Rabbijn Joseph Telushkin:
Mag een jood roken?
Parasat Teroema 24 februari 2012
Phoenix
Portugees-Israëlietische Gemeente
1 adar 5772
"Responsa" is de term die gebruikt wordt om artikelen te beschrijven die rabbinale antwoorden bevatten op specifieke vragen met betrekking tot de joodse wet (in het Hebreeuws heten deze artikelen: sje’elot oetsjoewot, vragen en antwoorden). Wanneer de auteur van deze responsa een wettelijke bepaling maakt houdt hij rekening met principes en precedenten die worden genoemd in Tenach, de Talmoed, boeken van de joodse wet en eerdere responsa literatuur, aangevuld met gezond verstand en kennis van de moderne wetenschap. Daarom moeten we ons niet verbazen dat de weinige eeuwenoude rabbijnse responsa literatuur over roken, die werd geschreven toen het gebruik van tabak pas in zwang kwam, er over het algemeen tolerant tegenover staat. Er stond niets in Tenach, de Talmoed of de boeken over de joodse wet om te suggereren dat het gebruik van tabak verboden zou moeten zijn. Dat komt ook doordat het roken, toen het pas populair begon te worden, wijd en zijd beschouwd werd niet alleen als aangenaam maar ook als gezond. De beroemde rabbijn Jacob Emden (1697 - 1776) schreef in antwoord op een vraag of het roken van tabak was toegestaan: Tabak is gezond voor het lichaam… Hij speelt een belangrijke rol bij het verwerken van voedsel en het reinigen van de mond… en helpt bij het vervullen van essentiële functies en de bloedcirculatie, die de basis vormen van onze gezondheid… Hij is gezond voor iedere gezonde persoon, niet alleen doordat hij plezier verschaft, maar ook omdat hij de gezondheid beschermt. Hoe vreemd de woorden van rabbijn Emden vandaag ook klinken (wie ooit zijn neus gehouden heeft bij de mond van een roker is vast verbaasd over de woorden dat tabak de mond reinigt), ze waren gebaseerd op de opvattingen die in de 18e eeuw populair waren dat tabak goed is voor de gezondheid. Nu weten we beter. Elk jaar sterven miljoenen mensen aan ziekten die aan roken gerelateerd zijn. Elk jaar lopen rokers een hoger risico om te overlijden dan niet-rokers. Bij zwangere vrouwen die roken komen veel meer gevallen voor van miskramen, vroegtijdige bevalling, van kinderen geboren met afwijkingen en met een laag geboortegewicht. Toen het steeds duidelijker werd dat tabak niet gezond is kregen hedendaagse rabbijnen vaak een vraag voorgelegd die helemaal anders is dan die welke werd gesteld aan rabbijn Emden: "Nu het duidelijk is dat roken het leven in gevaar brengt, is het voor een jood verboden te roken?" Rabbijn Moshe Feinstein z”l , de voornaamste auteur van responsa literatuur in de 20e eeuw, stond niet te popelen om deze conclusie te
1
Rabbijn Joseph Telushkin:
Mag een jood roken?
