RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Openbare basisschool Overhoeks
Plaats BRIN nummer Onderzoeksnummer Datum onderzoek Datum vaststelling
: : : : :
Amsterdam 30FG|C1 151445 26 februari 2013 18 maart 2013
Pagina 2 van 16
INHOUDSOPGAVE 1
INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
2
BEVINDINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
3
TOEZICHTARRANGEMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Pagina 3 van 16
Pagina 4 van 16
1
INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 26 februari 2013 een onderzoek uitgevoerd op openbare basisschool Overhoeks naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Het betreft een nieuwe school, waarbij de inspectie tot op heden nog geen onderzoek heeft uitgevoerd. Om de kwaliteit van de school te bepalen is een kwaliteitsonderzoek noodzakelijk.
Onderzoeksopzet
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: • Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. • Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. • Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. • Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. • Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: Onderwijskundig jaarverslag 2010, 2011, 2012, Evaluatie jaarplan 2011/2012, Onderwijskundig jaarplan 2011-2012, 2012-2013, Onderwijsbegeleidingplan, Kwaliteitswijzer Obs Overhoeks. • Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in alle zes groepen (1/2 (a, b en c), 3, 4/5 en 6/7/8). • Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. • Een gesprek met leraren. • Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg.
Pagina 5 van 16
Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Pagina 6 van 16
2
BEVINDINGEN
2.1
Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2012. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2012 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'.
Pagina 7 van 16
Opbrengsten 1.1*
1.2*
1
2
3
4
De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
•
De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
Leerstofaanbod
•
1
2
3
2.1*
Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen.
•
2.2*
De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8.
•
2.3
De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan.
•
2.4*
De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
•
2.5
De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen.
•
2.6
De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
•
Tijd 3.1
1
4.7
2
De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd.
Schoolklimaat
3
4
4
•
1
2
Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan.
Didactisch handelen
5
3
4
•
1
2
3
5.1*
De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof.
•
5.2*
De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer.
•
5.3*
De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten.
•
4
Pagina 8 van 16
Afstemming
1
2
6.1
De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
6.2
De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
6.3
De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
•
6.4
De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen.
3
4
•
•
Begeleiding
1
2
3
7.1*
De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen.
•
7.2
De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen.
•
Zorg
1
2
8.1
De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben.
8.2
Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen.
•
8.3*
De school voert de zorg planmatig uit.
•
8.4
De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg.
3
4
4
•
•
Kwaliteitszorg
1
2
3
9.1
De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.
9.2
De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen.
9.3
De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces.
•
9.4
De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten.
•
9.5
De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces.
•
9.6
De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit.
•
4
• •
Wet- en regelgeving
Ja Nee
NT1A
De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO).
•
NT2A
De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO).
•
Pagina 9 van 16
Wet- en regelgeving
Ja Nee
NT3A
De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO).
•
NT4A
Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO).
•
NT4B
Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO).
•
Pagina 10 van 16
2.2
