Centrum voor Jeugd en Gezin De rol van het CJG in het toekomstige stelsel van zorg voor jeugd
Yvonne Westering, Nji Stan van Haaren, Nji Jaarcongres VNG Divosa 29 november 2012
1e lijn
0e lijn
Huidige jeugdstelsel (vereenvoudigd)
Zie ook: www.nji.nl
Voorzieningen gewone opgroeien en opvoeden jeugdigen BSO School Sport Aanbod van algemene en selectieve preventieve programma’s GGD Signalering opgroei- en opvoedproblemen CB /CJG Thuisz (S)MW ZAT Vroeginterventie, lichte ondersteuning BJZ
ZAT
Indicatie voor specialistische hulp / maatregel
2e lijn
Nazorg? J&O-hulp
Jeugd-GGZ
JeugdBescherming & Reclassering
Zorg voor Jeugd-LVG
Speciaal onderwijs (Cluster IV)
Complexe financieringsstructuren (bron: VNG)
Sectorale regelingen stimuleren sectorale probleemdefinities
Ontstaansgeschiedenis CJG (1) 2005: Inventgroep “Helpen bij opgroeien en opvoeden: eerder, sneller en beter. Een advies over vroegtijdige signalering en interventies bij opvoed- en opgroeiproblemen” 2007: basismodel CJG, programmaministerie Jeugd en Gezin 2009: wijziging in de Wet op de Jeugdzorg met de plicht voor gemeenten zorg te dragen voor een CJG. 2010: handreiking Professionals in het CJG van betrokken beroepsverenigingen, brancheorganisaties, kennisinstituten en overheid
5
Ontstaansgeschiedenis CJG (2) 2010: regeerakkoord van het Kabinet Rutte (2010) kondigt de decentralisatie van de jeugdzorg aan, met het CJG als CJG’s als voorportaal voor de specialistische jeugdzorg 2011: Werk in Uitvoering een concrete uitwerking gegeven van de inhoudelijke visie en de inrichting van het nieuwe stelsel van Tom van Yperen en Annemiek van Woudenberg 2012: Nieuwe Jeugdwet in consultatie tot oktober 2012.
6
CJG - spin in het web?
7
Doelen CJG 1. Algemene gezondheid, opvoeding en ontwikkeling 2. Voorkomen van problemen bij gezondheid, ontwikkeling, opgroeien en opvoeden 3. Vroegtijdig inzetten effectieve steun of hulp bij beginnende problemen
8
Kerntaken CJG A. Signaleren, analyseren en indien nodig toe leiden naar (gespecialiseerde) hulp B. Ondersteuning en dienstverlening: voorlichting, advies, informatie en hulp C. Integrale zorg organiseren D. Monitoren, screenen en vaccineren
9
Knelpunten huidig stelsel • Een te grote druk op gespecialiseerde zorg; • Tekortschietende samenwerking rond kinderen en gezinnen; • Afwijkend gedrag wordt onnodig gemedicaliseerd; • Het kostenopdrijvend effect als afgeleide van deze knelpunten.
10
Knelpunten CJG van nu, • • • • • • • •
samenwerking en integratie onvoldoende in toetsbare termen kosten niet vergelijkbaar nauwelijks cliëntenraadplegingen/tevredenheidonderzoeken onvoldoende bekendheid bij doelgroep. risico-signalering en zorgcoördinatie te veel het bedrijfsverzamelgebouw geen gezamenlijke ‘CJG-identiteit’
(Algemene Rekenkamer, juni 2012) 11
Nieuwe Jeugdwet • Beleidsvrijheid van de gemeente maa moet wel voorzien in een herkenbare, laagdrempelige en toegankelijke toegang tot de (specialistische) hulpverlening Het ‘etiket’ CJG wordt niet wettelijk verplicht • (CJG) medewerkers bieden straks zelf de meeste ondersteuning, ook waar nu nog indicatie of verwijzing voor nodig is • Één preventief gezondheidszorgpakket voor alle kinderen in NL, vastgelegd in de Wet Publieke Gezondheid • In 2009 ontvingen gemeente 0,3 miljard voor opvoed- en opgroeisteun, en de provincies en zorgverzekeraars 3miljard. 12
Hoeveel ouders hebben behoefte aan ondersteuning of hulp bij opvoeden SCP 2012: 50% vindt het ouderschap lastiger dan gedacht 40% maakte zich afgelopen jaar zorgen over opvoeding, gedrag, ontwikkeling van kind 20% heeft het gevoel het opvoeden niet in de hand te hebben 15% heeft vaak het gevoel de opvoeding niet aan te kunnen 13
Wat maakt dat ouders behoefte hebben aan steun bij opvoeden en opgroeien van hun kind? Risicofactoren: langdurige aandoening bij kind of ouder, armoede, werkloosheid, alleenstaand ouderschap, lage opleiding enz. > 3 risicofactoren = kwetsbare gezinnen (RMO 2012)
20% geen risicofactor 50% 1-2 risicofactoren 15% 3 risicofactoren 11% 4-5 risicofactoren 4% > 6 risicofactoren
Buffers van ouderschap (Alice van der Pas, 2005)
1. Een solidaire gemeenschap 2. Een goede taakverdeling 3. Een metapositie kunnen innemen 4. Goede-ouder-ervaringen
Wat doen ouders als ze behoefte hebben aan steun bij opvoeden en opgroeien van hun kind? Type vragen en problemen
Bronnen van steun
Eenvoudige opvoedingsvragen
Directe, persoonlijke omgeving en netwerk Huisarts, leerkracht, leidster peuterspeelzaal of kinderopvang, jeugdarts of –verpleegkundige
Taboeonderwerpen
Internet Steun met sterk identiteitsgebonden karakter
Bij ernstigere vragen of problemen
? Huisarts voor verwijzing. Kind <4 jaar consultatiebureau
Niet-kwetsbare gezinnen
Met name hulp van medisch specialisten, psychologen en pedagogen
Kwetsbare gezinnen
Met name hulp op basis van indicatie Bureau Jeugdzorg
Snijders 2006; SCP 2011; Hoogenboezem en van der Meer 2009; Diekstra cs 2010; Grisnich en Jaarsma 2008; de Muynck & Post 2010; SCP 2012
15
Werken naar Vermogen Wajong’ers WSW en dagbesteding LG/ZG
Begeleiding
Jongeren met psychische aandoeningen Versterken sociale context, gemeenschappelijkheid
Jeugdzorg
Inzet WWnV’ers voor collectief HbH
Passend onderwijs
Combineren van aanbod Begeleiding en Wmo
Signaleren en samenwerken
Wmo
15
Vragenronde: 1) Wat is er (in uw gemeente) bedacht om de overlap tussen de verschillende trajecten eenvoudiger, efficiënter, effectiever in te zetten? 2) Welke vraagstukken liggen er in dit kader (binnen uw gemeente) nog voor? 17
