reacties concept-Erfgoednota Rheden ‘levend verleden’ 2012-2016 reacties zoals verzameld via www.erfgoedrheden.nl , de zeven erfgoedbijeenkomsten in de dorpen, e-mail en post
Algemene vragen en opmerkingen 1 . Het is een mooie nota, goed verzorgd en met sprekend beeldmateriaal. De beleidsvoornemens worden onderschreven, maar hebben wel praktische vertaling nodig. Er moeten waarborgen komen dat de uitvoeringsagenda die hiervoor is opgesteld ook echt wordt uitgevoerd. Deze agenda moet daarom een prominentere plaats krijgen in de nota en moet worden geëvalueerd en teruggekoppeld. In de uitvoeringsagenda zou ook een kolom moeten worden opgenomen met de partners met wie de voornemens worden uitgevoerd. 2. Rheden heeft veel erfgoed om trots op te zijn. Van de bestuurders wordt verwacht dat zij hun nek uitsteken voor de instandhouding van dit erfgoed, maar ook de lokale gemeenschappen zelf zouden hier een rol moeten zien voor zichzelf. De overheid kan het niet alleen doen. De wijze waarop de wethouder nu bij ieder dorp op bezoek gaat om hierover te praten en te zien hoe die gezamenlijke opgave kan worden opgepakt oogst dan ook erg veel waardering. De mogelijkheid om hierover mee te praten is erg goed. Gehoopt wordt dat de gemeente deze werkwijze voortzet in goede samenwerking met belangenorganisaties en burgers. 3. De Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal biedt aan om als partner van de gemeente samen te werken aan de uitvoering van de beleidsvoornemens zoals opgenomen in de uitvoeringsagenda.
Homepage van de website www.erfgoedrheden.nl, het platform waar opvattingen over de Erfgoednota en het erfgoedbeleid van de gemeente samenkomen en geïnteresseerde inwoners hun tips voor de gemeente kwijt kunnen
4. Het begrip vermarkten zou verder uitgewerkt moeten worden. Dit zou ook begrensd moeten worden. Nagedacht moet worden over het product en het gebied dat vermarkt wordt; een thema kan daarbij helpen. Het Themajaar historische buitenplaatsen is een goed voorbeeld van een thema waaraan toeristische initiatieven gekoppeld kunnen worden. Zo zou naast de Posbankwandeling van de NS ook een NS-wandeling langs de buitenplaatsen kunnen worden gemaakt. 5 . Zou de oprichting van een Veluwefonds (onder te brengen bij Nationaal Groenfonds bijv.) kunnen bijdragen aan de instandhouding van het groene erfgoed? 6. Voor het delen van kennis over het Rhedense erfgoed zou de gemeente een dossier op www.monumenten.nl kunnen aanmaken. 7. Voor het vermarkten van het erfgoed zou ook eens goed gekeken moeten worden naar de Duitse markt. De ervaring leert dat Duitsers zeer enthousiast en verrast zijn als ze zien wat onze regio allemaal te bieden heeft, maar dat weinig ondernemers hun activiteiten (bijv. website en beheersing Duits) afstemmen op de Duitse markt. 8. Gepleit wordt voor een digitale beeldbank waarin al het erfgoed wordt beschreven. In dit kader wordt ook bepleit om het archief van de Oudheidkundige Kring Rheden-Rozendaal te digitaliseren. 9. Geopperd wordt om aandacht te geven aan het immateriële erfgoed, de verhalen. Erfgoed gaat immers ook over tradities en gebruiken. 2012 is bovendien ook het jaar van het immateriële erfgoed. Deze verhalen kunnen eigenaren inspireren bij het onderhoud van hun pand. 10. Aansluitend op de vraag over immaterieel erfgoed: kan de 100e geboortedag van Carmiggelt in 2013 ook cultuurtoeristisch worden aangegrepen en dan niet alleen op lokaal/ regionaal niveau maar ook op landelijk niveau? Op de website www.erfgoedrheden.nl was een aantal vragen en dilemma’s opgenomen waar iedereen op kon reageren. Hieronder dilemma 2 met één van de reacties. DILEMMA: Er komt een stuk bouwgrond vrij en een ontwikkelaar besluit om daar woningen te bouwen. Uit het voorbereidend archeologisch onderzoek blijkt nu dat in de grond unieke resten aanwezig zijn van een complete nederzetting uit de Romeinse Tijd. De huidige onderzoekstechnieken zijn alleen nog niet zo ver dat deze nederzetting kan worden onderzocht zonder de archeologische resten tegelijkertijd te vernietigen. Naar verwachting zullen toekomstige technieken onderzoek zonder vernietiging wel mogelijk maken. Welk