Profielwerkstuk de Krimp

2014

Profielwerkstuk de Krimp

Svenja Pauw H5B 10-3-2014

Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 4 Hoofdstuk 1 ............................................................................................................................................. 5 § 1. Hoe is de huidige krimp ontstaan?............................................................................................... 5 § 2. Vergrijzing..................................................................................................................................... 7 § 3. Wat zijn de oorzaken van de demografische krimp? ................................................................... 8 Hoofdstuk 2 ............................................................................................................................................. 9 § 1. Infrastructuur Zeeuws-Vlaanderen ............................................................................................. 9 § 2. Infrastructuur in de Randstad..................................................................................................... 11 § 3. Conclusie Infrastructuur ............................................................................................................. 12 § 3. Woningmarkt Zeeuws-Vlaanderen............................................................................................. 13 § 5. Woningmarkt in de Randstad..................................................................................................... 15 § 6. Conclusie Woningmarkt ............................................................................................................. 16 § 7. Voorzieningen in Zeeuws-Vlaanderen....................................................................................... 17 § 8. Voorzieningen in de Randstad................................................................................................... 18 § 9. Werkgelegenheid Zeeuws-Vlaanderen...................................................................................... 19 § 10. Werkgelegenheid Randstad..................................................................................................... 20 § 11. Conclusie Werkgelegenheid ..................................................................................................... 21 § 12. Wat zijn de grootste verschillen in aantrekkelijkheid tussen stedelijke en landelijke gebieden? .......................................................................................................................................... 22 Hoofdstuk 3 ........................................................................................................................................... 23 Waar heeft de krimp allemaal invloed op? ....................................................................................... 23 §1. Invloed van de krimp op het onderwijs....................................................................................... 24 § 2. Invloed van de krimp op de werkgelegenheid in Zeeuws-Vlaanderen. ..................................... 30 § 3. Invloed van de Krimp op de Bouw in Zeeuws-Vlaanderen......................................................... 33 §4. Wat voor invloed heeft de krimp op de daadwerkelijke bewoners van een kleine kern?......... 36 § 5. Conclusie hoofdstuk 3: Waar heeft de krimp allemaal invloed op?........................................... 38 Hoofdstuk 4 ...................................................................................................................................... 39 § 1. Educatie ...................................................................................................................................... 40 §2. Werkgelegenheid........................................................................................................................ 42 2

§ 3. Woningbouw .............................................................................................................................. 43 § 4. Conclusie..................................................................................................................................... 44 Hoofdstuk 5 ........................................................................................................................................... 45 Eindconclusie..................................................................................................................................... 45 Nawoord............................................................................................................................................ 46

3

Voorwoord Eind vorig schooljaar moesten we een onderwerp kiezen voor ons profielwerkstuk. In eerste instantie vond ik het erg moeilijk om een passend onderwerp te kiezen. Aangezien je er veel tijd in moet stoppen, moet het onderwerp wel bij je passen. Wel wist ik zeker dat mijn profielwerkstuk bij het vak Aardrijkskunde moest passen. Ik vind Aardrijkskunde een van de leukste vakken die ik op dit moment heb, en dan voornamelijk de sociale kant van dit vak. Op het moment dat wij ons onderwerp moesten kiezen, waren wij bezig met een project rondom de krimp. Ik heb hieraan met veel plezier gewerkt en raakte steeds meer geïnteresseerd in de krimp. Ik heb toen het besluit genomen om het profielwerkstuk over de krimp te doen. Vanaf dit moment ben ik meteen de krant goed gaan lezen, en heb ik heel wat informatie kunnen verzamelen uit vooral de PZC. Eigenlijk was ik al op een indirecte manier bezig met de krimp. Ik, als jongere, erger me eraan dat er zo weinig te doen was in Zeeuws-Vlaanderen. Er zijn voor jongeren heel weinig uitgaansmogelijkheden. Daarnaast erger me ik er ook aan dat de infrastructuur zo slecht is. Op het moment dat je niet over een rijbewijs beschikt, is het moeilijk om ergens anders dan Zeeuws-Vlaanderen te komen. Ik hoop dat ik met dit profielwerkstuk anderen kan laten zien wat voor invloed de krimp op Zeeuws-Vlaanderen heeft. Ik denk dat elke Zeeuws-Vlaming wel wat weet over de krimp, maar niet dat het toekomstperspectief van ZeeuwsVlaanderen de komende jaren flink door de krimp wordt getroffen. Ik hoop ook veel te weten te komen en te mogen onderzoeken rondom de krimp.

4

Hoofdstuk 1 § 1. Hoe is de huidige krimp ontstaan? ’ Het tegenovergestelde van groei. Hierdoor kan het omgekeerde van een sneeuwbaleffect ontstaan in een gebied waar bedrijven en mensen gaan wegtrekken. ‘’ Op deze manier wordt krimp letterlijk beschreven. Maar eigenlijk is het een hele vage omschrijving. Krimp is iets wat ontzettend breed is. Iedereen weet er wel iets van, maar niemand weet eigenlijk wat het precies inhoudt. Krimp, ofwel demografische krimp, wil zeggen dat binnen een bepaalde tijd het inwonersaantal terugdringt. Een aantal gebieden in Nederland hebben er al mee te kampen, dit zijn de krimpregio’s. Op dit moment zijn er 3 krimpregio’s in Nederland waar de bevolkingsafname al flink duidelijk is en de gevolgen al merkbaar zijn. Zeeuws-Vlaanderen, Parkstad Limburg en Eemsdelta in Groningen. Maar wanneer mogen we een gebied nou een krimpregio noemen? Pas wanneer meerdere gemeenten naast elkaar last hebben van de krimp. En dat is dus het geval in deze drie regio’s. Maar het zijn niet de enige gebieden waar men last heeft van de krimp. Midden- en Noord-Limburg, Achterhoek, Oost-Drenthe, Twente, Groene Hart, West-Brabant, Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten, de Hoeksche Waard, Noordoost- en Noordwest Fryslân, Kop van Noord-Holland, en SchouwenDuivenland zijn gebieden die nu nog stabiel zijn, maar in de toekomst ook zeker rekening moeten houden met bevolkingsafname. Deze gebieden worden ook wel de anticipeerregio’s genoemd. Een ander verschil met de krimpregio is dat in een anticipeerregio een fors aantal meer jongeren wonen. Figuur 1 hiernaast geeft een heel mooi overzicht van de krimp-en anticipeergebieden. De rode gebieden zijn de krimpregio’s. Figuur 1.

5

Op figuur 2 is duidelijk te zien dat het midden van Nederland nog niet is getroffen door de krimp. Je zou eigenlijk kunnen zeggen dat de krimp zich steeds sterker ontwikkeld vanuit het midden van het land. De randstad, het centrum van ons land, is nog steeds in sterke groei en de bevolking blijft de komende jaren alleen maar groeien. De krimp- en anticipeerregio’s zijn eigenlijk allemaal uithoeken van ons land. Ze liggen bijna allemaal rond de grensregio. Het is heel duidelijk te zien en opvallend wordt nu ook dat het centrum van ons land nog steeds bezig is met groeien. Dit is een mooi voorbeeld van het geografische begrip afstandsverval. Dit wil zeggen dat wanneer de afstand groter wordt, vermindert de migratie. Figuur 2 Deze kaart laat heel goed zien welke gebieden de komende jaren te maken krijgen met krimp, stabiel blijven of juist groeien. Je ziet duidelijk dat de krimp- en anticipeerregio’s de komende jaren allemaal maar verder krimpen. De grote steden in de Randstad zullen de komende jaren allemaal maar verder groeien. Het CBS kondigt een verwachting aan van 700.000 nieuwe inwoners voor de Randstad tussen 2010 en 2025.1 Verder wordt verwacht dat na 2025 de Randstad zal blijven doorgroeien, maar in minder tempo. Er zouden ongeveer 400.000 bewoners bijkomen. Ondanks dat veel gebieden op dit moment stabiel zijn, krijgen zij, behalve de Randstad, allemaal te maken met krimp. Provincies als Brabant en Zuid-Holland die in eerste instantie nog niks te maken zouden hebben met de krimp, krijgen over 20 jaar ook een daling van het bevolkingsaantal. Dit is goed te zien op figuur 3. Wanneer de huidige krimp precies is begonnen is moeilijk te zeggen. Verschillende oorzaken hebben geleid tot wat de krimp op dit moment is. Wat we weten is dat de krimpregio’s in ieder geval voor 2010 te 1

Forse bevolkingsgroei in de randstad tot 2025. (2011, 10 11). http://www.cbs.nl/nlNL/menu/themas/bevolking/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-064-pb.htm

6

kampen hadden met de demografische krimp.

Figuur 3

§ 2. Vergrijzing De Nederlandse bevolking is sterk aan het vergrijzen. Tijdens het proces vergrijzing wordt het aandeel ouderen wat in Nederland woont steeds groter, en de jongeren steeds minder. Je kunt vergrijzing goed in verband zetten met de krimp. Na de Tweede Wereldoorlog brak er in Nederland een babyboom uit. Door deze geboortegolf kwamen er heel veel nieuwe bewoners bij in ons land. Maar nu we grofweg 60 jaar verder zijn, zien we dat onze bevolking steeds ouder wordt. Er blijven steeds meer ouderen over die op een gegeven moment ook te overlijden komen. Veel jongeren wonen er niet meer in Zeeuws-Vlaanderen en het tekort aan jongeren kan dus op deze manier niet worden aangevuld. In ZeeuwsVlaanderen is maarliefst 36% van de gehele bevolking ‘oud’ Op deze manier is de term ‘vergrijzing’ ontstaan. Naast de gewone vergrijzing heeft Nederland ook te kampen met een zogenoemde ‘dubbele vergrijzing’. Dit wil zeggen dat het aantal ouderen van 80 jaar of ouder, onder de 65 plussers, de aankomende jaren blijft groeien. In figuur 4 komt dit duidelijk naar voren. We zien dat vanaf het jaar 2010 het percentage 80-plussers in Nederland enorm groeit.

Figuur 4

Hoe komt het nou eigenlijk dat we te maken hebben met vergrijzing? Er zijn twee oorzaken voor te bedenken. De babyboom van na de oorlog. De zogenoemde ‘Babyboomers’ zijn nu op een leeftijd dat zij over de 60 jaar zijn. Door deze enorme geboortegolf hebben we nu zoveel ouderen in ons land. 2.De levensverwachting is gestegen. In de periode tussen 1950 (babyboom) en 2002 is de levensverwachting van een man van 70,4 naar 76 jaar is gestegen. Bij een vrouw is de levensverwachting van 72,7 naar 80,7 jaar gestegen. Dat wil zeggen dat de levensverwachting gemiddeld met 6,8 jaar omhoog is gegaan. Dit is een forse stijging. Deze levensverwachting zal de komende jaren alleen nog maar meer stijgen. Dat wil zeggen dat na het jaar 2030, er nog meer ouderen zullen zijn in vergelijking met nu.

