Programma in het kader van
Startconferentie Gezond in... 19 juni 2014
Wat is Gezond in…? Gemeenten helpen bij hun lokale aanpak van gezondheidsverschillen. Dat is het doel van ‘Gezond in…’, het stimuleringspro gramma dat op 19 juni jl. in Den Haag van start ging. Met Gezond in… worden gemeenten in staat gesteld om met hun eigen duurzame en integrale aanpak gezondheidsachterstanden terug te drin gen. Daar is alle reden voor, want als we niets doen, lopen de gezondheidsachter standen alleen maar verder op.
Gezond in... voor en door gemeenten De komende vier jaar krijgen 91 gemeenten naast extra financiering via de decentralisatieuitkering advies op maat en ondersteuning bij het uitvoeren van hun aanpak. Het zijn gemeenten die in verschillende wijken te kampen hebben met de grootste sociaaleconomische achterstanden.
In dit fotoverslag komen inhoud en sfeer van de startconferentie samen. De aanwezige wethouders en ambtenaren zijn aangenaam verrast met de opzet van het stimuleringsprogramma: aansluiten bij waar gemeenten al mee bezig zijn, leren van elkaar, en kennis en ervaring uit binnen- en buitenland met elkaar delen. Dat is de kracht van het programma: samen zoeken naar wat in de eigen, lokale context de meest effectieve aanpak is. Film intro Gezond in... www.youtube.com/user/Gezondin/videos
De deelnemers aan de dag zijn onder de indruk van de praktijkvoorbeelden die ze in de Haagse Schilderswijk te zien kregen: gezondheidscentrum De Rubenshoek met zijn vele disciplines, het Teniersplatsoen, waar bewegen, ontmoeten en educatie samenkomen, WorkOutWijs, waar aan de leefstijl van kinderen gewerkt wordt, en de vrijwilligers, die in theater De Vaillant uitleg over hun werk geven.
Martin van Rijn, staatssecretaris ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), vindt het zeer belangrijk dat de gezondheidsverschillen lokaal worden aangepakt: “Je schrikt echt van die verschillen. En het is al jarenlang ongelofelijk complex om dat probleem aan te pakken. Algemeen gezondheidsbeleid is dus niet afdoende om die verschillen te bestrijden. Hoe ga je het dan aanpakken? Kijk, dat roken, drinken en depressie problemen zijn, dat weten we. De kunst is om veel beter te weten te komen wat de samenstelling van een wijk is en wat de gezondheidstoestand is, en dan coalities te vormen. In de wijk met, alle mogelijke partijen op het gebied van zorg, werk, sport en school. Als die coalities succesvol tot stand komen, kun je de aanpak verduurzamen en langere tijd toepassen.”
Jack van der Hoek
Hugo Backx .
wethouder Haarlem
directeur GGD GHOR Nederland
”We werken graag mee aan het programma. Het gaat om verbindingen leggen met bijvoorbeeld Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) en de Gezonde school. Probeer te verleiden, neem de mensen mee. Ga bijvoorbeeld dansen met kinderen, maar zeg niet dat ze moeten bewegen en geen patat mogen eten. Begin niet over gezondheidsverschillen.”
“Ook wij ondersteunen dit programma. Als GGD zijn we zeer betrokken bij Gezond in… en het onderwerp gezondheidsverschillen. Je moet er nieuwe wegen voor in durven slaan en dat is voor een GGD niet altijd makkelijk. We worden daartoe uitgedaagd door gemeenten; ze vragen ons dan bijvoorbeeld om lastig te bereiken groepen te benaderen. Zo hebben we al een aantal gezinnen waar de gemeente geen contact mee had, de goede kant op gekregen. Een ander voorbeeld van ons werk is een app die we hebben ontwikkeld. Met een simpele druk op de knop kun je gegevens over de gezondheid van de bevolking zien.”
Gezond in… begint nu...
“Ik ben heel blij met dit programma. De insteek en de toon ervan zijn goed: naast gemeenten gaan staan en hen helpen de eigen aanpak te versterken vanuit de kennis die er is. Het is de spijker op zijn kop. Vergeet niet dat het keihard werken is. In de wijk Overvecht zijn we al acht jaar bezig. Als je dan iets hebt bereikt, kun je als wethouder natuurlijk zeggen: ‘We kopiëren dat voor de volgende wijk.’ Niet doen. Iedere wijk vergt een eigen aanpak. Wat wel duidelijk is: sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn onacceptabel. Zet ze op de kaart.”
Victor Everhardt wethouder in Utrecht
Gezondheidsverschillen
AM
IE BIT
Levensverwachting
82
HBO / WO
75
basisonderwijs
verschillen niet groter
86
HBO / WO
80
basisonderwijs
Alles is gezondheid...
