Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) Afdeling interne geneeskunde
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is PDS?
3
Behandeling van PDS
4
Wat kunt u zelf doen?
5
Behandeling met medicijnen
6
Uw vragen
8
Bijlage
9
Notities
10
2
Uw arts in Medisch Centrum Alkmaar (MCA) heeft vastgesteld dat uw klachten het gevolg zijn van het Prikkelbare Darm Syndroom, of kortweg PDS. In deze folder vindt u uitleg over PDS, de behandelmogelijkheden en over wat u zelf kunt doen om uw klachten te verminderen.
Wat is PDS?
Verder kan het zijn dat u last heeft van: • moeheid;
PDS is de aanduiding voor klachten die
• winderigheid;
het gevolg zijn van een overgevoelige
• opgeblazen gevoel en/of opgezette
darmwand en/of verstoorde
buik;
bewegingen van de darm. PDS is een
• slijm bij de ontlasting;
zeer veel voorkomende aandoening
• misselijkheid en/of maagklachten;
die veel klachten kan veroorzaken. De
• slikklachten en/of een brok in de keel;
belangrijkste klachten zijn buikpijn en
• rugklachten;
problemen met de ontlasting: diarree
• spierpijn;
of juist verstopping. Vaak ontstaan of
• gewrichtsklachten;
verergeren klachten in periodes van
• problemen met plassen;
stress of drukte. PDS is een chronische
• hoofdpijn;
aandoening. Wel kunnen de klachten een
• problemen met de menstruatie;
tijd lang helemaal verdwijnen. Maar er zijn
• pijn bij of na seksuele gemeenschap.
ook mensen die voortdurend last hebben van klachten door PDS.
Oorzaken van PDS
PDS werd voorheen ook wel een
Hoe PDS precies wordt veroorzaakt is
spastische dikke darm of spastische colon
niet bekend. Waarschijnlijk gaat het om
genoemd.
een combinatie van factoren waarbij een gestoorde beweging van de darm en/of
Symptomen van PDS
een extra gevoelige darmwand een rol
De belangrijkste symptomen van PDS
spelen. Verder zijn de volgende factoren
zijn buikpijn, gasvorming, diarree en
mogelijk van invloed op het ontstaan van
verstopping.
klachten: 3
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
• een darminfectie (voedselvergiftiging):
drie volgende klachten en/of symptomen
mensen geven vaak aan dat de klachten
heeft:
zijn begonnen na een darminfectie
• de pijn wordt minder nadat u ontlasting
of voedselvergiftiging (er is nog aanvullend wetenschappelijk onderzoek nodig om dit met zekerheid vast te kunnen stellen); • een abnormale verwerking van prikkels
heeft gehad; • een veranderde frequentie van de stoelgang door diarree of obstipatie; • de vorm van de ontlasting is veranderd: te hard of te waterig.
in het maagdarmkanaal en mogelijk ook in de hersenen, waardoor mensen
Symptomen die de diagnose PDS verder
met PDS eerder pijn en/of prikkels in
ondersteunen en versterken zijn:
de darmen ervaren (ook hier wordt veel
• slijm bij de ontlasting;
onderzoek naar gedaan).
• een opgeblazen gevoel en opgezette buik.
Verder kunnen emoties, spanningen en nervositeit - oftewel stress - de klachten
Als de klachten ook kunnen wijzen op een
verergeren.
andere aandoening, dan moet die eerst worden uitgesloten.
Wanneer kan de diagnose PDS worden gesteld? Medisch specialisten maken voor het
Behandeling van PDS
stellen van de diagnose PDS gebruik van een wereldwijd vastgestelde richtlijn
Er is nog geen goede behandeling voor
(Rome criteria). Volgens deze richtlijn
PDS. Wel hebben veel mensen met PDS
kan de diagnose PDS worden gesteld
baat bij aanpassing van de voeding en/
als u tenminste gedurende een half jaar
of andere leefregels. Verder kunnen PDS-
klachten heeft.
klachten worden behandeld met:
Een andere belangrijke aanwijzing is dat
• pijnstillers en/of medicijnen voor een
de klachten tenminste gedurende drie maanden actief zijn geweest.
beter ontlastingpatroon; • hypnotherapie of bekkenfysiotherapie
Nog een derde belangrijke aanwijzing
(u heeft hiervoor een verwijzing nodig
voor PDS is dat u tenminste twee van de
van uw huisarts).
