Rapportage Online VBG-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor?

Rapportage Online VBG-panelonderzoek ‘Decentralisaties: zijn we er klaar voor?’ Jolanda Westerlaken november 2011

Inleiding De huidige crises vragen om veranderingen in het openbaar bestuur in Nederland en NoordBrabant. Waar de crisis in de relatie burger-overheid al langer speelde, is daar de financieeleconomische crisis bijgekomen. Regelmatig bevraagt de VBG Brabantse gemeentebestuurders en ambtenaren via een online enquête over actuele kwesties. Dit onderzoek is een herhaling van een online VBG-panelonderzoek gehouden in september 2010, met de titel “Over veerkracht, vitale coalities en Thorbecke voorbij”. De thema’s in dit onderzoek zijn nog steeds actueel. De aankomende decentralisaties staan hoog op de bestuurlijke agenda. Vandaar dat ervoor gekozen is om het onderzoek uit 2010 te herhalen. Resultaten uit beide jaren zullen worden vergeleken; zijn er veranderingen te zien?

Resultaten en representativiteit In deze rapportage worden de resultaten van het online onderzoek gepresenteerd. Resultaten hebben betrekking op deze groep respondenten en zijn niet te veralgemeniseren naar álle Brabantse gemeentebestuurders en ambtenaren. Het aantal respondenten is daarvoor te laag en hun functies te divers. Toch geven de resultaten een aardige indicatie van de richting waarin Brabantse bestuurders en ambtenaren denken. In deze rapportage geven we zo weinig mogelijk commentaar en conclusies. Wel zullen we bij de meeste tabellen de opvallendste cijfers aangeven. Per vraag zullen de resultaten hieronder gepresenteerd worden.

VBG/PON-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor? november 2011 1

Respons In de periode van 10 oktober tot 1 november 2011 kon de vragenlijst via internet ingevuld worden. In 2011 is de respons iets hoger dan in 2010. Van 58 Brabantse gemeenten hebben 1 of meer mensen de enquête ingevuld (2010: 56 gemeenten). In totaal hebben 236 mensen de vragenlijst ingevuld, in 2010 waren dit er 213. Niet alle respondenten hebben de vragenlijst afgemaakt; 211 mensen hebben alle vragen beantwoord.

Functie Bij de presentatie en beschrijving van de resultaten hebben we waar nodig een onderscheid gemaakt in het verschil van resultaten bij drie groepen: raadsleden en griffiers, burgemeester en wethouders en ambtenaren. Gezien de aantallen spreken we van een indicatief onderzoek. Het geeft een indicatie over de aard en richting van de mening van de verschillende groepen.

Tabel: Respondenten naar functie, in 2011 Aantal

Aantal

%

%

Aantal

%

2010

2011

2010

2011

2011

2011

Burgemeester

13

12

6

5

Burgemeester

21

23

38

11

16

en wethouders

50

Wethouder Griffier

22

15

10

6

Griffier en

47

96

47

41

raadsleden

111

101

Gemeentesecretaris

15

14

7

6 75

32

Beleidsambtenaar

39

61

18

26

213

236

100

100

236

100

Raadslid

Ambtenaren TOTAAL

In 2011 hebben met name meer (beleids)ambtenaren en wethouders de vragenlijst ingevuld. Bijna de helft van de respondenten is raadslid of griffier.

Gemeentegrootte Voor een aantal vragen kan het inzichtelijk zijn om onderscheid te maken in grootte van de gemeenten.

Tabel: Respondenten naar gemeentegrootte, in 2010 en 2011 Aantal 2010

Aantal 2011

% 2010

% 2011

Minder dan 25.000 inwoners/klein

88

132

41

56

25.00-50.000 inwoners/middel

86

83

40

36

Meer dan 50.000 inwoners/groot

39

21

18

9

213

236

100

100

TOTAAL

De meeste respondenten komen uit de kleine en middelgrote gemeenten. Opvallend is dat in 2011 het aantal respondenten uit kleine gemeenten aanzienlijk is gestegen.


A Relatie overheid-burger Vraag:

Vindt u dat de relatie tussen de lokale overheid en de burger in de afgelopen jaren is veranderd?

Figuur: Vindt u de relatie tussen lokale overheid en burger veranderd? In %, in 2010 en 2011

90 80 70 60 50 40

2010

30

2011

20 10 0 Ja, gemeente Ja, burger andere rol andere rol

Ja, beide veranderd

Nee

Weet niet

In 2011 is het overgrote deel van de respondenten dezelfde mening toegedaan als in 2010. Bijna tachtig procent van alle respondenten vindt dat de rol van beide partijen de afgelopen jaren is veranderd. De raadsleden vinden dit nog het minste van de drie onderscheiden groepen, zoals blijkt uit onderstaande tabel.

