Programma Markt van Vraag en Antwoord Voor de derde keer op rij vindt de Markt van Vraag en Antwoord plaats over intergemeentelijke samenwerking.
Wat? Workshops. Plenaire discussies. Netwerken. Het precieze programma volgt.
Waar? Gemeentehuis Capelle aan de IJssel, Rivierweg 111, 2903 AR Capelle aan de IJssel. Routebeschrijving volgt.
Wanneer? Woensdag 5 oktober 2011 van 12:30-18:00 uur.
Waarom? Er staat in gemeenteland veel te gebeuren. Bezuinigingen en decentralisaties die op gemeenten afkomen. Niemand twijfelt erover dat samenwerking kan daar enorm bij kan helpen. Gemeenten staan hierbij voor een drieledige uitdaging. Ten eerste is het van belang dat de dienstverlening zo gericht mogelijk wordt ingezet. Dat wil zeggen dat er aandacht is voor wat er lokaal speelt én wat er lokaal nodig is. Dat kan een gemeente het beste inschatten als meest nabije overheid voor de burger. De tweede uitdaging heeft alles te maken met de economisch krappe tijden waarin we verkeren. We moeten steeds beter over de besteding van iedere euro nadenken. Efficiency is dan ook een nadrukkelijk streven. De derde uitdaging ligt in kwaliteitsbevordering. Zowel door schaalvoordelen als door betere bedrijfsvoering.
Gemeenten staan niet stil en er is te zien dat de dienstverlening aan de burgers en bedrijven continu verbeteren. Dit moet ook wel, wil je als gemeente het hoofd boven water kunnen houden en je meerwaarde bewijzen. Samenwerking is een uitgesproken middel om deze uitdagingen te realiseren. Maar niet zonder barrières. Wij lopen er tegen aan dat het niet altijd even eenvoudig is om in een gekleurd politiek landschap draagvlak te krijgen bij de achterban of bij omliggende gemeenten. Ook is het behoud van voldoende sturingsmogelijkheden een belangrijk streven.
Programma 12.45 - 13.15
Inloop + lunch
13.15 - 13.45
Opening
13.15 - 13.25
Overdracht trekkerschap BZK aan VNG
13.25 - 13.35
Welkomstwoord Frank Koen, Burgemeester Capelle aan den IJssel en Bestuurlijk voorzitter
Slim Samenwerken
13.35 - 13.45
Samenwerking in beweging: Korte presentatie BZK/Deloitte (Martin Eikenboom)/PSSO),
overhandiging aan burgemeester Frank Koen
13.45 - 14.30
1e ronde deelsessies
14.30 - 15.00
Pauze
15.00 - 15.45
2e ronde deelsessies
15.45 - 16.30
3e ronde deelsessies
16.30 - 17.00
Lezing oud minister-president prof.dr. Jan Peter Balkenende (Ernst & Young,
Erasmus Universiteit Rotterdam)
17.00 - 17.15
Afsluiting Frank Koen, Burgemeester Capelle aan den IJssel en Bestuurlijk voorzitter
Slim Samenwerken
17.15
Borrel
Voor Wie? De Markt van Vraag en antwoord is bedoeld voor gemeentebestuurders (college- en raadsleden), gemeentesecretarissen, griffiers en directeuren van samenwerkingsverbanden.
