Postbus AH Dordrecht Hellingen 20

Stadswerken

Postbus 318 3300 AH Dordrecht

Aan de leden van de commissie Wonen en Leefbaarheid

Bezoekadres Hellingen 20

Telefoon 078-6398342 Fax 078-6398333 E-mail

[email protected]

Behandeld door P. Fokkens

Datum 10 april 2003

Onderwerp Campagne Stichting Nederland Schoon

Ons kenmerk SW/BB-1442

Geachte leden van de commissie, In de vergadering van uw commissie van 9 oktober 2002 heeft wethouder Veldhuijzen naar aanleiding van vragen van de heer Staat toegezegd informatie te sturen over de landelijke campagne van Stichting Nederland Schoon en de rol van de gemeente om in te haken op de campagne. Op verzoek van de heer Veldhuijzen stuur ik u hierbij deze informatie. De inzet van Stadswerken is thans gericht op de voorzieningen (afvalbakken). Overwogen wordt een nieuw model afvalbak aan de huisstijl toe te voegen voor onder meer de binnenstad en het aantal afvalbakken uit te breiden. Indien voor een nieuw model afvalbak wordt gekozen, zullen wij u hierover informeren. Hoogachtend,

Het college van burgemeester en wethouders, Namens deze, ^„ __________ ........... .....

Weeda Hoofd Beleid en Beheer

Pagina 1 van 1

A

overleg

NederlandSchoon Gemeente Dordrecht T.a.v.: College van Burgemeester en Wethouders Postbus 8 3300 AA DORDRECHT

Betreft:

Den Haag, 26 februari 2003

Mogelijkheden voor gemeenten om aan te sluiten bij landelijke mediacampagnes over zwerfatVal

Geacht College, Januari jl. hebben VROM en de VNG u gevraagd gebruik te maken van de mogelijkheden die het deelconvenant zwerfafval biedt, om bij te dragen aan het verminderen van de hoeveelheid zwerfafval en het creëren van een schone leefomgeving. Voor meer informatie werd verwezen naar de VNG, het AOO en Nederland Schoon. In dit kader informeren deze drie organisaties u graag via deze brief over de komende landelijke communicatieactiviteiten op het gebied van zwerfafval en de mogelijkheden voor gemeenten om hierbij aan te sluiten. Wie ergert zich niet aan de rommel die achteloos op straat wordt gegooid. Niemand wil wonen, werken en recreëren in een vervuilde leefomgeving. Een schone leefomgeving kan bereikt worden door een gezamenlijke inspanning van bedrijfsleven, overheden en consumenten. Bij de bestrijding van zwerfafval wordt onder andere ingezet op voorlichting om gedragsverandering bij burgers en consumenten te realiseren. Nederland Schoon heeft de problematiek breed onder de aandacht gebracht via een massamediale campagne, met als slogan 'Met hetzelfde gemak gooi je het in de afvalbak' en met allerlei posters met het motto "afval zwerft langer dan je denkt". In 2003 staan weer verschillende campagnes gepland. Gemeenten kunnen op lokaal niveau veel doen om zwerfafval succesvol aan te pakken. Voorlichting op gemeentelijk niveau is nodig om burgers te blijven motiveren. Als u meelift op de massamediale aandacht kunt u de resultaten van uw lokale activiteiten vergroten. Daarnaast kunt u door gebruik te maken van landelijke reeds beschikbare middelen uw eigen inspanningen beperken. Overzicht mediacampagnes en middelen In de bijlagen bij deze brief informeren we u over de planning en inhoud van de mediacampagnes in 2003 en de beschikbare campagnemiddelen voor gemeenten. De eerste mediacampagne start al op 23 maart. Verder geeft de bijlage u een goede indruk van de inhoud en vorm van deze campagnemiddelen en hoe u deze op lokaal niveau kunt inzetten en aanpassen. U kunt de middelen bestellen bij Nederland Schoon.

A

CO' overleg

NederlandSchoon Activiteiten 2003 De aanpak van zwerfafval gaat verder dan alleen de communicatiecampagnes. Om gemeenten hierbij te ondersteunen voeren we in 2003 een aantal activiteiten uit. Het AOO stelt begin augustus een handreiking voor een gestructureerde aanpak van zwerfafval voor gemeenten beschikbaar. Hiermee kunt u de gemeentelijke situatie analyseren, uw ambitieniveau vaststellen en uw prioriteiten bepalen (welke locaties/hot spots en welke doelgroepen). Vervolgens kunt u gebruik maken van de door Nederland Schoon ontwikkelde hulpmiddelen. Nederland Schoon ontwikkelt standaardpakketten van maatregelen voor de aanpak van zwerfafval bij verschillende doelgroepen en hot spots. Deze gemeentepakketten zich richten op voorlichting, voorzieningen en verbaliseren. Ze zijn te bestellen via www.nederlandschoon.nl. Daarnaast stelt het AOO als kennisintermediair informatie over landelijke en gemeentelijke projecten beschikbaar via www.afvalscheiding.info. In oktober (donderdag 16 oktober 2003) wordt door het AOO, de VNG en Nederland Schoon een landelijk congres zwerfafval voor gemeenten georganiseerd. Bestuurders en beleidsmedewerkers worden geïnformeerd over de laatste stand van zaken en de producten die gemeenten ter beschikking staan bij de aanpak van zwerfafval (handreiking aanpak zwerfafval, gemeentepakketten, beoordelingsbestekken, subsidiemogelijkheden e.d.). Belangstellenden kunnen (e-mail)adresgegevens mailen naar [email protected], o.v.v. congres zwerfafval. Wij zullen u dan op de hoogte houden. Ook willen wij graag van u vernemen naar welke afdeling en personen binnen uw gemeente informatie over zwerfafvalbeleid en communicatie verstuurd moet worden. Graag (email)adresgegevens mailen naar bovengenoemd e-mailadres o.v.v. contact personen zwerfafval. Wij hopen van harte dat u wilt bijdragen aan het verminderen van zwerfafval en hierbij gebruik wil maken van de mogelijkheden die wij bieden. Met vriendelijke groet, VNG AOO Nederland Schoon

NederlandSchoon

Overzicht beschikbare campagnematerialen voor gemeenten Stand van zaken per 21 februari 2003

1. AANSLUITEN BIJ LANDELIJKE MEDIA ACTIES Op dit moment staan een aantal landelijke mediacampagnes reeds ingepland. De definitieve startdatum is telkens onder voorbehoud en hangt af van de uiteindelijke afspraken met reclame- en mediabureau's. In alle gevallen gaat het om communicatie gericht op het bekendmaken van de zwerfafval boodschap "met hetzelfde gemak, gooi je 't in de afvalbak", gecombineerd met informatie over de vergankelijkheidtijd van blikjes, patatbakjes, etc. Nederland Schoon heeft hiermee als doel, naast het ontwikkelen van bewustwording over het probleem zwerfafval bij alle burgers van Nederland, het creëren van momentum voor projecten en campagnes op lokaal niveau. Naast out-door communicatie via billboards, abri's e.d. wordt ook gebruik gemaakt van TVen radiocommercials, alsmede staat een actie met reclame op internet op stapel. Gemeenten kunnen desgewenst met eigen initiatieven aanhaken bij deze planning; Nederland Schoon heeft zelf eveneens een aantal initiatieven gepland die projectmatig op verschillende plekken in Nederland zullen worden ingezet (zie het volgende hoofdstuk). Onderstaand schema geeft begin, doorlooptijd en einddatum weer van de diverse landelijke campagnes:

week

Internet commercials

13

24/3-18/4

Outdoor campagne

Radio commercials

TV commercials

Verschijning Nederland Courant

24/3-11/4

14

7/4-25/4

15 16

16/4

17 18 19 20 21 22

27/5-6/6

23 24

9/6-29/6

25 26

23/6-11/7

27 28 29 30 31

28/7-14/9

32 33 34 35

25/8-7/9

36 37 38 39 40 41

15/9-28/9 22/9-12/10 30/9

Schoon

2. SPEERPUNT PROJECTEN NEDERLAND SCHOON HET STRANDPROJECT; Mei t/m augustus 2003 • • • • • • • • •

Beachcontest (Uitroepen van schoonste en smerigste strand van Nederland) Strandregels (Welk gedrag wil je wel/niet?) Campagne(strandposters in lijn met algemene campagne) Strandconvenant (lokaal convenant; 50 % minder ZA) Afvalzakjes (voorziening tussen badlaken en afvalbak) Opruimacteurs (op hoogtijdagen ludiek opruimen) Bedrijven in actie (gezamenlijke actie of elke maand een bedrijf) Avontuur aan zee (bestaand, gewaardeerd lespakket inzetten) Week van de zee (kick-off en activiteit met de zoutbus)