trekken. Hij hield er rekening mee dat vele orthodoxe joden in het heden en in het verleden, onder wie belangrijke rabbijnse geleerden, rookten - en hij vond het niet een prettig idee dat hij zou bepalen dat deze mensen in overtreding waren van "Wees zuinig op uw leven" (Debarim 4:15), dat wordt begrepen als het verbod op elke activiteit die onnodig iemands leven in gevaar brengt[1]. Zoals Maimonides bepaalt in zijn codex van joodse wetten: "Onze wijzen hebben vele zaken verboden omdat zij een bedreiging vormen van het leven. En wie [deze richtlijnen] overtreedt door te zeggen: "ik breng alleen mijn eigen leven in gevaar, wat maakt dat uit voor anderen?" Of "met deze dingen ga ik niet voorzichtig om" dient gestraft te worden met een zweep vanwege opstandigheid" (Mishne Tora, "Wetten over moord en de bescherming van het menselijk leven, 11:5). Andere rabbinale auteurs zijn het niet eens met rabbijn Feinstein. De essentie van hun argument is dat joodse geleerden uit het verleden die rookten dat hebben gedaan omdat ze niet wisten dat het verslavend werkt en gevaarlijk is voor de gezondheid. Daarom is de vraag waarop een schrijver van responsa zich moet richten niet "hoe kunnen we verklaren dat het roken verboden is terwijl zoveel grote joodse geleerden gerookt hebben?", maar: "zouden rabbijnen uit het verleden, zoals Jacob Emden, het roken hebben toegestaan als zij wisten dat het zulke grote schade kan veroorzaken?" Wanneer de vraag op deze manier gesteld wordt is het antwoord wel duidelijk. Vroegere rabbijnen, op grond van de medische kennis van toen, stonden het roken toe omdat het beschouwd werd als aangenaam en gezond. Zij hadden gelijk dat het roken aangenaam is, maar jammergenoeg zaten ze er volkomen naast dat het gezond is. Ik geloof dat de moderne joodse ethiek het in
ieder geval zou verbieden dat iemand die niet rookt aan deze gevaarlijke gewoonte begint, en ook zou een zwangere vrouw zou niet mogen roken. Ook zou het voor een volwassene verboden moeten zijn om jongeren of niet-rokers te helpen of aan te moedigen om te roken (bijvoorbeeld door een jong persoon een sigaret aan te bieden of door mee te doen aan reclame die gericht is op jongeren of op niet-rokers). Met betrekking tot diegenen die al roken - als zij in staat zijn hun verslaving te doorbreken, dan moeten zij dat doen. Anders moeten ze tenminste proberen om minder te roken. Sommige joodse geleerden stellen zich agressiever op. Een voorbeeld is rabbijn Haim David Halevi, de Sefardische opperrabbijn van Tel Aviv. Toen een jongeman hem vroeg hoe hij moet handelen als zijn vader hem om een pakje sigaretten stuurt gaf hij ten antwoord: "Gezien het feit dat artsen in de hele wereld gewaarschuwd hebben tegen het grote gevaar dat roken vormt voor de menselijke gezondheid, en aangezien dit, naar mijn mening, verboden wordt door de Tora, die de opdracht geeft "Wees zuinig op uw leven" (Debarim 4:15)", mag je geen sigaretten voor hem kopen". Dr. Fred Rosner, een orthodoxe arts en een vooraanstaand hedendaags deskundige op het gebied van joodse medische ethiek, heeft veel moeite gedaan om orthodoxe rabbijnen te overtuigen zich aan te sluiten bij rabbijn Halevi (en de rabbijnen Eliezer Waldenberg, Mozes Auerbach en Nathan Drazin) om het roken te verbieden. Zij zijn van mening dat wij de beheerder zijn van het lichaam dat ons is gegeven door de Schepper, niet de eigenaar, en dat we daarom ons leven niet in gevaar mogen brengen. [1] Rabbijn Feinstein schrijft wel dat het voor iemand die nog niet rookt ongepast is om ermee te beginnen
Mededelingen
Inhuldiging Op zondag 18 maart 2012 vindt er een feestelijke ceremonie plaats in de Snoge waarbij Dayan dr. P. Toledano wordt geïnstalleerd als Chacham van de Gemeente. De Snoge is open vanaf 13:00 uur. Aanvang van de inhuldiging om 14:00 uur. Na afloop vindt er een receptie plaats in de foyer van het Muziektheater, Amstel 3 te Amsterdam. U kunt u en uw partner tot 1 maart aanmelden op www.esnoga.com/inhuldiging Opmerking: bij sommige browsers lijkt er niets te gebeuren wanneer u naar deze locatie gaat. Als u naar www.esnoga.com/inhuldiging surft en alleen een blanco scherm ziet, plaats dan de muis op dit adres, boven in het scherm, en druk op Enter. Hebt u zich nog niet aangemeld? Doe dit dan graag vóór 1 maart! Hebt u deze datum gemist? Bel dan naar het Secretariaat van de PIG, tel. 0206245351.
