POWER FOR HEALTH: Macht en een goede gezondheid, een onafscheidelijk koppel
Inhoudstafel I. De coulissen van de macht 1. Quiz : Onze gezondheid, gegijzeld door de politiek? 2. Brainstorming : Een krachtmeting 3. Reportage : Achter de schermen van de macht
II. De weg naar macht 1. Dilemma's: Ontwikkelen of helpen? 2. Matching: Empowerment en actoren 3. Empowerment Café : De success stories 4. De probleemboom: Zet die hersencellen aan het werk!
I. DE COULISSEN VAN DE MACHT
1. QUIZ : Onze gezondheid, gegijzeld door de politiek?
Gezondheid, een politieke keuze? ●
Biologische factoren?
●
levensomstandigheden?
●
Sociale factoren : sociaal beleid, economische relaties en politieke maatregelen -> Sociale determinanten van gezondheid
Gezondheid, een politieke keuze? ●
●
Politieke keuzes geleid door economische belangen Globalisering ongelijkheid
en
liberalisering
=
sociale
Vraag 1 In 1960 bezat de rijkste 20% van de wereldbevolking 30 keer meer dan de armste 20%. Hoe was deze verhouding in 1997 ? a. 5 keer meer b. 25 keer meer c. 53 keer meer d. 74 keer meer
Vraag 1 ●
●
●
●
Antwoord : 74 keer meer 20 laaste jaren : inkomst van de 1% rijskste is ↗ 60% De armsten : 1,15 dollars/dag 2012 : inkomst van de 100 rijkste mensen = 240 milard $ → 4 X uitroeiing van het armeode probleem
●
Ongelijkheid van inkomsten = negatieve impact op de gezondheid
Vraag 2 Wat is de levensverwachting in Japan, Brazilië en Indië en in verscheidene Afrikaanse landen? a. 50 – 66- 57- 60 b. 85- 56- 75- 40 c. 80- 72 – 63- 50 d. 88- 70- 75- 55
Vraag 2 Antwoord : Japan 80 jaar, Brazilië 72 jaar, Indië 63 jaar en in verscheidene Afrikaanse landen onder de 50 jaar -> verschil in overlevingskansen afhankelijk van het land
Vraag 3 Hoeveel keer heeft Marie, geboren in Brussel, meer kans om de leeftijd van 5 jaar te bereiken, in vergelijking met Charles, die het licht zag in een achtergestelde buurt van Kinshasa? a. 17 keer meer b. 42 keer meer c. 10 keer minder d. 36 keer minder
Vraag 3 Antwoord : 42 keer meer kans ●
●
●
In Congo: 168 kinderen op 1000 sterven voor hun vijfde verjaardag Een leefbaar gezinsinkomen verdubbelt de levenskansen van een kind Bij families met een hoger opleidingsniveau, liggen de overlevingskansen drie keer hoger
Vraag 4 In 25 minuten fiets je van Somers Tower, in het centrum van Londen, naar Hampstead, een rijke wijk in het noorden van de stad. Hoeveel verschilt de levensverwachting tussen die twee punten? a. 60 en 85 jaar b. 70 en 70 jaar c. 70 en 85 jaar d. 70 en 80 jaar
Vraag 4 Antwoord : 70 en 80 jaar
Vraag 5 Hoeveel verschilt de levensverwachting van de zwarte Amerikanen in het centrum van Washington en van die van de blanken in Montgomery County, ten noorden van de stad? a. dezelfde b. maximum 5 jaar c. 15 jaar d. minstens 20 jaar
Vraag 5 Antwoord : minstens 20 jaar ●
●
Gezondheid van de rijken = beter dan die van de armen Verschillen in gezondheid= te vermijden, onrechtvaardig en onaanvaardbaar → belang van politieke keuzes
Good Practices : Cuba ●
Sociale revolutie 1959 : gezondheidszorg voor iedereen
●
Overheden → bevorderen van de gezondheid
●
participatiev gezondheidsbeleid → gelijkheid en toegankelijkheid