HET SCHONE SPORTVELD Mei t/m augustus 2003 • • • •

I.s.m. NOC-NSF en NISB speciale sportposter voor in kantines ontwikkeld Brief over zwerfafval naar alle accommodatieclubs Inventarisatie/enquête 'Hoe doe je dat nou? Via KNVB Workshop met sporters over zwerfafval

SPEELTUINEN SCHOON Mei t/m augustus 2003 I.s.m. NUSO worden ca. 1000 speeltuinverenigingen plus omliggende wijken benaderd over het thema zwerfafval; ondermeer m.b.v. een wedstrijd, video, educatie en opruimen ZWERF AFVALBOX Doorlopend •

• •

Box met campagnematerialen voor alle leerlingen en andere geledingen in het voortgezet onderwijs en geschikt voor alle studierichtingen (van VMBO tot en met VWO). De zwerfafvalbox bevat campagnematerialen waarmee in een week tijd aandacht gevraagd kan worden voor de zwerfafvalproblematiek in de school met suggesties voor een blijvende aanpak. Doel: jongeren op een humoristische wijze aan te spreken op hun weggooi gedrag en hen te stimuleren om bij te dragen aan een prettige en leefbare school. Onderdelen: vier verschillende posters video voor de startles - hand-outs voor docenten, directieleden en het ondersteunend personeel - invulformulieren waarmee leerlingen zelf een beoordeling geven van het zwerfafval op school (meetmethode) - cd-rom met voorbeeldbrieven voor ouders en omwonenden.

ZWERFAFVAL. MOOI NIET Doorlopend • •

•

•

Lespakket voor de hele basisschool ook geschikt voor een schoolproject. Doel: het bewerkstelligen van gedragsverandering en het versterken van gewenst weggooigedrag van de leerlingen, zodat een schonere, veiligere en meer leefbare woon- en leefomgeving gecreëerd wordt. Het pakket biedt veel informatie over zwerfafval. Onderdelen: algemene handleiding (verantwoording, opbouw, gebruik en leerdoelen) - vier handleidingen bestemd voor docenten van groep l 12, 3 /4, 5/6 en 7/8 met drie lesuitwerkingen en kopieerbare werkbladen voor de leerlingen en lessuggesties voor activiteiten buiten de les posters. Extra: de 'Opruimshow' van McDonalds, die de school gratis kan aanvragen als ze het lespakket gebruikt hebben.

SCOUTING NEDERLAND o.a. 29 maart 2003 • • •

Schone wijk, schoon dorp (landelijke scouting schoonmaakdag op 29 maart) Schone groepshuisomgeving (aanpak van de zwerfafvalproblematiek op de eigen groepshuisterreinen) Schone kampomgeving (ontwikkelen van een kampboekje)

A-2 PROJECT Mei t/m december 2003 Het project wordt in het verlengde geplaatst van de landelijke verkeerscampagne die gelijktijdig start, maar een kortere looptijd heeft ( 3 - 4 maanden). Hierbij worden op alle stopplaatsen in Nederland langs de rijkswegen posters geplaatst in standaardframes, met daarop uitingen die aansluiten bij het "Nationaal Offensief Zwerfafval". Gedurende de totale looptijd van het A-2 project wordt op de directe stopplaatsen aanvullende communicatie toegepast, waarbij de bezoekende automobilist wordt voorgelicht over de problematiek van zwerfafval langs de A-2. Ook de ontwikkelingen (lees: afname van de vervuiling) gedurende de campagne worden hierbij gemeld. Alle directe locaties worden gemonitored, zodat het mogelijk wordt om een competitie op te zetten tussen vergelijkbare locaties (pompstations, restaurants, alleen parkeren, etc). Op een 3-tal locaties zullen een aantal experimenten worden gehouden gericht op het bestaande voorzieningenniveau. Vraag hierbij is, in hoeverre het wijzigen van de voorzieningen, meer gericht op de feitelijke behoefte van de bezoeker, leidt tot minder vervuiling; hoe verleidt je de bezoeker om gebruik te maken van de voorzieningen?

WINKELCENTRA April en mei 2003 In samenwerking met het CBL zullen supermarkten worden betrokken in de discussie omtrent preventie van zwerfafval. Hiertoe zullen de belangrijkste ketens gezamenlijk een landelijke campagne gaan voeren, die periodiek kan worden herhaald. In het verlengde van deze campagne wordt op een 5-tal winkelcentra de algehele voorzieningenstructuur onder de loep genomen. Doel is om vergelijkbare met een winkelrouting ook een winkelcentrumrouting te ontwikkelen voor de plaats van de afvalvoorzieningen, het aantal, de uitvoering etc, zodanig dat de winkelende consument verleidt wordt om beter met zijn/haar afval om te gaan. Uitkomst van dit onderzoek wordt vertaald naar een standaard projectplan, waarmee winkeliers op andere winkelcentra zelfstandig het voorzieningenniveau kunnen analyseren en verbeteren. KANTOORADOPTIE Maart t/m dec. 2003 Nederland Schoon wil bedrijven stimuleren om zelf actief in de eigen omgeving de problematiek van zwerfafval te lijf te gaan. Hiertoe nodigen wij organisatie uit om aktiematig de eigen omgeving met enige regelmaat te ontdoen van zwerfafval en, in overleg met relevante partijen, het voorzieningenniveau aan een nadere analyse te onderwerpen en verder te optimaliseren. Lokale schoonmaak acties op initiatief van een bedrijf kan met periodiek inzet van eigen medewerkers op een eenvoudige wijze plaatsvinden. Ook kan eventueel een lokaal schoonmaak initiatief van een vereniging of sportclub worden gesubsidieerd. Analyse van het voorzieningenniveau is met name ingegeven vanuit de gedachte dat vooral het bedrijfsleven als geen ander in staat is om als consument/gebruiker naar het bestaande voorzieningen niveau te kijken. Bijvoorbeeld: • in het kantoor mag niet meer worden gerookt; is er wel een asbak buiten bij de voordeur geplaatst? • De wandelroute van kantoor naar winkelcentrum beschikt niet over afvalbakken. • De eigen bedrijfsafval verwerking kan mede veroorzaker zijn van zwerfafval (containers gesloten houden, gedrag van inzamelaar etc) De 4 convenantpartijen zullen als eerste het gezamenlijke initiatief nemen tot bovengenoemde opzet; Nederland Schoon streeft ernaar om in 2003 minstens 50 bedrijven te kunnen noemen die zelfstandig stappen hebben genomen voor het terugbrengen van zwerfafval in de eigen kantooromgeving.

3. AFFICHES, POSTERS, BROCHURE en STICKERS

EBnMHtje é gröiitl werft nfl'ij SB |fsar rond

Een schil ' i tlt' fjröhrl

Een patatbakje op de grond zwerft nog 90 jaar rond.

