Gemeente Amersfoort
RAADSVOORSTEL
Van Aan Portefeuillehouder
: Burgemeester en Wethouders : Gemeenteraad : Burgemeester L.M.M. Bolsius
B&W-vergadering De Ronde Agenda Het Besluit Vastgesteld besluit
: 11-06-2013 : 25-06-2013 : 09-07-2013 :
Reg.nr. Datum Agendapunt
: 4410213 : 11 juni 2013 :
TITEL Nieuw Perspectief – ‘loslaten in vertrouwen’
BESLISPUNTEN I.
Het college te verzoeken tenminste eens per kwartaal de voortgang te presenteren van de verkenningen naar werkwijzen vanuit een Nieuw Perspectief, met daarbij aandacht voor de gevolgen voor rol en positie van alle betrokken partijen;
II.
Kennis te nemen van de thema’s waarop deze verkenningen naar nieuwe werkwijzen in 2013 zijn gericht, te weten: a. “Onze buurt” – naar gedeelde verantwoordelijkheid voor de publieke ruimte; b. “Vangnet met meerwaarde” –naar nieuw samenwerken rond kwetsbare Amersfoorters; c. “Beweging in het sociale domein” – samen oppakken van gedecentraliseerde rijkstaken; d. “Online gemak”- naar een gedigitaliseerde, selfservice, doelmatige dienstverlening; e. “Een sterke regio” – naar een adequate en soepele samenwerking met de buren; f. “Duurzaam geeft meerwaarde” – naar een duurzame, dynamische en vitale stad.
III. Fractievoorzitters te verzoeken om het voortouw te nemen voor de vorming van een werkgroep die nog deze raadsperiode met voorstellen komt waarin invulling wordt gegeven aan de veranderende verhouding, taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en burgers. Fractievoorzitters te verzoeken zo spoedig mogelijk een concept opdracht voor de werkgroep voor te leggen aan de raad.
AANLEIDING In 2012 heeft het college aan de ambtelijke organisatie opdracht gegeven om verkenningen voor te bereiden. Deze verkenningen vinden plaats onder de noemer ‘Nieuw Perspectief’. In deze verkenningen wordt voor een aantal beleidsterreinen onderzocht of er beter en doeltreffender gewerkt kan worden, met name door betere samenwerking en/of door een andere rolverdeling met groepen inwoners en organisaties uit de stad. Ook wordt bekeken of een andere manier van werken kan leiden tot bezuinigingen op de gemeentebegroting. Dat Amersfoort hiermee bezig is, staat niet op zichzelf. Bij de voorbereiding van de verkenningen is gekeken naar ontwikkelingen binnen Nederland en in het buitenland. Op veel plekken wordt onderzocht hoe de lokale overheid beter rekening kan houden met maatschappelijke ontwikkelingen, zoals het feit dat inwoners steeds beter geïnformeerd zijn en hun meningen en belangen steller en gemakkelijker met elkaar kunnen delen. Inmiddels is een groot aantal studies verschenen waarin wordt aangetoond dat de lokale overheid zijn rollen en verantwoordelijkheden kritisch moet bezien.1 1 Onder andere: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid – Vertrouwen in Burgers (mei 2012); Raad voor het Openbaar Bestuur – Loslaten in Vertrouwen (dec. 2012); Ministerie van BZK/Nederlandse School voor Openbaar Bestuur - Pop-up publieke waarde (mei 2013)
Inlichtingen bij:
Jos van Winkel, S&B, (033) 469 43 18
Gemeente Amersfoort raadsvoorstel 4354299 pagina 2
De verkenningen worden langzaamaan steeds concreter. Nu wordt ook duidelijk dat de verkenningen diepgaande invloed kunnen hebben op de verdeling van verantwoordelijkheden tussen gemeente en stad. Het is zaak dat zowel college als raad hierbij goed zijn betrokken. Dat kan door middel van agendering in De Ronde. Deze besprekingen hebben tot doel om resultaten van verkenningen te delen. Indien de verkenningen leiden tot wezenlijke veranderingen in gemeentebeleid en de uitvoering daarvan, worden deze in de vorm van afzonderlijke raadsvoorstellen voorgelegd aan de raad. Een ander punt betreft de instelling van een raadswerkgroep die zelfstandig onderzoekt en advies uitbrengt over de veranderende rol van de lokale overheid. In de brief van informateur Jan van Bergen (d.d. 29 januari 2013) zijn suggesties gedaan voor de vorming van een werkgroep. Omdat de inrichting van en opdracht aan zo’n raadswerkgroep moet worden afgewogen en vormgegeven in relatie met andere (aanpalende) onderwerpen, zoals de raadsbetrokkenheid bij Het Nieuwe Samenwerken, stelt ons college voor om de fractievoorzitters te vragen een en ander vorm te geven.
