Programma duurzame ontwikkeling Uitvoeringsplan 2013
Purmerend, december 2012
Inleiding
In het afgelopen jaar (2011) is door de gemeenteraad het initiatief genomen tot een nader onderzoek naar ‘ duurzaamheid’ in Purmerend. Dit initiatief heeft geleid tot veel informatie over de wijze waarop bewoners, bedrijven en maatschappelijke instellingen duurzaamheid in hun dagelijks leven c.q. hun bedrijfsvoering (zullen) integreren. De resultaten van alle door de gemeenteraad georganiseerde bijeenkomsten en onderzoeken zijn vervat in het rapport ‘Duurzaam Purmerend’. Dit rapport is op 4 juli 2012 openbaar gemaakt. De politieke discussie zal op basis hiervan medio januari 2013 plaatsvinden. Nu kan nog niet worden ingeschat wat deze discussie zal opleveren.
-
-
Vooruitlopend daarop is in dit uitvoeringsplan alvast inzichtelijk gemaakt welke acties op het gebied van duurzaamheid reeds zijn opgepakt of vanwege ontwikkelingen binnen de Purmerendse maatschappij, het bedrijfsleven of de hogere overheden in 2013 moeten worden opgestart. Daarbij gaat het onder meer om: de initiatieven om te komen tot zogenaamde bewonerscoöperaties met als doel lokaal energie (elektriciteit) op te wekken; de uitvoering van de beleidsuitgangspunten met betrekking tot duurzaamheid zoals deze in de woonvisie van de gemeente Purmerend zijn vastgelegd (duur-zaamheidsleningen, het maken van afspraken met woningbouwcorporaties over het besparen van energie in de bestaande bouw); de uitvoering van het convenant ‘duurzame energie’ die de gemeente met de provincie Noord-Holland is aangegaan (op grond waarvan de gemeente met het zogenaamde Servicepunt Duurzame Energie specifieke projecten kan onder-steunen); de verplichtingen die voortvloeien uit het LAP en noodzaken tot meer gescheiden afvalinzameling en hergebruik van grondstoffen; de uitvoering van de afspraken die met de Stadsverwarming Purmerend (SVP) en de Minister van Economische Zaken zijn gemaakt over de realisering van een biomassacentrale (zogenaamde ‘Green Deal’); de Green Deal die de metropoolregio Amsterdam met de Minister van Economische Zaken heeft afgesloten met als doel te komen tot meer elektrisch vervoer in de gehele regio (inclusief een dekkend netwerk van laadpalen). In dit uitvoeringsplan worden nog geen duidelijke politieke keuzes gemaakt. Het is pas mogelijk deze keuzes te maken als de gemeenteraad zich over de te volgen strategie medio januari 2013 heeft uitgesproken. Dit uitvoeringsplan is een aanvulling op het milieuwerkplan 2013. Leeswijzer: De uit te voeren acties zijn per thema gegroepeerd. In hoofdstuk 1 is kort aangegeven hoe deze thema’s tot stand gekomen zijn. Bij de keuze van de thema’s is uitgegaan van de (beleids)ontwikkelingen waarop de gemeente in 2012 heeft ingespeeld of waarop zij in 2013 op enigerlei wijze dient te anticiperen. Hoofdstuk 2 bevat een overzicht van de in 2013 uit te voeren acties en/of projecten. Hoofdstuk 3 besteedt aandacht aan de evaluatie en monitoring.
Hoofdstuk 1: Focus op thema's/onderwerpen 1.1: Hoofdlijnen In het jaar 2013 zal de gemeente zich vooral richten op een drietal hoofdlijnen: I. energie (zuinig omgaan met energie, stimulering groene energie); II. mobiliteit (stimulering elektrisch vervoer of vervoer op alternatieve brandstoffen); III. efficiënt en effectief gebruik van grondstoffen (hergebruik, gescheiden inzameling van afval); IV. gemeentelijke werken. Deze hoofdlijnen sluiten grotendeels aan bij de door bewoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen ingebrachte ideeën, suggesties en/of plannen in de door de gemeenteraad georganiseerde duurzaamheidsbijeenkomsten in 2012. Tevens zijn er reeds concrete initiatieven genomen of ontwikkelingen in gang gezet door partijen in of buiten Purmerend waarop kan worden aangehaakt. Ad I:
Duurzame energie Duurzame energie maakt in belangrijke mate deel uit van het beleid dat door de gemeente zelf (woonvisie), de metropoolregio Amsterdam (energieneutraal realiseren van nieuwbouw), de provincie (koersdocument duurzame energie), het Rijk (Green Deals) en de Europese Unie (voornemen om in de structuurfondsen middelen te reserveren voor innovatieve toepassingen van duurzame energie. Tevens blijkt uit de rapportage van de KOPgroep dat er bij ondernemers en bewoners sterke belangstelling bestaat voor energiebesparing en zonne-energie, en zijn er inmiddels projecten in Purmerend - al dan niet vanuit de samenleving c.q. het bedrijfsleven - tot stand gekomen. Concreet gaat het om zonnepanelen op daken, collectieve inkoop van groene energie en de realisering van een biowarmtecentrale door de Stadsverwarming Purmerend (SVP).
