RAILTHEATER AMSTERDAM

RAILTHEATER AMSTERDAM programma 2015-2016 seizoen

januari-april

2016

Correspondentie-adres: R.T.A., Postbus 1215, 1000 BE Amsterdam Zaal: Slootermeerschool, Burgemeester Fockstraat 85 te Amsterdam-Slotermeer Aanvang alle avonden: 20.00 uur Zaal open: 19.40 uur Toegangsprijs: € 4,50 per persoon

Te bereiken: Per trein: Per metro:

Station Sloterdijk en ± 800 m lopen (in zuidelijke richting) GVB ringlijn 50: station De Vlugtlaan; vervolgens één halte per tram/bus óf ± 400 m lopen (in westelijke richting) Per tram/bus: Met GVB-tram 7, 14, GVB-bus 21 of CXN-bus 80 naar halte Burg. Fockstraat Per auto: Vanaf ringweg A10 via afslag S 104 richting Slotermeer en na ± 800 m. 92 bij de verkeerslichten rechts

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

RAILTHEATER AMSTERDAM. Staf- en vaste-medewerkers van het R.T.A. wensen u een voorspoedig 2016 toe. Deze wens geldt in het bijzonder voor de groep trouwe bezoekers die een groot deel van onze voorstellingen bezoekt en daarmee zorgt dat er altijd een ‘basis aantal’ belangstellenden aanwezig is. Maar er zijn meer bezoekers nodig om de continuïteit van onze avonden te verzekeren. In de eerste 4 maanden van het nieuwe jaar gaan wij door met de bevordering van de belangstelling voor het railvervoer, door het op regelmatige tijden verzorgen van audio-visuele producties voor spoor- en trambelangstellenden. Als u wilt dat wij dat ook daarna nog blijven doen, komt u dan de komende maanden een of meer malen kijken naar onze voorstellingen. Een voldoende aantal bezoekers is namelijk de belangrijkste voorwaarde om onze voorstellingen te kunnen blijven organiseren! In dit programmablad treft u de aankondigen aan van weer 9 nieuwe voorstellingen. Naast de jaaroverzichten met ‘voor elk wat wils’ zijn er ook weer een aantal thema avonden die evenzeer de moeite waard zijn om te bezoeken. Er is vast ook wel iets voor u bij en hopelijk mogen wij u de komende maanden dan ook (weer) een of meer malen begroeten in het RAILTHEATER AMSTERDAM.

ONZE VOORPAGINA. Oorlogsloc WD33, alias NS 162, was present bij diverse manifestaties rond het thema ‘70 jaar bevrijding’. De foto van Hans Vos werd gemaakt bij de ZLSM in Simpelveld. Meer beelden in onze journaals op 14-01-, 10-03- en 28-04-2015.

2015 OP RAILS. donderdag Opnieuw opent een terugblik op het vorige jaar het nieuwe jaar in het R.T.A. In deze digitale dia show kunt u kijken naar binnen- en buiten14 januari landse nieuwtjes op spoor- en tramgebied uit de periode 1 december 2014 t/m 31 december 2015. In chronologische volgorde komen onderwerpen over o.a. nieuw materieel, nieuwe- /gewijzigde lijnen, railjubilea, e.d. in beeld, zoals: Nederland: Amsterdam: GVB: oml. i.v.m. werken Ceintuurbrug, Kinkerstr./Bilderdijkstr. en Muntplein, nw tracé Molenwerf, metro serie M5 afgeleverd, M1/M3 uit dienst, inkorting metro 50, test met CAF-stel op N/Z-lijn; EMA: Amsterdam dag, 464 weer i.d., donateursdag; Den Haag: HTM: inkortingen/oml. wegens spoorwerken; Avenio’s afgeleverd en in dienst; RET/RR: bouw nw eindpunt metro E Den Haag Centraal; Rotterdam: RET: tramomleidingen, metro tijdelijk enkel sporig; Utrecht: presentatie mock-up nwe trams; Katwijk: TS: NZH tram terug; Arnhem: NOM: Amsterdam weekend met gasten; SHM: Evenement ‘40/’45; NZH museum verhuist; NS: nw CXXN station Barneveld-Zuid, spoortunnel vervangt hoogspoor Delft, Plan V bij Station Lelylaan, sikken op transport; EETC 1252 met Panorama Rail Restaurant; Train Lodge hotel trein Sloterdijk; Locon/SSN: Rheingold/stoomrit naar Sail; VSM: Westfalendampf naar Amsterdam, Terug naar Toen; ZLSM: Weekend at War; SKL: Purmerend onder stoom; België: Antwerpen: Reuzenpijp, wandeling erdoor en ingebruikname door nwe lijn 8, nw mat.; Gent: nw Albatros mat.; De Haan: TTO: Trammelant; NMBS: renovatie Gent St. Pieters; SCM: bevrijdingsfestival; Denemarken: Cavalcade 50 jr SHS; Duitsland: nieuws uit Berlin, Braunschweig, Bremen, Dresden, Hannover, Heilbronn, Leipzig, Mülheim, München, Wuppertal; Concessie wijzigingen: DB, Erixx, HLB, NEB, NOB, Süwex, Vlexx; Brohtalbahn: Malletloc; NEG: dieselstellen ex DB; Hongarije: tramnieuws uit: Budapest, Miskolc; 2e reeks FLIRT’s MAV afgeleverd; Oostenrijk: nw StadRegioTram traject Gmunden; 150 jaar tram Wenen; SLB: verl. Trimmelkam-Ostermiething, Bosnische stoomloc op Pinzgauerbahn; Polen: Gdansk, Torun; Portugal: Lissabon; Roemenië: Braila, Bucuresti, Galati, Iasi; Slowakije: Bratislava; Zwitserland: Basel: tram naar Weil am Rhein (D) geopend; e.v.a. onderwerpen. Samenstelling en presentatie: Journaalteam Railtheater Amsterdam.

