Programma Zorg Dichtbij
Programma Zorg Dichtbij Uitwerking actielijn Zorg op Afstand Masterplan Zorg voor de Toekomst
drs. E.C.A. Castelijns
11 september 2009
Programma Zorg Dichtbij
Inhoud 1. Inleiding 1.1 Beknopte analyse Oost-Groningen 1.2 Zorg op Afstand in Oost-Groningen
2. Het programma Zorg Dichtbij 2.1 Doelstelling 2.2 Doelgroepen 2.3 Deelnemers
Pagina 1 1 1
3 3 4 4
3. Programmaonderdelen
6
3.1 Randvoorwaarden 3.2 Het stappenplan 3.3 Portfolio
6 7 10
4. Projectorganisatie
11
5. Planning en financiering
12
5.1 Planning 5.2 Begroting 5.3 Financiering via In voor Zorg
12 12 13
1. Inleiding
Dit programma is de uitwerking van de actielijn Zorg op Afstand van het Masterplan Zorg voor de Toekomst Oost-Groningen. In de uitvoering van dit programma Zorg Dichtbij zullen Zorg op Afstand diensten en/of producten modulair worden ingezet in zorgprocessen.
1.1 Beknopte analyse Oost-Groningen De gezondheidssituatie in Oost-Groningen blijft sterk achter bij die in heel Nederland, zowel onder jongeren als onder volwassenen. De problemen zijn dermate groot dat zorgvoorzieningen overbelast worden. De belangrijkste oorzaken voor de eerder genoemde cijfers lijken te liggen in de samenhang tussen: ־
Een vergrijsde populatie
־
Een relatief beperkte motivatie en beperkte vaardigheden onder de inwoners van OostGroningen om een gezonde leefstijl te realiseren, en
־
De sociaal-economische achterstand en de relatieve isolatie van de regio.
Structurele versterking van ketensamenwerking tussen verschillende partijen zoals zorgverleners, lokale overheden, bedrijfsleven en onderwijs en vooral ook preventie is nodig. Dit om de negatieve ontwikkelingen te doorbreken, nieuwe oplossingen aan te reiken en een nieuw gezondheidsbeleid in te voeren. De problematiek is dermate groot dat alleen met een langdurige inspanning de ontwikkelingen succesvol kunnen worden gekeerd. Interventies om de oorzaken van deze problematiek aan te pakken zijn dringend gewenst.
1.2 Zorg op Afstand in Oost-Groningen In het algemeen kan worden gesteld dat door de inzet van Zorg op Afstand diensten en/of producten een substantiële bijdrage kan worden geleverd aan het oplossen van de arbeidsproblematiek en ondersteuning kan worden geboden aan noodzakelijke systeemveranderingen in de zorg. Doel is de continuïteit van de zorg in Nederland veilig stellen: beschikbaar, bereikbaar en goede kwaliteit. Uitvoering van dit programma Zorg Dichtbij is echter maatwerk. Dit betekent dat de keuzes voor herinrichting van zorgprocessen inclusief het gebruik van Zorg op Afstand producten en/of diensten per deelnemende organisatie verschillend zullen zijn. Het gaat er immers om aan te sluiten bij specifieke wensen en eisen van patiënten en/of cliënten, om het oplossen van knelpunten en bieden van maatwerkoplossingen met behulp van Zorg op Afstand en het bereiken van operationele doelstellingen als onderdeel van het zorgproces. De beoogde doelstellingen zullen dus ook zeer divers zijn. Dat neemt niet weg dat op basis van kennis en
1
ervaringen uit eerdere pilots en experimenten rondom Zorg op Afstand de volgende conclusies kunnen worden getrokken: ־
De voordelen voor patiënten en/of cliënten hebben met name te maken met een toename in het gevoel van veiligheid en zelfredzaamheid. Daarnaast is er een toename mogelijk in contactmogelijkheden en wordt de mate van zelfstandigheid verhoogd.