.n ——yi ~

jjooi

a

Posters vergankelijkheidstijden Vergankelijkheidstijden van banaan, patatbakje, blikje De posters zijn afgeleid van de abricampagne, die in de zomer van 2002 door heel Nederland heeft gehangen. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: • Al: € 0,40 per stuk1} + verzendkosten € 6 per koker • A2: € 0,20 per stuk1-1 + verzendkosten € 6 per koker • A2-gevouwen: € 0,20 per stuk1} + verzendkosten A4-envelop2'1

Poster afvalbak met slogan 'Met hetzelfde gemak gooi je 't in de afvalbak' Poster met slogan boven Nederland Schoon afvalbak tegen wolkenachtergrond. Doelgroep: algemeen inzetbaar Formaten en kosten: • Al: € 0,40 per stuk1-* + verzendkosten € 6 per koker • A2: € 0,20 per stuki;i + verzendkosten € 6 per koker • A2-gevouwen: € 0,20 per stuk1} + verzendkosten A4-envelop ; —

A

Poster 'Lieve Vuile Vieze...' Lieve Vuile Vieze Nederlanders worden opgeroepen mee te werken aan een schoon Nederland. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: • A2-gevouwen: € 0,25 per stuk!) + verzendkosten A4-envelop2)

1) Afhankelijk van de bestelling, zijn een aantal exemplaren gratis. 2) De verzendkosten zijn afhankelijk van het

gewicht

van

uw

bestelling.

Algemene informatiefolder Beknopte folder met informatie over zwerfafval (o.a.: vergankelijkheidstijden) en de aanpak van Nederland Schoon. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: € 0,15 per stuk1} + verzendkosten2)

Met hetzelfde gemak gooi je 't in de afvalbak. www.nederlandschoon.nl

Autosticker 'Met hetzelfde gemak gooi je 't in de afvalbak' Kleine bumpersticker met slogan en afvalbak Nederland Schoon. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: per 10 stuks € 0,251} + verzendkosten2)

1) Afhankelijk van de bestelling, zijn een aantal exemplaren gratis. 2) De verzendkosten zijn afhankelijk van het gewicht van uw bestelling.

Met betrekking tot alle bovenstaande materialen geldt, dat desgewenst ook gemeentespecifieke uitvoeringen kunnen worden verzorgd; ook is het mogelijk om, na overleg, afwijkende formaten te verzorgen. In beide gevallen geldt dat de meerkosten in beginsel voor rekening van de betreffende gemeente komen.

4. GADGETS en WEGGEVERTJES

Bidon Vergankelijkheidtij den Drinkbidon met opdruk diverse materialen met bijbehorende vergankelijkheidstijden. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: € 2,30 per stuk1-1 + verzendkosten2-1

Frisbee www.nederlandschoon.nl Frisbee met opdruk logo en webadres. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: per 10 stuks € 9,501} + verzendkosten2)

Keycord www.nederlandschoon.nl Keycord met opdruk logo en webadres. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: per 12 stuks € 20,401} + verzendkosten2)

Lippenbalsem www.nederlandschoon.nl Lippenbalsem met opdruk logo en webadres. Doelgroep: algemeen inzetbaar. Formaten en kosten: per 10 stuks € 16,- ^ + verzendkosten2-1

1) Afhankelijk van de bestelling, zijn een aantal exemplaren gratis. 2) De verzendkosten zijn afhankelijk van het gewicht van uw bestelling.

Bovenstaande materialen kunnen worden ingezet bij acties en activiteiten vanuit de gemeente, gericht op specifieke doelgroepen, zoals fietsers, jongeren en recreanten.

5. LESPAKKETTEN Zwerfafval, mooi niet Standaardpakket met lesmateriaal en posters Doelgroep: basisscholieren Bestaat uit basisset voor combinatiegroepen 1&2, 3&4, 5&6, 7&8. Na behandeling kan d.m.v. bijgevoegd bestelformulier ingeschreven worden op de RonaldMcDonald opruimshow. Kosten:

Avontuur aan Zee Standaardpakket met lesmateriaal en posters bestemd voor scholen aan kust of duingebied Doelgroep: basisscholieren

Kosten:

Cito Practicum Standaardpakket met lesmateriaal en posters Doelgroep: Leerlingen VMBO Bedoeld om leerlingen via praktijksituaties kennis te laten nemen van gevolgen van zwerfafval en het milieu en zo aan te zetten tot juist gedrag. Kosten:

De Zwerfafvalbox Standaardpakket met lesmateriaal en posters bestemd voor scholen van het voortgezet onderwijs Doelgroep: jongeren vanaf 12 t/m 16 jaar Bevat complete set van materialen om zelfwerkzaamheid en bewustwoording omtrent zwerfafval te vergroten

Kosten:

Gemeenten kunnen op eenvoudige wijze de eigen scholen stimuleren om gebruik te maken van de beschikbare lesmiddelen. De betreffende pakketten vereisen geen inhoudelijke bijdrage van de gemeente en kunnen door de scholen zelfstandig worden ingezet.

Nederland SchOOn is in augustus 2002 begonnen met de buitenreclamecampagne om bij het publiek de problemen met zwerfafval onder de aandacht te brengen. Vijf verschillende posters in bushokjes en langs wegen en fietspaden in steden en dorpen laten zien hoe lang het duurt voordat het zwerfafval is vergaan. Deze posters maken deel uit van de Landelijke Campagne, die wordt voortgezet op radio en TV.

Een schil op de grond zwerft nog 3 jaar rond, <

op ti hond

Een patatbakje op de grond zwerft nog 90 jaar rond.

••"EU' **'*^;4

Campagne evaluatie Stichting Nederland Schoon - NIPO Amsterdam Samenvatting De campagne resulteert in een sterk stijgende naamsbekendheid en een stijgende juiste associatie. De campagne zelf wordt goed beoordeeld en is vooral duidelijk en leerzaam

De Stichting Nederland Schoon heeft recent een uitgebreide - multimediale - campagne opgestart, welke mede is gericht op het genereren van naamsbekendheid. Voorafgaand aan deze campagne werd een O-meting naar de bekendheid van en associatie met de Stichting Nederland Schoon uitgevoerd. In deze meting worden de effecten van de campagne besproken. De bekendheid van de Stichting Nederland Schoon is in een halfjaar tijd sterk gestegen; het effect van de campagne is dus duidelijk zichtbaar Bekendheid Stichting Nederland Schoon (voor uitleg) De logobekendheid van de Stichting Nederland Schoon is sterk gestegen van 3% naar 13% zekere bekendheid, terwijl het segment twijfelaars eveneens groeit van 22% naar 35%. Op deze wijze ontstaat er een minimale logobekendheid van 15% en een maximale logobekendheid van 48%. De naamsbekendheid (zonder uitleg) laat een soortgelijk beeld zien. Ook hier is sprake van een significant toegenomen bekendheid, met een banbreedte in bekendheid van 11% (zeker bekend met de naam) tot 41% (zeker tot misschien bekend met de naam). Deze percentages lagen tijdens de O-meting veel lager, namelijk op respectievelijk 3% en 22%. Als beide bekendheden samen worden genomen dan is de bekendheid van de Stichting Nederland Schoon - voor de uitleg - 25% op basis van "zeker" en loopt op tot 62% als we het segment "misschien" hieraan toevoegen. De totale naams- en logo bekendheid stijgt hiermee eveneens tot ongekende hoogte (was 6% versus 35% tijdens de O-meting). Het effect van de campagne is dus duidelijk zichtbaar in zowel de significant gestegen naams- als logobekendheid van de Stichting Nederland Schoon. Dit wordt onderschreven door het feit dat diegenen die (onderdelen van) de campagne hebben gezien, een veel hogere naams- en logobekendheid laten zien dan diegenen die de campagne helemaal niet hebben opgemerkt. Twee derde van alle respondenten die de campagne kennen is (waarschijnlijk) bekend met het logo of de naam van Nederland Schoon, terwijl dit daalt tot 37% onder diegenen die de campagne niet kennen. Naast de bekendheid met (onderdelen van) de campagne speelt ook het multimediale karakter van de campagne een rol. De campagne kent verschillende uitingsvormen en des te meer uitingen men kent des te hoger ligt de bekendheid van de Stichting Nederland Schoon. Zo is bijna de helft van alle respondenten die nagenoeg alle uitingsvormen hebben gezien, zeker bekend met de organisatie, terwijl dit daalt tot 12% onder diegenen die slechts één uiting hebben gezien. Als dit verschil wordt doorgetrokken tot het segment misschien bekend met de stichting dan geven negen van elke tien die vijf of meer uitingsvormen kennen aan de stichting (waarschijnlijk) te kennen, terwijl dit onder respondenten die maar één uiting kennen daalt tot de helft. In tegenstelling tot de O-meting, is leeftijd geen discriminerende factor meer. In de O-meting was de stichting veel

