Railion: veiligheid is hoofdzaak
Railion Benelux N.V. Postbus 2060 3500 GB Utrecht T (030) 235 40 04 F (030) 235 43 34
Waar gaat deze brochure over? Vaak rijden onze treinen door steden en dorpen. En als een ware ‘Winkel van Sinkel’ vervoeren wij bijna alles. Kolen voor elektriciteitscentrales in Duitsland. Nieuwe auto’s van de fabriek naar de dealer. Witgoed, kalk, gips, diervoeding, graan, buizen, huisvuil, steenslag. Bijna te veel om op te noemen. Maar ook producten die bij onjuiste behandeling een gevaar zouden kunnen vormen voor de omgeving. De bekendste zijn wel chloor, LPG en ammoniak. Ook kerosine of stookolie begint zijn weg naar de klant vaak met de trein. Wij van Railion zijn ons terdege bewust van de verantwoordelijkheid die wij op ons nemen wanneer wij zulke producten vervoeren. Juist omdat Nederland tot de dichtstbevolkte landen van Europa behoort. Deze brochure gaat over hoe wij inhoud geven aan die verantwoordelijkheid. Maar ook over de regels, procedures en wetten waaraan wij moeten voldoen. Want de Nederlandse wetgeving én het toezicht op de naleving daarvan behoren tot de strengste van de wereld.
3
1
Aan welke regels, procedures en wetten moet Railion voldoen?
•
Om daadwerkelijk te kunnen rijden, moet een railvervoerder bovendien een veiligheidsattest van de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) hebben ontvangen.
De wettelijke kaders zijn strikt en ondubbelzinnig. Er is duidelijk vastgelegd welke
IVW houdt toezicht op de veiligheid op het spoor. Een aantal controletaken is
instanties de regels en voorschriften moeten handhaven en wie controleert of
daarbij gedelegeerd aan ProRail. Alleen die railvervoerder die voldoet aan een
vervoerders zich er ook werkelijk aan houden. Doel van deze regels en voorschriften
groot aantal technische en veiligheidseisen ontvangt een attest. Daarbij spelen
is risico’s en hinder voor de omgeving van het spoor tot een minimum te beperken
vakbekwaamheid van het personeel en technische kwalificaties van het mate-
én tegelijkertijd de veiligheid van het railsysteem en zijn gebruikers te waarborgen.
rieel een belangrijke rol. De toestemming om te mogen rijden met gevaarlijke
De regels en voorschriften zijn opgebouwd uit vier onderling samenhangende
stoffen is in dit attest speciaal aangegeven. Het attest geldt voor een jaar. Ieder
delen.
jaar opnieuw moet de vervoerder, en dus ook Railion, verlenging aanvragen. Een grondig en onafhankelijk onderzoek naar onder meer de vakbekwaamheid
•
In de eerste plaats is er de Spoorwegwet. Deze wet regelt onder meer de
van het personeel en de technische staat van het materieel maken daarvan
voorwaarden waaraan een railvervoerder moet voldoen om op het railnet te
onderdeel uit. Maar ook het management van Railion besteedt actief aandacht
worden toegelaten. Volgens de Spoorwegwet moet een railvervoerder in eerste
aan de veiligheidszorg.
instantie door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat worden erkend als bonafide vervoersonderneming. Daarbij spelen bijvoorbeeld criteria als
•
In de derde plaats moet een railvervoerder conform de spoorwegwet een toegangsovereenkomst met de railinframanager ProRail sluiten. In die toegangs-
kredietwaardigheid, deskundigheid en onbesproken gedrag een rol.