4
Wat kunt u zelf doen?
koffie, vruchtensappen en alcohol; • stop met roken: nicotine is een
In de eerste plaats is gezonde voeding erg belangrijk. De basisregels van de Schijf van Vijf zijn daarbij een goed uitgangspunt: • eet gevarieerd;
PDS-trigger; • gebruik geen grote hoeveelheden onoplosbare vezels als zemelen; • gebruik dagelijks niet meer dan tachtig gram vet;
• eet niet te veel en beweeg voldoende;
• eet niet te heet en niet te koud;
• gebruik minder verzadigd vet;
• eet geen sterk gekruid voedsel;
• eet volop groente, fruit en brood;
• eet geen fastfood;
• ga veilig met voedsel om.
• gebruik drie hoofdmaaltijden per dag, met name het ontbijt is erg belangrijk
Door gevarieerd te eten, is de kans het grootst dat u alle voedingsstoffen
voor de spijsvertering; • beweeg elke dag dertig minuten
binnenkrijgt die nodig zijn voor een
matig intensief: dit is goed voor de
gezond lichaam. Voor een optimale
darmwerking;
werking van de darm zijn groente, fruit en
• eet langzaam, kauw het eten goed
peulvruchten bovendien belangrijk. Ze
en eet in een rustige, ontspannen
bevatten veel (oplosbare) voedingsvezels
omgeving (niet achter uw bureau op het
waardoor de darm goed werkt en de
werk of voor de televisie);
ontlasting soepel blijft.
• ga bij aandrang naar het toilet; • draag geen strakke kleding;
Voeding- en leefstijladviezen voor vermindering van uw klachten De volgende adviezen voor gezonde voeding en leefstijl kunnen uw PDSklachten helpen voorkomen en verminderen:
• gebruik geen laxeermiddelen zonder voorschrift van uw arts; • gebruik geen sennepeulen zonder overleg met uw arts; • voorkom stress en/of leer hier adequaat mee om te gaan.
• drink veel, minimaal twee liter per dag; • eet twee stuks fruit per dag en tweehonderd gram groente; • gebruik geen grote hoeveelheden
Voedingsmiddelen die de darm prikkelen Sommige voedingsmiddelen prikkelen de darm en kunnen onder andere 5
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
winderigheid bevorderen. Wees daarom
Houd een eetdagboek bij
matig met:
Met de juiste voeding kunt u uw klachten
• koolsoorten (uitgezonderd bloemkool
voor een groot deel terugdringen. Welke
en broccoli);
producten en voedingsmiddelen klachten
• prei en ui;
veroorzaken, is per persoon verschillend.
• peulvruchten zoals linzen, bruine
Om na te gaan waar u last van krijgt, kunt
bonen, witte bonen en kapucijners;
u een eetdagboek bijhouden. Door elke
• onrijp fruit;
dag te noteren wat en hoeveel u eet,
• koolzuurhoudende dranken;
kunt u zorgvuldig in kaart brengen welke
• bier;
producten klachten veroorzaken. Door het
• versgebakken brood;
invullen en nalezen van dit eetdagboek
• koffie;
krijgt u bovendien een goed beeld van uw
• chocolade;
voedingspatroon en welke gewoonten uw
• vet gebak;
klachten eventueel negatief beïnvloeden.
• suikerrijke producten;
Denk bijvoorbeeld aan het drinken van
• kunstmatige zoetstoffen en
koffie op de nuchtere maag of het drinken
suikervervangers zoals sorbitol en
van koolzuurhoudende dranken terwijl u
xylitol.
veel last heeft van winderigheid.
De gevoeligheid is per persoon
In de bijlage vindt u een voorbeeld van
verschillend. Een diëtist kan u helpen bij
een eetdagboek.
het vinden van de specifieke producten die u niet verdraagt. Onder andere met behulp van een eetdagboek (zie bijlage).
Behandeling met medicijnen
U kunt zonder verwijzing zelf een afspraak
Medicijnen tegen verstopping
maken met een zelfstandig gevestigd
• Bulkvormers:
diëtist. Vergoeding van een diëtist is
dit zijn middelen die net als natuurlijke
opgenomen in de basisverzekering. Kijk
oplosbare voedingsvezels zorgen voor
voor adressen op www.kiesbeter.nl of
een goede darmwerking en soepele
www.goudengids.nl.
ontlasting. U kunt de bulkvormers oplossen in water, yoghurt of sap.
