15
Kerk in Actie en ICCO Rapportage over de samenwerking en de voortgang van de ProCoDe-aanpak van de ICCO-Coöperatie
Generale Synode April 2014 | OZ 14-01 Bestuur Dienstenorganisatie
15
Pagina 3 van 15
Inhoud 1
Opdracht
5
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
Korte geschiedenis van de samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO Organisatie ICCO Alliantie ProCoDe Reorganisatie ICCO Coöperatie
6 6 6 6 7 7
3 3.1 3.2
Missie, huidig beleid en strategie van Kerk in Actie Missie van Kerk in Actie Beleid en strategie
8 8 8
4
Bevindingen vanuit het evaluatierapport
11
5
Conclusie
14
6
Plan van Aanpak
15
Inhoudsopgave
15
Pagina 5 van 15
1
Opdracht
In april 2010 besprak de generale synode het rapport MDO 10-01, een evaluatie van de samenwerking van Kerk in Actie met ICCO. De synode nam het volgende besluit: 1. Het moderamen op te dragen het bestuur van de Dienstenorganisatie te verzoeken: a. zorg te dragen voor de verankering van de samenhang van Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking in bestuur en uitvoering; b. de verbeteringen die in de notitie worden genoemd in de samenwerking van Kerk in Actie met ICCO aan te brengen; 2. Het moderamen op te dragen het bestuur van de Dienstenorganisatie te verzoeken over drie jaar een tussentijdse evaluatie voor te leggen aan de generale synode omtrent resultaten van de ProCoDe-aanpak in vergelijking met de resultaten van de huidige werkwijze. In april 2012 besprak de generale synode het rapport MDO 12-01 over de vorming van de ICCO Coöperatie en nam het besluit daarin deel te nemen. In deze nota zegde het bestuur het volgende toe: Voorgesteld wordt om dit besluit (=hier wordt verwezen naar het besluit n.a.v. MDO 10-01) onverkort uit te voeren en de besluitvorming aangaande de coöperatie per 1/1/2012 bij deze evaluatie te betrekken. Het bestuur zal in 2013 met een evaluatie komen over de samenwerking tussen ICCO en Kerk in Actie en daarbij voor zover mogelijk de stand van zaken van de coöperatie betrekken. In het bijzonder wordt hierbij gedacht aan de wijze waarop de zeggenschap van de synode aangaande het werk van Kerk in Actie binnen de organisatiestructuur van de coöperatie gestalte krijgt, de ProCoDe uitwerking coöperatie breed en het functioneren van de deskundigenpool. Deze punten zijn van belang in het licht van de verbeterpunten die bij de bespreking van de tussenevaluatie zijn genoemd. Deze verbeterpunten hebben betrekking op a) de identiteit en het kerkelijk partnernetwerk, b) de communicatie en versterking van het draagvlak, c) de fondsenwerving en het uitbouwen van de fondsenwerving vanuit de regionale kantoren, d) de financiële transparantie, e) het vergroten van de effectiviteit en f) het versterken van de samenwerking (zie notitie MDO 12-01 blz. 5). In de evaluatie zal op de voortgang van deze verbeterpunten worden ingegaan.
Leeswijzer In deze rapportage en het bijgevoegde evaluatierapport worden de resultaten van de gevraagde evaluaties gepresenteerd. De centrale vraag die hierin beantwoord wordt is: levert de ProCoDe aanpak nieuwe perspectieven en resultaten op en welke invloed heeft Kerk in Actie op het beleid en de uitvoering van de ICCO Coöperatie. (ProCoDe staat voor Programmatisch Werken, CoResponsibilty en Decentralisatie). Het begrip wordt in het volgende hoofdstuk nader verklaard.) De rapportage is samengesteld op basis van de uitkomsten van de evaluatie. In deze rapportage worden de uitkomsten van de evaluatie kort gepresenteerd en tegen het licht van de beleidsvoering van Kerk in Actie gehouden. Begonnen wordt met een beknopt overzicht van de samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO (par. 2). In paragraaf 3 wordt de relatie gelegd met de missie en het beleid van Kerk in Actie. Paragraaf 4 bevat de bevindingen van de evaluatie op hoofdlijnen. Deze rapportage eindigt met een conclusie waarin antwoord gegeven wordt op de hoofdvragen van de synode. In een afsluitend plan van aanpak wordt aangegeven hoe knelpunten opgepakt gaan worden. Het evaluatierapport is te beschouwen als een bijlage bij deze rapportage met daarin meer feitelijke achtergrondinformatie.