overeenkomst komen rechten en plichten van de vervoerder én de railinframanager aan de orde. Zo kan de railinframanager specifieke eisen stellen ten aanzien van de te berijden routes, de snelheid, het materieeltype, het geluidsniveau en soorten, respectievelijk de hoeveelheden gevaarlijke stoffen. 2
De vervoerder mag van zijn kant verlangen dat de spoorbaan technisch veilig
3
is, dat hij de afgesproken dienstregelingspaden ook daadwerkelijk kan rijden en dat hij niet onnodig tot stoppen of wachten wordt gedwongen. •
Railvervoerders die met gevaarlijke stoffen werken, zijn daarnaast nog aan andere wetgeving onderworpen: de Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen. Een overkoepelende wet die ook geldt voor de binnenvaart en het wegvervoer. Naast een aantal algemene bepalingen, zoals de meldingsplicht bij incidenten, zijn in deze wet de richtlijnen per vervoersmodaliteit in hoofdstukken weergegeven. Voor railvervoer geldt het VSG (Vervoer per Spoor van Gevaarlijke stoffen). Het VSG is nagenoeg volledig geënt op het internationale RID ((Règlement International concernant le transport des marchandises Dangereuses par chemin de fer). Het VSG voorziet in een classificatie van alle chemische én minerale producten die voor vervoer in aanmerking komen en geeft per product de behandelwijze weer. Bovendien regelt het VSG in detail alle technische eisen waaraan verpakkingen van chemische producten – en dus ook de spoorwagons - moeten voldoen.
Aan welke eisen moeten railvervoerders op emplacementen voldoen? Voor de spoorwegemplacementen gelden de regels van de Wet Milieubeheer. Deze regels voorzien in een methodiek waarmee men per emplacement het veiligheidsniveau kan bepalen om te beoordelen of de railvervoerders aan de normen voldoen. Deze normen worden berekend op basis van de karakteristieken van het betreffende emplacement, het totaal aantal wagens met gevaarlijke stoffen dat er mag worden behandeld en de rangeerhandelingen die er met die wagens worden uitgevoerd. Daarnaast spelen voor de Wet Milieubeheer ook normen voor geluidshinder een rol, bijvoorbeeld een maximum geluidsprofiel voor de nacht. Alleen als alle vervoerders tezamen aan deze normen voldoen, wordt een milieuvergunning verleend. Soms wordt een voorlopige vergunning afgegeven als de vervoerders kunnen garanderen dat zij binnen afzienbare tijd aan de normen zullen voldoen. In de praktijk treedt de railinframanager ProRail op als vergunninghouder. En heeft daarmee de taak ervoor te zorgen dat alle vervoerders zich aan de normen
En wat doet Railion zelf?
houden. In de meeste gevallen is de gemeente vergunningverlener en tevens ‘handhaver’ van de wet. Omdat men bij de toepassing van de Wet Milieubeheer zag aankomen dat op een
Het besef dat wij ons werk moeten doen in een zeer dichtbevolkt land en vaak
aantal emplacementen niet volledig aan de normen zou kunnen worden voldaan, 4
zijn deze emplacementen toen opgenomen in een saneringsproject PAGE (Project
ook nog eens op die uren van de dag dat de bewoners slapen, vormt ons vertrek5
punt. Wij noemen dat ‘gast zijn in onze eigen omgeving’ en dat moeten wij iedere
Aanpak Goederen Emplacementen). In het PAGE project werken de ministeries
dag opnieuw verdienen. Railion werkt dan ook alleen met eigen machinisten,
van VROM en Verkeer & Waterstaat samen. Inmiddels is meer dan de helft van de
wagenmeesters en rangeerders, zodat wij streng kunnen toezien op het naleven
emplacementen gesaneerd door bijvoorbeeld (rangeer)activiteiten op het
van rij- en rusttijden. Uitgeruste mensen, die geconcentreerd en nauwgezet hun
emplacement te beperken, de lay-out van het emplacement aan te passen, of het
werk doen, zijn voor ons heilig. Bovendien mag een machinist zich pas volledig
vervoer om te leiden. De sanering van de nog overgebleven PAGE-emplacementen
bevoegd noemen na twee jaar intensieve opleiding. En zelfs na die opleiding gaat
zal vóór 2006 moeten zijn voltooid.
