Ramadan in de zomer Ervaringsuitwisseling Levensbeschouwelijke uitingen op de werkvloer
Nuttige achtergrondinfo over Ramadan, Offerfeest, Suikerfeest en het gebed.
26 juni 2009
Ramadan De negende maand van de Islamitische kalender wordt Ramadan genoemd. Deze maand is tevens de vastenmaand die afgesloten wordt met het Suikerfeest. Tussen zonsopgang en zonsondergang mogen moslims niet eten, drinken, roken of vrijen. ’s Avonds en in de nacht mag dit wel. Deze vastenmaand wordt door vele moslims spiritueel beleefd door na het verbreken van het vasten het gezamenlijk gebed bij te wonen in de moskee. Het is een maand van bezinning en is voor moslims zeer bijzonder omdat het één van de pijlers van de Islam is. Net zoals de joodse en Chinese gemeenschappen in ons land, hanteren moslims een religieuze kalender die gebaseerd is op de schijngestalten van de maan waardoor deze dus sterk afwijkt van de hier meer gebruikelijke westerse of gregoriaanse zonnekalender die van romeins-christelijke oorsprong is. Zo beginnen de islamitische maanden doorgaans op andere dagen dan die van de maanden in de westerse kalender en ook het begin van het islamitisch jaar valt (bijna) nooit samen met de westerse nieuwjaarsdag. In tegenstelling tot de dagen in de westerse kalender die steeds om middernacht aanvangen, begint de islamitische dag altijd bij zonsondergang (dus ongeveer zes uur eerder). Omdat de islamitische kalender gebaseerd is op het maanstelsel, duurt een maand 29 a 30 dagen. Er zijn 354 dagen in een jaar en dus 11 dagen korter dan het zonnejaar. Dit betekent dat de Ramadan beurtelings in alle seizoenen terechtkomt. Ramadan 2009 –of 1430- valt in de zomer en start op 22 augustus om 30 dagen later te eindigen. Ramadan is voor vele moslims niet enkel een uiting van geloof maar ook een teruggrijpen naar de roots. Dit cultureel aspect verklaart het verschil in beleving tussen bv. Marokkaanse en Turkse moslims. Niet alle moslims moeten zich houden aan de Ramadan. Zieken, zwangere en menstruerende vrouwen en kinderen worden ‘vrijgesteld’.
2
Gebed Naast het vasten in de maand Ramadan is ook het gebed één van de vijf zuilen van de Islam. Moslims bidden 5 keer per dag: zonsopgang, middag, namiddag, zonsondergang en nacht. Dit gebed is voor moslims een moment om God te eren en te danken. Voor elk gebed, moet de moslim zich ritueel wassen. Indien geen water voorhanden is, geschiedt de wassing symbolisch met aarde, zand of een steen. Een moslim mag overal bidden, als de plek maar proper is, binnen of buiten. Het bidden duurt niet zolang, hoogstens enkele minuten. Op de feestdagen en vrijdags is de moslim verplicht het gebed gezamenlijk te verrichten, in de moskee. Hieronder afgebeeld, staan de vijf tijden van het gebed, afgestemd op lichtgradatie. Dit impliceert dat op de werkvloer je nooit geconfronteerd zal worden met werknemers die 5 maal willen bidden. Ongeacht het werkregime (daguren, vroege shift, late shift, nacht shift), bidpauzes zullen hoogstens 2 à 3 keer kunnen gevraagd worden, omdat de resterende bidtijden buiten de werkuren vallen.
4
Suikerfeest/Offerfeest
Het einde van de ramadan na 29 of 30 dagen betekent het begin van het Suikerfeest. Dit is afhankelijk van de zichtbaarheid van de jonge maansikkel, direct na de astronomische nieuwe maan. Het Suikerfeest begint op de eerste dag van de tiende maand van de islamitische jaartelling, Sjawwal. Het Suikerfeest wordt meestal niet door alle moslims op hetzelfde moment gevierd. Concreet voor België betekent dit dat de twee grootste groepen moslims, Marokkanen en Turken, het feest niet altijd tegelijkertijd laten beginnen. Dit komt doordat zij meestal vasthouden aan de methode van het land van oorspronkelijke herkomst, die qua madhhab (rechtschool) van elkaar verschillen. Iedere madhhab heeft zijn eigen richtlijnen over het zien van de maan na de nieuwe maan, dan wel het berekenen daarvan, dan wel de locatie als waar de nieuwe maan geconstateerd dient te zijn als wel door wie. Wel zien alle madhabbs het moment waarop de nieuwe maan te zien is als einde van de ramadan. 6 Turken gaan daarbij vaak uit van berekeningen, iets dat voornamelijk in de huidige maatschappij voordelen heeft. Het Suikerfeest kan ruim van tevoren worden aangekondigd en er kan een vrije dag worden opgenomen. Marokkanen in België gaan doorgaans uit van het moment dat in Saoedi-Arabië daadwerkelijk de maansikkel na de nieuwe maan gezien werd; sommigen houden vast aan de Marokkaanse gewoonte om uit te gaan van de zichtbaarheid in Marokko. Pas de avond voorafgaand aan het Suikerfeest wordt vastgesteld of de nieuwe maand begonnen is en het vasten gebroken kan worden. Dit jaar wordt het Suikerfeest verwacht op 20 of 21 september. Veel werkende moslims willen die dag verlof hebben om deel te nemen aan het gezamenlijk gebed in de moskee. Voor het gebed wordt geld ingezameld om te schenken aan een goed doel. Deze geldinzameling is een plicht voor de moslim en vormt naast het gebed en de Ramadan, één van de vijf pijlers van de islam. De rest van de dag wordt gevierd met familie en vrienden. Het Suikerfeest wordt zo genoemd omdat moslims zich die dag te goed doen aan allerlei lekkere zoeternijen….die nadien ook op de werkvloer belanden!
Ter nagedachtenis aan de profeet Ibrahim, die bereid was zijn zoon te offeren in opdracht van God, vieren de moslims jaarlijks het Offerfeest. Op deze dag worden door moslims dieren die ritueel geslacht zijn gegeten. Het vlees wordt door hen gegeten en verdeeld onder armen, buren en familieleden. Doorgaans slacht men in België een schaap, waardoor het feest de bijnaam het schapenfeest kreeg. Dit jaar staat het Offerfeest op de kalender rond 28 november. Het Offerfeest duurt 3 dagen en de rituele slachting kan op elk van deze 3 dagen plaatsvinden. Ook op deze dag vragen moslims vaak verlof, om het gemeenschappelijk gebed te verrichten, ritueel te slachten en te vieren met naasten.
Op de werkvloer? …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………
7