Vraag 6 Is de kindersterfte in Cuba hoger, lager of gelijk aan die in de Verenigde Staten? a. 4,83/1000 geboortes vs 5,98/1000 b. 3,85/1000 vs 2,58/1000 c. 4,83/1000 vs 4,83/1000 d. 5,86/1000 vs 4,85/1000
Vraag 6 Antwoord : Cuba in 2012 = 4,83 voor 1000 geboortes en Verenigde Staten = 5,98 voor 1000 geboortes ●
●
●
Het vaccinatieniveau in Cuba = behoort tot de hoogste van de wereld levensverwachting = 78 jaar (zoals VS) Overheidsinvesteringen ? In 2011 = 430 dollar per inwoner (10 % van het BBP). Amerikaanse overheid = 8.608 dollar per inwoner (17,9 % van het BBP )
Vraag 7 In Venezuela heeft Hugo Chavez de sociale uitgaven verhoogd naar 60,6%, voor een totaal van 772 miljard dollar. Hoeveel is de armoede er tussen 1996 en 2010 gedaald? a. Ze is gedaald van 70,8% in 1996 naar 62% in 2010 b. Ze is gedaald van 70,8% in 1996 naar 55% in 2010 c. Ze is gedaald van 70,8% in 1996 naar 35% in 2010 d. Ze is gedaald van 70,8% in 1996 naar 21% in 2010
Vraag 7 Antwoord : Ze is gedaald van 70,8% in 1996 naar 21% in 2010 ●
●
●
Extreme armoede : gedaald van 40% in 1996 naar 7,3% in 2010 Ongelijkheid afgenomen met 54% Chavez -> inkomsten van de PDVSA, de oliemaatschappij van de Staat, voor infrastructuur en sociale diensten. Via belastingen, op tien jaar tijd : 251,7 miljard opgehaald -> gratis onderwijs vanaf de kleuterschool tot en met de universiteit. De werkloosheid is gedaald van 11,3% naar 7,7%; de sociale zekerheid dekt nu twee keer meer burgers dan vroeger: de staatsschuld is gekrompen van 20,7% tot 14,3% van het bnp (bruto nationaal product); de economische groei bedraagt 4,3% per jaar.
Vraag 8 Na de afzetting van de sjah, een Iraanse dictator, in 1979, werd er op het platteland van Iran een gezondheidspreventieprogramma opgestart. Hoeveel is de kindersterfte er gedaald of gestegen tussen 1970 en 2000? a. het is gedaald van 122 naar 86,3 per 1000 geboortes b. het is gedaald van 122 naar 56,7 per 1000 geboortes. c. het is gedaald van 122 naar 28,6 per 1000 geboortes. d. het is gedaald van 122 naar 13,5 per 1000 geboortes.
Vraag 8 Antwoord : het is gedaald van 122 naar 28,6 per 1000 geboortes Kinderen jonger dan vijf jaar : het sterftecijfer daalde van 191 naar 35,6 op 1000 ● Plan voor geboortebeperking : in 20 jaar tijd, het aantal kinderen per vrouw daalde van 6,2 naar 2,1 ● Alfabetiseringsgraad bij jongens : van 59 % in 1976 naar 81 % in 1996. Bij meisjes, van 35 % in 1976 naar 74,5 % in 1996 In 1986, 167 971 universiteitsstudenten. In 2001: anderhalf ● miljoen ●
2. BRAINSTORMING : Een krachtmeting
Machtsevenwicht en sociale ongelijkheden ●
Internationaal niveau : ●
Wereldeconomie hoofdzakelijk door het IMF, de Wereldbank en de WHO geregisseerd (G8?)
●
●
●
Gebrek aan evenwicht in de beslissingen tussen de verschillende landen BV : Europese stemmen bij beslissingen van het IMF = 32% vs 11% BRICS Specifieke economische belang
Machtsevenwicht en sociaal ongelijkheden ●
Op nationaal niveau ●
2000 : 1% rijkste mensen = 40% van de rijkdom
in de wereld = ook binnen landen ●
Slogan « 99% vs 1% »
Wat is de ideale verhouding om dit spel te winnen?
Kijken we nu even terug naar het echte leven. Waaruit kan iemand genoeg kracht halen om als enige zijn belangen te laten gelden boven die van tien anderen?