Tabel: Relatie tussen lokale overheid en burger veranderd, naar functie, in %, in 2011 (N=236) In % 2011

Ja, gemeente

Ja, burger

Ja, beide

andere rol

andere rol

veranderd

Nee

Weet niet

Raad

5

2

70

21

2

Burgemeester en wethouders

2

0

90

6

2

Ambtenaren

4

1

84

7

4

TOTAAL

4

1

79

13

3


Vraag:

Zijn uw verwachtingen van burgers veranderd?

Figuur: Zijn uw verwachtingen van burgers veranderd? In %, in 2010 en 2011

45 40 35 30 25 2010

20

2011

15 10

5 0

Ja, ik verwacht meer

Ja, ik verwacht iets anders

Ja, ik verwacht minder

Nee, gelijk gebleven

Een bijzondere tabel. Het grootste deel van de respondenten heeft de verwachtingen de afgelopen jaren bijgesteld. Opvallend is dat een deel die naar boven, en een deel deze naar beneden heeft bijgesteld. In 2011 is er een kleine verschuiving te zien: iets meer respondenten verwachten minder en andersom iets minder respondenten verwachten meer van burgers.

Tabel: Zijn uw verwachtingen van burgers veranderd? Naar functie, in %, in 2011 (N=234) In % 2011

Ja, ik verwacht

Ja, ik verwacht

Ja, ik verwacht

Nee, gelijk

meer

iets anders

minder

gebleven

Raad

34

5

27

35


46

4

36

14

Ambtenaren

39

1

40

20

TOTAAL

38

3

33

26

Burgemeesters en wethouders geven vaker dan de andere twee groepen aan méér van burgers te verwachten. Ambtenaren geven vaker dan raadsleden aan mínder van burgers te verwachten.

Tabel: Zijn uw verwachtingen van burgers veranderd? Naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=234) In % 2011

Ja, ik verwacht

Ja, ik verwacht

Ja, ik verwacht

Nee, gelijk

meer

iets anders

minder

gebleven

Klein

31

5

36

28

Middel

46

1

28

25

Groot

52

0

33

14

TOTAAL

38

3

33

26

De respondenten uit de grote gemeenten geven vaker aan meer te verwachten van burgers. VBG/PON-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor? november 2011 4

Vraag:

Wat heeft er aan bijgedragen dat uw verwachtingen zijn veranderd?

Figuur: Redenen veranderde verwachtingen, in %, in 2010 en 2011

Maatschappelijke ontwikkelingen Veranderd overheidsbeeld Crisis 2011 Vernieuwde wetgeving

2010

Dualisme Anders 0

20

40

60

80

100

* Meerdere antwoorden waren mogelijk

Algemeen maatschappelijke ontwikkelingen zijn de belangrijkste reden voor gemeentevertegenwoordigers van de veranderde verwachtingen. Het percentage respondenten dat aangeeft dat de financieel-economische crisis reden is voor veranderde verwachtingen, is in 2011 verdubbeld ten opzichte van 2010. Kijken we naar verschillen tussen meningen van raad, B&W en ambtenaren dan zien we de grootste verschillen bij de redenen dualisme, veranderd overheidsbeeld en financieel-economische crisis. Ambtenaren noemen vaker de crisis en veranderd overheidsbeeld; raadsleden noemen vaker het dualisme.

Tabel: Redenen veranderde verwachtingen, naar functie, in %, in 2011 (N=168) In % 2011

Dualisme

Vernieuwde

Veranderd

Maatschappelijke

wetgeving

overheidsbeeld

ontwikkelingen

Crisis

Anders

Raad

27

36

44

83

41

4


10

43

50

75

53

10

2

40

64

81

57

10

14

39

52

80

49

8

Ambtenaren TOTAAL


Verschillen naar gemeentegrootte laten het volgende beeld zien: Tabel: Redenen veranderde verwachtingen, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=168) In % 2011

Dualisme

Vernieuwde

Veranderd

Maatschappelijke

wetgeving

overheidsbeeld

ontwikkelingen

Crisis

Anders

Klein

13

39

47

81

47

10

Middel

12

38

59

82

50

5

Groot

28

39

61

72

61

6

TOTAAL

14

39

52

80

49

8

Respondenten uit de kleine gemeenten geven minder vaak dan de middelen grote gemeenten aan dat veranderd overheidsbeleid heeft bijgedragen aan hun veranderde verwachtingen richting burger. Respondenten uit de grote gemeenten benoemen vaker de financieel-economische crisis en het dualisme dan de kleine en middelgrote gemeenten.