־
De voordelen voor de zorgverleners ligt met name in een efficiënter werkproces en een toename in aanwezigheid. Zo kan de situatie van cliënten beter worden ingeschat dan bij alleen telefonisch contact, kunnen eerder signalen worden ontvangen of het minder goed gaat met een patiënt/cliënt en kan er beter worden beoordeeld of er, en welke, hulp nodig is.
Voor de regio Oost-Groningen en de aangrenzende regio’s kan een grotere efficiency worden behaald door de inzet van Zorg op Afstand. De bevolkingsdichtheid in deze regio is laag. De afstanden die moeten worden afgelegd zijn des te groter. Dit drukt zwaar op de tijdsbesteding van zorgprofessionals die huisbezoeken moeten afleggen. Zorg op Afstand kan dit grotendeels opvangen en bevordert daarmee de efficiency voor zowel zorgprofessionals als patiënten en/of cliënten. Oost-Groningen heeft binnen de regio al ruime ervaring opgedaan met Zorg op Afstand via het zogenaamde Koala project. Van 2006 tot 2009 is een grote proef met ruim 700 deelnemers uitgevoerd op het gebied van Telecare en Telemedicine. De proef is uitgevoerd onder thuiszorgcliënten en cure patiënten (hartfalen, diabetes mellitus en COPD). De Koala organisatie heeft veel kennis en ervaring opgedaan op verschillende gebieden gerelateerd aan Zorg op Afstand: -
Techniek en infrastructuur Operationele implementatie Procesoptimalisering Organisatie van de zorgpaden Patiëntenbelevenis: acceptatie en belevenis Effect op de zorgaanbieders Financiële modellen Juridisch & contractueel
2
2. Het programma Zorg Dichtbij
2.1 Doelstelling Zorg op Afstand is niet iets wat je ‘er zomaar bij doet’. Het grijpt in op het gehele zorgproces en – keten. Deze nieuwe manier van werken heeft tot doel om het mogelijk te maken: ־
Voor patiënten om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen, doordat ze direct in verbinding staan met de benodigde hulpverleners
־
Voor patiënten om ondersteund te worden in het managen van hun eigen ziekteproces
־
Voor zorgprofessionals om efficiënter met hun tijd te kunnen omgaan, doordat zij flexibeler de zorgcontacten met patiënten kunnen inrichten.
־
Dat de zorgketen in een regio kan worden georganiseerd, waardoor de kosten en de dienstverlening voor zorgconsumenten kunnen worden geoptimaliseerd
־
Dat de integrale zorgketen in een regio doelmatig kan worden ondersteund door de inzet van ICT, doordat bijvoorbeeld patiëntengegevens beschikbaar worden gesteld en gedeeld worden.
־
Om patiënten en/of cliënten vroegtijdig te signaleren en te monitoren
־
Om mantelzorgers te ontlasten
In de eerder vermelde ronde langs de betrokken partijen heeft ook een inventarisatie van de individuele doelstellingen plaatsgevonden. Zo is vanuit de curatieve hoek aangegeven dat het ultieme doel is om de burger, de zorgprofessional en de bestuurder te ‘ontzorgen’. Dit vertaalt zich naar drie subdoelstellingen: 1.
Onnodige herhaalmomenten reduceren, bijvoorbeeld door te zorgen dat patiënten zich op de juiste momenten bij de juiste professional melden. Met name bij chronische zieken moet de ‘tombola’ worden weggehaald.
2.
Verhogen kwaliteit van leven. Het grootste rendement ligt hier bij vroegtijdige opsporing van chronisch zieken. Door hier sterk op in te zetten kunnen de (ervaren) lasten bij patiënten die gepaard gaan met chronische ziekten verminderd, of zelfs voorkomen worden.
3.
Het reduceren van de zorgconsumptie. Daarnaast is het van belang om een verschuiving in te zetten van intramuraal naar extramuraal. Voordeel hierbij is dat patiënten langer in een thuissituatie kunnen verblijven en daarmee de kosten voor de zorg kunnen worden teruggedrongen.