SAMENHANG Vijftien jaar geleden heeft Amersfoort de regiewerkwijze ingevoerd en de gemeente staat daar nog steeds om bekend. Toen werd met de operatie “Doen wat nodig is” een drieslag gemaakt: een principiële takendiscussie; een omvangrijke bezuiniging; en een grote organisatieverandering. Inmiddels zijn de tijden veranderd en moet de organisatie zich aanpassen aan de nieuwe situatie en verhoudingen. De organisatieontwikkeling is onder de titel ‘Samen-foort’ inmiddels van start gegaan (zie Raadsinformatiebrief 2013-27 en de bijbehorende folder met voorbeelden uit de stad). Kortom, we hebben te maken een drieslag “Samen doen wat nodig is”: Nieuw Perspectief – samen werken in vertrouwen Planmatig bezuinigen – samen meer doen met minder Een vernieuwende, open organisatie – Samen-foort. Zit de Amersfoortse samenleving hier op te wachten? Daar ziet het wel naar uit. Vele burgerinitiatieven laten zien dat maatschappelijke meerwaarde tot stand komt zonder dat de overheid aan het roer zit, van ‘De Stier’ tot aan ‘De Wagenwerkplaats’ en van ‘Hoofdstad van de Smaak’ tot aan de ‘Marathon Amersfoort’. Samenwerken in een nieuwe rolverdeling brengt ons verder. De gemeente kiest een bescheiden rol en werkt vanuit de vraag wat de samenleving van nu nodig heeft, o.a. om dat zelforganiserend vermogen te ondersteunen. We merken op dat de verkenningen en de in te stellen raadswerkgroep een relatie hebben met het burgerinitiatief Het Nieuwe Samenwerken. Dit zijn weliswaar gescheiden trajecten, maar het spreekt voor zich dat de samenhang groot is, en afstemming en communicatie noodzakelijk. DE INSTELLING VAN EEN RAADSWERKGROEP
Informateur Jan van Bergen heeft in zijn brief aan de raad van 29 januari 2013 geadviseerd een werkgroep vanuit de raad in te stellen, waarin invulling wordt gegeven aan een “vernieuwd overheidsdenken”, met nieuwe verhoudingen tussen raad, college en stad en een duidelijke verdeling van verantwoordelijkheden en werkafspraken. Een en ander in relatie met mogelijkheden om de gemeentebegroting te ontlasten. Het is aan de raad om dit advies al dan niet over te nemen. Het college is van oordeel dat een raadswerkgroep een belangrijke bijdrage kan leveren aan de discussie over de vormgeving van onze bestuurlijke werkwijze en nieuwe samenwerking met inwoners en organisaties in de stad. Het advies van de raadswerkgroep zal daarbij richting kunnen geven aan sturingskwesties zoals: • De wijze waarop college- en raadsleden, binnen gedualiseerde verhoudingen, worden betrokken en kunnen bijdragen (deel uitmaken van de doe-democratie?); • Welke gevolgen een nieuwe rolverdeling heeft voor de wijze waarop wij over publieke taken tot beslissingen komen (de ROB stelt immers: “geen burgerschap zonder zeggenschap”); • Wat een en ander voor gevolgen heeft voor de wijze waarop wij de regiewerkwijze doorontwikkelen en omgaan met verbonden partijen (wij zijn regie- maar ook centrumgemeente); • Samenspel tussen raad, college en organisatie - waarover n.a.v. de audit van Twynstra Gudde al een reflectie startte – en dan ook het samenspel met bewoners en ondernemers.
