programma Duurzame Ontwikkeling

Programma Duurzame ontwikkeling INT11.0846

programma Duurzame Ontwikkeling - Samen werken aan kansen -

2011-2014

versie 3 oktober 2011

pagina 1 van 32


Inhoudsopgave

1.

PROJECTIDENTIFICATIE ......................................................................................................................... 3 1.1 1.2

2.

PROJECTOMSCHRIJVING ....................................................................................................................... 4 2.1 2.2 2.3

3.

INLEIDING ................................................................................................................................................ 3 VOORBEREIDINGEN ................................................................................................................................. 3

ACHTERGROND / PROBLEEMSTELLING ................................................................................................... 4 DOEL EN RESULTATEN ............................................................................................................................ 4 RELATIES MET ANDER BELEID, PROJECTEN EN PROCESSEN................................................................. 4

PRODUCTEN, PLANNING EN WERKZAAMHEDEN ........................................................................... 5 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8

PROCES EN PRODUCTEN ........................................................................................................................ 5 START VAN HET TRAJECT: NULMETING ................................................................................................... 7 PROGRAMMA VAN AANJAAG- EN AANHAAKPROJECTEN .......................................................................... 8 COMMUNICATIE EN IMPLEMENTATIE ..................................................................................................... 27 MONITORING ......................................................................................................................................... 28 RISICOMANAGEMENT ............................................................................................................................ 28 SUCCESFACTOREN ............................................................................................................................... 28 DOSSIERVORMING ................................................................................................................................ 28

4.

PROJECTORGANISATIE ........................................................................................................................ 29

5.

PROJECTFINANCIËN .............................................................................................................................. 32 5.1 5.2 5.3

FINANCIËLE RAMING .............................................................................................................................. 32 PERSONELE CAPACITEIT ....................................................................................................................... 32 SUBSIDIES ............................................................................................................................................. 32


pagina 2 van 32


1.

Projectidentificatie

1.1

Inleiding

Dit programma vormt het startdocument om te komen tot een duurzame ontwikkeling in de gemeente Brummen. Het is een vervolg op het masterplan ‘Duurzame woon- en leefomgeving in Brummen’ en geeft gehoor aan de nadrukkelijke vraag om duurzaamheid in het huidige collegeprogramma.

Tabel 1: identificatiekenmerken Projectnaam Doelstelling: Bestuurlijk opdrachtgever: Ambtelijk opdrachtgever: Projectleider Projectresultaten:

Startdatum project: Einddatum project: Investeringsnummer kosten: Investeringsnummer uren:

1.2

Duurzame ontwikkeling Bij een duurzame ontwikkeling wordt gezocht naar een ontwikkeling waarbij economische, sociale en ecologische belangen elkaar versterken.

Duurzame ontwikkeling in Brummen Implementatie van duurzaamheid Hennie Beelen Marcel Klos Arjan Schulp 1. Programma 2. Aanhaak- en aanjaagprojecten 3. Beheerskader communicatie September 2011 2014 6.21.0.00 6.21.0.00

Voorbereidingen

Om een richting te kiezen voor duurzame ontwikkeling, is het van belang om te weten wat er nu al gebeurt aan duurzaamheid in de gemeente Brummen. Hiervoor wordt een nulmeting uitgevoerd. De ervaring leert namelijk dat er in een organisatie al veel gebeurt op het gebied van duurzaamheid. Wanneer deze in kaart worden gebracht, wordt duidelijk wat er al gebeurt binnen de gemeente, waar verder doorgepakt moet worden en wat nog als nieuw onderdeel of project opgepakt moet worden.


pagina 3 van 32


2.

Projectomschrijving

2.1

Achtergrond / probleemstelling

Duurzaamheid is niet nieuw bij de gemeente Brummen. In 2006 is via het masterplan ‘Duurzame woon- en leefomgeving in Brummen’ al invulling gegeven aan duurzaamheid. Bij dit masterplan werd vooral uitwerking gegeven aan aspecten rond duurzaam bouwen en duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Hier wordt deels al uitvoering aan gegeven. In het huidige collegeprogramma is een duidelijke ambitie uitgesproken om duurzaamheid verder en breder op te pakken. Vervolgens heeft de raad op 4 november 2010 een motie ingediend waarin zij unaniem verzochten om concretisering van duurzaamheid: • Ontwikkeling van een meerjarig projectplan waarin duurzaamheidaspecten uit de verschillende programma’s worden gebundeld en verder geconcretiseerd. e • Dit plan te voorzien van een budget om tijdens de 1 bestuursrapportage in 2011 aan de raad aan te bieden. • Het meenemen van enkele voorzetten. Dit programma geeft daar invulling aan.

2.2

Doel en resultaten

Het doel van deze projectopdracht is om te komen tot een visie en een programma voor duurzame ontwikkeling in de gemeente Brummen. Daarbij vormen de aanjaagprojecten een belangrijke start en inspiratie om te komen tot een visie. De visie vormt het kader om het meerjarenprogramma jaarlijks te actualiseren.

2.3

Relaties met ander beleid, projecten en processen

Duurzaamheid is een breed en veelomvattend onderwerp. Dit zorgt ervoor dat er veel relaties zijn met ander beleid, met andere projecten en andere processen. In dit projectplan wordt ingegaan op die relaties. Er is een overlap met bestaand beleid en lopende projecten, maar dan nu bezien vanuit het oogpunt van duurzame ontwikkeling - zonder de voortgang van lopende processen te belemmeren (helpen vanuit een positieve grondhouding). In de toekomst is het de uitdaging de duurzame benadering steeds vaker toe te passen (groeimodel).


pagina 4 van 32


3.

Producten, planning en werkzaamheden

3.1

Proces en producten

Iedereen kan voorbeelden bedenken die betrekking hebben op een duurzame ontwikkeling. Veelal zijn dat oplossingen voor concrete problemen. Zoals rijden op groen gas om de CO2 uitstoot te beperken. Met dit plan willen we invulling geven aan de oplossing van dit soort concrete problemen, maar tegelijkertijd verder gaan dan alleen de gelegenheidsmaatregelen. Natuurlijk, alles wat leidt tot een verduurzaming is in principe goed. Maar, nog belangrijker is een antwoord op de vraag hoe Brummen duurzaam wordt ontwikkeld? Waar hebben we het dan over? Een gedeelde visie als uitvoeringskader is van belang om juist voor Brummen dat te gaan doen wat we belangrijk vinden. Zo’n visie is er niet ineens. Kan niet zo maar worden opgeschreven. Het is allereerst een gezamenlijk proces van inwoners, bedrijven, instellingen en overheden. Deze visie willen we over een jaar klaar hebben. Waarbij de ambitie uit het collegeprogramma verder is uitgewerkt. Een conceptprogramma met aanjaagprojecten kan dit proces helpen. Concrete projecten leiden tot inzicht in het effect van maatregelen. Ze sporen aan en geven energie om er met z’n allen voor te gaan. Dit geldt ook voor de ambtelijke organisatie. Bovendien worden er meteen resultaten geboekt. Gaandeweg krijgt de visie vorm en vormt het kader voor (toekomstige) meerjarenprogramma’s. Integrale visie Een duurzame ontwikkeling van de gemeente wordt geintergreerd in een strategische voor de lange termijn. Voor het ontwikkelen van deze integrale visie wordt separaat een voorstel gedaan. Bij de start van de ontwikkeling van de integrale visie is het goed om je een aantal zaken goed te realiseren. Er zijn enkele elementen die we terug willen laten komen bij de ontwikkeling van deze visie en de implementatie van duurzaamheid in de organisatie en de lokale samenleving. Innovatie Duurzame ontwikkeling is innovatie. Innovatie slaagt alleen wanneer je bereidt bent om buiten de gebaande kaders te denken. Een goede ontwikkeling leidt vanzelf tot aanpassing van deze kaders. Deze grondhouding is essentieel. We hebben in Nederland een aanzienlijk hoge levenstandaard. En deze willen we behouden. Niemand wil inleveren. Echter, er ontstaan langzamerhand steeds meer problemen om dit systeem in stand te houden. De overgang van een verbruikseconomie naar een gebruikseconomie is onontkoombaar. Natuurlijk is een gebruikseconomie niet op korte termijn haalbaar. Het is een continu proces. Naast innovatie gaat het ook om gedragsveranderingen en daarmee om veerkracht. En dat kost nu eenmaal tijd. Coalities Bij de uitvoering van projecten op het gebied van duurzaamheid is het van belang om dit samen te doen. Er zijn vaak vele belanghebbenden, zowel in de organisatie als in de samenleving. Het smeden van coalities is dé manier om met elkaar tot een goede duurzame ontwikkeling te komen. Een duurzame ontwikkeling die breed gedragen wordt, maar ook gezamenlijk wordt uitgevoerd. De overheid heeft daarbij vooral een initiërende en daarnaast een faciliterende rol. Er ontstaan nieuwe samenwerkingsvormen. Deze nieuwe samenwerkingsvormen tussen overheid, marktpartijen en maatschappelijke ondernemers vragen om een gemeentelijke organisatie die daar naar is ingericht. Financiële constructies Duurzame projecten moeten zakelijk zijn en vertaald worden in businesscases. Maak het effect meetbaar, bij voorkeur in geld. Rekenmodellen kunnen laten zien dat een investering aan de voorkant versie 3 oktober 2011

pagina 5 van 32


een acceptabele terugverdientijd oplevert, of zelfs al snel tot een beperking van kosten leidt. Rekenen is belangrijk en bepaalt mede de overtuigingskracht van het idee. Programma We hebben een programma opgesteld. Hierin zijn verschillende pijlers geformuleerd. Pijlers die een goede aansluiting vinden tussen duurzaamheid en de specifieke situatie in Brummen. Binnen de pijlers zijn 1 of meerdere projecten benoemd. De projecten zijn gekozen op basis van: • Rendement: de mate waarin er een goede balans is tussen input (benodigde hoeveelheid tijd en middelen) en output (het positieve effect). • Identiteit: de mate waarin de projecten aansluiten op de Brummense situatie. • Balans: de samenhang tussen zowel sociale, economische en ecologische aspecten. • Draagvlak: een deel van het personeel, MT en college in de gemeente Brummen hebben we laten aangeven aan welke projecten zij voorkeur en prioriteit geven. De bedoeling is dat deze projecten inspireren en in de toekomst worden uitgebreid. Bij de projecten is een onderscheid gemaakt tussen aanhaak- en aanjaagprojecten: •

Aanhakers zijn lopende projecten waar met de ‘duurzaamheidsbril’ op wordt bezien wat er nog anders kan. Zonder daarmee de voortgang van het project te belemmeren;

Aanhaker •

Aanjagers zijn nieuwe projecten. Er wordt meteen gedaan en de ervaringen vormen een belangrijke input voor de visievorming. Bovendien geven deze concrete acties de energie om aan de slag te gaan.