Voor de langdurige zorg gelden er vergelijkbare doelstellingen. Het belang van ‘ontzorgen’ wordt onderschreven, maar wordt nadrukkelijk bekeken vanuit het perspectief van de cliënt. Deze moet in zijn/haar eigenheid zelfstandig kunnen functioneren zonder in te breken in de persoonlijke sfeer (privacy).
3
In het algemeen kan worden gesteld dat door de inzet van Zorg op Afstand een substantiële bijdrage kan worden geleverd aan het oplossen van de arbeidsproblematiek en ondersteuning kan worden geboden aan noodzakelijke systeemveranderingen in de zorg. Doel is de continuïteit van de zorg in Oost-Groningen veilig stellen: beschikbaar, bereikbaar en goede kwaliteit. Dit dient concreet te leiden tot een arbeidskostenbesparing(potentieel) tussen 10% - 25% van de totale zorgkosten door substitutie met Zorg op Afstand dienstverlening bij de behandeling & begeleiding van chronische zieken (schatting reductie gebaseerd op BP Koala 2009 – 2011). Deze doelstelling kan (nogmaals) alleen worden bereikt als de zorgketens optimaal worden ingericht door samenwerking van alle partijen: zorgaanbieders, patiënten(verenigingen), overheden, leveranciers en zorgverzekeraars. Zorg op Afstand dient naadloos te worden ingebed in de zorgketens.
2.2 Doelgroepen Het programma Zorg Dichtbij zal zich richten op meerdere doelgroepen. De doelgroepen zullen voortkomen uit de verdere regionale afstemming, rekening houdend met de landelijke interesse voor COPD, Diabetes, HF en CVR. De diensten en producten zullen daar worden ingezet waar ze aansluiten op de behoefte en het meeste rendement wordt verwacht. Op deze manier is de kans op opschaling ook het meest succesvol. In een ronde langs alle betrokken partijen zijn deze behoeften geïnventariseerd. Enkele voorbeelden hiervan zijn: De Ommelander Ziekenhuisgroep heeft aangegeven dat ze graag een uitbreiding ziet van de diensten uit het Koala project naar palliatieve zorg en diabetes. Om de doelgroep chronisch zieken in te kaderen zou gebruik kunnen worden gemaakt van de ‘Charleston’ lijst. De Rijksuniversiteit Groningen heeft daarnaast nog gewezen op de kwetsbare personen in de samenleving. Deze doelgroep heeft een stijgende zorgvraag. Het UMCG heeft daarom in samenwerking met Menzis en Evean een speciaal meet instrument ontwikkeld om deze specifieke doelgroep en haar behoeften in kaart te brengen: het frailty-instrument. Dit wordt via het transitieexperiment en als onderdeel daarvan de inrichting van academische werkplaatsen ouderen, ingezet om meer kennis over kwetsbaarheid te vergaren en zorgpaden hierop beter te laten aansluiten. Lentis geeft aan vooral in te willen spelen op volwassenen en ouderen die te kampen hebben met depressies of psychoses. Op termijn kan dan opschaling plaatsvinden van de doelgroep aan de hand van het frailty- instrument. Daarbij is door Lentis aangegeven dat het van belang is om in gezamenlijkheid de doelgroep te definiëren. Bijvoorbeeld alle kwetsbare ouderen, met meerdere somatische aandoeningen, waaronder ook cognitieve stoornissen.