Gemeente Amersfoort raadsvoorstel 4354299 pagina 3
ARGUMENTEN Bij beslispunt I: Betrokkenheid van de raad is belangrijk voor het slagen van de verkenningen Voorop moet staan dat wij onze werkwijze aanpassen aan de wensen en eisen van de veranderde samenleving. De noodzakelijke financiële inkrimping is voor ons een katalysator, niet de enige motivering. De verkenningen kunnen echter niet zonder nauwe betrokkenheid van de raad. Bij Beslispunt II: Nieuw Perspectief sluit aan op de noodzakelijke organisatie ontwikkeling De gemeentesecretaris heeft eerder een analyse van de organisatie gemaakt die door de audit van Twynstra Gudde is bevestigd en aangevuld. Inmiddels is een dialoog op gang gebracht over het samenspel tussen raad, college, en organisatie. Ook is een organisatieontwikkeling gestart, gericht op bedrijfscultuur en aansturing. De ambitie van een lerende, open, op samenwerking gerichte organisatie gaat hand in hand met de vernieuwing van werkwijze vanuit een Nieuw Perspectief. Bij beslispunt III: Fractievoorzitters aan zet Het overleg van fractievoorzitters vormt de voor de hand liggende plek waar de instelling van een raadswerkgroep en de opdrachtformulering kunnen worden voorbereid. Een raadswerkgroep werkt onder eigen verantwoordelijkheid in opdracht van de raad, maar zal naar zeker ook raken aan verkenningen uit Nieuw Perspectief en ontwikkelingen die passen bij Het Nieuwe Samenwerken. Verkenningen ‘Nieuw Perspectief’
Raadswerkgroep
Vernieuwd overheidsdenken
Het Nieuwe Samenwerken (burgerinitatief)
KANTTEKENINGEN 1. Tijdens de verbouwing blijft de winkel open De verkenningen en de raadswerkgroep kosten bestuurlijke aandacht van college en raad, en ambtelijke capaciteit. Tegelijk blijft tijdens de verbouwing de winkel open. Knelpunten in de werkdruk van raad, college en organisatie zullen goed in gemonitord moeten worden. 2. Raadswerkgroep zal moeten werken met strakke planning De gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 zijn in aantocht. Het zou voor de raad goed zijn als het advies nog voor het kerstreces aan de raad wordt aangeboden. De implementatie van aanbevelingen kan onderdeel uitmaken van de verkiezingsstrijd en al dan niet meegewogen worden in een toekomstig coalitieakkoord. 3. Advies moet leiden tot duidelijke keuzemogelijkheden waarop fractie standpunten bepalen Het advies van de raadswerkgroep zal moeten leiden tot ontwikkelingsrichtingen/scenario’s waarin opties worden opengehouden. Het advies moet fracties helpen om hun eigen standpunten te bepalen. 4. Voor echte verandering is meer tijd nodig Ondanks een flinke dosis pragmatisme kost het verkennen van andere werkwijzen voor zowel Nieuw Perspectief als de raadswerkgroep– de nodige tijd. Het invoeren en echt laten werken van nieuwe werkwijzen komt daar nog achteraan. Ook kunnen verkenningen mislukken. De processen van Nieuw Perspectief en de raadswerkgroep zijn in zekere zin een experiment. Het zijn bouwstenen voor een veranderende overheid die doeltreffender en doelmatiger wordt.
Gemeente Amersfoort raadsvoorstel 4354299 pagina 4
FINANCIËN De verkenningen onder Nieuw Perspectief worden grotendeels door eigen medewerkers uitgevoerd en externe inhuur wordt beperkt gehouden.
BETROKKEN PARTIJEN Raad, college, deelnemers van Het Nieuwe Samenwerken, bewoners, ondernemers en instellingen uit Amersfoort, buurgemeenten en andere overheden.
Burgemeester en wethouders van Amersfoort, de secretaris,
de burgemeester,
BIJLAGE 1. ADVIES ROB - LOSLATEN IN VERTROUWEN (DEC. 2012) BIJLAGE 2. UITGANGSPUNTEN EN VERKENNINGEN ‘NIEUW PERSPECTIEF’ BIJLAGE 3. VERKENNINGEN IN 2013
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
RAADSBESLUIT
Reg.nr.4410213
De raad van de gemeente Amersfoort; op basis van het voorstel van burgemeester en wethouders van 11 juni 2013, (nr.4410213);
b e s l u i t: I.
Het college te verzoeken tenminste eens per kwartaal de voortgang te presenteren van de verkenningen naar werkwijzen vanuit een Nieuw Perspectief, met daarbij aandacht voor de gevolgen voor rol en positie van alle betrokken partijen;
II.