Aanjager


pagina 6 van 32


Tijdens het hele proces van implementatie van duurzaamheid is het van belang om goed te communiceren, om op deze manier draagvlak te creëren, zowel binnen de gemeentelijke samenleving als binnen de gemeentelijke organisatie. Van belang is dat dit enerzijds vanuit alle individuele aanhaak- en aanjaagprojecten gebeurt, anderzijds vanuit een overkoepelende visie. Schema 1: proces

Communicatie

Start: nulmeting

De projecten die opgepakt worden onder de pijlers hebben elk een eigen status. Enkele lopen al en worden binnen het programma duurzame ontwikkeling voortgezet. Andere projecten staan nog aan de beginfase, en worden van begin af aan opgepakt.

3.2

Start van het traject: nulmeting

Doel Inzicht geven in wat er al wel en wat er nog niet gebeurt aan duurzaamheid bij de gemeente Brummen. Inhoud Er wordt gestart met een nulmeting duurzaamheid binnen de gemeentelijke organisatie. Om snel en pragmatisch aan de slag te gaan, wordt gekozen voor aansluiting bij een landelijk concept: de duurzaamheidsmeter van COS, Centrum voor Internationale Samenwerking. Dit is een gemeentelijke benchmark die zowel de people, planet en profit zijden van duurzaamheid individueel behandelt. De bedoeling is de antwoorden op deze vragen samen met de betrokken verantwoordelijken uit de gemeentelijke organisatie te bepalen. De vragenlijst dient in 2011 als nulmeting, maar kan vervolgens jaarlijks worden bijgehouden om de voortgang (op people, planet en profit aspecten) te monitoren: zowel ten opzichte van voorgaande jaren als ten opzichte van andere gemeenten. Aanvullend aan de duurzaamheidsmeter wordt ook ingegaan op specifieke werkzaamheden of projecten die in Brummen al op een duurzame wijze worden ingevuld. versie 3 oktober 2011 pagina 7 van 32


Naast de duurzaamheidsmeter wordt ook nog een inventarisatie uitgevoerd op het gebied van CO2 uitstoot in de gemeente Brummen. Hierin wordt nagegaan hoeveel CO2 de gemeente Brummen uitstoot, en welke doelgroepen hierin welk aandeel leveren (consumenten, bedrijven, industrie, verkeer en vervoer enzovoorts). Planning De nulmeting wordt thans uitgevoerd. Vervolgens wordt dit als monitoring jaarlijks op korte en efficiënte wijze herhaald. Capaciteit Uren nodig voor: • Inbreng betrokken ambtenaren voor nulmeting: • Invullen duurzaamheidsmeter en verdere uitwerking in totale nulmeting: wat in totaal neerkomt op ongeveer 30-50 uur. Kosten Alleen de te besteden uren.

3.3

Programma van aanhaak- en aanjaagprojecten

Samenhang pijlers en projecten In dit hoofdstuk passeren 17 projecten, verdeeld over de 7 verschillende pijlers de revue. Deze projecten verschillen in de doelgroep waarop ze van toepassing zijn, het thema waarop ze van toepassing zijn (soms zelfs meerdere) en de rol die de gemeente erin vervult (uitvoerder, aanjager, verbinder enzovoorts). We maken een onderscheid tussen aanjaagprojecten (deze worden vanuit het programma duurzame ontwikkeling opgestart. Ze dienen als voorbeeld richting nieuwe en andere projecten) en aanhaakprojecten (lopende projecten binnen de gemeente Brummen waarbij vanuit duurzaamheid wordt aangehaakt om het project net iets duurzamer aan te pakken). Tabel 1 Samenhang tussen pijlers, projecten en doelgroepen Pijler Project Status 1 Duurzame overheid Duurzaam inkopen Aanjaagproject

Duurzame bedrijfsvoering Duurzaamheidsdag

2

Duurzame energie

3

Duurzame mobiliteit

4

Duurzaam bouwen


Duurzaam gemeentehuis en werf Duurzame energiecoöperatie

Aanjaagproject Aanjaagproject Aanhaakproject

Doelgroep Medewerkers, leveranciers

Gemeentelijke organisatie, medewerkers Gemeentelijke organisatie, medewerkers Gemeentelijke organisatie, medewerkers

Aanjaagproject

Inwoners, bedrijven

Multi-fuel station

Aanjaagproject

Bedrijven, inwoners

Centrumplannen Eerbeek en Brummen

Aanhaakproject

Bedrijven, inwoners

pagina 8 van 32


5

6

7

Duurzame bedrijven

Duurzame sociale samenhang

Duurzame buitenruimte

Verbeteren bestaande woningvoorraad Duurzaam water Eerbeek

Aanjaagproject

Inwoners

Aanjaagproject

Bedrijven

Aanjaagproject

Bedrijven

Aanjaagproject Aanjaagproject

Bedrijven Scholen

Kwaliteitsteam Kulturhus Eerbeek Multifunctioneel cluster Brummen Aanpak voedselverspilling Duurzame openbare verlichting

Aanjaagproject Aanhaakproject Aanhaakproject

Inwoners Inwoners Inwoners

Aanjaagproject

Inwoners

Aanjaagproject

Gemeentelijke organisatie

Groenprojecten

Aanhaakproject

Per project te bepalen

Grootschalige covergisting bij IWE Duurzame bedrijven Scholenclusters

Bij de nieuw op te pakken aanjaagprojecten in de gemeente Brummen is het van belang dat er voldoende draagvlak is. Om deze reden hebben we het voltallige college, het management team en een selecte groep ambtenaren gevraagd aan te geven welke projecten zij van belang achten. Aan de hand van deze prioritering is besloten welke aanjaagprojecten opgepakt worden en op welke termijn. De projecten met de hoogste prioritering wordt als eerste mee gestart, de projecten met een lage prioritering niet of als laatste. Hieronder volgt een uiteenzetting van de pijlers en projecten. Deze uiteenzetting geeft een eerste indruk van het project, daar waar nodig volgt later nog een plan van aanpak. Pijler 1: Duurzame overheid Goed voorbeeld doet volgen. Wanneer Brummen aan burgers en bedrijven om duurzaamheid vraagt, moet zij zelf het goede voorbeeld geven. Nog sterker: het is voorwaarde voor de gemeente om op andere fronten ook geloofwaardig met duurzaamheid aan de slag te gaan. Hoe realiseer ik een daling in energieverbruik en bijbehorende CO2 uitstoot? Hoe organiseer ik processen goed en duurzaam? Opereren we vanuit een duurzaam gebouw? En wordt deze door de medewerkers ook op een juiste manier gebruikt? Is mijn personeelsbestand een goede afspiegeling van de samenleving? Zo zijn nog meer vragen binnen het thema duurzame overheid te bedenken. Gekozen wordt om de komende periode in te zetten op een aantal aanjaagprojecten als eerste stap naar een duurzame overheid. versie 3 oktober 2011