2.3 Deelnemers De natuurlijke trekker van het programma Zorg Dichtbij is de Stichting Koala. Daarnaast zijn de volgende partijen hierbij betrokken:
4
-
Provincie Groningen Gemeente Oldambt i.o. Ommelander Ziekenhuis Groep Lentis Oosterlengte Rijksuniversiteit Groningen UMCG Evean Menzis zorg en inkomen Zorg Innovatie Forum Zorgbelang ELANN Huisartsen Stichting De Hoven Zorgcentrum De Blanckenbörg Zonnehuisgroep Noord en Thuiszorg Groningen (beiden onder voorbehoud)
5
3. Programmaonderdelen
3.1 Randvoorwaarden Om de uitvoering van het programma Zorg Dichtbij mogelijk te maken, moet op voorhand voldaan worden aan een aantal randvoorwaarden: Kleinschalige aanpak, met centrale aansturing Om Zorg op Afstand optimaal te kunnen laten functioneren is het van belang dat de noodzakelijke zorgpartijen met elkaar gaan samenwerken in de keten. Het gaat dan enerzijds om de zorgaanbieders binnen de eerstelijns-, tweedelijns- en de langdurige zorg en anderzijds de patiënten en/of cliënten (vertegenwoordigd via patiëntenorganisaties en Zorgbelang). Het is van groot belang om een representatieve vertegenwoordiging te hebben van deelnemende zorgaanbieders, en om het aantal deelnemers in eerste instantie beperkt te houden. Centrale aansturing in de vorm van een overkoepelend programmabureau is nodig om te komen tot integraal projectmanagement. Vanuit het programmabureau kan vervolgens een ‘dedicated team’ directe ondersteuning bieden op instellingsniveau. Hoe invulling is gegeven aan deze specifieke randvoorwaarden is omschreven in hoofdstuk 4. Committment De partijen die deelnemen aan het programma Zorg Dichtbij hebben zich bestuurlijk en operationeel gecommitteerd. Dit houdt in dat zowel bestuurders, managers als de zorgprofessionals een actieve bijdrage leveren aan het realiseren van de gestelde doelen. Hiermee wordt Zorg op Afstand ingebed in het zorgproces en als gevolg daarvan een vanzelfsprekend instrument om zorg te verlenen. Dit vergt van de betrokken zorgprofessionals wel een andere kijk op zorg en een andere werkwijze. Zorg op Afstand ‘doe je er niet gewoon bij’. Het verandert de gehele organisatie van de zorg. Voorwaarde hiervoor is o.a. dat het in kaart brengen van noodzakelijke randvoorwaarden en de gevolgen die het heeft voor herinrichting van de zorgprocessen voor de afhandeling van de beeldconsulten nadrukkelijk onderdeel is van het totale zorgverleningproces. Technology pull De patiënten en/of cliënten die participeren moeten niet voortkomen uit een drang naar aantallen maar vanuit henzelf of de door de zorgprofessional beoordeelde toegevoegde waarde. De deelnemende zorgprofessionals worden in de uitvoering van het programma Zorg Dichtbij nadrukkelijk betrokken bij de herinrichting van het zorgproces en de faciliterende diensten die voortkomen uit Zorg op Afstand. Ook patiënten en/of cliënten (en hun mantelzorgers) worden gestimuleerd om hun participatiewens kenbaar te maken. Doelgroepomschrijving Om te voorkomen dat de doelgroep te breed wordt, dient deze van te voren te worden vastgesteld. Het gaat in ieder geval om de veelgebruikers, mensen met complexe zorg en de frequent gebruikers die ver van de zorgverlener af wonen. Tevens kan de mogelijkheid worden onderzocht om de groep
6
mensen met een kortdurende zorgvraag op te nemen (bijvoorbeeld terminale patiënten). Bij de betrokken instellingen zal op grond van de selectie in relevante doelgroepen (veelgebruikers en verweggers) eerst op kleine schaal (75-100 cliënten) worden geëxperimenteerd. Borging Implementatie van Zorg op Afstand diensten en/of producten is onlosmakelijk verbonden met het programma Zorg Dichtbij. De inspanningen die verricht gaan worden vanuit dit programma zijn intensief. Om hier recht aan te doen is het van belang om de ingezette veranderingen te borgen voor de lange termijn. Binnen, maar ook tussen instellingen. Op lokaal, regionaal maar ook landelijk niveau. Opgedane kennis en ervaringen moeten beschikbaar komen voor kennisdeling op al deze niveaus. Op deze wijze kunnen ook eventuele noodzakelijke aanpassingen in wet- en regelgeving en de financieringsstructuur inzichtelijk worden gemaakt en in gang worden gezet. Ten aanzien van de infrastructuur zal daar waar mogelijk gebruik worden gemaakt van hetgeen landelijk al geregeld is. Indien dit nog niet is gerealiseerd zal het regionaal ontwikkeld worden om de doelstellingen te behalen.