standpunt zou u innemen als u verantwoordelijk wethouder zou zijn? Heeft u ervaring met een vergelijkbaar praktijkvoorbeeld? REACTIE: “Aanname: deze grond is reeds bestemd voor woningbouw en de woningen zijn nodig voor de volkshuisvesting. Uitwerking: Resten uit het verleden mogen de ontwikkelingen in het heden niet voorkomen. Vandaag wordt immers ook verleden gevormd en onze generatie kan niet worden stilgezet omwille van vorige generaties. Anderzijds mogen we het verleden ook niet uitwissen. Omdat veiligstellen van het bodemarchief nu niet mogelijk is, zou ik als wethouder advies inwinnen over technieken waarbij zowel het bodemarchief bewaard kan blijven als de ontwikkelingen in het heden (met wat aanpassingen) door kunnen gaan. Bij die technieken kan gedacht worden aan ophogen van het gebied met een voldoende dikke laag zand voor er gebouwd wordt of bouw op ondiepe plaatfunderingen en situering van de woningbouw op zodanige wijze dat delen van het bodemarchief zoveel mogelijk bereikbaar blijven.”
11. Er zijn veel karakteristieke panden verloren gegaan, panden die niet op de monumentenlijst staan. Hoe kan de gemeente ervoor zorgen dat deze panden niet worden gesloopt of verpauperen. Voorbeelden: de Plataan (Laag-Soeren), de Engel (De Steeg), Welkoop (Dieren), hotel Dullemond (Laag-Soeren). 12. De gemeente zou moeten bevorderen dat er (meer) aandacht wordt besteed aan erfgoededucatie. Het is erg belangrijk om jongeren te betrekken bij het cultuurhistorisch erfgoed. Orale geschiedenis kan hierbij een goede rol vervullen. 13. Er worden veel panden gebouwd die niet passen binnen een historische omgeving. Voorbeelden: (de grootte van) het Bastion en de gebouwen per plekke van het voormalige Welkoopgebouw in Dieren. Wat kan de gemeente hier aan doen? 14. Er zou een modelhuis moeten komen waar monumenteneigenaren kunnen kijken hoe met materialen, kleuren etc. kan of moet worden omgegaan. 15. Wat kan de gemeente doen om duurzaamheid bij het onderhoud van monumenten te bevorderen? 16. Het is prima dat de gemeente ambitie heeft maar die ambitie zou men ook op zichzelf moeten betrekken. Dat betekent dat de gemeente zich zelf ook moet houden aan de regels die men eigenaren oplegt. 17. Rheden kent veel panden met een monumentenstatus. Het zal in tijden van crisis lastig zijn om deze panden in stand te houden. Daarvoor heb je eigenaren nodig die willen investeren.. De gemeente zou deze eigenaren met open armen moeten ontvangen en ze niet dwarsbomen met lastige regelgeving. Zo zouden boeren bijvoorbeeld de gelegenheid moeten krijgen om zonder al te veel regels een oude, niet-functionele schuur te vervangen. 18. Cultuurhistorie is een belangrijke economische factor. Daar zou meer aandacht voor moeten zijn. De gemeente zou hier ook acquisitie op kunnen voeren door bedrijven te interesseren voor een aantrekkelijke woon- en werkomgeving met mogelijkheden om een bedrijf te vestigen in een historisch pand. 19. Aandacht wordt gevraagd voor industriële, technische monumenten zoals de hijskraan op het terrein van de voormalige steenfabriek De Groot. 20. Er zijn veel initiatieven op het terrein van erfgoed, landschap en recreatie die op elkaar aansluiten. Er wordt voor gepleit om die initiatieven (beter) op elkaar af te stemmen. 21. Inwoners moeten de gemeente scherp houden en corrigeren als er fouten worden gemaakt. Dan moeten ze wel goed op de hoogte zijn van bestemmingsplanwijzigingen en bouwplannen, maar die staan niet meer in de krant. Dat betekent dat mensen actief via internet moeten gaan zoeken. De angst bestaat dat veel mensen hierdoor ontwikkelingen missen waar ze wat over zouden willen zeggen. De suggestie wordt gedaan om in ieder geval de postcodegroep rechtstreeks te informeren over plannen. Ook wordt de suggestie gedaan om bij een voorgenomen plan verplicht een bord in de tuin te laten plaatsen, zodat mensen in de buurt meteen op de hoogte zijn. Deze methode is in andere landen al gebruikelijk. 