Proefhoofdstuk HSP Omgaan met hooggevoeligheid

Proefhoofdstuk HSP – Omgaan met hooggevoeligheid www.centrumvoorafstandsonderwijs.be

www.centrumvoorafstandsonderwijs.be [email protected] +32 3 292 33 30

Kom je cursus inkijken: Antwerpen, Frankrijklei 127, 2000 Gent, Oude Brusselseweg 125, 9050 Hasselt, Simpernelstraat 27, 3511 Brussel, Timmerhoutkaai 4, 1000 +32 3 292 33 30 [email protected] Maak van je opleiding HSP – Omgaan met hooggevoeligheid een succes! Beste toekomstige student, Hartelijk dank voor je interesse in de opleiding HSP – Omgaan met hooggevoeligheid aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs. Op de volgende pagina’s vind je een hoofdstuk en de volledige inhoudstafel van deze thuisstudie terug. Ook krijg je alle nodige informatie over de werking van onze school. Neem deze info rustig door, zo krijg je een goed beeld van de inhoud van de cursus en weet je zeker dat je voor de opleiding kiest die het beste bij jou past. Noteer alvast dat alle diploma’s die je via het CVA behaalt erkend zijn en uitermate praktijk- en dus jobgericht! Heb je na het inkijken van dit proefhoofdstuk nog vragen? Geef ons gerust een seintje op het nummer +32 3 292 33 30 of mail ons op [email protected]. Onze opleidingsconsulenten beantwoorden al jouw vragen en geven je persoonlijk advies omtrent je studiekeuze. Blader je graag door de volledige cursus? Ook dat kan. Het Centrum Voor Afstandsonderwijs geeft je op vier plaatsen in België de mogelijkheid om de cursussen geheel vrijblijvend in te kijken. Je kan de cursussen inkijken in de campussen van Het Centrum Voor Avondonderwijs VZW in Antwerpen, Gent en Hasselt of in Brussel. Je hoeft hiervoor geen afspraak te maken, kom gewoon vrijblijvend langs.

Ik wens je veel leesplezier en alvast veel succes met je studie!

Jo Vandevelde Opleidingsconsulent Centrum Voor Afstandsonderwijs


HSP – Omgaan met hooggevoeligheid: erkende opleiding en praktijkgerichte cursus

Deze moderne en praktijkgerichte opleiding kwam tot stand in samenwerking tussen het Centrum Voor Afstandsonderwijs en zelfstandige beroepsdeskundigen met jarenlange ervaring. Een duidelijke structuur maakt deze cursus zeer overzichtelijk. Op deze manier garanderen wij je een vlot studietraject. Op de volgende pagina’s vind je de volledige inhoudstafel van de opleiding en een gratis onderdeel uit de cursus terug.


Inleiding 1

Hooggevoeligheid en de werking van het zenuwstelsel 1.1 De werking van het zenuwstelsel 1.1.1 Functie waarnemen 1.1.2 Functie reageren 1.1.3 Werking van het willekeurige zenuwstelsel 1.1.4 Werking van reflexen 1.1.5 Werking van het autonome zenuwstelsel

1.2 Prikkels en emoties 1.2.1 Basisemoties 1.2.2 Hooggevoelige mensen, prikkels en emoties

1.3 Werking van de twee hersenhelften 1.4 Oefeningen 2

Hooggevoeligheid volgens Elaine Aron 2.1 De vier kenmerken van hooggevoeligheid 2.2 Subtypes 2.3 Achtergronden, evolutie 2.4 Hooggevoeligheid en het zenuwstelsel 2.5 Hooggevoeligheid en de Westerse maatschappij 2.6 Voor- en nadelen van de vier hoofdkenmerken


2.7 Sensorische sensitiviteit 2.7.1 Voordelen sensorische sensitiviteit 2.7.2 Nadelen sensorische sensitiviteit 2.7.3 Sensorische sensitiviteit bij overprikkeling

2.8 Emotionele intensiteit 2.8.1 Voordelen emotionele intensiteit 2.8.2 Nadelen emotionele intensiteit 2.8.3 Nadelen emotionele intensiteit bij overprikkeling, moeite met omgaan met emoties en bij trauma

2.9 Diepgaande verwerking 2.9.1 Voordelen diepgaande verwerking 2.9.2 Nadelen diepgaande verwerking 2.9.3 Nadelen diepgaande verwerking bij overprikkeling 2.9.4 Overprikkeling

2.10 Oefeningen 2.11 Thuisoefening 3

Hooggevoeligheid herkennen 3.1 Vragenlijst Elaine Aron 3.2 Hooggevoeligheid en omgevingsfactoren 3.3 Klachten, hulpvraag en behandeling 3.3.1 Fasering in de hulpverlening en in deze cursus

3.4 Verschillen hooggevoeligheid en stoornissen 3.4.1 Verschil met ADHD 3.4.2 Verschillen met autisme 3.4.3 Verschillen met Borderline


3.5 Oefeningen 3.6 Thuisoefeningen 4

Overprikkeling verminderen en voorkomen 4.1 Overprikkeling en stress bij hooggevoelige mensen 4.2 Wat is stress? 4.2.1 Acute en chronische stress 4.2.2 Acute en chronische stress bij hooggevoeligheid

4.3 Stressgevoeligheid en stressbestendigheid 4.4 Stress en hersengolven 4.5 Meten van stress 4.5.1 Holmes Rahe waardering (omstandigheden en stress) 4.5.2 Inventarisatie chronische stress

4.6 Stressreductie 4.6.1 Verhelpen van acute en dagelijkse stress 4.6.2 Oefening deblokkeren tegen acute stress 4.6.3 Oefening aarden en centreren 4.6.4 Oefening aandachtig ademhalen 4.6.5 Overige mogelijkheden om te ontstressen

4.7 Verhelpen van chronische stress 4.8 Voorkomen van overprikkeling en stress 4.9 Plan de campagne tegen overprikkeling en stress 4.10 Vragen bij hoofdstuk 4 4.11 Thuisoefening


5

Anders omgaan met gedachten en emoties deel 1 5.1 Manieren om te kijken naar gedachten en emoties 5.2 Invloed uitoefenen op eigen gedachten en emoties 5.3 Eckhart Tolle en gedachten en emoties 5.4 Zelfonderzoek via Transactionele Analyse 5.4.1 Oké of niet oké 5.4.2 Ouder, Volwassene en Kind posities 5.4.3 Transactionele analyse en hooggevoeligheid

5.5 De emotiespiraal 5.5.1 Praktische toepassing van de emotiespiraal

5.6 De kracht van het gesproken en geschreven woord 5.7 Oefeningen 5.8 Thuisoefeningen bij hoofdstuk 5 6

Fase bewustzijn, anders omgaan met gedachten en emoties deel 2 6.1 Overtuigingen 6.2 Herkennen en ombuigen van overtuigingen 6.3 Byron Katie en gedachten en overtuigingen 6.3.1 De vier vragen 6.3.2 De vragen omkeren 6.3.3 Wiens zaak is het?

6.4 Affirmaties 6.4.1 Dagelijkse toepassing van affirmaties

6.5 Weerstand tegen verandering 6.5.1 Weerstand bij affirmaties www.centrumvoorafstandsonderwijs.be [email protected] +32 3 292 33 30

6.6 Oefeningen 6.7 Thuisoefeningen 7

Werking hersenhelften bij hooggevoeligheid en lichamelijke aspecten 7.1 Beelddenken en begripsdenken 7.2 Waarnemen en verwerken bij hooggevoelige beelddenkers 7.3 Anders leren voor hooggevoelige beelddenkers 7.4 Oefening om de hersenen te stimuleren 7.5 Intuïtie, gevoel, spiritueel besef, creativiteit 7.5.1 Eenheidsbewustzijn, spiritualiteit, universele waarheden 7.5.2 Hogere zelf en Lagere Zelf 7.5.3 Bewustzijnsontwikkeling, intuïtieve ontwikkeling, psychologie, sociologie 7.5.4 Onderzoek naar hoe de wereld werkt 7.5.5 Gevoelsbeleving, kunstbeleving, natuurbeleving 7.5.6 Creativiteit 7.5.7 De natuur

7.6 De kracht van visualisatie en meditatie 7.6.1 Visualisatie 7.6.2 Meditatie

7.7 Je lichaam als beste vriend 7.7.1 Acceptatie en verminderen van lichamelijke pijn 7.7.2 Acceptatie en loslaten van emotionele pijn 7.7.3 Technieken en therapievormen

