Projectleidersbijeenkomst
Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin
22 september 2011 Utrecht
Reis door de geschiedenis l n . k r e w l a a i c o s n o n a c . w w w
Ontwikkeling omgangsvormen burgers – professionals ▼
tot 1960/65
ER BOVENOP
tot 1980/85
ER NAAST
▄▄
tot 2000/05
ER VANDAAN
◄►
na 2005
EROPAF!
►◄
1850 – 1960
ER BOVENOP ▼
Basishouding sociale professionaliteit Relatie burgers – professionals
▼
- REGENTESK / HIERARCHISCH - PATERNALISTISCH
ARMENWET (1855, 1912)
Jaren 60: de wereld op zijn kop WELVAARTSEXPLOSIE DOORBRAAK NIEUWE GENERATIE GRENSVERLEGGEND / Jeugdcultuur GEESTVERRUIMEND Lof der onaangepastheid (1961 + 1967) Normalisering van het abnormale Romantisering van de afwijking Bijstandswet 1965: van genade naar recht
Machtsgreep professionals Vrijwilligers en maatschappelijk werkers in de kinderbescherming 8000 Vrijw illigers
7000
maatschappelijk w erkers
6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1966
1970
1974
1978
Recht op deskundigheid – weg met betuttelende ‘amateurs’
Bond van WetsOvertreders (BWO) afdeling Nijmegen
1965 – 1985 ER NAAST ▄ ▄ Professionele mentaliteit burgers – professionals -
-
Horizontaal / gelijkheid / gelijkwaardigheid (je/jij-en) Anti-autoritair / anti-paternalistisch (JAC, Release) Solidariserend (alternatieve en politiserende hulpverlening) Vermaatschappelijking / normalisering
De markt van welzijn en geluk (1980) Aanbod
bepaalt vraag
Professionals
scheppen hun
eigen werk
Gevolg: AARZELENDE PROFESSIONALITEIT
Post-Achterhuis-tijdperk
Taboes op: -
Afhankelijkheid Opdringerigheid Normativiteit Subjectiviteit
omgekeerde beweging Privé wereld = no-goarea Privacy = heilig De beweging wordt omgedraaid: - Vroeger: naar mensen toe - Moderne tijd: mensen naar de professionals toe
1985 – 2005 ER VANDAAN ◄►
HET INITIATIEF LIGT BIJ DE (GEMOTIVEERDE) KLANT VERZAKELIJKING / MANAGEMENT / ORGANISATIES BUREAUCRATISCH-BEDRIJFSMATIGE LOGICA DOMINANT VERKOKERING / SPECIALISMEN / DEELFUNCTIES GEMANKEERD PROFESSIONEEL ZELFBEWUSTZIJN
SYSTEEMWERELD DOMINANT STEEDS COMPLEXERE REGELS BURGERS ALS CONSUMENT / KLANT
systeemperversiteiten
ONTPERSOONLIJKING
MOBISTAR
WANTROUWEN
BEHEERSING
FRONTVERWAARLOZING Blauw op straat Huurophalen corporaties Huisbezoek jeugdzorg Schrappen conciërges Weg met de conducteurs Verpleegwerk / thuiszorg Bewaken in de gevangenissen
Afwezigheids- of performancecrisis
SYSTEEMWERELD LEEFWERELD BELEID BELEVING OVERHEID Vraaggericht BUURT INSTITUTIES NETWERKEN Klantvriendelijk REGELS EIGEN KRACHT Burgers centraal CONTROLE VERTROUWEN burgerparticipatie BEHEERSING SAMENWERKING RISICO-VERMIJDING ACTIE-VERLEIDING EFFICIENCY PERSOONLIJK RECHTMATIGHEID VERSCHEIDENHEID
STAAT / PUBLIEK
BURGERS / PRIVAAT
Ingewikkeld…
Het lijkt erop alsof we er in Nederland steeds beter in slagen om van eenvoudige oplossingen ingewikkelde problemen te maken. Verzuchting visitatiecommissie
en duur………….. 70,0
uitgaven tov huur in %
60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 aandeel onderhoud
aandeel rente
aandeel overige lasten
Verloop lasten sociale huursector vanaf 1997 als aandeel van de huur
STAAT / PUBLIEK
BURGERS / PRIVAAT
Twee bewegingen Professionals manifesteren zich in de leefwereld van burgers – organisatie van professionele nabijheid Instituties openen zich voor burgers, ontdoen zich van hun leveranciersmonopolie en herontwerpen professionele dienstbaarheid.