Poeriem Op woensdagavond 7 maart begint Poeriem! De Megilla wordt ‘s avonds gelezen in Snoge Amsterdam, en daarna is er een gezellig samenzijn, met speciale aandacht voor de kinderen. Er is ook iets te eten, niet in het minst voor wie op Tanganit Esther gevast heeft. Voor wie in Amstelveen woont is een bus beschikbaar, van Snoge Amstelveen naar Snoge Amsterdam en daarna weer terug. Op donderdagochtend 8 maart wordt de Megilla zowel in Snoge Amsterdam als in Snoge Amstelveen gelezen. Over de details (zoals tijden) ontvangt u nog bericht.
Semachot
Op 24 januari vond in de Wintersnoge de Choepa plaats van Daniel en Daniella Afriat Engelbrecht. Chacham Toledano gaf de choepa. Mazaal tob aan chatan en kalla en aan hun hele familie!
Portugees Onderwijs in het NIW
In het afgelopen NIW van 10 februari is het onderwijsprogramma van de PIG uitgebreid aan bod gekomen. Het was goede reclame, een positief artikel over de opzet van het programma, over het lesmateriaal, het enthousiasme van de jongeren en over wat we het afgelopen jaar zoal bereikt hebben en het komende jaar willen gaan bereiken. Het artikel is geschreven door een buitenstaander, waardoor helaas enkele nuances verloren zijn gegaan. Het artikel heb ik van te voren mogen inzien, maar hij heeft niet alle feed-back willen overnemen. Met een aantal kleine dingen was ik ontevreden, maar er is één uitspraak die ik hier graag wil bespreken. In het artikel (en in de inhoudsopgave) word ik de enige chazan van de PIG genoemd. Ik heb ze erop gewezen dat dit niet correct is, ik vermoed dat zij het leuker vonden voor het artikel. Er zijn echter zowel in Amstelveen als in Amsterdam vele mensen, jong en wat ouder, die regelmatig als chazzan fungeren. Ik wil graag gezegd hebben dat ik dit ook heb verteld aan het NIW en dat ik de grootste waardering heb voor iedereen die onze snoge-diensten mogelijk maakt. Een deel van hen maakt ook gebruik van ons onderwijsprogramma. Voor meer informatie/vragen over het onderwijs ben ik bereikbaar op
[email protected] .
Met vriendelijke groet, Nachshon Rodrigues Pereira
De familie S. Kaspi wenst uw aandacht te vestigen op de website van de Stichting Maimon: http://stichtingmaimon.wordpress.com/
Nathan Moked:
Europees Joods Parlement
De eerste ontmoeting van de 120 gekozen leden van het nieuwe Europese Joodse Parlement (EJP), een nieuw en innovatief forum om uiting te geven aan gedachten, opvattingen en ideeën zowel als aan onderwerpen van zorg van Europese joden, vond plaats op donderdag 16 februari in het gebouw van het Europese Parlement in Brussel. De leden van het Europese Joodse Parlement vertegenwoordigen 47 landen die werden gekozen door meer dan 400.000 personen uit oost-, centraal en West-Europa die online hebben gestemd en belangstelling toonden voor een nieuwe, frisse, transparante en democratisch gekozen organisatie in Europa. In haar openingstoespraak tot de eerste vergadering uit naam van het Europese
Parlement zei dr. Antonyia Parvanova: "Ik ben trots en vereerd om vandaag hier voor u allen te staan. Voor de eerste keer hebben in deze zaal zich de vertegenwoordigers verzameld van organisaties die meer dan drie en een half miljoen joodse burgers vertegen-woordigen in ons hele continent. Voor de eerste keer in de geschiedenis komt de joodse bevolking van Europa naar voren als een groep die met één stem spreekt. Deze bijdrage zal bij allerlei onderwerpen waardevol blijken te zijn. Ik ben ervan overtuigd dat het Europese Joodse Parlement een sterke stem zal hebben die op een positieve manier zal bijdragen aan de ontwikkeling van Europa". Tomer Orni, CEO van de Europese Joodse Unie (EJU), de organisatie die het initiatief nam voor de oprichting van het
Een deel van de 120 leden van het Europees Joods Parlement tijdens de eerste sessie. Op de derde rij: drie leden van de Nederlandse delegatie. V.l.n.r. Grigory Pasternak, Joe van den Bergh (in overhemd), Nathan Moked
Nathan Moked:
Europees Joods Parlement
nieuwe parlement, verklaarde: "De visie van een Europees Joods Parlement is nu realiteit. Dit is een historische gebeurtenis, aangezien het nieuwe parlement een belangrijke mijlpaal vormt voor de joodse vertegenwoordiging in Europa. Ik ben er diep van overtuigd dat het Parlement een positieve factor zal vormen om het hoofd te bieden aan de uitdagingen waarmee het Europese jodendom wordt geconfronteerd”. Het idee voor een Europees Joods Parlement kwam van de Israëlische president Shimon Peres, die het succes voorspelde van dit nieuwe instituut. Het hoofdkantoor van het parlement is in Brussel waar de jaarlijkse Algemene Assemblee zal worden gehouden.