7.8 Oefeningen 7.9 Thuisoefening


8

Energetische aspecten van hooggevoeligheid 8.1 Wat is een aura, wat zijn chakra’s? 8.2 De zeven chakra’s, werking 8.3 Praktische toepassing aura en chakraleer 8.3.1 Oefening chakra 3-4. Vanuit liefdevolle kracht leven

8.4 Energie uitwisseling 8.5 Energetische beïnvloeding 8.5.1 Energetisch vervloeien 8.5.2 Energetische afweermechanismen, vechten en vluchten, verstarren en ‘tanken’ 8.5.3 Voorbeelden van afweermechanismen

8.6 Energie-uitwisseling positief gebruiken 8.7 Paranormaal waarnemen 8.8 Oefeningen 8.9 Thuisoefeningen 9

Communicatie en relaties bij hooggevoeligheid 9.1 Kernkwaliteitenmodel 9.1.1 Kernkwaliteiten van hooggevoelige mensen 9.1.2 Kernkwaliteiten van niet-hooggevoelige mensen

9.2 Wisselwerking HSP en niet HSP volgens kernkwaliteiten 9.2.1 Kernkwaliteit en uitdaging 9.2.2 Allergie 9.2.3 Valkuil 9.2.4 Toepassing bij conflicten


9.3 Hooggevoeligheid en communicatie 9.3.1 Wat als ‘ze’ niet goed luisteren 9.3.2 Meteen aan de orde stellen 9.3.3 Niet invullen maar vragen 9.3.4 Problemen uitpraten

9.4 Omgaan met ‘lastige mensen’ 9.4.1 Niet-effectief vluchtgedrag (de zielepiet) 9.4.2 Niet-effectief vechtgedrag (de vechtjas) 9.4.3 Vierstappen communicatiemodel

9.5 Vergeving van jezelf en de ander 9.5.1 Ho’oponopono

9.6 Oefeningen 9.7 Thuisoefening 10 Doelen bereiken bij hooggevoeligheid 10.1 Je levensdoel bepalen 10.2 Prioriteiten stellen 10.3 Gelaagde planning 10.4 SMART-model 10.5 Praktische ergernissen verhelpen 10.5.1 Spullenstress 10.5.2 Informatiestress 10.5.3 Agendastress

10.6 Oefeningen 10.7 Thuisoefeningen


11 Adviezen voor beroepsmatige uitoefening 12 Starten als zelfstandig Hooggevoeligheidscoach 12.1 Inleiding 12.2 Wat is ondernemen en werken als zelfstandige? 12.3 Durven ondernemen! 12.4 Welke commerciële aanpak is de beste? 12.5 Hoe start je als zelfstandige praktisch 12.6 Welke prijzen moet ik vragen? 12.7 Oefening prijzen 12.8 De belasting op de toegevoegde waarde (BTW) 12.9 De boekhouding van een zelfstandige 12.10 De winst en je belastingen 12.11 Oefening winstberekening 12.12 Het koopcontract tussen de ondernemer en de cliënt 12.13 .... De algemene voorwaarden van een zelfstandig Hooggevoeligheidscoach 12.14 Het sociaal statuut van de zelfstandige 12.15 Heb jij de smaak te pakken? 12.16 Oefeningen bij ‘Starten als zelfstandig Hooggevoeligheidscoach’ Slotwoord


HOOFDSTUK 1: HOOGGEVOELIGHEID VOLGENS ELAINE ARON

De term hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit werd door psychologe, psychotherapeute en hoogleraar Elaine Aron geïntroduceerd. Zij doet sinds 1992 onderzoek naar hooggevoeligheid. Zij belicht in haar werk de achtergrond van hooggevoeligheid en benoemt vier specifieke kenmerken, plus de subtypes. In deze paragraaf behandelen we de vier hoofdkenmerken van hooggevoeligheid zoals Elaine Aron het heeft verwoord. Je zult in de eigenschappen de fysieke kenmerken van het zenuwstelsel herkennen. Ook onderscheidt Aron twee subtypes. We behandelen de achtergronden van hooggevoeligheid en de invloeden van de maatschappij. We bekijken hooggevoeligheid via verschillende gezichtspunten en werken de gevolgen van de vier eigenschappen gedetailleerd uit.

1.1

De vier kenmerken van hooggevoeligheid

Elaine Aron heeft de vier kenmerken van hooggevoelige mensen als volgt benoemd. De kenmerken zijn allemaal relatief, dus ze gelden in vergelijking met de meeste mensen. 

Sensorische sensitiviteit (S)



Emotionele intensiteit (E)



Diepgaande verwerking (D)



Overprikkelbaarheid

(O)


(S) Sensorische sensitiviteit (zintuiglijke gevoeligheid) Betekent dat hooggevoelige mensen meer en genuanceerder zintuiglijke prikkels binnenkrijgen dan gemiddeld, dus in vergelijking met veel andere mensen. Dit vindt zijn oorsprong in de bouw van het zenuwstelsel zoals we al eerder zagen. (E) Emotionele intensiteit (sterke emoties) Betekent dat er op het gebied van emoties nogal wat plaatsvindt, er zijn veel en sterke emoties ten opzichte van gemiddeld, dus in vergelijking me veel andere mensen. Dit in reactie op de vele prikkels, zoals we al eerder zagen. (D) Diepgaande verwerking Betekent dat hooggevoelige mensen die hoeveelheid zintuiglijke prikkels en emoties dienen te verwerken en evalueren en daar relatief veel tijd voor nodig hebben. Ze willen voordat ze in actie komen goed nadenken en alle beschikbare informatie meenemen in hun beslissing. Ze nemen minder vaak risico dan de meeste mensen. Het is een overlevingsstrategie die afwijkt van de meeste mensen. De grootste groep mensen heeft namelijk als strategie meteen in actie komen op basis van minder prikkels en die mensen nemen gemakkelijker risico’s. (O) Overprikkelbaarheid. Als je extreem veel prikkels binnenkrijgt, moet verwerken en ordenen, kan het zenuwstelsel overbelast raken. Overprikkeling betekent een overmaat aan prikkels voor het zenuwstelsel. Bij overprikkeling functioneert je lichaam en geest vaak niet meer goed, je kan niet meer nadenken, je emoties vliegen de pan uit en lichamelijk voel jij je soms flink beroerd. Je kunt hierdoor heftig reageren of je juist terugtrekken.

1.2

Subtypes

Elaine Aron ontdekte dat er verschillende types onder hooggevoelige mensen bestaan. Het grootste deel van de hooggevoelige mensen, ongeveer 70%, is sociaal introvert, de rest sociaal extravert. Extraverte mensen stappen makkelijk op mensen af, ze treden naar buiten. Ze vinden het heerlijk om onder de mensen te komen, maar dat kan ongemerkt een belasting voor hun zenuwstelsel vormen. Dit kan ertoe leiden dat ze zich onverwachts moe of geïrriteerd raken als ze dit niet tijdig herkennen. Ongeveer

80%

van

de

hooggevoelige

mensen

is

rustzoekend

en

20%

spanningszoekend

of

sensatiezoekend. De spanningszoekers willen steeds nieuwe ervaringen opdoen in het leven, ze zijn op nieuwe dingen uit. Het risico is dat ze te laat tijd in de gaten hebben dat hun zenuwstelsel overbelast raakt van die nieuwe dingen, omdat het zo leuk en spannend is. Dit zijn de mensen die veel ondernemen, te lang doorgaan en opeens inklappen.


Binnen de HSP wordt dus onderscheid gemaakt tussen de volgende subtypes:

Introvert/Extravert

70% van de hooggevoeligen is sociaal introvert en 30% sociaal extravert.

Rustzoekend/Spanningzoekend

80% is rustzoekend, 20% van spanningzoekend.

 Introverte, rustzoekende HSP De introverte, rustzoekende HSP beseffen wat eerder dat ze overprikkeld kunnen raken en vermijden vaker prikkelrijke situaties. Bij hen is er een vergroot risico op teveel vermijden en uiteindelijk op onderprikkeling, wat ook weer stress geeft.  Extraverte, spanningzoekende en hooggevoelige HSP De extraverte, spanningzoekende hooggevoelige mensen zoeken gemakkelijk contact met anderen, ondernemen graag nieuwe dingen, maar het kan ongemerkt teveel worden voor hun zenuwstelsel. Bij deze types zie je veel ups en downs in hun leven.  Introverte en spanningszoekende HSP HSP die introvert plus spanningszoekend zijn, of omgekeerd extravert plus rustzoekend, ervaren de tegenstellingen sterker. Hun introverte kant doet ze sociaal wat terugtrekken, maar de spanningszoeker in hen wilt toch op dingen afstappen, dit geeft een conflict.  Extraverte HSP Ook de extraverte persoon die rust nodig heeft kan het moeilijk hebben, ze willen graag onder de mensen zijn, maar in sociale contacten krijgen ze met veel drukte en heftige emoties te maken, wat hun zenuwstelsel ongemerkt kan belasten.


