RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek Onderwijszorg bij het Expertise Center Education Care (EC2) Saba
Plaats : St. Johns, Saba Datum onderbezoek : 10 september 2013 Rapport vastgesteld te Tilburg op 24 oktober 2013
Inhoud 1
Inleiding 5
2
Bevindingen 7
3
Conclusies en afspraken 10
Pagina 3 van 10
1
Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 10 september 2013 een onderzoek uitgevoerd op het Expertise Center Education Care (EC2), Saba naar aspecten van de kwaliteit van de onderwijszorg en de naleving van wet- en regelgeving. Het betreft een kwaliteitsonderzoek dat als doel heeft vast te stellen in hoeverre het expertisecentrum bijdraagt aan de basiskwaliteit van de onderwijszorg op Saba. De conclusies van dit onderzoek kunnen worden beschouwd als een integrale beoordeling op basis waarvan het expertisecentrum onderwijszorg (eoz) en de scholen kunnen werken aan het consolideren en borgen van bestaande kwaliteit, alsmede gerichte maatregelen kunnen treffen om geconstateerde tekortkomingen op te heffen. De inspectie is voornemens over een periode van vijf jaar (2011-2016) regelmatig op zowel de scholen als het expertisecentrum aspecten van de kwaliteit van de onderwijszorg te beoordelen en de ontwikkelings- en/of verbeteractiviteiten nauwgezet te volgen. Toezichthistorie De inspectie heeft sinds 2011 jaarlijks gecontroleerd of het zorgplan aan de wettelijke voorschriften voldoet en het plan getoetst aan de hand van de inhoudelijke criteria, zoals beschreven in het beleidsdocument De Basiskwaliteit Zorg in Caribisch Nederland (Prof. dr. F.J.G. Janssens/Inspectie van het Onderwijs, vastgesteld 22 juni 2011.) Het huidige onderzoek is de tweede beoordeling van de kwaliteit van de onderwijszorg en ondersteuning aan de onderwijsinstellingen, die het centrum verzorgt. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het document De Basiskwaliteit Zorg in Caribisch Nederland (Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, juli 2011), het document De Basiskwaliteit van het primair en voortgezet onderwijs in Caribisch Nederland (Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, maart 2011) en op het document De Basiskwaliteit van het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) en de Sociale Kanstrajecten Jongeren (SKJ) in Caribisch Nederland (Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, maart 2011). Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs en de zorg en de wettelijke vereisten. Hoofdstuk 3 geeft de conclusies en afspraken met het expertisecentrum onderwijszorg weer. Onderzoeksopzet Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie de kwaliteit van de volgende kwaliteitsdomeinen: Kwaliteitszorg van de ambulante begeleiding (Ondersteuning); Naleving (Deugdelijkheidseisen en handhaving).1
1
Kwaliteitsdomeinen zoals beschreven in “De Basiskwaliteit Zorg in Caribisch Nederland”, Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, juli 2011
Pagina 5 van 10
De kwaliteit van het specialistisch onderwijs en de opbrengsten (leerprestaties) is niet beoordeeld. De reden daarvan is dat het expertisecentrum zich toelegt op het onderzoeken van mogelijke zorgleerlingen, het opstellen van leertrajecten/leerlijnen en ontwikkelingsperspectieven voor deze leerlingen en het verlenen van ambulante begeleiding aan de instellingen waar deze leerlingen staan ingeschreven. Specialistisch onderwijs wordt verzorgd door de scholen. Het expertisecentrum verzorgt zelf geen specialistisch onderwijs. Dat wil zeggen dat het expertisecentrum geen lespunten of eigen hulpklassen heeft voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften waarin niet door de scholen zelf kan worden voorzien. Daarom is dit onderzoek gericht op de dienstverlening en ondersteuning, de kwaliteitszorg en de naleving van voorschriften. Daarbij is de planmatigheid van de uitvoering van de ambulante begeleiding tevens onderwerp van onderzoek tijdens de kwaliteitsonderzoeken op de scholen. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: een controle op de aanwezigheid van het eilandelijk zorgplan bij de inspectie; een toets op de aanwezigheid van de wettelijk verplichte onderdelen in het eilandelijk zorgplan; onderzoek en analyse van documenten en gegevens van het expertisecentrum die bij de inspectie aanwezig zijn; analyse van de eilandelijke zorgplannen 2011-2012, 2012-2013 en 20132014; onderzoek van leerlingendossiers; verificatie van de kwaliteit van de uitvoering van de ondersteuning en begeleiding door het eoz op alle scholen; een gesprek met de directie van het expertisecentrum.