22. In de nota wordt geen aandacht besteed aan autonome maatschappelijke ontwikkelingen zoals internetwinkelen, ontkerkelijking en schaalvergroting in de agrarische sector, terwijl deze tendensen wel zeer relevant zijn voor ruimtelijke ontwikkelingen. Zo is een dorp als Ellecom nu vooral een woondorp terwijl het voorheen veel bedrijvigheid kende. In veel steden bestaan regelingen om winkelpanden een goede herbestemming te geven. 23. Er wordt gepleit voor een vast contactpersoon voor eigenaren. 24. De gemeente zou eigenaren actief moeten aanschrijven als zij hun monument verwaarlozen. 25. De Erfgoednota is goed, maar staat soms haaks op andere uitgangspunten zoals het gevoerde beleid inzake verdichting en verhoging. 26. Waarom wordt zo vaak geëist dat nieuwbouw aan/bij monumenten eigentijds moet zijn, ook als de eigenaar liever historiserend wil bouwen?
27. Kan de monumentenvergunning (officieel: omgevingsvergunning voor een monument) niet komen te vervallen voor het aanbrengen van zonnepanelen op het dak van een monument? 28. Kunnen agrariërs subsidie krijgen voor het verrichten van archeologisch onderzoek? Zij hebben immers een grondgebonden bedrijf en hebben dus vaak geen keuze of ze de bodem gaan verstoren of niet. 29. Bijna al het erfgoed wordt door particulieren in stand gehouden; die moeten het doen en voor continuïteit zorgen, de overheid volgt vaak pas later. Dat is op veel plekken gebeurd in Nederland, zo ook in de binnenstad van Amsterdam. De overheid zou zich dus niet al te veeleisend op mogen stellen als het gaat om de instandhouding van monumenten. 30. Het aantal agrariërs neemt zienderogen af; er is sprake van schaalvergroting. Hoe gaan we om met functieveranderingen in het landelijk gebied en de vrijkomende agrarische bebouwing? Hoe behoudt je de structuur van het landschap als dat zijn functie verliest? Je moet in ieder geval niet te veel woningen toestaan want dan worden de agrariërs die nog wel een bedrijf hebben in hun bedrijfsvoering gehinderd. De gemeente moet hierin wel snel stappen zetten; als voorbeeld wordt Worth-Rheden genoemd: de besluiteloosheid heeft er toe geleid dat destijds veel agrariërs daar zijn weggetrokken. 31. Een mooi voorbeeld hoe Amersfoort alle informatie over cultureel erfgoed online gebundeld heeft op http://www.amersfoortopdekaart.nl. Zutphen heeft ook een mooie website www.kijkopzutphen.nl , waar je een digitale wandeling door de historische stad kunt maken. En in Doesbug heeft de VVV een website waar veel van de historie van de stad op staat. Deze steden hebben nieuwbouw in de oude binnenstad aangepast aan wat er staat en erg veel panden zijn mooi gerestaureerd. 32. Een aantal jaren geleden kwam het hier en daar voor, dat straten werden ontdaan van hun (zich in uitstekende staat bevindende) originele bestrating. Die zou door andere gemeenten met waardevolle monumenten worden opgekocht en in Rheden worden vervangen door -op die plaats niet passende- goedkope rode bestrating. Een aantal bewoners van monumenten aan de Zuider Parallelweg in Velp, heeft indertijd met succes verzocht dat beleid niet op deze weg toe te passen. Is zodanige vervanging nog steeds het beleid , en zo ja dan is het verzoek om dit beleid uitsluitend toe te passen in nieuwbouwwijken, waar deze steensoort veel minder misstaat. 33. Naast bescherming van landgoederen, monumenten en verborgen archeologische resten zijn, in cultuurhistorisch verband, ook gemeentelijke bomen van belang. In het algemeen zijn in cultuurhistorisch opzicht laanbomen van nog groter belang dan sommige andere gemeentelijke bomen. Daarom het verzoek om na te gaan of in het kader van het erfgoedbeleid de gemeentelijke laanbomen die de afgelopen 10 jaar zijn gekapt en ten onrechte niet op de verplichte wijze zijn vervangen, alsnog te vervangen. Verder wordt verzocht om een volledige lijst op te stellen van gekapte laanbomen, zodat toekomstige colleges van B&W dit verzuim alsnog goed kunnen maken. 34. Het is jammer dat de IJssel, die bijna door de hele gemeente loopt zo weinig gebruikt wordt voor recreatie. Je kunt maar langs een paar stukjes fietsen. 35. Meer aandacht wordt gevraagd voor de ca. 30 oorlogsmonumenten in de gemeente. Veel kazematten zouden moeten worden opgeknapt en de eraan verbonden historie kan beleefbaar worden gemaakt door ze op te nemen in toeristische routes.