1.3

Achtergronden, evolutie

Elaine Aron herkende twee mensentypes in de wereld: mensen die snel handelen en risico’s nemen en de mensen die wat voorzichtiger van aard zijn, die laatste zijn de hooggevoelige mensen. Ook bij dieren kom je deze twee types tegen. Hooggevoeligheid lijkt dus deels evolutionair bepaald. Je hebt variatie in de soort nodig om met alle situaties om te gaan. Je hebt als soort meer kansen om te overleven als je verschillende mensentypes hebt. Het zijn dus verschillende overlevingsmechanismen. Beide mensentypes gaan op een specifieke manier om met prikkels. Ze verschillen in hun manier van waarnemen, in het verwerken van prikkels en in het reageren op prikkels, dus in hun gedrag. 

De grootste groep bestaat uit mensen die handelen op basis van relatief weinig prikkels en nuances, ze handelen snel en nemen makkelijk risico’s Dit kom je tegen bij ongeveer 80-85% van de mensen.



De kleinste groep bestaat uit mensen die handelen op basis van relatief veel prikkels en nuances, ze handelen wat later en nemen minder risico’s. Dit kom je tegen bij ongeveer 15-20% van de mensen. Elaine Aron heeft deze tweede groep benoemd als hooggevoelig.

Je kunt het ook zien als een verschil in temperament. De werking van het zenuwstelsel is anders, er komt meer binnen en het filter is anders ingesteld. Als je weinig prikkels doorlaat, blijft je zenuwstelsel rustiger, is er minder af te wegen en kan je dus ook sneller reageren. Als je veel prikkels doorlaat, wordt je zenuwstelsel sterker belast, is er meer af te wegen en kost het meer tijd voor je kan reageren. De eerste groep van 80-85% is daarom vaker actiegericht, niet bang om fouten te maken. Als het mis gaat proberen ze het opnieuw. Ze hebben weinig last van alle sterke zintuiglijke en emotionele prikkels. Hun zenuwstelsel laat minder prikkels door. Hun manier van overleven is gebaseerd op actie en risico.


De tweede groep van 15-20%, de hooggevoeligen, is voorzichtiger omdat ze zoveel prikkels binnenkrijgen die moeten worden verwerkt. Ze observeren, overwegen en vergelijken voor ze handelen, zijn geneigd risico te vermijden. Ze proberen te voorkomen dat er iets misgaat. Ze evalueren, denken na over hun ervaringen en leren er van voor de toekomst. Ze hebben sneller last van zintuiglijke prikkels en bijbehorende emoties. Hun manier van overleven is gebaseerd op nadenken en voorzichtigheid.

Omdat 80-85% van de bevolking aan de kenmerken van de eerste groep voldoet, is dit in de maatschappij de norm geworden. Daarom noemt men dit gedrag ‘normaal’ (met de letterlijke betekenis volgens de norm). Helaas wordt aan de term normaal vaak een waardeoordeel gehangen, alsof normaal ook beter zou zijn. Normaal geeft slechts aan dat een bepaald gedrag vaker voorkomt in verhouding tot de rest van de bevolking. Het is niet beter of slechter, alleen anders. Je hebt beide mensentypes in de maatschappij nodig om te overleven.

Stel je woont in een primitief dorp in de oertijd en het dorp verderop wil jullie overmeesteren. Dan zijn er twee manieren om te overleven: Krijgers willen meteen vechten om hun dorp te redden en gaan direct tot actie over op basis van weinig prikkels en informatie. Dat is prima bij een directe aanval op je dorp. Dan moet je ook niet teveel nadenken maar direct handelen. Hier heb je de krijgers nodig, de doeners, degenen die meteen handelen en risico’s nemen. Als je dorp kleiner of zwakker is dan je buurdorp (minder mensen, minder wapens, minder ervaring) ga je die strijd verliezen als je er meteen op afstormt. De strategen vind je meer bij de hooggevoelige mensen. Ze zullen de problemen eerder onderkennen, nader onderzoeken, adviseren, een list te verzinnen, een aanvalsplan uitdenken, onderhandelen of desnoods vluchten als dit effectiever lijkt.. Ze zijn meer tot voorzichtigheid geneigd. In dit voorbeeld zijn de krijgers de actiegerichte mensen en de strategen de hooggevoelige mensen. Je hebt ze allebei nodig in verschillende situaties en daarbij kunnen ze elkaar prima aanvullen.


1.4

Hooggevoeligheid en het zenuwstelsel

Onwillekeurige zenuwstelsel Als je kijkt naar het autonome (onwillekeurig) zenuwstelsel, is er een verschil tussen de twee groepen. Omdat hooggevoelige zich meer bewust zijn van prikkels, zullen ze zich ook meer bewust zijn van de reacties van hun eigen autonome zenuwstelsel en reflexen. Ze voelen de automatische reacties van hun eigen lichaam meer (bijvoorbeeld honger, pijn), dit in tegenstelling tot de meeste mensen. Dit kan positief uitwerken, maar kan ook sneller leiden tot overprikkeling.

Willekeurige zenuwstelsel Ook hun willekeurige zenuwstelsel verwerkt meer prikkels dan bij de andere mensen. Dit maakt ze bewuster van alles wat speelt in hun omgeving, ze zien veel details. Ze kunnen daardoor doelmatiger op situaties reageren, informatie zorgvuldig bestuderen voor ze tot actie overgaan. Ze zullen niet snel signalen en informatie missen en weloverwogen reageren. Hebben ze echter te weinig tijd hebben om al die prikkels en informatie te verwerken, dan raakt hun zenuwstelsel overbelast en reageren ze niet meer adequaat. Dan raken ze overprikkeld. Naarmate ze meer levenservaring hebben, weten HSP overprikkeling te vermijden en hebben een strategie voorbereid voor het geval het toch mocht voorkomen. Deze cursus helpt HSP hun strategie daarin te bepalen.


1.5

Hooggevoeligheid en de Westerse maatschappij

Wat er gebeurt in de Westerse maatschappij, is dat de meerderheid (80-85%) de meeste invloed heeft op de inrichting van de maatschappij. Met hun behoeften wordt het sterkste rekening gehouden. Hun talenten worden vaak meest gewaardeerd.

Deze meerderheid houdt van zintuiglijke prikkels en emoties, daadkracht, resultaat, assertiviteit. Denk maar eens aan de televisie met drukke beelden, drama, heftige discussies, veel muziek en afleiding. Denk maar eens aan de overvolle steden, aan de werkdruk en prestatiedruk in veel bedrijven. Dit wordt als ‘normaal’ beschouwd, dus volgens de norm.. Hooggevoelige mensen hebben in de Westerse maatschappij vaker last van die grote hoeveelheid zintuiglijke prikkels en emoties. Het gaat tegen hun aard in om snel en daadkrachtig op te treden, zonder eerst rustig na te denken. Hun speciale talenten zoals nadenken, voorzichtigheid en hun grotere zintuiglijke en emotionele gevoeligheid worden door de massa soms als zwakte gezien in plaats van als kracht. Hooggevoelige mensen proberen zich vaak aan te passen aan de eisen van de maatschappij ten koste van zichzelf. Hun zelfbeeld kan laag zijn, omdat ze zichzelf ten onrechte vergelijken met de gemiddelde mens in deze Westerse maatschappij, een norm waaraan ze niet kunnen voldoen. Wel zal hooggevoeligheid in bepaalde kringen binnen onze maatschappij meer worden gewaardeerd. Ben je een wetenschappelijk onderzoeker dan worden de kenmerken zoals veel nadenken, details meenemen, veel minder als bezwaar worden ervaren, maar eerder als voordeel. Werk je in de zorg of als docent, dan zal je waarnemingsvermogen, gevoeligheid en grote kennis eerder worden gewaardeerd. Ook in landen waar het tempo en het aantal prikkels lager ligt, zullen ze makkelijker hun positieve eigenschappen kunnen inzetten. Naarmate hooggevoelige mensen van jongs af aan hebben geleerd hoe ze met prikkels en emoties en denken om moeten gaan, kunnen de voordelen ervan worden benut en de nadelen vermeden. Dan kunnen ze juist beter dan gemiddeld met het leven omgaan. Ze leven vervulde levens zowel in werk als privé, lichamelijk en geestelijk. Je zult hen als hulpverlener niet vaak tegenkomen, wel degenen die dit minder goed hebben geleerd. Mede hierdoor raakt het beeld over hooggevoeligheid vertekent, als zou het een last zijn in plaats van een voordeel.