bekender onder ouderen, maar nu in de periode na de campagne, valt dit verschil weg. Wel is de bekendheid iets lager onder inwoners van de drie grote steden dan elders in het land. Associatie met Stichting Nederland Schoon (voor uitleg) Zodra aan deze personen (zeker tot misschien bekend met het logo of de naam) wordt gevraagd een associatie te maken met Stichting Nederland Schoon, blijkt vervolgens drietiende (29%) van hen in staat te zijn te refereren aan "zwerfafval", wat mag worden gezien als een juiste omschrijving. Vervolgens refereert 23% aan "het attenderen op de verantwoordelijkheden" en de bewustmaking, wat eveneens tot de taken van de Stichting Nederland Schoon behoort en derhalve als een juiste omschrijving kan worden aangemerkt. Hetzelfde geldt in meer of mindere mate voor de associatie met "straatvuil tegengaan". In totaal geeft ongeveer de helft van de respondenten een (min of meer) correcte omschrijving. Het vaakst denkt men bij Stichting Nederland Schoon echter nog steeds aan vrij algemene omschrijvingen die deels een afgeleide zijn van de naam van de stichting, zoals "Nederland schoon maken / houden" en het milieu in welke vorm dan ook. Al met al is men dus - ongeacht of men zeker bekend is met het logo of de naam of alleen maar misschien - goed in staat een associatie te maken die dan wel direct dan wel zijdelings te maken heeft met het doel van de Stichting Nederland Schoon. Ten opzichte van de O-meting neemt het aantal juiste associaties sterk toe, terwijl de associatie met het milieu nu afneemt. Hieraan is te zien dat niet alleen de naams- en logobekendheid baat hebben bij de campagne, maar dat ook de kennis over hetgeen de stichting voorstaat toeneemt. De associaties met Stichting Nederland Schoon zijn ofwel een gevolg van daadwerkelijke bekendheid met de Stichting Nederland Schoon, of een gevolg van de naam van deze organisatie en een algemeen verwachtingspatroon dat hierdoor wordt opgewekt. Dit wordt onderschreven door het feit dat diegenen die zeker bekend zijn met dan wel het logo dan wel de naam, vaker dan diegenen die twijfelen, aspecten aangeven die als geheel juist worden omschreven, zoals "zwerfvuil", en het bewustmaken, terwijl de twijfelaars meer aspecten noemen die ook naam gerelateerd kunnen zijn en niet per definitie hoeven te berusten op kennis. Zekerheid brengt in deze dus meer kennis met zich mee. Dit blijkt eveneens als de associaties worden uitgesplitst naar diegenen die na de uitleg over hetgeen de Stichting Nederland Schoon doet, aangeven deze organisatie (misschien) te kennen. Diegenen die Nederland Schoon ook na uitleg blijken te kennen, hebben een veel beter beeld van Stichting Nederland Schoon dan diegenen die voor uitleg aangeven het bedrijf te kennen maar hier na uitleg terugkomen. Eerstgenoemde groep noemt veel vaker correcte associaties met Stichting Nederland Schoon, voortkomend uit een daadwerkelijke bekendheid met de stichting. Toch geven zij ook nog veel associaties die deels voort kunnen komen uit de naam Stichting Nederland Schoon. Diegenen die eerst wel positief antwoorden op de bekendheid van het logo of de naam, maar na uitleg afvielen, hebben veel vaker algemene associaties voortkomend uit de naam 'Stichting Nederland Schoon': men noemt met name "Nederland schoonhouden of maken" veel vaker dan diegenen die zeker bekend zijn met Stichting Nederland Schoon. Bekendheid merkbeeld en slagzin In deze effectmeting werd ook de bekendheid gemeten van het beeldmerk (het handje met prop boven de prullenbak) en de slagzin (Met hetzelfde gemak ...) die werden gebruikt in de campagne. Het beeldmerk heeft een zeer redelijke bekendheid; drie van elke tien zijn er zeker van dat zij het kennen, terwijl een kwart hier aantwijfelt. De slogan verslaat het beeldmerk echter met groot gemak. Zes van elke tien geven aan deze slogan zeker te kennen, terwijl een vijfde hierover in dubio staat. Slechts 16% heeft de slogan nog nooit gehoord of gezien. Leggen we deze bekendheidscijfers terug op de naams- en logo bekendheid, dan blijken nog eens vier van elke tien respondenten zeker bekendheid te hebben met de stichting middels de slagzin bekendheid, maar niet de relatie te leggen met het logo of de naam. Op zich al een sterk indicatie van het bereik van de campagne. Net als bij de naams- en logobekendheid is het effect van de campagne ook hier te zien. Diegenen die de campagne of onderdelen daarvan kennen, kennen zowel het beeldmerk als de slagzin veel vaker dan diegenen die de campagne niet hebben gezien. Hetzelfde geldt voor het aantal uitingen die men heeft gezien; des te meer uitingen des te bekender is men met het beeldmerk of de slagzin. Bekendheid Stichting Nederland Schoon (na uitleg) Na de bekendheid op basis van het logo en de naam te hebben geregistreerd werd aan allen een uitleg gegeven van hetgeen de stichting zoal doet en waar het voor staat. Op basis daarvan stijgt de bekendheid van de Stichting Nederland Schoon naar 39% (zeker bekend) minimaal en 74% maximaal (op basis van zeker + misschien). Ten opzichte van de O-meting is dit bijna een bijna een verviervoudiging op basis van een zekere bekendheid (van 11% naar 39%) en op basis van zeker misschien, bijna een verdubbeling (42% naar 74%). Niet alleen de naams- en logobekendheid stijgen dus sterk onder invloed van de campagne, maar ook de totale bekendheid van de stichting stijgt significant als gevolg hiervan. Het effect van de campagne wordt onderschreven door het feit dat diegenen die de campagne kennen veel bekender zijn met de Stichting Nederland Schoon dan diegenen die de campagne niet kennen (42% versus 5%). Deze bekendheid stijgt ook met het aantal uitingen die men heeft gezien; twee derde van diegenen die 5 of meer uitingsvormen hebben gezien, kennen de organisatie zeker, terwijl dit daalt tot 45% onder diegenen die slechts één uitingsvorm kennen.