Laag-Soeren 1. Een inwoner heeft i.v.m. een boek dat hij over Laag-Soeren aan het schrijven is een lijst gemaakt met erfgoed dat is verdwenen in en rondom het dorp. Gevraagd wordt of de gemeente de ontbrekende informatie op die lijst kan aanvullen. 2. Het beheer van het waterschap is niet goed, met nadelige gevolgen voor o.a. het bijzondere beken- en sprengenstelsel. Dit wordt geweten aan fouten in de overdracht van de eigendom van de gemeente aan het waterschap in 1984. Jut van Breukelerwaard heeft in 1935 de eigendommen overgedragen aan de gemeente met allerhande clausules. Deze erfdienstbaarheden zijn echter niet meegenomen bij de overdracht in 1984. Verzocht wordt om dit goed uit te zoeken en met het waterschap in gesprek te gaan over een ander beheer. 3. Er is een film gemaakt over het verval van huis Laag-Soeren. 4. Er wordt geopperd om te onderzoeken of er weer een waterrad bij wasserij Slijkhuis zou kunnen komen. Samen om de tafel, praten over de toekomst van het Rhedense erfgoed. Opname uit filmpje Peter Schmitz
Velp 1 . Gevraagd wordt om aandacht te besteden aan de bijzondere hydrologische structuur van de stuwwal. Door bouwactiviteiten kan er n.l. veel mis gaan. 2 . Er bestaan veel bezwaren tegen de grootschalige uitbreiding van het Arnicahuis. Kan dat niet anders? 3 . Voor Velp zijn alle villa’s, de kerken, kasteel Biljoen, de bebouwing langs de Hoofdstraat/Zuphensestraat waaronder het rijtje stadswoningen tussen de Tramstraat en de Hogeweg, de Amsterdamse schoolwijk etc. beeldbepalend maar ook panden zoals het postkantoor, de watermolen en het gemaal de Volharding. Het groen is ook een belangrijk element, zoals Beekhuizen, Villapark Overbeek, park Daalhuizen en het nieuwe parkje dat tussen de Oranjestraat, het spoor, de Ommerhofselaan en de Hoofdstraat ligt. Verder zijn de speelweiden en plantsoentjes op diverse plaatsen belangrijk. Ook het water is van belang, zoals de beken, vijvers en de IJssel. 4 . Het is jammer dat de Rozendaalse beek vanaf het villapark min of meer ondergronds gaat en niet te zien is. 5. Den Heuvel had nooit gebouwd mogen worden evenmin als het lelijke politiebureau dat tussen mooie villa’s ligt en het flatgebouwtje aan de Zutphensestraatweg waar beneden de Kwikfit in zit. Dit zijn maar drie voorbeelden maar er zijn er legio. Dat er wel eens een gebouw afgebroken moet worden is niet altijd te vermijden, maar vul de leegte dan met iets passends. Het is beter een gebouw terug te zetten dat ongeveer een gelijk volume, dak en goothoogte heeft. Helaas heeft de gemeente de neiging om elk kavel maximaal te bebouwen, wat nu ook bij het winkelcentrum Velperbroek gebeurt en waar de gebouwen veel te dicht op elkaar en aan de straat staan. Niet echt een mooie entree van Velp als je van de snelweg komt! 6. De stalhouderij in de Poortstraat en het bevrijdingsmonument in de Egmondstraat zijn belangrijk voor Velp. 7. Er is gebouwd op het schoolplein van O.B.S. Daalhuizen aan de Enkweg. Dit had nooit mogen gebeuren. 