Workshops Workshopronde 1 1.1 Samenwerking in Beweging Door Marly Kiewik (Deloitte) en Hugo van Driel (Gemeente Enkhuizen) In deze workshop krijgt u praktische tips voor als u toe wilt naar meer structuur binnen uw samenwerkingsverbanden. De inhoud van deze workshop is gebaseerd op onderzoek dat door Deloitte i.s.m. Platform Intergemeentelijke Samenwerking en Platform Shared Services bij de Overheid is uitgevoerd naar de inrichting en besturing van samenwerkingsverbanden. Hiervoor zijn 18 vertegenwoordigers (burgemeesters en gemeentesecretarissen) geïnterviewd. Vragen die aan bod komen zijn: Op welke wijze zorgen gemeenten ervoor dat ze hun samenwerkingsverbanden beter kunnen structureren? Hoe ontwikkelen verschillende gemeenten een visie op samenwerking? Welke preferente keuzes maken zij hierbinnen? Ook wordt stilgestaan bij de belangrijkste randvoorwaarden die gemeenten zelf benoemen om het geheel aan samenwerkingsverbanden te kunnen “beheersen”.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
1.2 Begeleiding in de Wmo: als regio aan de slag!? Door Bob van der Meijden (VNG) De decentralisatie van de AWBZ-begeleiding naar de Wmo is een van de majeure decentralisaties waar gemeenten de komende jaren mee te maken krijgen. Gemeenten werken met de Wmo al op veel verschillende manieren samen. De komst van de begeleiding voegt hier een extra dimensie aan toe: een zeer diverse en kwetsbare groep (180.000 mensen) met een zeer uiteenlopende en intensieve ondersteuningsvraag. In deze workshop gaan Bob van der Meijden en Stefanie Noorlandt, van het projectteam Wmo bij de VNG, met u in gesprek over mogelijkheid en wenselijkheid van bovenlokale samenwerking op dit nieuwe terrein. 1.3 Regionale samenwerking in de regio Rivierenland Door Ilona van Wamel (Regio Rivierenland) Regio Rivierenland bestaat dit najaar een kwart eeuw. De afgelopen verkiezingen waren een goed moment om het functioneren van het samenwerkingsverband tegen het licht te houden. Is het nog van deze tijd om alles collectief te organiseren? Is meer maatwerk mogelijk? Voldoet de bestuurlijke structuur nog? Zo kreeg de samenwerking een nieuwe, moderne jas. Nu is een groot deel van de samenwerking ingericht op basis van contracten. Gemeenten zijn vrij om op onderdelen samenwerking te zoeken. Dit is vastgelegd via dienstverleningsovereenkomsten. In deze deelsessie is er de gelegenheid om met elkaar kennis en ervaring uit te wisselen op het regionaal formuleren van lokale ambities. Hoe is de meerwaarde van samenwerking in beeld te brengen en hoe afzonderlijke gemeenten, met behoud van hun verantwoordelijkheid, te motiveren zijn taken bovenlokaal uit te voeren. 1.4 Ontwikkeling van samenwerking Door Jan van Ginkel (Gemeentesecretaris en directeur van Werkorganisatie De Waard) en Joost van der Kolk (BZK) De aanloop naar een intergemeentelijk samenwerkingsverband kenmerkt zich door veel overleg en discussie over noodzaak, voor- en nadelen en de uiteindelijke vorm. Maar na de inwerkingtreding is dit niet ineens een afgeronde en uitgemaakte zaak. Bij de implementatie en het dagelijkse functioneren hebben samenwerkingsverbanden en deelnemende gemeenten met genoeg uitdagingen te maken waarop moet worden geanticipeerd. Het blijven doorontwikkelen van een samenwerkingsorganisatie is daarom cruciaal. De casus van Werkorganisatie De Waard, een ambtelijke fusie van de gemeenten Graafstroom, Nieuw-Lekkerland en Liesveld, is hiervoor een interessante. Deze is gevormd vanuit samenwerking op enkele beleidsterreinen en zal in 2013 uitmonden in een volledige bestuurlijke fusie tot de nieuwe gemeente Molenwaard. Aan de hand van deze casus willen we de deelnemers meenemen in de uitdagingen en de ontwikkeling van een intergemeentelijk samenwerkingsverband. 1.5 Talentenregio Door Hans Hiehle (Directeur Strategie en Projecten, gemeente Dronten) Talentenregio is een goed voorbeeld van intergemeentelijke samenwerking ‘op HRM-gebied’. 15 Gemeenten rondom Zwolle, verdeeld over 4 provincies werken samen met als doel talenten en kennis gezamenlijk optimaal te benutten. Karakteristiek voor het succes is de drijfveer om als Talentenregio gemeenten een krachtige positie en imago als werkgever op de arbeidsmarkt te realiseren. Hoe is Talentenregio gekomen tot wat er nu staat? Welke successen en leermomenten zijn er te benoemen? Hoe ziet de toekomst van Talentenregio eruit? 1.6 Vraagverheldering rond samenwerken Door Miriam Haagh en Wout Barentsen (KING) Onder welke invloed staat de samenwerkingsagenda van gemeenten in het kader van bezuinigingen en decentralisatie van taken. Van crisis naar kans is een blije gedachte, maar niet eenvoudig realiseerbaar. Hoe houden gemeenten de kosten beheersbaar én het maatschappelijk rendement op pijl? In de workshop “kostbare & duurzame besluiten”, gaan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