Veel hooggevoelige mensen leren zelf met vallen en opstaan wat voor hun werkt, waardoor ze hun kwaliteiten uitstekend benutten en valkuilen vermijden. Ook deze hooggevoelige mensen zul je als hulpverlener niet zo snel tegenkomen. Het gaat daarom in deze cursus vooral om het begeleiden van mensen die wat moeite hebben met de lastige kanten van hooggevoeligheid in relatie tot de Westerse levensstijl.

Voor- en nadelen van de vier hoofdkenmerken

1.6

In dit hoofdstuk behandelen we eerst de voor- en nadelen van de vier kenmerken van hooggevoeligheid: 

Sensorische sensitiviteit



Emotionele intensiteit



Diepgaande verwerking



Overprikkeling

Daarna laten we in een schema zien hoe de Westerse maatschappij invloed heeft op hooggevoelige mensen en met welke klachten je als hulpverlener, docent of ouder te maken krijgt.

Hooggevoelige mensen hebben meer dan andere mensen behoefte aan inzicht in zichzelf, juist omdat ze alles zo diepgaand ervaren en verwerken. Als je wilt leren omgaan met hooggevoeligheid, is een goede kennis van de eigenschappen en de gevolgen en oplossingen essentieel.

Hooggevoelige mensen zijn meestal uitstekend in staat om de opgedane kennis meteen toe te passen en meteen snel vooruitgang te boeken. Hiermee overwinnen ze ook relatief snel de valkuilen en negatieve gevolgen zoals verlegenheid, angsten, etc. In therapie en coaching werkt hun hooggevoeligheid dus in hun voordeel.


Sensorische sensitiviteit

1.7

Mensen nemen waar via de zintuigen. We kennen de vijf zintuigen. Eigenlijk zijn het er zes, omdat het evenwichtsorgaan er ook bij hoort. Die scharen we wegens de locatie onder het oor en gehoor.



Gevoel (tast, druk, temperatuur, pijn, stand van je lichaam)



Gezicht



Reuk



Smaak



Gehoor (evenwichtsorgaan)

De zintuigen registreren voortdurend prikkels en sturen die door. Onze hersenen maken een selectie van de belangrijkste prikkels. Die geselecteerde prikkels worden we ons bewust, de rest filteren we er uit. De meeste mensen nemen vooral prikkels via de ogen en oren bewust waar. Deze zintuigen zijn voor de meeste mensen vaak het belangrijkste. We worden ons geur en smaak meestal pas bewust als we iets eten of drinken, of als we een sterke of bijzondere geur ruiken. Vaak voelen mensen hun eigen lichaam (tast) ook niet voortdurend door, behalve bij bovenmatige prikkeling zoals bij buikpijn, te heet water, een hand op je schouder. Er wordt dus door de hersenen een selectie gemaakt. Ook onze aandacht bepaalt welke prikkels we bewust ervaren. Als we parfum kopen, gebruiken we onze neus veel bewuster dan anders.


Het zenuwstelsel van hooggevoelige mensen laat fysiek gezien meer prikkels door naar de hersenen (in hoeveelheid en nuance) dan bij de meeste mensen. Ze zijn zich in vergelijking met andere mensen op ieder moment van de dag van meer prikkels bewust. Ze zijn zintuiglijk gevoeliger, ofwel de sensorische sensitiviteit is groter. Hooggevoelige mensen zijn zich relatief beter bewust van hun lichaam, het waarnemen is sterk ontwikkeld, dus ook de tastzin. Dit kan leiden tot meer genieten en meer lijden. De spanningszoekers onder hen, maar ook de extraverte HSP, zoeken wat vaker prikkels bewust op. Na een tijdje kan hun zenuwstelsel dit soms minder aan, waardoor ze zich tijdelijk terugtrekken om bij te komen.

1.7.1

Voordelen sensorische sensitiviteit

Omdat hooggevoelige mensen meer en genuanceerder prikkels waarnemen, zijn ze zich bewuster van de details in hun fysieke omgeving. Dit maakt het leven intenser en kan een versterkt schoonheidsgevoel geven. Door hun scherpere waarneming zijn ze zich eerder van gevaar bewust, ze zijn alerter. Ze zien, horen, voelen, proeven en ruiken meer en meer nuances. Het zijn uitstekende waarnemers. 

Ze zien meer details en nuances in de natuur, in kunstwerken, in materialen, etc. Ze onderscheiden meer kleuren en structuren, letten op de vormgeving Ze zijn in positieve zin kritisch en kunnen meer genieten. Ze zijn vaak goed in kunstzinnige en creatieve beroepen en bezigheden.



Ze herkennen de gelaatsuitdrukkingen en lichaamstaal van mensen beter, zijn zich sterk bewust van de reacties andere mensen. Ze zijn goed in beroepen waar het waarnemen, observeren en omgaan met mensen een rol speelt, docent, psycholoog, verpleger, dienstverlener, vertegenwoordiger, etc.



Aanrakingen worden sterker beleefd. Intimiteit wordt sterker ervaren. Ze zijn gevoeliger voor stoffen tegen de huid, zachtheid of ruwheid. Ze zullen zelden pijnsignalen negeren, zijn alerter op hun gezondheid. Hun lichaam reageert gevoeliger op stoffen, dus op voeding, medicijnen, hormonen, etc.



Hun reuk en smaakzin goed ontwikkeld. Daardoor kunnen ze meer van eten en drinken genieten. Het zijn goede wijnproevers en koks of ontwikkelaars van parfums. Ze ontdekken vaak als eerste een gaslek of proeven dat het eten niet meer goed is.



Hun gehoor is goed ontwikkeld, waardoor ze in muziek een zuiverder gehoor kunnen hebben. Ze horen de verschillen in het lied van vogels. Ze herkennen stemmen beter en merken emoties in de stem beter op dan gemiddeld.


In het algemeen vinden ze het prettig hun zintuigen te gebruiken. Ze genieten van schoonheid, natuur, muziek, kunst en zijn actief op creatief en kunstzinnig gebied. Ze musiceren, schilderen, schrijven, mode, dans, woninginrichting, als hobby of werk, of genieten passief door concert- en theaterbezoek. Ze zijn meestal natuurliefhebbers, gaan graag wandelen, fietsen, tuinieren of zoeken een beroep in of met de natuur. In de natuur vinden ze rust. Ze zijn gevoelig voor de lichaamstaal en de energie van andere mensen. Ze zijn sfeergevoelig, pikken signalen op, letten scherp op het gedrag van andere mensen. Het zijn goede observatoren van mensen in werk en privé. Ze voelen anderen uitstekend aan. Ze kunnen door hun aandacht voor details goed visualiseren, reproduceren, hebben een sterk voorstellingsvermogen, een rijke fantasie en meestal een goed geheugen. Vaak is het zesde zintuig ontwikkeld, een combinatie van waarneming en gevoeligheid, een paranormale begaafdheid. Hun zintuigen nemen meer waar, ze zijn zich bewust van energie, sfeer, etc. Ze zijn soms helderziend of heldervoelend. Je vindt ze vaak in spirituele kringen en/of beroepen. Kinderen kunnen onzichtbare vriendjes etc. hebben.


1.7.2

Nadelen sensorische sensitiviteit

De overvloed aan zintuiglijke prikkels heeft een keerzijde, het wordt snel teveel. Zelfs positieve prikkels kunnen teveel worden. Het lang aanhouden van zintuiglijke prikkels, positief of negatief, leidt tot overbelasting. Het wordt helemaal lastig bij negatieve of intense prikkels zoals lawaai, scherp licht, vieze geuren, grote drukte, veel pijn of honger. 

Ze zien ook details en nuances die minder prettig zijn. Ze kunnen dan kritisch worden of zijn niet meer in staat te genieten. Het wordt dan eerder lijden.



Ze herkennen negatieve gelaatsuitdrukkingen, lichaamstaal en stembuigingen van mensen en kunnen zich onprettig of onveilig voelen daardoor. Ze zien de verschillen tussen wat mensen zeggen en wat hun gezicht of houding zegt, wat vaak tot verwarring leidt.



Aanrakingen worden sterker beleefd. Die kunnen pijn doen, zeker als ze langere tijd herhaald worden. Schurende of kriebelende kleding irriteert snel.



Pijnsignalen,

hongergevoelens

en

hun

eigen

stressreacties

komen

sterker

binnen.

Ze

ervaren

temperatuurswisselingen, wind, luchtdrukverschillen sterker. 

Ze reageren sneller op stoffen, voeding, medicijnen, smeersels, hormonen. Medicijnen hebben sneller bijwerkingen. Je komt bij hooggevoelige mensen vaker voedselintolerantie en allergieën tegen. Ook reageren ze heftiger op hormonale schommelingen.



