PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 26 september 2013 Verslag van de deputatie
Bevoegd deputatielid: Luk Lemmens Agenda nr. 4/59
Telefoon: 03 240 52 65
Bouwen, verbouwen en restaureren Mechelen. Aartsbisschoppelijk Paleis. Weigering aanvraag meerjarige subsidiëringsovereenkomst. Kennisname. SintRomboutskathedraal. Aanvraag meerjarige subsidiëringsovereenkomst. Goedkeuring.
Met dit verslag wordt aan uw raad gerapporteerd over het negatief antwoord op de aanvraag van een meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor het Aartsbisschoppelijk Paleis te Mechelen en wordt een ontwerp tot aanvraag van een meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen voorgelegd ter goedkeuring. Historiek
–
van
protocolovereenkomst
subsidiëringsovereenkomsten
–
naar
Aartsbisschoppelijk
Paleis
meerjarige en
Sint-
Romboutskathedraal te Mechelen In 2002 keurde de deputatie de gebudgetteerde meerjarenplanning voor de OnzeLieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen goed. Deze werd opgesteld in overleg met de Vlaamse Overheid, die haar engagementen concretiseerde in het protocol uit 2005. Dit protocol werd tot op heden nog tweemaal geactualiseerd: een eerste keer in 2008, een tweede keer in 2009. Thans worden de laatste fasen van de overeenkomst voor de Onze-LieveVrouwekathedraal te Antwerpen afgehandeld. De werken van fase 11 zijn in uitvoering. Fase 12, de laatste fase, wordt voor het einde van dit jaar gegund. Er wordt naar gestreefd om de werken af te ronden in 2015 (met uitzondering van de restauratiewerken aan het Schyvenorgel die tot 2016 zullen doorlopen). Op dat ogenblik heeft de provincie 50 jaar lang restauratiewerken uitgevoerd aan dit gebouw. De uitvoering van de protocolovereenkomst voor de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen is succesvol verlopen. Het voordeel van zo’n programma is de belofte van een jaarlijks vastgestelde premie, die de opmaak van de budgetten eenvoudiger maakt (nu dienen er jaarlijks projecten verschoven te worden naar een volgend jaar omdat de premiebeloften uitblijven). Tevens heeft men een zicht op de totale uitvoeringstermijn van de restauratiewerken en werkt men naar een bepaalde datum of doel toe. Dit werkt ook motiverend voor de aangestelde ontwerpers en voor de gebruikers van de gebouwen (‘er gebeurt eindelijk iets’, de werken worden beperkt in tijd, men kan zich er beter op voorbereiden en heeft een zicht op het einde ervan). Daarom is het wenselijk om de restauratiewerken aan het Aartsbisschoppelijk Paleis en de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen via een soortgelijk restauratieprogramma te kunnen uitvoeren.
Sinds 10 september 2010 echter werd het besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende de vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten uitgebreid met een afdeling VI/1 - Voorwaarden voor meerjarige subsidiëringsovereenkomsten (MJSO). Deze meerjarige subsidëringsovereenkomsten zijn de opvolger van de protocolovereenkomsten. Deze laatste konden echter indien nodig geactualiseerd worden terwijl bij de nieuwe aanvragen voor meerjarenplanningen (MJSO) veel strengere voorwaarden worden opgelegd. Met een MJSO worden het werkenprogramma en de mogelijke subsidiëring uitdrukkelijk vastgelegd: in jaar ‘X’ zal dossier ‘Y’ gesubsidieerd worden, voor een maximaal bedrag van ‘Z’ EUR. Daarvan kan moeilijk worden afgeweken, ook al zouden daar goede redenen voor zijn. Actualisering is dus niet meer mogelijk. Indien men bij aanvraag van een MJSO een te lage (voorontwerp)raming opgeeft, kan nadien maar de maximale premie bekomen worden zoals opgegeven bij deze raming, ook al blijkt het totaal aan premiegerechtigde posten van het uiteindelijke restauratiepremiedossier hoger te zijn. Daarom wordt het ontwerp van de MJSO voor