deelnemers onder procesbegeleiding van KING in dialoog over voor welke keuzes je als gemeente komt te staan, welke afwegingen helpen bij het maken van duurzame keuzes? Deelnemers krijgen handvatten voor regie in het complexe veld van intra- en intergemeentelijke samenwerking. Workshopronde 2 2.1 Uitdaging voor gemeenten bij de RUD-vorming: een goede relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Door Barend Duits (Deloitte), Eva Hillen (VNG) en Bas Spekreijse (gemeente Gouda) Het laten uitvoeren van VTH-taken door een regionale uitvoeringsdienst betekent niet dat gemeenten hun bevoegdheden kwijt zijn en geen mogelijkheden voor sturing meer hebben. Dit wordt echter vaak wel zo ervaren. Een van de belangrijkste uitdagingen voor gemeenten bij de RUD-vorming is daarom de invulling van het opdrachtgeverschap. Aan de hand van praktijkvoorbeelden wordt in deze workshop geschetst hoe gemeenten sturing kunnen geven aan de RUD. 2.2 Leren van decentraliseren Door Marco de Lange (Programmanager Arbeidsmarkt gemeente Dordrecht) en Léon Sonnenschein (Bouwplaats Innovatieve samenwerkingsarrangementen van het NICIS) In de komende jaren komen er nieuwe decentraliseringsopgaven op de gemeenten af. Vragen als ‘Doen we het samen of alleen?’, ‘Wat vinden we eigenlijk van het vraagstuk?’, ‘Hoe gaan we dat organiseren?’, ‘Welke rol nemen wij in de keten?’ passeren dan bij vrijwel elke gemeente de revue. In de afgelopen jaren is echter ook al de nodige ervaring opgedaan met decentraliseringen. Denk aan de Wmo en de Wwb. Ironisch genoeg leidden deze decentraliseringen naar lokaal niveau, tot bottom-up centraliseringen naar regionaal niveau. In deze workshop gaan we aan de hand van de vorming van een intergemeentelijke sociale dienst lessen trekken uit voorgaande decentraliseringen en deze verbinden met de decentralisatievraagstukken van nu zoals bv. werken naar vermogen en de RUD-vorming. Aan de orde komen vragen als: ‘Wat zijn de motieven geweest om de naar lokaal niveau gedecentraliseerde opgaven vervolgens regionaal op te pakken?’, Hoe hebben jullie dat proces aangepakt?’, ‘Hoe is de ISD op bestuurlijk niveau geborgd en hoe werkt dat nu in praktijk?’. 2.3 informeel plannen op regionale schaal Door Marjolein Stamsnijder en Jeroen Niemans (Nirov) Dit jaar is het boek Stedelijke Regio’s, over informele planning op regionale schaal verschenen bij Nai uitgevers. Dit boek is een bundeling en verrijking van meer dan drie jaar samen leren in het Forum Stedelijke Regio’s, een Community of Practice van vijftien Nederlandse stedelijke regio’s die werken aan regionale opgaven in wisselende netwerken. In deze workshop gaan wij graag met u in gesprek over informele planning in uw regio. Voor welke regionale opgaven en uitdagingen staat u en op welke manier werkt u samen? Werkt informeel plannen in wisselende netwerken voor uw gemeente en regio? Of geeft u mede gedreven door bezuinigingen liever voorrang aan de kerntaken en de opgaven die alleen in de eigen gemeente spelen? 2.4 Centrumgemeenten Door Ard Schilder (BMC) en Jaap Drooglever (BZK) In de workshop staat de centrumgemeente centraal. Dit doen we door een korte toelichting op het onderzoek naar de werking van centrumgemeenten in de praktijk. Maar vooral door het gesprek te voeren met elkaar. Een verrassende conclusie uit het onderzoek is dat de vrijwillige centrumgemeente constructie zeer bruikbaar is, ook voor meer beleidsmatige samenwerking. Dit is verrassend omdat deze constructie in de regel wordt gekozen voor meer uitvoerende taken. Ard Schilder en Jaap Drooglever leiden het onderwerp in en gaan graag met u de discussie aan. In het gesprek zal de focus liggen op uw inbreng en willen wij graag met u verkennen in hoeverre de centrumgemeenteconstructie een bijdrage levert aan de uitvoering van uw huidige taken en de nog t e decentraliseren taken. Vereniging van Nederlandse Gemeenten