Zonder extra inspanning dreigen de gezondheidsachterstanden groter te worden. Hier ligt een grote uitdaging voor het stimulerings programma Gezond in…, dat de komende vier jaar gemeenten ondersteunt bij de aanpak van gezondheids verschillen.
Gezondheidsverschillen
AM
IE BIT
Gezond ervaren jaren
71
HBO / WO
53
basisonderwijs
verschillen
kleiner
72
HBO / WO
53
basisonderwijs
Alles is gezondheid...
De verschillen in gezonde levensjaren zijn zelfs nog veel groter. Mannen die hoger opgeleid zijn, leven 71 jaren in een goed ervaren gezondheid, terwijl dat bij lager opgeleide mannen 53 jaar is. Bij vrouwen is het verschil iets groter.
“Werken aan gezondheidsachterstanden is niet zo eenvoudig. Het is een kwestie van lange adem, jarenlang investeren, geduld en een structurele aanpak. De 91 geselecteerde gemeenten die van Gezond in… gebruik gaan maken, hoeven daarbij niet meer het wiel uit te vinden. Er liggen namelijk al heel veel fundamenten in het land. Nu een extra impuls geven en het verschil maken, daar gaat het om. Ik verwacht van de gemeenten dat zij het geld inzetten voor de integrale aanpak van gezondheidsachterstanden, dat zij meedoen aan het stimuleringsprogramma en zich laten adviseren. En dat zij laten zien wat zij met de middelen doen.”
Marianne Donker directeur Publieke Gezondheid ministerie van VWS
Gezond in... ‘versterken wat gemeenten al doen’ “We gaan gemeenten ondersteunen bij hun eigen aanpak op basis van de kennis die er is over de belangrijkste risico factoren en werkzame elementen in een integrale aanpak. We geven advies op maat, faciliteren dat gemeenten onderling ervaringen en goede voorbeelden uitwis selen en reiken praktische instrumenten aan. We werken niet met blauwdrukken. Die zijn er niet. We gaan uit van wat gemeenten al doen en bouwen daarop voort om het effectiever te maken: verbinden en versterken wat werkt.” Monica van Berkum noemt een aantal belangrijke pijlers voor een succesvolle integrale aanpak, zoals: “De burgers zijn de hoofdrolspelers, ga met hen in gesprek. Zorg voor bestuurlijke betrokkenheid en benut publiek-private samenwerking. Tot slot: het proces is even belangrijk als de inhoud en het is belangrijk om voortgang en resultaten te monitoren.”
“Gezond in … brengt mensen, kennis en goede voorbeelden uit binnen- en buitenland bij elkaar om te komen tot een effectieve aanpak van gezondheidsachterstanden. Met de drie transities voor de deur hebben gemeenten geen behoefte aan nog een aparte opgave. Dat hoeft ook niet.”
Monica van Berkum directeur Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen
“Belangrijk is dat er verbindingen zijn tussen allerlei ontwikkelingen in de gemeente om gezondheidsverschillen aan te pakken. De opzet van sociale wijkteams, de vraag hoe je de ruimte inricht; al die belangrijke zaken zag je tijdens de start van Gezond in... terugkomen. En wat je ziet, is dat als je het niet samen met de bewoners doet, het niet opgepakt wordt.”
Helga Koper programmamanager Platform31
Gemeenten en partners over Gezond in...…
Gemeenten en partners over Gezond in...…
Er is een gezonde belangstelling voor wat er in andere gemeenten gebeurt en de aanpak van gezondheidsachter standen vindt iedereen relevant. Gezond in… wordt op prijs gesteld. Veel gemeenten weten wel wat ze willen, maar nog niet hoe. Hoe formuleer je een samenwerkingsopdracht voor al die verschillende veldpartijen? Hoe maak je de link met de zorgsector sterker? Hoe kun je alles coördineren en de versnippering van geld en projecten tegengaan? Hoe krijg je alle neuzen in dezelfde richting? Er zijn ook gemeenten die nog zoekende gemeenten kunnen helpen.
Andere gemeenten zijn vooral nog aan het onderzoeken om Er is waardering voor de houding, welke mensen het precies gaat. toon en insteek van het Hoe groot is het probleem? Welke programma: “Waar wilt u gegevens over werk en inkomen zijn naartoe en hoe kunnen er? Wie lopen het grootste risico op wij u daarbij een depressie? Verder zijn er nog ondersteunen?” algemene vragen die de gemeenten elkaar stellen. Hoe breng je risicofactoren in beeld? Hoe kun je ouderbetrokkenheid in de wijk vergroten? Er is bij deze gemeenten nog duidelijk behoefte aan ondersteuning door Gezond in….