de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen (zie verder) ter goedkeuring aan uw raad voorgelegd. Omwille van deze strenge voorwaarden is het dus van groot belang om zo accuraat mogelijke ramingen in te dienen. Het goedkeuren van een MJSO door de Vlaamse Overheid houdt echter niet in dat alle deeldossiers reeds ontvankelijk moeten verklaard zijn, met andere woorden hoeft bij de aanvraag tot MJSO geen volledig afgewerkte restauratiepremiedossiers te voegen. Een gedetailleerde raming volstaat, maar die wordt meestal pas opgemaakt bij het eigenlijke restauratiepremiedossier. Concreet houdt dit dus in dat de ontwerper reeds bij de opmaak van de aanvraag van een MJSO de opdracht moet krijgen om de ontwerpen voor alle afzonderlijke fasen op te maken. Het is ook belangrijk dat de middelen, nodig voor de uitvoering van de MJSO ter beschikking zullen zijn. Volgens het Besluit van de Vlaamse regering van 14 december 2001 houdende de vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten uitgebreid met een afdeling VI/1 - Voorwaarden voor meerjarige subsidiëringsovereenkomsten (MJSO) is een financieel plan immers onontbeerlijk. Om in aanmerking te komen voor een MJSO, moet het project voldoen aan bepaalde voorwaarden, onder andere: het project vereist een strikte uitvoeringstiming omwille van werftechnische, budgettaire of organisatorische redenen; het heeft een gefaseerde uitvoeringstermijn van minstens 3 jaar; de totale kostenraming bedraagt minstens 5 miljoen euro; het ontwerp voorziet in of verbetert de publieke toegankelijkheid. De Sint-Romboutskathedraal voldoet aan deze voorwaarden. Aartsbisschoppelijk Paleis Voor het Aartsbisschoppelijk Paleis werd door de deputatie reeds in zitting 29 maart 2007 een ontwerper aangesteld. Het voorstel van gebudgetteerd meerjarenplan voor deze site werd door de deputatie goedgekeurd in zitting van 18 december 2008. Dit meerjarenplan voorzag in een uitvoering in 7 fasen: - fase 0: onderhoudswerken, instandhoudingswerken en vooronderzoeken (prioritair); - fase 1: renovatie van de conciërgewoning; - fase 2: restauratie van de westelijke vleugel (interieur); - fase 3: restauratie van de oostelijke vleugel (interieur);
-
fase 4: restauratie van de ceremoniële ruimtes (interieur); fase 5: restauratie gevels en tuin met bijhorende gebouwtjes; fase 6: verbeteren van de klimatisatie van het Oud-Refugium van SintTruiden.
Gezien de omvang van het gebouw zijn zelfs deze afzonderlijke fasen nog omvangrijk in het kader van restauratiepremiedossiers. Ervaring leert dat grotere dossiers (> 1 miljoen euro) langer op een premie moeten wachten. In een overleg dat de dienst Infrastructuur en Vastgoed op 10 mei 2011 had met het kabinet van Vlaams minister Geert Bourgeois, stelde de kabinetschef zelf voor om voor het paleis een MJSO aan te vragen en dan de fasen 3 en 4 samen te nemen tot één fase. De fasering in de aanvraag zou dan als volgt worden verdeeld: - fase 2: restauratie van de westelijke vleugel (interieur); - fasen 3+4: restauratie van de oostelijke vleugel en van de ceremoniële ruimtes (interieur); - fasen 5+6: restauratie gevels en tuin met bijhorende gebouwtjes en het verbeteren van de klimatisatie van het Oud-Refugium van Sint-Truiden. Het dossier voor de aanvraag van een MJSO voor het Aartsbisschoppelijk Paleis werd dan ook in deze zin opgemaakt en op 14 augustus 2012 bezorgd aan Onroerend Erfgoed Brussel. Met brief van 17 juni 2013 werd echter een negatief antwoord toegezonden. De aanvraag voldoet volgens Onroerend Erfgoed niet aan alle voorwaarden die het restauratiepremiebesluit van 14 december 2001 (artikel 14/2) stelt. In wezen stelt Onroerend Erfgoed voornamelijk het publiek karakter van het gebouw in vraag. Voorstel is nu om het herwerkt dossier voor fasen 3 en 4 nog dit jaar in te dienen en het dossier fase 5 in te dienen voor de zomer van 2014. Als de ontvankelijkheidsverklaring van deze dossiers dan niet te lang op zich laat wachten zouden de premies mogelijk vastgelegd kunnen worden in de vooropgestelde jaren. 