pagina 9 van 32


Aanjaagprojecten bij pijler duurzame overheid Aanjaagproject 1: Duurzaam inkopen Doel Aan de slag gaan met duurzaam inkopen en voldoen aan de regionale ambitie om voor 100% duurzaam in te kopen in 2013. Inhoud De gemeente koopt jaarlijks veel in. Door deze inkopen duurzaam te doen, wordt een flinke stimulans richting het bedrijfsleven gegeven, om duurzame producten te produceren. Bij duurzaam inkopen wordt bij de inkoop van producten niet alleen rekening gehouden met economische, maar ook met sociale en milieucriteria. Dit motiveert het (lokale) bedrijfsleven tot duurzame aanpassingen, die vervolgens ook ‘beloond’ kunnen worden met inkopen. De gemeente Brummen staat niet alleen in de wens om duurzaam in te kopen. Alle overheden hebben hierin een ambitie geformuleerd. De rijksoverheid wil voortaan voor 100% duurzaam inkopen, provincies voor 50% en gemeenten nu voor 75%, vanaf 2015 zelfs voor 100%. Maar ook lokaal heeft Brummen medestanders. De bestuurders van de gemeenten van de Stedendriehoek hebben samenwerking met elkaar gezocht op het gebied van duurzaam inkopen. Er is een regiovoorstel duurzaam inkopen opgesteld wat door het dagelijks bestuur is voorgelegd aan de betrokken colleges. Regionaal wordt ingestoken op de ambitie om voor 100% duurzaam in te kopen in 2013. Om duurzaam inkopen makkelijk toepasbaar te maken, heeft de rijksoverheid samen met marktpartijen criteria ontwikkeld die zo toegepast kunnen worden. De vindplaats is www.pianoo.nl/duurzaaminkopen/criteria. De criteria voor leveringen, diensten en werken zijn niet alleen inkooptechnisch en juridisch getoetst maar garanderen ook voldoende aanbod. Ze zijn zodanig ontwikkeld dat er geen substantiële meerkosten zijn te verwachten. Door uit te gaan van het principe Total Cost of Ownership (TCO) kunnen bovendien alle integrale kosten van een product gedurende de levenscyclus worden meegewogen bij de aankoopbeslissing. Aangezien de gemeente Brummen decentrale inkoop heeft, vraagt verduurzaming van inkoop echter nog wel om een implementatietraject om iedere inkoper hiervan bewust te laten zijn. Dat geldt ook voor het monitoren van de resultaten. Bij duurzaam inkopen wordt ook rekening gehouden met sociaal aanbesteden. Bij aanbestedingen van diensten en werken boven de EU drempelwaarde voor diensten (€ 193.000, peil 2011) nemen we sociale eisen op met als maximale norm 5% van de projectsom of 10% van de loonsom. Hierbij werken we conform het beleidsvoorstel Sociaal Aanbesteden van het Regionaal Platform Arbeidsmarkt Stedendriehoek (RPA) van mei 2011. Een alternatief in de pilotfase is om bij aanbestedingen niet een bepaald percentage als norm op te leggen aan de opdrachtnemer, maar sociale aspecten in de gunningcriteria op te nemen en vervolgens de opdrachtnemer met de voor Brummen economisch meest voordelige inschrijving te contracteren. De gemeente Brummen wil bovendien bijdragen aan de orderportefeuille van sociale werkvoorziening door middel van opdrachten van diensten die op het werkterrein van de sociale werkvoorziening liggen. Op basis van dit regionaal voorstel komt er een coördinator functie op de drie Werkpleinen: Apeldoorn, Deventer en Zutphen. Vanuit het Werkplein Apeldoorn zullen de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Epe, Heerde en Voorst worden bediend. Dat betekent dat op het Werkplein Apeldoorn iemand wordt aangesteld die het proces rond Sociaal Aanbesteden begeleidt. Aanpak De gemeente Brummen heeft decentrale inkoop. Dit betekent dat er 30-35 inkopers binnen de gemeente zijn – die allemaal voortaan de duurzaamheidscriteria van AgentschapNL mee moeten versie 3 oktober 2011

pagina 10 van 32


nemen in hun toekomstige inkopen. Voor hen wordt een bewustwording en implementatie traject opgezet: een algemene presentatie ligt toe wat duurzaam inkopen is en waarom we duurzaam moeten inkopen. Daaropvolgend worden in kleinere groepen workshops georganiseerd waarin specifieke aanbestedingen worden doorlopen en de duurzaamheidscriteria toegepast. Niet alleen de implementatie verdient aandacht tijdens het project duurzaam inkopen, maar ook de monitoring: hoe gaan we na voor hoeveel procent de gemeente duurzaam inkopen en hoe (wie?) houdt dit bij? Een potentieel instrument hiervoor is bijvoorbeeld het informatieformulier inkopen, dat standaard bij elke inkoop ingevuld moet worden en ondertekend door de budgethouder, waarin is weergegeven of aan duurzaam inkopen wordt gedaan en zo nee, waarom niet. Deze en andere manieren waarop duurzaam inkopen kan worden bijgehouden worden de voor- en nadelen van afgeworden om zo tot een goede keuze te komen. Op grond van door inkopers geleverde informatie rapporteren we niet alleen intern maar ook regionaal en aan het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. In de meetmethode wordt op basis van productgroepen vastgelegd of de criteria van Agentschap NL zijn toegepast. Toepassing van sociaal aanbesteden geschiedt op basis van een regionaal plan voor de implementatie en uitvoering. Planning Het resterende deel van 2011 en ook een deel van 2012wordt gebruikt voor de implementatie van duurzaam inkopen. Daarna is dit, soms met ondersteuning, geïntegreerd in bedrijfsprocessen. Uitvoering Kees Verspui (trekker) en Mundel van Wezenbeek Capaciteit Uren uit bestaande budget en 50 uur per jaar extra. Regionaal is ondersteuning beschikbaar om de sociale component uit een afgesloten contract te helpen realiseren. Over de wijze van vergoeding door de regiogemeenten voor coördinator functie op werkplein Activerium zullen nog nadere afspraken gemaakt moeten worden. Welke extra ambtelijke inzet vanuit Brummen noodzakelijk is, is mede afhankelijk van het nog te ontwikkelen uitvoeringsplan sociaal aanbesteden. Kosten De ambtelijke uren en eventueel nog later te specificeren kosten. Budget hiervoor is eventueel aanwezig vanuit een deel van de post Maatschappelijk ondernemen uit het uitvoeringsprogramma Duurzame woon- en leefomgeving (€40.000). Aanjaagproject 2: Duurzame bedrijfsvoering Doel De bedrijfsvoering van de gemeente Brummen zo duurzaam mogelijk maken. Inhoud In dit project wordt de bedrijfsvoering van de gemeente Brummen onder de loep genomen. Onderzocht wordt waar punten zitten waar de organisatie meer maatschappelijk verantwoord zou kunnen ondernemen. Dit is niet alleen van belang om de negatieve effecten van de gemeentelijke organisatie op de samenleving te verminderen, maar ook om de geloofwaardigheid van de gemeente wat betreft haar ambitie op het vlak van duurzaamheid te versterken. In dit project kunnen allerlei aspecten worden aangepakt, waarvan voorbeelden zijn het verminderen van het papierverbruik (o.a. door gebruik Tablet’s in plaats van papier), verduurzamen van het kerstpakket en andere gifts, verminderen van energieverbruik (zowel door zuinigere apparaten als juist gebruik hiervan), bevorderen van diversiteit in het versie 3 oktober 2011

pagina 11 van 32


personeelsbestand en duurzaam werken (duurzaamheid meenemen bij alle adviezen en werkzaamheden) enzovoorts. Aanpak Bij het project duurzame bedrijfsvoering willen we steeds per jaar één onderwerp onder handen nemen. Om zo ergens voor een bepaalde periode uitgebreid aandacht aan te geven en daadwerkelijk stappen te kunnen nemen. In de daaropvolgende periode kan dit onderwerp dan voortgang vinden en weer een nieuw onderwerp gekozen worden waar alle aandacht naar toe gaat voor de opstart. Het onderwerp binnen duurzame bedrijfsvoering wat het eerste jaar opgepakt gaat worden is het papierverbruik. De keuze hiervoor is omdat het vele papierverbruik een onderwerp is wat leeft in de organisatie en waar veel verbeteringen en besparingen te realiseren zijn. De vraag hoe we met papier omgaan, welk papier gekozen wordt en hoe dit op wijze kan zonder verspilling, wordt gedurende dit traject ingevuld. Planning Dit project wordt uitgevoerd via een gefaseerde aanpak, waarbij (in ieder geval de komende vier jaar) elk jaar aan een thema gewerkt wordt. Voorstel is om te beginnen met het onderwerp papierverbruik. Uitvoering Theo Hofman (trekker), Jos Hoekstra en Mundel van Wezenbeek Capaciteit Ongeveer 50 uur per persoon per jaar. Kosten Nader te bepalen. Budget hiervoor is eventueel aanwezig vanuit een deel van de post Maatschappelijk ondernemen uit het uitvoeringsprogramma Duurzame woon- en leefomgeving (€40.000). Aanjaagproject 3: Duurzaamheidsdag Doel Intern draagvlak voor duurzaamheid verhogen door een dag in het teken van duurzaamheid te zetten. Inhoud De scope van het begrip duurzaamheid en de aandacht van de media zorgen niet altijd voor een positiever beeld erover. Daarom schenken we een dag alle aandacht aan duurzaamheid. Om zo de interne organisatie te laten zien welke aspecten het allemaal omvat, op welke wijze het inhaakt op hun werkzaamheden en om enthousiasme te kweken voor duurzaamheid. Aanpak Een dag aanwijzen als duurzaamheidsdag. Deze dag invullen met activiteiten op het gebied van duurzaamheid., in verschillende werkvormen. De medewerkers kunnen naar eigen inzicht en interesse aanhaken. Voorbeelden van mogelijke invullingen zijn: workshops met verschillende vakinhoudelijk onderwerpen (duurzaam inkopen, duurzaam bouwen) voor de betrokken werknemers, een lekkere en biologische lunch, een markt waarop mensen kunnen shoppen bij verschillende duurzaamheidsonderwerpen (berekenen van eigen CO2 voetafdruk, simulator van Het Nieuwe Rijden, standjes met duurzame producten, mogelijkheid om een rondje op een elektrische fiets of in een groen gas auto te rijden) en een debat als afsluiter waarbij medewerkers met elkaar in discussie gaan (bijvoorbeeld over onderwerpen op het gebied van duurzame bedrijfsvoering).