6
Het is belangrijk dat u bij bulkvormers
Medicijnen tegen diarree
extra veel drinkt, omdat ze averechts
• Diarree-remmers:
werken als ze in de darm niet
gebruik diarree-remmers niet dagelijks,
voldoende vocht kunnen opnemen.
tenzij uw arts dit voorschrijft. Deze
Bulkvormers kunnen zonder problemen
medicijnen bieden vooral uitkomst op
langdurig worden gebruikt omdat ze de
vakantie of als u een dagje uitgaat.
darm niet prikkelen. • Vochtbinders:
• Bulkvormers: behalve bij obstipatie (verstopping)
dit zijn middelen die vocht vasthouden
kunnen bulkvormers ook helpen bij
in de darm waardoor de ontlasting
diarree: ze zorgen er dan voor dat de
zachter wordt.
ontlasting wat vaster wordt.
• Contactlaxantia: dit zijn middelen die de darmbeweging
Medicijnen tegen buikpijn en
activeren. Ze hebben een sterk laxerend
darmkrampen
effect. Deze middelen zijn in het
• Pijnstillers:
algemeen niet geschikt voor langdurig
u kunt zelf paracetamol innemen tegen
gebruik. Er zijn namelijk aanwijzingen
de pijn. Zo nodig kan uw huisarts een
dat ze het slijmvlies in de darmwand
sterkere pijnstiller voorschrijven.
beschadigen.
• Medicijnen tegen darmkrampen: deze medicijnen verbeteren de
Wees voorzichtig met sennepeulen
bewegingen van de darm waardoor
Wees voorzichtig met ‘natuurlijke’
darmkrampen kunnen verminderen.
laxerende middelen op basis van
• Antidepressiva:
sennepeulen die u bij de drogist,
een lage dosis van deze medicijnen
apotheek of reformzaak kunt kopen.
vermindert de gevoeligheid van de
Gebruik ze niet te vaak en niet te
darm voor pijnprikkels waardoor
lang achterelkaar. Ze kunnen een
uw klachten kunnen verminderen.
blijvende stoornis in de peristaltiek
Deze medicijnen worden alleen
en pigmentering (verkleuring van het
voorgeschreven bij hevige klachten
darmslijmvlies) veroorzaken. Overleg
en/of als andere behandelingen geen
daarom altijd eerst met uw arts.
effect hebben.
7
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
Hypnotherapie en bekkenfysiotherapie
Uw vragen
Het kan zijn dat u baat heeft bij hypnotherapie of bekkenfysiotherapie.
Met vragen of voor meer informatie kunt
U heeft hiervoor een verwijzing nodig van
u contact opnemen met de polikliniek
uw huisarts.
interne geneeskunde/MDL (130). Dat kan op werkdagen van 9.00 tot 16.00 uur,
Hypnotherapie
telefoon (072) 548 33 24.
Er zijn hypnotherapeuten die gespecialiseerd zijn in de behandeling
Patiëntenvereniging
van PDS. Tijdens de behandeling
Voor meer informatie en
leert u hoe u uw darmen positief kunt
lotgenotencontact kunt u ook terecht bij
beïnvloeden. Veel mensen hebben baat
de patiëntenvereniging
bij deze behandeling.
Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging (PDSB):
Niet alle zorgverzekeraars vergoeden de behandeling door een hypnotherapeut.
PDS Belangenvereniging
Informeer daarom van tevoren of u de
Postbus 2597
behandeling vergoed krijgt.
8901 AB Leeuwarden www.pdsb.nl
Bekkenfysiotherapie Bekkenfysiotherapie is een speciale vorm van fysiotherapie, die zich richt op training van de bekkenbodemspieren. Klachten als verstopping, hevige aandrang en ongewild verlies van ontlasting kunnen veroorzaakt worden door problemen met bekkenbodemspieren. Deze klachten gaan vaak samen met onder andere pijn bij het vrijen, moeite met plassen en urineverlies. In sommige gevallen kan bekkenfysiotherapie ook PDS-klachten verminderen. 8
Bijlage Voorbeeld van een eetdagboek Wat?
Hoeveel?
Klachten?
Ontbijt
Tussendoor
Middagmaaltijd
Tussendoor
9
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
Avondmaaltijd
Tussendoor
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
10
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
Colofon Redactie:
afdeling interne geneeskunde
afdeling communicatie Vormgeving:
beeldgroep MCA
Oplage:
50 / 1e druk
Druk:
Ricoh
Artikelnummer: 160069 / 2013.12
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 11
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44
mca.nl