De reukzin en smaakzin zijn goed ontwikkeld. Als er iets niet prettig ruikt of smaakt, is dat in hun beleving viezer dan bij de meeste mensen. Zelfs prettige geuren zullen gauw te sterk zijn, zoals parfum.



Door hun goede gehoor hebben ze moeite met harde of drukke muziek. Ze horen fouten in de uitvoering van muziekstukken. Ze kunnen zich bij veel geroezemoes moeilijk op één spreker concentreren focussen. Een drukke of lawaaiige omgeving is lastig, zoals een open kantoortuin of een drukke stad.



Ze pikken teveel de energie op van hun omgeving, waardoor ze niet bij zichzelf kunnen blijven, uit zichzelf worden getrokken.



Problemen in verband met ervaringen via het zesde zintuig. Ze lopen risico’s op het paranormale gebied. Daarnaast worden deze ervaringen door hun omgeving vaak afgedaan als onzin.


1.7.3

Sensorische sensitiviteit bij overprikkeling

Bij overprikkeling wordt de sensorische gevoeligheid soms tot in het extreme versterkt, met name de tastzin. De stress kan zo heftig zijn, dat het fysiek pijn doet. Dit kan weer angst en paniek geven over hun eigen overprikkelde lijf en dus meer stress. Ook kan overprikkeling tot gevolg hebben dat de zintuigen niet meer goed functioneren.

1.8

Emotionele intensiteit

We hebben al gezien dat het zenuwstelsel van een hooggevoelig iemand meer en genuanceerdere prikkels ontvangt en doorlaat en we weten dat prikkels tot emoties leiden. Dit betekent dat hooggevoelige mensen niet alleen meer waarnemen, maar ook meer en intenser emoties zullen ervaren dan de meeste mensen. Ze beleven alles sterker, ze genieten meer, maar lijden ook meer. Het geeft hen in positieve zin een rijk innerlijk en uiterlijk emotioneel leven. Het maakt ze sociaal en meelevend. Ze genieten van kunst, muziek, natuur maar ook van alle alledaagse zaken, in die zin zijn het levensgenieters. De emotionele reactie hangt niet alleen af van de prikkel op zich, maar ook van de gedachte die men bij een bepaalde prikkel heeft. De mate waarin de emoties plezierig of pijnlijk zijn, wordt mede bepaald door de interpretatie van de ervaringen op basis van achtergrond,

opvoeding, lichamelijk gestel,

omstandigheden, verleden, overtuigingen, e.d. Het is belangrijk dat ze hooggevoelige mensen goed met emoties leren omgaan. Niet in alle gezinnen is hier sprake van. Dan zal hooggevoeligheid eerder als een last dan een voordeel worden ervaren. Zeker bij nare ervaringen zoals pesten, geweld, incest en dergelijke zal de lastige kant van het sterke emotionele leven een rol spelen. Daar komen we later uitgebreid op terug.


1.8.1

Voordelen emotionele intensiteit

Hooggevoelige mensen hebben een rijk emotioneel leven, het leven in zijn geheel wordt intenser en genuanceerder ervaren. Ze kunnen enorm genieten van de wereld, mensen, bezigheden, omgeving, etc. door hun sterke beleving. Ze zullen het leven niet gauw als saai ervaren en hebben meestal een brede en diepe interesse. Hooggevoelige mensen hebben een groot inlevingsvermogen, een sterke empathie door hun waarneming en emoties. Ze zijn graag in werk en privéleven met mensen bezig, gaan daar helemaal in op. Ze zijn meelevend en hulpvaardig, geboeid door wat mensen beweegt. Je vindt ze vaak terug in de gezondheidszorg en hulpverlening, op scholen, als adviseur en mentor en natuurlijk als ouders van kinderen.

Het emotionele leven bepaalt voor een groot deel hun gevoel van welzijn. Ze zijn gevoelig voor sfeer, de goede omgang tussen de mensen. Ze voelen zich prettig als er vredige en prettige omgang is tussen mensen. Ze zetten zich hier vaak voor in, zowel in klein als groot verband. Ze voelen zich sterk verbonden en verantwoordelijk. Gezinsleven en vrienden zijn belangrijk voor ze. Niet alleen in relaties, maar ook in schoonheid, muziek, kunst, natuur, creativiteit, kunnen ze sterke emoties ervaren. Ze zijn goed in elk vak waar het aankomt op emotionele beleving. Ze weten wat mensen mooi vinden, hebben de spreekwoordelijke goede neus en vaak een uitstekend marketinginzicht. De introverte en rustzoekende HSP zullen in het algemeen wat voorzichtiger zijn in relaties en bij het aangaan van ervaringen. De spanningszoekers en extraverte HSP vinden het vaak leuk veel te ervaren, maar het kan opeens te veel worden.


1.8.2

Nadelen emotionele intensiteit

Hooggevoelige mensen ervaren alles intenser en genuanceerder, niet alleen het genieten, maar ook het lijden. Pijnlijke situaties komen hard binnen. Verdriet, boosheid, teleurstellingen worden sterk beleefd en zijn door hun heftigheid lastig te verwerken. Het is belangrijk dat hooggevoelige mensen tijd voor zichzelf nemen om al hun prikkels en emoties te verwerken, omdat hun zenuwstelsel anders overbelast kan raken. Ze kunnen dus relatief lang met emoties bezig zijn door de hoeveelheid en intensiteit ervan. Hooggevoelige mensen pikken snel de nare emoties van anderen op, ze leven soms te veel met anderen mee. Ze vergeten dat hun zenuwstelsel al die prikkels en emoties moet verwerken als ze het leed van anderen op zich nemen. Ze lijden teveel mee en raken uit hun doen door zaken waar andere mensen makkelijk overheen stappen. Het komt veel meer binnen. Ze kunnen zo op mensen gericht zijn dat ze zichzelf compleet weggeven, in de ander opgaan, vervloeien met andere mensen. Soms weten ze niet meer wat van hun is en wat van anderen. Ze neigen anderen te willen redden in plaats van te helpen. Hooggevoelige mensen moeten er sociaal gezien op letten grenzen te stellen en afstand te nemen, daar hebben ze moeite mee. Daadkrachtig en assertief optreden vinden ze door hun bewogenheid ook vaak lastiger. Ze laten zich soms emotioneel manipuleren door mensen door hun grote sociale gevoeligheid en hulpvaardigheid. Ze zijn sneller het slachtoffer van mensen die hun grenzen niet respecteren of hen zelfs misbruiken. Ze laten zich sneller intimideren. Je ziet bij veel hooggevoelige mensen dat ze nare ervaringen op dit gebied hebben, in hun jeugd en later. Ze komen op andere mensen te emotioneel over, zeker in kringen waar ratio, korte termijn belangen en prestaties voorop staan en waar emoties worden ontkend of onderdrukt. Dit leidt tot onbegrip en conflicten die hooggevoelige mensen niet altijd thuis kunnen brengen, zeker als kind niet. Ze nemen aan dat anderen net zo emotioneel zijn en net zoveel rekening houden met anderen en het algemene belang dan zijn zelf.


1.8.3

Nadelen emotionele intensiteit bij overprikkeling, moeite met omgaan met emoties en bij trauma

De vele prikkels en daarmee samenhangende intense emoties kunnen tot overprikkeling leiden. Dat gebeurt al snel bij normale prikkels, maar al helemaal bij lastige of pijnlijke kwesties. Negatieve gedachten en negatieve emoties gaan samen en ze raken dan in een vicieuze cirkel, ze komen daar niet makkelijk uit. Hoe emotionele intensiteit uitwerkt, heeft sterk met het verleden te maken. Traumatische ervaringen hakken er diep in. Veel ervaringen die anderen niet als traumatisch ervaren, zijn het voor hooggevoelige kinderen wel. Ze zijn daardoor soms kwetsbaarder in contacten.

Als ze vanuit hun jeugd slecht hebben leren

omgaan met emoties of traumatische ervaringen hebben gehad, proberen sommige hooggevoelige mensen hun emoties soms compleet uit te schakelen of weg te redeneren en te analyseren, totdat het ontploft.