van garagebedrijf naar wegenwacht innovaties / trends
Klassiek Modern zachte waarden harde waarden Dialoog Toewijding Roeping Mededogen Hartstocht/passie Tijd nemen Ruimte voor intuïtie Kwaliteit Kleinschalig Zelfcontrole Autonoom Persoonsgericht
Consult Je werk doen Kunde Diagnose Professionele (beroeps) codes Tijd schrijven Standaardisering Kwantiteit Grootschalig Systeemcontrole Management-gestuurd Organisatiegericht
MODERNISERING
Buurtzorg Terug naar het wezen van het werk
Buurtzorg... ….zoekt naar oplossingen ….maakt zichtbaar wat ze levert ….werkt met de beste professionals ….werkt intensief samen met huisartsen ….werkt met kleine, autonome teams ….kent de netwerken in de buurt ….houdt de organisatiekosten laag
klassieke wijkverpleging / ‘retro-innovatie’
Weg uit de systeemwereld Leefwereld als spreekkamer Achter de voordeur – stadsmariniers – stadscommando’s - huisbezoek – sociale wijkteams – jeugdveldwachter – straatcoaches – wijkcoaches interventieteams - bemoeizorg – eigen kracht conferenties – gezinsmanagers – frontliniewerkers - sociale makelaars
Outreachende hulpverlening / ambulantisering
ER OP AF ►◄
leefwereld als spreekkamer
Andere professionaliteit (meer mandaat, sturender, dwingender, persoonlijker)
Andere organisaties (het front is leidend, kantelen naar leefwereld)
Ander management (informatie, verantwoording, beloning, maatschappelijk rendement)
Andere kennisverzameling (levende kennis, namen en rugnummers, actiegericht)
Andere bestuurlijke sturing (frontliniesturing, duurzaam vertrouwen, profs als partners)
Tops: frontlijnsturing – ontsnappen aan controlefixatie – sturen op vertrouwen en eenvoud
3. Opkomst generalisten Het Enschedese model
Van veelvoud naar eenvoud EERSTE LIJN (Enschede/Leeuwarden) – TWEEDE LIJN
Ruimte creëren voor burgers
Ruimte maken voor burgers Ont-institutionaliseren Nederland is het meest geïnstitutionaliseerde land van Europa. GGZ, AWBZ, reclassering, UWV, DWI, jeugdzorg, DBC’s, ZZP’s. Instituties zijn in Nederland etikettenleveranciers op basis waarvan hun economie draait.
Professionaliteit => geïndiceerd behandel/trajectdenken
Ont-institutionaliseren
Bronnen: Lambert, 1992; Miller, Duncan en Hubble, 1997, Asay and Lambert, 1999.
.Professionaliteit => sociale ecologie
Metafoor: Eigen Kracht Conferenties -
-
Sinds 2001: 5000 conferenties 75% komt daadwerkelijk tot een plan 13% komt zelf in beweging zonder conferentie 12% lukt niet, te veel ellende, onveiligheid 9 op 10 lukt wel Gemiddeld gaat het om 18 afspraken, 80% voor rekening familie, 20% profs 20% profs vaak oorzaak mislukken
Family First, Wrap Around Care (Jo Hermanns), Personal Future Planning, herstel- en rehabilitatieaanpak GGZ
Vrijwillige – inzet : burgerkracht
Burgers als co-professionals In elk gezin gaat het wel eens een periode niet zo goed. Meestal kun je zulke problemen zelf oplossen, maar soms kan een luisterend oor of een helpende hand bij praktische zaken een opluchting zijn. Vrijwilligers van Home-Start zijn zelf ervaren ouders en kunnen een steuntje in de rug bieden.
Coaching, mentoren, stages, buddy’s, buurtbemiddeling, voedingsbanken – krachtbronnen en energiestromen op elkaar aansluiten
Instituties kunnen niet zonder burgers – actieve bescheidenheid Vrijwilligers en maatschappelijk werkers in de kinderbescherming 8000 Vrijw illigers
7000
maatschappelijk w erkers
6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1966
1970
1974
1978
Sociale professionaliteit van de toekomst 1.
2. 3. 4. 5.
Frontprofessionals / wijkcoaches / sociale huisartsen / gezinsmanagers / coaches / eerste lijn sociale zorg Burgers / netwerken inschakelen Dienstbare open professionaliteit Eigen kracht oplossingen eerst Specialisten op de tweede hand
Coalitie burgers-profs
Society-debat in UK
Conservatives
BIG SOCIETY
Liberals
OPEN SOCIETY
Labour
GOOD SOCIETY
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Van organisaties, naar professionals Van systemen, naar leefwerelden Van complexiteit/veelvoud, naar eenvoud Van producten, naar relaties Van afstandelijk, naar nabij Van subsidiehokjes, naar verbanden/netwerken Van individualiseren, naar collectiveren Van behandelen, naar eigen kracht Van dienstverlenen, naar dienstbaarheid Van bedenken (beleid), naar doen (praktijk) VAN INSTITUTIES, NAAR SAMENLEVING Van DUURKOOP, DUURKOOP naar GOEDKOPER
Het verhaal van de kleine praktijken is het verhaal van de grote verandering
Valkuilen & risico’s Vrijwilligers op bestelling Gaten vullen van bezuiniging Geen tijd voor transitie, van A naar B (terwijl B onbekend is) Systeemlogica blijft in tact Instituties zijn niet uit op verandering maar op (economisch) overleven
www.josvdlans.nl
www.canonsociaalwerk.nl
www.eropaf.org