hij nog ieder jaar opnieuw door ‘de molen’ net als zijn collega’s op de rangeerterreinen. Regelmatige herinstructie en toetsing vormt een cruciaal onderdeel van onze veiligheidsfilosofie. Bovendien werken wij met eigen locomotieven, zodat
Onafhankelijk toezicht
wij iedere dag opnieuw de technische staat van onze machines zelf kunnen controleren. Wanneer wij vinden dat de veiligheid dat gebiedt, plannen wij extra
Binnen Nederland bestaat een onafhankelijk toezicht op de gehele spoorbranche.
preventief onderhoud in. Geen enkele trein vertrekt ook zonder dat er een grondige
De IVW (Inspectie Verkeer en Waterstaat) controleert namens de overheid of de
inspectie aan vooraf is gegaan. Bij deze inspectie controleert onze wagenmeester
totale spoorbranche zich aan de wettelijke veiligheidsregels en procedures houdt.
of machinist de werking van de remmen, de technische staat van de wagons, de
Onaangekondigde inspecties van cabines, gerichte steekproeven naar de technische
juistheid van de etikettering, de afsluiters en andere afdichtingen. Voor de inspectie
staat van de gebruikte tankwagons, maar ook snelheidcontroles zijn middelen die
is tijd gereserveerd in onze dienstregeling, zodat de wagenmeester of machinist
de Inspectie daartoe veelvuldig hanteert. De IVW functioneert als een onafhanke-
hier altijd ruim de tijd voor kan nemen. En mochten wij om welke reden dan ook
lijke dienst binnen Verkeer & Waterstaat en rapporteert rechtstreeks aan de
achter liggen op schema dan nóg bezuinigen wij niet op de inspectie.
Secretaris Generaal.
Omdat wij – ondanks al onze inspanningen – de kans op een incident nooit voor de volle 100% kunnen uitsluiten, moeten de gebruikte wagons aan strenge technische eisen voldoen. Het gaat dan ook stuk voor stuk om modern materieel waarbij
Om welke hoeveelheden gaat het per jaar?
extra investeringen zijn gedaan in de sterkte van de ketel en de plaats van de afsluiters. Zo beschikken bijvoorbeeld LPG wagons over drie afsluiters die in serie zijn geplaatst, waarbij de laatste een in de tank liggende bodemafsluiter betreft.
In 2002 vervoerde Railion zo’n 25 miljoen ton goederen. Twintig procent daarvan
Dus mocht de wagon op zijn kant komen (afsluiters bevinden zich onder de
(vijf miljoen ton) betrof goederen waar het RID/VSG op van toepassing is.
wagon) en de vulpijp met afsluiters raakt beschadigd, dan nog biedt de bodemaf-
Ter vergelijking: 55 miljoen ton gevaarlijke stoffen is in 2002 per binnenvaartschip
sluiter bescherming tegen een ongecontroleerd vrijkomen van de inhoud.
getransporteerd. De vrachtwagen nam in datzelfde jaar 20 miljoen ton voor zijn rekening.
Waar rijden de treinen van Railion? Weet de brandweer wat er in de treinen van Railion zit? Railion komt op veel plaatsen in Nederland en in principe kunnen al deze treinen stoffen bevatten waar het RID/VSG op van toepassing is; gevaarlijke stoffen dus.