pagina 12 van 32


De opgedane ervaring met de interne duurzaamheidsdag wordt later ook ingezet voor het organiseren van een externe duurzaamheidsdag voor alle inwoners en bedrijven. In vervolg op deze duurzaamheidsdag worden periodiek flitsworkshops georganiseerd: via herhaling worden door medewerkers onderwerpen op het gebied van duurzaamheid gepresenteerd aan hun collega’s. Planning Interne duurzaamheidsdag in september 2011. De externe dag begin 2012. Uitvoering Mundel van Wezenbeek (trekker) en Angela Reichgelt Capaciteit 100 uur per persoon in 2011 Kosten De kosten bedragen ca. € 3.000,-- (exclusief uren) Aanhaakprojecten bij pijler duurzame overheid Aanhaakproject 1: Duurzaam gemeentehuis en –werf Doel Het nieuwe gemeentehuis en de nieuwe gemeentewerf zo duurzaam mogelijk ontwikkelen. Inhoud Het huidige gemeentehuis en de huidige werf voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. Er is besloten het gemeentehuis gedeeltelijk te renoveren en vervangen. Ook de werf wordt opnieuw ingericht. Enkele onderdelen worden verplaatst naar het voormalige terrein van Rijkswaterstaat aan de N348-Spankerenseweg. Aanpak Voor het gemeentehuis wordt een twee-sporen-aanpak voorgesteld: • project gemeentehuis: In het huidige aanbestedingsproces eisen dat er zo veel als mogelijk met het beschikbare investeringsbudget duurzaamheidsmaatregelen worden getroffen in het systeembouwconcept; • project Duurzame Ontwikkeling: Zonder de voortgang van het project gemeentehuis te frustreren, onderzoeken welke aanvullende maatregelen mogelijk zijn die leiden tot extra verduurzaming en een verlaging van exploitatielasten. Een voorbeeld is de plaatsing van een nieuwe generatie zonnepanelen op het dak: dit kan onafhankelijk van de lopende aanbesteding. De terugverdientijd is dermate kort dat via interessant financiële constructies deze alsnog gefinancierd kunnen worden. Voor de nieuwe gemeentewerf worden bij de voorbereiding van de aanbesteding voorstellen ontwikkeld om te komen tot duurzaamheidsmaatregelen. Deze worden in het programma van eisen bij de aanbesteding meegenomen. Ook hier geldt dat het beschikbare investeringsbudget niet mag worden overschreden. Planning De aanbesteding voor de bouw van het nieuwe gemeentehuis wordt begin juli gestart. In september start het onderzoek naar de mogelijkheden voor extra duurzaamheidsmaatregelen. In het najaar start versie 3 oktober 2011

pagina 13 van 32


het aanbestedingsproces voor de nieuwe werf. Daarbij worden zo veel als mogelijk duurzaamheidsmaatregelen meegenomen. Verwacht wordt dat dit project loopt tot in 2012. Uitvoering Paul Blankman (trekker) en Arjan Schulp Capaciteit Voor de inbreng van duurzaamheidsmaatregelen bij het opstellen van het programma van eisen voor het nieuwe gemeentehuis wordt in eerste instantie gebruik gemaakt van regulieren uren. Kosten Veel van de investeringen op energie gebied verdienen zich zelf terug. Dit vraagt dus om slim en creatief met budgetten om te gaan. Over de dekking van kosten van ambtelijke uren en kosten om voorstellen te ontwikkelen moeten nog afspraken worden gemaakt. Pijler 2: Duurzame energie Energie is van groot belang in onze samenleving. Op dit moment kleven er allerlei problemen aan: de fossiele bronnen raken op, de afhankelijkheid van derden (olielanden) is groot en de uitstoot van emissies, waaronder CO2, hebben een negatieve invloed op onze atmosfeer. Daarom is het van essentieel belang om aan de slag te gaan met het realiseren van energiebesparing enerzijds, en vervolgens daar waar mogelijk zo veel mogelijk duurzaam opgewekte (hernieuwbare) energie in te zetten. De gemeente Brummen wil dit binnen haar gemeente zo veel mogelijk stimuleren. Aanjaagproject bij pijler duurzame energie Aanjaagproject 4: Duurzame energie coöperatie Doel Duurzame energie in de eigen gemeente opwekken en gebruiken. Inhoud Binnen de gemeente een duurzame energiecoöperatie oprichten. Deze organisatie bestaat uit inwoners, bedrijven en instellingen uit de gemeente (zij zijn hier mede-eigenaar in). Door collectief te werken aan het gezamenlijk doel om op een rendabele en duurzame wijze in hun eigen energie te voorzien, vergroot dit ook nog eens de sociale samenhang. Kennis over de beschikbare technieken en back-office wordt landelijk aangedragen vanuit de overkoepelende organisatie. Investeringen worden gedaan door burgers vanuit de maandelijkse energielasten, van ondernemers wordt soms een extra financiële bijdrage gevraagd. Waarbij de winst van de lokale energiecoöperatie wordt geherinvesteerd of wordt uitbetaald aan de Brummense aandeelhouders. Het concept van de lokale duurzame energiecoöperatie vergroot zo de sociale samenhang, levert groene hernieuwbare energie, vangt prijsstijgingen van energie op en zorgt uiteindelijk voor winst. Dit is een project wat door de lokale samenleving moet worden opgepakt, maar waarbij de gemeente kan aanjagen en faciliteren. Eerste successen zijn al ondermeer behaald in de gemeente Lochem. Aanpak Voor het project duurzame energie coöperatie, wordt aangesloten bij een landelijke stichting die zich richt op het versnellen van lokale duurzame energieprojecten. Doel is de duurzame energie coöperatie versie 3 oktober 2011

pagina 14 van 32


van, voor en door lokale burgers en bedrijven op te laten tuigen. De lokale energiecooperatie koopt energie in voor burgers en organisaties en investeert de gemaakte winst in lokale duurzame energie. Naast de lokale initiatieven is er tegelijk een landelijke achtervang waarvan gebruik kan worden gemaakt voor kennis, netwerken en afspraken. Ondanks dat de burgers en bedrijven dit op moeten pakken, speelt de gemeente in de beginfase een rol die zich richt op het initiëren van bijeen brengen van de juiste burgers en bedrijven. Op termijn gaan zij dit project zelf verder oppakken, maar kan de gemeente een faciliterende rol blijven spelen, onder meer door het ter beschikking stellen van haar communicatiekanalen, verzorgen van ruimtes voor bijeenkomsten enzovoorts. Daarnaast kunnen mogelijkheden die de gemeente heeft in het verstrekken van leningen onderzocht worden of de mogelijkheid om op de daken van de scholen in Brummen zonnepanelen te plaatsen. Planning De activiteiten rond het oprichten van een duurzame energiecoöperatie starten in 2011. Personele capaciteit voor dit project is nodig in 2011 en 2012. Uitvoering Mundel van Wezenbeek (trekker) en Paul Blankman Capaciteit Ongeveer 300 uur verdeeld over drie jaar. De meeste inzet bevindt zich in de initiatiefase. Kosten Nader te bepalen. Pijler 3: Duurzame mobiliteit Mensen, maar ook producten bewegen zich constant van de ene naar de andere plek. Binnen het thema duurzame mobiliteit willen we deze vervoersbewegingen duurzamer maken: aangenamer voor de gebruiker, met minder CO2 uitstoot, minder negatieve invloed op de plaatselijke luchtkwaliteit en stiller. Insteek hierbij is tweeledig: enerzijds de huidige vervoersmiddelen zo schoon mogelijk maken (bijvoorbeeld kiezen voor groen gas auto’s in plaats van diesel, voor elektrische scooters in plaats van benzine brommertjes) anderzijds de keuze voor andere schone modaliteiten versoepelen (zoals op file trajecten in een stad een transferium met snelbus aanbieden, fietsen als na vervoer bij een treinstation ter beschikking stellen). De pijler duurzame mobiliteit is natuurlijk ontzettend breed, en de gemeente Brummen zet hierbij stapsgewijs steeds op deelprojecten in. Aanjaagproject bij pijler duurzame mobiliteit Aanjaagproject 5: Multi-fuel station Doel Op het grondgebied van de gemeente Brummen een goed bereikbaar tankstation openen waar verschillende soorten duurzame brandstoffen getankt kunnen worden (bijvoorbeeld groen gas, biodiesel, groene elektriciteit enzovoorts). Inhoud (Auto)vervoer heeft een ontzettende negatieve impact op luchtkwaliteit, klimaatproblemen en op de voorraad fossiele brandstoffen. Om die reden is het goed om een overstap te maken naar duurzame varianten, die stil, zuinig en hernieuwbaar zijn en weinig of geen uitstoot genereren. De overstap op schone brandstoffen en aandrijftechnieken wordt gezien als een typisch versie 3 oktober 2011