7

§ 3. Wat zijn de oorzaken van de demografische krimp? De krimp. Het is geen ontwikkeling die ontstaan is binnen een paar weken. Er gaan vaak jaren overheen voordat tijdperken met elkaar kunnen worden vergeleken. De krimp is ook niet zomaar ontstaan. Er zijn enkele oorzaken die we kunnen opdelen in 2 categorieën. Hieronder zijn ze opgesomd. Sociaal-culturele ontwikkelingen We beginnen met de sociaal-culturele ontwikkeling. We moeten hierbij vooral denken aan sterfte en geboorte. Wanneer er meer mensen komen te overlijden dan dat er geboren worden daalt het bevolkingspercentage. Om meer kinderen geboren te laten worden moet een vrouw gemiddeld 2,1 kind baren. Maar dit is niet het geval. Een Nederlandse vrouw baart namelijk gemiddeld maar 1,8 kind. Hierdoor komen er dus minder kinderen bij dan dat er ouderen komen te overlijden. 2. Regionaal-economische ontwikkelingen Bij regionaal-economische ontwikkelingen moeten we vooral denken aan ontwikkelingen in werkgelegenheid. Wonend in een gebied als Zeeuws-Vlaanderen biedt nou eenmaal niet heel veel variatie qua werkgelegenheid. Dit wordt ook wel braindrain genoemd. Bij braindrain trekken hoger opgeleide jongeren weg naar de stad of een gebied met een beter aanbod op de arbeidsmarkt.

8

Hoofdstuk 2 Wat zijn de grootste verschillen in aantrekkelijkheid tussen stedelijke en landelijke gebieden? Afweging maken tussen stad en platteland, wat heeft de stad wel wat bijv. Zeeland niet heeft. § 1. Infrastructuur Zeeuws-Vlaanderen Zeeuws-Vlaanderen. Het wordt ook wel eens benoemd als een landje apart, wat ook niet heel erg vreemd is. Zeeuws-Vlaanderen wordt, door de Westerschelde, als het ware afgezonderd van de rest van Nederland. Hierdoor komen we eigenlijk al snel een beetje in de problemen. Zeeuws-Vlaanderen ligt niet vast aan de rest van Nederland en daarom is het niet mogelijk om er een fatsoenlijke treinverbinding aan te leggen.. Voor forenzen die bijvoorbeeld werken in Zuid-Holland of Brabant is Zeeuws-Vlaanderen daarom ook geen optie om in te wonen. In tegenstelling tot de treinverbinding is er wel een uitgebreide busverbinding te vinden in Zeeuws-Vlaanderen die ook weer in verbinding staat met de Belgische busverbinding. Maar de busverbinding heeft ook veel nadelen. Veel mensen klagen over de busverbinding in Zeeuws-Vlaanderen. Natuurlijk gaan er tussen TerneuzenHulst-Oostburg een aantal bussen per dag, maar dat wil niet zeggen dat iedereen hier evenveel gebruik van kan maken. De mensen die in de kleine kernen wonen, bijvoorbeeld in Ossenisse of Groede, zitten totaal afgezonderd. Bussen rijden hier nauwelijks en als je de bus wilt nemen moet je heel vaak overstappen of gebruik maken van buurtbussen. Lang wachten is dan vaak onvermijdelijk. De auto is hier in Zeeuws-Vlaanderen dan ook niet weg te denken. Om grote afstanden te kunnen maken heb je aan het openbaar vervoer vaak niet genoeg. Maar hier wil de provincie Zeeland verandering in brengen. Er zijn een aantal projecten in ontwikkeling die de infrastructuur in Zeeland een stuk beter moeten maken. Ook wordt er iets gedaan aan de verbindingen met Zeeland en de Belgische provincies. Een groot project is nu gaande op N62. Onder het kanaal van Gent naar Terneuzen wordt momenteel een tunnel aangelegd. Het doel van deze realisatie is om de doorstroming tussen beide kanten van de oevers te verbeteren. Voorheen stonden passagiers vaak voor de brug, hier kwam ook nog eens bij dat de brug vaak op onverwachte momenten sloot. Je weet dus nooit van te voren of de brug open of dicht was. Dit is een enorme belemmering voor de doorstroming. Ook met de aanleg van de tunnel wordt een betere verbinding met industrieterrein DOW verzorgd.

9

Natuurlijk is Zeeuws-Vlaanderen kenmerkend om haar sluizencomplex waar het kanaal van Gent-Terneuzen een belangrijke rol in speelt. Door het 32 kilometer lange kanaal worden elke dag duizenden tonnen goederen vervoerd. Dit kanaal is enorm belangrijk voor de economie van zowel Gent als van Terneuzen. Het verbindt de Belgische stad Gent, wat de twee na grootste haven van België is, met de zee. Maar de kanaalzone GentTerneuzen is een groot gebied waar veel arbeid moet worden verricht. Er zijn veel te weinig werknemers en het schreeuwt dan ook om nieuwe arbeidskrachten. De PZC meldt ook dat er volop banen zijn in de Kanaalzone Gent-Terneuzen. Zij hebben afgelopen jaar een vacaturebeurs gehouden. Hierbij werden 900 nieuwe banen gepresenteerd. De bedrijven die hieraan mee deden waren o.a. Cargill, Dow Chemical Company en ArcelorMittal. Ook zijn er plannen voor de toekomst. Zeeland en Oost-Vlaanderen bundelen de krachten samen en gaan zich richten op een betere toegankelijkheid van de kanaalzone GentTerneuzen dat de naam ‘Ontwikkelingsvisie Zeeuwse passage 2030’ heeft gekregen. 2

2

Kanaal van gent naar terneuzen. (n.d.). http://www.zeeland.nl/kust_water/zeeuwse_wateren/kanaal_gent_terneuzen?ac=1

10

§ 2. Infrastructuur in de Randstad. Lange winkelstraten, veel mensen op straat, trams treinen en bussen die elkaar kruisen. Zo kan je de grootste steden van de Randstad wel omschrijven. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn de vier grootste steden van deze, niet gedefinieerde, regio. De Randstad heeft namelijk nooit echt officieel haar grenzen aangegeven. De vraag waar de Randstad begint en ophoud wordt dan ook vaak gesteld. Maar de Randstad is meer dan we misschien denken. De Randstad is, na London en Parijs, de grootste metropoolregio van Europa. De regio telt niet voor niets tussen de 6,6 en 7,6 miljoen inwoners. Op internationaal, maar zeker ook op nationaal niveau is de Randstad heel erg belangrijk. Grote bedrijven vestigen zich snel in de Randstad vanwege de goede bereikbaarheid. Luchthaven Schiphol, die op de 14e plaats van drukste luchthavens van de wereld staat, ligt in het hart van de Randstad. En dan nog maar niet te spreken over de immense haven van Rotterdam die een van de grootste van de wereld is. Hiernaast leiden ook nog ontzettend veel snelwegen en treinverbindingen richting de drukke Randstad. Op het gebied van infrastructuur zijn de Randstad en een gebied als Zeeuws-Vlaanderen moeilijk met elkaar te vergelijken. In tegenstelling tot Zeeuws-Vlaanderen kent de Randstad ontelbaar veel vervoersmogelijkheden. Bij ons in Zeeuws-Vlaanderen rijden er, afgezien van een goederentrein, geen treinen wat het dus heel moeilijk maakt om grote afstanden te overbruggen zonder auto. In de Randstad kennen ze dit probleem totaal niet. Sta je op een trein te wachten, dan kan je er bijna altijd wel vanuit gaan dat er elke 15 à 30 minuten een trein komt. Om iets minder verre afstanden maken hebben we natuurlijk de bus. Deze komt, net zoals de trein, vaak om de zoveel minuten. Dit klinkt natuurlijk allemaal geweldig, maar is dat het ook? Want natuurlijk zitten er ook veel nadelen aan deze, vaak overvolle, Randstad. De snelwegen die leiden naar deze grote en drukke steden zijn vaak overvol. Kilometer lange files zijn dan ook dagelijkse kost hier. En natuurlijk kunnen we de overvolle metro’s niet vergeten. Deze metro’s vervoeren duizenden mensen per dag van bestemming tot eindpunt in de stad. Schiphol vervoert miljoenen mensen per jaar en is daarom een van de belangrijkste luchthavens van Europa.

11

§ 3. Conclusie Infrastructuur Wat is aantrekkelijker? Wonen in de Randstad of wonen in Zeeuws-Vlaanderen met betrekking tot de infrastructuur. Ik denk dat dit antwoord per persoon verschillend is. Heb je bijvoorbeeld een baan waarvoor je veel moet reizen om op de plek van bestemming te komen dan denk ik dat Zeeuws-Vlaanderen niet erg geschikt is. Je hebt hier te weinig mogelijkheden qua reizen. Moet je dus om 9 uur op je werk zijn en wil je gebruik maken van het openbaar vervoer is het geen goed plan om in Zeeuws-Vlaanderen te gaan wonen. Ook met de auto ben je vaak lang onderweg. Dit is tegenstelling tot de Randstad waar er ontzettend veel vervoersmogelijkheden zijn. Wanneer je een auto hebt gaat het ook allemaal een stuk sneller. Je bent binnen veel kortere tijd op een snelweg waar je lekker kunt doorrijden.

12

§ 3. Woningmarkt Zeeuws-Vlaanderen De prijs van een huis is voor veel mensen een belangrijke factor wanneer zij opzoek zijn naar een nieuwe woning. En dat is natuurlijk logisch want niet iedereen kan het zich permitteren om een torenhoge hypotheek op te bouwen. De omgeving van een woning is dan ook ontzettend belangrijk. In de Randstad zal een ‘simpele’ twee-onder-een-kapwoning een stuk duurder zijn dan in de afgelegen gebieden zoals Zeeland, Groningen, of Limburg. Mensen die voor dezelfde prijs een klein appartementje kunnen huren in hartje Amsterdam gaan daarom misschien liever naar een rustiger gelegen gebied, waar ze een groter huis met een tuin kunnen kopen voor hetzelfde geld. Het is voor veel mensen dus heel belangrijk hoe de huizenprijzen liggen in een stad. Maar eigenlijk staat alles met elkaar in verband. Want wanneer er minder mensen in een gebied wonen, staan er meer huizen te koop. Het gevolg hiervan is dat de huizenprijzen dalen, en dus worden de huizen weer aantrekkelijker voor mensen die opzoek zijn naar een huis. Niet alleen voor mensen binnen dat gebied, maar bijvoorbeeld ook mensen die uit de stad komen. Als je op zoek bent naar rust is een gebied als Zeeuws-Vlaanderen natuurlijk ideaal. Maar helaas komen er steeds minder mensen in de krimpregio’s wonen. De regio ZeeuwsVlaanderen bijvoorbeeld probeert doormiddel van de Emigratiebeurs Zeeuws-Vlaanderen weer op de kaart te zetten en hiermee meer mensen naar ons gebied te trekken. Uwnieuwetoekomst is een samenwerkingsverband die samenwerkt met instellingen en gemeenten.3 Zo staan ze in Houten ieder jaar op de emigratiebeurs en proberen zij ZeeuwsVlaanderen zo goed mogelijk te verkopen. Maar ondanks deze initiatieven zijn er nog altijd meer mensen die de krimpregio’s verlaten dan dat er bijkomen. Met de woningmarkt gaat het enorm slecht. Veel mensen zitten gewoon vast en krijgen hun huizen, ondanks dat ze vaak de vraagprijs verlagen, nauwelijks verkocht. Sommigen moeten jaren en jaren wachten voordat hun huis wordt verkocht. Er zijn ontzettend veel goedkope woningen, zo is 25% van de woningen die te koop staan onder de 100.000 euro. Er is een enorm overschot aan goedkope huizen. Ouderen die komen te overlijden, of die naar een verzorgingstehuis gaan, zetten hun huis vaak te koop voor een niet al te hoog bedrag. Omdat er zoveel aanbod is in die categorie wordt het steeds moeilijker om de huizen nog verkocht te krijgen. Als gevolg hiervan krijg je dat de gemeentes besluiten om oude, slecht onderhouden huizen die niet verkocht kunnen worden, worden gesloopt. In plaats hiervan worden minder, maar beter onderhouden huizen gebouwd.