Pagina 6 van 10
2
Bevindingen In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. Per kwaliteitsdomein wordt beschreven hoe de kwaliteit zich verhoudt tot de inspectienormen. Deze bevindingen worden vooralsnog niet weergegeven in de vorm van een score maar in een beschrijving van de aangetroffen kwaliteit. Algemeen In de twee jaar van haar bestaan heeft het Expertise Center Education Care (EC2) Saba een groot aantal activiteiten in het kader van de onderwijszorg ontplooid. Er is een duidelijke organisatie opgebouwd met inzichtelijke procedures voor de indicatiestelling, de zorgverlening en de ondersteuning van de scholen. Het centrum biedt faciliteiten aan de verleners van de diverse therapieën en behandelingen die de daarvoor geïndiceerde leerlingen nodig hebben. Daarnaast steekt het centrum veel energie in voorlichting aan ouders, leerlingen en scholen op het gebied van preventie en mogelijke behandelingen. Het expertisecentrum heeft momenteel ruim negentig leerlingen in dossier. Een aanzienlijk deel van hen heeft een enkelvoudige problematiek die wordt behandeld door een zorgverlener of therapeut. Daarnaast heeft een aantal leerlingen cognitieve problemen, gedragsproblemen of een combinatie van beide. Dit zijn leerlingen met dermate specifieke onderwijsbehoeften dat zij specialistisch onderwijs nodig hebben. Het expertisecentrum zelf heeft geen klas voor specialistisch onderwijs. Wel biedt het volgens een weekrooster, in samenwerking met de scholen, specialistische lessen voor individuele leerlingen of kleine groepen en ambulante begeleiding van leerkrachten. Het centrum ondersteunt het specialistisch onderwijs dat de scholen zelf verzorgen. In het eilandelijk zorgplan (Education Care Plan) van het samenwerkingsverband dat sinds 2011 jaarlijks wordt opgesteld, zijn de diensten die het centrum verleent, alsmede de procedures die het daarbij hanteert, helder uiteengezet. Tevens bevat het zorgplan streefdoelen, kengetallen (met name van de zorgbehoefte), de financiële verantwoording en de klachtenprocedure. Het centrum stelt jaarlijks een inhoudelijk en financieel jaarverslag op. Zodoende voldoet het samenwerkingsverband aan de eisen die worden gesteld in de verschillende onderwijswetten in Caribisch Nederland (WPO-BES, WVO-BES, WEBBES de Wet Sociale Kanstrajecten Jongeren). De inspectie concludeert dat het eoz een herkenbare rol speelt in het organisatiemodel van de onderwijszorg. In dat organisatiemodel zijn de begeleiding en ondersteuning helder uitgewerkt. De indicatiestelling, de inzet van en samenwerking met externe specialisten (therapeuten en behandelaars), de ondersteuning bij de totstandkoming van hulptrajecten (handelingsplannen) en de inzet van instrumenten en procedures om de ontwikkeling van zorgleerlingen te volgen zijn van voldoende kwaliteit. Deze dragen in voldoende mate bij aan de basiskwaliteit van de onderwijszorg op Saba.
Pagina 7 van 10
Op een aantal onderdelen is naar het oordeel van de inspectie nog verbetering nodig alvorens kan worden geconcludeerd dat de basiskwaliteit van de onderwijszorg als geheel is bereikt. In het bijzonder: het opstellen van ontwikkelingsperspectieven voor leerlingen die specialistisch onderwijs nodig hebben, de inhoud/invulling van de handelingsplannen (Individual Education Plans, IEP’s) die leerlijnen en de (ortho)pedagogische en –didactische uitwerking van de ontwikkelingsperspectieven dienen te bevatten en de planmatigheid van de ambulante begeleiding daarbij, verdienen nadere aandacht. Daarom zou naar het oordeel van de inspectie, de focus van het eoz wat meer verlegd dienen te worden van onderzoek, indicatiestelling en scholing /voorlichting naar de begeleiding en de uitvoering van de zorg, alsmede de kwaliteitsbewaking daarvan. Hieronder volgt een toelichting. Toelichting Indicatiestelling De kwaliteit van de indicatiestelling is van een adequaat niveau. Het eoz onderzoekt de leerlingen zelf of organiseert de onderzoeken door specialisten van elders. Het merendeel van de zorgleerlingen is in beeld. Therapieën en behandelingen (zoals logopedie, fysiotherapie, psychologische hulp) worden door specialisten aangeboden. Handelingsplannen Voor een flink deel van de leerlingen met specifieke zorgbehoeften, maar niet voor allen, zijn er handelingsplannen waarmee de scholen de zorg vormgeven. De invulling van deze IEP’s is divers, van heel algemeen tot behoorlijk gedetailleerd en met heldere