B Taken lokale overheid Vraag:

Wat is uw mening over het huidige takenpakket van de gemeente?

Meningen over het takenpakket van de gemeenten zijn in 2011 nauwelijks veranderd ten opzichte van 2010. Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat de gemeente nu voldoende taken heeft. 10 procent geeft aan dat de gemeente te weinig taken heeft. Een kwart vindt dat de gemeente teveel taken heeft. Figuur: Takenpakket gemeenten, in %, in 2010 en 2011

60 50 40 30

20 2010

10

2011

De gemeente heeft teveel taken

De gemeente De gemeente heeft heeft te weinig voldoende taken taken

Anders

Weet niet

Kijken we naar verschillen tussen de verschillende groepen functies dan valt op dat burgemeesters en wethouders vaker vinden dat de gemeente te weinig taken heeft.

Tabel: Takenpakket gemeenten , naar functie, in %, in 2011 (N=227) In % 2011

De gemeente

De gemeente

De gemeente

heeft teveel

heeft

heeft te weinig

taken

voldoende

taken

Anders

Weet niet

taken

Raad

24

53

7

15

1


19

45

23

11

2

Ambtenaren

29

42

6

24

0

TOTAAL

25

48

10

17

1


Tabel: Takenpakket gemeenten, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=227) In % 2011

De gemeente

De gemeente

De gemeente

heeft teveel

heeft

heeft te weinig

taken

voldoende

taken

Anders

Weet niet

taken

Klein

27

49

6

18

0

Middel

19

49

13

19

1

Groot

33

33

24

5

5

TOTAAL

25

48

10

17

1

Misschien het meest opvallende feit uit deze tabel is dat in het licht van de takendiscussie de grote gemeenten het meest verdeeld zijn. Van zowel de middelgrote als kleine gemeenten vindt bijna de helft dat zij voldoende taken heeft.

Vraag:

De VNG pleit voor een versterking van het takenpakket van de gemeente (uiteraard met de daarbij behorende middelen). Vindt u dat de volgende taken bij de gemeente thuishoren?

Figuur: Taken horen bij gemeenten, in %, in 2010 en 2011

Werk Jeugdzorg Gebiedsontwikkeling 2011 Veiligheidsbeleid

2010

Lokale zorgtaken Waterveiligheid/beheer 0

20

40

60

80

100


Een (zeer) ruime meerderheid vindt dat taken rondom werk en inkomen, jeugdzorg, veiligheidsbeleid en gebiedsontwikkeling (uiteraard als de daarbij behorende middelen worden meegegeven) in principe tot de taak van de eerste overheid horen. Over de lokale zorgtaken is men iets minder stellig, maar nog steeds vindt een meerderheid dit tot het lokale takenpakket horen. Een minderheid vindt dat waterveiligheid en goed waterbeheer een taak van de gemeente moet zijn. In 2011 zijn er lichte verschuivingen te zien ten opzichte van 2010. In 2011 is het percentage respondenten dat vindt dat taken op het gebied van werk, zorg en jeugdzorg tot het gemeentelijk domein behoren, licht gestegen. VBG/PON-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor? november 2011 8

Tabel: Taken horen bij gemeenten, naar functie, in %, in 2011 (N=222) In % 2011

Werk

Lokale

Jeugdzorg

zorgtaken

Veiligheids-

Gebieds-

beleid

ontwikkeling

Waterveiligheid en waterbeheer

Raad

83

66

74

67

71

30

Burgemeester en wethouder

91

74

85

74

89

21

Ambtenaren

80

62

72

66

70

30

TOTAAL

84

66

76

69

75

28

Colleges vinden van alle onderwerpen vaker dan de andere twee functiegroepen dat zij tot het lokale takenpakket behoren; met uitzondering van het onderwerp waterveiligheid en waterbeheer.

Tabel: Taken horen bij gemeenten, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=222) In % 2011

Werk

Lokale

Jeugdzorg

zorgtaken

Veiligheids-

Gebieds-

beleid

ontwikkeling

Waterveiligheid en waterbeheer

Klein

88

64

77

66

73

30

Middel

79

67

71

70

79

25

Groot

80

75

85

85

70

25

TOTAAL

84

66

76

69

75

28

De grote gemeenten geven bij jeugdzorg en veiligheidsbeleid vaker dan kleine en middelgrote gemeenten aan dat deze taken bij de gemeente thuishoren.