2014 Fase 2: restauratie westelijke vleugel + beveiliging 2.096.538,57 EUR 2017 Fasen 3 + 4: zone kantoren + beveiliging 4.402.663,46 EUR 2019 Fase 5: gevels, tuin en bijgebouwen 4.028.256,84 EUR (bedragen incl. btw) Aangezien het dossier voor fase 2 reeds geruime tijd geleden werd ingediend, staat het nu bovenaan de wachtlijst en zal hiervoor naar alle waarschijnlijkheid in 2014 een voorlopige premie kunnen worden toegekend, tenzij er nog andere restauratiedossiers voorrang zouden krijgen omwille van hoogdringendheid. Uitvoering van de werken blijft dus te voorzien zoals vooropgesteld in de meerjarenplanning 2013-2018. Sint-Romboutskathedraal De restauratie van de Sint-Romboutskathedraal loopt al van de jaren ‘60. In dat decennium werden architecten J. Roosemont en E. Welch (deze laatste werd na zijn overlijden vervangen door architect M. Vanhecke) aangesteld om de interieurrestauratie aan te vatten. Tot op heden werden echter nog geen werkzaamheden in het interieur uitgevoerd. In 1985 startte wel de exterieurrestauratie met ontwerpers J. Roosemont en E. Welch (deze laatste werd na zijn overlijden vervangen door architect L. Doms). De restauratiewerken verliepen moeizaam. In 2006 werd de opdracht van J. Roosemont en L. Doms ingeperkt tot de resterende delen exterieur (de lage gevels) en werd een nieuwe
ontwerper (toen bvba B.O.A., thans restauratie van het interieur.
bvba
A.R.T.E.R.)
aangesteld
voor de
Architecten Roosemont en Doms volgen de resterende delen van het exterieur verder op, met name de restauratie van de lage gevels. De totaliteit van de lage gevels werd opgesplitst in 6 fasen om tegemoet te komen aan de vraag van Onroerend Erfgoed om de dossiers af te toppen op zo’n 750.000 EUR per fase. Ondertussen werden fasen 1 en 2 reeds uitgevoerd. Fase 3 is heden in aanbesteding (premie werd aangevraagd in 2008). Fasen 4, 5 en 6 werden ingediend bij Onroerend Erfgoed. Alleen voor fase 6 werd nog geen ontvankelijkheidsverklaring ontvangen. In 2009 overleden twee trekkers van het project, m.n. mevrouw. Linda Van Langendonck, historica bij DCUL en de heer Stef Binst, ir.-architect bij de dienst Infrastructuur en Vastgoed. Hierdoor geraakte het project voor de interieurrestauratie moeilijk op gang. A.R.T.E.R. maakte in 2010 een gefaseerd meerjarenplan op voor de interieurrestauratie. Dit plan werd echter opgemaakt in de geest van de OnzeLieve-Vrouwekathedraal, m.a.w. een ineenstrengeling van vooronderzoeken en restauratiewerkzaamheden die elkaar opvolgden van schip naar hoogkoor toe. In de huidige context van de MJSO’s is dergelijke werkwijze evenwel niet meer mogelijk. Zonder vooronderzoek is de opmaak van een accurate raming voor de restauratiewerkzaamheden onmogelijk. In een overleg dat de dienst Infrastructuur en Vastgoed op 10 mei 2011 had met het kabinet van Vlaams minister Geert Bourgeois, werd deze problematiek aangekaart. Concreet betekende dit dat de ontwerper de uitvoeringstiming van het masterplan van 2010 moest verlaten en dat voor de Sint-Romboutskathedraal twee afzonderlijke MJSO’s zouden moeten worden opgesteld. Ter voorbereiding van de opmaak van de eerste MJSO besliste de deputatie op 7 juni 2012 aan bvba A.R.T.E.R. te Brussel opdracht te geven het ontwerp voor de vooronderzoeken voor de restauratie van de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen aan te vatten. De deputatie besliste tevens aan architecten J. Roosemont en L. Doms te Mechelen opdracht te geven het ontwerp voor de restauratie van de lage gevels fase 6 – bouwkundige werken voor de restauratie aan te vatten en om aan de heer Geert Van der Snickt te