pagina 15 van 32


kip-ei probleem: belemmeringen zijn er zowel in het aanbod van tankstation als in het aanbod van voertuigen. De gemeente Brummen wil dit doorbreken door schone brandstoffen, zoals groen gas en groene elektriciteit, beschikbaar te laten zijn binnen de gemeente. De inwoners en ondernemers kunnen op deze manier auto’s die hierop rijden aanschaffen en op korte afstand vullen met duurzame brandstoffen. Aanpak Binnen dit traject is het natuurlijk de ondernemer die een Multi-fuel station opent. De gemeente kan een stimulerende rol uitoefenen door een ondernemer op de mogelijkheden te wijzen, te ondersteunen met zaken als vergunningverlening en het mee zoeken naar een ruimtelijk geschikte locatie. Planning 2011-2012 Uitvoering Paul Blankman (trekker) en Arjan Schulp Capaciteit 50 uur per persoon Kosten De kosten zullen primair voor rekening komen van initiatiefnemers en/of marktpartijen. Pijler 4: Duurzaam bouwen Binnen de gebouwde omgeving hebben we te maken met een enorm materiaal- en energiegebruik. Bij de pijler duurzaam bouwen wordt gestimuleerd om dit zoveel mogelijk op een duurzame wijze te doen. Met de insteek gericht op nieuwbouw, maar ook op duurzame aanpassingen in de bestaande bouw. Duurzaam bouwen is ontzettend breed. Het reikt van duurzaam materiaal gebruik (bijvoorbeeld FSC hout), naar verlagen energieverbruik (onder andere door betere isolatie, energiezuinige installaties, opwekken energie via zonne-panelen), naar het creëren van een goed en gezond binnenklimaat (door goede ventilatie) tot het efficiënt en levensloopbestendig ontwerp en gebruik van gebouwen (woning geschikt maken voor zowel jonge gezinnen als ouderen (nultreden woning, voorzieningen beneden), scholen zo ontwerpen dat ze ’s avonds door verenigingen gebruikt kunnen worden, enzovoorts). Belangrijk principe vormt de ‘passief huis benadering’. Aanjaagproject bij pijler duurzaam bouwen Aanjaagproject 6: Verbeteren bestaande woningvoorraad Doel Duurzame en energiezuinige verbeteringen in de bestaande woningvoorraad stimuleren. Inhoud Vanuit het uitvoeringsprogramma van het plan Duurzame woon- en leefomgeving is ingezet op het verbeteren van de bestaande woningvoorraad. Er zijn twee subsidietrajecten geformuleerd: een die inzet op woningisolatie en een op het opwekken van duurzame energie bij particulieren in de bestaande woningbouw. De uitvoering van beide subsidie blijven doorlopen. Afstemming tussen dit aanjaagproject en de op te stellen woonvisie in 2011 is van belang. versie 3 oktober 2011

pagina 16 van 32


Aanpak De subsidievoorwaarden zijn bij beide subsidiestromen al gesteld, op dit moment wordt deze uitgevoerd. Alle subsidie aanvragen worden getoetst aan de eisen en indien ze hieraan voldoen, wordt de subsidie uitgekeerd. Planning Al begonnen en lopend tot en met 2013. Uitvoering Regiekamer voor uitvoering, opzet en communicatie Richard Bos (trekker) en Mundel van Wezenbeek Capaciteit Al geraamd. Kosten Al geraamd. Aanhaakproject bij pijler duurzaam bouwen Aanhaakproject 2: Centrumplannen Eerbeek en Brummen Doel Het centrum van Eerbeek zo (her)ontwikkelen dat duurzaamheid hier (zichtbaar) in naar voren komt. Inhoud Beide centrumplannen, zowel voor Eerbeek als Brummen zijn al ontwikkeld. Binnen dit project wordt vervolgens nog ingegaan op de mogelijkheden de uitvoering van de gemaakte plannen zo duurzaam mogelijk te doen. De aangenomen motie over duurzaamheid voor het centrumplan Eerbeek vormt daarbij een belangrijk vertrekpunt. Voor het centrum van Eerbeek wordt op dit moment een nieuw centrumplan ontwikkeld. Bij dit centrumplan wordt veel input gegeven op het gebied van duurzaamheid. Dit richt zich op zowel de aspecten van bestaande en nieuwe woningbouw, bestaande en nieuwe winkels, de openbare ruimte en mobiliteit. Voor al deze aspecten worden oplossingen bedacht hoe dit op duurzame wijze kan. De raad heeft hier in een motie ook om gevraagd. Aanjaagproject 12 Duurzaam water Eerbeek kan hier nadrukkelijk bij betrokken worden. Voor de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid van de kern Brummen is een revitalisering van het centrum urgent. Er is sprake van steeds meer leegstand. De openbare ruimte vraagt om een andere inrichting. En een tweetal locaties vraagt om herontwikkeling, te weten: het Graaf van Limburg Stirumplein en de locatie van de voormalige Rabobank aan het Marktplein. Voor beide locaties hebben zich inmiddels initiatiefnemers gemeld. Inzet van de gemeente wordt gevraagd. Op 29 juni heeft de raad het Centrumplan Brummen vastgesteld. Daarmee is het centrumplan afgerond. Dit najaar neemt de raad een besluit de omvang en doelen van het uitvoeringsbudget. Aanpak Het aanjaagproject in Eerbeek haakt volledig aan op een bestaande projectorganisatie. Binnen dit bestaande project worden er voorbeelden aangeleverd van hoe een ontwikkelaar met duurzaamheid aan de slag kan gaan. Ook worden er normen gesteld aan waaraan een plan moet voldoen. Vervolgens kan de markt dit zelf invullen, via eigen accenten, maar wel passend binnen de voorgeschreven duurzaamheidsnormen.


pagina 17 van 32


Bij Brummen worden de initiatieven in reactie op de gebiedsontwikkeling voor het Graaf van Limburg Stirumplein en de locatie van de voormalige. Rabobank opgepakt. Daarmee maakt het centrumplan een doorstart. Met de initiatiefnemers vooraf afspraken maken over de dekking van de ambtelijke uren. De te besteden uren kunnen (deels) worden gedekt uit in te stellen grondexploitaties of leges. Planning Lopen gelijk op met het centrumplannen Eerbeek en Brummen, in de gehele periode 2011-2014. Uitvoering Eerbeek: Justin Asma (trekker) en Arjan Schulp Brummen: Linda Sprikkelman (trekker) en Arjan Schulp Capaciteit Uren uit bestaande organisatie van de centrumplannen. Kosten Kosten worden gedekt uit de financiën van het centrumplan Eerbeek. Pijler 5: Duurzame bedrijven Duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen is actueel. Bedrijven gaan steeds meer met duurzaamheid aan de slag. Zij kijken niet alleen meer naar hun winstcijfers, maar ook naar de gevolgen van hun activiteiten voor mensen en het milieu. De gemeente Brummen wil graag duurzaam ondernemen bij haar bedrijven stimuleren. Zodat de bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen die verder gaat dan alleen de voorgeschreven weten regelgeving. Wat vaak uiteindelijk, door een positief imago, lagere energielasten, besparingen door effectief grondstoffengebruik, het aantrekken van goed personeel of door nieuwe innovatieve producten ook nog tot commerciële successen kan leiden. In Nederland zijn al veel bedrijven voor gegaan door maatschappelijk verantwoord te gaan ondernemen. Binnen Brummen is de gemeente ook op zoek naar dit soort voorbeelden en wil de bedrijven daar waar mogelijk, behulpzaam in zijn. Aanjaagprojecten bij pijler duurzame bedrijven Aanjaagproject 7: Duurzaam water Eerbeek Doel Duurzaam met water en energie omgaan bij de papierindustrie in Eerbeek. Inhoud Bij de papierindustrie in Eerbeek kunnen flinke besparingen worden bereikt door het realiseren van een duurzaam watersysteem met beperking, vervanging of compensatie van grondwateronttrekking. Hierdoor verbetert de natuur en de ecologische kwaliteit in de omgeving. Daarnaast komt bij de rioolwaterzuivering biogas vrij. Door dit in de papierfabrieken in te zetten, kan ook nog eens een flinke besparing worden bereikt in het aardgasverbruik. Mogelijk kan zelfs een woonwijk met dit biogas voor een deel in hun energie voorzien. Gelijktijdig wordt hierbij gekeken naar de mogelijkheid voor omzetting van agrarische afvalstoffen door middel van co-vergisting in biobrandstoffen. Binnen het project duurzaam water Eerbeek worden al deze aspecten verder uitgewerkt en daar waar mogelijk uitgevoerd. De gemeente heeft hierin een faciliterende rol. versie 3 oktober 2011

pagina 18 van 32


Aanpak Er is al behoorlijk wat werk verricht binnen het project duurzaam water Eerbeek. Op dit moment bevindt het project zich op een cruciaal punt: al het voorwerk en onderzoek is gedaan, de situatie is duidelijk en de papierindustrie is aan het besluiten of ze de investering (van twee miljoen euro) willen doen in het duurzame watersysteem (dat zich in vier jaar terugverdiend). Indien het antwoord hierop ‘ja’ is, is de rol van de gemeente om daar waar mogelijk behulpzaam te zijn met wijzigingen in bestemmingsplan en met het leggen van kabels en goten (voor warmte- en gastransport) in de grond. Indien het antwoord ‘nee’ is, is al duidelijk dat de gemeente deze investering niet doet. De enige optie die de gemeente dan nog op zich kan nemen is om mee te helpen onderzoeken of er provinciale, landelijke of europese financieringsmogelijkheden zijn. Planning 2011 Uitvoering Richard Bos (trekker) en Paul Blankman Capaciteit 75 uur per persoon voor 2011 en 2012 Kosten €10.000 Aanjaagproject 8: Grootschalige co-vergisting bij IWE Doel Productie van biogas en verwerking van afvalproducten. Inhoud Een aantal agrariërs in de regio heeft het plan opgevat voor de bouw van een grote gezamenlijke co-vergistingsinstallatie. Doel is om nabij Industrie Water Eerbeek op grote schaal mest en agrarische/industriële afvalproducten (food) doormiddel van co-vergisting om te zetten in biogas. Het project kan gelijktijdig op lopen met het project Duurzaam water Eerbeek. Aanpak Dit project moet geïnitieerd en uitgevoerd worden door de agrariërs zelf. Echter kan het wel een impuls krijgen door gemeentelijke ondersteuning. De rol van de gemeente uit zich vooral in het meenemen van de agrariërs in het netwerk van de Hoop. Daarnaast kan de gemeente op hoofdlijnen meedenken en eventueel ondersteunen daar waar nodig. Planning 2012 Uitvoering Richard Bos (trekker) en Paul Blankman Capaciteit 150 uur Kosten Ongeveer €10.000