Overprikkeling zorgt dat de emoties teveel worden, dat men ze niet meer goed kan hanteren. De reactie hangt vaak af van de achtergrond, hoe goed ze met emoties hebben leren omgaan. Sommigen kunnen uit hun slof schieten, vechten, anderen zullen zich emotioneel terugtrekken, vluchten of zelfs verstarren. Probeer de vechten vluchtreacties te herkennen in de overprikkelde reacties van hooggevoelige mensen. We komen er later nog op terug. Ze zijn in hun jeugd al “anders” dan de meeste kinderen, omdat hun manier van doen met de grootste groep wordt vergeleken. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat ze zich niet zo druk moeten maken, zich niet moeten aanstellen, een kruidje roer me niet zijn, lange tenen hebbe, ze eens moeten leren opschieten, dat ze het allemaal verkeerd zien, pietluttig zijn, etc. Ze horen dat hun gevoelens niet kloppen of worden tot gedrag gedwongen dat wat voor hen niet klopt: Als ze hun tante geen zoen willen geven, wordt er gezegd: ‘Die tante is wél aardig dus geef haar een kus!” Hierdoor raakt hun innerlijke kompas verstoord. Ze hebben hun oordelend vermogen dan niet goed kunnen ontwikkelen, zijn aan zichzelf en hun capaciteiten gaan twijfelen. Ze kunnen dan sneller van slag zijn, kritiek te persoonlijk opvatten, omdat ze denken dat er iets aan hen niet klopt.


Verlegenheid en angsten komen vooral voor bij hooggevoelige mensen die niet hebben geleerd met emoties om te gaan, hier niet in erkend zijn, geplaagd zijn of traumatische ervaringen hebben. Die mensen passen zich sneller aan en laten anderen over hun grenzen heen gaan, ze leren te pleasen, ze durven geen nee te zeggen. Hier is het overlevingspatroon meer op vluchten gebaseerd. Ze voelen zich vervolgens vaak teleurgesteld in mensen, eenzaam en onbegrepen. Vaak komen ze in schuld- en schaamtegevoelens terecht. Ze vinden zichzelf anders en daarmee verkeerd, zeker als de omgeving negatief op hun emoties reageert. Hun zelfbeeld is dan laag. Hier kan therapie hen ondersteunen. Hun hooggevoeligheid verander je niet want je kan een zenuwstelsel niet veranderen, maar wel de impact van nare ervaringen in relatie met het onbegrip over HSP, die zich kunnen uiten in ineffectieve gedragspatronen en overtuigingen. Dit kunnen angst, verlegenheid zijn als ze tot vluchten geneigd zijn.. Ze kunnen ook in overlevingspatronen terechtkomen die op vechten zijn gebaseerd, zich bewijzen naar anderen toe, competitief worden, zichzelf opjagen, perfectionisme, maar zichzelf er nooit voor waarderen, erg bewust zijn wat anderen van hun denken.. Ze kunnen bij heel zware jeugdervingen extreem angstig worden, gaan claimen of zuigen of drammen om het gemis aan zelfwaarde te verhelpen, overmatig met anderen bezig zijn, zich extreem aanpassen uit angst voor kritiek. Dan kunnen ze zich gaan meten aan anderen, emoties invullen voor anderen, overmatig kritisch en aanvallend worden. Ze verliezen het onderscheid tussen zichzelf en de ander, gaan over grenzen heen. Helaas komt angst en traumatisering bij hooggevoelige kinderen meer voor, omdat alle prikkels en emoties zo sterk binnenkomen en omdat ze in deze maatschappij in een minderheidspositie zijn. Pijn wordt als pijnlijker ervaren dan bij de meeste mensen omdat hun zenuwstelsel zo gevoelig is. Waak ervoor dit niet als klagen of slachtoffergedrag te benoemen. Maak onderscheid tussen de hoogsensitieve ervaring (meer genieten, meer lijden), plus eventuele overlevingsmechanismen en dader/slachtoffergedrag.

Als hulpverlener is het belangrijk onderscheid te maken tussen de kenmerken van hooggevoeligheid op zichzelf en de gevolgen van een negatieve wisselwerking met de omgeving zoals bij miskenning, pesten, trauma, slecht omgaan met lichaam en emoties. De gevolgen zoals verlegenheid en angst zijn te veranderen. Angst en verlegenheid zijn geen kenmerken van hooggevoeligheid. De hooggevoeligheid zelf, de fysieke werking het zenuwstelsel met haar prikkelgevoeligheid, emotionele intensiteit, diepgaand verwerken en gevoeligheid voor overprikkeling is niet te veranderen. Je kunt er wel beter mee leren omgaan.


1.9

Diepgaande verwerking

Diepgaande verwerking ontstaat omdat hersenen meer tijd nodig hebben dan gemiddeld om de toch al grote hoeveelheid zintuiglijke prikkels en emoties te verwerken. Dit verwerken vindt zowel na een ervaring plaats, maar ook ter voorbereiding, dus vooraf en achteraf. Dit betekent dat hooggevoelige mensen vaak een druk hoofd hebben, omdat alle zintuiglijke en emotionele prikkels een plek moeten krijgen en ze alle risico’s en details overwegen. Ze hebben daardoor wat moeite snel te reageren of te schakelen. Spanningszoekers en extraverte HSP zoeken vaak nieuwe ervaringen op, zijn nieuwsgierig van aard. Ze hebbe meestal minder moeite om te schakelen dan de rustzoekers en introverten.

1.9.1 Voordelen diepgaande verwerking Hooggevoelige mensen zijn druk met het verwerken van prikkels en emoties, zowel vooraf als achteraf. Ze onderzoeken en verwerken alles in hun leven uitgebreid, waarbij ze de grote lijnen en de details in de gaten houden. Ze hebben verwerkingstijd nodig om bij te komen na een periode van veel prikkels en emoties. Ze leren hier veel van, dus hun kennis en inzicht is op elk gebied groot, bijvoorbeeld mensenkennis, praktische en theoretische kennis, intuïtieve kennis. Ze gebruiken meestal zowel hun rechterhersenhelft (intuïtie, gevoel, creativiteit) als hun linkerhersenhelft (rationeel denken, analyse), waarbij voorkeur voor de rechterhersenhelft is te ontdekken. Onder hooggevoelige mensen bevindt zich een meer dan gemiddeld aandeel van hoogintelligente of hoogbegaafde mensen, hun IQ en EQ zijn meestal goed ontwikkeld is. Ze betrekken vaker dan gemiddeld het algemeen belang en de lange termijn effecten in hun overwegingen en beslissingen en overzien de gevolgen van beslissingen voor alle betrokken partijen beter.


Ze verwerken informatie, zien verbanden, overzien zaken, weten veel, zijn uitstekend voorbereid op alles. Ze denken na voor ze in actie komen, overdenken mogelijkheden en consequenties uitgebreid, hun acties en keuzes zijn meestal weloverwogen. Al dit onderzoek geeft hen veel kennis en inzicht. Ze plannen ver vooruit, alle details meenemend. Niet alleen hebben ze een brede interesse, maar tevens een diepgaande, ze kunnen zeer geboeid zijn door veel onderwerpen. Het kennisniveau is groot, zowel abstract en concreet. Ze hebben vaak een praktische intelligentie. Bij moeilijke vraagstukken (praktisch, zakelijk, wetenschappelijk, filosofisch, etc.) en traumaverwerking kunnen ze zichzelf en anderen helpen door hun inzichten en hun gevoeligheid voor prikkels en emoties. Er is vaak grote interesse in zaken als psychologie, spiritualiteit, filosofie en wetenschap. Ze zijn geschikt voor onderzoek op elk terrein, of het nu gaat om zelfkennis, mensenkennis, wetenschap, hobby’s, natuurstudies, het occulte, ze kwijten zich graag van hun taak. Ze denken ver vooruit en beoordelen de impact van beslissingen grondig. Daarom zijn het goede adviseurs en strategen. Ze zijn uitstekend geïnformeerd over zaken. Ze doorzien reacties en bedoelingen van andere mensen. Ze zijn goed in dienstverlenende, analytische, commerciële beroepen. Ze willen graag meedenken, bijvoorbeeld in organisaties, maar ook in therapie. Hoge kwaliteit en normen en waarden in werk en relaties staan hoog in het vaandel. Ze willen goed werk leveren. Ze hechten waarde aan goede omgangsvormen en respect, mede gezien de emotionele intensiteit. Ze zijn in relaties diepgaand geïnteresseerd in de beweegredenen van de mensen waarmee ze omgaan en tevens bereid zichzelf te onderzoeken. Ze hebben meer moeite met oppervlakkige contacten, koetjes en kalfjes, al zullen ze dat vanuit sociale overwegingen toch vaak nog proberen. In organisaties dragen ze nieuwe ideeën aan en sturen aan op goede samenwerking. Ze behartigen het belang van alle partijen, staan voor het grote belang. Ze zien hoe het beter kan, zijn op kwaliteit gericht, zowel praktisch als sociaal.