Pagina 6 van 15
2
Korte geschiedenis van de samenwerking tussen Kerk in Actie en ICCO
2.1
Organisatie
De samenwerking van ICCO en Kerk in Actie heeft een lange geschiedenis. ICCO is in 1964 opgericht op initiatief van onder anderen prof. Dr. J. Verkuyl, als interkerkelijke commissie binnen de Stichting Oecumenische Hulp (SOH). Het doel was om voor kerkelijke ontwikkelingsdoelen overheidssubsidie te kunnen ontvangen. In 1971 werd ICCO een zelfstandige organisatie en groeide uit tot een van de grootste identiteitsgebonden ontwikkelingsorganisaties in Nederland. Vanaf 1990 werd onderhandeld over het opnieuw samenvoegen van ICCO, SOH en het werelddiaconaat van de kerken. In 1995 werd Kerk in Actie opgericht en enkele jaren later werd het werk van SOH ondergebracht deels bij Kerk in Actie en deels bij ICCO. De samenwerking van ICCO en Kerk in Actie werd geleidelijk geïntensiveerd. In 2004 verhuisde ICCO naar het protestants Landelijk Dienstencentrum in Utrecht.
2.2
ICCO Alliantie
In 2007 werd de ICCO Alliantie opgericht met als deelnemers Kerk in Actie, ICCO, Prisma, Edukans, Yente, Share People en het Zeister Zendingsgenootschap. De samenwerking met Prisma betekent dat ook wordt samengewerkt met de leden van Prisma, waaronder de Christelijk Gereformeerde kerken, de Gereformeerde Gemeenten en organisaties zoals Tear, Woord en Daad, Dorcas, De Verre Naasten (zending en werelddiaconaat van de Gereformeerde kerken vrijgemaakt in Nederland) en ZOA. Deze organisaties zijn overigens op de markt voor fondsenwerving tevens concurrenten van Kerk in Actie. ICCO en Kerk in Actie vormden een gezamenlijke buitenlandafdeling voor de uitvoering en relatiebeheer van zowel het ontwikkelingswerk als het werelddiaconaat. Het relatiebeheer voor zending werd in een aparte afdeling binnen de gezamenlijke buitenlandafdeling vormgegeven. Juist om de eigen verantwoordelijkheid van de Protestantse Kerk en Kerk in Actie hiervoor te benadrukken. De ICCO Alliantie kreeg in het medefinancieringsstelsel (MFS) een subsidie van de overheid voor de beleidsperiode 2007 t/m 2010, (MFS 1) van gemiddeld € 130 miljoen per jaar.
2.3
ProCoDe
In de periode 2007 t/m 2010 werd de ProCoDe aanpak geïmplementeerd. Programmatisch werken (= Pro), om meer samenhang te brengen tussen de verschillende projecten, partners en thema’s. Medeverantwoordelijkheid van de partners voor beleid en uitvoering van het werk (coresponsibility = Co) te stimuleren. En decentralisatie (= De) van de organisatie naar de drie zuidelijke continenten waar het werk wordt uitgevoerd. In 2010 kon in het jaarverslag van de ICCO Alliantie worden gemeld dat ProCoDe met succes was ingevoerd. In het jaarverslag van Kerk in Actie stond dat het relatiebeheer voor het werelddiaconaat was overgedragen aan de regionale kantoren. In een van de regio’s, Centraal en oost Afrika, is in 2012 een pilot uitgevoerd om te bezien op welke wijze het werk van Prisma en Edukans eveneens gedecentraliseerd kan worden naar de regio. In 2010 werd ook een gezamenlijke afdeling Communicatie en Fondsenwerving voor de Dienstenorganisatie/Kerk in Actie en ICCO gerealiseerd.
15
Pagina 7 van 15
2.4
Reorganisatie
In 2011 ging voor de ICCO Alliantie de nieuwe beleidsperiode 2011 t/m 2015 van start. Bijna direct na de start werd duidelijk dat er aanzienlijk minder geld uit het medefinancieringsprogramma van de overheid beschikbaar zou zijn met als gevolg dat er een bezuiniging moest worden doorgevoerd. De ICCO Alliantie moest het met ca. 45% minder geld doen dan in 2010. Het MFS 2 programma heeft een omvang van gemiddeld € 68 miljoen per jaar. Dat leidde tot een noodzakelijke herziening van beleid en een reorganisatie. Twee regiokantoren werden samengevoegd. Daarnaast werd gekozen voor werken in minder landen en voor minder programma’s in de landen waar wel wordt gewerkt. Tegelijkertijd was het nodig opnieuw na te denken over een strategie voor de toekomst van het werk. Na 2015 zal de overheidsfinanciering mogelijk nog verder teruglopen. Ook de inkomsten van Kerk in Actie vertonen een dalende trend. Daarom is gekozen voor een aantal richtingen: zoeken naar andere en alternatieve vormen van financiering in de richting van de EU en binnen de zuidelijke regio’s zelf; ontwikkelen van een meer ondernemende manier van werken door het ontwikkelen van een eigen investeringsfonds; minder werken als een subsidieverstrekkende organisatie en meer te gaan werken als netwerker en verbinder; meer accent leggen op het versterken van de zuidelijke partnerorganisaties; in een aantal gevallen zelf mede-uitvoerder van delen van het werk worden.