pagina 19 van 32


Aanjaagproject 9: Duurzame bedrijven Doel Lokale bedrijven activeren en faciliteren om met duurzaam ondernemen aan de slag te (blijven) gaan. Inhoud Op dit moment heeft de gemeente onvoldoende zicht op welke bedrijven in Brummen al actief zijn op het gebied van duurzaam ondernemen. Noch wordt actief gestimuleerd om dit te gaan doen (op enkele uitzonderingen na, bijvoorbeeld de papierindustrie). Dit project geeft daar verder vorm aan. Zo wordt de uitbreiding van bedrijventerrein De Hazenberg thans voorbereid en zo veel als mogelijk duurzaam ontwikkeld. Aanpak De gemeente doet een oproep aan het bedrijfsleven: via allerlei communicatiekanalen (GemeenteThuis, internet, enzovoorts) wordt het bedrijfsleven gevraagd om hun duurzaamheidsinitiatieven te tonen. De gemeente bundelt deze vervolgens en gaat na wat goed gaat, wat er gebeurt, maar ook hoe de gemeente kan faciliteren, etc. Bedrijven die goede initiatieven nemen zet de gemeente weer via haar communicatiekanalen extra in het zonnetje. Planning 2013-2014 Uitvoering Robert Grob (trekker) en Mundel van Wezenbeek Capaciteit Ongeveer 200 uur Kosten € 3000 (onder meer externe uren) Pijler 6: Duurzame sociale samenhang Mensen maken samen de samenleving. Hun bijdrage is nodig om Brummen een prettige, vriendelijke en sociale gemeente te laten zijn om te wonen. Tegelijk kan de gemeente daar waar mogelijk een bijdrage leveren om dit te bevorderen. Er is al een start gemaakt met een uitvoeringsnota "deelnemen aan de samenleving". In deze nota wordt nadrukkelijk gezocht naar concrete duurzame oplossingen voor het niveau van de sociale voorzieningen in Brummen. Er vindt een verschuiving plaats van individuele zorgaanspraken naar een aanbod van collectieve (welzijns) arrangementen. Er ligt een extra uitdaging voor de gemeente en haar sociale partners om de komende jaren om hier op een creatieve en innovatieve wijze mee om te gaan. Er vindt een doorontwikkeling plaats van het vrijwilligerswerk. Verder wordt aangesloten op het door de raad aangenomen initiatiefvoorstel van de PvdA (Brummense bondgenoten). Vanuit de WWB (wet werk en bijstand) worden initiatieven ontwikkeld voor een een duurzame uitstroom van klanten (zodat voorkomen wordt dat mensen na uitstroom opnieuw afhankelijk worden van een uitkering).


pagina 20 van 32


Aanjaagprojecten bij pijler duurzame sociale samenhang Aanjaagproject 10: Scholenclusters

Doel Zo maximaal mogelijk verduurzamen van de nieuwe scholenclusters bij de ontwikkeling van nieuwe gebouwen en terreinen en in de samenwerking met andere partners. Inhoud De aanleiding is tweeledig. Enerzijds laat de leerlingenprognose een afnemend leerlingenaantal zien, waardoor de fysieke capaciteit van basisscholen zich op termijn niet meer verhoudt tot het aanbod aan leerlingen. Op den duur zou dit leiden tot (gedeeltelijke) leegstand. Anderzijds voldoet de huidige fysieke staat van het merendeel van de scholen onvoldoende aan de kwaliteitseisen die het moderne onderwijs verlangt. De meeste basisscholen stammen uit de jaren '70 van de vorige eeuw en beschikken over onvoldoende ruimten voor onderwijskundige functies als ICT, IB/RT of voor volwaardige directiekamers en teamruimtes. Bovendien beschikken vijf basisscholen momenteel over één of meerdere noodlokalen omdat de huidige capaciteit aan lokalen ontoereikend is. Op grond van deze ontwikkelingen heeft de gemeenteraad het kader meegegeven om het aantal locaties van basisscholen terug te brengen van 14 naar circa 10. Dit kader is een expliciete keuze voor de ontwikkeling van geclusterde onderwijsvoorzieningen, waardoor de toekomstige ontwikkelingen van leerlingenaantallen flexibel opgevangen kunnen worden en er tegelijkertijd een fysieke kwaliteitsimpuls wordt gegeven overeenkomstig de eisen die het onderwijs vandaag de dag stelt. Aanpak De voorbereiding van drie van de vier scholenclusters start in 2011. Planning 2011-2014 Uitvoering Afdeling Samenleving Capaciteit p.m. Kosten p.m. Aanjaagproject 11: Kwaliteitsteam Doel Een adviesteam samenstellen waarin de kennis en kunde uit de gemeente wordt gebundeld en toegepast. Inhoud Binnen de gemeente Brummen is een enorme hoeveelheid knowhow aanwezig over veel inhoudelijke onderwerpen. Via participatie kan dit veel intensiever gebruikt worden. Bij dit project wordt een kwaliteitsteam samengesteld, een team van actieve mensen in de gemeente Brummen, die graag hun kennis, inspanningen en netwerk ter beschikking stellen. Zij versie 3 oktober 2011

pagina 21 van 32


geven op deze manier adviezen en input aan de gemeente, de gemeente ondersteunend tot de juiste beslissingen te komen. Het kwaliteitsteam bestaat uit jongeren en ouderen die aantoonbare affiniteit en/of ervaring hebben met duurzame ontwikkeling. Mensen uit het bedrijfsleven of ouderen die met pensioen zijn en een schat aan ervaring hebben. Mogelijk ook ervaring in het Brummense. Kennis en kunde die niet verloren mag gaan. De wijze waarop het kwaliteitsteam wordt samengesteld en gaat functioneren moet nader worden uitgewerkt. Wel staat voorop dat dit team met een grote mate van zelfstandigheid functioneert. De gemeente faciliteert (bijvoorbeeld vergaderruimte) en voert regie waar dit strikt noodzakelijk is. Het team geeft adviezen over nader te benoemen duurzame ontwikkelingen. Dit kan zijn een unaniem advies of afzonderlijke niet gelijkluidende adviezen van de deelnemers. De adviezen worden meegewogen bij de bestuurlijke besluitvorming. Dit aanjaagproject komt deels tegemoet aan het initiatiefvoorstel van de PvdA fractie van 23 maart en het daarover genomen raadsbesluit van 26 april 2011. Aanpak Het Kwaliteitsteam Brummen start met het samenstellen van het team. Dit door middel van het activeren van geïnteresseerden uit het bedrijfsleven, inwoners, fractieleden uit de politiek enzovoorts. De rol van de gemeente is om dit team te initiëren en om, vooral de eerste keren, bijeenkomsten te begeleiden en indien nodig, kaders te stellen. Het team moet bestaan uit een team van maximaal 20 personen, omdat dit de vergaderingen tijdens de bijeenkomsten zo effectief mogelijk maakt. Planning 2013-2014 Uitvoering Mundel van Wezenbeek (trekker), Arjan Schulp en Angela Reigchelt Capaciteit Ongeveer 300 uur. Kosten Extern budget: • Structureel €5.000 per jaar voor het team (ondersteuning in vorm van computers en administratie). • In de startfase €10.000 aan externe begeleiding voor het opzetten van de organisatie en het bepalen van de spelregels. Aanjaagproject 12: Aanpak voedselverspilling Doel Terugdringen van vermijdbare voedselverspilling bij huishoudens. Inhoud Via Berkel Milieu heeft de gemeente Brummen in een eerdere fase meegedaan aan het project ‘Aanpak voedselverspilling bij huishoudens’. Tijdens een onderzoek is nagegaan wat voor voedsel mensen weg gooien. Door dit te voorkomen levert de vermindering van voedselverspilling een bijdrage aan een beter milieu en wordt de hoeveelheid vermijdvaar afval verminderd. Aan de hand van de uitkomsten van dit onderzoek zijn interventiestrategieën om voedselverspilling in huishoudens te voorkomen ontwikkeld. versie 3 oktober 2011

pagina 22 van 32


Aanpak Samen met regiogemeente aanhaken bij dit project van Berkel Milieu. Planning 2013-2014 Uitvoering Michel Beijer (trekker) en Mundel van Wezenbeek Capaciteit 100 uur Kosten p.m. Aanhaakprojecten bij pijler duurzame sociale samenhang Aanhaakproject 3: Kulturhus Eerbeek Doel Ontwikkeling van een bebouwde voorziening waarin sociaal-maatschappelijke functies zijn gebundeld, eventueel in combinatie met commerciële functies. Inhoud De voorbereiding van een plan voor de ontwikkeling van een kulturhus in Eerbeek vordert. De externe deskundige, het bureau KAW, levert op korte termijn de resultaten van haar onderzoek op. Het streven is te komen tot een bebouwde voorziening in de stationsomgeving waarin zo veel als mogelijk sociaal-maatschappelijke functies worden gebundeld. De beoogde effecten zijn een vergroting van sociale binding en dynamiek in het centrumgebied en beperking van accommodatiekosten. Aanpak Bij dit project wordt aangehaakt op een bestaand project. Planning 2011-2012 Uitvoering Justin Asma (trekker) en Angela Reigchelt Capaciteit Beschikbaar vanuit bestaande projectorganisatie. Kosten nader te bepalen


pagina 23 van 32


Aanhaakproject 4: Multifunctioneel cluster centrum Brummen Doel Ontwikkeling van een bebouwde voorziening en/of cluster waarin sociaalmaatschappelijke functies zijn gebundeld, eventueel in combinatie met commerciële functies. Inhoud De ontwikkeling van het centrumplan voor de kern Brummen laat een gunstig perspectief zien voor de ontwikkeling van een multifunctioneel cluster. Het bestaande gebouw van de Stichting Welzijn Brummen (WSB) aan het Graaf van Limburg Stirumplein, Plein Vijf, kan zich door ontwikkelen. Opname van de bibliotheek en realisatie van een gezondheidcentrum ter plaatse zijn reële opties. De beoogde effecten zijn een vergroting van sociale binding en dynamiek in het centrumgebied en beperking van accommodatiekosten. Aanpak Dit project moet als onderdeel van het centrumplan Brummen een doorstart krijgen. Deze doorstart wordt voorzien in de vorm van het opstellen van een projectplan. Daarbij worden de relevante maatschappelijke partners betrokken. Planning 2013-2014 Uitvoering Arjan Schulp (trekker) en Angela Reigchelt Capaciteit 300 uur Kosten p.m. Pijler 7: Duurzame buitenruimte Duurzaam omgaan met de buitenruimte kan een ontzettende boost geven aan duurzaamheid. Enerzijds omdat er veel openbare ruimte is en dus veel winst te behalen. Anderzijds omdat de openbare ruimte ontzettend zichtbaar is, en hier duurzaam mee omgaan dus een enorme communicatieve waarde heeft.