8. Gebouwen die nooit gesloopt hadden mogen worden: “huize Overbeek”, alle villa’s in het villapark Overbeek, die bij het ziekenhuis hoorden en gelijk met het ziekenhuis afgebroken zijn, andere villa’s die in het dorp zijn verdwenen. Gelukkig komt men soms nog net op tijd terug van de beslissing om een villa af te breken zoals met de villa aan de Zutphensestraatweg naast Dordtwijck, die bijna gesloopt zou worden en er nu prachtig bij staat. Een van de laatste bewoners was wethouder Elsenaar die het opgeknapt heeft! 9. Panden, ook die op de monumentenlijst staan, worden vaak aangetast door ogenschijnlijk kleine veranderingen, bijvoorbeeld door het veranderen van de raamindeling, het verwijderen van het balkonhek, het vervangen van een mooie voordeur in de Amsterdamse-schoolstijl door een deur van de doe-het-zelf winkel, het veranderen van een typerende, taps toelopende schoorsteen door een rechte of het inkorten van een opvallende schoorsteen of het verven van de gevel, waardoor siermetselwerk en speklagen verdwijnen. 10. De Arnhemsestraatweg in Velp is van oudsher een voorname toegangsweg vanuit Arnhem naar Rheden en verder naar Zutphen. Aan weerszijden van de straatweg stonden voorname villa’s en waren er buitenplaatsen en landgoederen. Veel van de villa’s zijn verdwenen en vervangen door kantoorgebouwen. De herkenbaarheid van buitenplaatsen en landgoederen is daardoor grotendeels verdwenen De tuin met vijver van de voormalige buitenplaats Rozenhage wordt nu gelukkig door de nieuwe particuliere eigenaar opgeknapt en beter zichtbaar vanaf de weg. De Belangenvereniging Daalhuizen-Velp pleit ervoor de uitstraling van de toegangsweg te verbeteren, en hiervoor ook bepalingen in de welstandsnota en het bestemmingsplan op te nemen.
11. Rond de Arnhemsestraatweg in Velp was het landgoed Daalhuizen gelegen. Nu is daarvan de buitenplaats Dordtwijck nog zichtbaar vanaf de weg. Verder is er het fraaie park Daalhuizen, waar het voormalige landhuis heeft gestaan. De historie van het landgoed zou hier meer herkenbaar gemaakt moeten worden. 12. Kan ervoor worden gezorgd dat beekjes zichtbaar blijven en niet worden vervangen door een buis? In de Laarweg te Velp lijkt vervanging hier en daar al te zijn gebeurd.
levend verleden dorpsgesprek over de toekomst van Rhedens verleden Velp, 26 maart 2012
Foto van vroeger, door Yara Wethouder Ron König trapt de erfgoedbijeenkomst af met een illustratie uit de archeologienota Uitgediept uit 2008 : Neanderthalers met speren, maar ook met auto!
Ellecom 1. Grote zorgen bestaan er over de sporthal aan de Eikenstraat, een gemeentelijk monument dat 2. 3.
4.
5.
6.
7.
8. 9.