Beschouwing Algemeen beeld Het kwaliteitsprofiel laat een overwegend positief beeld zien en de inspectie kent aan de school een basisarrangement toe. Het team van OBS Overhoeks werkt met veel elan aan de onderwijsontwikkeling. In het eerste jaar heeft de school vooral geïnvesteerd in het aanbod (invoering nieuwe methodes, IPC en Engels). Dit heeft geresulteerd in een rijk en gevarieerd onderwijsaanbod. Dit jaar ligt de focus op de invoering van het handelingsgericht werken. De ontwikkeling is op veel punten nog pril en vraagt nog om verdere uitwerking en schoolbrede invoering. Dit geldt met name voor de afstemming en de planmatige zorg: deze onderdelen voldoen op dit moment nog niet aan de criteria van de inspectie. Het gaat dan met name om het vastleggen van de ondersteuning voor leerlingen die extra aandacht of zorg nodig hebben. Verder vraagt het opbrengstgericht werken om een impuls. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Uitgangssituatie De openbare basisschool Overhoeks is gestart in augustus 2010. De school staat in de nieuwe wijk Overhoeks en is gehuisvest in een semi-permanent gebouw, dat zij deelt met een andere basisschool. Obs Overhoeks heeft momenteel 135 leerlingen, verdeeld over 6 groepen. De school groeit volgens verwachting, maar de nieuwbouw laat langer op zich wachten. Dit betekent dat de huidige instroom uit andere delen van Noord komt en er leerlingen van scholen in de buurt overstappen. De directie wordt gevormd door twee directeuren die nauw samenwerken. Eén van hen staat ook nog een dag voor de klas, de ander vervult (mede) de functie van intern begeleider. Het team bestaat nu ongeveer uit 12 medewerkers (leraren, intern begeleider, gymleerkracht, onderwijsassistent en administratieve kracht). De school heeft een gemêleerde populatie, met zo’n 20% gewichtenleerlingen (vooral in bovenbouw). Twee hoogbegaafde leerlingen participeren in de Day a Week School. De school onderscheidt zich van andere basisscholen met het IPC programma (International Primary Curriculum), waarbij op een thematische wijze gewerkt wordt en vakken zoals aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en de creatieveen sociale vorming geïntegreerd worden aangeboden. Verder biedt de school
Pagina 11 van 16
VVTO (vroeg vreemde talen onderwijs), waarbij leerlingen al vanaf de onderbouw Engels krijgen. Opbrengsten De school heeft dit schooljaar (2012-2013) voor het eerst een groep 8 (n=10) die heeft deelgenomen aan de Cito Eindtoets. De resultaten zijn op het moment van het onderzoek nog niet bekend. De betreffende leerlingen zijn als zijinstromers in de bovenbouw op de school gekomen. De inspectie kan de eindopbrengsten pas beoordelen als er drie cohorten hebben deelgenomen aan de eindtoets en de kinderen voldoende lang op deze school hebben gezeten. Dit is de reden dat zij de eindopbrengsten nog niet waardeert (indicator 1.1). De tussenopbrengsten zijn gemiddeld voldoende (indicator 1.2). Dit oordeel baseert de inspectie op vijf toetsen, te weten: technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6. De resultaten op deze toetsen liggen op het verwachte niveau. Aanbod De school gebruikt moderne methoden die voldoen aan de kerndoelen. In de onderbouw wordt thematisch gewerkt. De leraren hanteren voor het aanbod diverse bronnenboeken. Zo wordt bij taal o.a. gebruik gemaakt van Schatkist en wordt bij rekenen de voorloper van de rekenmethode (WIG) gehanteerd. Ook ontwikkelen leraren zelf lesmateriaal. De landelijk vastgestelde tussendoelen dienen daarbij als leidraad. Deze doelen zijn ook door de school zelf uitgewerkt in een observatie-instrument, zodat de ontwikkeling op het vlak van rekenen en taal gericht kan worden gevolgd en zorgleerlingen tijdig gesignaleerd kunnen worden. De doorgaande lijn is op basis hiervan als voldoende beoordeeld (indicator 2.3), met de kanttekening dat de vastlegging van het aanbod (ook ten behoeve van de verantwoording) nog om uitwerking vraagt. Verder kan de school haar aanbod versterken door gericht aandacht te besteden aan de uitbreiding van de woordenschat. Dit is met name van belang voor de leerlingen die kampen met taalachterstanden vanwege hun NT2 achtergrond, maar in principe hebben alle leerlingen hiervan profijt. Omdat het aantal leerlingen met een gewicht nog binnen de bandbreedte valt, beoordeelt de inspectie indicator 2.4 wel als voldoende. De lessen De lessen die de inspectie heeft gezien zijn allemaal van voldoende kwaliteit. De leraren bieden een goede structuur en de lessen verlopen ordelijk en taakgericht en leerlingen tonen zich voldoende betrokken bij de les. De communicatie tussen de leraren en de leerlingen en tussen de leerlingen onderling verloopt op een ontspannen en respectvolle manier.
Pagina 12 van 16
Uit de klassenadministratie blijkt dat de leraren de resultaten van de methodetoetsen analyseren en hun lessen hierop afstemmen. Voor leerlingen die meer kunnen hanteert de school aanvullend een eigen leerlijn (versnellen door compacten en verdieping). Leerlingen die uitvallen en/of extra aandacht behoeven krijgen verlengde instructie en/of extra tijd en begeleiding, bijvoorbeeld voor lezen. Daarmee beoordeelt de inspectie de afstemming van het aanbod en de afstemming van de onderwijstijd als voldoende. De afstemming van de instructie en verwerking voldoen echter nog niet aan de criteria van de inspectie. Dit komt mede omdat niet duidelijk is hoe de groepsplannen een vertaling krijgen in de week- of dagplanning. Dit aspect blijkt ook niet uit de evaluatie. Hiermee loopt de school het risico dat de afstemming te weinig planmatig gebeurt en/of de kwaliteit hiervan te leraarafhankelijk wordt. Zorg en begeleiding De school heeft een dekkend instrumentarium van methode toetsen en methode-onafhankelijke toetsen om de ontwikkeling van leerlingen te volgen, zowel