2.5
ICCO Coöperatie
In november 2012 werd de ICCO Coöperatie opgericht om op de toekomst te anticiperen. De eigenaren van de coöperatie zijn Kerk in Actie, Edukans en coPrisma. ICCO is de uitvoeringsorganisatie. De coöperatie maakt het gemakkelijker om nieuwe vormen van internationale samenwerking te ontwikkelen en te werken aan daarbij passende nieuwe financieringsmodellen. Het is ook mogelijk dat andere protestants christelijke organisaties en organisaties in het Zuiden lid worden van de coöperatie. Verkennende gesprekken met verschillende organisaties zijn in 2013 gestart. De Alliantie blijft formeel bestaan naast de coöperatie voor de uitvoering van het beleid 2011 t/m 2015 waarvoor overheidssubsidie is ontvangen. In de tekst van deze rapportage worden ‘Alliantie’ en ‘Coöperatie’ naast elkaar gebruikt. Dit overzicht laat zien dat er voor het buitenland werk veel veranderd is vanaf 2006. De generale synode is daarover steeds door het bestuur geïnformeerd en heeft besluiten genomen die al deze veranderingen mogelijk hebben gemaakt. Door de vorming van de ICCO Coöperatie, waarvan de Protestantse Kerk een van de leden is, is het ontwikkelingswerk van ICCO weer dichter bij de Protestantse Kerk en bij het protestantse maatschappelijk middenveld gekomen.
Pagina 8 van 15
3
Missie, huidig beleid en strategie van Kerk in Actie
Om de evaluatie in een juist kader te plaatsen, is het goed allereerst stil te staan bij de missie van Kerk in Actie. In de uitvoering van diaconaat en zending in samenwerking met andere organisaties en onze partners gaat het immers om het werken aan en vanuit deze missie. De samenwerking binnen de ICCO Coöperatie is een versterking van Kerk in Actie en draagt bij aan het beter kunnen realiseren van deze missie. Kerk in Actie deelt met ICCO de basiswaarden gerechtigheid, barmhartigheid en rentmeesterschap. In haar missie spreekt Kerk in Actie over bestaansrecht voor mensen en het tot stand brengen van menswaardige leefomstandigheden. Bestaansrecht en bestaanszekerheid zijn de twee pijlers in het beleidsplan van de ICCO Coöperatie. Deze pijlers sluiten daarmee direct aan bij de missie van Kerk in Actie. Door deel te zijn van de ICCO Coöperatie werkt Kerk in Actie aan haar missie.
3.1
Missie van Kerk in Actie
De wereldwijde kerk: beweging van de Geest Het is fascinerend om te zien hoe - óók in onze tijd - er een doorgaande beweging van de Geest waarneembaar is waardoor mensen komen tot omarming van het evangelie van Jezus Christus en er – juist op het zuidelijk halfrond – vitale christelijke gemeenschappen groeien: de wereldwijde kerk. Kerk in Actie onderdeel van de wereldwijde kerk Kerk in Actie is het missionaire en diaconale werk van de Protestantse Kerk in Nederland, weet zich een onderdeel van die wereldwijde kerk en zet zich in voor het welzijn ervan. We verheugen ons over de veelkleurigheid, delen met vreugde in elkaars gaven en hebben elkaar nodig – in het volle besef dat als één lid lijdt, alle leden mee lijden. Barmhartigheid en gerechtigheid Het bestaansrecht van veel mensen op aarde staat op het spel en veel mensen leven in verdrukking. In situaties van onrecht, uitbuiting en discriminatie wil Kerk in Actie opkomen voor de menselijke waardigheid en meehelpen aan het tot stand brengen van menswaardige leefomstandigheden – geroepen tot barmhartigheid en gedreven door een vurig verlangen naar gerechtigheid. De blik naar buiten Kerk in Actie is het eigen werk van plaatselijke gemeenten en van de Protestantse Kerk in Nederland. Het staat voor de blik naar buiten. Kerk in Actie verbindt en versterkt het werk van plaatselijke gemeenten en partnerkerken wereldwijd. Begint bij de eigen voordeur Dit werk richt zich niet alleen op mensen en gemeenschappen ver weg: een vitale gemeente realiseert zich dat de missie van de kerk bij de eigen voordeur begint, zeker in een tijd waarin het gevoel van verbondenheid en solidariteit afneemt en de overheid zich steeds meer terugtrekt.