SPOOR EN TRAM’91. donderdag Het 60 jarige bestaan van de vereniging van railbelangstellenden NVBS werd in 1991 groots in Amsterdam gevierd met een tweetal omvangrijke 28 januari evenementen op rails waarbij vele historische railvoertuigen zich presenteerden in een later niet meer geëvenaarde omvang.

Tram’91 werd gehouden op 5 mei 1991. Met medewerking van GVB, EMA, AOM, HTM en RET kon een optocht worden samengesteld van 24 trams met in totaal 35 voertuigen, waarmee een fraai overzicht werd gepresenteerd van de ontwikkeling van de elektrische tram van 1905 (RETM 11) tot 1991 (GVB koppelstel 904+906). Vanuit de Havenstraat werd om 11.30 uur vertrokken naar Slotermeer van waar tussen 12.00 en 14.00 uur naar Sloterdijk werd gependeld. Uit Amsterdam waren aanwezig: GVB 236+748, 1+600, 340, 401+916, 464+721, 533, 904+906, P7, Rr2, Sv1. Uit de Hofstad kwamen HTM 215, 274 en 1022 en uit de Maasstad: RET 11, 130+1050, 507+284 en 606. Het tramstel A327+B37 vertegenwoordigde het rijke NZH-verleden. Verder trams uit vier buitenlandse steden: Kassel 214+319+350, 218+511 en 269, Praag 352, Wenen kraan 6011, Duisburg 208. Stoom’91, besloeg twee dagen en was gewijd aan de spoorwegen. Op 5 oktober 1991 begonnen om 11.00 en 14.30 uur stoomlocomotievenparades op de goederenlijn vanaf het emplacement Westhaven naar het Westelijk Havengebied. Maar liefst 19 normaalsporige stoomlocs, met bouwjaren 1894-1988, waren hierbij present. SHM 5, 16, 18, 21, 30 en 7741; MBS 2, 4 en 657; KNHS 7-57 en 22; SSN 3, 52.3879 en 65.018; VSM 23.071 en 52.8139; CFV3V 808; DR Saxonia en 18.201. Verder waren er 4 miniatuur stoomlocs en 5 miniatuur-batterijlocs actief. Op 6 oktober werden er van 09.00 tot 17.00 uur met 2 treinstammen stoomtreinpendelritten uitgevoerd op het traject Werkplaats Zaanstraat - Amsterdam CS - Watergraafsmeer, met een wisselende locomotief inzet met grote en kleinere locs. Spil in de organisatie van deze omvangrijke jubileumviering was Frits van der Gragt die ons vanavond met zijn digitale filmbeelden mee terug neemt naar deze unieke manifestaties.