op cognitief- als op sociaal emotioneel vlak. Er vinden na de afname van de toetsen groepsbesprekingen plaats, waarbij de resultaten van leerlingen op individueel niveau worden geanalyseerd. De evaluatie op groepsniveau is nog een ontwikkelpunt. De ondersteuning van leerlingen die zorg nodig hebben, vindt grotendeels binnen de klas plaats. Voor leerlingen die uitvallen stellen leraren hulpplannen op en deze worden ook geëvalueerd. De kwaliteit van de plannen die de inspectie tijdens de lesbezoeken heeft gezien zijn wisselend en vragen met name op het punt van de analyse (probleemstelling/hulpvraag) nog om een verdieping. Zo is in een deel van de plannen onvoldoende specifiek beschreven op welke onderdelen een leerling uitvalt en wat de verklaring hiervoor is. Dit is de reden dat indicator 8.2 als onvoldoende is beoordeeld. Verder is de planmatige zorg nog als onvoldoende gewaardeerd (indicator 8.3). De school kan op basis van de registraties niet aantonen dat de zorg ook wordt uitgevoerd zoals bedoeld. Dit is schoolbreed nog een aandachtspunt en vraagt om een gerichte ondersteuning vanuit de interne begeleiding. De directie heeft aangegeven dit voorlopig op te pakken, omdat de intern begeleider een beperkt aantal uren heeft en in deze fase nog druk is met het aanvragen van onderzoeken en rugzakjes. Schoolontwikkeling en kwaliteitszorg Het systeem van kwaliteitszorg is nog in ontwikkeling, maar er is al wel een goede basis aanwezig om de kwaliteit te sturen en te borgen. Zo is er een meerjarenbeleidsplan waarin de koers is uitgelijnd. Dit plan vormt de basis voor
Pagina 13 van 16
de onderwijskundige jaarplannen. Deze worden ook cyclisch geëvalueerd (jaarverslagen) en bijgesteld. In het eerste jaar is enorm veel werk verzet door de twee directeuren die samen de school hebben opgezet, terwijl ze beiden dagelijks ook les moesten geven aan een combinatiegroep. Nu de school groeit en er meer leraren zijn aangesteld, kunnen zij zich meer richten op de implementatie van het schoolbeleid en het aansturen en ondersteunen van het team en het verder uitbouwen van de interne kwaliteitszorg. Zoals bij het algemeen beeld al aangegeven, heeft de school in eerste instantie geïnvesteerd in het aanbod. Er zijn voor alle vakken nieuwe methoden ingevoerd en er zijn lessen ontwikkeld in het kader van IPC en Engels. In de ochtend ligt het accent op de basisvaardigheden (taal en rekenen) en in de middagen vinden vooral de thematische lessen in het kader van IPC plaats. Verder is geïnvesteerd in de voorwaarden voor een goed pedagogisch klimaat, o.a. door invoering van Taakspel en de Kiva methode (een succesvol anti-pest programma uit Finland). De regels en afspraken zijn zichtbaar in de groepen. Ook vinden educatieve uitstapjes plaats. Ten behoeve van de zorgstructuur is een ondersteuningsplan geschreven, waarin de verschillende stappen in de begeleiding en zorg en de taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd en er is een toetskalender opgesteld, die recentelijk ook is aangevuld met een volgsysteem voor de sociale competenties. Dit jaar is een start gemaakt met het maken van groepsoverzichten en groepsplannen en moet het handelingsgericht werken verder vorm krijgen. Om de verschillende kwaliteitsaspecten cyclisch te evalueren en te borgen, hanteert de school kwaliteitskaarten (WMK). Afspraken en besluiten worden vastgelegd, waarmee de directie het eenduidig handelen van leraren schoolbreed wil waarborgen. Er vinden veel teamscholingen plaats en leraren krijgen vanuit de directie ondersteuning in de vorm van klassenconsultaties, met de mogelijkheid tot video-interactie begeleiding. De leraren zijn positief over de wijze waarop de directie de ontwikkeling aanstuurt en typeren het klimaat als open en collegiaal. De systematische evaluatie van de opbrengsten (indicator 9.2) voldoet nog niet aan de criteria van de inspectie. De opbrengsten worden wel in beeld gebracht en geëvalueerd maar dit vindt vooral op het niveau van de leerling plaats. Vanuit de kwaliteitszorg bezien is deze evaluatie niet toereikend. Om te kunnen sturen op opbrengsten, is het van belang om analyses te maken op verschillende niveaus (groepen, vakken, trendanalyse) en om streefdoelen te stellen. Het biedt een handvat om tijdig te kunnen anticiperen op mogelijk tegenvallende resultaten. De directie erkent het belang hiervan en heeft recentelijk zelf een scholing op het vlak van opbrengstgericht werken afgerond en heeft de evaluaties al geagendeerd voor dit schooljaar. Het is bij een groeiende school van belang om bij deze evaluaties ook de kenmerken van de
Pagina 14 van 16
leerlingen te betrekken, waarmee alle aspecten van de kwaliteitszorg cyclus aan de beurt komen.
Pagina 15 van 16
3
TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de openbare basisschool Overhoeks het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Omdat de inspectie de eindopbrengsten nog niet kan beoordelen, zal de school over twee jaar weer een kwaliteitsonderzoek krijgen. Naleving Er zijn geen tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd.
Pagina 16 van 16