3.2 Het stappenplan Uitvoering van het programma Zorg Dichtbij, en daarmee de implementatie van Zorg op Afstand is maatwerk. Voor iedere deelnemer geldt een couleur locale ten aanzien van doelstellingen, doelgroepen en te behalen resultaten. Daarnaast zal iedereen een eigen voorkeur hebben voor de inrichting van het uitvoeringsproces op instellingsniveau. Toch zijn op hoofdlijnen een aantal stappen omschreven die in ieder geval doorlopen moeten worden als onderdeel van het programma Zorg Dichtbij: Stap 1: Inventariseren ambities en doelstellingen Voor een effectieve implementatie is het van belang om de ambities en doelstellingen helder te krijgen van de betrokken organisaties. Essentiële voorwaarde isom al in de eerste stap een breed draagvlak voor deze doelstellingen te creëren bij cliënten / patiënten, zorgprofessionals en bestuurders. Op initiatief van Menzis is een externe adviseur ingeschakeld om bij de bevolking te verkennen waar concrete aanknopingspunten liggen om hen te motiveren en te stimuleren om actief in dit programma te gaan participeren. De directeur van Koala zal ook starten met een inventarisatie bij aangesloten zorginstellingen. Stap 2: Analyse van het huidige zorgproces. Om inzicht te krijgen in de meerwaarde die verkregen gaat worden middels de implementatie van de module Zorg op Afstand zal eerst zorgvuldig gekeken moeten worden naar het huidige zorgproces. Hoe worden de primaire processen vormgegeven, zowel op instellingsniveau als tussen de deelnemende zorgaanbieders. Waar zitten de grootste knelpunten en in welke gevallen kan Zorg op Afstand een volwaardig alternatief bieden voor het traditionele zorgproces?
7
Stap 3: Opstellen blauwdruk nieuwe zorgproces, inclusief Zorg op Afstand Naar aanleiding van de analyse van het huidige zorgproces moet een nieuw zorgproces worden ontworpen waarbij Zorg op Afstand helpt bij het oplossen van concrete knelpunten. Bij iedere stap in het zorgproces, zowel binnen instellingen als (met name) in de keten van samenwerkende instellingen, moet bekeken worden in hoeverre Zorg op Afstand een kwaliteitsverhogende en/of uitgavenbesparende oplossing kan bieden. Het is van belang om hier ook de patiënt en/of cliënt bij te betrekken. Alle deelnemende zorgaanbieders en patiënten/cliënten moeten zich kunnen vinden in de oplossing. Het resultaat is dan een gedragen blauwdruk van het nieuwe zorgproces. Stap 4: Organiseren van het eigenaarschap Bij innovatie is een belangrijk knelpunt het eigenaarschap. “Not invented here” is een veelgehoorde belemmering voor implementatie. Om die valkuil te voorkomen, helpt stap 3 bij het organiseren van een gedeelde verantwoordelijkheid. Via simulaties kunnen medewerkers en bestuurders van deelnemende organisaties het nieuwe zorgproces uittesten en verbeteringen doorvoeren, bijvoorbeeld over rollen en verantwoordelijkheden en de afstemming met ketenpartners. Dit levert bovendien waardevolle input voor de volgende stap in het stappenplan. Stap 5: Opstellen implementatieplan nieuwe zorgprocessen Aan de hand van de resultaten verkregen uit stap 1 en 2 zal een, onder de deelnemers gedragen, implementatieplan worden opgesteld, met daarin: -
