Port Betaald Port Payé Zwolle Holland ~!~ voor veldbiologie

Port Betaald Port Payé Zwolle Holland

~!~

voor veldbiologIe

Dit blad is het gezamenlijke tijdschrift

van het IVN en deKNNV,

beide afdeling Zwolle.

In de loop van 1993 werd besloten

beide afdelingsorganen,

respectievelijk FritilltDia en De Tureluur,

binnen bet kader van de onderlinge

samenwerking samen te laten gaan in

Het Zwols Natuurtijdschrift. . Het blad verschijnt 5 keer per jaar met een oplage van 600 exemplaren.

Jaargang 6 - nummer 5 - december 1999 Inleveradres kopij van zowel IVN als KNNV:

Postbus 272

8000 AG

Zwolle

Werkgroepen Zowel IVN als KNNV hebben werkgroepen.

Hier volgt een overzicht van de coördinatoren:

IVN Excursies Cursussen algemeen Vogelzangcursus Wilde plantencursus Groencursus Fiets- en wandelroutes Natuurgidsencursus Kabo1,rterpad Jeugdwerlcgroep

Stands (tijdelijk) Depot Paddenwerkgroep

Verzending van het ZNT:

Robert Giesea

Middelstekamplaan 15

8042BG ZwoDe - , 4216733

Waterwerkgroep

Redactieraad:

Piet Bremer

Bill van Kessel

Paddestoelenw~rkgroep

Eindredactie:

Peter van Dam - Tesjeslaan 37 8042 BH Zwolle - , 4220912

Vogelwerkgroep

Agnes Neimeijer , 0572 - 391955 Elja van Dongen , 038 - 3762696 Hannah van Oene , 038 - 4654657 Elja van Dongen , 038 - 3762696 RoelofVisscher , 038 - 4227375 Clara Betist , 038 - 4604856 GreetMeima , 038 - 4228018 Femmy Mulder , 038 - 4547960 Fenoa Westers , 038 - 4224387 Teuni Lindhoud "038 - 4657772 Gerda Boonstra . "038 -4217317 Bill van Kessel , 038 - 4533677

KNNV Gerrit Gerritsen "038 - 4228122 Leen de Kleine , 038 - 4227837 Evert Ruiter , 038 - 4550891 Bert Dijkstra "038 - 4546912 Gerrit Gerritsen , 038 - 4228122

Plantenwerkgroep

IDustraties:

Ria Wester (tenzij anders vermeld)

Zoogdierenwerkgroep Foto's:

Peter van Dam (tenzij anders vermeld)

Natuurbescherming

Typewerk:

KarinJanze

Diet ter Stege

~y

~

verenoging

VOO! veldbiologie

kopij virusvrij en tot I met WP 6.1 inleveren op:

geplande data waarop het ZNT wordt verzonden

31 december

± 7 februari 2000

25 februari

± 7 april

21 april

±2juni

Druk: Freek Veldman IJsselmuiden

Zwols Natuurtljdschrift

6e jaargang - nummer 5 -118

Buizerd-record aan diggelen

verlenen aan excursies naar de uiterwaarden bij het Engelse Werk. Daarnaast hadden we een informatiestand in het Ecodrome. Toen Gerrit Gerritsen en ondergetekende op vrijdagmiddag de Stand aan het inrichten waren begon zich in de lucht af te tekenen wat we al verwacht had den; roofvogeltrek!

Op een ' gelegenheids' roofvogeltrektelpost wer den op 16 en 17 oktober fantastische waarne mingen gedaan die, voor zover bekend, uniek zijnvoor Zwolle en omgeving. Naast een record aantal buizerds werden er ook andere bijzondere vogels waargenomen Op 16 oktober werd op nog vier andere plaatsen in de regio geteld; to . taal passeerden meer dan 1000 buizerds!