concrete doelstellingen. Ontwikkelingsperspectieven Voor leerlingen die specifieke leertrajecten of eigen leerlijnen volgen, zijn nog geen ontwikkelingsperspectieven opgesteld. Deze zullen door de scholen en het eoz worden opgesteld vanaf de eerste helft van 2014. Wanneer heldere ontwikkelingsperspectieven met een uitstroombestemming, een uitstroomniveau en een fasering in de tijd beschikbaar zijn, wordt het beter mogelijk de handelingsplannen scherper te formuleren en te voorzien van (tussen)doelen en meer concrete handelingsaanwijzingen voor de uitvoerders. Ambulante begeleiding Ook de planmatigheid van de ambulante begeleiding kan baat hebben bij het opstellen van ontwikkelingsperspectieven en een betere uitwerking van de zorg in de IEP’s. In 2012 stelde de inspectie vast dat de ambulante begeleiding door het expertisecentrum plaats vond naar bevind van zaken maar nog niet volgens een vast schema waarin de ondersteuning van de zorg per leerling periodiek is vastgelegd. Met de basisschool is inmiddels wel afgesproken volgens een planning observaties uit te gaan voeren. Naar het oordeel van de inspectie moet het doel van de ambulante begeleiding scherp zijn: beredeneerd en volgens een vooropgezette planning de ontwikkeling van de zorgleerlingen monitoren, bewaken dat de doelen in het ontwikkelingsperspectief en het IEP worden bereikt en zodoende samen met de scholen de doelmatigheid en effectiviteit van de zorg waarborgen en actief stimuleren. Op deze punten zijn nadrukkelijk verbeteringen mogelijk en wenselijk.
Pagina 8 van 10
Samenwerking De inspectie stelde in 2012 vast dat de samenwerking tussen het expertisecentrum en de scholen in de praktijk beter kon. Op dit moment constateert zij dat de samenwerking is verbeterd (met name met de basisschool) maar zij blijft dit een aandachtspunt vinden. Voor een planmatige uitvoering van de ambulante begeleiding is het belangrijk dat de hulptrajecten en eigen leerlijnen zich zowel in de dossiers op de scholen als op het expertisecentrum bevinden om ze te kunnen raadplegen en bij te houden. Ze zijn momenteel alleen op de scholen in dossier aanwezig. Dit wekt niet de indruk dat de zorg al een kwestie is van een gezamenlijk eigenaarschap van de scholen en het expertisecentrum. In de samenwerking met het VO is nu ontwikkeling gekomen maar die staat pas aan het begin. Samenwerkingsverband Tot dusverre is de rol die het samenwerkingsverband onderwijs zorg van Saba speelt, beperkt. Het samenwerkingsverband vervult vooralsnog voornamelijk de rol van bevoegd gezag van het expertisecentrum onderwijszorg maar het voert nog geen actief en strategisch beleid bij de zorgvoorziening op het eiland. Het expertisecentrum formuleert het beleid en stelt het zorgplan op. Het samenwerkingsverband accordeert het beleid. Kwaliteitszorg Dit betekent ook dat het samenwerkingsverband nauwelijks een rol speelt bij de kwaliteitsbewaking (kwaliteitszorg) terwijl het wel eindverantwoordelijk is voor de instandhouding van een samenhangende zorgvoorziening en de kwaliteit daarvan. Een periodieke, inhoudelijke evaluatie van de effecten van de onderwijszorg (bijvoorbeeld de effectiviteit van de IEP’s of het inlopen van onderwijsachterstanden), onder de regie van het samenwerkingsverband, vindt nog niet plaats. Het eoz heeft wel een eerste externe inventarisatie/evaluatie van de verleende zorg laten uitvoeren maar er is nog geen cyclus van systematische evaluatie en borging.
Pagina 9 van 10
3
Conclusies en afspraken
Kwaliteit De inspectie constateert dat de onderwijszorg op Saba wordt gekenmerkt door een duidelijke structuur en organisatie. Tegelijkertijd stelt de inspectie vast dat nog niet op alle aspecten van de onderwijszorg gesproken kan worden van voldoende basiskwaliteit. De scholen en het expertisecentrum kunnen op de elementen planmatigheid van de zorg, planmatigheid van de ambulante begeleiding, samenwerking en kwaliteitszorg, verbetering bereiken. Totdat deze verbeteringen, in samenwerking van het eoz en de scholen, zijn gerealiseerd, is basiskwaliteit van de onderwijszorg nog niet geheel bereikt. Naleving In het kader van het programmatisch handhaven controleert de inspectie op dit moment standaard de aanwezigheid van het eilandelijk zorgplan en de aanwezigheid van de wettelijk verplichte onderdelen in dat eilandelijk zorgplan. Bij deze controle is geen tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften.
Pagina 10 van 10