●
Elite = geld
●
Bijvoorbeeld: VS ●
●
●
2010 : financiële crisis → lonen ↘ (vooral voor de armen) De armste 24 miljoen mensen = lonen ↘ met 10% en de 400 rijksten met 4% Voor de crisis: –
60 % hadden 65% van hun bezit in huis
–
1% rijkste: het grootste deel van hun geld in marktaandelen en in het bedrijfsleven -> ineenstorting vastgoed = verlies aan rijkdom
Kennen jullie voorbeelden waar de meerderheid van het volk het pleit wint?
Staking van het bagagepersoneel bij Swissport ●
●
●
●
●
●
1,5 ton bagage en goederen te lossen met twee personen → overtreding CAO 2012 : stakingsoverwinning van 5 dagen → degelijke werkomstandigheden Onderhandelingen tussen vakbonden en directie : geen success Vergadering kabinet van de minister intentieverklaring ondertekend (niets concreet) Staatssecretaris van mobiliteit heeft met dwangsommen voor de stakers gedreigd Onderhandelingen tussen vakbonden en CEO Swissport : success
3. REPORTAGE : Achter de schermen van de macht
Kunnen jullie het concurrentieprincipe op bedrijfsniveau uitleggen?
Concurrentie ●
Onderneming = + winst → competitief zijn
●
Mogelijkheden : - ↓ productiekosten – –
↓ lonen of ontslag werknemers ↓ grondstoffenkosten
- onderneming gaat op zoek naar andere marktsegmenten
Kunnen jullie de definitie geven van een monopolie?
Monopolie ●
Sommige ondernemingen = economische reuzen → monopolie : ze zijn gedeeltelijk of volledig nog de enigen die het(/de) product(en) waarin ze zich hebben gespecialiseerd produceren en verkopen → bv : Monsanto (GGO leader : 70% marktaandeel)
Wat was in 2011 de omzet van de Royal Dutch Shell en het nominale bbp van Noorwegen?
Antwoord: respectievelijk 484,49 miljard dollar en 479 miljard dollar Onderneming
Omzet in 2011 (in miljard dollar)
Nominaal BBP in 2011 (in miljard dollar)Landen
Land
Royal Dutch Shell (1ste)
484,49
479
Noorwegen
Exxon Mobil (2de)
452,93
425
Oostenrijke
Wal-Mart Stores (3de)
446,95
422
Zuid-Afrika
/
/
529
België
Lobby ●
●
●
Bemiddelaars tussen de multinationals en de beleidsmakers Beinvloedt wetten, normen en beslissingen Middelen? conferenties, amendementen op wetsontwerpen, deelnames aan studiegroepen, enz. -> duur
●
Onjuiste vertegenwoordiging van het geheel aan bedrijven
Vidéo : Le pouvoir des multinationales aux USA - ALEC mis a jour « De macht van Multinationals in de VS-ALEC geupdate »
Hoe voelen jullie je na het zien van dit fragment? Wat is jullie persoonlijke indruk?
Weten jullie hoe zo'n lobbygroep te werk gaat? Verbaast deze manier van besluitvorming jullie (met weinig actoren en achter gesloten deuren)?
Lobby ●
Vertegenwoordiging van iedere sectoren
●
Aanwezig bij elke politieke «gebeurtenis » bv : Monsanto en Shell in de klimaattop Rio+20
Kennen jullie de financiële waarde van de diverse multinationals die lid zijn van de ALEC?
Financieel belang
Hoe zouden jullie de term vrijhandelsakkoord definiëren?
Vrije handel ●
Goederen en diensten, en soms mensen kunnen, vrij circuleren binnen een bepaalde geografische zone
●
Vrije toegang tot informatie
●
Eliminatie van douanebarrières
●
Argument : stimulatie van de economische ontwikkeling op lange termijn
Vrijhandelsakkoord ●
Coderingsinstrument van de vrije handel
●
Regels en voorwaarden van de handel
●
●
Onomkeerbaar : akkoord ondertekend = de landen zijn verplicht de inhoud ervan te respecteren, er is geen weg terug Verschillende vormen : ●
de bilaterale handelsovereenkomsten tussen twee landen
●
de oprichting van vrijhandelszones zoals de Europese Unie
●
de multilaterale overeenkomsten die op niveau van de Wereldhandelsorganisatie worden afgesloten
Wisten jullie dat multinationals zich dankzij de vrijhandelsakkoorden in andere landen kunnen vestigen om er te profiteren van goedkope arbeid en grondstoffen?
Vrijhandelsakkoord ●
●
NAFTA : relocatie van amerikaanse ondernemingen naar Mexico (arbeidskrachten zo'n zes tot tien keer goedkoper dan in de Verenigde Staten) Mali: Voor iedere dollar die de staat krijgt, gaan er naar schatting 3,5 naar de mijnbouw multinationals -> goedkope arbeidskrachten + grondstoffen = competitieve multinationals
Hebben jullie een idee van de mogelijke impact van deze vrijhandelsakkoorden op de bevolking?
NAFTA ●
●
Negatieve gevolgen : voeding, werk, energie en de bankensector bv : werk ●
3500 maquiladoras
●
Lage loonkosten + lage transportkosten
●
Schending van arbeidsvoorwaarden
●
Zone van geweld en rechteloosheid
●
Afhankelijkheid van de noord-amerikaanse conjunctuur
●
Impact in VS
Wat vinden jullie van het feit dat bij het nemen van politieke beslissingen, persoonlijk winstbejag zwaarder weegt dan het verlenen van openbare diensten (onderwijs, sociale zekerheid, gezondheidszorg, enz.) ?
Denken jullie dat dit ook bij ons het geval is?
Lobby in Brussel ●
●
Brussel : tussen 15.000 en 20.000 mensen voor ongeveer 2.500 lobbyorganisaties Video: The Brussels Business
-> Wie staat er echt aan het hoofd van de Europese Unie?
II. DE WEG NAAR MACHT
1. DILEMMA'S: Ontwikkelen of helpen?
"Het heeft geen zin om over empowerment te spreken met mensen die honger hebben. »
“Om er zeker van te zijn dat een project goed loopt, moeten we zelf medewerkers of expats ter plaatse sturen”
“We moeten er zeker van zijn dat onze hulp effectief de meest kwetsbare groepen bereikt."
« Wanneer de civiele maatschappij een innovatief ontwikkelingsmodel voorstelt, kan de staat zich hierop inspireren en het model dupliceren. Het is zo dat de situatie werkelijk zal veranderen. »
« Ontwikkeling begint van onderuit. Het lokale niveau is het meest geschikte om mensen te helpen. »
"Het gebrek aan middelen in onderwijs is het grootste probleem van de ontwikkelingslanden. Dit probleem moet eerst aangepakt worden."
2. MATCHING : Empowerment en actoren
Wereldbank Empowerment is the process of increasing the capacity of individuals or groups to make choices and to transform those choices into desired actions and outcomes. Central to this process are actions which both build individual and collective assets, and improve the efficiency and fairness of the organizational and institutional context which govern the use of these assets.”
Oxfam “Empowerment involves challenging the forms of oppression which compel millions of people to play a part in their society on terms which are inequitable, or in ways which deny their human rights.”
IFAD “Empowerment is about people taking control over their lives. It is about people pursuing their own goals, living according to their own values, developing self-reliance, and being able to make choices and influence – both individually and collectively - the decisions that affect their lives. Empowerment is a process, which can be long and complex. For women and men to be empowered conditions have to be created to enable them to acquire the necessary resources, knowledge, political voice and organizational capacity.”
UNESCO « No one can empower another: only the individual can empower herself or himself to make choices or to speak out. However, institutions including international cooperation agencies can support processes that can nurture self-empowerment of individuals or groups”
Michelle Obama “I left a job at a law firm for a career in public service, working to empower young people to volunteer in their communities. Because I believe that each of us - no matter what our age or background or walk of life - each of us has something to contribute to the life of this nation.”
Bill Clinton “It turns out that advancing equal opportunity and economic empowerment is both morally right and good economics, because discrimination, poverty and ignorance restrict growth, while investments in education, infrastructure and scientific and technological research increase it, creating more good jobs and new wealth for all of us.”
Naomi Klein
“When Nike says, just do it, that's a message of empowerment. Why aren't the rest of us speaking to young people in a voice of inspiration?”
Bill Gates
“As we look ahead into the next century, leaders will be those who empower others.”
Gloria Steinem
“Power can be taken, but not given. The process of the taking is empowerment in itself »
3. EMPOWERMENT CAFE : De success stories
4. PROBLEEMBOOM: Zet die hersencellen aan het werk!