De inauguratie van het Europese Joodse Parlement viel samen met het bezoek aan Brussel van de delegatie van de Conference of Presidents of Major American Jewish Organizations, die deelnamen aan het galadiner na afloop van de eerste vergadering. Tijdens het diner sprak Elmar Brok, voorzitter van de Commissie voor Buitenlandse Zaken van het Europese Parlement. Nederland wordt in het Europese Joodse Parlement vertegenwoordigd door Rachel Levy, Grigory Pasternak, Joe van den Bergh (kleinzoon van Chacham S. Rodrigues Pereira z”l) en Nathan Moked.
Uw secretaris, luisterend naar een simultane vertaling
Ilan Obadia:
Toe Biesjbatviering
We kwamen aan bij de boerderij. En we gingen naar een zaal, daar gingen wij allemaal lekkere dingen zetten. Toen kregen wij een blaadje met een samenvatting van de schoteltjesavond, en namen we alles door. Ook kregen wij de 7 vruchten, daar heb ik veel van geleerd. Toen dat af was gingen wij alle vruchten eten met chocolade saus, dat vond ik heel lekker. Om half 4 werden we opgehaald door een vrouw en gingen we naar een stal met 2 varkens, 3 koeien, 2 geiten en 1 kip, het
stonk er heel erg. Er waren nog stallen met geiten, die waren heel lief. En een stal met konijnen, cavia’s en chinchilla’s, die waren heel cool, maar we mochten de cavia’s een wortel geven, dat vond ik heel leuk. Er waren ook nog kalkoenen, die vond ik niet leuk. Maar we gingen naar paarden en ezels, die waren heel grappig. Toen liepen we door naar de hele kleine geitjes, die waren schattig, maar toen gingen we naar de pauwen.
Joey Shaby (links) en Jonathan Bachrach (rechts) poseren in de sneeuw, terwijl de rest daarachter de konijnen voert Ilan Obadia poseert met een chinchilla
Ilan Obadia:
Toe Biesjbatviering
Daarna gingen we naar een hok met konijnen, mijn zus en ik mochten in een hok een wortel geven. Toen was er nog een hok met konijnen, dat was heel schattig.
Daarna gingen wij naar huis en het was een gezellige middag. Op het einde kregen wij een bloem mee.
Tijdens de rondleiding over de boerderij kunnen ook de pony's niet ontbreken
Besnijdenis
De laatste jaren zijn er zeer sterk wisselende opvattingen over de lange termijn gevolgen van de besnijdenis op religieuze grondslag bij jongens. Deze opvattingen hebben vaak een sterk emotioneel karakter. Er blijkt echter zeer weinig goed uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek naar deze lange termijn effecten te zijn gedaan. Omdat naar de mening van drie medisch onderzoekers gedegen kennis op dit gebied noodzakelijk is in dit huidige tijdsbeeld, hebben zij een groep onafhankelijke onderzoeker geformeerd en besloten tot het opzetten van bijgaand onderzoek. Het onderzoek is aangemeld bij de medisch-ethische toetsingcommissie van het Flevoziekenhuis te Almere. De gegevens voortvloeiend uit het onderzoek kunnen en zullen niet herleidbaar zijn tot individuele personen. Al enkele honderden mensen hebben aan het onderzoek hun medewerking verleend door de enquête in te vullen op http://besnijdenisonderzoek.nl
Het is voor de voortzetting van de besnijdenis (Briet Mila) van groot belang dat dit aantal respondenten verder wordt uitgebreid. Uiteraard is men op zoek naar mannen die een Briet Mila hebben gehad. Vandaar het verzoek aan de Joodse Gemeenten om deze e-mail aan de leden van de Joodse Gemeente door te sturen, zodat er meer mensen aan dit onderzoek meewerken.
