MEDISCH CENTRUM
Prikkelbare Darm Syndroom
2
Wat is een prikkelbare darm? We spreken van het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) of spastisch colon wanneer iemand gedurende tenminste 12 weken in de loop van het jaar buikklachten en problemen met de ontlasting heeft, vaak met pijn op wisselende plaatsen in de buik, nadat andere -eventueel ernstige- aandoeningen uitgesloten werden. Een syndroom is een groep van klachten die vaak samen optreden.
Wat zijn de verschijnselen? De volgende klachten kunnen gedurende jaren regelmatig terugkomen: • • • •
een vervelend of opgeblazen gevoel in de buik, aanhoudende zeurende onderbuikspijn of heftige buikkrampen pijn die overal in de buik kan zitten en eventueel verandert van plaats klachten die soms kunnen verbeteren na de ontlasting onregelmatige ontlasting in de vorm van verstopping, diarree of een afwisseling van beide.
Andere klachten die er bij kunnen horen zijn: moeheid, misselijkheid, winderigheid of een gespannen gevoel in de buik. De klachten kunnen na het eten of na de ontlasting verergeren of juist minder worden. De klachten kunnen per persoon verschillen. Sommige mensen hebben weinig klachten en kunnen er goed mee leven. Anderen hebben soms zulke heftige klachten dat ze hun dagelijkse bezigheden tijdelijk moeten onderbreken. Hoe de klachten verlopen is moeilijk te voorspellen. Soms zijn er langere perioden geen of weinig klachten, soms kunnen de klachten ineens heel heftig zijn.
Hoe ontstaat het? Hoe klachten van een prikkelbare darm ontstaan is niet duidelijk. Het lijkt er op dat bij PDS de hersenen extra alert zijn voor wat er in de darmen gebeurt. Prikkels in de darmen worden direct door je hersenen opgemerkt. Je darm lijkt extra gevoelig en beweeglijk. De klachten kunnen na een darminfectie (bijv. buikgriep) verergeren. Bij sommige mensen lijken de darmen sterk te reageren op prikkels zoals drukte of spanningen. Wanneer de PDS-klachten verergeren, kan dat erop wijzen dat een bepaalde situatie stressvol is.
1
Adviezen
2
•
Als je je zorgen maakt over je klachten, dan is het goed om hierover te praten met je arts. Indien nodig kunnen er mits enkele eenvoudige onderzoeken andere lichamelijke aandoeningen uitgesloten worden. Ongerustheid kan ervoor zorgen dat je klachten verergeren en je ongerustheid verder toeneemt. De klachten en de zorgen hierover versterken elkaar en je komt terecht in een vicieuze cirkel. Je arts bekijkt of dit een rol speelt en hoe je de opeenvolging van ongerustheid en klachten zelf kan doorbreken.
•
Probeer eventueel vermijdingsgedrag te verminderen. Als je bijvoorbeeld niet naar sociale activiteiten gaat omdat je niet zeker weet of daar wel een goed toilet in de buurt is, dan mis je misschien gebeurtenissen die je juist wat afleiding kunnen geven. Als je stress ervaart wanneer je naar een onbekende omgeving moet, dan kunnen PDS-klachten verergeren. Probeer toch wat meer deel te nemen aan die activiteiten. Bouw je sociale activiteiten gradueel op door bijvoorbeeld met iemand af te spreken dat je maar een halfuurtje naar een feest gaat. Bij een volgende gelegenheid kan je dan eens langer proberen te blijven. Durf gerust te vragen of er ergens, weg van alle drukte, een toilet is waar je zo nodig even naartoe kan.
•
Pak stress aan. Zoals bij bijna elke ziekte kunnen stress en de klachten elkaar versterken. Bedenk waar de stress vandaan komt. Bespreek het met je arts. Maak eventueel vooraf een dagboekje: schrijf op wanneer je spanningen of stress voelt en waar het minder van wordt.
•
Ook voor mensen met PDS is het belangrijk om volwaardige voeding te nemen. Veel patiënten met PDS mijden bepaalde voedingsmiddelen zoals bijvoorbeeld kool, paprika, peulvruchten, ui, koolzuur, melkproducten, koffie, suiker, zoetstoffen, vet of citrusvruchten omdat ze merken dat die bij hen meer klachten geven. Of dit wel degelijk de klachten vermindert, is tot nu toe niet wetenschappelijk bewezen. Indien je bepaalde voedingsmiddelen niet meer neemt (bijv. melkproducten), is het verstandig om eens met een diëtist te bespreken hoe je ontbrekende voedingsbestanddelen kan compenseren. Een evenwichtig eetpatroon met minstens drie maaltijden per dag is ook voor patiënten met PDS van belang. Daarbij is het belangrijk om voldoende oplosbare vezels (vooral vezels uit groenten en fruit) op te nemen via de voeding en genoeg te drinken.