AMSTELFILM PRESENTEERT. donderdag De afgelopen 2 jaar lieten wij u kennismaken met films uit de collectie van Remy van Amstel. Gelet op de positieve reacties programmeerden 11 februari wij voor vanavond opnieuw een gevarieerde selectie uit zijn films. Belse trams neemt ons mee naar Wallonië waar wij in 1964 Han bezoeken, de NMVB lijnen 63/64 van het tramnet in Henegouwen zien en in Vlaanderen de tram van Gent met o.a. de oude drieassers (1973) en Antwerpen (1974) ontmoeten. Pittsburgh & Cleveland. In de Verenigde Staten vond in de jaren ‘70 een opwaardering van de tram plaats. In Pittsburgh zien wij in 1975 de PCC’s uit 1948 in een nieuw kleurig uiterlijk. In Cleveland kijken wij naar de treinen van de Cleveland Rapid Transit en 3 wagen-PCC-trams op de enige tramlijn van deze industriestad. Amsterdam-Nürnberg-Wien. Deze film toont ons de trambedrijven van Neurenberg en Wenen in 1968, de nieuwe Amsterdamse metro in 1978 en het tandradspoor van

de Schneeberg, alsmede de Prater-parktrein in Wenen in 1981. Rocket 150. Het 150 jarig bestaan van de oudste spoorwegen ter wereld (die in Engeland) werd in 1980 gevierd met een stoomcavalcade in Rainhill. Saksen. Kort na de val van de muur toonden de railbedrijven in het oosten van Duitsland nog een echt DDR-beeld. Wij bezoeken de trams in Dresden, Görlitz, Leipzig, alsmede de DR-smalspoor stoomlijnen in Radebeul en Zittau (1992). 150 jaar spoorwegen in Polen. In mei 1992 was Wroclaw het centrum van de jubileumviering. Wij zien diverse stoomtreinen in actie.

S-BAHN GRUSS AUS BERLIN. donderdag Ruim 25 jaar na de Duitse eenwording bezoeken we vanavond tijdens en kort na de Wende, op een diareis, tussen 1990 en 1996 ongeveer 25 februari alle trambedrijven van Oost Duitsland. Vanuit Kassel steken we de Harzquerbahn over en verkennen de tramsteden Nordhausen (G4-en), Halberstadt (GT4-en), Magdeburg (T4D-/T6stellen) en Brandenburg: buitenlijn 1 (Gotha-stellen soms met Lowa bijwagen) vanuit Kirchmoser West naar Nicolaiplatz, waar drie trajecten bijeen komen. Eenmaal in de hoofdstad passeren we de muur en nemen de S-bahn in Oost-Berlijn (Reko-/ KT4D-en bij S-bhf Schöneweide, in Köpenick en bij ept. Hackescher Markt). Na de pauze schemeren we door Halle (eerste Stuttgartse GT4-en tussen de T4Dstellen), met verderop in Merseburg extra trams bij de Leunawerke. Meer rode trams: in Schwerin, Chemnitz (T3D-stellen), Franfurt/Oder en Zwickau (KT4-D, Gothastellen, GT6M). Kris-kras trammen we verder via de netten (alles créme) van Rostock, Dessau, Gotha en Jena door naar Leipzig (G4-, T4D-/T4DM- en T6/B6-stellen in diverse kleuren, NGT8 en Leoliners). Opnieuw langs Berlijn (1993, alle lijnen zijn vernummerd) en Leipzig (op te heffen trajecten 2001). Voor en na de pauze starten we met een inkijkje-anno-nu: DB-sfeer onderweg, trams in dezelfde straten, wat staat er nog overeind van de Berlijnse muur en van de Plattenbau in bijv. Halle Neustadt. Dit alles verpakt in een digitaal diaprogramma gepresenteerd door Jos Mascini.

RAILJOURNAAL 2015 - DEEL 1. donderdag Ook in 2015 werd weer genoeg film materiaal verzameld om u ons filmisch jaaroverzicht ook dit seizoen weer in twee delen aan te kunnen 10 maart bieden. Op deze wijze is er genoeg ruimte om een aantal onderwerpen wat uitgebreider aan u te kunnen tonen.

Vanavond ziet u het eerste deel van dit programma, met railactualiteiten uit de periode 1 december 2014 t/m medio 2015 die, zoals gebruikelijk, weer digitaal in chronologische volgorde in beeld worden gebracht. Pas bij de definitieve samenstelling van het programma, begin 2016, zal blijken waar de ‘knip’ tussen deel 1 en 2 van dit oudste RTA-programma (continue jaarlijks sinds januari 1971) zal vallen. ‘Railjournaal 2015' bevat een groot aantal wetenswaardigheden bij vele railbedrijven in ons eigen land en in België, Denemarken, Duitsland, Hongarije, Oostenrijk, Portugal, Roemenië en Slowakije. De tweede helft van dit programma kunt u ook dit jaar weer zien op de slotavond van het seizoen, op donderdag 28 april 2016. Bij de aankondiging van die avond (op de achterzijde van dit programmablad), treft u meer informatie aan over de inhoud van dit veel omvattende programma. Laat u verrassen door de bewegende beelden met synchroongeluid van dit altijd afwisselende filmprogramma. Samenstelling en presentatie: Journaalteam Railtheater Amsterdam.