-
-
Omschrijving en selectie van de doelgroep. De selectie van deelnemende cliënten dient allereerst via actieve ‘outreach’ richting patiënten/cliënten plaats te vinden. Daarnaast is er een belangrijke rol weggelegd voor de zorgprofessional. Deze staat immers het dichtst bij de patiënt en kan een juiste inschatting maken voor bereidheid om deel te nemen. Wensen en eisen vanuit de patiënt/cliënt (en hun mantelzorgers) Taken, rollen en verantwoordelijkheden deelnemende zorgaanbieders op strategisch, tactisch en operationeel niveau Financiële modellen Juridische & contractuele modellen Afstemming met de ketenpartners Techniek en infrastructuur Planning en begroting Te behalen resultaten
Stap 6: Uitvoering en monitoring van het implementatieplan In deze fase vindt de feitelijke kleinschalige implementatie plaats van de nieuwe zorgprocessen, inclusief Zorg op Afstand. Er zal ondersteuning worden geboden ten aanzien van het: -
Faciliteren van ‘patient-empowerment’ Organiseren van de zorgpaden
8
-
Projectleiderschap binnen de instellingen Inzetten van techniek en infrastructuur Opleidingen en trainingen
Stap 7: Onderzoek en evaluatie Om verdere opschaling binnen de instellingen en uitbreiding van het aantal diensten mogelijk te maken is het van belang om gedegen onderzoek en een evaluatie uit te voeren naar het implementatietraject Zorg op Afstand: welke effecten hebben de ondernomen activiteiten gehad op de organisatie en inhoud van de zorg bij zowel zorgaanbieders als cliënten? Zijn de voorafgestelde doelen bereikt? Het is dus noodzakelijk om vooraf op basis van de gestelde doelstellingen een set van indicatoren te ontwikkelen die gedurende het traject de effecten kunnen meten. Hierbij kan gedacht worden aan prestatie indicatoren ten aanzien van quality of life (SF 36 / SF 12) of aan evaluaties die bij de doelgroep worden uitgevoerd door patiëntenorganisaties (i.s.m. Zorgbelang. Het onderzoek zal gericht zijn op verschillende deelaspecten zoals: de transitie van zorg (de zorgcontactmomenten) of de reductie van zorgkosten en zorgconsumptie (gegevens gericht op bezoeken en/of opnames 1ste lijn, 2de lijn, ligdagen, huisbezoeken, etc.) of de reductie van intramurale zorg.
Sleutel Prestatie Indicatoren IST Traditioneel
SOLL Protocolair
Quality of life
SF36 en gerichte evaluaties
Transitie van zorg
Zorgcontactmomenten: wie-wat-waar
Reductie kosten & consumptie
Intra/extramuraal: bezoeken, ligdagen
Reductie compl. & excacerbaties
Ernst & frequentie
9
3.3 Portfolio De portfolio van de typen Zorg op Afstand diensten binnen het programma Zorg Dichtbij is opgebouwd uit losse delen die naar wens te combineren zijn. Prijzen worden per onderdeel aangegeven in kosten per patiënt per maand. Dit geldt ook voor een aantal voorgestelde combinatiepakketten. Andere combinaties van onderdelen, zeer grote volumes en/of het zelf leveren van componenten binnen pakketten (bijvoorbeeld een eigen call center) vragen om maatwerkprijsstelling. 1. Gezondheidsinformatie, e-learning 2. Telemonitoring -
Gewicht Bloeddruk Hartritme Bloedsuiker SO2, etc.