Onderzoekers Dr. A.P. Kater is als internist-hematoloog verbonden aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Naast patiëntenzorg doet hij zowel basaal als klinisch wetenschappelijk onderzoek. Drs. B. Meijer is als uroloog verbonden aan het Flevoziekenhuis in Almere. B. Verdonck is vijfdejaars geneeskundestudent aan de UvA.
Ontdekking
In de bibliotheek Ets Haim - Livraria Montezinos van de Portugese Synagoge in Amsterdam is onlangs een zeventiende eeuws handschrift geïdentificeerd als een eerste, tot nu toe onbekende, Spaanse vertaling van Erasmus Lof der zotheid (1511). De ontdekking in de bibliotheek van de Portugese Synagoge werd gedaan door Hispanisten Prof. dr. Harm den Boer (NL) en Dr. Jorge Ledo (ES), verbonden aan de Leerstoel Spaanse letterkunde van de Universität Basel. De vondst kan spectaculair genoemd worden omdat Lof der zotheid (Moriae encomium) en andere werken van Erasmus door de Spaanse Inquisitie in 1559 op de Index van verboden werken waren gezet. Pas in 1842, acht jaar nadat de Inquisitie definitief was afgeschaft, verscheen een eerste Spaanse vertaling in druk.
De ideeën van Erasmus vonden grote weerklank in het Spanje van Karel V, maar kwamen door Luther´s breuk met de katholieke kerk in een kwaad daglicht te staan. Er is veel gespeculeerd over het bestaan van vroege Spaanse vertalingen van Lof der zotheid, waarvan sporen zouden zijn te vinden in de bekende schelmenrom an Lazarillo de Tormes en in Cervantes' Don Quijote. Nooit was er echter bewijs gevonden. Het handschrift, dat in de historische bibliotheek Ets Haim van de Portugese Synagoge in Amsterdam wordt bewaard, staat in een gedrukte catalogus van de bibliotheek vermeld, maar zijn belang als eerste Spaanse vertaling van Lof der zotheid
Ontdekking
was tot nu toe aan de aandacht van de wetenschap ontsnapt. De historische achtergrond van de Portugees-Israëlietische Gemeente, opgericht door joden die tot de vervolgde minderheid behoorden van de Spaanse en Portugese nieuw christenen (bekeerde joden of hun afstammelingen) geeft de aanwezigheid van het handschrift in de bibliotheek van de synagoge een speciale dimensie. Hoewel Erasmus weinig sympathie koesterde voor de joden, waren zijn opvattingen van eenvoud en innerlijke vroomheid erg populair onder deze nieuw christenen. Hoe het handschrift in de bibliotheek is beland, is op dit moment niet vast te stellen. De tekst is te vinden in een eenvoudig kalfsperkamenten bandje van quarto formaat (c. 19 x 15 cm), geschreven op papier, in een Iberisch handschrift dat kenmerkend is voor de zeventiende eeuw. Taalkundige eigenschappen doen echter vermoeden dat het handschrift teruggaat op een zestiende eeuwse tekst, die als verloren moet worden beschouwd. Dr. Jorge Ledo en Prof. Harm den Boer werken momenteel gezamenlijk aan een kritische uitgave van het handschrift, die ze dit jaar hopen te voltooien.