DE ZESTIGER JAREN. donderdag Voor vanavond selecteerden wij een aantal filmbeelden uit Aad de Wolf’s RTV-filmarchief die zo’n 50 jaar geleden werden opgenomen. 17 maart Op en langs de rails in de zestiger jaren. GVB: drieassers, gelede in de Bakkersstraat; NZH: Den Haag-Leiden; HTM: lijn 5, serie 200, Limburgers op buitenlijnen, 100 jaar tram in Den Haag, lijn I2; RET: Rotterdam tijdens de metrobouw, viering van 60 jaar tram; RTM, met o.a. motorwagen M67. Trams in het Ruhrgebied. Wij bezoeken in 1966 de trambedrijven in Hagen, Oberhausen, Duisburg, Düsseldorf en Krefeld. Tramkaleidoscoop - 2. Beelden van de NMVB rond om Antwerpen en de MIVA in de Scheldestad; In het noorden van Duitsland zien wij de tram van Bremen (1965). NVR/STERN-rondritten. Deze organisatie organiseerde in 1966/67 enkele grote rondritten in Den Haag, Amsterdam (lijn 20) en Rotterdam (lijn 28). Hierbij werd historisch trammaterieel ingezet en werden enkele zelden gebruikte sporen bereden. De Tramweg-Stichting in 1968. NZH A327 naar Rotterdam; Open dag bij RTM in Hellevoetsluis; RTM AB388 van Loosduinen naar Hellevoetsluis; Excursie met NS-motorpost en 3 Blokkendoos-rijtuigen naar Hoorn en stoomrit naar Medemblik. De RTM van stoom- naar dieseltraktie. Na een zwart/wit stoomimpressie uit 1948 zien wij de nadagen van het RTM-trambedrijf in een kleurenimpressie uit 1964.

TREINEN MET BALLEN. donderdag Vanavond geen sein- en wisselstoringen, en geen defecte treinstellen. Mijn zwarte vrienden deden het altijd, in weer en wind. Het stoompaard 31 maart steigert niet voor sneeuwvlokjes of blaadjes op het spoor, maar draaft rustig door. Helaas is dit verleden tijd. Ik heb een nostalgisch verlangen naar een betrouwbaar spoorbedrijf. En omdat we zoiets nu niet hebben laat ik u vanavond digitale films zien van echte, van eerlijke treinen. In Duitsland, niet ver over de grens, razen in de jaren zestig de stoomtreinen in dichte volgorde over de ‘Rollbahn’. In het andere Duitsland, de voormalige DDR, nemen we een kijkje bij de wondermooie smalspoorlijn van Bergen naar Altenkirchen, met spoorpont. Op het station van Hitler’s voormalige hoofdkwartier rijden de stoomtreinen af en aan. Er stappen geen soldaten uit, maar meisjes in minirok. Als dat geen vooruitgang is! Papegaaien in de sneeuw in het voormalige Tsjechoslowakije. Hier ontdekte ik de Wet van Pruissen: hoe rotter het regime, hoe mooier de locomotieven. In het noordoosten van Hongarije zijn de machinisten nog trots op hun zwarte handen, en in Turks Koerdistan zien we robuuste Amerikaanse oorlogslocomotieven. Zouden de Traxx’en van nu het even lang uithouden als deze veteranen? Onvervalste en echte stoom, in niet eerder vertoonde films! Aldus de presentator van deze avond: Ton Pruissen

ALLES IS VERDWENEN OF VERANDERD. donderdag Een reis door Nederland in zwartwit. Tientallen van zijn zwartwit foto’s, allemaal gemaakt in de periode 19657 april 1985, worden digitaal vertoond door Peter van der Vlist. We kijken op diverse stations en emplacementen naar het vele dat daar inmiddels is verdwenen of in ieder geval geheel veranderd. Verdwenen zijn bijvoorbeeld elektrisch materieeltypes als mat’36, ’40, ’46 en ’54, maar ook al het romantische dieselmaterieel, van DE1 tot DE5. En natuurlijk de verschillende series elektrische en dieselelektrische locomotieven. Maar we zien ook plaatjes van de Franse proefloc (de voorbode van onze 1600), de komst van de eerste Sprinter en IC3 en de eerste dagen van de Zoetermeerlijn. Herinneringen dus van een toen beginnende spoorbelangstellende aan een boeiende periode waar u deze avond van kan meegenieten.