3

Uw nieuwe toekomst. http://www.uwnieuwetoekomst.nl/

13

Krantenartikel PZC m.b.t. woningbouw Zeeland.4 TERNEUZEN - De gevolgen van de recessie zijn in Zeeland nu ook duidelijk zichtbaar in de woningbouw. In het eerste kwartaal van dit jaar zijn er veel minder woningen opgeleverd dan in dezelfde periode vorig jaar. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek gaat het om ongeveer een kwart minder woningen. De overheid had met woningcorporaties afgesproken dat er gebouwd zo worden, maar het geld daarvoor is er niet, zegt Robert de Ridder van de Terneuzense corporatie Clavis. De huren mogen niet te ver omhoog waardoor er minder inkomsten zijn, en er moet over alle winst belasting worden betaald. Bovendien geeft de overheid minder geld dan nodig is. De woningbouw lijkt op korte termijn niet aan te trekken. De laatste maanden zijn veel minder bouwvergunningen aangevraagd. De daling komt vooral doordat woningcorporaties en overheden minder woningen laten bouwen.

Reclamecampagnes Net als Uwnieuwetoekomst zijn er ook andere campagneplannen om meer mensen naar een gebied te trekken. Deze reclamecampagne is o.a. gebruikt op televisie en in kranten/tijdschriften. Het is een mooi voorbeeld van reclame omdat Zuid-Limburg natuurlijk een van de krimpregio’s is. Alle voordelen van het Limburgse leven worden genoemd. Verder wordt het ruime banenaanbod in Zuid-Limburg benadrukt.

4

Woningbouw zeeland merkt gevolgen recessie. (2011, 07 11). http://static2.omroepzeeland.nl/nieuws/woningbouw-zeeland-merkt-gevolgen-recessie

14

§ 5. Woningmarkt in de Randstad In de Randstad liggen de huizenprijzen ten opzichte van Zeeuws-Vlaanderen een stuk hoger. Het gebied is ook veel meer in trek en er wonen veel meer mensen. Meer mensen zijn hier dus ook opzoek naar een woning waardoor de prijzen stijgen. Desondanks zijn de afgelopen jaren de huizenprijzen wel degelijk gedaald. Dit heeft allemaal te maken met de economische crisis. Huizen zijn sinds de economische crisis sterk in prijs verlaagd. Ondanks dit zijn de huizen in de Randstad nog steeds erg hoog. Kopers worden steeds terughoudender als het gaat om een kopen van een huis. De economische crisis heeft als gevolg dat meer mensen weinig vertrouwen hebben in bijvoorbeeld een vaste baan. Daarom gaan steeds meer mensen over op een huurwoning. Een interessant artikel uit het AD over de keuze van jonge huizenkopers.5 Jongeren vinden krimpregio's aantrekkelijk Krimpregio's in het noorden en oosten van Nederland blijken zeer in trek bij jonge verhuizers. Die laten zich niet leiden door de 'populariteit' van een gebied, maar kiezen voor de relatief goedkope woningen die op het platteland te vinden zijn. Dat blijkt uit onderzoek van Rixt Bijker, die 17 januari promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. Krimpgebieden worden geassocieerd met desolate regio's waar niemand meer wil wonen: scholen worden opgeheven, het winkelaanbod is beperkt en er zijn geen of nauwelijks sociaal-culturele voorzieningen. Maar er is wel degelijk een grote groep veelal jonge mensen die heel bewust de krimpgebieden opzoekt, zo blijkt uit onderzoek van Bijker. Tot nu toe is vooral onderzoek gedaan naar migratie richting aantrekkelijke regio's 'waarbij al snel het beeld ontstaat van welvarende stedelingen die op zoek gaan naar een nieuw leven in een idyllische plattelandsomgeving'. Bijker stelt dat die verhuisstroom weliswaar 'uitbundiger' is, maar dat de niet populaire plattelandsgebieden wel degelijk in trek zijn

5

Jongeren vinden krimpregio's aantrekkelijk. (2013, 01 11). http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/3375708/2013/01/11/Jongerenvinden-krimpregio-s-aantrekkelijk.dhtml

15

vanwege lagere huren en huizenprijzen. Hoewel verhuizers naar krimpregio's het imago van zo'n gebied minder belangrijk vinden, spelen zaken als landschap en woonomgeving wel een rol. 'Gemeenten in krimpgebieden doen er daarom goed aan de kwaliteit van de omgeving in stand te houden', concludeert ze. § 6. Conclusie Woningmarkt Wat zijn de verschillen in het kopen van een huis tussen de Randstad en ZeeuwsVlaanderen? De Randstad heeft als voordeel dat wanneer je er een huis koopt, je gebruik kunt maken van ontzettend veel faciliteiten. Er is altijd wat te doen in de Randstad, maar daar betaal je dan ook voor. De huizenprijzen zijn er hoog. In Zeeuws-Vlaanderen liggen de huizenprijzen een stuk lager. Je krijgt meer waar voor je geld dan in de Randstad, maar er is hier veel minder te beleven. Toch blijven veel mensen in de Randstad wonen, en er komen er altijd nog mensen bij. De bevolking blijft groeien. Toch denk ik dat wonen in ZeeuwsVlaanderen veel meer kan bieden dan je denkt. Grotere huizen en meer rust is misschien nog helemaal niet zo verkeerd.

16

§ 7. Voorzieningen in Zeeuws-Vlaanderen Zeeuws-Vlaanderen. Veel mensen associëren dit niet snel met een gebied waar veel in te beleven is. Een leuk dagje gaan winkelen kan hier bijna niet en over uitgaan wordt al bijna niet meer nagedacht. Voor zulke dingen moeten we toch echt al snel naar een echt grote stad. Jongeren associëren Zeeuws-Vlaanderen vaak met saai. Voor hen is er helemaal niets te beleven. Op een paar cafeetjes na zijn er nauwelijks uitgaansmogelijkheden. Al ontelbare keren hebben jongeren het initiatief genomen om op verschillende plaatsen een discotheek te openen. Er is bijvoorbeeld op dit moment een Facebook pagina om zoveel mogelijk geïnteresseerden te trekken voor een discotheek in Hulst. Maar dit zal waarschijnlijk, naar aanleiding van andere ideeën voor discotheken die niet doorgingen, al snel van de baan worden geschoven. Er wonen te weinig jongeren in Zeeuws-Vlaanderen en vaak wil de gemeente het ook niet financieren. Een ander voorbeeld is het festival Scheldepop dat in 2008 voor het eerst in Terneuzen werd gehouden. Hun doel was om Scheldepop binnen 5 jaar uit te laten groeien tot een festival met 10.000 bezoekers per dag. Maar in 2009 ging het meteen mis en de grote verwachtingen van duizenden bezoekers per dag bleef dan ook uit. Een paar honderd gasten melden zich op Scheldepop. Het festival bestaat inmiddels niet meer. Op vrijdag en zaterdag avond trekken de jongeren massaal naar de geliefde discotheken in Antwerpen en Gent, die op steenworp afstand liggen van ZeeuwsVlaanderen. Naast dat er weinig te doen is voor jongeren, is er maar 1 Hoge School in Zeeland en geen één Universiteit. Klassen vol leerlingen die hun VWO-diploma in de zak hebben, trekken weg uit Zeeland om in een grote stad te gaan studeren. Leerlingen met een HAVO-diploma kunnen alleen thuis blijven wonen wanneer zij naar de Hoge School in Vlissingen gaan. Maar ondanks dat de school laatst nog is uitgeroepen tot Beste Hogeschool van Nederland, trekken veel jongeren toch liever weg naar een studentenstad waar veel meer te beleven is. Wanneer zij eenmaal klaar zijn met hun opleiding en gaan werken, keren ze vaak niet terug naar Zeeland omdat er weinig werk te vinden is. Uit onderzoek van het PBL is gebleken dat jongeren uit Noord-Holland, Flevoland en Zeeland gemiddeld een jaar eerder het huis uit gaan dan in andere gebieden. De vergrijzing wordt op deze manier groter en groter en lijkt in een neerwaartse spiraal te komen. Verder kent Zeeuws-Vlaanderen faciliteiten zoals een ziekenhuis, theater, bioscoop, restaurants, winkels en een aantal sportverenigingen. Maar zijn dat er veel? Naar mijn mening niet. In een stad als Terneuzen, wat ook de grootste stad van Zeeuws-Vlaanderen is, is er nog redelijk veel qua faciliteiten. In Terneuzen zit de grootste bioscoop, het grootste ziekenhuis, de meeste sportclubs en de meeste winkels. Maar dan hebben we het maar over een stad. Zeeuws-Vlaanderen is een redelijk uitgestrekt gebied en bijna alle faciliteiten bevinden zich maar in een stad. Woon je bijvoorbeeld in Aardenburg dan moet je een behoorlijk stuk rijden wil je gebruik maken van bijvoorbeeld de winkels. De enige periode van het jaar wanneer het echt druk is in Zeeuws-

17

Vlaanderen is in het zomerseizoen. Duizenden mensen vieren dan vakantie aan de kust in de overvolle badplaatsen zoals Groede en Cadzand. § 8. Voorzieningen in de Randstad. De Randstad en voorzieningen, dat zijn eigenlijk twee woorden die samen gaan. Grote steden als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag hebben allemaal een enorm groot aanbod als het gaat om winkels, bezienswaardigheden, theater, musea, ziekenhuizen, scholen en ga zo maar door. Jongeren hoeven dit gebied niet zomaar te verlaten. Er zijn meer dan genoeg Hoge Scholen en Universiteiten in de regio en voor werk zitten ze in het juiste gebied. Ook wat betreft uitgaan kan je je geen betere plek bedenken om te wonen. Volle discotheken, gezellige cafeetjes met studenten, daar zouden wij in Zeeland nog van dromen. Alles wat je kunt bedenken, hebben ze in de Randstad. Heb je iets nodig dan sta je er binnen een paar minuten. Conclusie: Welk gebied heeft meer te bieden als het gaat om dagelijkse voorzieningen? Dat is wel duidelijk geworden. De Randstad heeft zo ontzettend veel te bieden dat het misschien af en toe een beetje té veel van het goede is. Alles wat je nodig hebt is binnen handbereik. Daarom is het niet heel gek dat de Randstad de komende jaren alleen maar blijft groeien als het gaat om bevolkingsaantallen. Veel mensen houden er nou eenmaal van om in een levend gebied te wonen waar alles wordt geboden wat je maar nodig hebt. De vergrijzing zal in een gebied als de Randstad dan ook veel minder snel inslaan. Voor jongeren is er gewoon heel veel toekomstperspectief. Educatief gezien is er veel keuze, en om een vervolgbaan te zoeken zit je in de Randstad het best van heel Nederland.