pagina 24 van 32


Aanjaagprojecten bij pijler duurzame openbare ruimte Aanjaagproject 13: Duurzame openbare verlichting Doel Zuinige en slimme openbare verlichting inzetten in de gemeente Brummen. Inhoud De openbare verlichting is een enorme post op het gebied van energie en maandelijkse kosten. Hierin zijn ontzettend veel besparingen te realiseren. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van energiezuinige LED-verlichting of andere (nieuwere) vormen van verlichting. Ook is een aanwezigheidsdetectie denkbaar (de lampen gaan alleen aan wanneer er iemand voorbij komt). Binnen dit project wordt onderzocht welke opties (waar) in Brummen interessant zouden zijn. Vervolgens wordt dit gerealiseerd, bijvoorbeeld op momenten van vervanging. Aanpak Bij vervanging van openbare verlichting worden soms al energiezuinige varianten meegenomen en overwogen, bijvoorbeeld worden de armaturen in Eerbeek vervangen voor LED verlichting. Daarnaast is er mogelijk behoefte aan dimmen, maar hiervoor is een verder inzicht in onderzoek van resultaten nodig. Tijdens dit verdere project wordt nagegaan welke vormen van energiezuinige en duurzame verlichting interessant zijn voor de gemeente Brummen en worden deze daar waar haalbaar toegepast. Planning In juni 2011 wordt gestart. Vervolgens wordt dit in 2011 en 2012 gefaseerd uitgevoerd. Uitvoering Martijn Lohschelder (trekker) en externe Capaciteit 75 uur per jaar Kosten p.m. Aanhaakproject 5: Groenprojecten Doel Duurzaamheid, groen, natuur en landschap combineren binnen enkele projecten. Inhoud Binnen het uitvoeringsprogramma Schop in de Grond (van de structuurvisie Ligt op Groen) worden meerdere projecten opgepakt die een relatie hebben met duurzaamheid. Deze zijn gericht op bevordering van groen, natuur en landschap. Aanpak Bij de uitvoering van de groenprojecten wordt naast groen ook enkele wateraspecten meegenomen. Met deze combinatie krijgt de ecologische kant van duurzaamheid meer dan voldoende uitwerking in de groenprojecten. Ook de economische tak krijgt de laatste tijd steeds meer aandacht, met name doordat recreatie steeds meer wordt meegenomen binnen de groenprojecten. Zo zijn bijvoorbeeld de routestructuren (ruiterpaden, klompenpaden, fietspaden enzovoorts) verder uitgebreid. De sociale component wordt interactie met inwoners en organisaties veel toegepast, bijvoorbeeld via de werkgroep plattelandsvernieuwing en het platform recreatie en toerisme. Een andere sociale versie 3 oktober 2011

pagina 25 van 32


component is educatie, hieraan wordt uitwerking gegeven door bijvoorbeeld de jaarlijkse boomfeestdag. Tegelijk is dit iets wat de komende jaren nog meer aandacht gaat krijgen, vooral ook omdat er vanuit de scholen veel interesse hierin is. Planning 2011-2014 Uitvoering Manon Klein-Kranenburg Capaciteit Nader te bepalen. Kosten Kosten voor groenprojecten geraamd in het uitvoeringsprogramma Ligt op Groen. Daarnaast kosten voor NME nader te bepalen. Doorloop projecten De verschillende aanjaag- een aanhaakprojecten lopen in de periode 2011-2014. De prioritering van medewerkers, MT en college heeft bij de aanjaagprojecten bepaald of een project al in 2011 begint of juist later. Onderstaande schema’s geven een overzicht welke projecten wanneer beginnen en hoe lang ze duren. Figuur 2: Fasering programma

1

Pijler Duurzame overheid

Project Duurzaam inkopen

2011-2012 X

Duurzame bedrijfsvoering

X

Duurzaamheidsdag

X

Duurzaam gemeentehuis en werf Duurzame energiecoöperatie

X

X

X

2

Duurzame energie

3

Duurzame mobiliteit

Multi-fuel station

X

4

Duurzaam bouwen

Centrumplannen Eerbeek en Brummen

X

Verbeteren bestaande woningvoorraad

X


2013-2014

X

pagina 26 van 32


5

6

7

3.4

Duurzame bedrijven


Duurzame buitenruimte

Duurzaam water Eerbeek

X

Grootschalige covergisting bij IWE

X

Duurzame bedrijven

X

X

Scholenclusters

X

X

Kwaliteitsteam

X

X

Kulturhus Eerbeek

X

Multifunctioneel cluster Brummen

X

Aanpak voedselverspilling

X

Duurzame openbare verlichting

X

Groenprojecten

X

X

Communicatie en implementatie

Duurzaamheid is een erg abstract begrip. Dit zorgt ervoor dat anderen niet altijd precies kunnen duiden waar het over gaat en hierdoor niet enthousiast worden. Dit moet ten allen tijden voorkomen worden. Het is dan ook van belang om veel aandacht aan communicatie rondom duurzaamheid te wijden. Individuele, liefst concrete projecten moeten bekend gemaakt worden. Projecten van de gemeenten zelf, maar ook kan overwogen dat wanneer derden een positieve bijdrage aan duurzaamheid leveren, de gemeenten dit ‘beloont’ daar ook haar communicatiemiddelen hiervoor in te schakelen. Of burgerparticipatie nodig is, wordt per individueel project nagegaan. Naast over losse projecten, wordt ook over alle duurzaamheidstrajecten gezamenlijk gecommuniceerd, zodat de brede scope van duurzaamheid duidelijk wordt. Een van de middelen die hiervoor ingezet wordt is de ontwikkeling van een website bij de gemeente Brummen over duurzaamheid. Deze website kan mogelijk ook uitdagen tot burgerparticipatie. De communicatie richt zich enerzijds op inhoudelijke overdracht en anderzijds op het delen van successen. De volgende communicatiekanalen worden zeker ingezet: • Internet (in ieder geval gemeentelijke website en te ontwikkelen duurzaamheidswebsite) • Intranet • Lokale krant GemeenteThuis • Persberichten • Social Media versie 3 oktober 2011

pagina 27 van 32


Naast algemene communicatie rond duurzaamheid, is ook specifieke training en opleiding voor medewerkers op het gebied van duurzaamheid nodig. Bijvoorbeeld een workshop duurzaam inkopen voor inkopers van de gemeente. Of het toepassen van terugkerende flitsworkshops, waarin collega’s de ervaringen van toepassing van duurzaamheid binnen hun werkveld met anderen delen. Daar waar nodig wordt ingezet en geïnvesteerd in de benodigde opleiding. Het verdere duurzaamheidstraject wordt allereerst vorm gegeven met een aantal bijeenkomst met Raad, college en MT en medewerkers. Door middel van deze bijeenkomsten wordt verder draagvlak voor duurzaamheid gecreëerd, een visie op duurzaamheid gevormd en dit projectplan verder bijgeschaafd. Doel van het programma duurzaamheid is niet alleen bewustzijn rond duurzaamheid vergroten, maar ook duurzaamheid steeds verder geïmplementeerd krijgen in de werkzaamheden van de gemeente. Zodat de medewerkers in hun beslissingen, stukken en activiteiten duurzaamheid als vanzelfsprekend gaan zien en uit zichzelf meenemen. Het voorstel is op korte termijn duurzame ontwikkeling als vast onderdeel in adviesnota’s te benoemen.

3.5

Monitoring

De nulmeting biedt de eerste monitoring en startpunt om verder te gaan. Deze nulmeting bestaat uit het invullen van de duurzaamheidsmeter van COS en inzicht geven in de CO2 voetafdruk van de gemeente Brummen. De duurzaamheidsmeter is een vragenlijst voor de gemeente, met onderwerpen op zowel het people, planet als profit vlak, die eenvoudig met ‘ja’ en ‘nee’ antwoorden kan worden ingevuld. De CO2 voetafdruk geeft inzicht in de hoeveelheid CO2 uitstoot en de herkomst ervan. Deze kan zowel voor de gemeente als geheel (met behulp van de Klimaatmonitor) en voor de gemeentelijke organisatie (berekening met kengetallen) worden opgesteld. Deze beide instrumenten kunnen jaarlijks worden toegepast om zo te dienen als monitoring. De voortgang van het programma duurzaamheid kan zo vergeleken worden met zowel voorgaande jaren als met andere gemeenten.