Vraag:

Het grotere takenpakket rechtvaardigt een groter lokaal belastinggebied

Figuur: Groter takenpakket rechtvaardigt groter belastinggebied, in %, in 2010 en 2011

70 60 50 40

2010

30

2011

20 10 0 Ja

Nee

Weet niet

Een krappe meerderheid vindt een groter lokaal belastinggebied gerechtvaardigd door het grotere takenpakket. Het percentage respondenten dat vindt dat een groter takenpakket een VBG/PON-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor? november 2011 9

groter lokaal belastinggebied rechtvaardigt is in 2011 wel licht gedaald en het percentage ‘neestemmers’ is gestegen.

Tabel: Het grotere takenpakket rechtvaardigt een groter belastinggebied, naar functie, in %, in 2011 (N=222) In % 2011

Ja

Nee

Weet niet

Raad

45

43

12


59

30

11

Ambtenaren

68

23

10

TOTAAL

55

34

11

Raadsleden zijn hier het meest verdeeld over. Ambtenaren vinden vaker dan raadsleden en colleges dat een groter takenpakket een groter belastinggebied rechtvaardigt. Tabel: Het grotere takenpakket rechtvaardigt een groter belastinggebied, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=222) In % 2011

Ja

Nee

Weet niet

Klein

50

38

12

Middel

57

30

13

Groot

80

20

0

TOTAAL

55

34

11

Gemeentegrootte speelt bij deze vraag een rol. Een ruime meerderheid (80%) van de grote gemeenten vindt dat een groter takenpakket een groter belastinggebied rechtvaardigt; van de kleine gemeenten vindt de helft dit.


C Bestuurskracht en samenwerking Vraag:

Mijn gemeente betitel ik als bestuurskrachtig

Figuur: Mijn gemeente betitel ik als bestuurskrachtig, in %, in 2010 en 2011

80 70 60 50 40

2010

30

2011

20 10 0

Eens

Oneens

Weet niet

Bijna 70% van de respondenten betitelt de eigen gemeente als bestuurskrachtig. Ten opzichte van 2010 zijn er in 2011 slechts kleine verschillen te zien.

Tabel: Mijn gemeente betitel ik als bestuurskrachtig, naar functie, in %, in 2011 (N=217) In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Raad

64

30

6


91

9

0

Ambtenaren

57

30

13

TOTAAL

68

25

7

In deze tabel zien we dat burgemeesters en wethouders het meest positief zijn over de bestuurskracht van de gemeente; ruim 90%.

Tabel: Mijn gemeente betitel ik als bestuurskrachtig, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=217) In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Klein

64

29

7

Middel

71

21

9

Groot

79

21

0

TOTAAL

68

25

7

De grote gemeenten zijn iets positiever over hun bestuurskracht dan de kleine.


Vraag:

Mijn gemeente is klaar voor het grotere takenpakket dat op de gemeente afkomt

Figuur: Mijn gemeente is klaar voor het grotere takenpakket dat op de gemeente afkomt, in %, in 2010 en 2011

60 50 40 30

2010

20

2011

10 0 Eens

Oneens

Weet niet

De helft van de respondenten denkt dat de eigen gemeente nog niet klaar is voor het grotere takenpakket. Het percentage respondenten dat vindt dat de gemeente wel klaar is voor het grotere takenpakket is ten opzichte van 2010 licht gestegen.

Tabel: Mijn gemeente is klaar voor het grotere takenpakket dat op de gemeente afkomt, naar functie, in %, in 2011 (N=217) In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Raad

27

52

21


41

44

15

Ambtenaren

33

51

16

TOTAAL

32

50

18

Burgemeesters en wethouders vinden vaker dan raadsleden en ambtenaren dat de gemeente klaar is voor het grotere takenpakket. Opvallend is het relatief hoge percentage dat het niet weet.

Tabel: Mijn gemeente is klaar voor het grotere takenpakket dat op de gemeente afkomt, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=217) In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Klein

33

51

17

Middel

27

50

23

Groot

47

42

11

TOTAAL

32

50

18


Hier zijn ook verschillen tussen de gemeenten te ontdekken. Denkt 47% van de grote gemeenten klaar te zijn voor het grotere takenpakket, van de kleine en middelgrote gemeenten geeft de helft aan nog níet klaar te zijn. Opvallend is ook dat bijna een kwart van de middelgrote gemeenten aangeeft dit niet te weten.

Vraag:

Het water staat onze gemeente nu al financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen

Figuur: Het water staat onze gemeente nu al financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen, in %, in 2010 en 2011

60 50 40 2010

30

2011

20 10 0 Eens

Oneens

Weet niet

Op deze vraag wordt een gemengd antwoord gegeven. In 2011 vinden minder respondenten dat het water de eigen gemeente financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen staat dan in 2010. In de onderstaande tabel is te zien dat er verschillen zijn naar functie.