hard aan het aftakelen is. Gevraagd wordt om te bevorderen dat de restauratie snel wordt gestart. Zou Ellecom geen beschermd dorpsgezicht moeten worden? Het groene karakter van het dorp moet behouden blijven met daarin aandacht voor de oude parken. Zo is het Bosje van Mees een deel van de oude aanleg van Groot Bergstein en zou ook als zodanig beheerd en behandeld moeten worden. Ook Dalstein zou voor zover nog mogelijk hersteld moeten worden. Er worden ook te gemakkelijk bomen gekapt terwijl bijzondere panorama’s juist weer dicht gezet worden of dicht groeien. De woningen op het terrein van voormalig Jeugdland zijn veel inwoners een doorn in het oog. Er zou kritisch(er) gekeken moeten worden naar nieuwbouw; het is niet zo dat dit alleen gaat over de keuze tussen hoog- of laagbouw, er moet vooral ook kritisch worden gekeken naar de kwaliteit van nieuwbouw en naar cultuurhistorie als onderlegger. Er moet goed worden samengewerkt door de diverse afdelingen van de gemeente. Een voorbeeld hoe het niet moet: de boompjes die in Ellecom waren geplant in het kader van Boomplantdag zijn een jaar later bij maaiwerkzaamheden allemaal weggemaaid! Er wordt voor gepleit om aan de noordzijde van de Zutphensestraatweg ter hoogte van Hofstetten geen maïs te planten zodat het vrije uitzicht daar in stand blijft. In Ootmarsum heeft de gemeente voor sommige percelen daarom een maïsverbod opgelegd. Natuurmonumenten houdt daar uit zichzelf vaak al rekening mee. Er is veel zorg over de geplande vernatting. Dit zal veel gevolgen hebben voor veel kelders van oude woningen, maar ook voor een aantal historische boomgroepen in de uiterwaarden die hierdoor dreigen te verdwijnen. Gepleit wordt ook hier voor een integrale benadering. Aandacht wordt gevraagd voor alle panorama’s die Ellecom nog heeft. Ellecom kent veel historische hekwerken, waaronder dat langs de Buitensingel (waarvan men zich afvraagt wiens eigendom dit is). De gemeente wordt gevraagd hier met aandacht naar te kijken zodat deze elementen in stand blijven.
Een geanimeerd kringgesprek in de kerk in Ellecom Opname uit filmpje Peter Schmitz
Spankeren 1 . Er zijn zorgen over de rommelige situatie rondom Kappersweg 1. 2. De bijzondere kwaliteiten van Spankeren worden onvoldoende onderkend. Zo bestond de infrastructuur van het dorp en de omgeving al in 1339 en die structuur is grotendeels in tact gebleven. Dit gegeven zou meer bekendheid moeten hebben en er zou in het ruimtelijk beleid ook (meer) aandacht voor moeten komen. Het besef dat deze kwaliteiten er zijn, zal automatisch leiden tot het besef dat je daarin niet zomaar mag ingrijpen. Zo is een meanderende beek door het Soerense broek niet passend, maar om dat te weten moet je wel de historische achtergrond kennen. 3. Wordt er wel voldoende gekeken naar het cultuurhistorisch landschap bij allerlei natuurprojecten zoals de EHS? 4. Bij de Bockhorst en de Gelderse Toren verdroogt de natte natuur. Dat is een punt van zorg voor de beheerders. Kan de gemeente een rol spelen bij de contacten met het waterschap hierover?
Via Twitter werden de 583 volgers van de gemeente op de hoogte gehouden.
De Steeg 1 . De R.K. kerk zal worden onttrokken aan de eredienst en worden verkocht. Hoe is het te
2.
3.
4.
5.
6.
voorkomen dat deze kerk in handen valt van speculerende projectontwikkelaars, met het risico dat de kerk eenzelfde lot treft als het vroegere klooster in het dorp? Na enkele malen te zijn doorverkocht is het klooster in gebruik genomen voor huisvesting van steeds wisselende groepen gastarbeiders. Hierdoor zijn het gebouw en de tuinen ernstig aan het verloederen. Een goed voorbeeld hoe hiermee wél omgegaan zou kunnen/moeten worden is de wijze waarop het oude gemeentehuis is herbestemd door Attent. De Steeg was een pensiondorp. Veel van die voormalige pensions zijn afgebroken en daar hebben we nu spijt van zoals van de sloop van de Engel of het veerhuis. Van die ervaringen zouden we moeten leren door de tijd te nemen voor besluiten over instandhouding of sloop. De gemeente zou ook actiever kunnen zijn in het helpen van eigenaren bij hun zoektocht naar goede herbestemmingsmogelijkheden. Het tankstation voor Rhederpark is velen een doorn in het oog. Kan dat niet worden verplaatst? Verder is het benzinestation pal voor Rhederpark een ontsiering van het aangezicht van het pand. Wanneer dit verplaatst zou kunnen worden, in overleg met de eigenaar, en er een parkachtige tuin voor terug zou kunnen komen, is er direct weer meer groen in De Steeg. Mocht Philadelphia Zorg leeg komen te staan dan zou de gemeente dat kunnen aankopen, slopen