18

§ 9. Werkgelegenheid Zeeuws-Vlaanderen Ondanks dat er in Zeeuws-Vlaanderen niet veel mensen wonen, is er relatief weinig werkeloosheid. Het volgende bericht komt van de NOS die er ook aandacht aan besteed. 6 Volop werk in Zeeuws-Vlaanderen Door de economische crisis liggen de banen niet voor het oprapen. 7,5 procent van de beroepsbevolking zit zonder werk thuis. Dat is het hoogste aantal in 30 jaar, zo maakte het CBS vanochtend bekend. Toch zijn er nog plekken in Nederland waar wel volop werk te vinden is. In Zeeuws-Vlaanderen bijvoorbeeld. Gent-Terneuzen In de kanaalzone tussen Gent en Terneuzen zit de industrie te springen om goed opgeleid personeel. Er staan 275 vacatures open aan de Nederlandse kant van de grens. Net over de grens met België zijn 650 vacatures nog niet ingevuld. Techniek Het personeelstekort in de industrie wordt vooral veroorzaakt door een tekort aan technisch opgeleide jongeren, zegt een arbeidsdeskundige uit Terneuzen. Vraag en aanbod sluiten niet goed op elkaar aan. De directeur van Bracke Elektromotoren is het daarmee eens. Volgens hem is Zeeuws-Vlaanderen niet aantrekkelijk genoeg voor jongeren. Er zijn nauwelijks opleidingen in de regio en techniek is niet populair. Je kunt zeggen dat werken in Zeeuws-Vlaanderen voor-en nadelen heeft. Er worden veel mensen gevraagd in technieksector. Industriebedrijven DOW-Terneuzen, Cargil en de kanaalzone Gent-Terneuzen zijn altijd op zoek naar technisch geschoold personeel. Bij deze bedrijven liggen dan ook heel veel vacatures. Maar aan de andere kant is er in ZeeuwsVlaanderen weinig variatie wat betreft de werkgelegenheid. Ben je bijvoorbeeld klaar op de middelbare school en ga je een opleiding als Journalistiek of Media en Entertainment studeren, dan zit je in Zeeuws-Vlaanderen niet op de juiste plek. Ook is Zeeuws-Vlaanderen erg autogebonden vanwege het slechte openbaar vervoer. Op de grootste bedrijven van Zeeuws-Vlaanderen DOW en Zorgzaam Zeeuws-Vlaanderen staat ook veel druk. Deze 6

Volop werk in zeeuws-vlaanderen. (2013, 02 21). http://nos.nl/artikel/476901-volop-werkin-zeeuwsvlaanderen.html

19

bedrijven hebben de meeste werknemers in dienst. Gaat bijvoorbeeld een bedrijf als DOW failliet dan ontstaat er in een klap een enorme werkloosheidsgroep.

§ 10. Werkgelegenheid Randstad Werken in de Randstad, ook dit heeft vele voor maar ook nadelen. In de Randstad zijn meer bedrijven ten opzichte van Zeeuws-Vlaanderen, dus ook meer banen. Je zou kunnen zeggen een voordeel. Maar pas op, want meer banen wil ook zeggen meer mensen die op een vacature zitten. Er is dus veel meer concurrentie. Daarnaast is er wel veel variatie in banen. Welke opleiding je ook gedaan hebt, in de grote steden zijn er nog altijd meer bedrijven met verschillende doelstellingen. Een baan in de mediawereld is voor een gebied als ZeeuwsVlaanderen uitgesloten, maar bijvoorbeeld in Hilversum is er een heel mediapark. De bereikbaarheid in de Randstad valt eigenlijk te bezien vanaf twee kanten. Vaak moet je kortere afstanden maken om je werk te kunnen bereiken. Daarnaast kun je ook gebruik maken van het openbaar vervoer. Maar aan de andere kant wonen er natuurlijk veel meer mensen in de Randstad, wat betekent dat er ook veel meer mensen gebruik maken van openbaar vervoer en infrastructuur. Daarom is elke ochtend en namiddag een vaak ontzettend lange file, wat ontzettend frustrerend is. Dat de Randstad nog steeds in trek is bij veel mensen, blijkt wel uit het volgende onderzoek. Het CBS kondigde aan dat er tussen 1999 en 2010 een toename in de werkgelegenheid van maarliefst 9%, 630.000 banen, was in Nederland, en dan voornamelijk in de Randstad. Vooral in de regio van Den-Haag kwamen er veel nieuwe werkplaatsen vrij, maarliefst 90.000. Dit is goed terug te zien in figuur 5. Wat we zien is dus duidelijke en sterkte groei van 1999 tot aan 2008, met de jaren 2003 t/m 2005 als dieptepunt. Dit kwam mede door de economische crisis. Maar 3 jaar later, in 2009, zien we opnieuw dat de werkgelegenheid sterk gegroeid is. Helaas zal de werkgelegenheid vanaf 2010 alleen maar sterker afnemen opnieuw door de economische crisis. Figuur 5 We zien dus duidelijk dat de werkgelegenheid zich erg concentreert rondom de Randstad. Wat natuurlijk weer samenhangt met alle faciliteiten en mogelijkheden die de Randstad aanbiedt. Grote bedrijven spelen hier vaak op in en vestigen zich hier vanwege de grote doelgroep die zij hier kunnen bereiken.

20

§ 11. Conclusie Werkgelegenheid Werken in de Randstad of in Zeeuws-Vlaanderen? Allebei de gebieden bieden voor-en nadelen. Wanneer iemand opzoek is naar een vaste, zekere baan denk ik dat hij beter voor Zeeuws-Vlaanderen kan kiezen omdat hier de werkloosheid heel laag ligt. Ben je technisch geschoold dan heb je helemaal geluk, want voor die sector liggen de banen ‘voor het oprapen’. Maar dan moet je nog wel willen leven in Zeeuws-Vlaanderen, wat niet iedereen evenveel aanspreekt. Zoek je meer variatie dan biedt de Randstad meer mogelijkheden. Waar wel weer lange files en meer concurrentie tegenoverstaan. Al met al denk ik dat de Randstad een betere plek is om jezelf te ontwikkelen. De mogelijkheden zijn er voor, en in Zeeuws-Vlaanderen gewoonweg een stuk minder. Het is dan ook niet heel vreemd dat de Randstad de komende jaren alleen maar meer inwoners zal krijgen. Een forse stijging in het aantal inwoners wordt dan ook verwacht tussen de jaren 2010 en 2025. Maarliefst 700.00 nieuwe inwoners kan de Randstad verwachten, voornamelijk in de grote steden. Vooral onze hoofdstad Amsterdam doet het goed, daar worden zo’n 110.00 nieuwe bewoners verwacht.7

7

CBS. (2011, 10 12). Forse bevolkingsgroei in de randstad tot 2025. http://www.cbs.nl/nlNL/menu/themas/bevolking/publicaties/artikelen/archief/2011/2011-064-pb.htm

21

§ 12. Wat zijn de grootste verschillen in aantrekkelijkheid tussen stedelijke en landelijke gebieden? Ik heb ondertussen een afweging gemaakt tussen Zeeuws-Vlaanderen en de Randstad op allerlei manieren. Infrastructuur, werkgelegenheid, woningmarkt en de verschillende faciliteiten in een gebied zijn op een rijtje gezet. Door heel veel op te zoeken heb ik hopelijk, naar mijn mening, een goed beeld gekregen over de verschillen in aantrekkelijkheid tussen twee totaal verschillende gebieden. Het is heel moeilijk om deze, eigenlijk tegenpolen, met elkaar te vergelijken. Van te voren heb je een bepaald beeld over deze gebieden en persoonlijk dacht ik dat de Randstad in alle opzichten beter was. Maar ik denk dat veel mensen zich daar nog in vergissen. De echt grote verschillen in aantrekkelijkheid zit hem in dat er in de Randstad in alle opzichten meer mogelijkheden zijn. Het is aantrekkelijker om naar een gebied te verhuizen waar meer werk is, waar goede infrastructuur is, en alle dagelijkse benodigdheden dicht bij zijn. Als je dan een afweging maakt met Zeeuws-Vlaanderen merk je dat er van alle mogelijkheden die daar zijn, er hier een stuk minder zijn. Maar desondanks denk ik dat Zeeuws-Vlaanderen ondanks de krimp meer inwoners moet hebben. Veel mensen weten niet hoe mooi de omgeving is en wagen nooit een gokje om te kijken, wat zeker wel de moeite waard zou zijn. Figuur 6 geeft een mooi en duidelijk beeld van de verstedelijking rond de Randstad. We zien dat de Randstad eigenlijk altijd blijft groeien. Dit heeft natuurlijk te maken met dat de Randstad een bruisend gebied is waar van alles te doen is. Vooral de werkgelegenheid in dit gebied is goed, wat voor veel mensen vaak de belangrijkste reden is om zich ergens te vestigen Figuur 6

22

Hoofdstuk 3 Waar heeft de krimp allemaal invloed op? Leefbaarheid van kernen (interview met iemand uit dat gebied), onderwijs, bouw, economie, werkgelegenheid, sport+recreatie. De krimp is een proces waar jaren overheen gaan. Het is dan ook logisch dat, vooral in de krimpregio’s, de krimp nogal wat gevolgen heeft. Op verschillende vlakken merken we dan ook dat er dingen veranderen als gevolg van de krimp. Denk bijvoorbeeld aan het onderwijs. Steeds meer scholen moeten sluiten vanwege te weinig leerlingen. Daarnaast ga ik in dit hoofdstuk aandacht besteden aan werkgelegenheid, economie, bouw, sport+recreatie en aan de verandering van de leefbaarheid in de kernen.