Ad II: Duurzame mobiliteit Provincie en Rijk hebben hun beleidsinspanningen op het gebied van duurzame mobiliteit versterkt. Inmiddels heeft de metropoolregio Amsterdam, waarvan de gemeente Purmerend deel uitmaakt, een Green Deal met de Minister van Economische Zaken afgesloten met als doel om een sluitend netwerk van laadinfrastructuur in de gehele regio te realiseren. De gemeente Purmerend is in mei 2012 een overeenkomst aangegaan met de Stichting E-laad. Deze stichting bevordert de realisering van laadpalen in het gehele land en richt zich daarbij op particuliere aanvragen (bewoners) en aanvragen van overheids-wege (voor de openbare ruimte). Verder is de gemeente Purmerend aangesloten bij het project 'Regionale Bevoorrading Amsterdam'. Het doel van dit project is om de transportbewegingen van en naar de regio terug te brengen, (nieuwe) vormen van transport te bevorderen en te verduurzamen. Ad III: Grondstoffenmanagement Uit de rapportage van de KOPgroep en de recent gehouden enquete onder het internetpanel van de gemeente Purmerend blijkt dat er bij een groot deel van de inwoners belangstelling en bereidheid te bestaan voor het verder scheiden van afval, recycling en hergebruik van grondstoffen. Het Landelijk Afvalplan (LAP) is een beleidsplan van de Rijksoverheid en via de wet Milieubeheer is vastgelegd dat gemeenten in hun gemeentelijk afvalstoffenbeleid rekening dienen te houden met deze doelstellingen. In het LAP is de ambitie gesteld om 60% van het afval te scheiden (inclusief nascheiding) en te herbestemmen. Om deze ambitieuze doelstelling te realiseren, is een sterke verbetering in het scheidingsgedrag in Purmerend noodzakelijk.
3
Immers uit de meest recente cijfers van de afvalmonitor 2011 blijkt dat het totale percentage aan scheiding is gestegen van 42% in 2010 naar 45% in 2011. Vanuit de cijfers van de afvalmonitor 2011 blijkt dat in Purmerend voldoende verbeterpotentieel aanwezig is om het percentage van 60% recycling vanuit het LAP II te realiseren. Om aan deze verplichting te kunnen voldoen dient er in de gemeente Purmerend verder vorm gegeven te worden aan het verbeteren cq beïnvloeden van het scheidingsgedrag van inwoners. In 2013 start de afdeling Uitvoering van de gemeente met een proef 'afvalscheiding' in een nog nader te bepalen wijk van Purmerend. Na een jaar zal deze proef worden geëvalueerd. Op basis van de uitkomsten uit deze evaluatie zal worden bepaald of en zo ja, hoe een verdere uitrol over de gehele gemeente zal plaatsvinden. Ad IV: Gemeentelijke werken Bij het beheer van de openbare ruimte speelt de zorg voor mens en milieu een belangrijke rol bij de voorbereiding en uitvoering van de werken. Projecten, die de gemeente dagelijks ontwikkelt en realiseert, vormen daarvoor het beste bewijs. De gemeente wil de ervaringen, kennis en vakmanschap op gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) meenemen naar volgende projecten en hier lering uit trekken. De gemeente is zich bij de voorbereiding en uitvoering van werken redelijk bewust van de fysieke en maatschappelijke omgeving. De thema's duurzaamheid en MVO spelen al een sterke rol in het denken over innovatie en verbetering. Dit vanuit de gedachte dat elke ontplooiing van activiteiten in de openbare buitenruimte effect heeft op mens en milieu. Het voelen van deze verantwoordelijkheid gaat inmiddels al verder dan het sec willen voldoen aan milieu- en regelgeving. Ten aanzien van het aspect 'mens' is de gedachte: het voortdurend benutten en uitbouwen van onze kennis en ervaring; het ook in de toekomst met vakmanschap leveren van een optimale bijdrage aan het waarmaken van de ambities van onze klanten, de bewoners van Purmerend; het uitdagen van onze medewerkers tot ontplooiing, creativiteit en verantwoordelijkheidsgevoel; het bieden van een optimale en stabiele werkomgeving voor onze medewerkers, die maximaal bijdraagt aan de realisatie van de ambities; Ten aanzien van het aspect 'milieu' geldt: de zorg voor het milieu één van de wezenskenmerken vormt in de dagelijkse bedrijfsvoering. de zorg voor het milieu vertalen wij in onze projecten waarbij wij duurzame oplossingen voor uiteenlopende opgaven bieden 1.2: Rol gemeentelijke overheid De rol van de gemeentelijke overheid is niet voor iedere actie hetzelfde. Het merendeel van de uit te voeren acties ligt grotendeels bij andere partijen zoals het bedrijfsleven, de inwoners, de woningbouwcorporaties en de maatschappelijke instellingen.
Voor de uitvoeringswijze zullen de volgende vijf uitgangspunten gelden: a. voortbouwen op wat er reeds is gedaan; b. verbeteren van de zichtbaarheid; c. versterken en stimuleren van de in de samenleving en het bedrijfsleven in gang gezette duurzaamheidsontwikkelingen;
4
d.
bevorderen van de samenwerking tussen de onderlinge organisaties en tussen deze organisaties en de gemeente; e. versterken van de eigen voorbeeldfunctie als gemeente. In hoofdstuk 2 (acties) is per actie aangegeven wat de rol van de gemeente zal zijn.