en toevoegen aan het Rhederpark met een mooie doorgang naar de IJssel met eventueel ruimte voor een in stijl gebouwd horecabedrijfje. In De Steeg is er gelukkig nog veel over, maar helaas is er ook veel verdwenen. De belangenvereniging heeft goed en richtinggevend werk verricht met de dorpsvisie en de proactieve houding ten aanzien van het (gemeentelijk) beleid. Dat maakt de kans op missers op dit gebied veel minder groot. Zij waken over het dorp! Begrepen wordt dat er bedrijvigheid moet zijn en ruimte voor inbreiding in De Steeg, maar sommige zaken zijn toch echt niet fraai gebouwd of gepland met oog voor het cultuurhistorisch erfgoed. Bijvoorbeeld de geplande nieuwbouw aan de Hoofdstraat tegenover het gemeentehuis. Het is verschrikkelijk dat daar gebouwd mag worden. De gemeente zou er alles aan moeten doen om dit alsnog ongedaan te maken en dat mag ook wel wat geld kosten. De nieuwbouw naast de ingang van Rhederoord is, ondanks een verdiepte ligging, niet in stijl met de omgeving te noemen, ook al wordt het vast een mooi huis. De nieuwbouw van Middachten is daarentegen een goed voorbeeld van hoe iets ingepast kan worden in de stijl van het dorp.
Eén van de leidende thema’s in de dorpen: erfgoed en economie: goed dat we het daar eindelijk eens over hebben!
Dieren 1. De IJssel zou beter benut moeten worden voor toerisme en recreatie. De meningen zijn verdeeld
2. 3.
4.
5. 6. 7.
8.
hoe dat eruit zou moeten zien: een boulevard of juist niet en het huidige beeld van de veerstoep in stand houden. Ergens met een plezierjacht aanleggen is bijvoorbeeld niet mogelijk. Vooral de horeca in Dieren zou hier van kunnen profiteren. Een aantal ondernemers in erfgoedpanden vraagt zich af hoe zij elkaar kunnen versterken in plaats van beconcurreren. Gazelle zou beter benut moeten worden voor toerisme en recreatie. Het is bijvoorbeeld toch bijzonder dat de toonzaal van Gazelle niet in Dieren staat. Gazelle is nu weer eigendom van een Nederlandse familie; die zou eens uitgenodigd moeten worden om hierover te praten. Er zijn zorgen over de herinrichting van het stationsgebied naar aanleiding van Traverse Dieren. Wat gaat er gebeuren met het oude perrongebouw en het Hof te Dieren? De tunnelbak wordt wel een enorme ingreep, hoe gaat dat eruit zien voor het dorp? Het Hof te Dieren zou meer beleefd moeten kunnen worden door de inwoners van Dieren. Kan het sluiswachtershuisje bij de sluis in Dieren niet worden beschermd? Er zijn veel zorgen over erfgoed waar het niet goed mee gaat (sluiscomplex, Spoorstraat, hoek Hogestraat bijvoorbeeld) en nieuwbouw met een verkeerde korrelgrootte zoals het Bastion en de nieuwbouw op de plek van Welkoop. Wat doet de nota aan die verloedering en aantasting? Hoe kun je een straat als de Spoorstraat weer verlevendigen? Er zijn veel winkels verdwenen in Dieren-Zuid en dat leidt tot een aantasting van de kwaliteit van dit deel van het dorp.
Van ieder dorpsgesprek verscheen een korte terugblik op de website Verslag Dieren Door ruim twintig mensen werd in de De Dierense Sjoel gesproken over het erfgoed van Rheden in het algemeen en dat van Dieren in het bijzonder. Veel waardering wordt uitgesproken voor wethouder König voor het initiatief voor deze bijeenkomst. Aandacht werd ook hier –net als in Velp- gevraagd voor het immaterieel erfgoed: bescherm niet alleen de fysieke resten van het erfgoed maar verzamel en bewaar ook de verhalen die daarmee verbonden zijn. Dit kan de gemeente niet (alleen) doen; dat moeten de lokale gemeenschappen vooral zelf oppakken, eventueel met wat faciliteiten van de gemeente. Veel plekken worden ook benoemd waar erfgoed en ruimtelijke kwaliteit het onderspit hebben moeten delven volgens de aanwezigen: het Bastion, de nieuwbouw waar eens Welkoop stond is toch wel erg fors en op de hoek Hogestraat staat een pand te verpauperen. Zorg over de instandhouding van de kerken, de toekomst van de sluis en ook over de ontwikkeling van Traverse Dieren: hoe gaat dat eruit zien en krijgt cultuurhistorie wel voldoende aandacht? Gesproken wordt ook over de Spoorstraat: hoe krijg je een ontwikkeling op gang die deze straat weer ruimtelijke kwaliteit geeft met behoud van authentieke elementen.Ter plekke besluit een aantal aanwezige uitbaters van historische panden om met elkaar te gaan werken aan gezamenlijke activiteiten: niet met elkaar concurreren maar door samenwerken elkaar versterken. En kunnen we de aanwezigheid van het rijksmonument Gazelle niet meer als uithangbord van het dorp gaan benutten? Erfgoed letterlijk als motor voor economische ontwikkeling! Het was weer een mooie avond.