23

§1. Invloed van de krimp op het onderwijs Op gebied van onderwijs is er de afgelopen jaren ontzettend veel veranderd. Niet alleen in het middelbaar onderwijs, maar voornamelijk in het basisonderwijs. Als gevolg van minder geboorten in de regio Zeeuws-Vlaanderen, zijn er minder kinderen die naar het basisonderwijs gaan. Het leerlingenaantal op veel basisscholen nam dan ook ontzettend af de afgelopen jaren. We noemen een school klein, wanneer deze over minder dan 145 leerlingen beschikt. Een minimum aantal leerlingen van 23 was de grens voor een basisschool om voort te kunnen bestaan. Volgens het CBS 8 telt het basisonderwijs in Nederland eind 2013 1,52 miljoen leerlingen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar. De komende jaren zal dit aantal blijven dalen. De verwachting is dat over 8 jaar er gemiddeld 96.000 leerlingen minder zullen zijn. In het jaar 2022 zal de daling zijn dal bereiken, er zullen dan naar verwachting 1,43 miljoen minder leerlingen zijn ten opzichte van 2013. We zien dus een forse daling als gevolg van de aanhoudende krimp. Figuur 7 hiernaast laat zien hoeveel kleine scholen er per provincie zijn, en het bijbehorende percentage hierbij. Figuur 7

8

CBS. (2013, 12 16). Retrieved from CBS. (2013, 12 13). Komende jaren aanhoudend minder kinderen voor basisscholen. Retrieved from http://www.cbs.nl/nlNL/menu/themas/bevolking/publicaties/artikelen/archief/2013/2013-4008-wm.htm

24

Volgens de PZC hebben 10 basisscholen hun deuren moeten sluiten afgelopen jaar 9 . Ook blijkt hieruit dat Zeeuwse basisscholen gemiddeld 771 minder leerlingen hebben dan in 2012. Figuur 8 laat het aantal leerlingen zien dat in een bepaalde categorie is ingedeeld. Vooralsnog zitten 1,3 miljoen leerlingen op een school van 145 of meer leerlingen, wat we beschouwen als een ‘grote’ school. We zien dat meer dan 200.000 leerlingen op een school zitten met minder dan 145 leerlingen. Figuur 8 Een basisschool met weinig leerlingen is eigenlijk een kritieke factor. De vraag is namelijk of ouders, en leerlingen, tegenwoordig nog wel kiezen voor zo’n kleine school. Vaak zijn er op deze kleine basisscholen veel combinatieklassen, wat wil zeggen dat leerlingen van verschillende groepen worden gemixt vanwege te weinig leerlingen. Het zou zomaar voor kunnen komen dat een groep 6,7 en 8 bestaat uit 6 leerlingen. Daarnaast het feit dat het voor een leerling niet goed zou zijn om maar met 4 of 6 leerlingen een klas te delen. En wat als een leraar door omstandigheden niet kan lesgeven? De school komt dan meteen in grote problemen. Een ander nadeel van een school met weinig leerlingen, is dat de kinderen vaak niet voorbereid zijn op de middelbare school. De middelbare school zou voor deze kinderen ontzettend overweldigend kunnen zijn, vanwege de grote aantallen leerlingen die hier rond lopen. Naast de vraag voor ouders en leerlingen of zij wel naar een ‘kleine’ school willen, moeten zij zich ook afvragen of de school beschikt over de juiste faciliteiten om les te geven. Het is belangrijk, zowel voor de school als voor de leerlingen, dat zij beschikken over het juiste lesmateriaal. Maar de vraag is of zij dit zich wel kunnen permitteren. Evenals allerlei andere activiteiten. Denk bijvoorbeeld aan uitstapjes voor de leerlingen zoals schoolreis, maar ook aan de buitenschoolse opvang die vaak erg belangrijk is. Het is belangrijk dat ouders voor hun kinderen de juiste afweging maken, en vooral bedenken of hun school wel de juiste omgeving kan realiseren voor hun kind.

9

Krimp slaat toe op zeeuwse scholen. (2013, 11 20). PZC

25

In figuur 9 is een duidelijk overzicht gemaakt van de gevolgen van de krimp voor het onderwijs. Over een periode van 19 jaar is duidelijk te zien dat het onderwijs erg lijdt onder de krimp. De gevolgen zijn, vind ik persoonlijk, erg schokkend te noemen. Educatie is iets waar niet op bezuinigd zou mogen worden. Per slot van rekening is de jeugd wel onze toekomst, die zo goed mogelijk moet worden voorbereid op de toekomst.

Figuur 9

26

Niet alleen basisscholen krijgen te kampen met minder leerlingen. Ook middelbare scholen kunnen steeds minder leerlingen verwelkomen in het eerste jaar. De scholen moeten elk jaar meer en meer hun best doen om leerlingen te werven. Ondanks dat het proces van minder leerlingen hier minder snel verloopt, zien zij duidelijk meer leerlingen de school verlaten dan dat er leerlingen bijkomen. Het heeft alles te maken met dat er steeds minder leerlingen in groep 8 zitten, die na de zomervakantie beginnen op een nieuwe middelbare school. De PZC meldt dat Scholengemeenschap De Rede in Terneuzen afgelopen jaar tientallen leerlingen minder heeft getrokken dan de jaren voorheen. Het Reynaert College in Hulst telt maarliefst 30 à 35 minder leerlingen10. Wat we zien is dat het tot nu toe allemaal nog wel meevalt. Maar dit zal over een aantal jaren ook weer veranderen. Uit cijfers van de Dienst Uitvoering Onderwijs blijkt dat over 20 jaar de middelbare scholen zo’n 7% minder leerlingen hebben. We kunnen stellen dat dit een forse daling is van het aantal leerlingen. Een ander probleem wat zich voordoet in het onderwijs is dat er ontzettend weinig voltijdse banen zijn in het onderwijs. En dan vooral voor nieuwe onderwijzers in het basisonderwijs. Momenteel zijn er veel oudere leerkrachten die nog een aantal jaren te gaan hebben. Vanwege de wetswijziging, waarbij er moet worden doorgewerkt tot het 67e levensjaar, moeten deze oudere leerkrachten ook nog eens twee jaar langer doorwerken. Dit heeft grote gevolgen voor de toekomstige leerkrachten. De PABO opleiding aan de Hoge School Zeeland lijdt jaarlijks tientallen studenten op tot leerkracht in het basisonderwijs. Maar de behoefte aan nieuwe leerkrachten is op dit moment is erg klein. Gevolg? Deze jonge leraren komen simpelweg niet aan de bak. Maar hier is misschien een oplossing op te vinden. In Antwerpen is namelijk een ontzettend groot tekort aan basisonderwijzers, en in Nederland studeren er teveel nieuwe leerkrachten af. België reageert hierop doormiddel van een beroep te doen op hun noorderburen. Ze hebben o.a. al contact met de Hogeschool Zeeland in Vlissingen en de Fontys lerarenopleiding in Tilburg. Maar wat wordt er nou precies bedoeld met een groot tekort? Antwerpen heeft tussen 2012 en 2014 een tekort aan 3500 nieuwe leerkrachten. Antwerpen speelt hier goed op in en heeft op 8 oktober 2013 een speciale dag georganiseerd waarbij zij aan de Hollandse leerkrachten laten zien wat zij te bieden hebben. Nederlandse leraren mogen niet zomaar instromen in Antwerpen, zij moeten wel de Franse taal onder de knie hebben, en de topografie van België goed beheersen.

10

Cris , S. (2013, 7 13). Lichte krimp middelbare scholen. PZC, p. 1.

27

Ook politiek Nederland houdt zich bezig met het probleem rond steeds kleiner wordende (basis)scholen. Voorheen was er een zogenaamde ‘kleinescholentoeslag’. Kleine scholen, met minder dan 145 leerlingen, kwamen in aanmerking voor deze toeslag.11 Dit was voor veel scholen het middel om hun hoofd boven water te houden ten tijde van de krimp. Maar Staatssecretaris Dekker heeft besloten dat deze toeslag niet meer wordt verleend aan kleine scholen. Als gevolg van de beslissing van de staatssecretaris gaat dit gemiddeld 2400 scholen de kop kosten. Staatssecretaris Dekker heeft niet zomaar de wet gewijzigd. Volgens hem zouden kleine scholen die een ‘kleinescholentoeslag’ kregen, op die manier minder snel gaan fuseren. Het zou voor hen dan financieel niet meer haalbaar zijn. Volgens hem zelf heeft hij de ‘prikkel weggenomen’.12 Deze wetswijziging bespaart de overheid gemiddeld 250 miljoen euro per jaar. Het is niet zo dat de scholen helemaal geen toeslag meer krijgen. De overheid vind het vanzelfsprekend ook een belangrijk punt dat het onderwijs niet ten koste mag gaan van te weinig leerlingen. Daarom wordt de ‘kleinescholentoeslag’ omgezet in een ander soort toeslag. Scholen die besluiten om te gaan fuseren, wat vaak ook niet anders kan, krijgen hiervoor een toeslag voor. De aanleiding voor deze toeslag is dat de overheid het fuseren van scholen enorm aanbeveelt. Ondanks de toeslag die scholen krijgen bij het fuseren van meerdere scholen tot 1 school, is niet iedereen hier blij mee. Veel scholen willen gewoon blijven bestaan. Dit ondanks dat zij vaak hun hoofd niet boven water meer kunnen houden, en tegen alle adviezen van de overheid in. Om zoveel mogelijk aandacht voor dit probleem te krijgen, worden zoveel mogelijk acties opgericht op verschillende socialmedia. De actiegroep is opgericht naar aanleiding van de nieuwe beleidsplannen van de overheid in april 2013. De website: http://www.behoudkleinescholen.nl/ zet zich enorm is voor het behoud van de kleine scholen. Zo organiseren zij geregeld verschillende bijeenkomsten om op deze manier aandacht te vragen voor het behouden van de kleine scholen. Ook hebben zij een petitie opgericht 11

Staatssecretaris dekker: ‘kleine scholen mogen openblijven’. (2013, 05 29). http://aob.nl/default.aspx?id=220&article=49691&q=&m=

12

Idem

28

voor het behouden van de kleine scholen, en voor het behoud van de ‘kleinescholentoeslag’. Deze petitie heeft 7.017 ondertekeningen mogen ontvangen van mensen die het met deze actie eens waren.

Enkele feiten over kleine Zeeuwse basisscholen.13 1. ‘’In 2011 zijn er 30 Zeeuwse scholen met minder dan 50 leerlingen.’’ 2. ‘’ In de afgelopen vijf jaar zijn er maarliefst 3000 basisschool kinderen minder. 3. ‘’3300 basisschoolkinderen telt Zeeland over tien jaar.’’ 4. 10.740 euro kost een kind op een school met 23 leerlingen, 3 keer zoveel als een school met 225 leerlingen.’’ 5. ‘’ 100 miljoen euro (ruim) is de overheid kwijt aan kleinescholentoeslag. 6. ‘’62 procent van de Zeeuwse basisscholen ontvangt kleinescholentoeslag.’’