5
Hoofdstuk 2: Acties duurzaamheid 2013 2.1: Inleiding In de volgende paragrafen zullen de acties per hoofdlijn nader worden geformuleerd. Per actie komen de volgende punten aan de orde: doel; actienemer/trekker; rol gemeentelijke overheid. In de laatste paragrafen wordt nader ingegaan op beschikbare middelen, communicatie en de voorbeeldfunctie van de gemeentelijke overheid. 2.2: Duurzame energie In de uitvoering van de hoofdlijn 'duurzame energie' staan vier zaken centraal: a. de realisering van de biowarmtecentrale door de Stadsverwarming Purmerend; b. de initiatieven met betrekking tot de zonne-energie; c. de toepassing van energiebesparende maatregelen in de (bestaande) bouw (op basis van de Woonvisie Purmerend); d. het ontwikkelen van een visie op de mogelijkheden voor windenergie; e. de inschakeling van een 'duurzaamheidscoach' voor Baanstee-Noord. Ad a: Biowarmtecentrale De Stadsverwarming Purmerend (SVP) zal in de zomer van 2014 proefdraaien en vanaf november 2014 volledig in gebruik zijn. De SVP heeft met de Minister van Economische Zaken, de provincie Noord-Holland en de gemeente Purmerend een zogenaamde 'Green Deal' gesloten. In het kader hiervan heeft de gemeente zich verplicht tot het onder de aandacht brengen van duurzaamheid bij de onderwijsinstellingen. Tevens is afgesproken dat de SVP - zich tezamen met de gemeente - inzet voor de bewustwording bij bewoners (en ondernemers) van de noodzaak tot (verdere) energiebesparing. Dit laatste punt is onderdeel van actie c. Doel
:
Stand van zaken
:
Te nemen acties
:
Eindresultaat
:
Trekker
:
realiseren van meer aandacht voor duurzaamheid binnen het primaire onderwijs. met de SVP en het Servicepunt Duurzame Energie van de provincie is overleg gaande (het servicepunt heeft reeds eerder lespakketten ontwikkeld en is bereid deze eventueel aan te passen). 1. benaderen onderwijsinstellingen; 2. overleg met onderwijs over mogelijkheden; 3. eventuele aanpassing lespakketten. lessen gericht op duurzaamheid, inclusief aandacht voor de biowarmtecentrale van de SVP. gemeente Purmerend (rol: bijeenbrengen partijen).
Ad b: Zonne-energie De belangstelling bij bewoners voor de realisering van zonnepanelen op daken is in het afgelopen jaren (2012) sterk toegenomen. Concreet gaat het om: deelname aan de groepsveiling zonnepanelen voor de gehele provincie; initiatieven van bewoners tot oprichting van corporaties die tot doel hebben om kleinschalig energie op te wekken.
Veiling zonnepanelen Doel :
stimuleren van meer zonne-energie in bestaande
6
bouw. Stand van zaken
:
Te nemen acties
:
Eindresultaat
:
Trekker Rol gemeente
: :
Lokale energie-opwekking Doel : Stand van zaken Te nemen acties
: :
Eindresultaat
:
Trekker
:
Rol gemeente
:
1ste veiling heeft plaatsgevonden (waarvoor ruim 800 Purmerenders zich hebben ingeschreven en 160 van hen de offerte hebben geaccepteerd); 2de veiling staat gepland voor april/mei 2013. uitvoeren van specifieke communicatieacties gericht op bewoners. zichtbaar meer zonnepanelen op daken van huizen in Purmerend. iChoosr namens 24 Noord-Hollandse gemeenten. stimulerend (onder de aandacht brengen van de veiling bij de inwoners van Purmerend). oprichting van bewonerscorporaties die zelf hun energie kunnen/willen opwekken door zonnepanelen te plaatsen op andere - dan hun eigen - daken. de corporatie 'Opgewekt in Purmerend' is opgericht. vooralsnog geen (afwachten of er belangstelling bestaat). een of meer bewonerscorporaties die via zonnepanelen elektriciteit opwekken en daarmee een bijdrage leveren aan de duurzame energie. Milieudefensie Purmerend, organisatie Opgewekt in Purmerend. ondersteunen van het initiatief door deze zichtbaar te maken en hieraan eventueel op een nog nader te bepalen wijze een bijdrage te leveren.
Ad c: Energiebesparing in (bestaande) bouw In de woonvisie 2012-2016 is ten aanzien van duurzaamheid onder meer opgenomen: " Er wordt ingezet op bewustmaking van de bewoners, op hun eigen gedrag en keuzes. Daartoe zullen gemeente, corporaties en Stadsverwarming Purmerend voorlichting geven. Voor woningeigenaren komen duurzaamheidsleningen beschikbaar (….)". Voor 2013 gaat het om 2 belangrijke actielijnen: bewustwording bewoners ten aanzien van energiebesparing in hun eigen huis; duurzaamheidsleningen voor woningeigenaren. Zoals reeds bij a is aangegeven, heeft de SVP zich in het kader van de Green Deal verplicht tot het genereren van meer aandacht bij bewoners voor energiebesparing. Bewustwording energiebesparing Doel : bewoners bewust maken van de mogelijkheden van energiebesparing in hun eigen huis. Stand van zaken : actiepunt wordt in het kader van de woonvisie 20122016 en in samenwerking met alle betrokken partijen nader uitgewerkt. Te nemen acties : plannen overleg SVP, gemeente, Servicepunt Duurzame Energie/opstellen plan van aanpak/ opstellen communicatiestrategie. Eindresultaat : meer energiebesparende maatregelen in de bestaande
7
Trekker Rol gemeente
: :
woningbouw. vooralsnog gemeente. faciliterend (bijeenbrengen van partijen).