Kennis te nemen van de thema’s waarop deze verkenningen naar nieuwe werkwijzen in 2013 zijn gericht, te weten: a. “Onze buurt” – naar gedeelde verantwoordelijkheid voor de publieke ruimte; b. “Vangnet met meerwaarde” –naar nieuw samenwerken rond kwetsbare Amersfoorters; c. “Beweging in het sociale domein” – samen oppakken van gedecentraliseerde rijkstaken; d. “Online gemak”- naar een gedigitaliseerde, selfservice, doelmatige dienstverlening; e. “Een sterke regio” – naar een adequate en soepele samenwerking met de buren; f. “Duurzaam geeft meerwaarde” – naar een duurzame, dynamische en vitale stad.
III. Fractievoorzitters te verzoeken om het voortouw te nemen voor de vorming van een werkgroep die nog deze raadsperiode met voorstellen komt waarin invulling wordt gegeven aan de veranderende verhouding, taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en burgers. Fractievoorzitters te verzoeken zo spoedig mogelijk een concept opdracht voor de werkgroep voor te leggen aan de raad.
Vastgesteld in de openbare vergadering van … de griffier
de voorzitter
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
BIJLAGE 1: ADVIES ROB - LOSLATEN IN VERTROUWEN Amersfoort is niet de eerste en niet de enige die op zoek is naar Nieuw Perspectief. Zo bracht de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) het toonaangevende advies uit “Loslaten in vertrouwen. Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving” (dec. 2012). Daarin adviseert de ROB op verzoek van de minister van BZK over de ‘vermaatschappelijking van overheidstaken’. Een paar verfrissende punten uit dit advies zijn: • Veel publieke taken die wij nu als overheidstaken zien zijn ooit begonnen als particulier initiatief en gaandeweg ‘geprofessionaliseerd’; • De vitale samenleving, waarin burgers en ondernemers actief en betrokken zijn en zich belangeloos inzetten voor hun medemensen, buurt, vereniging, gemeente, de natuur of ander ideaal, is springlevend en kan de vermaatschappelijking van taken aan; • Valkuil van de overheid daarbij is overvragen van vrijwilligers, overnemen van initiatieven en overspoelen van initiatieven met procedures en regels; • De motivatie bij het overdragen van publieke taken aan burgers en hun verbanden moet de erkenning van de eigen kracht zijn en niet enkel bezuinigen of het ‘afwentelen’ van kosten; • De overheid moet een vangnet blijven garanderen voor kwetsbaren in de samenleving. De ROB adviseert om werk te maken van de overgang naar de ‘voorwaardenscheppende staat’. Wat is er nodig om die omslag te maken? Vier belangrijke punten brengt de ROB naar voren: 1. De nieuwe rol van de overheid heeft alleen kans van slagen als ook markt en samenleving adequaat functioneren en in balans zijn. ‘Meer samenleving’ betekent dus niet zomaar ‘minder markt’ want elk domein heeft z’n eigen waarde en sterke punten; 2. De omslag naar een voorwaardenscheppende staat betekent een andere werkwijze voor ambtenaren. Behalve de ‘inhoudelijk deskundige’ meer de ‘procesbegeleider’; 3. Politici moeten daadwerkelijk meer ruimte geven aan particulier initiatief in plaats van te hechten aan de eigen formele macht en het zogenaamde politieke primaat. “Geen burgerschap zonder zeggenschap.” Ook hier gaat het om een andere balans; 4. De overheid kan in principe sturen met geld, regels, en door te communiceren. Van deze drie wordt communicatie “het belangrijkste sturingsinstrument”, zegt de ROB. Dit stelt hoge eisen aan de communicatieve vaardigheden van ambtenaren.
De ROB schetst een diepgaande verandering van de rol en het gedrag van de overheid, die nodig is om beter aan te sluiten op de netwerksamenleving. Specifieke adviezen worden gegeven aan instellingen, politici, ambtenaren, en burgers.