13

Kleine zeeuwse scholen zijn bron van zorg. (2013, 06 12). PZC

29

§ 2. Invloed van de krimp op de werkgelegenheid in Zeeuws-Vlaanderen. Als je aan de Randstad denkt, denk je vaak meteen aan grote bedrijven met veel werknemers. Dat is natuurlijk logisch, in Nederland wonen de meeste mensen nou eenmaal in de Randstad. Hier is dan ook de grootste werkgelegenheid. Bedrijven hebben verschillende redenen om zich in een gebied te vestigen. Denk bijvoorbeeld aan de bereikbaarheid van een pand, dit is heel belangrijk. Niet alleen voor de werknemers, maar ook voor bedrijven die met in-en export werken en dagelijks moeten laden en lossen. Treinverbindingen, snelwegen en luchthavens zijn dan ook vaak van cruciaal belang voor een bedrijf. Natuurlijk zijn ook de werknemers ontzettend belangrijk, zij maken in principe het bedrijf. Het is dus voor bedrijven heel belangrijk om zich te vestigen in een gebied waar genoeg potentiële werknemers wonen. De Randstad is in dit opzicht ontzettend in zijn voordeel ten opzichte van de meer afgelegen gebieden, in dit geval Zeeuws-Vlaanderen. We hebben al gezien dat jongeren tijdens de studietijd vaak niet in Zeeland blijven vanwege de onaantrekkelijkheid van dit gebied. Vaak zijn er ook studies die niet aan de Hoge School Zeeland te volgen zijn. De jongeren trekken weg naar de grote steden. En hiermee begint eigenlijk het grote probleem. Zeeuws-Vlaanderen, in dit geval, vergrijst en dus blijven er vooral oudere mensen over. Een gebied als Zeeuws-Vlaanderen is daarom ook vaak niet aantrekkelijk voor een bedrijf om zich hier te vestigen. Daarom krijgen we met het volgende probleem te maken. Steeds meer bedrijven trekken zich terug uit een gebied als Zeeuws-Vlaanderen, of gaan failliet vanwege de slechte economie. We zien daarom dat veel werkgevers, o.a. ook overheidsinstanties, in Zeeuws-Vlaanderen sluiten. Zeeland kent een aantal sectoren die voor de werkgelegenheid ontzettend belangrijk zijn. Vooral de industriesector levert veel banen op. Denk hierbij aan de Kerncentrale in Borssele, Dow Chemical Company en Yara Benelux. Deze 3 immens grote industrieterreinen liggen dicht bij de steden en kunnen dus voor veel werkgelegenheid zorgen. In Zeeland tellen wij 161.000 banen. Hiervan werken maarliefst 136.000 mensen in de industrie- en dienstensector14. De waarde van onze Zeeuwse industrie- en dienstensector ligt rond de 7 miljard euro. 14

Werkgelegenheid, industrie en havens. (n.d.). http://www.zeeland.nl/werken_ondernemen/werkgelegenheid/industrie_havens

30

Over het algemeen doet Zeeland het de laatste jaren redelijk goed als het gaat om het aantal werklozen. In het jaar 2010 werd de provincie Zeeland uitgeroepen tot de provincie met het kleinste werkloosheidspercentage van heel Europa. In dit jaar zat 2,1% van de Zeeuwse bevolking thuis zonder baan. 15. Maar in de provincie Zeeland komen er de laatste tijd veel werkzoekenden bij. De PZC meldt dat er op dit moment, januari 2014, 11.181 werklozen zijn in de provincie Zeeland. Natuurlijk is het triest om te zien dat het aantal werklozen blijft stijgen, maar er is ook positief nieuws. Net zoals voorgaande jaren scoort Zeeland wel goed in een onderzoek naar werklozen van het Economisch Bureau van de ING. 16 In de provincie Zeeland wordt naar verwachting een percentage van 6,5 % werklozen aangekondigd in 2014. Ten opzichte van alle andere provincies in ons land, zijn er in Zeeland de minste werklozen. Dit is in afbeelding 10 goed naar voren gebracht. Per provincie wordt een voorspelling gedaan naar de stijging van het aantal werklozen in 2014. Figuur 10 In 2013 telde Zeeland 6,3 % werklozen. Een stijging van 0,2%, wat relatief meevalt ten opzichte van bijvoorbeeld de provincie Groningen met een stijging van maarliefst 1,4%. Als gevolg van de economie die naar verwachting weer zal gaan groeien, zal ook de werkloosheid gaan dalen. Volgens ING-econoom Henk van den Brink zal de economie sterker groeien in gebieden waar industriële sectoren 15

Koen , D. (2010, 10 28). Zeeland heeft laagste werkloosheid van Europa.

http://biflatie.nl/artikelen/werkloosheid/zeeland-heeft-laagste-werkloosheid-van-europa/

16

Ing regiovisie 2014: Werkloosheid loopt in diverse provincies in 2014 nog fors op. (2013, 12 17). http://www.ing.nl/nieuws/nieuws_en_persberichten/2013/12/ing_regiovisie_2014_wer kloosheid_loopt_in_diverse_provincies_in_2014_nog_fors_op.aspx 31

voorkomen. In deze gebieden zullen er naar verwachting meer banen bij komen.

De afgelopen jaren zijn er heel wat rijksbanen verdwenen door het hele land. Deze maatregel is genomen vanwege de slechte economische situatie waarin Nederland verkeerde. Maar ook in Zeeland zijn er ontzettend veel instanties van de overheid verdwenen. De PZC plaatste onlangs een artikel over de verdwenen rijksbanen in Zeeland 17 . Hier volgt een opsomming van een aantal van deze verdwenen banen. Voorbeelden van een aantal verdwenen rijksinstanties in de provincie Zeeland: De Belastingsdienst Als gevolg van de sluiting van de Belastingsdienst in Terneuzen verdwijnen er ongeveer 90 banen. 18 Sociale verzekeringsbank Douane Kamer van Koophandel Staatsbosbeheer Rijkswaterstaat Verhuizing Zeeuwse Politiestop naar Tilburg Als we deze opsomming van namen zien is het logisch te bedenken dat er veel banen zullen verdwijnen. In totaal zullen er zo’n 410 banen verloren gaan als gevolg van de sluiting van veel rijksinstanties. 19 Dit komt aan als een harde klap. Zeker als we zien dat in Zeeland tussen 1996 en 2011 er gemiddeld 1600 banen zijn verdwenen bij rijksdiensten. Maar gelukkig is er ook goed nieuws voor Zeeland. Na veel wikken en wegen is er besloten om de marinierskazerne te verplaatsen van Doorn naar Vlissingen. Dit is een gebeurtenis die voor de Zeeuwse werkgelegenheid veel kan gaan betekenen. De komst van de marinierskazerne naar Vlissingen zorgt voor zo’n 1645 nieuwe banen.20 Wel zullen hierbij 280 oude banen verdwijnen. De nieuwe marinierskazerne zal zo’n 25 jaar meegaan.

17

Balkenende, F. (2014, 01 22). 'zeeland is geen melkkoe'. PZC

18

Onzekerheid rond vertrek belastingdienst uit terneuzen. (2013, 09 23). PZC

19

Idem

20

Balkenende, F. (2014, 01 22). 'zeeland is geen melkkoe'. PZC 32

§ 3. Invloed van de Krimp op de Bouw in Zeeuws-Vlaanderen We hebben al gezien dat de krimp invloed heeft op de scholing en de educatie. Natuurlijk kan de sector bouw niet overblijven. Als gevolg van de krimp in Zeeuws-Vlaanderen worden er steeds meer vraagtekens gezet over huizenbouw in de regio. Is het slim om huizen te slopen, of juist nieuwbouw te plaatsen? Met de krimp in ons achterhoofd is het moeilijk te bepalen waar we goed aan doen. Vooral met het gezicht naar de toekomst gericht. De woningbouw krijgt het zwaar te voorduren ten tijde van de krimp. Wat zijn nou precies de gevolgen voor de woningbouw? Teveel aanbod van woningen Kleine afzetmarkt Problemen met verhuurbaarheid van woningen Lange verkooptijden van woningen Prijsdalingen Leegstand Voor de regio Zeeuws-Vlaanderen een reden om de handen ineen te slaan. Op woensdag 30 oktober 2013 werd er een bijeenkomst georganiseerd in het Scheldetheater in Terneuzen21. Hier werd besproken hoe wij als regio, het niet zo ver kunnen laten komen als in de bovengenoemde problemen. Zo’n bijeenkomst is meer dan nodig. De vooruitzichten voor de Zeeuws-Vlaamse huizenmarkt is namelijk niet erg positief. Over grofweg 30 jaar zal één op de drie koopwoningen in Zeeuws-Vlaanderen leegstaan. Daarnaast is volgens het EIB (Economisch Instituut voor de Bouw) er ongeveer 174 miljoen euro voor nodig om de Zeeuws-Vlaamse huizenmarkt te saneren. En dan is er alleen nog maar gesaneerd. Want om toekomstige huizenkopers naar Zeeuws-Vlaanderen te lokken is er toch ook redelijk wat nieuwbouw nodig. Een voorbeeld van een niewbouwwijk is Othene in Terneuzen. Deze nieuwbouwwijk is aantrekkelijk vanwege de nieuwe staat van de huizen en de mooie natuur.

21

van der Werf, H. (2013, 10 30). Aanpak krimp vraagt vaste hand. PZC

33

Op figuur 11 hiernaast is duidelijk zichtbaar hoe de utilisatiebouw zich heeft ontwikkeld van 2010 t/m 2012 We zien dat vooral de utilisatiebouw grote schommelingen maakt. In het jaar 2012 zien we de utilisatiebouw weer sterk dalen. Niet alleen Zeeuws-Vlaanderen kent een probleem met de huizenmarkt, dit geldt voor heel Nederland. In Zeeuws-Vlaanderen is het vooral een combinatie van demografische krimp, en de economische crisis. Figuur 11 Voor Zeeuws-Vlaanderen is een van de grootste problemen de leegstand van het aantal woningen. Volgens het EIB zouden er in de periode van nu tot 2040 niet minder dan 6600 huur- en koopwoningen uit de markt moeten worden genomen 22. Als gevolg van deze sterk dalende huizenmarkt heeft Zeeuws-Vlaanderen iets nieuws bedacht om nieuwe kopers naar ons gebied te lokken. Er moet iets gebeuren. En opnieuw komen de zuiderburen om de hoek kijken. De Gemeente Sluis heeft een campagne opgericht om Vlamingen naar Zeeuws-Vlaanderen te lokken. Voor veel Vlamingen zorgt dit voor veel voordelen: De huizen zijn in Nederland een stuk goedkoper dan in België. Dit is het gevolg van de oplopende huizenprijzen in België, maar de in Nederland dalende huizenprijzen. Voor veel Vlamingen is dit een reden om Zeeuws-Vlaanderen te verkennen. De Nederlandse huizen zijn over het algemeen in betere staat. De registratie- en notariskosten liggen in Nederland een stuk lager dan in België. Maarliefst 75%. 22

Aanpak krimp zeeuws-vlaanderen financieel hete aardappel. (2013, 10 30). http://www.pzc.nl/regio/zeeuws-nieuws/aanpak-krimp-zeeuws-vlaanderen-financieelhete-aardappel-1.4075144

34

Zeeuws-Vlaanderen is een grensregio. Hierdoor sta je snel in de grote steden zoals Antwerpen en Gent. Je kunt vaak goed doorrijden en files vermijden.