3.6

Risicomanagement

Een traject rond de implementatie van duurzaamheid is ontzettend complex. Risicofactoren die nu al gesignaleerd worden zijn: • De abstractheid van het begrip en daarmee de moeilijkheid om draagvlak te verkrijgen; • De brede scope en daardoor de vele verschillende actoren met wie samengewerkt moet worden; • Onvoldoende capaciteit om ook daadwerkelijk stappen te kunnen maken.

3.7

Succesfactoren

Met de volgende aspecten wordt gedurende het traject rekening gehouden om het programma duurzame ontwikkeling succesvol te laten zijn: • De activiteiten moeten overeen komen met de waarden van de gemeente Brummen of de specifieke doelgroep binnen de gemeente Brummen op dat moment. • De activiteiten moeten een verbetering zijn ten opzichte van de huidige situatie. • De activiteiten moeten makkelijke te implementeren zijn. • Onderdelen moeten onafhankelijk uitgevoerd kunnen worden.

3.8

Dossiervorming

De projectleider is verantwoordelijk voor de kwaliteit en inhoud van het dossier. Dossiervorming kan echter feitelijk plaatsvinden door de projectondersteuning. De gemeentelijke instructie voor het Projectdossier wordt daarbij gehanteerd.


pagina 28 van 32


4.

Projectorganisatie

Het project duurzaamheid wordt deels gevormd door een aantal losse pijlers en aanjaagprojecten. Bij alle pijlers, aanjaag- en aanhaakprojecten zijn individuele projectleiders en werkgroepleden aan te wijzen. Dit maakt de projectorganisatie complex. Alle aanjaag-, aanhaakprojecten en pijlers worden aangestuurd door dezelfde projectleider en uiteindelijk door de bestuurders. Schema 2: de projectorganisatie

Stuurgroep Taken:

Hoofd van de projectorganisatie en eindverantwoordelijk. Adviseert de bestuurlijke opdrachtgever (college van burgemeester en wethouders). Schept kaders voor de projectorganisatie en de projectleiding.

Samenstelling: 1 2 3 4 5 6 7 Uitbreiding:

Wie Hennie Beelen Andere portefeuillehouders Marcel Klos Arjan Schulp Mundel van Wezenbeek Stakeholders Externe adviseur(s)

Functie Portefeuillehouder duurzame ontwikkeling Afhankelijk van agenda Ambtelijke opdrachtgever Projectleider Projectmanagement Optioneel Optioneel

De stuurgroep wordt indien nodig (tijdelijk) uitgebreid met lokale ‘stakeholders’, bijvoorbeeld vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties en/of marktpartijen. Het doel van een dergelijke uitbreiding is deze stakeholders ook te versie 3 oktober 2011 pagina 29 van 32


betrekken op bestuurlijk niveau. Op die wijze kunnen zij invloed uitoefenen op het standpunt c.q. het advies van de stuurgroep. Het streven is op die wijze het draagvlak voor (de tot standkoming van) de visie en het programma (aanhaak- en aanjaagprojecten) en de uitvoerbaarheid hiervan te vergroten. Rollen:

- de portefeuillehouder en ambtelijk opdrachtgever hebben een stem (besluiten); - andere portefeuillehouders hebben een stem (besluiten); - de projectleider adviseert; - een lid van het projectmanagement adviseert; - eventuele stakeholders adviseren; - eventuele externe deskundigen adviseren; - de voorzitter rapporteert aan het college van burgemeester en wethouders; - de projectleider bespreekt alle (tussen)producten tijdig met de voorzitter; - de projectleider rapporteert minimaal eens per maand aan de stuurgroep.

Registratie:

samenvattende notulen

Ambtelijke opdrachtgever Taken:

Als lid van het MT programma eigenaar. Stuurt de projectleider aan. Informeert het MT periodiek over de stand van zaken.

Wie:

Manager afdeling Ruimte, Marcel Klos

Projectleider Taken:

Verantwoordelijk voor een goede procesgang en een kwalitatief goed eindproduct. Stuurt de projectorganisatie aan.

Wie:

Programmamanager afdeling Ruimte, Arjan Schulp

Projectmanagement Taken:

Belast met de voorbereiding van een goede procesgang en leveren van kwalitatief goede eindproducten. Verantwoordelijk voor de voorbereiding van visie en programma en de monitoring van de aanjaagprojecten

Samenstelling: 1 2 3 Rollen:

Wie Arjan Schulp Mundel van Wezenbeek Angela Reichgelt

Functie Projectleider Adviseur en projectleider Adviseur en projectleider

- Projectleider stuurt aan (inclusief voorzitterschap); - consensus is streven, maar projectleider heeft doorslaggevende stem.

Projectgroep aanhaak- aanjaagprojecten Taken:

Geeft aan ‘zwaarwegend advies’ aan het projectmanagement. Dit hoeft geen unaniem advies te zijn. Levert een belangrijke bijdrage aan de inhoud van de visie, het programma en de projecten. Is daarnaast ambassadeur van duurzaamheid richting de verdere organisatie.


pagina 30 van 32


Samenstelling: Pijler

Project Nulmeting

Duurzame overheid

Duurzaam gemeentehuis Duurzaam inkopen Duurzame bedrijfsvoering Duurzaamheidsdag Duurzame energiecoöperatie Multi-fuel station

Duurzame energie Duurzame mobiliteit Duurzaam bouwen

Duurzame bedrijven


Duurzame openbare ruimte

Centrumplannen Eerbeek en Brummen Verbeteren bestaande woningvoorraad Duurzaam water Eerbeek Grootschalige covergisting bij IWE Duurzame bedrijven Integraal Huisvestingsplan Onderwijs Kwaliteitsteam Kulturhus Eerbeek Multifunctioneel cluster Brummen Aanpak voedselverspilling Duurzame openbare verlichting Groenprojecten

Projectleider Mundel van Wezenbeek Paul Blankman Kees Verspui Theo Hofman Mundel van Wezenbeek Mundel van Wezenbeek Paul Blankman

Projectleden

Arjan Schulp Mundel van Wezenbeek Jos Hoekstra, Mundel van Wezenbeek Angela Reigchelt Paul Blankman Arjan Schulp

Justin Asma/Linda Sprikkelman

Arjan Schulp

Richard Bos

Mundel van Wezenbeek, regiekamer

Richard Bos

Paul Blankman

Richard Bos

Paul Blankman

Robert Grob

Mundel van Wezenbeek

Ans Gieling

Arjan Schulp en Mundel van Wezenbeek

Mundel van Wezenbeek Justin Asma Arjan Schulp

Angela Reigchelt, Arjan Schulp Angela Reigchelt Angela Reigchelt

Michel Beijer

Mundel van Wezenbeek

Martijn Lohschelder

Reinder Boon

Manon Klein Kranenburg

Rollen:

- De projectleider stuurt aan (inclusief voorzittersrol); - projectleiders (aanjaag)projecten koppelen resultaten terug en geven advies.

Registratie:

samenvattende notulen van overleggen


pagina 31 van 32


5.

Projectfinanciën

5.1

Financiële raming

De benodigde middelen voor de totstandkoming van een visie en programma worden bepaald door het ambitieniveau. Echter, het ambitieniveau staat nog onvoldoende vast. Met welk resultaat zijn we tevreden? En welke rol heeft de gemeente? Een trekkersrol of een faciliterende rol? De antwoorden op deze vragen zijn bepalend voor de inzet van middelen en menskracht. Het bepalen van het ambitieniveau vormt onderdeel van het proces. Het is dan ook niet mogelijk om een sluitende begroting te maken in de huidige initiatieffase (20112012). Daarom wordt voorgesteld uit te gaan van een financieel kader dat in ieder geval voldoende ruimte biedt om een goede start te maken, en ook voldoende basis biedt om in de jaren 2012 t/m 2014 het project voort te zetten. Immers, duurzame ontwikkeling is niet een proces met een korte doorlooptijd, maar vraagt om een lange adem voordat nieuwe principes in de gemeentelijke organisatie en de samenleving zijn geland. In het uitvoeringsprogramma van het plan ‘Duurzame woon- en leefomgeving’ uit 2009 is voor de jaren 2010 t/m 2013 een budget van € 298.202,-- vastgesteld. Tot nu toe is er € 45.755 besteed. • Deelauto gemeente: € 3.500 • Duurzame Energie particulieren: € 2.255 • Externe ondersteuning voorbereiding en uitvoering nieuw programma en visie: € 40.000 Daarnaast is er door de provincie een bedrag van € 32.406 (2010 en 2011) toegezegd en/of uitbetaald als subsidie voor een verbetering van bestaande woningen (49 woningen). Overigens, een verbetering van de bestaande woningvooraad is ook in het nieuwe programma weer opgenomen. Voor 2012 en 2013 resteert thans nog ca. € 250.000. Wij stellen voor dit bedrag te labelen als budget voor het nieuwe programma in 2012 en 2013. Daarnaast stellen wij u voor om met ingang van 2014 jaarlijks € 100.000,-- beschikbaar te stellen voor de dekking c.q. cofinanciering van het nieuwe programma.

5.2

Personele capaciteit

Naast het financiële kader zoals beschreven in paragraaf 5.1 vergt de projectorganisatie ook ambtelijke inzet. In de werkplannen wordt zo veel als mogelijk rekening gehouden met de ureninzet ten behoeve van de uitvoering van het programma. Deels gaat het daarbij om een andere inzet van al begrote uren, deels gaat het om extra uren vanuit het programma duurzame ontwikkeling.

5.3

Subsidies

Er zal maximaal worden ingezet op het verkrijgen van subsidies.


pagina 32 van 32

programma Duurzame Ontwikkeling

Recommend Documents