3. Diseasemanagement software -
Hartfalen Diabetes COPD Cardiovasculair risico Depressie
4. Beeldcommunicatie
10
4. Projectorganisatie
Een van de randvoorwaarden om uitvoering te kunnen geven aan het programma Zorg Dichtbij betreft de inrichting van een programmabureau ten behoeve van het centrale projectmanagement. De ‘eilandjes’-cultuur onder de deelnemende organisaties moet worden doorbroken door integratie en samenhang te organiseren. Met behulp van een centrale aansturing kan bovendien de voortgang in uitvoering van het totale programma worden gemonitord, kan kennis centraal beschikbaar komen en verspreid worden en kan de juiste ondersteuning worden geboden aan de deelnemers. Het commitment van de deelnemende organisaties is van cruciaal belang. Op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau. Om het stappenplan te doorlopen zal bij iedere deelnemende organisatie een dedicated team moeten worden samengesteld. Idealiter bestaat deze uit vertegenwoordigers van alle drie de niveaus. Dit zijn de medewerkers die (gedeeltelijk) vrijgesteld moeten worden om het stappenplan uit te gaan voeren. Daar waar noodzakelijk zullen deze dedicated teams ondersteund worden door specifieke expertises (bijvoorbeeld change management, organisatie inrichting of ICT) vanuit het centrale programmabureau. Het programma Zorg Dichtbij is de uitwerking van de actielijn Zorg op Afstand van het Masterplan Zorg voor de Toekomst. Om de samenhang te borgen met het totale Masterplan zal de natuurlijke trekker van deze actielijn, te weten de Stichting Koala, nauwe contacten onderhouden met het programmabureau Zorg Dichtbij en vice versa.
Dedicated Team
Dedicated Team
Dedicated Team
Figuur 1: organogram programmaorganisatie Zorg Dichtbij
11
5. Planning en financiering
5.1 Planning De start van de uitvoering van het programma Zorg Dichtbij staat gepland voor 1 november 2009. Deze datum is gekoppeld aan de indiening van de financieringsaanvraag voor het “In voor Zorg” programma (zie paragraaf 5.3) op 1 oktober a.s. Naar verwachting zal dan een maand later gestart kunnen worden met het stappenplan. Voor het doorlopen van alle stappen wordt uitgegaan van 110 weken. Stappen 1 t/m 6 en 7c (deze tellen ook op tot 110 weken) worden volgtijdelijk doorlopen en de stappen 7 a en b verlopen parallel.
5.2 Begroting Zoals eerder aangegeven zal deelname aan het Programma Zorg Dichtbij de nodige investeringen vragen van de deelnemers. Onderstaand overzicht geeft een inschatting van de tijdsinvestering en kosten per organisatie voor het doorlopen van het stappenplan. Er zijn hierin nog geen bedragen opgenomen voor investeringen en abonnementskosten voor Zorg op Afstand diensten en/of producten.
Nr.
1. 2. 3. 4. 5. 6. a. b. 7. a. b. c.
Stappenplan
Inventariseren ambities en doelstellingen Analyse van het huidige zorgproces Opstellen blauwdruk nieuwe zorgproces, inclusief ZoA Organiseren van het eigenaarschap Opstellen im plementatieplan nieuwe zorgprocessen Uitvoering en monitoring van het implementatieplan fase 1 opstarten fase 2 monitoren & onderhouden Onderzoek en evaluatie fase 1 onderzoekopzet fase 2 verzamelen gegevens fase 3 opstellen rapportage Totale doorlooptijd project in weken Kosten per organisatie
Per organisatie: Doorlooptijd in Tijdsduur per week in Kosten per weken dagen dag in €
Kosten per stap
2 4 10 8 12
2 3 3 2 3
1000 1000 1000 900 900
€4.000 €12.000 €30.000 €14.400 €32.400
14 52
4 2
900 900
€50.400 €93.600
8 66 8
2 0,25 3
900 800 900
€14.400 €13.200 €21.600
110 €286.000
Tabel 1: tijdsinvestering en kosten programma Zorg Dichtbij
Ervaringen Koala heeft in de afgelopen 3 jaren een grote proef (ruim 600 deelnemers) uitgevoerd op het gebied van Zorg op Afstand (Telecare en Telemedicine) in de provincie Groningen. De proef is uitgevoerd onder thuiszorgcliënten en cure-patiënten (Hartfalen, Diabetes Mellitus en COPD). De Koala
12
organisatie heeft veel kennis en ervaring opgedaan op verschillende gebieden gerelateerd aan Zorg op Afstand: -
Techniek en infrastructuur Operationele implementatie Proces optimalisering Organisatie van de zorgpaden Patiënten belevenis: acceptatie en belevenis Effect op de zorgaanbieders Financiële modellen Juridisch & contractueel Onderzoek
Totale Financiering Door de “multi-problematiek” in Oost-Groningen (sociaal, economisch en zorg voor zowel care en cure), - zoals uitgebreid beschreven in het begin van dit programma - lijkt het voor de hand te liggen om de financiering te realiseren uit verschillende bronnen. Eerste verkenningen geven aan, dat er behoefte is om de positieve ervaringen uit de proefperiode verder door te zetten. Daarnaast zal gestart worden met een ontwikkeltraject voor twee andere doelgroepen waarvan (door de zorgaanbieders) wordt verwacht dat door inzet van Zorg op Afstand veel winst kan worden geboekt. Eerste verkenningen wijzen daarbij naar: - GGZ depressieve patiënten (en eventueel dementie) - Oncologie Om op basis van deze initiatieven ook evaluaties te kunnen uitvoeren is een minimale omvang van circa 500 patiënten (over een periode van 3 jaar) noodzakelijk. Koala heeft op basis van haar ervaringen een inschatting gemaakt van de kosten die met dit totale programma gemoeid zullen zijn. Deze kosten bedragen ca € 3.200.000,-.