2.5 Samenwerken in shared services: landelijk onderzoek en ervaringen in de Leidse regio Door Ernst Mantz en Magda van Noordenburg (Logica) in samenwerking met Vincent van den Berg (kwartiermaker en interim directeur servicecentra Drechtsteden en Leidse regio). Logica zal in de inleiding kort iets vertellen over hun gesprekken met 30% van de gemeentesecretarissen uit het hele land, waarin vragen rond ambities, het realiseren van samenwerking en bruikbaarheid van de recent gepubliceerde VNG handleiding voor het opzetten en realiseren van een Samenwerkingsverband SSC centraal stond. Een cruciaal aspect blijkt het zorg dragen voor betrokkenheid en draagvlak. Dit is tevens iets waar veel gemeentesecretarissen mee worstelen. Bij het recentelijk opzetten en realiseren van het Samenwerkingverband Leidse regio (Servicepunt71) blijken Raden, B&W’s en gemeentelijke organisaties op een effectieve manier betrokken te zijn. Vincent van den Berg deelt zijn ervaring daarmee met deelnemers. In de workshop wordt van gedachten gewisseld over de volgende stellingen: 1: Betrokkenheid van Raden en B&W staat of valt met een goede voorbereiding van besluitvorming. Rekening houden met het complex aan informele contacten tussen ambtelijke organisatie en politieke leiding maakt daar deel van uit; 2: Gezamenlijke binnen een bepaalde tijd opzetten en realiseren van een samenwerkingsverband SSC overbrugt verschillen in cultuur, creëert teamgeest, is leuk en geeft energie.; 3: De tijd die men steekt in een goede voorbereiding en betrokkenheid is de investering waard en verdient zich meer dan terug. 2.6 Slim Samenwerken aan ICT Door Bart Geerdink (KING) Gemeenten richten zich, daarbij ondersteunt door KING en VNG, op verbetering van de gemeentelijke dienstverlening en verbetering van de relatie tussen burger en overheid. Samen werken aan de informatievoorzieningen is daarbij van groot belang: alleen zo kan een toekomstbestendige ICT-strategie worden gerealiseerd. KING presenteert tijdens deze workshop haar visie, resultaten en bevindingen en gaat hierover met u in gesprek. Kortom, laat de informatievoorziening geen gemeentelijke frustratie zijn, maar een gezamenlijke gemak! Workshopronde 3 3.1 Sturen op samenwerking in de uitvoering: opdrachtgeverschap in de Jeugdzorg Door Karina Kuperus (Deloitte), André Schoorl (Ministerie van Justitie) en Wim Hoddenbagh (VNG) Vanaf 2014 worden gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Maar wat is nu eigenlijk goed opdrachtgeverschap in de jeugdzorg? In deze workshop worden ‘de 10 lessen voor goed opdrachtgeverschap in de jeugdzorg’ behandeld. Dit wordt gedaan aan de hand van de volgorde in het inkoopproces: het leren kennen van de jeugdzorgaanbieders; het ontwikkelen van de visie op jeugdzorg; het inkopen van het jeugdzorgaanbod (wat kan en moet beter? Wat kan met ‘eigen kracht’? Hoe zorgen we voor samenhang en coördinatie tussen de aanbieders) t/m het evalueren van de behaalde effecten. Elke wethouder Jeugd wil hierbij zijn! 3.2 Werken naar vermogen (Nog onder voorbehoud) 3.3 Intergemeentelijke samenwerking in een situatie van bevolkingsdaling Door Jaap Sala (oud-burgemeester Sluis) en Saskia Spapen (BZK) Nederland kent een aantal regio’s, die te maken hebben met bevolkingsdaling, nu of in de (nabije) toekomst. Bevolkingsdaling heeft als gevolg dat er niet meer bestuurd kan worden vanuit het principe van groei-denken. Bevolkingsdaling vergt van bestuurders een omslag naar het denken in ‘kansen in krimpsituaties’. Oplossingen voor krimpgerelateerde problemen moeten op regionale schaal worden aangepakt. Samenwerking tussen gemeenten is noodzakelijk om visie te ontwikkelen en krimpgerelateerde problemen op te lossen. Soms gaat samenwerking tussen gemeenten in een krimpsituatie niet vanzelf. Waarom is samenwerking in een krimpsituatie niet vanzelfsprekend en, belangrijker nog, wat is er nodig om de samenwerking tussen gemeenten te stimuleren? Vereniging van Nederlandse Gemeenten