Ad d: Visie op windenergie Het is de bedoeling om in 2013 een visie op windenergie te ontwikkelen. Deze visie dient in ieder geval duidelijkheid te verschaffen over de vraag of en zo ja, hoe windenergie een bijdrage kan leveren aan de terugdringing van CO₂ en aan de toename van het aandeel duurzame energie. Uit de door HVC uitgevoerde energiescan kan worden geconcludeerd dat met windenergie een groter effect kan worden gesorteerd dan met zonne-energie. Doel
:
Stand van zaken Te nemen acties Eindresultaat Trekker Rol gemeente
het in kaart brengen van de mogelijkheden van windenergie in Purmerend. : nog geen actie opgestart. : visie ontwikkelen en uitwerken. : notitie waaruit duidelijk wordt of windenergie in Purmerend mogelijk is en zo ja, op welke locatie(s) en onder welke voorwaarden. : gemeente. : initiërend.
Ad e: Energie/duurzaamheidscoach Baanstee-Noord Bij de uitgifte van percelen op Baanstee-Noord is een energie- c.q. duurzaamheidscoach betrokken. Deze coach heeft tot taak om ondernemers te adviseren over het treffen van energie- en duurzaamheidsmaatregelen in hun te realiseren pand(en). Doel
:
Stand van zaken Te nemen acties
: :
Eindresultaat Trekker Rol gemeente
: : :
toepassing van energiebesparende of overige op duurzaamheid gerichte maatregelen in nieuw te realiseren bedrijfspanden op Baanstee-Noord. energie/duurzaamheidscoach is reeds 'in dienst'. coach maakt deel uit van het team dat alle aanvragen voor Baanstee-Noord in behandeling neemt. duurzame(re) bedrijfspanden op Baanstee-Noord. gemeente aantrekken coach, bekostiging van deze coach.
2.3: Duurzame mobiliteit In de uitvoering van deze hoofdlijn gaat het vooral om: a. het realiseren van een dekkend netwerk van laadinfrastructuur (voor elektrische auto's) en groen gas stations (en aan te sluiten op de Green Deal van de metropoolregio Amsterdam); b. het meewerken aan initiatieven van de Stadsregio Amsterdam met betrekking tot de regionale bevoorrading (en eventuele herstart van Stadsdistributie Purmerend).
Ad a: Dekkend netwerk infrastructuur elektrische auto's en auto's op groengas De gemeente is een overeenkomst aangegaan met de Stichting E-laad. Deze stichting neemt aanvragen voor de plaatsing van laadpalen (van bewoners en van
8
de gemeente) in behandeling en plaatst deze palen kosteloos op de aangegeven locaties. De gemeente is uitsluitend verantwoordelijk voor de plaatsing van de wettelijk verplichte verkeersborden. De realisering van groengas stations is particulier initiatief. De rol van de gemeente is beperkt.
a. b.
c.
d. e.
Doel
:
Stand van zaken
:
Te nemen acties
:
Eindresultaat
:
Trekker Rol gemeente
: :
realiseren van een dekkend netwerk van infrastructuur t.b.v. elektrische auto's en auto's op groen gas (en daarmee het gebruik van auto's op brandstofauto's te verminderen, en het CO₂-aandeel te verlagen). 3 bewoners hebben een verzoek tot plaatsing van een laadpaal gedaan; binnenkort zullen er 2 worden geplaatst; in Purmerend is 1 groengas vulstation, er ligt een aanvraag voor een 2de; in behandeling nemen van de verzoeken voor de plaatsing van laadpalen of het realiseren van een groengas station. een dekkend netwerk van laadpalen en groengas stations dat voldoet aan de doelstellingen die in de Green Deal van de MRA zijn vastgelegd. particulieren, ondernemers faciliterend ten aanzien van de verzoeken die door inwoners of ondernemers worden gedaan.
Ad b: Regionale bevoorrading De gemeente Purmerend neemt deel aan het project 'Regionale bevoorrading' van de Stadsregio Amsterdam. Dit project bestaat uit de volgende deelprojecten: dagranddistributie (onderzoek naar de mogelijkheden om transport in de randen van de dagen te laten uitvoeren); regionale afstemming van venstertijden en voertuigbeperkingen (hoe kunnen de venstertijden en de specifieke bepalingen met betrekking tot de voertuigbeperkingen in de gemeenten van de Stadsregio beter op elkaar worden afgestemd?); regionale aanpak van de harmonisatie van de aanvraagprocedure van ontheffingen (bij dit deelproject gaat het vooral om de vergunningprocedures bij de diverse overheden die zich met vrachtverkeer bezighouden, bijvoorbeeld over de milieuvoorschriften in specifieke centra); bundeling van goederen en regionale overslagcentra (onderzoek naar de haalbaarheid van overslagcentra in gemeenten van de Stadsregio); innovatieve bevoorradingsinitiatieven (hoe kunnen nieuwe innovatieve ontwikkelingen bijdragen aan de afname van de vrachtvervoerbewegingen van en naar gemeenten in de Stadsregio?). In Purmerend bleek het project 'binnenstadservice' niet haalbaar. Inmiddels heeft een aantal transportondernemers samen met Baanstede en het projectbureau NHrijdtGroen van de provincie het initiatief genomen tot het realiseren van een (andere) vorm van stadsdistributie in de binnenstad. De gemeente volgt het initiatief en faciliteert daar waar mogelijk.