Tabel: Het water staat onze gemeente nu al financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen, naar functie, in %, in 2011 (N=217) In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Raad

41

57

2


22

78

0

Ambtenaren

58

34

8

TOTAAL

42

54

3

Meer dan de helft van de ambtenaren vindt dat het water de eigen gemeente nu al financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen staat tegenover bijna 80% van de burgemeesters en wethouders die het niet eens is met deze uitspraak.


Tabel:

Het water staat onze gemeente nu al financieel, inhoudelijk en bestuurlijk aan de lippen, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=217)

In % 2011

Eens

Oneens

Weet niet

Klein

41

55

4

Middel

42

56

1

Groot

53

42

5

TOTAAL

42

54

3

Gemeentegrootte speelt hierbij een minder grote rol. Grote gemeenten vinden iets vaker dat het water de eigen gemeente nu al financieel, inhoudelijke en bestuurlijk aan de lippen staat dan kleinere gemeenten.

Vraag:

De komende jaren moeten verdere stappen worden gezet in het innovatieproces van het openbaar bestuur

Figuur: De komende jaren moeten verdere stappen worden gezet in het innovatieproces van het openbaar bestuur, in %, in 2010 en 2011

70 60 50 40

2010

30

2011

20 10 0 Ja *

Twijfel

Nee

Anders

Weet niet

Voor de overzichtelijkheid zijn antwoordcategorieën hier versimpeld weergegeven; de categorieën waren: Ja, een sterkere eerste overheid moet er komen Ik twijfel hierover, bestuurlijke innovatie is nodig, maar proces zal lang en stroperig zijn Nee, laten we (met correcties) de verhoudingen zo laten Anders Weet niet

Minder dan de helft van alle respondenten vindt dat er komende jaren stappen gezet moeten worden in het innovatieproces. Het percentage mensen dat hierover twijfelt is ten opzichte van 2010 gestegen. Zowel het percentage dat ja als het percentage dat nee zegt is licht gedaald in 2011 ten opzichte van 2010.


Tabel: De komende jaren moeten verdere stappen worden gezet in het innovatieproces van het openbaar bestuur, naar functie, in %, 2011 (N=216) In% 2011

Ja

Twijfel

Nee

Anders

Weet niet

Raad

41

34

21

3

1


50

33

11

7

0

Ambtenaren

49

28

6

13

3

TOTAAL

45

32

14

7

1

Meningen hierover liggen dicht bij elkaar. Wel zien we bij de ‘nee-stemmers’ meer raadsleden die nee zeggen op deze stelling dan ambtenaren.

Tabel

De komende jaren moeten verdere stappen worden gezet in het innovatieproces van het openbaar bestuur ,

naar gemeentegrootte, in %, 2011 (N=216) In% 2011

Ja

Twijfel

Nee

Anders

Weet niet

Klein

46

30

16

7

2

Middel

40

37

14

8

1

Groot

67

22

6

6

0

TOTAAL

45

32

14

7

1

Hier valt op dat een meerderheid van de grote gemeenten vindt dat er komende jaren wel stappen gezet moeten worden in het innovatieproces.


Vraag: De huidige versnippering van de verschillende bestuurslagen leidt tot afstemmingsproblemen en dubbel werk. Het kan en moet efficiënter en transparanter, volgens de VNG Dat leidt er toe dat: Figuur: Versnippering van de verschillende bestuurslagen leidt tot afstemmingsproblemen en dubbel werk. Dat leidt er toe dat: in %, in 2010 en 2011

Herindelingen onontkoombaar Regionale samenwerking Gemeentelijke samenwerking Provincie gezamenlijke belangen

2011

Mijn gemeente heringedeeld

2010

Anders Buurgemeenten heringedeeld Weet niet 0

10

20

30

40

50

60

70

* Meerdere antwoorden waren mogelijk * Voor de overzichtelijkheid zijn antwoordcategorieën hier versimpeld weergegeven; de categorieën waren: dat we in onze gemeente nog meer energie in regionale samenwerkingsverbanden moeten steken dat we moeten nagaan of verdergaande vormen van samenwerking voor onze gemeente nodig is gemeentelijke herindelingen onontkoombaar zijn (2010) het onontkoombaar is dat mijn gemeente heringedeeld wordt (2011) het onontkoombaar is dat buurgemeenten heringedeeld worden (2011) de provincie de gezamenlijke belangen, namens de gemeenten, moet vertegenwoordigen anders weet niet In 2011 is de antwoordcategorie ‘gemeentelijke herindelingen onontkoombaar zijn’ gesplitst in twee categorieën: het onontkoombaar is dat mijn gemeente heringedeeld wordt en het onontkoombaar is dat buurgemeenten heringedeeld worden.