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
BIJLAGE 2. UITGANGSPUNTEN EN THEMA’S ‘NIEUW PERSPECTIEF’ Voor de verkenningen die horen bij Nieuw Perspectief gelden de volgende uitgangspunten: (1) Samenhang benutten De overlap in beleidsterreinen en vooral het opnieuw samenbrengen van tot nu toe gescheiden werelden is een belangrijke kans voor innovatie. We kunnen dan denken aan het brengen van samenhang binnen het sociale domein, maar ook de relaties van het sociale en het fysieke domein, de dienstverlening integraler bezien, de leefbaarheid vasthouden door integrale aandacht voor veiligheid, wijken en wijkontwikkeling en het beheer van de openbare ruimte. (2) Amersfoort moet dynamisch blijven De groei van de stad loopt terug maar de dynamiek niet: Amersfoort biedt ruimte aan ontwikkeling en vernieuwing. Omdat de toekomst niet voorspelbaar is moeten we vooral flexibel op veranderingen kunnen inspelen. Voor de stad blijft goede bereikbaarheid, ook via de glasvezel, essentieel. We willen economische vitaliteit en innovatie gericht stimuleren. Uitstekende dienstverlening en beperking van regeldruk geeft ruimte voor ondernemerschap en is goed voor de werkgelegenheid. (3) Amersfoortse kwaliteiten koesteren Amersfoort heeft kwaliteiten. Amersfoort heeft in het land een unieke positie: veel jonge hoogopgeleiden willen hier met hun gezin zorgtaken en carrières combineren. Voorzieningen, cultuur, onderwijs, opvang: wat Amersfoorters gelukkig maakt is goed voor de stad en omgekeerd. Wij zijn aantrekkelijk als woon-werk stad met een veilig, groen, en kindvriendelijk klimaat. Naast de historische binnenstad, economische dynamiek, goede bereikbaarheid en het aantrekkelijke woonklimaat is de mentaliteit in de stad belangrijk. Een combinatie van ambitie, openheid, en de ontspannen sfeer. De stad heeft veel plekken om elkaar te ontmoeten en heeft sterke, open netwerken. Amersfoort geeft om de kwaliteit van leven en wil een duurzame stad zijn. (4) Overheid blijft schild voor de zwakken De overheid heeft meerdere rollen. Een ervan is het stimuleren van gemeenschapszin en zorg voor elkaar. Zowel vanuit medemenselijkheid als om talent te benutten. De overheid is het schild van de zwakken - liefst om zelfredzaam te maken. Deze overheidstaak is vastgelegd in wetgeving. Toch is ook hier veel vernieuwing gaande. De gemeente krijgt taken van het rijk, staat dichter bij mensen en kan meer samen-redzaamheid organiseren. Kortom: ook hier is een nieuw perspectief gewenst. (5) Niet alles kan tegelijk Het aantal mogelijke thema’s voor deze verkenningen is veel groter dan wat in 2013 aan de orde komt, maar om effectief te veranderen met betrokkenheid van andere partijen is beperking geboden. De gekozen thema’s kunnen: verbindingen leggen tussen beleidsterreinen of de rolverdeling onder de loep nemen; zicht bieden op substantiële besparingen; praktisch uitvoerbaar zijn en goed uit te leggen. Thema’s voor latere jaren zijn beschikbaar. (6) Vermindering van kosten Verkenningen moeten bijdragen aan ontlasting van de gemeentebegroting. Met andere woorden: een andere werkwijze moet niet alleen leiden tot inhoudelijke verbeteringen, maar ook tot lagere kosten voor de gemeente. De verkenningen waarover het college in gesprek wil blijven met de raad en andere betrokkenen zijn gericht op vijf thema’s (deze thema’s worden hier globaal weergeven; concrete informatie over de verkenningen in 2013 vindt u in BIJLAGE 3): Thema 1: Publieke ruimte Dit thema biedt bij uitstek mogelijkheden om de rolverdeling tussen samenleving en gemeente op nieuwe leest te schoeien. Voor veel mensen is de publieke ruimte een zaak waar de
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
gemeente voor verantwoordelijk is. Daar is meer ruimte nodig voor het initiatief van de bewoners en ondernemers. Thema 2: Zorgzaam voor elkaar Waar zelfredzaamheid tekort schiet, tijdelijk of langer, is het gaandeweg gewoon geworden om meteen naar de overheid te kijken voor oplossingen. De stap daarvóór, ‘samen-redzaamheid’ om een tekort op te vangen, wordt dan overgeslagen. Zorgzaam-voor-elkaar wordt te snel uit handen genomen en ‘geprofessionaliseerd’, terwijl het juist nodig is om de werkwijze van de gemeente aan te passen aan de ‘civil society’. De overheid kan dan een adequaat vangnet blijven garanderen. We hebben hierin twee sporen: (1) waar de overheid het vangnet vormt, dit ook slim en efficiënt organiseren (werk met werk maken), en (2) samenredzaamheid ruimte geven en benutten. Thema 3: Doelmatige dienstverlening Dit thema beoogt om met andere werkwijzen zowel de dienstverlening te moderniseren als de kosten te verlagen. De gemeentelijke overheid is voor een aantal dienstverleningstaken monopolist en dient zichzelf efficiëntienormen op te leggen en tevredenheidmetingen te doen, en daarin ambitieus te blijven. Tegelijk wordt soms wat van de klant gevraagd: de dienstverlening moet wél doelmatig zijn, dus niet alles kan en niet elk kanaal kan in de lucht blijven (‘kanaalsturing’). Thema 4: Betere samenwerking Samenwerking is een sleutelwoord voor de overheid. De kwaliteit van de samenwerking is vaak doorslaggevend voor het eindresultaat. Het gaat om zeer uiteenlopende niveaus: samenwerking met verenigingen en instellingen uit de stad; met buurgemeenten; met private partijen en met andere overheden. Ook samenwerking tussen derden onderling kan problemen oplossen, niet altijd is de gemeente zelf aan zet. Van belang om samenwerking te laten slagen (en daar ook de vruchten van te plukken) is oog hebben voor elkaars belangen, wederzijds respect en een open instelling. Thema 5: Een vitale en duurzame stad De klimaatverandering en de toenemende prijsverhoging voor fossiele brandstoffen maken de transitie naar een duurzame samenleving onontkoombaar en urgent. Ook sociaal en economisch geeft duurzaam werken een sterke meerwaarde. Een duurzame stad willen worden is geen ideologisch strijdpunt meer maar is deel van rationeel handelen met toekomstgericht rendement.