3.2
Beleid en strategie
Kerk in Actie kan haar missie goed nastreven binnen de ICCO Coöperatie. Samen met Edukans en coPrisma wil Kerk in Actie in de ICCO coöperatie nieuwe vormen van internationale solidariteit uitwerken en realiseren. Dit geeft goede nieuwe mogelijkheden voor het internationale diaconale werk van de Protestantse Kerk. Het is de kerkordelijke opdracht van Kerk in Actie om diaconaat
15
Pagina 9 van 15
met alle kracht en in samenwerking met partners wereldwijd vorm te geven. Daarbij moet zij ook nieuwe wegen durven inslaan die het mogelijk maken met de diaconale aandacht de allerarmsten te bereiken. Gebruik maken van kennis en ervaringen van de christelijke ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties binnen de ICCO Coöperatie leidt tot versterking van deze mogelijkheden. Wij ervaren daarbij dezelfde waarden en uitgangspunten. Samen zijn wij geroepen tot barmhartigheid en gedreven door een vurig verlangen naar gerechtigheid. Samen werken we aan het opkomen voor de menselijke waardigheid en het tot stand brengen van menswaardige leefomstandigheden. De ambities van Kerk in Actie binnen de ICCO coöperatie zijn: Een brede samenwerking realiseren die optimaal de kracht van het christelijk maatschappelijk middenveld in Nederland kan mobiliseren; Internationalisering van het werk verder vormgeven o.a. door de relaties met de ACT Alliance te versterken; Nieuwe investeringsmodellen de ruimte geven door te participeren in het ICCO investeringsfonds met het oog op een duurzame en rechtvaardige economische ontwikkeling; Alternatieve financieringsvormen ontwikkelen om de verminderde (overheids)financiering op te vangen, door mee te doen in internationale en de regionale fondswerving; Versterken van de directe verbondenheid die gemeenten met het werk van de partners van Kerk in Actie willen vormgeven en ervaren; De ProCoDe-principes versterken en daarmee nieuwe vormen van zeggenschap en partnerschap te ontwikkelen o.a. door kerkelijke en identiteitsgebonden partners te verbinden met de programma’s; Actief meewerken aan het realiseren van de plannen zoals deze in het eerste beleidsplan van de ICCO Coöperatie zijn vastgesteld. In 2013 heeft Kerk in Actie in het kader van het beleidsplan van de dienstenorganisatie “Met Hart en Ziel” gewerkt aan het formuleren van haar inhoudelijke doelen binnen de coöperatie en het versterken van de samenhang tussen diaconaat en zending. Voor de jaren 2014 t/m 2020 kiest Kerk in Actie ervoor om het werk binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat, Kinderen in de Knel en Diaconaat in Nederland te richten op de onderstaande 6 werkgebieden. Deze 6 werkgebieden zijn de focus in het werk en zijn daarmee richtinggevend voor zowel de keuze van partners als het communiceren met gemeenten en donateurs over het werk van Kerk in Actie. Op termijn is het de bedoeling dat 80% van het werk (communicatie en partners) binnen deze focus valt. Hiermee is er de inhoudelijke samenhang tussen de verschillende onderdelen van het werk aangegeven. De 6 werkgebieden zijn: 1. Geloven tegen de verdrukking in; 2. Geloven in de kracht van lokale (geloofs)gemeenschappen; 3. Noodhulp, voor, tijdens en na rampen; 4. Migratie, vluchtelingen en mensenhandel; 5. Kinderen in de Knel; 6. Bestaansrecht voor minderheden, opkomen voor en samenwerken met wie buitengesloten worden. Deze beleidsfocus wordt in overleg met de regio’s in 2014 verder uitgewerkt en zal steeds meer richtinggevend worden bij het toebedelen van de Kerk in Actie gelden aan de regio’s. Op deze wijze wordt geanticipeerd op de uitkomst van deze evaluatie en de conclusie en aanbevelingen. In de samenwerking binnen de ICCO Coöperatie is voor Kerk in Actie een aantal uitgangspunten belangrijk, te weten: zichtbaarheid van de kernwaarden rentmeesterschap, barmhartigheid en gerechtigheid en een zo duidelijk mogelijke verbinding met het kerkelijke netwerk; mogelijkheden voor het ontwikkelen en onderhouden van direct partnerschap; het bevorderen van betrokkenheid en draagvlak voor het werk van onze partners bij de gemeenten en donateurs van Kerk in Actie;
Pagina 10 van 15
het met elkaar in relatie houden/brengen van missionair en diaconaal werk; een geïntegreerde aandacht voor de uitvoering van noodhulpprogramma’s in relatie met het werk in de regio’s; gericht zijn op het versterken van mensen en groepen in de meest gemarginaliseerde positie.
De volgende drie voorbeelden geven een illustratie van de wijze waarop deze uitgangspunten in de regio’s zichtbaar zijn: Voorbeeld van verbinding met Kerkelijk netwerk: Samenwerking met en tussen Kerkleiders in Uganda In 2012 is in Uganda vanuit het regionale kantoor van ICCO en Kerk in Actie intensief samengewerkt met de Interreligieuze Raad van Uganda. Met het motto "The Uganda we want" werden religieuze leiders betrokken bij processen van democratisering en het vergroten van transparantie. Negenhonderd kerkleiders bespraken in 17 regionale bijeenkomsten hun eigen rol in de opbouw van de natie sinds de onafhankelijkheid van het land en de manier waarop ze die rol in de toekomst zien. Tijdens een nationale conferentie in oktober 2012 legden ze in een statement vast dat ze allen willen bijdragen aan een natie die godvrezend, gezond, veilig, stabiel, wel varend, harmonieus en zorgzaam is. De ervaring leert dat de religieuze taal van Bijbel en Koran kan helpen om burgerrechten bespreekbaar te maken en om religieuze gemeenschappen te betrekken bij het bestuur en de democratisering.