Doel
:
Stand van zaken
:
verduurzaming van het goederenvervoer in de regio en de daarin gelegen gemeenten inclusief Purmerend. venstertijden zijn regionaal afgestemd; pilot 'dagranddistributie' wordt in 2013 opgestart; Amsterdam is bezig met de uitvoering van
9
2.4:
Te nemen acties
:
Eindresultaat
:
Trekker Rol gemeente
: :
Duurzaam grondstoffenmanagement Mede met het oog op het Cradle-2-Cradle principe is de verwachting dat de regelgeving voor hergebruik van grondstoffen en recycling (en daarmee de wijze waarop met afvalstoffen wordt omgegaan) verder zullen worden aangescherpt. De gemeentelijke overheid heeft in dit verband een belangrijke taak omdat de afvalinzameling op een andere wijze dient plaats te vinden. Vooruitlopend daarop zal de gemeente een proef in een nog nader te bepalen wijk uitvoeren waarbij de bewoners wordt verzocht mee te werken aan een verdere scheiding van het afval dan tot dusverre. Uit de recente onderzoeken - zowel van de KOPgroep als van de afdeling B&I van de gemeente onder het internetpanel blijkt dat er voldoende draagvlak zou moeten zijn voor deze proef, maar uiteindelijk zal in de praktijk moeten blijken of deze aanname terecht is. Eind 2013 zal worden geëvalueerd of het merendeel van de bewoners van de geselecteerde wijk inderdaad bereid blijkt te zijn om mee te werken aan een verregaande afvalscheiding. De gemeente gaat ook aan de slag met het project 'Wecycle'. Dit project heeft tot doel om de inzameling van afgedankte elektrische en elektronische apparaten te verhogen. Overigens is er een aantal organisaties actief bezig met hergebruik (of herstel) van grondstoffen. Zo zal Milieudefensie starten met het project 'Repair' dat Purmerenders aanzet tot het repareren van apparaten die het niet meer doen. Voor dit project zullen vrijwilligers worden ingezet.
Ad a: Proef afvalscheiding Doel :
innovatieve oplossingen voor vrachtverkeer (watertransport). voor de uitwerking van het initiatief 'stadsdistributie' van een aantal Purmerendse ondernemers zal de provincie (al dan niet samen met de gemeente) door studenten een telling van het vrachtvervoer in de binnenstad laten uitvoeren; op basis daarvan zal worden nagegaan of dit initiatief toch nog haalbaar kan zijn (onderwijl proberen de ondernemers contacten te leggen met overige betrokkenen). duurzamer transport van en naar de binnenstad van Purmerend. ondernemers. volgend en faciliterend (ondersteunen van het door de ondernemers genomen initiatief).
Stand van zaken Te nemen acties
: :
Eindresultaat
:
Trekker Rol gemeente
: :
verbeteren scheidingsgedrag Purmerenders (en daarmee te voldoen aan de landelijke doelstellingen zoals vastgelegd in het LAP). plan van aanpak is uitgewerkt. opstarten bewustwordingsacties (communicatie) bij bewoners van in een nog nader te bepalen wijk. inzicht in het scheidingsgedrag van bewoners in een nog nader te bepalen wijk en daarmee in de vragen: of de proef over de rest van Purmerend kan worden uitgerold; wat hiervoor nodig zou moeten zijn. gemeente. stimulerend en initiërend (het realiseren van bewustwording bij bewoners over hun scheidingsgedrag en het bewerkstelligen van meer inzicht in de wijze
1
waarop zij hun gedrag dienen aan te passen). Ad b: Wecycle Doel
:
Stand van zaken
:
Te nemen acties Eindresultaat
: :
Trekker Rol gemeente
: :
verhogen van de inzameling van afgedankte elektrische en elektronische apparaten. campagne is samen met overige partijen zoals de HVC opgezet. campagne in 2013 uitrollen (budget is beschikbaar). toename van de ingezamelde elektrische en elektronische apparaten. gemeente. uitvoering geven aan de campagne en zorg dragen voor meer bewustwording onder de bewoners van Purmerend.