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
BIJLAGE 3: VERKENNINGEN IN 2013 a. “Onze buurt”. De directe leefomgeving is voor velen heel concreet, tastbaar, en ‘dicht bij het bed’. De gemeentelijk werkwijze willen we meer richten op de beleving van buurtgenoten, vandaar ‘onze buurt’. In de afgelopen jaren is al veel ervaring opgedaan met zelfbeheer-projecten. Toch sluit de gemeentelijke werkwijze niet altijd aan bij de bewonersbeleving, omdat de gemeente vooral kijkt vanuit specifieke beleidsterreinen naar delen van de stad. We zouden meer ruimte moeten creëren voor zelfwerkzaamheid en voor initiatieven die in buurten en wijken zelf tot stand komen. Kan het opdrachtgeverschap voor het dagelijks beheer verdergaand worden overgedragen aan bewoners? Ondanks bezuiniging zou dan de tevredenheid niet hoeven te dalen, als bewoners kunnen beslissen waar ze prioriteiten leggen. Of het uitgespaarde geld anders besteden als ze een deel van het werk zelf uitvoeren, bijvoorbeeld het opruimen van zwerfafval door scholieren en buurtbewoners. Tussenstand: In een verkennend gesprek met enkele actieve bewoners in Hoogland en Soesterkwartier bleken zij terughoudend om de verantwoordelijkheid voor het dagelijks onderhoud volledig over te nemen, omdat ze tevreden zijn over de wijze waarop de gemeente het beheer uitvoert en vinden dat bewonersverantwoordelijkheid van onderaf moet komen. Tegelijkertijd is er wel interesse om verder te praten over andere vormen van betrokkenheid bij beheer, waarin wij hen willen faciliteren en enkele pilots zullen starten. Mogelijk kunnen we daarnaast kansen creëren voor een buurtonderneming. Daarnaast is het van belang om vanuit een nieuw perspectief te kijken naar de grote contracten die we hebben op het gebied van het beheer van de stad. b. “Vangnet met meerwaarde”. Slim en efficiënt organiseren van waar de overheid een vangnet vormt (werk met werk maken). Een hedendaagse verkenning naar nieuwe manieren waarop de vangnetfunctie kan worden gecombineerd met maatschappelijk relevant werk zou besparingen of potentiële meerwaarde aan het licht kunnen brengen. Denk daarbij aan het voorkomen van kosten voor uitkering, stoppen met onnodige bureaucratie en rondpompen van geld en het deelnemen van onze inwoners aan het maatschappelijk leven middels werk. Kunnen door een intensivering en vernieuwing van de aanpak meer mensen met een WSW of WWB achtergrond op vacatures worden geplaatst? Om die vraag te beantwoorden werd met de SRO (verbonden partij) en het Crematorium en Begraafplaatsen een concrete business case uitgewerkt. Als meer vacatures beschikbaar komen wordt de doorstroom in het WWB/WSW-bestand vergroot en zal het bestand als totaal afnemen. De nieuwe aanpak komt bovenop de huidige werkgeversbenadering. Ter vergelijking: in 2012 werden bijna 250 mensen uit een uitkering in een reguliere baan geplaatst en zo’n 280 in een deeltijdbaan, waardoor de uitkeringslast daalde. Uitkomst: Naast maatschappelijke baten, o.a. voor betrokkenen, blijkt een tijdelijk potentieel voordeel: • Inzet van 6 WWB-ers bij het Crematorium en Begraafplaatsen, geeft in de periode 2013 – 2015 een voordeel van bijna € 100.000 (minder uitvoeringskosten en uitkeringslasten). • Inzet van 45 – 60 WWB-ers voor seizoenswerk en 1 WWB-er voor een vacature jaarrond bij de SRO, geeft als voordeel € 680.000 tot meer dan € 1 mio (minder uitvoeringskosten en uitkeringslasten). De business cases zijn positief, maar het (berekende) potentiële financiële voordeel is tijdelijk. Het Rijk corrigeert het jaar daarop de Rijksbijdrage vanwege de terugloop van mensen in de WWB/WSW. Lessen en maatregelen: Uit deze verkenning trekken wij de volgende lessen: 1. Vacatureverwerving verbetert door benutting van bestuurlijke netwerken, onze accountmananagers, en een meer commerciële benadering van werkgevers; 2. De afdeling arbeidsintegratie kent de WWB-ers zo goed dat snel een passende match tussen mensen en vacatures mogelijk is. Wij kunnen werkgevers ‘ontzorgen’ en werknemers begeleiden. Daarbij geeft het sociaal akkoord enige druk op werkgevers om