Voorbeeld van geïntegreerde aandacht voor uitvoering noodhulpprogramma’s en kansen dankzij de programmatische samenwerking Naast het geven van directe noodhulp werkten Kerk in Actie en ICCO in 2012 binnen een aantal proefprojecten ook in andere landen om rampenpreventie een betere plek te geven binnen bestaande thematische programma's, zoals voedselzekerheid. Immers, een boer in staat stellen meer productie van zijn land te halen zonder daarbij de risico's op droogte of overstromingen in acht te nemen, kan meer kwaad dan goed doen. Interventies binnen deze programma's zijn bijvoorbeeld betere afwatering, opslag van zaden en het verbouwen van droogte- bestendige gewassen. Zo werden binnen deze pilot trainingen over rampenpreventie gegeven aan lokale partners in Congo en Uganda. Na deze trainingen zijn de partners eind 2012 gestart met projecten die erop gericht zijn het geleerde in de praktijk te brengen.
Kansen voor fondswerving bij de EU Kerk in Actie en ICCO zijn in 2012 gestart met een pilotproject waarbij 15 vrijwilligers lokale partners ondersteunen bij rampenpreventie. Dit programma wordt in samenwerking met Fin Church Aid en het Tsjechische diaconaat (DECCB) uitgevoerd, en wordt mede gefinancierd door de Humanitaire Afdeling van de Europese Commissie. Eind november vond een tweewekelijkse voorbereidingstraining plaats in samenwerking met Rampenstudies van de Wageningen Universiteit en de Universiteit van Kopenhagen. In 2013 zullen de vrijwilligers 6 maanden bij de lokale partners gaan werken.
15
Pagina 11 van 15
4
Bevindingen vanuit het evaluatierapport
In 2007 is de ICCO Alliantie opgericht en vormden Kerk in Actie en ICCO een gezamenlijke buitenlandafdeling. De ICCO Alliantie is in 2007 gestart met de ProCoDe-aanpak. De kern van deze vernieuwende wijze van werken bestaat uit drie onderdelen. Programmatisch werken. Verantwoordelijkheid delen. Decentrale uitvoering. In de eerste plaats betekent dit dat er toegewerkt wordt naar de vorming van samenhangende programma’s (=Pro) in plaats van met losse partners en projecten te blijven werken. Doel is om zo de onderlinge samenwerking te vergroten en de resultaten te versterken en daarnaast de medeverantwoordelijkheid (=Co-responsibility) te delen met deskundigen en belanghebbende partijen in de regio. Verder is de uitvoering en het relatiebeheer gedecentraliseerd (=De) naar 7 regionale kantoren. Kerk in Actie is na een positief besluit van de synode met deze aanpak meegegaan. Edukans en Prisma zijn in 2012 gestart met een pilot in Afrika om evenals ICCO en Kerk in Actie de uitvoering van het werk dat in ICCO Alliantie verband vorm krijgt te decentraliseren naar de regionale kantoren. De resultaten van deze pilot zijn op hoofdlijnen positief en deze ervaring wordt nu vertaald naar enkele andere regio’s. Gesteld wordt dat de ProCoDe-aanpak geslaagd is. Het werk is gedecentraliseerd, de regionale raden functioneren naar verwachting en het programmatisch werken heeft zich ontwikkeld tot een werkwijze met een zestal goede en specifieke kenmerken. Het belangrijkste kenmerk is dat partners daadwerkelijk meer zijn gaan samenwerken en van elkaars aanpak leren. Gezamenlijk zijn ze ook beter in staat om structurele oorzaken van problemen aan te pakken.(zie ook pag. 10 van de evaluatie) Voorbeelden hiervan zijn: Vrouwenrechten en gezondheid in Malawi Het werk van Kerk in Actie en ICCO concentreert zich in de regio Zuidelijk Afrika op economische ontwikkeling, actief burgerschap en seksuele gezondheidsrechten, inclusief programma's voor HIV/Aids. In het Uchembere-netwerk In Malawi werken 19 lokale organisaties samen om de rechten van vrouwen in seksuele relaties en bij zwangerschap te verbeteren. Met als resultaten: er zijn meer zwangerschapscontroles, het geven van borstvoeding is bevorderd en er zijn meer adequate doorverwijzingen bij noodgevallen. Onze partner, de Blantyre Synode van de presbyteriaanse Kerk, coördineert dit nationale netwerk van gezondheidsorganisaties.