Omgezet naar absolute aantallen zijn ongeveer 5.200.000 Nederlanders van 12 jaar of ouder zeker bekend met Stichting Nederland Schoon. Nog eens 4.600.000 12-plussers geven aan dat ze de Stichting misschien kennen. Van de 25% die voor uitleg bekend was met het logo of de naam blijft 19% nog steeds zeker bekend met de Stichting Nederland Schoon; een verlies van 6%. Daarentegen is er ook winst; 15% is nu zeker bekend met de stichting, terwijl ze voor de uitleg nog twijfelden en 5% was niet bekend met de naam of het logo, maar verandert van mening na de uitleg (totaal 39%). Ook bij de totale bekendheid is leeftijd niet echt meer een discriminerende factor, terwijl regio dat in zeker mate wel is. Inwoners van de drie grote steden kennen de stichting minder vaak dan inwoners van andere delen van het land. Toch kent ook de meerderheid van de inwoners van rest de stichting (65%). Bronnen van bekendheid De Stichting Nederland Schoon is vooral bekend van de televisiereclame. Zes van elke tien respondenten die aangeven de stichting zeker tot misschien te kennen, noemen de televisiecommercial als bron van deze bekendheid. Ten opzichte van de vorige meting is dit een enorme stijging, toen televisie in het algemeen wel werd genoemd, maar televisie reclames nauwelijks. De commercial wordt gevolgd door posters / affiches, advertenties, billboards, abri's en de radioreclames. Diegenen die aangeven zeker bekend te zijn met de Stichting Nederland Schoon - na uitleg - zijn veel beter in staat bronnen van bekendheid te noemen dan diegenen die het misschien kennen of in het geheel niet. Alle bronnen worden door hen veel vaker genoemd en slechts 1% heeft geen idee meer waar ze de stichting van kennen. Het percentage dat geen bronnen kan noemen loopt sterk op onder diegenen die voor de uitleg de naam of het logo meenden te herkennen maar hier na uitleg op terugkwamen. Van hen zijn zes van elke tien niet in staat een bron te noemen. Dit is dan ook duidelijk de groep die wel de klok heeft horen luiden maar niet weet waar de klepel hangt. Reclamebekendheid Zeven van elke tien ondervraagden hebben recent reclame voor de Stichting Nederland Schoon of voor afval en het opruimen hiervan in het algemeen. Deze reclame bekendheid - voor het tonen van de daadwerkelijke campagne - vertoont uiteraard een sterke correlatie met de bekendheid met de campagne of delen daarvan. Bijna driekwart van diegenen die de campagne kennen, geeft spontaan aan reclame voor de stichting of afval te hebben gezien, terwijl dit daalt tot een kwart onder diegenen die de campagne niet kennen. Als wordt gevraagd de reclame terug te spelen (spontaan) noemt men met name de commercial "Bart" of elementen uit deze commercial (totaal 37%). Als tweede noemt men het deponeren van afval in de daarvoor bestemde bakken (21%). Dit aspect - samen met de slogan - moet echter met enige voorzichtigheid worden bekeken, aangezien de slogan al eerder aan de respondenten was getoond. Dit zal ongetwijfeld een verhogend effect hebben van deze beide antwoorden. Op de 3e plaats staat "Bakje etc. zwerft nog jaren rond" (15%). Alle andere aspecten worden minder vaak genoemd, zoals ook de commercial met de jongen die gehuldigd wordt nog steeds terugkomt en door 7% wordt beschreven. Campagne bekendheid De campagne is niet ongemerkt voorbij gegaan. Ruim negen van elke tien hebben één of meer van de 6 uitingsvormen gezien, wat een zeer hoog percentage is De televisie commercial "Bart" heeft de grootste impact en is door 72% van alle respondenten gezien. De abri's en de buitenreclames werden beide door ruim de helft opgemerkt en nemen hiermee een gedeelde 2e plaats in. De poster (lieve, vuile, vieze....) werd het minst vaak gezien (9%). Deze bereikscijfers staan niet op zich zelf, maar moeten uiteraard worden afgezet tegen het mogelijke bereik. De poster kent een andere verspreiding en daardoor een beperkter bereik. Het effect van de diverse uitingen binnen het segment dat de betreffende uiting heeft opgemerkt staat daar verder los van en is onder diegenen die de poster hebben gezien tenminste zo goed - en zelfs vaak beter - als het effect van bijvoorbeeld de televisie commercial. Slechts 1% geeft aan alle 6 de uitingsvormen te hebben gezien, terwijl een vijfde maar één van de zes uitingsvormen heeft opgemerkt. Gemiddeld heeft men ongeveer 2,5 uitingsvormen gezien. Bekendheid met de Stichting Nederland Schoon heeft uiteraard een versterkend effect op de campagne bekendheid (ze hebben een stimulerend effect op elkaar). Diegenen die zeker bekend zijn met de stichting hebben veel meer van de uitingen gezien dan de twijfelaars of diegenen die de stichting zeker niet kennen. Opvallend is dat acht van elke tien respondenten die aangeven de Stichting Nederland Schoon niet te kennen, wel één of meer uitingen van de campagne hebben gezien. Dat betekent dat 20% van de totale steekproef wel is geconfronteerd met de Stichting Nederland Schoon - middels haar campagne - maar nog niet de link legt met deze organisatie! Een volgende stap moet zijn om dit segment van deze link bewust te maken.

De campagne onderdelen werden ook beoordeeld met behulp van een rapportcijfer. Gemiddeld scoren alle uitingen een (ruime) voldoende, wat wordt onderstreept door de 7,5 die aan de campagne in zijn totaliteit wordt gegeven. Daadwerkelijke bekendheid met de diverse onderdelen van de campagne versterkt dit positieve oordeel alleen maar. Diegenen die een bepaalde uiting hebben gezien geven gemiddeld tussen de 7,6 en een 7,9 voor de onderdelen van de campagne. Onder diegenen die de onderdelen niet daadwerkelijk hebben gezien, daalt dit gemiddelde cijfer, maar ook van hen krijgen de onderdelen een voldoende. Dat het effect van de campagne mede wordt bepaald door het multimediale karakter van de campagne is te zien in het feit dat naarmate men meer uitingsvormen heeft gezien, men de campagne beter beoordeelt. Driekwart van diegenen die vijf of meer uitingsvormen kennen, geeft een acht of hoger aan de campagne, terwijl dit bij diegenen die maar één uiting kennen "slechts" bij vier van elke tien het geval is. Beoordeling campagne op aspecten De campagne is vooral duidelijk en leerzaam. Deze aspecten van de campagne scoren gemiddeld - op een vijfpuntsschaal - boven de 4.0, wat een absoluut goede score is. Naast duidelijk en leerzaam is de campagne ook in zekere mate opvallend en onderscheidend (gemiddelde score 3,84 en 3,72). Of de campagne bijdraagt aan de oplossing voor het zwerfafvalprobleem is men iets minder uitgesproken, net als over het effect van de campagne op het eigen gedrag, maar ook hier onderschrijft de meerderheid deze stellingen De campagne wordt op alle aspecten beter beoordeeld door diegenen die daadwerkelijk (onderdelen van) de campagne hebben gezien, terwijl het oordeel ook stijgt naarmate men meer van de campagne heeft gezien. Contact met de campagne beïnvloedt derhalve de perceptie op een positieve wijze. Daarnaast heeft ook bekendheid met de stichting een positief effect op de beoordeling van de campagne op aspecten. Houding ten opzichte van zwerfafval Zwerfafval is een algemeen probleem, weliswaar zijn bepaalde bevolkingsgroepen (jongeren) iets meer debet aan het probleem dan anderen (automobilisten), maar in het algemeen geeft men aan dat het zwerfafval te wijten is aan de bevolking in zijn geheel. Men steekt de hand in eigen boezem. Daarnaast ziet men veel heil in het beboeten van veroorzakers van zwerfafval en het plaatsen van meer afvalbakken. De onbekendheid van de effecten van zwerfafval komt hier ook weer naar voren. Men is namelijk veel vaker bekend met het feit dat een blikje nog jaren blijft zwerven dan met de effecten van een bananenschil. Organisch afval wordt blijkbaar vaker als niet schadelijk ervaren dan niet organisch afval. Het aanspreken van mensen op het weggooien van afval ligt moeilijk, daarentegen ruimt men wel eens zwerfafval op. De mening over en de houding ten opzichte van zwerfafval wordt ook positief beïnvloed door de campagne als het gaat om aspecten die te maken hebben met (zelf) kennis, terwijl de campagne veel minder van invloed is op de aspecten die met gedrag of oplossingen te maken hebben. Bekendheid met de Stichting Nederland Schoon, heeft daarentegen een positieve invloed op alle aspecten aangaande de mening en houding ten opzichte van zwerfafval. Conclusie De campagne heeft niet alleen naamsbekendheid voor de Stichting Nederland Schoon gegenereerd, maar tevens de bekendheid met hetgeen waar zij voor staat vergroot. Ten opzichte van de O-meting zijn beide aspecten sterk gestegen. De campagne kan dan ook zonder meer succesvol worden genoemd en heeft aan haar doel beantwoord. Daarnaast is het bereik van de campagne groot geweest en heeft ook het multimediale karakter bijgedragen aan het verhogen en verdiepen van de bekendheid. De opzet van de campagne heeft ertoe geleid dat de stichting nu niet alleen bekendheid geniet binnen de segmenten waarin de bekendheid van oudsher al hoger was, maar tevens in andere - eerder niet bereikte - segmenten, zoals jongeren. De campagne lijkt tevens een positieve invloed te hebben op verschillende aspecten die te maken hebben met de houding en mening over zwerfafval, maar blijft nog iets achter als het om gedrag gaat. Het vervolgtraject zou moeten zijn het effect van de campagne verder te verdiepen door ook het gedrag te beïnvloeden. Daarnaast blijft er een groei mogelijk in de bekendheid van de Stichting Nederland Schoon aangezien een vijfde van alle respondenten wel de campagne kent, maar de stichting nog niet.