Behalve de hierboven geformuleerde projecten, zijn er door de afdeling Uitvoering een aantal projecten opgepakt die eveneens moeten leiden tot een bijdrage aan de duurzaamheid in het algemeen en het hergebruik van grondstoffen in het bijzonder. Hergebruik van grond (grond hoeft niet gestort te worden en geen nieuw zand inkopen) Hergebruik beton (95% van puin wordt hergebruikt in nieuwe betonmaterialen) (Beperkte) gescheiden inzameling huishoudelijk afval Gescheiden inzameling grofvuil (grofvuil wordt met verschillende wagens per afvalsoort opgehaald) Duurzaam nascheiden van een aantal huishoudelijke afvalstromen, bijv.brandbaar grofvuil. Acceptatie groot aantal gescheiden huishoudelijke afvalstromen op de milieustraat Hergebruik van een aantal afvalstromen (niet meer verbranden of storten) 2.5:
Duurzaamheid gemeentelijke werken
In onderstaand overzicht is opgenomen welke acties de gemeente met betrekking tot het voorbereiden en realiseren van gemeentelijke werken al heeft opgepakt. Veel van deze acties lopen in de komende jaren door. Duurzaam inkopen Binnen de gemeente Purmerend is de weg ingezet om binnen niet al te lange tijd 100% duurzaam in te kopen. Inkoop groene stroom De gemeente Purmerend koopt 100% groene stroom in, niet alleen voor al haar gebouwen, maar ook voor de openbare verlichting, fonteinen enz. Hergebruik bestratingmateriaal In principe wordt al het bestaande bestratingmateriaal bij herinrichtingen en groot onderhoud hergebruikt. Materiaal dat niet meer kan worden hergebruikt wordt gebroken en hergebruikt in nieuwe stenen of als funderingsmateriaal onder de wegen gebruikt. Het schoonmaken en weer gebruiksgereedmaken van bestaand materiaal, maar ook het breken van niet meer geschikt materiaal wordt binnen de grenzen van Purmerend gedaan, waardoor ook de transportbewegingen tot een minimum beperkt blijven. Ecologische oevers De gemeente legt natuurvriendelijke oevers aan voor een betere waterkwaliteit. Beschoeiingen Vervanging van beschoeiingen en oeverbeschermingen worden uitgevoerd in gerecycleerd kunststof in plaats van hardhout. Hergebruik grond Vrijkomende grond wordt door een zeer innovatieve methode binnen de grenzen van Purmerend weer geschikt gemaakt om te worden hergebruikt (de uitgegraven grond hoeft daardoor niet meer gestort te worden, er hoeft geen nieuw zand
11
gekocht te worden en het transport wordt tot een minimum teruggebracht). Purmerend heeft deze innovatie samen met het bedrijfsleven ontwikkeld en er bestaat binnen geheel Nederland grote belangstelling voor dit nieuwe proces. Energiezuinige lampen De lampen in de openbare verlichting zijn energiezuinig. Verlichting in gemeentelijke gebouwen is grotendeels energiezuinig (TL HF en PL). Bij de verkeersregelinstallaties wordt gebruik gemaakt wordt LED-technologie. Vermindering afvalwater Grote investeringen worden gedaan om het regenwaterriool af te koppelen van het vuilwaterriool waardoor geen regenwater meer gezuiverd hoeft te worden. Inwoners van Purmerend worden gevraagd vrijwillig mee te doen zodat het regenwater van hun woning ook gescheiden kan worden van het vuilwater. 'houten' bruggetjes De 'houten' bruggetjes in heel Purmerend worden bij vervanging grotendeels uitgevoerd in gerecycleerd kunststof. Hergebruik puin In het kader van een met de branche afgesloten cradle to cradle betonleverantiecontract wordt 95% van het puin uit Purmerend hergebruikt in nieuwe betonmaterialen. Er is ook onderzocht in hoeverre het instrument duurzaam Inkopen kan bijdragen aan het stimuleren van hoogwaardig gebruik van betongranulaat in beton. Uit diverse studies blijkt namelijk dat de vrijkomende hoeveelheid betonpuingranulaat in de komende jaren gaat verdubbelen, terwijl de traditionele afzet in ophogingen en funderingen stagneert. Voor regenwaterriolen in Purmerend wordt beton toegepast. Stadsverwarming Stadsverwarming Purmerend levert een enorme bijdrage aan de CO2 reductie. Gemeentelijke gebouwen zijn dan ook in principe aangesloten op Stadsverwarming. Daar waar dit niet het geval is wordt gebruik gemaakt van HR ketels. Chemische onkruidbestrijding Chemische onkruidbestrijding op verharding wordt zeer terughoudend en streng gereguleerd toegepast volgens de DOB (Duurzaam Onkruid Beheer)- methode. In het groen wordt helemaal geen chemische onkruidbestrijding meer toegepast. Wagens en vervoermiddelen De (vuilnis)wagens van Purmerend voldoen bij aanschaf aan de nieuwste eisen op het gebied van emissie. Ook zijn enkele elektrische scooters in gebruik. Gescheiden inzameling huishoudelijk afval Het gescheiden inzamelen van GFT, glas, papier en restafval biedt naast milieuvoordelen ook voordeel voor uw portemonnee. Aankoop beplantingsmateriaal en bomen Wij kopen onze heesters en bomen in met het keurmerk "Milieukeur". Bij deze kweekmethoden ligt het accent op het terugdringen van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen in de teelt omdat daar de grootste milieuwinst kan worden gerealiseerd. Verder treffen deze bedrijven maatregelen voor het recyclen van water dat aan de planten wordt gegeven en wordt zo ook het gebruik van grondwater teruggedrongen. (met name actueel voor bedrijven op hoge zandgronden) Tevens bieden deze kwekerijen ook meer nestgelegenheden voor vogels, vleermuizen en andere dieren, die vaak ook nuttig zijn bij de bestrijding van ongedierte Gebruik verfsoorten Bij schilderwerk aan gemeentelijke gebouwen wordt uitsluitend gebruik gemaakt van milieuvriendelijke (waterdragende) verfsoorten. Opknappen in plaats van vervangen Straatmeubilair zoals bijvoorbeeld afvalbakken wordt indien mogelijk opgeknapt in plaats van vervangen. Paaltjes hondenuitlaatroutes Voor de paaltjes van de hondenuitlaatroutes is gebruik gemaakt van een onbehandelde inlandse houtsoort.