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
arbeidsgehandicapten in dienst te nemen; 3. De huidige afspraken rond Social Return bij aanbestedingen werken goed. Daarentegen staan interne regels de kans op vacatures voor WWB-ers en WSW-ers soms in de weg. Deze verkenning is reeds afgerond en op basis daarvan worden maatregelen uitgevoerd. c. “Beweging in het sociale domein”. De komende jaren willen en moeten wij een forse beweging in het sociale domein maken. Wij willen (zorg)taken beter regelen en dichter bij de mensen brengen. Er worden taken in de Jeugdzorg, AWBZ en arbeidsparticipatie overgeheveld vanuit het rijk, waarvoor minder geld beschikbaar is. De decentralisaties van deze taken bieden zowel een kans voor verbetering als ook een opgave om met een andere manier van werken de bezuinigingen zoveel mogelijk op te vangen. Er is dus, naast een transitie van taken, ook een transformatie noodzakelijk in de wijze waarop taken in samenhang worden uitgevoerd. Kortom, het thema past bij uitstek in Nieuw Perspectief en is daarom hier benoemd. Tussenstand: Over de ontwikkelingen, de visie en uitgangspunten bij de beweging in het sociale domein is de raad via een apart raadsvoorstel betrokken, in juni op de agenda. Daarnaast krijgt de raad een voorstel over de inrichting van STIPS, een van de manieren waarop informatie over voorzieningen dichter bij de mensen kan worden gebracht. d. “Online gemak”. Kunnen we de dienstverlening zó moderniseren dat de klant actiever wordt en de kosten afnemen? In de reisbranche is het al heel gewoon: je boekt zelf je ticket, kiest een comfort-niveau en print je boarding-pass. De gemeente kan hier nog wat van leren. Kunnen we 90% van de klantvragen via een ‘Easyjet-methode’ afwikkelen en dure face-toface begeleiding beperken tot de 10% voor wie het digitale kanaal niet voldoet of voor wat wettelijk nog niet mag? Tussenstand. We kiezen voor concrete acties (klein en groot), die zichtbaar zijn en gemak opleveren voor onze inwoners en bedrijven. Waarbij de uitvoeringskosten dalen door te sturen op het gebruik van het goedkoopste contactkanaal met inachtneming van wettelijke regels. We leren daarbij van andere bedrijven die ‘best in class’ zijn. Onze ambitie is om nog dit jaar vijf producten/diensten te digitaliseren aan de hand van een businesscase. Hierbij is niet enkel ‘de voorkant’ maar het hele proces in beeld, ook over de grens van onze eigen uitvoering bij bijv. keten- en regiepartners. Uit een eerste inventarisatie van ideeën en mogelijkheden blijkt een besparingspotentieel van mogelijk vele tonnen €€, sterk afhankelijk van te maken keuzen. e. “Een sterke regio”. Bij regionale samenwerking is niet alleen bedrijfsvoering aan de orde. Het behouden van de eigen identiteit is zeker zo belangrijk: voor onze buurgemeenten is het juist het behoud van die eigenheid die intensievere samenwerking op de uitvoering noodzakelijk maakt, om taken dragelijk te maken en kosten lager. Een sterke regio levert ons allemaal wat op en is goed voor Amersfoorters. Dan gaat het om samenwerking in bedrijfsvoering en in beleidsonderwerpen. Tussenstand. Welke bedrijfsvoeringstaken kunnen gezamenlijk worden uitgevoerd, om schaalvoordelen te behalen en/of kwetsbaarheid te verminderen? De gemeentesecretarissen uit de regio hebben dit laten onderzoeken. Daarbij speelt in veel gemeenten de bestuurlijke behoefte om de eigen zelfstandigheid zeker te stellen, vooral na de zgn. ‘Plasterk-brief’ over decentralisatie en de positie daarin van de 100.000+ gemeenten. In bedrijfsvoeringstaken wordt nu eerst nader verkend hoe een gezamenlijke inkoop tot stand kan komen. Op termijn liggen er kansen voor o.a. ICT en een expertisepool, mogelijk ook administraties.