Ze zijn consciëntieus, enthousiaste zoekers naar nieuwe mogelijkheden en

oplossingen. Ze werken graag voor bedrijven die het hoger goed in het vaandel hebben. In risicovolle situaties reageren ze meestal rustig, denken na en neigen in eerste instantie tot het vermijden van risico’s. Naarmate ze meer levenservaring en kennis hebben opgedaan, kunnen ze daadkrachtiger optreden, dan halen ze meer profijt uit hun eerdere ervaringen en overdenkingen. In crisis weten ze zogezegd waar de nooduitgang zit.


1.9.2

Nadelen diepgaande verwerking

Door de vele indrukken en het denken is hun hoofd vaak overmatig druk. Ze kunnen dan teveel naar het mentale neigen, moeilijk tot rust komen, last krijgen van vermoeidheid en gejaagdheid. Ze raken snel overvoerd als ze alle informatie willen ordenen. Dit wordt wel minder naarmate ze meer kennis hebben verzameld en dus minder hoeven na te denken, zijn gaan vertrouwen op hun uitgebreide kennis. Ze neigen soms tot perfectionisme en kritisch zijn, zowel naar zichzelf toe als naar anderen. Ze verdrinken soms in details, zeker als ze weinig tijd hebben of onder druk staan. Keuzes maken is door alle prikkels en emoties lastiger, ze hebben tijd nodig om alles details te ordenen. Het denken kan doorslaan naar piekeren, bij paniek kunnen het niet meer overzien, raken chaotisch.

Omdat ze de grote lijnen, het algemeen belang en de lange termijn meenemen maar ook de details in hun overwegingen, zijn ze vaak persoonlijk minder daadkrachtig en assertief en egocentrisch. Ze hebben moeite te aanvaarden dat andere mensen minder uitgebreid alles overdenken en overwegen. Andersom vinden andere mensen hun diepgang lastig en noemen hen pietluttig. Wat soms gebeurt is dat ze zich voor het karretje laten spannen van mensen die hun goede ideeën beter aan de man kunnen brengen dan zijzelf. Ze worden wegens hun kennis en inzet misbruikt voor persoonlijke doelen van anderen. Ze kunnen verward raken over tegenstrijdige boodschappen van mensen en organisaties. Ze zien door egospelletjes heen, maar willen vaak niet geloven aan dat mensen bijv. oneerlijk zijn. Een ander risico is dat ze met situaties en anderen bezig blijven, zeker als ze emotioneel sterk betrokken zijn, terwijl het hun zaak niet

is.


Ze hebben door hun behoefte aan diepgaand verwerken moeite met werken in organisaties waar een extreem hoog tempo heerst. De valkuil is dat ze maar simpeler werk zoeken om stress te vermijden. Ze nemen dan zelfs genoegen met een saaiere baan, maar dan verpieteren ze uit verveling, of ze krijgen met een hardere bedrijfscultuur van doen. Door hun hoge waarden en normen hebben ze moeite met werken in organisaties waar te weinig kwaliteit, diepgang, uitdaging is en waar een onprettige bedrijfscultuur heerst. Ook een slechts op winst beluste cultuur, met weinig creatieve mogelijkheden en zelfstandigheid botst met hun manier van denken en werken en dan raken ze gestrest. Ze hebben daardoor vaak een voorkeur voor werken als zelfstandige. De spanningszoekers zullen graag steeds nieuwe dingen ondernemen, wat hen veel plezier geeft. Hun zenuwstelsel kan echter net zo goed heftig op te veel prikkeling reageren. Deze mensen zie je veel ondernemen, hooi op de vork nemen en na een tijdje opeens inklappen. Ze moeten dit beter leren doseren.

1.9.3

Nadelen diepgaande verwerking bij overprikkeling

Als het zenuwstelsel van hooggevoelige mensen overprikkeld raakt, functioneren de psychische functies allemaal minder. Die psychische functies zijn zoals we hadden gezien het bewustzijn, denken, geheugen, de wil en de emoties. Ze kunnen dus minder goed denken, hun geheugen hapert. In het algemeen functioneert hun geest dus minder. Ook het verwerken van emoties is lastiger geworden. Dit is ook de reden dat overprikkeling zo lastig voor hen is. Het kan ze onderuithalen.


1.9.4

Overprikkeling

Overprikkeling is de overbelasting van je zenuwstelsel ten gevolge van een overvloed aan prikkels, emoties en het verwerken hiervan. Hoewel overprikkeling geen echte voordelen heeft in de gebruikelijke zin, kun je het als een signaal zien dat je jouw zenuwstelsel hebt overbelast en je tot rust moet komen, of als teken dat je anders met situaties om dient te gaan.

Overprikkeling is te vergelijken met een stressreactie en/of leidt tot een extra stressreactie door a) de heftigheid van de ervaring zelf en b) het oordeel dat hooggevoelige mensen en hun omgeving er op heeft...Omdat overprikkeling ervoor zorgt dat hooggevoelige mensen niet meer goed functioneren, is het belangrijk deze te voorkomen en te weten wat men moet doen als het toch optreedt. Maak er in gedachten geen drama van, ga jezelf er niet om veroordelen over je overprikkeling, want dit geeft alleen maar extra stress. Overprikkeling zorgt dat de goede kwaliteiten van de sensorische sensitiviteit, hun emotionele intensiteit en van hun vermogen tot diepgaand verwerken niet meer uit de verf komen. Dit ervaren hooggevoelige mensen als storend, vooral omdat het verschil tussen hun normale doen en hun overprikkelde staat zo enorm groot kan zijn.. Het lijkt hen soms een soort Jekyll and Hyde effect toe. Als ze overprikkeling nog niet herkennen, ondermijnt dit hun zelfvertrouwen. Zeker als ze veel kritiek erop hebben ervaren in het verleden. Bij hooggevoelige mensen is stress heviger dan bij de meeste mensen. De lichamelijke effecten worden extra waargenomen (pijn, hartkloppingen), de emoties zijn intenser, het toch al drukke hoofd probeert het nog harder te verwerken, waardoor men in een vicieuze cirkel terechtkomt.

Hooggevoelige mensen raken zogezegd gestrest van hun eigen stress, ze gaan de stress circuleren. Om deze reden werken de veel van de geijkte antistress methodieken minder goed als ze eenmaal in deze overprikkelde toestand zijn geraakt. Ze moeten eerst fysiek ontladen, voor bijvoorbeeld aardende, ontspannende of meditatieve oefeningen effect sorteren.

In het volgende hoofdstuk behandelen we stress algemeen en stress en overprikkeling bij hooggevoelige mensen en de manieren om hiermee om te gaan.


1.10 Oefeningen 1. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van hooggevoeligheid volgens Elaine Aron?  Introvert en extravert  Rustzoeker en spanningszoeker  Sensorische sensitiviteit (S), Emotionele intensiteit (E) Diepgaande verwerking (D) en Overprikkelbaarheid (O)  Alle bovenstaande

2. Hoe komt het dan hooggevoelige mensen ‘anders’ zijn dan het leeuwendeel van de mensen?  Ze zijn maatschappelijk in de minderheid en reageren hier verdedigend op.  Evolutionair gezien zijn er twee groepen mensen, degenen die risico’s nemen en mensen die risico’s mijden ten gevolge van de bouw van hun zenuwstelsel.  Hun zenuwstelsel raakt vaker overbelast  Dit is historisch gegroeid vanuit de krijgers en de strategen

3. Wat neemt je gevoelszintuig waar?  Je emoties en fysieke gewaarwordingen  Je gevoelens en gedachten  Tast, druk, temperatuur, pijn en lichaamsstand  Alle drie de opties

4. Wanneer kan emotionele intensiteit een probleem worden voor hooggevoelige mensen?  Bij overprikkeling  Als ze niet goed hebben leren omgaan met emoties  Bij traumatische ervaringen  Bij alle drie de opties


5. Verlegenheid is vaak een vorm van ……………, jezelf bewijzen is vaak een vorm van ……………  Vluchten, vechten  Angst, zelfvertrouwen  Stoornis, kracht  Introversie, extraversie

6. Als hooggevoelige mensen ouder worden…  Krijgen ze steeds meer problemen met overprikkeling  Komen de emoties minder intens binnen  Weten ze beter wat ze aankunnen en besluitvorming wordt sneller  Wordt de gevoeligheid van hun zenuwstelsel minder groot

1.11

Thuisoefening

Maak voor jezelf een overzicht van de vier kenmerken van hooggevoeligheid en kijk hoe dit voor jou uitwerkt. Verdeel het in voordelen, nadelen en bij overprikkeling.