RAILJOURNAAL 2015 - DEEL 2. donderdag Vanavond ziet u het tweede deel van het filmische jaaroverzicht van het Railtheater Amsterdam. Vele binnen- en buitenlandse railactualiteiten, 28 april zoals lijnwijzigingen, nieuwe lijnen/materieel, jubilea e.d., uit de periode medio 2015 t/m 31-12-2015, komen digitaal chronologisch in beeld. Inhoud Railjournaal 2015. Verdeeld over de voorstellingen van 10 maart en 28 april 2015 kijkt u o.a. naar: Nederland: tram: GVB: Opening ‘Rode Loper’ Damrak, metro 50 ingekort tot Lelylaan, omleidingen werken Bilderdijk-/Kinkerstraat en Munt; HTM: omleiding i.v.m. werken: RR3 en RR4 geknipt, 11 en 12 gekoppeld en 9 omgeleid, 15, 16 en 17 omgeleid, nieuwe Avenio-trams in proef- en definitieve dienst; RET: omleidingen i.v.m. werken Kruisplein en Drooglever Fortuynplein, metro enkelsporig; EMA: Amsterdam dag; TS: NZH tram terug in Katwijk; SHM: Evenement ‘40-‘45; spoor: NS: spoor Delft van viaduct naar tunnel; SSN: naar Heerhugowaard en Amsterdam; VSM: naar Amsterdam voor Westfalendampf, Terug naar toen 2015; ZLSM: Weekend at War; Purmerend in stoom met Stoomtrein Katwijk-Leiden; Locon + Rheingoldtrein naar Sail; 1252 met nieuwe Panorama Rail Restauranttrein. Buitenland: tram: Antwerpen: Reuzenpijp in gebruik, nwe lijn 8, nw Albatros mat.; Berlin: tram naar Hbf, 150 jaar tram: open huis Lichtenberg, ritten met hist. mat., jubileumparade, U12 i.v.m. werk U2; Bratislava: nwe 1 en 2-richting trams, tram naar Station i.d., aanpassingen i.v.m.werk; Braila: weer i.d.; Braunschweig: nwe Tramino; Bremen: 125 jr elektrische tram; Budapest: verl. lijn 1, spoorwerk; Dresden: omleid.; Galati: inkorting; Gent: nw mat.; Gmunden: St&H naar Klosterplatz, nw ept Bahnhof; Hannover: lijn 7 verl. Misburg, nw mat. serie 3000 i.d.; Heilbronn: AVG S41 en S42 naar Mosbach/Sinsheim; Iasi: werk; Leipzig: tram 9 Markleeberg West opgeheven; Lisboa: heringebruikname traject; Miskolc: nw mat.: Mülheim: nieuw mat., lijn 101 opgeheven; München: werklijnen 37 en 38 vervangen 15 en 25; Skjoldenaesholm: Cavalcade 50 jaar SHS; Wien: grootse viering 150 jaar tram. spoor: België: NMBS: renovatie Gent St. Pieters; Stoom Centrum Maldegem: festival 70 jaar bevrijding; Duitsland: DB: S2 München elektrisch naar Altomunster, station Plauen Mitte; Nieuwe spoorweg concessies: Erixx, HLB, NEB, NOB, OPB, Süwex (DB), Trilex, Vlexx; Brohtalbahn: Mallet loc i.d.; Hongarije: nwe FLIRT’s voor MAV; Oostenrijk: Hbf Wien nu geheel i.d.met doorgaande Railjets; SLB: verlengd naar Ostermiething; Pinzgauerbahn: stoomloc ex Bosnië; e.v.a. onderwerpen. Samenstelling en presentatie: Journaalteam Railtheater Amsterdam. ******************************************************* R.T.A.-CONTACT / INFORMATIE: postaal: RAILTHEATER AMSTERDAM, POSTBUS 1215, 1000 BE AMSTERDAM e-mail: [email protected] internet: Dit programmablad vindt u ook on line via www.traminfo.nl/railtheater.html