Nederland Schoon, Stoep voor Stoep Stappenplan voor preventie en bestrijding van zwerfafval in de eigen omgeving

Inhoudsopgave

1. Inleiding 2. Schoonmaken 3. Schoonhouden 4. Meer weten?

Colofon Dit is de tweede en geheel herziene uitgave van de 'Handleiding bij het opzetten van zwerfafvalacties' uit 1998. Tekst en eindredactie Stichting Nederland Schoon, Den Haag © Stichting Nederland Schoon, december 2000 Vermenigvuldiging en publicatie van (onderdelen van) deze uitgave is toegestaan voor intern gebruik, na toestemming van de uitgever en op voorwaarde van bronvermelding.

Stichting Nederland Schoon, december 2000

1. Inleiding Gefeliciteerd! U heeft het initiatief genomen om zwerfafval terug te dringen in uw directe omgeving. De Stichting Nederland Schoon reikt u daarbij graag een helpende hand. Dit Stappenplan zal u helpen om een stukje Nederland stap-voor-stap en stoep-voor-stoep schoner te krijgen en te houden. Het vinden van deelnemers, de verschillende stappen en de middelen die u kunt inzetten... al deze zaken komen in dit boekje aan bod. We beginnen met een draaiboek voor het organiseren van een schoonmaakactie (hoofdstuk 2). Uw directe omgeving is immers vervuild met zwerfafval en opruimen ligt voor de hand. Eenmaal opgeruimd wordt het schoonhouden van belang. Nederland Schoon heeft daarvoor een vijfstappenplan ontwikkeld (hoofdstuk 3). Via het inwinnen van informatie over de oorzaken van de vervuiling van de buurt wordt u begeleid naar ideeën over het voorkomen van zwerfafval. In het afsluitende hoofdstuk 'Meer weten' vindt u ons adres. Nederland Schoon stelt het op prijs als u verslag doet van uw activiteiten.

Veel succes!

2. Schoonmaken Vervuiling begint met mensen. Maar schoonmaken gelukkig ook. Steeds meer mensen ergeren zich aan rondslingerend afval. Zij willen de handen uit de mouwen steken, net zoals u. Een schoonmaakactie is een goede manier om ze bij elkaar te krijgen. Dit draaiboek kunt u gebruiken om van het schoonmaken een succes te maken. Voorbereidingen Bij voorkeur al enkele maanden vóór u met uw actie wilt beginnen, gaat u op zoek naar mensen, die voldoende tijd en capaciteiten hebben om mee te doen. Zo nodig zoekt u ook buiten deze groep naar deskundigheid. Stel de taakverdeling vast en zorg ervoor dat er duidelijke afspraken bestaan over het plannen van de schoonmaakactie. Tips om tot een goede groep te komen Maak de groep niet te groot. Zes mensen is een ideaal aantal. Betrek alle leden van de groep bij het bepalen van uw strategie. Zorg voor een precieze secretaris. Dat werkt goed naar binnen en naar buiten. Geef iedereen duidelijke taken en verantwoordelijkheden. Zorg voor verversing. En geef nieuwe leden een vaste begeleider. Vergader niet teveel. Maak gebruik van externe deskundigen en partners. Zorg voor een positieve sfeer. Vier alle successen! Geef uw groep een duidelijke naam of omschrijving. Bepaal de omgeving die u gaat schoonmaken Voer hierover overleg met de gemeente en buurtbewoners. Buurtenquêtes en een telefonisch meldpunt kunnen hulpmiddelen zijn om probleemgebieden vast te stellen. Kijk niet alleen in hoeverre het gebied vervuild is, maar ook of alle plekken goed toegankelijk en ongevaarlijk zijn. Vraag toestemming aan particuliere grondeigenaren als hun grond binnen het door u schoon te maken gebied ligt.


Regel de afvalverwerking Wie benadert de gemeente in verband met het ophalen van het verzamelde vuil en de wijze waarop dit vuil moet worden aangeboden? Welke materialen, zoals handschoenen, grijpers, prikkers en vuilniszakken zijn er nodig? En welke transportmiddelen? Wie stelt ze ter beschikking? In veel gevallen is de gemeente bereid om zulke zaken ter beschikking te stellen. Stel de dag en de tijd vast Probeer een actiedag zo te plannen, dat de kans op goed weer groot is. Denk eraan dat vrijwilligers op die dag beschikbaar moeten zijn. Dus niet op werken schooldagen. Ook niet als iedereen op vakantie is. Beperk het eigenlijke schoonmaken tot een paar uur, zodat verveling en vermoeidheid niet kunnen toeslaan. Het moet niet alleen een nuttige dag zijn, maar ook een leuke! Zoek vrijwilligers Stel vast welke doelgroepen benaderd worden om mee te werken aan de actie. Te denken valt aan scholen, milieugroepen, scouting, voetbalclubs en andere lokale verenigingen. Spreek af wie de groepen zal benaderen. Stel het benodigde budget vast Kijk naar de te verwachten kosten, zoals kosten van telefoon, fax, papier en postzegels, kosten van eventuele advertenties en posters, spandoeken en T-shirts, drankjes en hapjes voor de vrijwilligers, schoonmaakmaterialen, zoals handschoenen, prikstokken en vuilniszakken. Aan de hand van een dergelijke opsomming, kunt u vaststellen hoeveel inkomsten er minimaal noodzakelijk zijn. Zoek sponsors Om de financiering van de actie rond te krijgen, zal het vaak nodig zijn om sponsors te vinden. Denk bij de benadering van sponsors aan het volgende. • • • •

Spreek af wie de sponsors zoekt. Stel vast welke bedrijven, instellingen en personen kunnen sponsoren. Spreek af welke tegenprestaties worden geleverd. Bijvoorbeeld het noemen van de naam van de sponsor bij de opening van de actie of in advertenties. Maak potentiële sponsors duidelijk welke voordelen participatie oplevert. Een schone buurt, een goede reputatie bij klanten en werknemers, een goed gevoel... Goede argumenten genoeg!

Bedenk andere manieren om aan geld te komen Naast directe sponsoring zijn er natuurlijk ook andere methoden om aan geld te komen. Denk daarbij aan een sportieve wedstrijd, waarbij de deelnemers gesponsord worden. Of aan een loterij of braderie, waarbij de opbrengsten ten goede komen aan de actie. Benader belangrijke personen Zoek 'belangrijke personen' om de opening van de actie te verrichten. U kunt hierbij denken aan de burgemeester of een wethouder, maar ook aan een bekende sporter of kunstenaar die in de buurt woont. Maak promotie voor uw actie Ontwikkel een publiciteitsplan met actiemotto voor de benadering van bewoners, bedrijven, gemeente en pers. Om de betrokkenheid in de buurt vast te houden, is het nodig dat iedereen goed op de hoogte is van de stand van zaken rond de actie. U kunt daarvoor een voorlichtingsavond organiseren. Uiteraard alleen als er echt iets te melden is. Een andere mogelijkheid is om een informatieve brief met een antwoordstrook rond te delen en de lokale pers te informeren. Voor het informeren van de pers kunt u het best één contactpersoon aanwijzen, die adressen verzamelt van de media die u wilt benaderen, die de persberichten verzendt en zorgt voor het ontvangen en begeleiden van journalisten.