Afgelopen jaar werd het aantal Vlamingen die in Zeeuws-Vlaanderen kwamen wonen verdubbeld. In 2012 kwamen er gemiddeld 400 Vlamingen bij. In de Gemeente Terneuzen steeg het percentage wonende Vlamingen met maarliefst 60%. De verwachting is dat er nog meer Vlamingen bij zullen komen. 23 In een artikel van de Volkskrant is een interview gehouden met een persoon die vanuit België is verhuisd naar Nederland. Dit interview geeft een mooi beeld van de situatie van de desbetreffende persoon, en de voordelen waarom hij voor Zeeuws-Vlaanderen heeft gekozen. 24 Stef Durnez (46), scenarioschrijver, kocht vrijstaande woning in Heikant 'Het is een huisje uit de jaren dertig, landelijk gelegen, rustig maar toch centraal in het dorp. Ik houd van de charme van het kleine dorp. De prijs is doorslaggevend geweest. Het is hier veel goedkoper. In België vind je onder de 300 duizend euro niets dat ergens op lijkt. Ook de aankoopkosten zijn in België hoger dan in Nederland. 'Ik kom uit een huurappartement in Sinaai, tussen Sint-Niklaas en Lokeren. Ik had ook een appartement in Antwerpen dat ik heb verkocht. Van de opbrengst van dat appartement 180 vierkante meter - heb ik nu een vrijstaande woning met een tuin van 800 vierkante meter gekocht. 'In mijn omgeving wordt vaak de vraag gesteld: waarom? Dan antwoord ik altijd: waarom niet? De eerste vraag is ook steevast: moet je dan met een Nederlandse nummerplaat rijden? Dat is blijkbaar de allergrootste vernedering die een Belg moet ondergaan. Maar daar zit ik helemaal niet mee. Ik vind een leuke woning belangrijker dan een dikke wagen. Ja, de autotaksen zijn in Nederland wel hoger. Maar die wegen niet op tegen de goedkopere woningprijs. 'Er zijn nog steeds een aantal vooroordelen in België tegen Nederland. De

23

Voor goedkoop huis trekt belg de grens over. (2012, 09 25). http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/3321636/2012/09/2 5/Voor-goedkoop-huis-trekt-Belg-de-grens-over.dhtml

24

Idem

35

meesten hebben nog niet door dat het hier veel goedkoper is. Het is nog niet zo heel erg bekend. Ze denken dat het duurder is. Ze kennen deze streek vooral van het op zondag naar Hulst of Sluis gaan, om te winkelen. De grens blijft een psychologische grens. Er is nog steeds zo'n vaag nationalisme: de naijver tussen Belgen en Nederlanders. Maar daar doe ik niet aan mee. Ik zit hier goed, op minder dan 10 kilometer van mijn oude woonplaats. Ik denk dat een vergelijkbaar huis in België 30 tot 40 procent duurder is.'

§4. Wat voor invloed heeft de krimp op de daadwerkelijke bewoners van een kleine kern? Nu we de drie belangrijkste sectoren hebben behandeld waar de meeste invloed op wordt uitgeoefend door de krimp, is het tijd om een bewoner van een kleine kern naar haar mening te vragen. We hebben veel problemen voorbij zien komen in de voorgaande paragrafen. Daarom leek het mij leuk om iemand te interviewen, en doormiddel hiervan te zien wat voor invloed de krimp op het dagelijks leven van bewoners in een kleine kern heeft.

Interview met Jolanda de Hamer (46), wonend te Nieuwdorp (Zuid-Beveland). Hoe lang woont u al in Nieuwdorp en moest u erg wennen toen u hier kwam wonen? Ik woon hier al 32 jaar. Oorspronkelijk kom ik uit Hengstdijk (Zeeuws-Vlaanderen) . Ook Hengstdijk is een kleine gemeenschap dus erg wennen moest ik niet. Wat maakt het wonen in een kleine gemeenschap aantrekkelijk? Het is hier heerlijk wonen. Het is erg rustig en iedereen heeft hier wel een tuintje. De huizen zijn hier niet zo duur om te kopen of te huren. En als je hier een huis wilt bouwen is de grondprijs een stuk lager dan in een grote plaats. Zij er ook nadelen? Die zijn er zeker. Ten opzichte van toen ik hier kwam wonen zijn dat er alleen maar meer geworden. Dat is mede te wijten aan de vergrijzing hier in het dorp. Ik zal ze eens op een rijtje zetten: Er zijn weinig voorzieningen. De bank is gesloten, de scholen zijn gefuseerd en het aantal winkels is flink afgenomen. Ook zijn er weinig verenigingen. Dat betekent dat je voor heel veel zaken naar een andere plaats moet. Ook is het openbaar vervoer erg slecht hier. Dit draagt ook niet echt bij aan de bereikbaarheid. Het openbaar vervoer verslechtert telkens weer, buslijnen worden opgeheven, chauffeurs ontslagen. Vrijwilligers moeten de diensten in het openbaar vervoer opvangen. Persoonlijk vind ik dat een onveilig idee, ik heb toch liever dat mijn kinderen met gediplomeerde chauffeurs reizen. Mocht ik dus geen auto hebben dan zit je hier erg geïsoleerd. Mijn kinderen maken soms gebruik van het openbaar vervoer. Wij wonen namelijk zo’n 15 km van de middelbare school af. Ze zijn dan per dag erg 36

veel tijd kwijt om te reizen. Voor kinderen is er weinig te beleven. Naar de film, uit eten gaan, naar een discotheek, lid zijn van een sportvereniging, overal moet je voor reizen. Weinig toekomstmogelijkheden voor de jeugd, veel jongeren trekken weg. Om een vervolgstudie te volgen moet je vaak op kamers. Jonge , hoog opgeleiden trekken weg, in de vertrekregio’s blijven de lonen verder achter bij de lonen in vestigingsregio’s. De regering wil scholen met minder dan 100 leerlingen opheffen. Deze bezuiniging komt neer op sluiting van bijna alle scholen in de dorpskernen van Zeeland. Door schaalvergroting in de gezondheidszorg zal het ziekenhuis in Vlissingen waarschijnlijk op termijn gesloten worden. Er zal dan 1 groot ziekenhuis in Goes komen.Voor ons maakt het niet uit, wij wonen tussen Vlissingen en Goes, maar mensen uit bijvoorbeeld Veere of Domburg moeten dan erg ver rijden naar het ziekenhuis. De aanrijtijden voor de ambulance erg lang. Er is weinig werkgelegenheid in Nieuwdorp en omgeving. Momenteel ben ik werkzoekend maar in een krimpgebied zijn er weinig banen. Wij wonen hier in het industriegebied Vlissingen Oost. Hier zijn veel bedrijven verdwenen zoals Alluminiumsmelter Zalco, voormalig Pechiney en fosforfabriek Thermphos, voormalig Hoechst Holland NV. 1400 banen gingen hierdoor verloren. Door het beleid van het huidige kabinet staan er nog eens honderden banen op de tocht.

37

§ 5. Conclusie hoofdstuk 3: Waar heeft de krimp allemaal invloed op? We noemen Zeeuws-Vlaanderen een krimpregio, en dat is natuurlijk niet voor niets. Deze regio krijgt keer op keer te maken met allerlei gevolgen van de krimp. Scholen worden de dupe van de krimp. Zij moeten vaak sluiten/fuseren omdat zij het anders als school niet meer redden. Steeds meer banen dreigen te verdwijnen uit Zeeuws-Vlaanderen. Door de bezuinigingen gaan er nu ook veel rijksoverheidsinstanties weg, wat ontzettend veel banen kost. Woningen staan lang leeg of worden zelfs niet meer verkocht. Gevolg
De Zeeuws-Vlaamse huizenmarkt stort in.

38

Ik vind het erg fascinerend om te zien hoeveel mensen hier de dupe van worden. Denk aan leerlingen op de basisschool, mensen die hun baan verliezen, of mensen die hun huis niet kunnen verkopen en kampen met financiële problemen. De krimp is wat mij betreft een heel groot probleem. Vooral als je kijkt wat voor gevolgen het voor veel mensen heeft. Het is goed voor te stellen dat mensen zich niet willen vestigen in Zeeuws-Vlaanderen als je ziet wat de krimp hier allemaal aanricht. Veel mensen zien een regio als Zeeuws-Vlaanderen waarschijnlijk als een leven met een onzeker bestaan.

Hoofdstuk 4. § 1 Welke oplossingen zijn er mogelijk om de krimp te verminderen en eventueel te laten stoppen? Wat zou er moeten veranderen, welke factoren kunnen de krimp in een positieve richting duwen? We hebben gezien dat de krimp erg veel teweeg brengt. Ook zijn er toekomstverwachtingen gemaakt die er vaak niet al te positief uit zien voor ZeeuwsVlaanderen. In figuur 12 is de bevolkingsontwikkeling afgebeeld tussen 39

1990 en 2040. Deze afbeelding geeft heel mooi weer dat het toekomstperspectief van Zeeuws-Vlaanderen er niet goed uitziet. Dat er iets moet gebeuren, is duidelijk. Maar de vraag hóe is moeilijk. De krimp is namelijk niet zomaar te bestrijden. Vaak áls er al een oplossing gevonden wordt, gaat hier heel veel tijd overheen. De krimp is een langdurig proces, het duurt jaren voordat verschil duidelijk is, maar ook voordat er verbetering plaats kan vinden. In dit hoofdstuk ga ik een aantal mogelijke oplossingen proberen te vinden voor de krimp. Vaak zijn deze oplossingen al gaande, of is er al sprake van uitvoering van deze problemen. Ik ga problemen voor de volgende sectoren proberen te vinden, aangezien ik deze in hoofdstuk 3 al behandeld heb. Educatie Werkgelegenheid Woningbouw

Figuur 12

§ 1. Educatie Scholing is voor veel mensen heel erg belangrijk. Het is daarom ook belangrijk naar welke school je je kind toe stuurt. De vraag of een school alle mogelijke middelen heeft om een ‘goede’ school te zijn is een tweede. Als gevolg van de demografische krimp is ook op veel scholen er veel veranderd (H3). We hebben gezien dat scholen door te weinig leerlingen het niet meer kunnen opbrengen om financieel rond te komen. Dit mag natuurlijk niet gebeuren. Daarom zijn veel scholen, vrijwillig of niet, gedwongen om te gaan fuseren. Fuseren is een van de belangrijkste manieren om de krimp op scholen tegen te gaan/ te bestrijden.

40

Wat is fuseren? Fuseren wil zeggen dat twee, of meerdere, scholen samensmelten. Dit wordt vaak gedaan bij kleine basisscholen die vanwege de financiële situatie niet meer voort kunnen bestaan. Als twee scholen gaan fuseren, kunnen zij elkaar helpen en de krachten bundelen. Door te gaan fuseren worden de 2 scholen, waarschijnlijk met beide minder dan 23 leerlingen, samengevoegd en ontstaat er 1 ‘grote’ school. Bij een fusie is het vanzelfsprekend dat 1 van de 2 scholen wordt opgedoekt. Ook krijgen de scholen een financiële beloning als zij fuseren, omdat het vanuit de overheid erg wordt gesteund. Het is voor de overheid namelijk duurder om een kleine school met weinig leerlingen te bekostigen. Volgens staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs is fuseren geen optie, maar keihard noodzakelijk. Heeft fuseren ook voor- en nadelen? Ja, fuseren kent ook voor- en nadelen. Niet iedereen is het namelijk eens met het fuseren van scholen, denk bijvoorbeeld aan veel ouders en leerlingen. De overheid ziet juist veel voordelen in het fuseren. Voordelen fuseren: Een gefuseerde school heeft meer financiële mogelijkheden dan een kleine school. Op die manier kunnen zij misschien beter lesmateriaal aanschaffen en meer dingen organiseren voor de leerlingen. Kennis en ervaring uitdelen. Door de komt van nieuwe mensen kan er op een nieuwe manier naar een zaak worden gekeken, om zo wellicht tot een betere oplossing te komen. Daarnaast kan men de ervaring die in de afgelopen jaren zijn opgebouwd delen. Professionalisering persoonsbeleid

Nadelen Fuseren: Scholen verliezen een deel zelfstandigheid Wanneer school 1 problemen heeft, zal school 2 hierbij ook vaak de lasten van moeten dragen. De problemen van een school wil natuurlijk ook zeggen dat veel zaken worden meegenomen naar de gefuseerde school. Meer/nieuw personeel. Het centrale bestuur van een gefuseerde school zal geleidt worden door mensen die je helemaal niet kent. Ik denk dat fuseren een hele goede manier is om iets te doen voor scholen die te kampen hebben met leerlingendaling. Daarnaast denk ik ook dat het de beste manier is. Dat er steeds minder leerlingen komen, is een feit. Daar kan men niks aan veranderen. Door te fuseren naar 1 grote school worden er toch al veel problemen weggenomen. Schoolbesturen zaten voorheen waarschijnlijk in een moeilijkere situatie. Ze stonden er meer alleen voor en financieel hadden zij het niet breed. Ik denk wel dat er nog een andere manier is voor veel scholen om te krimp vooral voor te zijn. Als er vroegtijdig 41

geanticipeerd wordt kan er misschien eerder worden ingegrepen. Niet alleen voor schoolbesturen, maar ook voor de ouders. Ik zou persoonlijk mijn kind niet naar een school sturen waar heel weinig leerlingen op zitten. Je weet namelijk niet of een school wel genoeg middelen heeft om een prettige werksfeer te creëren. Door goed preventief te werk te gaan, zou het probleem rondom te kleine scholen wellicht verminderd kunnen worden.