Van alle goederentreinen in Nederland bestaat een treinlijst. Dus ook van alle
Toch zijn er patronen te ontdekken. Routes waar geregeld gevaarlijke stoffen
treinen die chemische of minerale producten bevatten. De treinlijst bevat een
voorbijkomen en routes waar dat zelden of nooit gebeurt. Dat is ook logisch, aan-
overzicht van het aantal wagons, de volgorde in de trein én, heel belangrijk, welke
gezien Railion altijd rijdt in opdracht van andere bedrijven. Grofweg is er sprake
stoffen in de trein aanwezig zijn. In geval van een onregelmatigheid alarmeert de
van een tweedeling: de vervoerde producten zijn afkomstig van de Nederlandse
machinist de railverkeersleiding. Dat is de organisatie binnen ProRail die de
chemische industrie of er juist voor bedoeld. In Delfzijl, Zeeuws-Vlaanderen,
treinenloop regelt. Hij doet dat via Telerail, een dubbel beveiligd communicatie-
Emmen, Rotterdam maar ook in Zuid-Limburg is chemische industrie gevestigd
systeem waarmee de machinist en de railverkeersleiding met elkaar in verbinding
die veelvuldig van de diensten van Railion gebruik maakt. Daarnaast zijn er
staan. De railverkeersleiding staat weer in direct contact met Railion en de
producten op weg naar of juist afkomstig van één van de vele Nederlandse zeeha6
vens, zoals Vlissingen, Rotterdam of Amsterdam. Het merendeel van het vervoer
Centrale Meldkamer (CMK) van de KLPD Spoorwegpolitie. Deze meldkamer 7
alarmeert de overheidshulpverleners. Via de CMK wordt de treinlijst van Railion
komt uit het buitenland of gaat er naar toe. Nederland neemt nu eenmaal wereld-
ter beschikking gesteld aan de brandweer. Nog tijdens het uitrukken kan de
wijd binnen de chemische industrie, maar ook in de handel en transport, een zeer
brandweer zich dan voorbereiden op de hulpverlening. Overigens zijn in de
prominente plaats in als doorvoerland.
cabine van de locomotief ook alle vrachtbrieven met informatie over de aard van de lading aanwezig. Tenslotte zijn alle wagons die stoffen vervoeren waarop het
ProRail ProRail bestaat uit de organisaties Railverkeersleiding, Railinfrabeheer en Railned en is verantwoordelijk voor de verdeling van de railinfrastructuurcapaciteit. Verder werkt zij aan de instandhouding, verbetering, uitbreiding èn vernieuwing van het spoorwegnet en stations. In het operationele proces is ProRail verantwoorVervoerders
delijk voor het leiden van het treinverkeer
Op het Nederlandse spoorwegnet rijden
over het Nederlandse spoorwegnet. Verder
zowel goederen- als personentreinen.
coördineert ProRail bij en geeft leiding aan
Naast Railion Benelux zijn onder andere
het opheffen van calamiteiten op en rond
ACTS, Shortlines, Rail4Chem en ERS
het spoor en levert zij onafhankelijk up-to-
goederenvervoerders. De NS is de grootste
date informatie over de dagelijkse gang
personenvervoerder op het spoor.
van zaken op het spoor.
RID/VSG van toepassing is voorzien van gevaarsetiketten en de zogenaamde GEVI/STID codering (de grote oranje borden met zwarte cijfers). Deze cijfercodes vertellen de brandweer precies welke stof het betreft en over welke bijzondere eigenschappen deze beschikt (brandbaar, bijtend, enzovoort). 8
12
Wie is Railion? Railion Benelux NV is Nederlands grootste railtransportbedrijf en behoort tot de Stinnes groep. Een toonaangevende Europese logistiek dienstverlener met grote belangen in expeditie, wegvervoer en railtransport. Kijk voor meer informatie op
Inspectie Verkeer en Waterstaat
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
www.railion.nl.
De Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW)
Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat
houdt toezicht op een veilig vervoer van
ontwikkelt beleid voor verkeer en zorgt dat
Railion Benelux N.V.
goederen en personen over het spoor. Zij
dit beleid wordt uitgevoerd en
Postbus 2060
controleert onder andere de naleving van
gehandhaafd. De minister houdt zich bezig
3500 GB Utrecht
de regels voor het vervoer van gevaarlijke
met personenvervoer, goederenvervoer,
stoffen per trein. Op de website van de
infrastructuur en veiligheid.
divisie vervoer (http://vervoer.ivw.nl) is onder andere informatie te vinden over de regels waaraan het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor moet voldoen en cijfers en feiten over het vervoer van gevaarlijke stoffen over het Nederlandse spoorwegennet.