Het handschrift is vanaf 15 februari te bezichtigen in de schatkamers van de Portugese Synagoge. De bibliotheek Ets Haim - Livraria Montezinos is slechts op afspraak te bezoeken. Lezing: Erasmus aan de Amstel Op 26 februari om 14.00 uur geeft Prof. dr. Harm den Boer een lezing in het Joods Historisch Museum. Hij gaat in op de vondst die hij samen met zijn collega Dr. Jorge Ledo heeft gedaan van de eerste tot nu toe onbekende vertaling van Erasmus Lof der zotheid. Hij zal een aantal details van het handschrift bespreken, zoals de vaststelling waar het werkje vandaan komt, hoe het in de bibliotheek kan zijn beland en wat de voornaamste eigenschappen zijn van de Spaanse tekst van de vertaling. Meer informatie Joods Cultureel Kwartier Amsterdam Ets Haim en de statige Portugese Synagoge vormen samen met het cultureel toonaangevende Joods Historisch Museum, het JHM Kindermuseum en het indringende monument de Hollandsche Schouwburg het Joods Cultureel Kwartier Amsterdam. Bron: Joods Historisch Museum
Ribi drs. A.W. Rosenberg:
De Parasa van de Week - Teroema Van de Benee Israel wordt gevraagd om 66, 1: “De hemel is Mijn troon en de aarde een bijdrage voor de bouw en inrichting mijn voetenbankje.” Later zegt Salomo: van het Heiligdom, ieder naar zijn hart “Zie, de hemel, zelfs het hoogste niveau hem ingeeft. De eerste eeuwen van het van de hemel kan U niet bevatten, des te bestaan van onze gemeente gaf het hart minder dit huis dat ik gebouwd heb” (1 aan veel leden in om een bijdrage aan de Kon. 8, 27). eredienst te leveren en daarom zien wij in de schatkamers onder de bijgebouwen Alsof deze vraag niet moeilijk genoeg is, veel prachtige zaken. Vaak vergeten wij vraagt Abravanel verder: ofschoon het dat er, naast het imposante complex zelf, joodse volk geen beelden mag maken, nog veel andere bijdragen geleverd zijn. moeten zij cherubs maken op het deksel De collectie Sifree Tora alleen al is een van de Ark van het Verbond. Een tafel met indrukwekkend bewijs van de liefde en het toonbroden en reukwerk, brood dat zeven vakmanschap waarmee in Portugees-joods dagen bleef staan en dan nog elders werd Amsterdam de hoge kwaliteit van het opgegeten, heeft de Almachtige dat nodig? sofroet (het schrijven van Sifree Tora, tefilien en mezoezot) in stand gehouden R. Efraim Lunshitz geeft in zijn werk Keli werd. Jakar de volgende uitleg: Al onze verklaarders proberen een diepere, Andere terreinen waarop velen door de geestelijke betekenis te zoeken voor deze eeuwen heen een bijdrage leverden was gebruiksvoorwerpen en zich niet te de eredienst zelf, met alle noodzakelijke beperken tot de oppervlakkige betekenis. onderdelen en liturgische muziek, maar op Achter deze schijnbaar willekeurige de eerste plaats het onderwijs, waardoor voorschriften tot in detail moet een van jongs af aan op systematische manier weloverwogen doel zitten en de meeste joodse kennis werd opgebouwd. De ter van onze geleerden hebben geprobeerd, plaatse opgeleide leiding beschikte niet dat te achterhalen, ieder naar beste alleen over halachische, maar ook over kunnen en naar eigen voorkeur. Rasji profane kennis, zodat zelfs beginnende beperkt zich meestal tot de letterlijke rabbijnen in staat waren moeilijke betekenis, maar sluit de midrasj niet uit problemen uit het dagelijkse leven op alle als de tekst er om vraagt. terreinen van het joodse recht op te lossen. Beide verklaarders gaan dan op zoek naar een allegorische verklaring, waarbij Het lijkt alsof de parasa zich alleen bezig Abravanel probeert ‘de juiste’ houdt met de technische aspecten van de interpretatie te vinden waarbij hij de bouw van het Heiligdom, materialen, opvattingen van Maimonides ‘erg zwak’ kleuren, afmetingen en dergelijke. Een noemt en die van Levi ben Gersjom stoffelijke woning voor een onstoffelijke (Ralbag) ‘langdradig en vergezocht.’ De Koning van het heelal om te midden van filosofische verklaringen van christelijke Zijn volk te wonen? Staat er niet in Jesaja exegeten verwerpt hij als kosmologisch
ש
Ribi drs. A.W. Rosenberg:
De Parasa van de Week - Teroema
waarbij de Misjkan de kosmos zou voorstellen en de mens de microkosmos. Voor hem staat het Heiligdom voor het geestelijke, voor ethische lessen en waarden.