Coalitie voedselzekerheid in Burkina Faso Het Werelddiaconaat van Kerk in Actie in Burkina Faso richt zich vooral op voedselzekerheid en het verbeteren van toegang tot lokale en internationale markten. Het werk van ODE (Office de Développement des Eglises) in Burkina Faso stond centraal in de collecte voor het Wereld- diaconaat van februari 2012. In 2012 vormde ODE een coalitie met zes andere lokale organisaties om gezamenlijk efficiënter te werken aan productieverhoging en de verwerking en verkoop van verschillende agrarische producten. Ook wordt de voorlichting en training van boeren en boerinnen gecoördineerd en wordt gezamenlijk aandacht gevraagd voor het belang van goed geregistreerde landrechten.
De uitvoering van alle programma’s ligt voor ongeveer twee derde deel op schema, als het gaat om het realiseren van de doelstellingen door de partners van ICCO en Kerk in Actie, binnen de programmacoalities. Dat is een mooi resultaat omdat het vormen van een dergelijke samenwerking tussen partners niet vanzelf gaat. Het ontwikkelt zich in de praktijk. Door de jaren heen is
Pagina 12 van 15
een groei in het aantal succesvolle programmacoalities zichtbaar. (zie ook pag. 10 van de evaluatie) Voorbeeld van een dergelijke ontwikkeling is: Samenwerken aan voedselzekerheid en een verbinding met preventieve noodhulp in noord Uganda Necpa -North East Chili Producers Association in Uganda- werkt in de regio Lango (Noord-Uganda) met 3.000 huishoudens aan het verbeteren van de productie en voedselzekerheid. In 2012 werd het oorspronkelijk geplande aantal van 3.000 huishoudens verhoogd naar 3.250, omdat de boeren in de omgeving de goede resultaten zagen en ook mee wilden doen. In het afgelopen jaar werd ook de samenwerking tussen boerengroepen, lokale overheden en commerciële bedrijven verder verstevigd. Zo werden alle groepen getraind in Disaster Risk Management: hoe gaan we om met de risico's van het klimaat en van conflicten tussen bevolkingsgroepen? Met deze training zijn deze groepen beter voorbereid en kunnen zij voorkomen dat de productie plotseling tot nul daalt met een voedselcrisis als gevolg. In 2012 heeft NECPA een noemenswaardig aantal contracten voor export van chilipepers en bananen weten te bewerkstelligen. Ook meldden 1300 huishoudens dat de voedselsituatie van hun gezin aanzienlijk is verbeterd en zij nu elke dag drie maaltijden kunnen eten. Verder gaat het goed met het vermenigvuldigen van zaai- en plantmateriaal: voor maïs, soja en bananen is er al genoeg eigen zaai- en pootgoed voor 2200 huishoudens. ICCO en Kerk in Actie stimuleren dat NECPA in Uganda samenwerkt met andere organisaties die kennis hebben op andere terreinen. Deze samenwerking komt goed op gang, waardoor de boeren van NECPA hun activiteiten kunnen verbreden door o.a. het houden van kleinvee. Zo lopen zij ook minder risico als de export voor chilipepers schommelingen vertoont.
De identiteitsgebondenheid van het werk van de ICCO Coöperatie is de afgelopen jaren versterkt. In de samenwerking heeft ICCO vanaf 2007 de identiteit expliciet weer geagendeerd in het werk. In 2011 is er een eigen identiteitsdocument geschreven waarin nadrukkelijk de verbinding met de protestantse traditie is aangegeven. Er is meer aandacht voor de christelijke basiswaarden. Het eerste beleidsplan van de coöperatie dat eind 2013 is vastgesteld is hierop geënt. Het werk van de coöperatie is mede het werk van Kerk in Actie en dus van de Protestantse Kerk.(zie ook pag. 14 en 17 van de evaluatie) De samenwerking met de ACT Alliance heeft zich goed ontwikkeld. Dankzij de ICCO Coöperatie is Kerk in Actie betrokken bij 25 landenfora van de ACT Alliance. (zie ook pag. 30 van de evaluatie). De identiteitsgebonden / kerkelijke partners zijn deels vernieuwd en het totaal aantal relaties is daarbij ongeveer gelijk gebleven. De middelen van Kerk in Actie voor het werelddiaconaat worden in de regio besteed en verantwoord conform de beleidsdoelen. De gemiddelde omvang van de Kerk in Actie financieringen is verdubbeld en tegelijk is er ruimte gebleven voor het financieren van relatief kleinere projecten en (kerkelijke) partners.(zie ook bijlage 1 tabel 7a en 7b van de evaluatie) De ICCO Alliantie is in 2012 omgevormd tot een 1 Coöperatie en daarvan zijn ( De Protestantse Kerk) Kerk in Actie, coPrisma en Edukans de eigenaren. ICCO is verantwoordelijk voor de uitvoering. De samenwerking met ICCO, Prisma en Edukans is daarmee aanmerkelijk versterkt. Voor de uitvoering zijn door Kerk in Actie met ICCO afspraken gemaakt om de eigenheid van de inbreng van Kerk in Actie te waarborgen. In 2013 heeft Kerk in Actie ter uitvoering van het beleidsplan van de Dienstenorganisatie haar missie en doelen nader geformuleerd. Daarmee ligt er een helder inhoudelijk kader voor het werk binnen de ICCO Coöperatie en de samenhang met Zending en met het Diaconale werk in Nederland. In de loop van 2014 wordt dat specifieker in uitvoeringsarrangementen met de ICCO Coöperatie vastgelegd. In 2010 is gestart met een gezamenlijke afdeling Communicatie & Fondsenwerving van de dienstenorganisatie / Kerk in Actie en ICCO. In 2014 is het Shared Service Center gestart waarin ICT, Financiën en Controle en personeelszaken van de dienstenorganisatie en ICCO onder één
1
coPrisma verenigt die Prismaleden die via Prisma meedoen met het MFS2-programma van de ICCO Alliantie.