•
Zes van de tien mensen met PDS zeggen dat niet al te inspannende regelmatige beweging de buikpijn en darmklachten vermindert. Kijk eens hoe het zit met jouw dagelijkse beweging thuis, op school of op je werk. Als je weinig beweegt, probeer dan eens af en toe wat te gaan wandelen. Kijk wat dat met je klachten doet. Stop niet bij de eerste buikkramp maar probeer voorzichtig op te bouwen.
Medicatie Eventueel kan je medicatie innemen om de klachten tijdelijk te verminderen. Vezelsupplementen, pepermuntolie en spasmolytica zijn bewezen effectief bij patiënten met PDS. •
• •
• •
•
Vezelsupplementen (vooral oplosbare vezels zoals psyllium) verhogen de darmperistaltiek en kunnen zo helpen bij constipatie. Tegelijk kunnen ze ook meer volume geven aan dunne ontlasting, waardoor diarree wat kan verminderen. Bij hoge doses kunnen vezels wel winderigheid veroorzaken. Spasmolytica werken in op de spieren in de darmwand en kunnen helpen bij darmkrampen. Ze worden best een 20-tal minuten voor elke maaltijd ingenomen. Pepermuntolie bevat naast sterke antimicrobiële eigenschappen als voornaamste actief bestanddeel menthol, een stof met krampwerende werking. Het wordt in de vorm van capsules ingenomen, die in hun geheel ingeslikt worden zonder vooraf te kauwen, 1 uur vóór elke maaltijd, gedurende 1 maand. Bij een goed effect, kan de behandeling herhaald worden. Probiotica kunnen mogelijks verlichting brengen bij sommige mensen met PDS-klachten maar er is nog onvoldoende bewijs dat ze wel degelijk helpen. Loperamide vermindert de darmperistaltiek en wordt enkel gebruikt wanneer diarree op de voorgrond staat en in bepaalde situaties (bijv. wanneer er geen toilet in de buurt is). Bedenk dat loperamide ook flinke verstopping kan geven en hierdoor weer veel klachten kunnen verergeren. Bij aanhoudende of terugkerende klachten, kunnen bepaalde antidepressiva verlichting geven .
Hoe gaat het nu verder? Als je eenmaal weet dat je PDS hebt, geeft dat al wat duidelijkheid en rust. Het is goed om dan af te spreken hoe het verder gaat. Vaak is er behoefte aan meer gesprekken, uitleg en een plan om met de klachten te leren omgaan. Als je veel last hebt van je PDS-klachten kan een verwijzing naar een diëtist of een psycholoog nuttig zijn. Indien je bloed of slijm verliest met de ontlasting, als je ontlastingspatroon opeens anders wordt dan je gewend bent of als je onbedoeld veel gewicht verliest, raadpleeg je best je arts. Deze klachten horen niet bij PDS en er kan dan wat anders aan de hand zijn.
3
Referenties • • •
4
NHG patiëntenfolder: prikkelbare darmsyndroom, mei 2012 NHG standaard: Aanpak van prikkelbare darmsyndroom, Huisarts en Wet 2012 Folia Pharmaceutica: behandeling van prikkelbare darmsyndroom, november 2009
5
Studeer je als KU Leuven-student op een andere campus in Vlaanderen, dan kun je enkel daar terecht voor medische en psychotherapeutische dienstverlening.
Deze folder is gedrukt op CyclusPrint, papier van 100% gerecycleerde vezels. Studentenvoorzieningen KU Leuven werkt voor het Medisch en Psychotherapeutisch Centrum samen met de sociale voorzieningen voor studenten Groep T (inter S), Luca – Campus Lemmens Instituut en Vlerick Leuven Gent Management School.
v.u.: Jan De Vriendt, Naamsestraat 80, 3000 Leuven
STUDENTENVOORZIENINGEN Medisch Centrum Van Dalecollege Naamsestraat 80 bus 5415 3000 LEUVEN, België tel. + 32 16 32 44 20 fax + 32 16 32 44 14
[email protected] www.kuleuven.be/gezondheid