Meer energie steken in regionale samenwerkingsverbanden en bezien of verdergaande vormen van samenwerking op lokaal niveau nodig zijn, wordt door een meerderheid als belangrijk gezien. In 2010 vond een kwart van alle respondenten dat gemeentelijke herindelingen onontkoombaar zijn. In 2011 vindt 12% dit voor de eigen gemeente en 9% voor de buurgemeenten.


Tabel: Versnippering van de verschillende bestuurslagen leidt tot afstemmingsproblemen en dubbel werk. Dat leidt er toe dat: naar functie, in %, in 2011 (N=216) In % in 2011

Energie in

Verdergaande

Onontkoom-

Onontkoom-

Provincie

regionale

samenwerking

baar dat mijn

baar dat buur-

behartigt

samenwerking

tussen

gemeente

gemeenten

gezamenlijke

gemeenten

heringedeeld

heringedeeld

belangen

wordt

worden

Anders

Weet niet

Raad

67

65

8

8

18

10

2


70

67

4

2

13

2

0

Ambtenaren

57

51

24

15

6

16

2

TOTAAL

64

61

12

9

13

10

1

Een ruime meerderheid kiest ervoor om én meer energie te steken in de regionale samenwerking én ook tot verdergaande samenwerking op lokaal niveau over te gaan. De colleges en raadsleden willen, vaker dan ambtenaren, met name energie in regionale samenwerking steken. Ambtenaren vinden vaker dan de andere groepen dat het onontkoombaar is dat de eigen gemeente en buurgemeenten heringedeeld wordt. 13% van de respondenten voorziet een rol voor de provincie, waarbij raadsleden iets vaker aangeven dan andere groepen dat de provincie gezamenlijke belangen moet behartigen.

Tabel: Versnippering van de verschillende bestuurslagen leidt tot afstemmingsproblemen en dubbel werk. Dat leidt er toe dat: naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=216) In % in 2011

Energie in

Verdergaande

Onontkoom-

Onontkoom-

Provincie

regionale

samenwerking

baar dat mijn

baar dat buur-

behartigt

samenwerking

tussen

gemeente

gemeenten

gezamenlijke

gemeenten

heringedeeld

heringedeeld

belangen

wordt

worden

Anders

Weet niet

Klein

65

58

16

6

13

8

1

Middel

63

67

8

10

12

14

1

Groot

67

61

7

22

22

6

5

TOTAAL

64

61

12

9

13

10

1

Gemeentegrootte is bij dit onderwerp maar een beperkte factor. Er zijn wel wat verschillen te zien bij het thema herindeling en de rol van de provincie. In de grote gemeenten wordt de oplossing sneller in een herindeling bij buurgemeenten gezocht dan de kleine en middelgrote gemeenten dat doen; kleine gemeenten noemen vaker de herindeling van de eigen gemeente. Grote gemeenten vinden vaker dat de provincie gezamenlijke belangen moet behartigen.


Vraag: Mijn gemeente denkt actief na over hoe haar bestuurskracht te versterken Figuur: Mijn gemeente denkt actief na over hoe haar bestuurskracht te versterken, in %, in 2011

2011 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2011

Ja

Nee

Weet niet

* In 2010 is deze vraag niet gesteld.

Een ruime meerderheid antwoordt positief op de vraag of de eigen gemeente actief nadenkt over hoe haar bestuurskracht te versterken.

Tabel: Mijn gemeente denkt actief na over hoe haar bestuurskracht te versterken, naar functie, in %, in 2011 (N=216) In % 2011

Ja

Nee

Weet niet

Raad

79

12

10


89

11

0

Ambtenaren

76

10

13

TOTAAL

80

11

9

Burgemeesters en wethouders zijn hierin iets stelliger dan ambtenaren en raadsleden.

Tabel: Mijn gemeente denkt actief na over hoe haar bestuurskracht te versterken, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=216) In % 2011

Ja

Nee

Weet niet

Klein

87

8

5

Middel

69

17

14

Groot

83

6

11

TOTAAL

80

11

9

Respondenten uit kleine gemeenten zeggen vaker ja op de vraag of de gemeente nadenkt over bestuurskrachtversterking dan de middelgrote gemeenten.


Degenen die positief op de vorige vraag antwoordden, kregen vervolgens de vraag: Vraag: Mijn gemeente denkt actief na over hoe haar bestuurskracht te versterken vanwege.... Figuur: Redenen bestuurskracht versterking, in %, in 2011

2011 Decentralisatie opgaven Regionale opgaven Financiële knelpunten Capaciteitsproblemen Bestuurlijke knelpunten

2011

Ambities groter dan huidige… Bevolkingskrimp Anders Weet niet 0

10

20

30

40

50

60

70

* Meerdere antwoorden waren mogelijk * De categorieën waren: Financiële knelpunten Bestuurlijke knelpunten Capaciteitsproblemen Bevolkingskrimp Decentralisatie opgaven Regionale opgaven Onze ambities zijn groter dan onze huidige mogelijkheden Anders Weet niet

De reden ‘decentralisatie opgaven’ wordt het vaakst genoemd, gevolgd door ‘regionale opgaven’, ‘financiële knelpunten’ en ‘capaciteitsproblemen’.