‘s Middags maken deelnemers op vier locaties kennis met de Haagse aanpak van gezondheidsachter standen in de Schilderswijk.
Werkbezoeken Gezond in...
De Vaillant: vrijwilligers bevorderen gezondheid
Werkbezoeken Gezond in...
In theater De Vaillant maken de deelnemers aan de startbijeenkomst Gezond in… kennis met gezondheidsintermediairs: vrijwilligers die gemakkelijk toegang hebben tot mensen die moeilijk te bereiken zijn. Ze brengen gezondheidsthema’s op een toegankelijke manier ter sprake en wijzen mensen de weg naar preventie en zorg. Voor het werkbezoek zijn ‘Zwermers’ (voorlichters over dementie), ambassadeurs gezonde leefstijl, voorlichters perinatale zorg en huisbezoekers 75+ in De Vaillant aanwezig.
Leefstijlcentrum WOW Overgewicht stabiliseren bij kinderen uit krachtwijken. Dat is waar de Haagse Aanpak Gezond Gewicht (HAGG) zich op richt. Dertig procent van de Turkse kinderen is bijvoorbeeld te dik. Het gaat om een combinatie van preventie, vroeg signaleren en begeleiden, waarbij contacten worden gelegd en samenwerking wordt gezocht met de gemeente, scholen en andere organisaties en intermediairs. Bij Leefstijlcentrum WOW komen wekelijks 150 kinderen langs. Om te bewegen, maar ook om kennis op te doen over een gezonde leefstijl. “We hebben een goed netwerk van diëtisten, GGD en sportclubs. En er is een samenwerking met De Haagse Hogeschool om onderzoek te doen.”
Werkbezoeken Gezond in...
Gezondheidscentrum De Rubenshoek ‘In De Rubenshoek is er een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines: huisartsen, apothekers, diëtisten verloskundigen, fysio therapeuten, psychiaters, psychologen en ouderen adviseurs. Het gezondheidscentrum is zo uitgegroeid tot “het gebouw waar je alles kunt vragen.”
Werkbezoeken Gezond in...
Teniersplantsoen Op het Teniersplantsoen is het op een doorsnee donderdag een drukte van belang. Op het Cruijffcourt voetballen zo’n twintig kinderen. Op een ander veldje wordt een frisbee-wedstrijd gespeeld. Rashid, de buurtpappa, houdt ondertussen een oogje in het zeil. Wie wat verder zoekt, ziet nog veel meer activiteit. In de Stadsboerderij of het Multicultureel Ontmoetingscentrum (MOC) bijvoorbeeld. Kortom: een flinke hoeveelheid activiteiten, verenigingen en organisaties “op postzegelformaat” bij elkaar. Een van de bezoekers was onder de indruk van de Stadsboerderij, waar jong en oud ziet wat er allemaal op de boerderij gebeurt. “Maar het gaat verder dan alleen die dieren. Ik wist niet dat daar zó veel mensen naartoe gingen. En dat er ook allerlei secundaire dingen georganiseerd worden, zoals kinderopvang.”
Werkbezoeken Gezond in...
Rabin Baldewsingh wethouder Den Haag “Sommige mensen, ook in de Tweede Kamer, denken dat de Schilderswijk een no go-area is.” Rabin Baldewsingh wil er tijdens de afsluiting maar mee zeggen dat hij erg verheugd is over alle complimenten die hij heeft gehoord over de werk bezoeken. En dat het vooroordeel recht is gezet. Niet dat alles nu zonder problemen gaat: “Gezondheid is echt een zorg hier. De sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn groot. In deze wijk en Transvaal leven de mensen zo’n zes jaar korter dan in de Vogelwijk, Benoordenhout of op Scheveningen. En mensen leven ook zestien jaar langer in een slechte gezondheid dan elders.
Werkbezoeken Gezond in...
Daarom hebben wij als een van de eerste grote steden het JOGG-convenant ondertekend. En vervolgens zijn we met buurtcoaches en sportverenigingen gaan zoeken naar hoe we kinderen aan de gezonde combinatie van goed eten én bewegen kunnen krijgen.” Dan kun je als wethouder eigenlijk alleen maar zeggen dat er een ‘beweging’ is ontstaan. “Het werk is absoluut nog niet af. Den Haag moet ook een gezónde stad achter de duinen worden.”
Op 19 juni was de aftrap van het programma Gezond in... Kijk voor meer informatie op www.gezondin.nu
Programma in het kader van
Gezond in Het programma www.gezondin.nu wordt uitgevoerd door Pharos en Platform31. Dit programma wordt uitgevoerd in het kader van het Nationaal Programma Preventie Alles is gezondheid… www.allesisgezondheid.nl met financiering van het ministerie van VWS.