Wijs begeleiders aan Zorg dat alle vrijwilligers goede begeleiding krijgen. De begeleiders dienen goed herkenbaar te zijn. Zij kunnen materialen en versnaperingen uitdelen en de vrijwilligers vertellen wat ze wel en niet moeten doen. Verdachte zaken niet aanraken, bijvoorbeeld! Verder kunnen zij aangeven waar men moet schoonmaken. Maak de begeleiders verantwoordelijk voor het verzamelen en afvoeren van het vuil en laat hen contact onderhouden met de reinigingsdienst. Andere belangrijke taken zijn: bijhouden hoeveel en wat voor soort vuil men ophaalt, erop letten dat de actie veilig verloopt en - zeer belangrijk - na de actie zorgen dat er geen lege blikjes en bekertjes rondslingeren of spandoeken blijven hangen! De dag nadert Heeft u alle voorbereidingen achter de rug, dan wordt het tijd om gezamenlijk nog eens alles door te lopen en de puntjes op de 'i' te zetten. Hierbij moeten bij voorkeur alle begeleiders aanwezig zijn en de personen en instellingen die hun steun bij de actie hebben toegezegd, zoals vertegenwoordigers van de reinigingsdienst en de politie, EHBO'ers en cateraars. Zijn alle afspraken 'hard' en weet iedereen wat er van hem of haar wordt verwacht? Organiseer deze bijeenkomst twee a drie weken van tevoren. Verzend een persbericht Het is nu tijd om persberichten te verzenden naar de lokale en regionale pers. Daarbij kan uw perscoördinator vast wel wat hulp gebruiken. Als u de landelijke pers benadert, kunt u dit het best 1 a 2 dagen voor de actie doen. Dat laatste heeft alleen zin als uw actie verder reikt dan de lokale belangen. Een 'gewone' schoonmaakactie is voor de landelijke pers zelden interessant. U moet ook rekening houden met de verschijningsdagen van de diverse bladen. Bij de meeste redacties kunt u de uiterste inleverdatum opvragen. Vergeet ook niet om na te gaan of het programma voor de pers bij alle andere betrokkenen aanwezig en bekend is! De dag zelf Uiteraard zorgt u dat u op tijd aanwezig bent op de schoon te maken plekken. Verzamel de deelnemers en de eventuele gasten. Bespreek wat er van ieder verwacht wordt en verdeel de deelnemers zo nodig in groepen. Spreek de tijd af dat er een verfrissing wordt uitgedeeld en waarop men weer op het verzamelpunt dient te zijn. Andere belangrijke aandachtspunten zijn Het juiste materiaal Controleer of alle materialen aanwezig zijn, zoals handschoenen, beschermende kleding, kaplaarzen, vuilprikkers, vuilniszakken, containers, kruiwagens, aanhangwagens en transportwagens. Een goede communicatie Natuurlijk moet er een goede communicatie zijn tussen de organisatoren onderling en met de deelnemers. Begin daarom de actie gezamenlijk en neem even tijd om 'de klokken gelijk' te zetten. Geef extra aandacht aan de communicatie met de pers. Informeer de pers nauwkeurig. Zorg dat het actiemotto bij de afvalverzamelplaats goed zichtbaar en fotografeerbaar is. Een veilig verloop Let erop dat de schoonmakers handschoenen, goed schoeisel en eventueel regenkleding dragen. Instrueer de vrijwilligers dat ze gevaarlijk afval zelfs bij de minste twijfel moeten laten liggen. Laat de aanwezigheid van naalden, chemisch afval en asbest melden bij de begeleiders, die gevaarlijk afval kunnen markeren en aanmelden bij de reinigingsdienst. Uiteraard moeten kinderen extra goed begeleid worden. Prikstokken kunnen gevaarlijk zijn. Zorg voorde aanwezigheid van een EHBO'er. Verwijdering en verwerking Haalt de reinigingsdienst het vuil niet op, dan zult u daar zelf voor moeten zorgen. Het is noodzakelijk dat er vooraf afspraken zijn gemaakt over het aanbieden van het vuil bij de gemeente. Spreek ook over eventuele verwerkingskosten. Uitgangspunt is, dat de gemeente betaalt. Het verwijderen van alle afval dient direct na afloop van de actie te gebeuren.


Bedank vrijwilligers Bedenk goed dat er geen geslaagde actie kan plaatsvinden zonder vrijwilligershulp. Laat duidelijk merken dat deze medewerking op prijs wordt gesteld. Zo bouwt u goodwill op voor volgende projecten. Informeer de pers opnieuw Zorg ervoor dat u een persbericht klaar heeft liggen, waar de resultaten van de actie direct in verwerkt kunnen worden. Stuur het persbericht het liefst nog op de dag van de actie en anders de dag erna. En stuur deze informatie naar Stichting Nederland Schoon. Deel uw succes met de buurt Hopelijk zien de buurtbewoners met eigen ogen het resultaat van uw inspanningen. Daarnaast kunt u de media gebruiken om de buurtbewoners te laten zien hoe succesvol de actie is geweest. Wellicht krijgt u na een geslaagde actie in de toekomst nog meer mensen op de been om uw doelstellingen te bereiken. Evalueer de resultaten Binnen de groep moet er natuurlijk ook goed naar de resultaten worden gekeken. Vier het succes. Maar kijk ook goed naar dingen die beter hadden gekund. Bekijk de zaak positief. Het gaat niet om de fouten, maar om wat men er van leren kan! Denk aan de lange termijn Een geslaagde schoonmaakactie is prachtig. Maar helaas niet voldoende. U wilt tenslotte ook in de toekomst een schone buurt. Zorg er daarom voor dat de groep ook na de actie betrokken blijft. Dit kan door regelmatig bij elkaar te komen om de stand van zaken in de buurt en in de groep te bespreken. Daar kunt u ideeën ontwikkelen om zwerfafval in de buurt te voorkomen. De informatie in het volgende hoofdstuk kan u daarbij ondersteunen.

3. Schoonhouden Schoonmaken alleen is niet genoeg om uw woon- en leefomgeving netjes te houden. Er moet iets veranderen in de mentaliteit van mensen. Anders keert het zwerfafval telkens weer terug. Met een enthousiaste groep mensen kunt u uzelf en anderen motiveren om het buiten opgeruimd en schoon te houden. Wellicht kunt u voortborduren op de groep rondom de schoonmaakactie. Zo niet, dan kunt u met de tips uit hoofdstuk 2 een goed werkbare groep samenstellen. Vereniging of stichting U zult financiële ondersteuning en andere hulpmiddelen nodig hebben. En die moet u met enige autoriteit kunnen aanvragen bij de gemeente en bij sponsors, zoals verenigingen en bedrijven. Wilt u subsidies aanvragen of juridische procedures voeren, dan is het verstandig om een officiële vereniging of stichting op te richten. Op zoek naar partners De belangrijkste instantie, die betrokken is bij het schoonhouden van uw woon- en leefomgeving, is de gemeente. Daarom is de gemeente voor u een onmisbare partner. Daar kan men u informeren over afvalbakken, inrichtingsplannen, groenplannen, schoonmaakroutes, vooriichtingsmiddelen, vergaderiocaties, contacten met de pers en met scholen. Sommige gemeenten beschikken overeen zwerfafvalcoördinator, die u met raad en daad terzijde kan staan. Naast gemeente, pers en scholen zijn er meer nuttige contacten, zoals weizijns- en bewonersorganisaties, huurders-, woningbouw- en winkeliersverenigingen. Hier kunt u draagvlak vinden voor uw acties en er een groot, gemeenschappelijk project van maken. Streef daarbij niet naar het onmogelijke en bedenk dat elk van deze mogelijke partners weer andere belangen heeft. Luister goed. Maak heldere afspraken over financiering. Hoe beter u met uw partners overweg kunt, hoe groter uw kansen op succes.