3.4 Coöperatie: een goede vorm voor intergemeentelijke samenwerking? Door John van Dijk (Directeur Coöperatie ParkeerService UA) en René Bal (Directeur Dimpact) Bij het aangaan van een vast intergemeentelijk samenwerkingsverband is op enig moment de vraag: welke juridische vorm past het best? Verschillende overwegingen spelen een rol: zeggenschap, de gewenste mate van bestuurlijke invloed, financiële aspecten (BTW, aanbestedingen), betrokkenheid van de raad, de aard van de taak (beleidsmatig, uitvoerend, bedrijfsvoering), de gewenste flexibiliteit, schaalgrootte en geografische spreiding, et cetera. Een bijzondere, private, vorm is de coöperatieve vereniging, een vorm waarin het doel al in de wet is geregeld: de vereniging dient geen ander doel dan de doelen van de leden. Precies wat je wilt als gemeente en gaat samenwerken. Is de coöperatie een goed alternatief? Of preciezer: in welke gevallen is de coöperatie een betere vorm dan bijvoorbeeld de WGR? In deze workshop hoort u van twee samenwerkingsverbanden waarom ze hebben gekozen voor de coöperatie en kunt u met hen nagaan of het ook voor u een geschikte vorm zou kunnen zijn. Dimpact is een samenwerkingsverband van 30 gemeenten gericht op het verbeteren van dienstverlening en efficiency door de inzet van nieuwe ICT toepassingen. In het samenwerkingsverband is zowel aandacht voor de ICT producten als het implementeren hiervan in de organisaties. ParkeerService voert inmiddels voor 10 gemeenten het parkeerbeleid uit. Beide samenwerkingsverbanden zijn opgericht om te zorgen voor versterking van de kwaliteit, realiseren van schaalgrootte en beheersing van de kosten. Dit alles met behoud van doorslaggevende invloed en toezicht door de gemeenten. 3.5 Interbestuurlijke samenwerking en shared services in de regio Zwolle Door Geert de Gaaij (Zwolle) en Farida Polsbroek (BZK) In de bestuursafspraken 2011-2015 tussen o.a. gemeenten en rijk is een verkenning naar interbestuurlijke shared services afgesproken. In de verkenning wordt een inventarisatie gehouden naar welke bedrijfsvoeringstaken goed in shared services uitgevoerd kunnen worden en welke uitvoeringstaken geconcentreerd uitgevoerd kunnen worden. De uitdaging ‘het wenkend toekomstperspectief’ waar dit project op drijft is het stimuleren van samenwerking over de bestuurslagen heen. Via het benutten van de kansen die er zijn voor deze samenwerking wordt een bijdrage geleverd aan het naderbij brengen van de compacte overheid. Een interbestuurlijk team met deelnemers uit de verschillende bestuurslagen is momenteel aan de slag met deze verkenning. In de regio Zwolle is inmiddels ervaring met interbestuurlijke samenwerking in Zwolle Kampen Netwerkstad, waarin samengewerkt wordt met de Provincie Overijssel en andere samenwerkingsverbanden. In deze workshop zal Farida Polsbroek kort iets vertellen over het initiatief in de Bestuursafspraken en zal Geert de Gaaij u meenemen in de succes- en faalfactoren van interbestuurlijke samenwerking. 3.6 Eén digitale overheid: Betere service, meer gemak Door Marjan Scholl (programma i-NUP BZK) en Alex Lambregts (oud Directeur Publieksvoorlichting, plv Gemeentesecretaris Zoetermeer) Burgers en bedrijven willen hun zaken met de overheid snel en makkelijk kunnen regelen, waar en wanneer het hun uitkomt. De overheid wil haar dienstverlening aan burgers en bedrijven op peil houden en verbeteren. Het doel is een compacte en efficiënte overheid. Een overheid die dicht bij burgers en bedrijven staat. Een overheid die door optimale samenwerking ook als één overheid wordt ervaren. Digitaal zaken doen met de overheid loont: het bespaart kosten en zorgt voor een betere dienstverlening. Na de ontwikkeling van de basisinfrastructuur voor de e-overheid (Nationaal Uitvoeringsprogramma, NUP) komt de nadruk te liggen op implementatie en gebruik, vooral bij gemeenten: hiermee krijgt de e-overheid meer en meer vorm en zullen burgers, bedrijven en overheden onderling ook daadwerkelijk de vruchten van de gedane inspanning kunnen plukken.
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Aanmelden U kunt zich aanmelden via dit aanmeldformulier De organisatie is in handen van project Slim Samenwerken (VNG), programma Krachtig Bestuur (BZK), platform Shared Services bij de Overheid, de partners van Kennisplatform Intergemeentelijke Samenwerking en het Adviesteam Intergemeentelijke samenwerking.
We zien u graag in Capelle aan de IJssel woensdag 5 oktober.
Kennisplatform
Intergemeentelijke Samenwerking
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Shared services bij de overheid
Platform voor organisaties in het publieke domein