verplichte sjabbatrust leren uit de werkzaamheden voor de bouw van de Misjkan, behalve het verbod om ons op sjabbat buiten de grenzen van onze woonplaats te begeven.
Hoe het ook zij, wij geven eerder de voorkeur aan de opvatting van de Keli Jakar dat alle verschillende manieren van uitleg bijdragen aan de vergroting van onze kennis van de ontelbare facetten van de Tora, dan aan de mening van Abravanel dat er maar één ware uitleg bestaat. Moderne commentatoren hebben dan ook een heel nieuwe benadering gevonden door te wijzen op de parallellen tussen de beschrijving van de schepping en die van de opdracht tot de bouw van de Misjkan. Zij laten zien dat er zoveel overeenkomstig woordgebruik is in beide verhalen, dat deze parallel zich aan ons opdringt. Zo kunnen wij leren dat de bouw van het Heiligdom de joodse mens gelegenheid gaf om het scheppingswerk op eigen menselijk niveau na te bootsen. Zegt de Allerhoogste ter voltooiing van de schepping: “En G’d zegende de zevende dag”, dan staat er aan het einde van de bouw van de Misjkan: “En Mozes zegende hen.” Als wij vragen naar de inhoud van die zegen, dan zegt Rasji: “Hij zei hen: moge de G’ddelijke Aanwezigheid rusten op het werk van jullie handen.”
Wanneer wij onze rust op sjabbat combineren met de bezinning en de verdieping van studie en het gebed in ons mikdasj meat, onze Snoge in Amsterdam of Amstelveen, dan nemen wij de opdracht van de Tora ook in onze tijd ter harte. Het materiële deel van de eredienst kunnen wij, ook als ons dat niet direct gevraagd wordt, bevorderen door, naar ons hart ons ingeeft, bij te dragen aan het onderhoud en verfraaiing van de gebouwen en de gewijde voorwerpen, zodat er altijd klee kodesj in goede staat beschikbaar zijn om extra glans te geven aan de dienst van ons hart.
Zoals de rust van de sjabbat de voltooiing was van de schepping, zo moest ook het scheppende werk van de bouw van het Heiligdom op Sjabbat stil liggen; zo is het nog begrijpelijker dat de mondelinge Tora ons laat zien dat wij alle vormen van
De jarigen van de afgelopen periode
Mw. J Emanuels - Duym (Amsterdam) Dhr. M. Shabi (Amsterdam) Dhr. L. Fine (Amstelveen) Dhr. S. Gigi (Amsterdam zuid-oost) Dhr. L.B. Gans (Amsterdam) Dhr. R. Bouscher (Amsterdam) Dhr. S.L. Beck (Amsterdam) Mw. S.T. Klinger - Gomez de Mesquita (Amsterdam) Dhr. D.M. Clapper (Amstelveen) Dhr. A.L. Cortissos (Amstelveen) Mw. S. Cortissos - Gerez (Amstelveen) Mw. E. Jonker - Aziri (Ouderkerk a/d amstel) Dhr. A. Bolle (Amsterdam) Dhr. D. Rodrigues Pereira (Amstelveen) Tomer Iwan (Amsterdam) Michael J. Obadia (Purmerend) Nathan Belinfante (Amsterdam) Achira Z. Beck (Amsterdam) Machli J. Beck (Amsterdam) Tamar A. Tahan (Amstelveen) Thalia C. Obadia (Purmerend) Uriel J.E. Lobatto (Amstelveen) Hannah G. Kotek (Amstelveen) Ronie M.H. Mock (Amstelveen) Na'ava R.M. Suissa (Amstelveen)