Gemeente Amersfoort raadsbesluit
pagina 1
Op het gebied van inhoudelijke en beleidsmatige samenwerking zijn momenteel de volgende onderwerpen actueel: bedrijfsterreinen en coördinatie van bedrijvenvestiging; regionale woningbouwprogrammering; recreatie en toerisme (‘regiobranding’); voorzieningen (in een verkennend stadium); sociaal domein (in relatie tot de decentralisaties). Ons college hecht aan een sterke regio en heeft dat benadrukt in een brief aan de regiogemeenten (2 april 2013). Samenwerking vereist goede omgangsvormen en onderling vertrouwen. ‘Onbekend maakt onbemind’ heeft tot nu toe te veel gedomineerd. In 2013 worden enkele momenten gecreëerd waarop de colleges en de gemeenteraden elkaar kunnen ontmoeten rond actuele samenwerkingsthema’s, zoals de beweging op het Sociaal domein. Laagdrempeligheid in de onderlinge contacten heeft, zoals ook bij de samenwerking rond planstudie knooppunt Hoevelaken bleek, positieve effecten voor elk van de samenwerkingspartners. f. “Duurzaam geeft meerwaarde”. Met het gemeentelijke programma Duurzame Ontwikkeling worden goede stappen gezet maar nog niet met de impact die nodig is. De stad, de wereld en onze financiën vragen om een vlucht voorwaarts. Economisch blijven de inzichten uit de economische visie van de Commissie Van Ek leidend. Het coalitie-akkoord beschrijft ook ambities op het gebied van duurzaamheid. Voor de verdere toekomst van de stad is de vraag: hoe kunnen we de voortgang versterken naar een schaalsprong in vitaliteit en duurzaamheid? Daarbij is het perspectief van de transitie nodig. Het gaat om een blijvende verandering (in plaats van een eenmalig project) voor de lange termijn. Transities vragen om een actieve, maar wel anders acterende overheid. Van sturen en voorschrijven, naar meer anticiperen en faciliteren. Een vitale, duurzame stad is te bereiken door: • Focus op koplopers: omslag van breed draagvlak (bestaande belangen) naar smal en diep draagvlak (veranderingsbereidheid). • Identificeren van koplopers vraagt een luisterende, alerte overheid: welke onderstroom is zichtbaar en welke krachten zijn hier werkzaam? • Faciliteren van koplopers, door het helpen vormgeven van netwerken rondom koplopers en het helpen realiseren van doorbraakprojecten met koplopers. Tussenstand. Wat betekent een transitie aanpak nu concreet? Dat is onze volgende stap: identificeren van de koplopers en de doorbraakprojecten waarmee een schaalsprong mogelijk is. Een vitale, duurzame stad gaat over vele thema’s, die op complexe wijze met elkaar samenhangen. Veel is relevant, maar niet alles is even kansrijk voor een schaalsprong. Werken aan een nieuw perspectief vraagt nog steeds om keuzes. De financiële opgave bij vitale, duurzame stad gaat over meer dan euro’s. Het gaat over waarde creatie. Hoe kunnen we slimmer en met meer resultaat Amersfoort vitaler en duurzamer maken? De grootste financiële consequenties zullen in de stad worden gevoeld in de vorm van meer dynamiek en investeringen, of besparingen. Indirect plukt de gemeente daar ook de vruchten van.