15
Pagina 13 van 15
regie gebracht zijn. Met deze gemeenschappelijke afdelingen is een aantal door de synode gewenste verbeterpunten organisatorisch verankerd en gerealiseerd. De inhoudelijke samenhang tussen Zending en Werelddiaconaat is in de uitvoering van het werk nog onvoldoende gerealiseerd. Wel heeft de afdeling Zending baat gehad bij de gezamenlijke bedrijfsvoering o.a. in de vorm van toegenomen efficiëntie en het uitwisselen van kennis. Daarnaast is door het opzetten van een aparte afdeling Zending het zendingsprofiel van Kerk in Actie beter zichtbaar geworden. De samenwerking met de GZB is toegenomen door een aantal gezamenlijke uitzendingen en het samenwerken bij de scholing van medewerkers. Ook is de GZB sinds 2011 partner van Kerk in Actie via het programma Luisterend Dienen.
Pagina 14 van 15
5
Conclusie
De evaluatie is toegespitst op twee hoofdvragen: a) Welke betekenis heeft de ProCoDe-aanpak voor het werk van Kerk in Actie, uitgevoerd in de gezamenlijke buitenlandafdeling? b) Wat zijn de zichtbare resultaten van de ProCoDe aanpak? Wat anders geformuleerd: levert deze manier van werken nieuwe perspectieven en resultaten op en welke invloed heeft de synode en Kerk in Actie op beleid en uitvoering van het werk? Het antwoord op deze twee vragen is dat ProCoDe succesvol is ingevoerd en tegelijk ook nog steeds werk in uitvoering is. De uitvoering van het werelddiaconale werk van Kerk in Actie binnen de ICCO coöperatie heeft mede dankzij de vernieuwing van de ProCoDe aanpak een goede ontwikkeling doorgemaakt die ook tot nieuwe kansen en mogelijkheden heeft geleid. Er is sprake van een gedeeltelijke vernieuwing van het partnernetwerk. Het aantal identiteitsgebonden partners is nagenoeg gelijk gebleven. De betrokkenheid bij de ACT Alliance is dankzij de decentralisatie vergroot. De bestedingen zijn gedaan conform de gemaakte afspraken en gaandeweg verbeterde procedures. De uitvoering van veruit de meeste programma’s ligt op schema en achterstanden zijn goed verklaarbaar. De eigenheid van het programma Zending is gewaarborgd en beter zichtbaar geworden. De inhoudelijke samenhang met het diaconale werk kan echter nog verbeterd worden. De invloed van Kerk in Actie op het beleid en de uitvoering van het werk is in de afspraken binnen de ICCO Coöperatie helder geregeld. Op meer operationeel niveau zijn de afspraken de afgelopen jaren vastgelegd in een samenwerkingsconvenant en protocol. Daarnaast zijn statuten van de coöperatie en een daarbij horende ledenovereenkomst vastgesteld waarin de verantwoordelijkheid goed is geregeld. De in 2013 gekozen beleidsfocus van Kerk in Actie wordt door een uitvoeringsarrangement in aanvulling op de huidige afspraken in 2014 vastgelegd. Meer specifiek valt vanuit de evaluatie op te maken dat: programmatisch werken heeft zich in de praktijk goed verder ontwikkeld; bij 2/3 van alle programma coalities ligt het programma op schema; de beoogde impact in de vorm van structurele verbeteringen blijft nog achter en in ongeveer 1/3 van het werk loopt het realiseren van de doelstellingen achter op schema; (zie pag. 10 van de evaluatie) co-responsibility heeft zich in de praktijk goed ontwikkeld en het model is in 2012 na een evaluatie bijgesteld; (zie pag. 9 van de evaluatie) decentralisatie van de uitvoering van het werk en het bijbehorende relatiebeheer naar de regio is gerealiseerd en de regionale raden en kantoren functioneren naar verwachting; (zie pag. 13 van de evaluatie) de identiteitsgebondenheid van het werk is zowel in het beleid als in de samenstelling van besturen en regionale adviesraden geborgd; (zie pag. 17 van de evaluatie) in de uitvoering wordt steeds meer samengewerkt met de Act Alliance; ICCO en Kerk in Actie zijn actief betrokken bij 25 van de 32 landelijke ACT fora; (zie bijlage 2 van de evaluatie) het aantal identiteitsgebonden organisaties in het partnerbestand is onder invloed van de decentralisatie niet afgenomen; wel heeft de decentralisatie geholpen met het vernieuwen van een aantal partner relaties; (zie pag. 18 en bijlage 1 van de evaluatie) twee knelpunten die in eerdere evaluaties benoemd werden betroffen de samenwerking van communicatie en fondsenwerving en van de ondersteunende afdelingen ICT, financieel administratieve zaken en personeelszaken. Deze twee punten zijn opgepakt en hebben geleid tot samenwerking binnen een afdeling voor Communicatie en Fondsenwerving, vanaf 2010. Vanaf januari 2014 zijn de ondersteunende afdelingen HRM (deels), F&C en ICT samengevoegd en onder één regie gebracht; de Kerk in Actie middelen voor het werelddiaconaat in de regionale kantoren zijn en worden conform de afspraken en doelstellingen besteed.