Vijfstappenplan Dit vijfstappenplan kan voor uw groep een handig hulpmiddel zijn. De stappen op zich zijn belangrijker dan de volgorde. Als u maar zorgt dat ze allemaal aan bod komen, want ze geven u inzicht in het oplossen van het zwerfafvalprobleem. Dit zijn ze. Informeren Ordenen Plannen Uitvoeren Terugkijken Informeren Kennis van zaken. Dat is de basis van succes. Verzamel daarom zoveel mogelijk ideeën, wensen en opmerkingen over het schoonhouden van uw omgeving. Laat alle deelnemers meedoen. Op onze website vindt u informatie over de aanpak elders in Nederland. Ga na wat er nu al gebeurt. Wat doet de gemeente? Is er een zwerfafvalbeleid? En zijn er andere initiatieven vanuit de wijk, de buurt of de straat waar u op kunt inspelen? Breng de problemen in kaart. Buurtenquêtes en (het telefonisch meldpunt van) de gemeente kunnen u daarbij helpen. Het is goed om te weten wat de buurt denkt over zwerfafval. Als u weet wat er leeft onder de bewoners, kunt u uw plannen daarop laten aansluiten. Hoe schoon of hoe vuil is het nu eigenlijk? U kunt dat vaststellen met de meetmethode die Nederland Schoon heeft laten ontwikkelen. Deze staat uitgelegd in het boekje 'Afrekenen met Zwerfafval. Een meetmethode voor stedelijke gebieden'. Daarmee kunt u op basis van beeldmateriaal de mate van vervuiling eenvoudig bepalen en vastleggen. U kunt het boekje wellicht inzien bij uw gemeente of anders bestellen bij Nederland Schoon. Ordenen Is alle informatie verzameld, dan is het zaak om daaruit een keus te maken en dieper op de feiten in te gaan. Onderzoek de knelpunten. Inventariseer mogelijke oplossingen. En ga na of u een antwoord heeft op de volgende vragen. Wie zijn er verantwoordelijk voor de problemen? Wie kunnen er allemaal bijdragen aan een oplossing? Wat zijn de feitelijke oorzaken van de problemen? Gaat het om een mentaliteitskwestie of om een gebrek aan voorzieningen? Zijn er extra partners nodig, zoals scholen of winkeliers? Is er voldoende actiebereidheid bij de bewoners? Wie stelt geld ter beschikking? Op welke doelgroepen gaan we ons richten? Welke instrumenten of hulpmiddelen kunnen we gebruiken? De antwoorden op deze vragen helpen u om te komen tot een mix van instrumenten, waarmee u de problemen te lijf kunt gaan. Om het gedrag van vervuilers om te buigen, is het nodig verschillende instrumenten, afgestemd op elkaar te gebruiken. Zo krijgt de vervuiler vanuit allerlei richtingen signalen om zich anders te gedragen. We gaan uit van drie instrumenten. • • •

Beheer en voorzieningen (zoals het plaatsen en legen van afvalbakken). Regelgeving en handhaving (zoals de controle door de politie). Kennis- en informatieoverdracht (zoals het schrijven van stukjes voor plaatselijke bladen over de aanpak van zwerfafval).


Plannen Nu wordt het tijd voor een geschreven plan van aanpak, waarmee iedereen aan het werk kan gaan. In dit plan omschrijft u wat er precies aan de hand is en bepaalt u welke van de genoemde problemen u te lijf gaat. In uw plan geeft u de doelgroepen aan en beschrijft u de gewenste mix van instrumenten. Bovendien geeft u antwoord op de vragen. • •

Wie doet wat - en wanneer? Wie betaalt wat?

Bij het bepalen van uw doelstellingen kunt u gebruik maken van de volgende, meetbare grootheden. Aantal actieve deelnemers. Opsomming van samenwerkende partijen. Schoonheidsniveau voor en na acties. Hoeveelheid afval in kubieke meters. Oppervlakte van opgeschoond terrein. Tips voor uw plan • • • • •

Werk van klein naar groot en vertaal lange termijndoelstellingen in acties die snel resultaat geven. Dat bevordert de geloofwaardigheid van uw actie en het houdt de motivatie hoog. Zorg dat eventueel achterstallig onderhoud meteen al in de eerste fase door de gemeente wordt weggewerkt. Niet alles kan tegelijk. Stel prioriteiten. Zorg dat alle partijen duidelijk zeggen wat zij haalbaar vinden. Die kennis helpt u om de plannen reëel te houden. Neem ideeën en suggesties serieus. Vergeet niet om schouderklopjes uit te delen. Plan een sfeerverhogende activiteit, zoals een buurtfeest. Dat stimuleert en motiveert.

Uitvoeren Na alle goede voorbereidingen kunnen de mouwen worden opgestroopt. De taken worden verdeeld. Iedereen weet wat hij of zij moet doen. Dat is in het plan van aanpak duidelijk geworden. Nu gaat het erom dat de doelstellingen worden gehaald. Maar er is méér. Minstens zo belangrijk is het "goede gevoel" dat alle betrokkenen aan hun activiteiten moeten overhouden. Dat stimuleert hen om actief te blijven. Vandaar de volgende tips. Tips voorde uitvoering •

Maak goed duidelijk wie het aanspreekpunt is voor de organisatie en de pers. Stel zonodig een uitvoeringsteam samen. • Betrek de gemeente van begin af aan bij uw actie. • Zet de deur open voor mensen buiten de organisatie. Hoe meer betrokkenen, hoe beter. • Zorg voor continuïteit. Wat zijn de vervolgacties? • Zorg voor goede informatie en terugkoppeling naar buurtbewoners, partners, pers en interne betrokkenen. Maak ruim van tevoren adreslijsten. • Bewaak de kosten. Teveel uitgeven brengt u al gauw op een dood spoor. • Wees flexibel. Pas uw plannen aan als dat nodig is. • Wees voorbereid op tegenslagen. Overdenk mislukkingen vóór u verder gaat. • Hou alle vrijwilligers in ere. Motiveer! En zorg voor goede begeleiding.


Terugkijken Hopelijk heeft u aan het eind van uw acties de smaak te pakken gekregen en wilt u verder gaan met het terugdringen van zwerfafval. Juist dan is het goed om even pas op de plaats te maken en te controleren of alles volgens plan is verlopen. Stel aan uzelf en uw team daarbij de volgende vragen. Zijn de doelen gehaald? Waren er ongewenste effecten? Hoe was de motivatie van de partners? Hoe is de sympathie onder de bewoners? Waren de taken goed verdeeld? Was dit de juiste strategie? Was er genoeg deskundigheid? Was er voldoende publiciteit? Kan de betrokkenheid van partijen als de gemeente nog verder worden vergroot? Door antwoord te geven op deze en andere vragen, krijgen uw acties de aandacht die zij verdienen. U kunt leren van wat er goed ging en van wat er fout ging. Dat zal het succes van komende acties ten goede komen.

4. Meer weten? De Stichting Nederland Schoon wordt ondersteund door het bedrijfsleven, belangenorganisaties en de overheid. Sinds 2000 brengt de Stichting met nieuw elan de waarde van een schoon woon- en leefmilieu naar voren. Hinder door zwerfafval wordt voorkomen door te werken aan betere openbare voorzieningen, door het stimuleren van effectieve controles en sancties tegen overtreders. En vooral door het informeren en positief beïnvloeden van doelgroepen die als veroorzakers van zwerfafval kunnen worden aangemerkt. Op de toptien van nationale irritaties, staan weggegooide peuken, proppen, blikjes, schillen, dozen en andere vervuiling hoog genoteerd. Zwerfafval maakt onze woon- en leefomgeving lelijk om te zien. Het vervuilt de bodem, het grondwater, sloten en plassen. Het kost de Nederlandse samenleving jaarlijks 550 miljoen gulden om de vele tonnen zwerfafval zo goed mogelijk op te ruimen. Bij veel van dat afval kan dat niet eens. Plastics, vetten en metalen kunnen in grond en water achterblijven en jarenlang het milieu vervuilen. Zo blijft bijvoorbeeld kauwgom twintig tot vijfentwintig jaar in het milieu aanwezig en blijft polystyreen of piepschuim eeuwig bestaan. Kijk voor meer informatie op onze website (www.nederiandschoon.nl).

Stichting Nederland Schoon Bezuidenhoutseweg 12 2594 AV Den Haag Postbus 11736 2502 AS Den Haag Telefoon: 0900 5555556 Fax: 070-3042088 E-mail: [email protected] Website: www.nederlandschoon.nl


Postbus AH Dordrecht Hellingen 20

Recommend Documents