9. Er zou meer gedaan kunnen worden met belangrijke stedenbouwkundige karakteristieken in het dorp zoals de Vogelwijk. 13. Het erfgoed van Dieren zou onder de aandacht gebracht kunnen worden door het uitgeven van een fotoboek, het organiseren van ‘architectuurwandelingen’, het regelmatig aandacht aan erfgoed schenken via de gemeenteberichten in de Regiobode, voordrachten op scholen verzorgen en het uitbrengen van een wandelroute en die uitgeven ter gelegenheid van Open Monumentendag. 14. Geïnformeerd wordt naar de status van de bunker en de tankkoepel nabij de Ellecomsedijk. Er wordt op gewezen dat Verzetsmuseum Overloon bezittingen en inhoud van de bunker in een eerder stadium al zeker heeft gesteld. Ooit is de bunker ondergronds bereikbaar geweest, nu staat hij te verzakken en verdwijnt als het zo doorgaat in het water. Gevraagd wordt wat de mogelijkheden zijn voor behoud; kan defensie hier een rol in spelen? Zijn er mogelijkheden om dergelijke objecten op te nemen in een toeristische fietsroute?
Rheden 1. De Brinkweg moet als oude weg blijven bestaan. 2. Er zou meer aandacht moeten komen voor, en een visie moeten komen op de Steegse Haven, 3. 4.
5.
6.
7.
8.
een gebied met een grote historie en een fantastisch uitzicht. De begraafplaats aan de Pinkelseweg is aan het verloederen en dat is erg zonde, want het is een prachtige begraafplaats met een rijke historie. Wat gaat er gebeuren met Rhederhof? De plannen die er nu liggen kunnen niet op instemming rekenen van veel inwoners, maar anderzijds moet de gemeente zich wel een betrouwbare overheid tonen. Gezichtsbepalend voor Rheden is de aanrijroute/dorpenroute, vanaf de akkers tegenover de bushalte (Heuven), het prachtige smeedijzeren hekwerk en het woonhuis daarachter met de weidegronden, aan de andere kant van de rotonde het pannekoekenhuis en de boerderij aan de overkant. Wansmakelijk in Rheden is het gebouw waar de apotheek in gehuisvest was. Dit zou vervangen moeten worden door een klein parkje met bankjes en waterpartij. Dat zou ook mooi aansluiten op de overzijde van de rotonde. Rheden is geen stad, het is een dorp met karaktervolle elementen die overal verspreid liggen maar helaas niet in de kern. De Rhedense dorpskern is lastig om vorm te geven. De winkelstraat is een lang lint met veel sfeerloze panden waarvan sommigen leeg, maar af en toe ook een gezellig aandoende winkel. Langgestrekte blinde muren van twee supermarkten bepalen het gezicht van het stuk winkelstraat nabij de kerk. Helaas heeft Rheden nergens een uitspanning die laagdrempelig is en altijd beschikbaar. Dat zou wel een verbetering zijn voor het dorp. De Holtbank is een belangrijk onderdeel van het Rhedense erfgoed. Hier zou meer aandacht voor moeten komen.
Praten over erfgoed in erfgoed, hier in Rheden in een zeer geslaagde vorm van een kerk die een nieuwe functie kreeg, het bedrijf Q-marq dat gastvrij onderdak bood aan ruim twintig geínteresseerden Opname uit filmpje Peter Schmitz