…………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………… www.centrumvoorafstandsonderwijs.be [email protected] +32 3 292 33 30

Afstandsonderwijs = studeren op je eigen tempo Een thuisstudie volgen aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs is de meest flexibele manier om je erkend diploma te behalen. Met een thuiscursus start je namelijk wanneer het jou het beste uitkomt. Je studeert waar en wanneer je wil, en legt examen af wanneer jij er klaar voor bent. Erg handig als jouw leven meer is dan studeren alleen! Tijdens je studie kan je rekenen op de professionele begeleiding van een persoonlijke docent. Met de taken die je docent aan elk hoofdstuk heeft toegevoegd, oefen je jezelf in de praktijk, en bereid je je optimaal op het examen voor. Heb je vragen, of wil je je gemaakte oefeningen uit de cursus laten verbeteren? Dan stuur je je docent een mailtje via het online leerplatform (je krijgt een toegangscode bij inschrijving). In het inschrijvingsgeld is twaalf maanden begeleiding van je docent inbegrepen. Klaar met studeren? Dan leg je examen af op één van onze examenlocaties in Antwerpen, Brussel, Gent of Hasselt. Je hebt vijf jaar de tijd om je examen af te leggen en je beslist zelf wanneer je dit wil doen. Dit kan bijvoorbeeld al na drie maanden, maar ook na een jaar; de keuze is aan jou! Geslaagd? Dan krijg je je diploma binnen de 14 dagen. Je kan hiermee meteen solliciteren als werknemer of als zelfstandige starten (mits je ook een attest bedrijfsbeheer hebt). Al onze diploma’s zijn erkend en zijn een fikse meerwaarde op de arbeidsmarkt. Niet van de eerste keer geslaagd? Geen nood. Je kijkt je examen in, en leert van je fouten. Vervolgens mag je gratis herexamen afleggen. Examen afleggen is trouwens nooit verplicht.


Zes ijzersterke redenen om te studeren aan het CVA 1. Je behaalt een erkend diploma  Het Centrum Voor Afstandsonderwijs bezit het ISO 9001-2008 certificaat. Dit is een onafhankelijk kwaliteitslabel dat elk jaar opnieuw, na een grondige audit, moet worden toegekend. Zowel ons cursusmateriaal als de docenten en de secretariaatswerking kregen en krijgen een positieve beoordeling. Dit is jouw beste garantie voor een kwaliteitsvolle en degelijke opleiding.  Het Centrum Voor Afstandsonderwijs is door een groot aantal beroepsfederaties erkend. Je kan je met je diploma bij deze federaties aansluiten en genieten van allerlei voordelen. Bij werkgevers in verschillende sectoren heeft het diploma een grote troef bij je sollicitatie en biedt het je vaak werkzekerheid.  Bovendien zijn onze diploma’s internationaal erkend door de International Association of Professional Education (IAPE), die alle beroepsopleidingen wereldwijd registreert en accrediteert. De IAPE controleert en beoordeelt de kwaliteit van professioneel onderwijs van instellingen zoals universiteiten, hogescholen, publieke en private opleidingsverstrekkers, docenten en onderwijsinstellingen voor volwassenen. 2. Je kiest voor een praktijk- en jobgerichte opleiding  Al onze opleidingen en cursussen worden ontwikkeld en geschreven door zelfstandige specialisten met jarenlange beroepservaring. Je gaat er meteen mee aan de slag. Dankzij onze jarenlange ervaring weten we precies welke onderwerpen, extra uitleg of praktijkvoorbeelden het verschil maken. Hierdoor bereik je snel je doel: je carrière een boost geven of een nieuwe job vinden.  Het contact tussen jou en je docent is maximaal door gebruik van ons online studentenplatform. Al je vragen zullen binnen de 48 uren worden beantwoord.  Momenteel is er in het bedrijfsleven veel vraag naar goed opgeleide werknemers. Het diploma dat je behaalt is een internationaal erkend diploma. Deze cursus biedt daarom zeer goede perspectieven op de arbeidsmarkt en een groot voordeel tijdens je sollicitatie. Veel afgestudeerde studenten startten reeds hun eigen succesvolle zaak na het volgen van een opleiding bij het CVA. Wij zijn dan ook een echte ondernemersschool die startende


ondernemers met veel plezier begeleidt in hun eerste stappen naar een carrière als zelfstandig ondernemer. 3. Je kiest voor maximale flexibiliteit  Thuisstudie is uiterst flexibel. Jij bepaalt zelf wanneer je studeert, hoe lang, en wanneer je examen aflegt. Je hebt je toekomst dus zélf in de hand! Ideaal als je je studie wil combineren met een job, kinderen of andere activiteiten. 4. Je weet zeker dat je de opleiding kiest die bij je past  Nog vragen? Extra informatie nodig? Kom dan gewoon langs op één van onze inkijklocaties (Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt) voor een adviserend gesprek met één van onze professionele opleidingsconsulenten. Zij helpen jou met veel plezier bij het ontwikkelen van een studietraject dat volledig aan jouw eisen en wensen voldoet. Je kan er ook je volledige cursus inkijken! 5. Je kan boeiende stages lopen  Het CVA helpt je carrière op weg! Heel wat studenten kiezen ervoor om tijdens hun opleiding stage te lopen, ook al is dat in de meeste gevallen geen verplichting. Je docent begeleidt je in jouw keuze van een stageplaats en jouw opleidingsconsulenten brengen de nodige papieren in orde. Een handige manier om praktijkervaring op te doen, waardevolle referenties te krijgen en connecties te leggen! 6. … Dit aan een uiterst scherpe prijs!  Wist je dat het CVA elk jaar meer dan 12.000 studenten telt? Door die schaalgrootte kunnen we jouw cursus tegen een bijzonder scherpe prijs laten drukken en verzenden. Zonder in te boeten op de kwaliteit van het lesmateriaal.  Het examen dat je aflegt op onze school is in je inschrijvingsgeld inbegrepen (inclusief herkansingen!). Geen verborgen kosten bij het CVA!  Je kan mogelijk genieten van extra financiële voordelen bij je inschrijving, zoals de Ondernemerskorting voor startende ondernemers, korting indien meerder familieleden dezelfde opleiding volgen, korting bij het volgen van een studietraject dat bestaat uit meerdere cursussen enz. Bel onze opleidingsconsulenten (03 292 33 30) tijdens je inschrijving om te weten voor welke korting jij in aanmerking komt.


Overtuigd? Start vandaag nog! Schrijf je snel en eenvoudig in: Wie studeert aan het Centrum Voor Afstandsonderwijs heeft een streepje voor. Moderne werkgevers hechten veel belang aan permanente bijscholing en een praktijkgerichte kennis. Onze school bouwde in de loop der jaren op dit vlak een ijzersterke reputatie op. Alle diploma’s die je behaalt via het Centrum Voor Afstandsonderwijs zijn erkend, en verhogen je kansen op de arbeidsmarkt. Jouw keuze gemaakt? Dan hoef je je alleen nog in te schrijven. Je hebt hiervoor 3 opties: 1. Je vult het inschrijvingsformulier in op www.centrumvoorafstandsonderwijs.be 2. OF je mailt naar [email protected] 3. OF je maakt gebruik van het inschrijvingsformulier op de volgende pagina (als je je rechtstreeks op één van onze locaties komt inschrijven). Je inschrijving is pas definitief nadat we ook je cursusgeld ontvangen. Het inschrijvingsgeld voor de cursus HSP – Omgaan met hooggevoeligheid bedraagt €229 en bevat de kostprijs van het cursusboek, de begeleiding van jouw docent en het (her)examen bij ons op school. Na ontvangst van je inschrijvingsgeld krijg je van ons een bevestigingsmail. Je krijgt je cursus dan binnen de week toegestuurd, zodat je meteen aan de slag kan! Veel succes!


INSCHRIJVINGSFORMULIER THUISSTUDIE HSP – OMGAAN MET HOOGGEVOELIGHEID Naam: Voornaam: Straat + Huisnummer: Postcode + Gemeente: Telefoon: GSM: E-mailadres: Geboortedatum: Heb je bij ons al een cursus gevolgd?

JA - NEE

Wens je een factuur na je betaling?

JA - NEE

Bij ja, vul hier je bedrijfsnaam en BTW-nummer in: O Ik ga akkoord met de algemene voorwaarden zoals ze vermeld staan op onze website.

(handtekening)

Je inschrijving is pas definitief nadat we ook je inschrijfgeld ontvangen. Het inschrijvingsgeld voor de cursus HSP – Omgaan met hooggevoeligheid bedraagt €229 en bevat de kostprijs van de cursus, de begeleiding van je docent en je examen bij ons op school (en eventuele herexamens).

Veel succes met je opleiding en je verdere carrière!


Proefhoofdstuk HSP Omgaan met hooggevoeligheid

Recommend Documents