Tabel: Redenen bestuurskrachtversterking, naar functie, in %, in 2011 (N=173) In % 2011

Financiële

Bestuur-

Capaci-

Bevolkings

Decentra-

Regionale

Ambities

knel-

lijke knel-

teits-

krimp

lisatie-

opgaven

groter dan

punten

punten

problemen

opgaven

Anders

Weet niet

mogelijkheden

Raad

51

26

51

21

57

52

29

5

1


49

22

49

10

63

59

27

15

0

Ambtenaren

67

26

49

8

65

65

28

4

2

TOTAAL

56

25

50

15

61

57

24

7

1

Voor de meeste redenen zijn er geen grote verschillen te zien binnen de verschillende groepen. De reden financiële knelpunten wordt vaker door ambtenaren gegeven dan door de andere groepen. Raadsleden noemen vaker bevolkingskrimp dan andere groepen. VBG/PON-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor? november 2011 19

Tabel: Redenen bestuurskrachtversterking, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=173) In % 2011

Financiële

Bestuur-

Capaci-

Bevolkings

Decentra-

Regionale

Ambities

knel-

lijke knel-

teits-

krimp

lisatie -

opgaven

groter dan

punten

punten

problemen

opgaven

Anders

Weet niet

mogelijkheden

Klein

61

27

61

17

63

51

19

8

1

Middel

44

17

37

11

57

69

32

4

2

Groot

60

40

20

7

60

60

27

13

0

TOTAAL

56

25

50

15

61

57

24

7

1

Kleine gemeenten geven aanzienlijk vaker aan dan middelen grote gemeenten aan dat capaciteitsproblemen reden zijn om over bestuurskrachtversterking na te denken. Grote gemeenten noemen vaker bestuurlijke knelpunten dan middelgrote en kleine gemeenten. Financiële knelpunten spelen minder in middelgrote gemeenten. Regionale opgaven, als reden voor bestuurskrachtversterking, speelt het meest in de middelgrote gemeenten.

Vraag: In een traject van bestuurskrachtversterking zijn mogelijke partners? Figuur: Mogelijke partners in een traject van bestuurskrachtversterking, in %, in 2011

2011 Buurgemeenten Maatschappelijke organisaties Burgers Ondernemers Wijk- en dorpsraden Provincie Onderwijsinstellingen Externe adviesbureaus Anders Weet niet

2011

0

20

40

60

80

100


* In 2010 is deze vraag niet gesteld. Buurgemeenten worden het vaakst genoemd als mogelijke partner in een traject van bestuurskrachtversterking. Daarna volgen maatschappelijke organisaties, burgers en ondernemers.


Tabel: Mogelijke partners in een traject van bestuurskrachtversterking, naar functie, in %, in 2011 (N=215) In % 2011

Burgers

Wijk- en

Maat-

Onder-

Onder-

Buur-

dorps-

schappe-

nemers

wijs-

gemeenten

raden

lijke

instel-

organi-

lingen

Provincie

Externe

Anders

Weet niet

adviesbureaus

saties

Raad

64

51

66

55

39

85

46

10

2

0


65

52

70

70

57

96

48

9

4

0

Ambtenaren

67

39

72

58

40

85

37

12

6

5

TOTAAL

62

47

68

59

43

87

44

10

4

1

Opvallend is dat vrijwel alle colleges (96%) buurgemeenten als mogelijke partners zien in een traject van bestuurskrachtversterking. Ook zien colleges ondernemers vaker als partner dan de andere groepen.

Tabel: Mogelijke partners in een traject van bestuurskrachtversterking, naar gemeentegrootte, in %, in 2011 (N=215) In % 2011

Burgers

Wijk- en

Maat-

Onder-

Onder-

Buur-

dorps-

schappe-

nemers

wijs-

gemeenten

raden

lijke

instel-

organi-

lingen

Provincie

Externe

Anders

Weet niet

adviesbureaus

saties

Klein

57

49

68

60

45

88

45

11

4

2

Middel

65

41

68

54

35

87

42

10

3

1

Groot

78

67

72

78

72

83

39

6

6

0

TOTAAL

62

47

68

59

43

87

44

10

4

1

Grote gemeenten zien burgers vaker als mogelijke partners in een traject van bestuurskrachtversterking dan middelgrote en kleine gemeenten dat zien. Ditzelfde geldt voor wijk- en dorpsraden, ondernemers en onderwijsinstellingen.