1
Verantwoord zoutgebruik bij gladheidbestrijding Bij gladheidbestrijdingsacties wordt de hoeveelheid zout exact afgestemd op de breedte van de weg en de optredende weersomstandigheden die op een aantal plaatsen in Purmerend gemeten worden. De milieubelasting wordt ook beperkt door alleen maar te strooien op belangrijke routes. Houten banken De door heel Purmerend geplaatste houten banken worden bij vervanging niet meer door dezelfde houten banken vervangen maar door onderhoudsarme (metalen) andere soorten. Stadsverwarming daar waar mogelijk in nieuwbouw toepassen Door gebruik te maken van Stadsverwarming zijn er geen kostbare WKOinstallatie`s noodzakelijk om een hoge duurzaamheidscore te behalen. Dat wil zeggen dat zodra een ontwikkelaar in Purmerend gaat bouwen, hij gegarandeerd wordt dat er alleen al door Stadsverwarming een goede basis ligt voor een duurzame bouw. Digitaliseren processen Binnen Stadsbeheer worden zoveel mogelijk administratieve processen gedigitaliseerd worden om inkt-, print- en kopieerkosten tegen te gaan. Niet meer verbranden of storten Op de milieustraat in de Koog wordt het gebrachte afval gesorteerd in een groot aantal aparte afvalsoorten. Veel van deze afvalstromen worden hergebruikt. Waterplan De gemeente Purmerend en het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier hebben in april 2001 gezamenlijk een waterplan gemaakt. In dit waterplan is een keuze gemaakt voor een ambitieniveau; de zogenaamde ‘gefaseerde duurzame variant’. Hierbij hoort de doelstelling om op korte termijn een gezond watersysteem te creëren tegen minimale kosten, waarbij op lange termijn wordt gestreefd naar een duurzaam watersysteem. Het maatregelenpakket bestond voornamelijk uit maatregelen in de riolering. Hergebruik PVC materiaal Het op verantwoorde wijze gebruiken van secundaire materialen is een duurzame oplossing. In het riool van Purmerend (douche en toiletwater) wordt polyvinylchloride (PVC) toegepast. Om hergebruik te garanderen is er voor kunststoffen leidingsystemen een inzamelingssysteem opgezet. PVC kan op deze manier zes tot tien keer opnieuw worden verwerkt. Vrijgekomen polyethyleen en polipropyleen materiaal wordt hergebruikt voor andere producten. Hergebruik is een belangrijk instrument om een duurzame ontwikkeling gestalte te geven, vooral wanneer dat plaatsvindt binnen gesloten stofkringlopen. Om hergebruik van de gebruikte materialen verder vast te leggen is er een minimumeis opgenomen in bestekken dat opgegraven materialen naar een erkend verwerker moeten worden afgevoerd. Optimalisatie afvalwater studie In 2004 heeft de Gemeente Purmerend, samen met de gemeenten Beemster, Graft-de Rijp, Landsmeer, Schermer, Waterland, Wormerland en Zeevang in samenwerking met het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier een studie uitgevoerd naar optimalisatie in de afvalwaterketen. Het maatregelpakket bestond o.a. uit het terugtoeren (omleiden) van het verbeterd gescheiden rioolstelsel in de Weidevenne. Hierdoor hoeft de rioolwaterzuivering installatie niet uit te breiden, en is deze minder aan slijtage onderhevig.
