen aan het maatschappelijk debat en
werkelijkheid van de afgelopen decennia, waarin
sociaal verkeer, is een van de basisvoorwaarden
maak- en procesindustrie en dienstensector
voor deze digitale agenda ingevuld.
de motoren waren. Met de komst van internet verschuift de nadruk naar immateriële en locatieonafhankelijke meerwaardeproductie, en dat stelt andere eisen aan de samenleving en daarmee aan betrokken overheden.
About us Dit rapport is samengesteld door een multidisciplinair ambtelijk team van de Provincie Limburg, onder coördinatie van het cluster Strategie. Adviesbureau Medialynx was betrokken als externe adviseur. Gedurende het pilotjaar 2015 wordt het media- en informatiebeleid structureel in de organisatie verankerd.
De vormgeving is verzorgd door
Theo Derksen Storytelling tekent voor de
Ontwerpburo RS. Gegeven het
fotoserie waarmee dit rapport is verrijkt. Het
rapportthema is gekozen voor een hybride
vertelt een parallel verhaal over de complexiteit
concept: internet, maar dan op papier, met
van de visuele impulsen waaraan we dagelijks
een interactieve dimensie in de vorm van QR-
blootstaan, en de verwarrende gelaagdheid van
codes die linken met online demonstratoren.
allerlei communicatieve signalen. Het loont de
Daarmee is deze publicatie een voorloper
moeite om deze publicatie door te bladeren
van nieuwe opvattingen over print, die de
met alleen oog voor de foto’s.
digitale werkelijkheid niet langer definiëren als Het rapport is gedrukt door De Bondt grafimedia
bedreiging maar als ontwerpambitie.
communicatie. Belangrijke vaststellingen en politieke keuzes in het rapport worden gevisualiseerd in de
Voor informatie over het Limburg Centraal-dossier:
