Preek over Psalm 119 : 97 Blij op weg met het ABC van Gods wet Liturgie zondagmorgen 24 juli 2011 (Nieuwleusen)
welkom + mededelingen kerkenraad; stiltemoment; gezongen votum; vredegroet; gezongen amen Dank U voor deze nieuwe morgen Tien Geboden (NT) + Galaten 5 : 1, 13-14, 16, 22-23 Waar God de Heer zijn schreden zet gebed inleiding op de schriftlezing
Z
Gezang 132 : 1A, 2-5 M/V, 6A
Z
Lied 305 : 1,2
L
Psalm 119 : 1-16 eventueel: luisteren: Psalmen voor Nu 119, couplet 1-2 Psalm 119 : 7,12 Zegen uw knecht die Gij uw wil gebiedt Psalm 119 : 33-48 Psalm 119 : 21,30 De wet, o HEER, die Gij aan mij beveelt Psalm 119 : 1-3, 9-10,17-18,47-48 > 97 preek Psalm 19 : 4,6 De dienst aan God de HEER dankzegging en voorbede collecte: noodhulp voor hongerend Afrika Gezang 133 : 3,4,5 Door U geschapen om voor u te leven zegen met gezongen amen
Z L Z T Z
Z
Thema en verdeling Blij op weg met het ABC van Gods wet Bijzonderheden powerpoint: ja (apart op te vragen bij ds. KvH) bijbelvertaling is gedeeltelijk aangepast (zie inleiding op de schriftlezing en p. 7) Na de eerste lezing kan er geluisterd worden naar CD 4 van Psalmen voor Nu, “Geen woord teveel”, laatste nr. voordat de gemeente zelf zingt uit de bekende berijming. Wel zelf zorgen voor die CD! Psalm 119 : 1-3, 9-10,17-18,47-48 > 97 1 2 3
Gelukkig wie de volmaakte weg gaan en leven naar de wet van de H EER , gelukkig wie zijn richtlijnen volgen, hem zoeken met heel hun hart. Zij bedrijven geen onrecht, maar gaan de wegen die hij wijst.
9 10
Hoe kan wie jong is zuiver leven? Door zich te houden aan uw woord. Met heel mijn hart heb ik u gezocht, laat mij niet afdwalen van uw geboden.
17 18
Wees goed voor uw dienaar – dan zal ik leven en mij houden aan uw woord. Neem de sluier van mijn ogen – dan zal ik zien hoe wonderlijk mooi uw wet is.
47 48
Ik verheug mij in uw geboden, ik heb ze lief. Ik reikhals naar uw geboden, ik heb ze lief. Uw wetten blijf ik overdenken.
97
Hoe lief heb ik uw wet, heel de dag is hij in mijn gedachten.
Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
1
Inleiding op de schriftlezing Ik kan me niet voorstellen dat u Psalm 119 thuis ooit helemaal achter elkaar hebt gelezen. Heel verstandig! Psalm 119 is als een trommel met allerlei lekker snoep: niet achter elkaar door opeten, maar stuk voor stuk, goed proeven, en ervan genieten, Nu heb ik afgelopen week veel ahw “gesnoept” van psalm 119. Ik heb de woorden geproefd en beluisterd. Dan ontdek je mooie dingen. Allereerst iets over de vorm. Psalm 119 is ingedeeld in 22 groepjes van telkens 8 verzen. In totaal 176 verzen. Elk groepje wordt wel strofe genoemd. In de NBV is dat aangeven door tussen elke strofe een sterretje (*) te zetten.
dia 1
Elke strofe begint met een letter van het Hebreeuwse alfabet, dat 22 letters heeft. Alle 8 verzen in elke strofe beginnen met dezelfde letter: Vers 1-8 beginnen met de alef (A), vers 9 -16 met de beet (B), enz Heel knap om zo de psalm kunstig te rangschikken. Anders gezegd: Psalm 119 is een alfabetische psalm. dia 2 Met een technische term heet dat een achrostichon. net als psalmen 25 en 37. - noot NBV) Dat alfabetische zag je nooit in onze bekende vertalingen (NBV, NBG,SV). Het aardige is dat je het wél ziet in 2 nieuwe versies van psalm 119: 1) de Naardense bijbel (2004) : kunstig, soms ook gekunsteld.
dia 3
2) verder op een CD van Psalmen voor nu, [2008]. Psalm 119 – met de titel geen woord teveel - heeft daar 22 coupletten, elk couplet heeft 2 regels die met een letter van het alfabet beginnen. Nog één ding wat u en jij moet weten bij psalm 119: Waarom telt elke strofe 8 verzen? dia 4 Waarschijnlijk omdat er 8 verschillende woorden gebruikt worden voor de wet (Thora) van God. ‘t Gaat om de woorden belofte, bevelen, geboden, regels, richtlijnen, voorschriften, wetten en woord. Met die 8 woorden varieert de dichter dat ene thema: hoe lief heb ik uw wet! (119:97) Het spat van de psalm af, hoe blij de dichter is met de wet van God en met de God van de wet. Ps. 119 geeft ons het ABC van het wandelen/leven met God. [3 min] *** We beginnen met de eerste schriftlezing: Psalm 119:1-16 (strofe 1-2) (in de mix van NBV/Naardense Bijbel) [1.15 min]
dia’s 5-8
Dan luisteren we naar PvN 119 over hetzelfde deel – houd uw bijbel erbij [2.00 min] om dan zelf te zingen een volgend deel (strofen 3-4) Psalm 119:7,12 [2.30 min]
dia’s 9-12 …
*** De tweede Schriftlezing is- Psalm 119 : 33-48 (strofe 5-6), waarna we zingen uit het volgende deel: Psalm 119 : 21 en 30
[1.15 min] [2.30 min]
…
[totaal ca. 10 min]
T
Psalm 119 : 1-2, 9-10, 17-18, 47-48 > 97
Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
2
Preek Gemeente, jongelui, geliefd door Jezus Christus,
Blij op weg met het ABC van Gods wet. Dat is het thema voor deze preek over een gedeelte van Psalm 119, het gouden alfabet. dia 13 Niet zonder reden, preek ik daarover zo vlak aan het begin van de zomervakantie. Velen van ons gaan komende tijd weken op reis met vakantie – sommigen zijn al vertrokken. Eindelijk vrij, van school of van je werk, eindelijk vrij van verplichtingen in je agenda: vergadering zus, bezoek zo. Even loskomen van alle routine en sleur. Blij op weg! We hebben lang genoeg gewerkt en geleerd, geld opzij gelegd om er een paar weken even helemaal uit te gaan: ook om uit eten te gaan, terrasje, uitgaan. En dat is een ieder van ons gegund. Maar… hoe gaan we weg in deze bizarre dagen? a) Concreet denk ik aan onze luxe: met auto, tent, caravan, bus of vliegtuig naar camping, hotel of appartement; reizen maken waar je vroeger alleen maar van kon dromen. Honderden euro’s p.p. Wij met onze welvaart – jong en oud - kunnen gaan waar we willen, geven onze euro’s makkelijk uit. Maar deze week - en vandaag met de collecte – wordt je bepaald bij al die miljoenen mensen in oostelijk Afrika die bedreigd worden door hongersnood. Laten we van ons vakantiegeld ook royaal aan dit doel geven. Niet als afkoop. Wel als blijk van verbondenheid met de nood van medemensen. b) Denk ook aan de 110 miljard die Europa wil lenen aan het bijna failliete Griekenland, om onze euro te redden. En wij leven gewoon door, en hopen maar dat die mensen weten wat ze doen. c) Denk ook aan Noorwegen, waar ruim 90 jongeren de dood vonden op een kamp van een politieke partij. Een idioot die ze neerschiet. Wat een tragedie! Ben je bij elkaar als jongeren, dan dit. Beseffen wij wel, dat als wij weggaan het niet vanzelfsprekend is dat je weer thuis komt? Stel dat jou iets overkomt, hoe staat ’t er dan voor met jouw leven, ook tegenover jouw Schepper? Dat brengt me bij hoe ik net begon: vakantie= eindelijk vrij zijn. Inderdaad, een heleboel dingen hoeven even niet, of op een lager pitje. Maar één ding blijft overeind, en daar verandert de vakantie niets aan: je bent een kind van God, geroepen om vrij te zijn. (Galaten 5)
dia 14
Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde. Hoe gaan we als ouders op vakantie straks? Ga je blij op weg, met het ABC van Gods wet? Is het 2-3-4 weken zonder kerkgang o.i.d., wat ik wel eens hoor? Blijft je bijbel thuis of dicht? Eten en drinken we ons weer rond en vol? Met welke mentaliteit gaan we als jeugd weg, als je met elkaar op reis gaat? Straks bloemetjes buiten zetten? Leve ‘t feesten? Bijbel thuis, voorbehoedsmiddelen mee? Nee, ik weet dat niet iedereen zo gaat of doet; zo negatief denk ik niet bij voorbaat. Maar ik weet van mezelf, van verhalen van andere (nu ouders) hoe je ver van huis, in zomerse sferen, zo maar lichtzinniger kunt worden. Verleidingen kunnen op je afkomen. “De zonde spreekt haar vleiend woord, waarnaar ook een gereformeerde graag hoort” (Ps. 36) Ver van huis verleg je maar zo je grenzen: met drinken, flirten, op seksueel gebied. Vrij van regels en geboden van thuis, vrij van Gods geboden. Leve de vrijheid! (denk je). Zo komen we bij Psalm 119. Hoe gaat u/jij jij de volmaakte weg? (119:1) dia 15 Dat heeft kennelijk te maken met gelukkig zijn. En dat is iets wat de HERE ons gunt! Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
3
Maar dan wel op zíjn manier. Onze manier is vaak kortzichtig, naar onszelf toe gericht: waar word IK blij en gelukkig van? En dat botst maar zo op wat de HERE leert in de bijbel. Dat proef je ook in Psalm 119:1-2: gelukkig wie de volmaakte weg gaan en leven naar de wet van de HEER, gelukkig wie zijn richtlijnen volgen, Hem zoeken met heel hun hart… Het valt ons van nature niet mee naar Gods wet te leven, naar het ABC- van Gods Woord. wil je je AAN Gods wet houden, dan moet je VAN die wet gaan houden. dia 16 Omdat je daarin Góds liefde en zorg voor ons proeft: Hij wil ons geluk, niet ons ongeluk. Dat moet een mens leren. Daarom laat God ons zijn wet aldoor horen. Daarvoor wil/moet God mijn hart veranderen. En ik moet mij altijd weer bekeren tot Hem. Wij horen zo’n 52 keer de wet van de HEER per jaar, en toch… hoe vaak denk je niet: Bah!, ik mag ook niets, of ik moet iets juist wel. Daar word ik niet blij van! Ik ben niet vrij met die 10 geboden, en zoveel meer! Dan schuif je maar zo Psalm 119 aan de kant: “hoe bestáát het dat die dichter die wet van God – of hoe ze ook heten: regels, richtlijnen, geboden, enz. – zo gaaf vind? Die man is wereldvreemd…” De vertaling wet is wat ongelukkig: die wekt indruk dat het om geboden en regels gaat, waarvan je het nut niet altijd inziet. Nu geeft God in zijn wet ook wel regels en geboden. Maar ten diepste gaat ‘t om iets anders: God geeft ons zijn wet= zijn weet, zijn thora. Thora betekent onderwijs. Niet in de zin van op school zitten, taal leren en sommen maken. Nee, het gaat om praktische, liefdevolle onderwijzing, leren hoe je leven moet. Gods trekt met zijn onderwijs met ons mee; zo leidt en beschermt Hij ons. Gods wet is dan ook dat God bevrijdend en liefdevol aanwezig is in ons leven: ik ben de HEER, uw God die u bevrijd heb… Ik heb je lief!! Daarom begint deze psalm (net als ps. 1 en 32 ook met gelukkig. Gelukkig ben je als God je zijn onderwijs geeft. Dan ga je goed op weg, ook in vakantietijd. Blij op weg met het ABC van Gods wet: A: Al wie met God op weg gaat, is gelukkig te prijzen dia 17 Hoe kan wie jong is zuiver leven? verzucht en vraagt psalm 119:9. Da’s best moeilijk, b/z. De samenleving kent geen grenzen, vindt alles normaal. Dat gaat onze jeugd niet voorbij. Trouwens, ook de ouderen niet. Ik las gisteren bv. dat christenen steeds gemakkelijk op zondag gaan winkelen, nu er in heel wat plaatsen regelmatig koopzondagen zijn. Of ergens gaan eten. Hoe houd je je levenspad zuiver? Niet alleen rond het 4e gebod, maar naar álle geboden? Wel, zegt psalm 119 in allerlei variaties: zoek je vreugde bij God! hoe lief heb ik uw wet! Leer het ABC en ook het XYZ van Gods liefde kennen in de hele bijbel! Wees er blij mee! De dichter heeft er al iet van geproefd, en weet hoe moeilijk het soms is Gods wet te volgen. Maar ons natuurlijk verarmd of gevoel is ook geen goed kompas. Dat is alleen Gods wet. Zonder Gods geboden, en woorden verdwaal je in het leven, raak je van de goede weg af. Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
4
Dat weet de dichter. En daar bidt hij intensief en hartstochtelijk om in deze psalm. Hij weet: de bijbel is geen pakket wetten en regels van God die ikzelf in praktijk kan brengen. Hij beseft: alleen door de Heilige Geest kan ik die weg van Gods geboden gaan. Daarom zijn onophoudelijke gebeden: dia 18 9x laat mij niet zondigen, afdwalen/afwijken, niet aarzelen, U niet vergeten of verlaten. 8x maar geef mij wél: inzicht, HERE 8x leer mij uw paden/wegen 20x doe mij leven 16x red en help mij Ja, er gebeurt iets in je leven,als de Geest van God de wet in je hart schrijft! Dan zal ik dia 19 12x mij in U verheugen, als uw dienaar (13x) 21x mij houden aan uw geboden 6x groeien in verlangen om uw wil te doen 12x uw woorden overdenken 11x U volgen en u zoeken (6x) 14x uw geboden liefhebben met heel mijn hart, 15x óók als anderen mij hoogmoedig neerdrukken of vernederen. Hier is iemand aan ‘t woord, die dicht bij God leeft. Die God prijst om zijn trouw, zijn genade! iemand die beseft: als ik niet aldoor weer bijtank bij Hem, me laat warmen door zijn liefde, raakt mij geloofstank leeg, word ik een koude, kille gelovige. Iemand die leeft in een relatie van vertrouwen, afhankelijkheid, toewijding aan God. Iemand die écht wil leven met God, wát anderen er ook van zeggen of vinden. Hoe houd je je levensweg zuiver in je jonge leven? (Ps. 119:9-10). Hier is het antwoord: Door je te houden aan Gods Woord, hem te zoeken met je hart. Door te bidden: laat me niet afdwalen van uw geboden. Blij op weg met het ABC van Gods wet: B: Blijf bij Gods woord, dan leer je zuiver te leven voor God dia 20 Als ‘t gaat om gehoorzaamheid aan de bijbel, dan blijkt mijn leven en vooral mijn hart erg weerbarstig te zijn. Dan blijkt het leven vol verleiding te zijn. Maar ook dat is psalm 119 niet vreemd. Daarom ook die verzen uit Ps. 119:17-18: Wees goed voor uw dienaar – dan zal ik leven en mij houden aan uw woord. Neem de sluier van mijn ogen – dan zal ik zien hoe wonderlijk mooi uw wet is.
Vooral v. 18 is zo raak. Wat zijn wij van onszelf bijziend, blind! Wij zien niet, willen niet zien hoe mooi en opbouwend, hoe geweldig Gods onderwijs is. Ons harde en koppige hart wil er niet aan. Daarom moet de HG mijn ogen openen, wil ik gaan inzien dat Gods wet geen wetboek van strafrecht is, maar een boek vol liefde, een licht op mijn pad, De dichter weet maar al te goed hoeveel bedrieglijke wegen er zijn en vraagt God om hem daar ver van te houden (119:29). Hij weet maar al te goed van de neiging naar winstbejag en de leegheid die de wereld biedt. Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
5
Hij heeft absoluut niet de illusie dat hijzelf wel weerstand kan bieden tegen de verleiding en de leegheid die hem bedreigt. Daarom bidt hij God (119: 36-37 > 119:14 berijmd): “Bewaar mijn oog, dat niet de valse schijn, dat niet de lege vreugde mijn hart bewege, slechts in uw spoor kan leven leven zijn”. Wie goed leest vanuit NT, die ziet dat ‘t hier ten diepste over Jezus Christus gaat. dia 21 Jezus is niet gekomen om de wet- de thora- buiten werking te stellen, maar om die tot volheid te brengen (Matt. 5:16). Zo komt ons leven tot z’n doel/bestemming. Jezus is het levende Woord, waardoor God ons aanspreekt, redt, leidt en kracht geeft. Jezus spreekt woorden van eeuwig leven, die wij overdenken. Hij is de weg, de waarheid en het leven; in Jezus zien we de échte Waarheid en Wet. We verwonderen ons erover hoe wonderlijk mooi zijn leven is, hoe inspirerend, hoe uitnodigend om na te volgen: “Heer, ik wil U volgen, U liefhebben, gaan op de weg van uw geboden, want U geeft mij ruimte (32,96). Heer, verlaat me niet, geef mij inzicht door uw Geest!” Blij op weg met het ABC van Gods wet, betekent dan ook: C: Christus alleen laat me zien hoe wonderlijk mooi Gods woord is
dia 22
Ja, dan wil je verder in je leven op weg met Gods woord. Niet alleen het ABC, maar ook de andere letters gaan spellen, DEF…t/m Z. Dan gaat de bijbel voor je leven, steeds meer. Dan is dat Woord als een lied dat telkens zingt in je hoofd (54), je helpt om te leven met God. Hoe lief heb ik uw wet, heel de dag is hij in mijn gedachten (Ps. 119:97) Thuis, maar ook onderweg, op vakantie. 47 48
Ik verheug mij in uw geboden, ik heb ze lief. Ik reikhals naar uw geboden, ik heb ze lief. Uw wetten blijf ik overdenken.
Velen van ons gaan op vakantie. Eindelijk vrij. Neem van deze preek mee: VRIJ ben je pas echt, als je BLIJ bent Gods wet, ja met Christus. Hij had alles over uit liefde voor zijn Vader, Hij deed de geboden uit liefde tot God en tot ons. laten wij zo zijn liefde proeven, ernaar verlangen om ook aan zijn leven deel te krijgen. Psalm 119 nodigt ons uit om te wandelen/ te leven met God door Jezus Christus. Het is een oefenlied om je te trainen in het geloof, om Jezus te volgen. Om God te zoeken in je leven, je vakantie, van A-Z Leer zo het ABC van Jezus’ onderwijs A: Al wie met God op weg gaat, is gelukkig te prijzen dia 23 B: Blijf bij Gods woord, dan leer je zuiver te leven voor God C: Christus alleen laat me zien hoe wonderlijk mooi Gods woord is Als je zo leeft en op weg gaat, dan woont God in ons midden, dan wandel je met Hem. Dan verwacht je alles van Hem en God zal ’t zegenen. Amen 2152 woorden
Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
6
Psalm 119 : 1 – 8 (mix NBV-Naardense Bijbel) Strofe 1 – letter aleph (Hebreeuws)/ a (NL) 1 Al wie volmaakt van weg zijn: gelukkig die wandelen naar de wet van de HEER. 2 Al wie zijn richtlijnen volgt: gelukkig die Hem zoeken met heel hun hart! 3 Ach nee, onrecht bedrijven zij niet, maar zij wandelen op zijn wegen. 4 Al uw regels hebt U geboden, opdat wij ons eraan houden. 5 Ach, waren mijn wegen toch recht, om mij aan uw wetten te houden. 6 Aan schaamte zou ik voorbij zijn, als ik uw geboden in acht neem. . 7 Als ik uw rechtvaardige voorschriften leer, breng ik U dank met een oprecht hart. 8 Aan uw wetten zal ik mij houden – verlaat mij dan niet voorgoed.
Psalm 119 : 1 – 8 (Psalmen voor Nu) Strofe 1 – letter aleph (Hebreeuws)/ a (NL) 1 Als iemand eerlijk leeft en met het woord van God vertrekt, 2 dan komt zo iemand goed terecht met regels, die God geeft. 3 Als iemand goed geluisterd heeft, dan wijst God zelf de weg. 4 De eerste regel van de wet is: luister naar de wet. 5 Dus als ik op uw regels let en kijk waar ik mijn voeten zet, 6 mij afvraag wat uw woord mij zegt, dan kom ik goed terecht; 7 en als ik goed heb opgelet, dan zingt uw wet in mij. 8 Ik heb uw woord. Ik houd uw wet. Maar ga niet bij mij weg.
Psalm 119 : 9 - 16 (mix NBV-Naardense Bijbel) Strofe 2– letter beth (Hebreeuws)/ b (NL) 9 Bij wat houdt een jongere zijn leven zuiver? Door zich te houden aan uw woord. 10 Ben ik niet met heel mijn hart U gaan zoeken? Laat mij niet afdwalen van uw geboden. 11 Beloften van U heb ik in mijn hart geborgen, zo zal ik niet tegen U zondigen. 12 Begroeten mag ik U, gezegende HEER, onderwijs mij in uw wetten. 13 Breeduit vertellen mijn lippen wat uw mond ons voorschreef. 14 Blij ben ik op de weg van uw richtlijnen, als was ik onmetelijk rijk. 15 Bepeinzen wil ik uw regels, het oog gericht op uw paden. 16 Bij uw wetten vind ik vreugde, uw woord zal ik niet vergeten.
Psalm 119 : 9 – 16 (Psalmen voor Nu) Strofe 2– letter beth (Hebreeuws)/ b (NL) 9 Bij wie kan ik als kind terecht, Wie helpt mij aan de wet? 10 Ik zal U zoeken, Heer, wijst U mij met uw woord de weg. 11 Bij U heb ik iets moois gehoord, nu houd ik uw gebod. 12 Mijn God, ik noem U goed. Mijn God, dat kan ik met uw woord. 13 U brengt uw lippen bij mijn oor: U legt uw woorden in mijn mond 14 Ik lach, omdat uw regel geldt en dat telt meer dan geld. 15 Ik denk steeds aan uw woord, ik volg de letter van uw wet. 16 Ik houd van heel uw woord, U hebt geen woord teveel gezegd.
Psalm 119 : 97
preek 454 / K. van Hoek
7