Naast de acties, die in dit overzicht zijn opgenomen, is het de bedoeling om op Baanstee-Noord een gronddepot en Stenensorteer- en Recycle Locatie (SSRL) te realiseren. Dit depot zal worden gekoppeld aan het reeds geplande baggerdepot. Door deze permanente locatie te verwezenlijken, kan een aantal knelpunten op het gebied van duurzaamheid worden opgelost: door de bebouwingsdichtheid, de schaalvergroting van de werkzaamheden en het geluid- en stofprobleem is het moeilijk om deze werkzaamheden op de locatie van de werken uit te voeren; het alternatief, op locatie bij de betrokken aannemers, zal leiden tot een toename van het aantal vervoerbewegingen (aan- en afvoer);
13
-
toezicht op de kwaliteit en kwantiteit van de her te gebruiken bestratingsmaterialen is door de inzet van eigen toezichthouders voldoende gegarandeerd; vanuit de Baanstee-Noord zijn de werken goed bereikbaar en kan het aantal voertuigbewegingen sterk worden ingeperkt; er hoeft niet (voor veel geld) vrijkomend zand en grond te worden gestort op stortplaatsen of nieuw zand en/of grond te worden aangekocht. In het eerste kwartaal van 2013 zullen deze voorstellen met betrekking tot het gronddepot en SSRL ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden voorgelegd. 2.6:
Gemeentelijke panden (maatschappelijk vastgoed) De gemeente heeft een voorbeeldfunctie met betrekking tot duurzaamheid. Als zij wil bewerkstelligen dat bewoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen meewerken aan de uitvoering van specifieke acties, zal zij deze zelf ook (mede) moeten uitvoeren. In de afgelopen jaren is bij de uitvoering van gemeentelijke taken en werkzaamheden rekening gehouden met duurzaamheid. Een overzicht hiervan is in de voorgaande paragrafen nader omschreven. Om bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties van Purmerend te stimuleren tot duurzamere toepassingen binnen hun huishouding, bedrijf of instelling, is het wel van belang om de zichtbaarheid van de door de gemeente uitgevoerde projecten te verbeteren c.q. te vergroten. Overigens zal in 2013 nader worden onderzocht of en zo ja hoe de gemeentelijke organisatie zelf duurzaamheidsmaatregelen kan treffen: binnen de gemeentelijke panden; binnen de eigen bedrijfsvoering. Concrete maatregelen zoals ledverlichting en bewegingssensoren kunnen besparingen opleveren. Uit een recent onderzoek van de provincie Noord-Holland blijkt dat de gemeenten te veel kansen op dit gebied laten liggen. Op basis van de resultaten van het hiervoor bedoelde onderzoek kan het gemeentebestuur een standpunt innemen over de vraag of en zo ja, hoe dergelijke maatregelen zullen worden uitgevoerd en gefinancierd. In dit verband zal ook worden gekeken naar de relatie met het project 'nieuwe werken' dat in 2013 van start zal gaan. Dit project heeft tot doel om slimme oplossingen te bedenken voor de samenvoeging van een aantal gemeentelijke kantoren (gemeentehuis en werkplein) en van de gemeentelijke apparaten van Purmerend en Beemster.
2.7:
Middelen De hierboven geformuleerde acties kunnen grotendeels binnen de bestaande capaciteit en financiële middelen worden uitgevoerd. De discussie van de gemeenteraad over de rapportage van de KOPgroep zal duidelijk maken wat de ambities op het gebied van duurzaamheid zijn en wat deze ambities betekenen voor de personele inzet en de (beschikbare) financiële middelen. Toch zal er in 2013 voor specifieke taken en werkzaamheden middelen beschikbaar moeten worden gesteld. Het gaat dan vooral om het faciliteren en ondersteunen van initiatieven die ondernemers en bewoners kunnen en willen ontplooien en die aansluiten bij de in dit programma omschreven hoofdlijnen (bijvoorbeeld de oprichting van bewonerscorporaties, het ontwikkelen van specifieke communicatiemiddelen of het organiseren van informatiebijeenkomsten). Dit betekent dat er op enigerlei wijze budget zou moeten worden vrijgemaakt.
1
De personele inzet van de gemeentelijke organisatie met betrekking tot hierboven geformuleerde duurzaamheidsacties concentreert zich vooral bij de afdelingen Ruimtelijke/Maatschappelijke Ontwikkeling, Uitvoering, Stadsbeheer en FIT (Communicatie). Het is de bedoeling om op basis van dit programma te komen tot meer onderlinge coördinatie en afstemming. 2.8:
Communicatie Communicatie over duurzaamheid in het algemeen en de uit te voeren acties is essentieel voor het welslagen van de acties die in dit programma zijn opgenomen. De te voeren communicatiestrategie op basis van dit programma zal vooral tot doel hebben om: de zichtbaarheid van alle binnen Purmerend uitgevoerde duurzaamheidsprojecten (van de gemeente zelf en van alle bewoners, ondernemers of maatschappelijke instellingen) te vergroten (en daarmee anderen te informeren over lopende projecten en hen te inspireren tot deelname of toepassing binnen de eigen geledingen); de bewustwording over duurzaamheid in het algemeen en de te realiseren projecten in het bijzonder bij inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties te versterken en te stimuleren. Het is de bedoeling in 2013 deze strategie nader uit te werken.
15
Hoofdstuk 3: Evaluatie en monitoring Eind 2013 zal een (tussen)rapportage worden opgesteld waarin per actie/project zal worden ingegaan op: de stand van zaken; de bereikte resultaten; het eventuele vervolg; eventuele kwantitatieve gegevens (aantallen zonnepanelen, aantallen duurzaamheidsleningen e.d.). Een aantal acties en projecten draagt bij aan de gewenste vermindering van CO₂. Met behulp van de door HVC opgestelde energiemeting kan deze vermindering in beeld gebracht worden. Het is de bedoeling om HVC in 2014 of 2015 te vragen om een nieuwe meting te doen zodat nog nauwkeuriger kan worden bepaald of de duurzaamheidsacties hebben geleid tot een algehele reductie van CO₂. Overigens zullen er in de regionale bedrijvenomnibus vragen over duurzaamheid worden opgenomen met als doel om meer inzicht te krijgen in de wijze waarop ondernemers met dit thema bezig zijn. De gemeente kan op basis daarvan nagaan of en zo ja, hoe eventuele duurzaamheidsacties van ondernemers kunnen worden gefaciliteerd.
1