5.3 Financiering via In voor Zorg In september van 2009 zal het implementatieprogramma voor de langdurige zorg “In voor Zorg” van start gaan. Dit programma van het Ministerie van VWS beoogt twee doelstellingen te realiseren. Ten eerste gaat het erom de sector langdurige zorg te transformeren naar een sector die meer gericht is op de patiënt, ruimte biedt aan de professional, minder overhead kent, minder bureaucratisch is en waarbij bestuur/ management zich richt op de ondersteuning van het primaire proces. Daarnaast beoogt het programma de kwaliteit van zorg te verhogen en de (transactie)kosten voor de langdurige zorg te reduceren. “In voor Zorg” is geen ontwikkelprogramma. Doel is om bestaande kennis op enkele thema’s in de praktijk in te voeren. Zorginstellingen, met name in de langdurige zorg, worden uitgedaagd om mee te doen aan dit programma en de kennis in hun instelling te implementeren. Succesvolle implementatie speelt zich af in de driehoek tussen leiderschap, professionals en concrete projecten. Het bestuur en het management van de instelling dient zich volledig te committeren aan het
13
implementatieprogramma, gedurende het gehele proces. Bij de professionals is het zaak dat zij zich herkennen in de aard van de te implementeren kennis. Hun werk moet beter en leuker worden en oplossingen bieden voor problemen op de werkvloer. Aan de hand van concrete projecten zal de bewezen kennis zijn meerwaarde krijgen in de praktijk. Het is noodzakelijk om vooraf helder te zijn over te behalen resultaten, de tijdsinvestering, planning en begeleiding. Transitie van zorg gaat om het veranderen van zorgsystemen. Eén van de concrete projecten uit het “In voor Zorg” implementatieprogramma is Zorg op Afstand en bedoeld om deze gewenste en noodzakelijk transformatie in de zorg mogelijk te maken. Voor de regio Oost-Groningen is een aanvraag voor het “In voor Zorg” programma voor de module Zorg op Afstand in voorbereiding. Veel partijen uit de regio (i.c. zorginstellingen uit de 1e, 2e en 3e lijn, overheid en kennisinstellingen) hebben zich hieraan inmiddels bestuurlijk gecommitteerd. Input voor de aanvraag is grotendeels afkomstig uit de ervaringen die met het Koala project zijn opgedaan. Daarnaast zijn interviews afgenomen bij de betrokken en belanghebbende stakeholders om meer zicht te krijgen op zowel de behoefte vanuit de patiënten/cliënten en de zorgprofessionals als het aanbod aan diensten en producten. De aanvraag zal bij lancering van het “In voor Zorg” programma worden ingediend.
14
Zorg Innovatie Forum Paterswoldseweg 810 Postbus 424 9700 AK Groningen
T (050) 521 44 84 E
[email protected] I www.zorginnovatieforum.nl