Aalst opdracht te geven het ontwerp voor de restauratie van de lage gevels fase 6 – glas-in-loodramen voor de restauratie aan te vatten. De eerste MJSO, die nu ter goedkeuring aan uw raad wordt voorgelegd, bevat de resterende fasen van het exterieur (fasen 4 t.e.m. 6 van de lage gevels), alle te voeren vooronderzoeken en een proefrestauratie van het interieur, opfrissen en toegankelijk maken van de zolders en het vernieuwen en aanpassen van de technische installaties in de kerk (elektriciteit, beveiliging, sanitair en CV). De aanvraag voor de tweede MJSO zal pas enkele jaren later volgen (in 2017), omdat de restauratie-opties pas kunnen worden bepaald nadat de resultaten van de vooronderzoeken gekend zijn en een proefrestauratie werd uitgevoerd, zodat de daadwerkelijke restauratiedossiers aan de hand van de genomen opties kunnen worden opgemaakt. Voor de Sint-Romboutskathedraal zouden deze MJSO’s eindelijk een vooruitgang van de werken kunnen betekenen. De laatste jaren moet immers zeer lang op de
premies voor de afzonderlijk ingediende dossiers (verschillende fasen) gewacht worden. Aan uw raad wordt voorgesteld voornoemd ontwerp tot aanvraag van een MJSO goed te keuren. Indien de aanvraag voor deze MJSO voor de SintRomboutskathedraal wordt goedgekeurd door Onroerend Erfgoed, wordt de provincie verondersteld hiervoor voldoende middelen ter beschikking te kunnen stellen. Aan uw raad wordt dan ook gevraagd om de volgende jaren de noodzakelijke kredieten te voorzien in het budget. Bij de opmaak van het ontwerp voor de aanvraag van een meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen werd rekening gehouden met de gevraagde besparingen voor het budget 2013-2018. Liggen ter inzage op de griffie: - het besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende de vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten uitgebreid met een afdeling VI/1 - Voorwaarden voor meerjarige subsidiëringsovereenkomsten; - het ontwerp voor aanvraag van een MJSO voor de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen; - brief van 17 juni 2013 van Onroerend Erfgoed; - en overzicht van de kostprijs van de geplande werken aan de gebouwen van de héritage per jaar en het bedrag dat de provincie Antwerpen hiervoor in het budget zou moeten voorzien. De deputatie keurde dit verslag goed in zitting van 5 september 2013. De provincieraad van Antwerpen, Gelet op het artikel 14/3.2º van het besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, zoals gewijzigd door artikel 1 van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 september 2010 wat betreft meerjarige subsidiëringsovereenkomsten en wat betreft de premieberekening voor open-monumentenverenigingen; Overwegende dat strengere voorwaarden worden opgelegd bij de aanvraag van een meerjarige subsidiëringsovereenkomst dan bij de vroegere protocolovereenkomst, vooral met betrekking tot de premies die op basis van zo’n meerjarige subsidiëringsovereenkomst worden vastgelegd en die niet meer geactualiseerd kunnen worden; Op voorstel van de deputatie; BESLUIT Enig artikel: De provincieraad neemt kennis van de weigering door Onroerend Erfgoed van de aanvraag van een meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor het Aartsbisschoppelijk paleis te Mechelen. De provincieraad keurt het ontwerp van aanvraag van een eerste meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de Sint-Romboutskathedraal te Mechelen, opgemaakt door de dienst Infrastructuur en Vastgoed, goed en gaat ermee akkoord dat dit voorstel als basis gebruikt wordt voor het opmaken van een ontwerp tot
aanvraag van een tweede meerjarige subsidiëringsovereenkomst voor de SintRomboutskathedraal. De provincieraad beslist de nodige middelen op de budgetten te voorzien om de meerjarige subsidiëringsovereenkomsten te kunnen uitvoeren.