§2. Werkgelegenheid Voor veel mensen is de werkgelegenheid een van de, of zelfs de belangrijkste reden om zich in een gebied te vestigen. Daarom trekken veel mensen vaak weg uit het gebied waar ze vandaan komen, om elders een beter bestaan op te bouwen. De werkgelegenheid in een gebied als de Randstad is voor veel mensen nou eenmaal aantrekkelijker dan in een krimpgebied als Zeeuws-Vlaanderen. De Zeeuws-Vlaamse arbeidsmarkt doet het over het algemeen goed. Dat is vooral te danken aan de grote werkgevers zoals Zorgzaam ZeeuwsVlaanderen en Dow Chemical Company. Wat er eigenlijk opvallend is aan de werkgelegenheid in Zeeuws-Vlaanderen, is dat er weinig variatie is qua banen. Door de vergrijzing loopt Zeeland leeg en trekken jongeren snel richting de grote steden waar veel werkgelegenheid is. Ik denk dat dit het eerste punt is waar meer aandacht aan zou moeten worden besteed. Dat het nu redelijk goed gaat in Zeeland, wil niet zeggen dat dit voor de toekomst ook het geval is. Een gebied als Zeeuws-Vlaanderen zou meer moeten inspelen op de wensen van jongeren met het oog op de toekomst. Daarom zijn mijn oplossingen vooral gericht op jongeren. Ik denk dat er in eerste instantie meer creatieve bedrijven moeten komen. Tegenwoordig zijn er namelijk steeds meer creatieve opleidingen zoals International Lifestyle Studies. 42

Deze opleidingen zijn steeds meer in trek. Maar in een provincie als Zeeland is er al moeilijk werk te vinden in deze sector. Jongeren zijn daarom ‘verplicht’ om Zeeland te verlaten. Als mogelijke oplossing zie ik het voor me beter te anticiperen op de studiekeuze van jongeren aangezien zij de toekomst zijn. Er zouden meer creatieve bedrijven moeten komen, of bedrijven die goed inspelen op studies zoals International Lifestyle Studies. Hierdoor worden jongeren misschien meer aangetrokken om na hun studieperiode terug te keren naar hun eigen regio. Een andere optie zou kunnen zijn om doormiddel van voorlichtingen, jongeren te motiveren om te kiezen voor een school als de HZ University of Applied Sciences. Jongeren vinden het tegenwoordig belangrijk een studie uit te kiezen die veel toekomstmogelijkheden heeft. Ze kiezen vaak voor een opleiding in de techniek of in de zorg. Op de HZ University of Applied Sciences verwelkomt de opleiding HBOVerpleegkunde de meeste nieuwe studenten. Zij hebben te maken met een stijging van maarliefst 11% ten opzichte van het schooljaar 2013-2014. Ook de sector techniek verwelkomt veel nieuwe studenten. De afgelopen tien jaar is er een stijging 4.000 naar zo’n 19.000 studenten.25 § 3. Woningbouw Als gevolg van de krimp komen er steeds meer woningen leeg te staan. Hierdoor verloederen veel woningen, en worden ze niet meer opgeknapt. Ze staan vaak jaren lang leeg, of worden niet verkocht. We hebben gezien dat er vaak ook de huizenprijzen dalen, de woningen vaak lang te koop staan. Dit alles komt doordat er geen goede afzetmarkt is in Zeeuws-Vlaanderen. Het gebied is niet aantrekkelijk voor nieuwe huizenkopers. Dit hangt allemaal samen met werkgelegenheid, infrastructuur en weinig faciliteiten in ZeeuwsVlaanderen. Maar wat moet er gebeuren wil de Zeeuws-Vlaamse woningbouw weer een beetje opkrabbelen? Als eerste moet er worden voorkomen dat er in de toekomst nog meer huizen leeg komen te staan. Daarom is het belangrijk om oude woningen te slopen. Vaak zijn nieuwe woningkopers niet op zoek naar oude, gedateerde woningen. In plaats hiervan moeten er meer kwalitatief goede woningen op de markt worden gebracht. Dit spreekt veel meer

25

ruim 106.000 nieuwkomers in studiejaar 2013-2014. (2014, 01 23). http://hz.nl/Lists/HZ Nieuws Items/ToonItem.aspx?ID=253&RootFolder=/Lists/HZ Nieuws Items&Source=http://sr-ws1-39.myhz.nl:31001/nl/Pages/Homepage.aspx

43

mensen aan. Een voorbeeld hiervan is de Gemeente Sluis 26. Zij zijn onlangs begonnen met het slopen van veel woningen, en hier voor de plaats kwalitatief betere woningen te plaatsen. Onder de naam van het project ‘Aantrekkelijk Oostburg’, wil de gemeente leegstand van woningen tegengaan. Ik denk dat dit een stap is in de goede richting. Doormiddel van campagnes meer mensen in de richting van Zeeuws-Vlaanderen proberen te trekken. Zeeuws-Vlaanderen is een niet heel erg bekend gebied onder veel mensen, maar toch heeft het veel te bieden. Ook zijn de huizenprijzen er relatief laag. Mensen die van rust houden zijn er ook op de juiste plek. Gelukkig hebben we gezien dat een campagne van de Gemeente Sluis al heeft gezorgd dat er afgelopen jaren meer Vlamingen zijn gaan wonen in Zeeuws-Vlaanderen. Het heeft vele voordelen voor Belgen aangezien de huizenprijzen hier een stuk goedkoper zijn dan bij hen. Natuurlijk kunnen we mensen niet dwingen om hier te komen wonen, maar door Zeeuws-Vlaanderen is een positief daglicht te zetten doormiddel van reclames, worden er misschien toch mensen benieuwd naar dit gebied. Ook denk ik dat het belangrijk is om de komende jaren niet al te veel nieuwbouwwijken te bouwen in Zeeuws-Vlaanderen. De afzetmarkt is er niet naar en dit voorkomt ook dat er in de toekomst nog meer lege woningen bij komen.

§ 4. Conclusie Ik heb in dit hoofdstuk verschillende oplossingen proberen te zoeken voor de invloed van de krimp op educatie, werkgelegenheid en woningbouw. Ik ben erachter gekomen dat het nog helemaal niet zo makkelijk is om een passende oplossing te zoeken. Veel zaken hangen samen met elkaar, zoals woningbouw en werkgelegenheid. Want wanneer er in een gebied weinig werkgelegenheid is, zijn mensen ook minder snel geneigd om zich in dat gebied te vestigen. Op het gebied van educatie ben ik er wel achter gekomen dat fuseren de beste oplossing is. Maar eigenlijk kun je dit ook geen oplossing noemen. Het is meer een maatregel die moet worden getroffen omdat het niet anders kan. Daarom denk ik dat de ‘oplossingen’ beter maatregelen genoemd kunnen worden. Ik hoop dat er in de toekomst wel goede oplossingen gevonden kunnen worden.

26

Gemeente sluis bestrijdt krimp via kwaliteitsbouw mét sloop. (2013, 07 31).

http://www.bouwendnederland.nl/nieuws/32944/gemeente-sluis-bestrijdt-krimp-viakwaliteitsbouw-met-sloop

44

Hoofdstuk 5 Eindconclusie

Rest mij eigenlijk alleen nog de slotvraag: Wat is de toekomstverwachting van de momenteel optredende krimp in Zeeuws-Vlaanderen? Aangezien er ontzettend veel onderzoek wordt gedaan naar de krimp, zullen de meningen rondom deze vraag wellicht uiteenlopen. Daarom kan ik op deze vraag alleen beantwoorden op persoonlijke gronden. De krimp heeft vooral in een gebied als Zeeuws-Vlaanderen heel veel gevolgen. Vooral rond de educatie, werkgelegenheid en woningbouw. Deze 3 sectoren worden namelijk het hardst getroffen door de krimp, en zullen dus in de kleine kernen voor de meeste problemen zorgen in de toekomst. Ik ben van mening dat de toekomst van de kleine kernen er helaas niet op vooruit zal gaan. Zeeuws-Vlaanderen zal langzamerhand steeds meer bewoners verliezen, en de vergrijzing zal naar verwachting ook alleen maar stijgen. Ik hoop dat er in de toekomst toch

45

mogelijkheden geboden worden om het toekomstperspectief van Zeeuws-Vlaanderen te verbeteren.

Nawoord Als eerste wil ik zeggen dat ik met ontzettend veel plezier aan dit profielwerkstuk heb mogen werken. Dat staat voorop. Ik ben heel veel over de krimp te weten gekomen. Het is een ontzettend actueel onderwerp, en ik ben heel blij dat er veel over wordt geschreven. Na het schrijven van dit profielwerkstuk ben ik ook van mening dat elke Zeeuws-Vlaming iets over de krimp moet weten. De krimp zal de komende jaren nog veel teweeg brengen in ZeeuwsVlaanderen, en ik vind dat onze bevolking daar zeker van op de hoogte moet zijn.

46

Het is ook erg interessant om een profielwerkstuk te mogen maken wat betreft je eigen regio. Ik wist persoonlijk ook niet zoveel af van Zeeuws-Vlaanderen, maar dit onderzoek heeft me tot veel nieuwe dingen gebracht. In eerste instantie wilde ik mij in dit profielwerkstuk richten op de invloed van de krimp op heel Zeeland. Maar langzamerhand kwam ik er achter dat ZeeuwsVlaanderen een van de drie krimpregio’s is, en ben ik me meer gaan richten op Zeeuws-Vlaanderen. Ik ben blij dat ik deze keuze heb gemaakt.

Bronnenlijst www.vanmeernaarbeter.nl www.cbs.nl www.pzc.nl http://www.pbl.nl/dossiers/krimp/veelgestelde_vragen http://www.uwnieuwetoekomst.nl/ http://www.poraad.nl/content/krimp-het-onderwijs www.behoudkleinescholen.nl http://www.leerlingendaling.nl/ www.volkskrant.nl

47

http://www.bouwendnederland.nl/nieuws/32944/gemeente-sluis-bestrijdt-krimp-viakwaliteitsbouw-met-sloop http://hz.nl/nl/Pages/Homepage.aspx

48