D Stellingen A Je kunt niet van burgers verwachten dat ze het maatschappelijke belang voor het individuele belang laten gaan. 50

45 40 35 30 25

2010

20

2011

15 10 5 0 Helemaal mee eens

Mee eens

Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens

N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee oneens

Raad

2

23

21

37

18


0

16

16

49

20

Ambtenaren

2

14

20

59

6

TOTAAL

1

19

19

46

15


B We hebben veel te hoge verwachtingen van de mogelijkheden die burgers en bedrijfsleven hebben 60 50

40 30

2010 2011

20 10 0 Helemaal mee eens

Mee eens


N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee oneens

Raad

3

32

16

43

7


2

18

9

64

7

Ambtenaren

5

20

17

54

5

TOTAAL

3

25

15

51

6


C De overheid is er met name voor de mensen die niet/minder zelfredzaam zijn 45 40

35 30 25 2010

20

2011


Mee eens


N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee oneens

Raad

17

35

13

26

10


18

44

9

24

4

6

42

8

32

12

14

39

10

28

10

Ambtenaren TOTAAL


D De gemeente moet zich inspannen om de zelfredzame burger te faciliteren en te activeren 70 60 50 40 2010

30


Mee eens


N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee oneens

Raad

19

67

8

6

0


27

44

24

2

2

Ambtenaren

12

62

11

14

2

TOTAAL

19

61

12

7

1


E De wijk/het dorp is het schaalniveau waarop de burger kan worden betrokken/ aangesproken 70 60

50 40 2010

30

2011

20 10 0 Helemaal Mee eens Neutraal mee eens

Mee Helemaal Weet niet oneens mee oneens

N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

19

60

10

10

1

0


20

62

9

7

2

0

Ambtenaren

14

51

22

12

0

2

TOTAAL

18

58

13

10

1

1


F De regio is het schaalniveau om bestuurlijke afspraken te maken over de meeste maatschappelijke thema’s 60 50 40 30 2010 20

2011

10 0 Helemaal Mee eens Neutraal mee eens


N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

10

58

17

12

2

1


13

49

24

11

2

0

9

51

22

15

2

2

10

54

20

13

2

1

Ambtenaren TOTAAL


G De gemeente is geen regisseur maar een verbinder van maatschappelijke belangen 60 50 40 30 2010 20

2011



N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

5

46

22

23

3

2


7

58

16

18

2

0

Ambtenaren

2

46

29

20

3

0

TOTAAL

4

48

23

21

3

1


H Op regioniveau werken gemeenten en bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties samen 60 50 40 30 2010 20

2011



N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

7

55

23

11

1

3


7

67

18

9

0

0

11

46

26

11

2

5

9

55

23

10

1

3

Ambtenaren TOTAAL


I

Nieuwe gemeentelijke herindelingen zijn in Brabant onontkoombaar 35 30 25 20 2010

15

2011



N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

7

27

22

23

19

3


9

27

24

16

20

4

Ambtenaren

15

37

17

23

6

2

TOTAAL

10

30

21

21

15

3


J Ook op regionaal niveau moeten we zorgen voor democratische legitimatie 60 50 40 30 2010 20

2011



N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

22

53

18

5

3

0


13

44

16

20

4

2

Ambtenaren

11

52

20

12

2

3

TOTAAL

17

51

18

10

3

1


K In Brabant kiezen we onze eigen weg 45 40

35 30 25 20

2010

15

2011



N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

4

29

47

15

3

3


2

44

24

13

11

4

Ambtenaren

6

20

48

17

5

5

TOTAAL

4

29

42

15

5

4


L Samenwerking met andere gemeenten is de enige manier waarop mijn gemeente haar wettelijke taken kan uitvoeren en haar ambities realiseren

2011 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

2011

Helemaal Mee eens Neutraal mee eens


N=211 In % in 2011

Helemaal mee

Mee eens

Neutraal

Mee oneens

eens

Helemaal mee

Weet niet

oneens

Raad

21

49

17

10

4

0


36

33

11

13

4

2

Ambtenaren

19

54

8

17

3

0

TOTAAL

23

47

13

13

4

1

Meer informatie Deze rapportage kunt u downloaden via de website van de VNG (www.vng.nl > Provinciale afdelingen > Vereniging van Brabantse Gemeenten), of aanvragen via: [email protected]


Rapportage Online VBG-panelonderzoek Decentralisaties: zijn we er klaar voor?

Recommend Documents