15
Pagina 15 van 15
6
Plan van Aanpak
De evaluatie heeft een aantal gewenste verbeteringen in beeld gebracht. Voor een deel wordt aan deze verbeteringen op dit moment al gewerkt. Een aantal verbeteringen zal in de komende beleidsperiode opgepakt worden. Voorgesteld wordt om deze in de vorm van een samenhangend plan van aanpak aan te pakken. Dit plan dient om: een directere sturing van het werk vanuit de beleidsfocus van Kerk in Actie mogelijk te maken; de afstemming tussen zending en werelddiaconaat te bevorderen; de communicatielijnen met de regionale kantoren en de gemeenten te versterken; de projectregistratie zo in te richten dat deze ondersteunend is aan het beleid en de strategie van Kerk in Actie. Beleid en strategie De beleidsfocus en de aandachtspunten van Kerk in Actie voor de uitvoering van het diaconaat in de regio in 2014 en volgende jaren worden in een uitvoeringsarrangement van Kerk in Actie met de ICCO-Coöperatie vastgelegd. Daarnaast wordt de expertise op voor Kerk in Actie relevante beleidsterreinen in de beleidsafdeling van de ICCO Coöperatie verankerd zodat Kerk in Actie gebruik kan maken van deze expertise bij de ontwikkeling van het eigen beleid en de implementatie van dit beleid binnen de ICCO-Coöperatie. Samenhang Zending (ZE) en Werelddiaconaat (WD) Bij het inzetten van de middelen voor zending en werelddiaconaat worden de mogelijkheden van samenhang tussen zending en werelddiaconaat expliciet meegewogen bij de partnerkeuze en projectfinanciering. Dat kan binnen een overlegstructuur tussen de regiocoördinatoren (WD) en het team zending besproken worden. Dit overleg wordt gestart met als doel het beter signaleren van kansen voor samenhang en het afstemmen van beleidskeuzes en programma’s. Daarnaast wordt een regelmatig overleg bevorderd tussen de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de programma’s van Kerk in Actie (zending en werelddiaconaat) binnen een bepaald land of regio. In de omgevingsverkenningen van de programma’s die vanuit de regio worden uitgevoerd dient expliciet aandacht besteed te worden aan de religieuze context en de mogelijkheden van het betrekken van het netwerk van zending bij het programma. Bij enkele programma’s vanuit zending zullen expliciet de mogelijkheden voor het aansluiten bij de wereld diaconale programma’s worden verkend. Hierbij lijkt het vooral mogelijk door het programma Conflicttransformatie (WD) en het programma Bruggen Bouwen (ZE) in een aantal landen waar de beide programma’s worden uitgevoerd beter op elkaar af te stemmen. Communicatie met partners en gemeenten Het versterken van de betrokkenheid van plaatselijke gemeenten bij het werk en beleid van Kerk in Actie door intensiever relatiebeheer en meer focus aan te brengen in de communicatie met de gemeenten. De website van Kerk in Actie wordt hierop nu al aangepast. Er komt daarbij ruimte voor gerichter projectinformatie en de thematische context van de projecten. Daarnaast zullen de voorgenomen communicatie-paragrafen in partnercontracten (in samenhang met de uitvoeringsarrangementen) zo snel mogelijk gerealiseerd worden. Onderzocht wordt op welke wijze de informatiestroom vanuit de partners en projecten naar de communicatieafdeling beter ingericht kan worden. Projectregistratie De projectregistratie wordt zo ingericht dat ook partners waarmee wordt samengewerkt zonder dat er een financieringsrelatie is, voortaan kunnen worden geregistreerd. Voor het volgen van resultaten wordt in de projectregistratie vastgelegd hoeveel partners en met welke identiteit er participeren in de verschillende programmacoalities. Ook zal in de projectregistratie gezorgd worden voor een koppeling tussen de programma’s en de zes focuspunten van Kerk in Actie beleid, zodat de voortgang gevolgd kan worden. Tot slot wordt de projectregistratie voor kleinere projecten administratief vereenvoudigd.