Thermiek

Bijna alle roofvogels van Noord-Europa trekken . in het najaar naar overwinteringplaatsen in West en Zuid Europa. In tegenstelling tot de in onze omgeving broedende vogels kunnen ze in het noorden tijdens de winter nauwelijks voedsel vinden en zijn ze daarom genoodzaakt te ver trekken, zo ook de buizerd. De vleugels van een buizerd zijn niet gebouwd op snelle en krachtige vliegbewegingen zoals de valKen, sperwers en haviken. De buizerd is bij voorkeur een zwever. Voor de trek wachten zij op oostenwind met liefst veel thermiek. Ze 'schroeven' in de ther miekbellenomhoog en glijden dan kilometers verder naar een volgende bel. Op die manier kunnen ze op een dag waarop de omstandighe Buizerd op trek den gunstig zijn zonder één vleugelslag honder In het weekeind van 16 en 17 oktober vierde de den kilometers afleggen. Als tegen de avond de Vogelbescherming met haar leden het honderd thermiek verdwijnt gaan ze naar de grond wach jarig bestaan in het Ecodrome te Zwolle. ·Onze ten op de volgende dag met thermiek. In princi vogelwerkgroep was verzocht medewerking te pe trekt de buizerd solitair. Het zoeken naar BUIZERDTREK OP 18 OKTOBER 1999 300·

'--···-==~· II ZA -LK cc,·-· ·-·

. ..... ...-........ .. .. .• ......- ....- - .- .. -

280 280

ElECODROME 11 HARCULO

2AO

• STERRENBOS .SPRENGENBERG

%W 200

e~OT~

. ..............-- ..... .-. - - -..---....... --.-. . ...... -- .~.--- ....--..----...~

; __ .____ -. -----........- - -.-- --- -.- - ...~- -.---- -------_______~

+- .--.-.-...- - .---..........-..-.... .-..• -.....

1~ r-----·-· · --- ····-····---·· ·-·-· ·

---~~-

....-- ...--.-- ......- - --.-...--..- - --.-.-.----.------...;

__~--·--··--1.--·-··----~---. -----.------------------~

i ::+--..-------------.------.-~~---~~---------------------~~--~----~

1M r---------------~~I4:+_----~--~~~--------- --- ··

__~-·~~-~----~

100+---------------~~~··b_----~-·---- ~~--·-·--~--~~~~--~----~ ~

t---------·-···--··-----M-..J

~

+._.._. _.__._.._._------ _..

t.

.40

+--..-.-.--- ---··-____·---tiJ..i

M

+.---.-J__--,r:.-1 ••

..I

Ir'!

~ --..---.....

I

I

tilti

o~~~~~~~~=a~~~

9 ·10

10 ·11

l--.......- -__..- .. -.-.~I-- ....--..-~-...I-- ~I_----~---I

~

11 ·12

12 · 13

f..

b....I

13 ·14

lil 14·16

EB

15 '. 18

•

.I 18 ·17

.""

17 · 1.

UUR (van-tot)

Zwols Natuurtijdschrift

- - - - -_

6e jaargang - nummer 5 - 119

.-

-

- - - -- - - -- ------- -- -

thenniekbellen gaat het gemakkelijkst als ze soortgenoten in·een bel zien draaien. Ze sluiten zich daar bij aan en op die manier ontstaan 'gelegenheids' -groepen zodat het lijkt of ze groepsgewijs trekken. Het grootste aantal trekt bij ons door tussen half september en de eerste helft van november. De piek wordt bepaald door de weersomstandigheden. Sperwers maken deels gebruik van dezelfde tactiek zodat je ook vaak sperwers tussen de buizerds kunt waarnemen.

voortdurend bleef de wind in de zuidwesthoek en bovendien kon tijdens het regenachtige weer nauwelijks thenniek ontstaan. 1n de week voor het weekeind van 16/17 okto ber leken de omstandigheden te gaan verande ren. Voor het weekeind werd oostenwind met zonnig weer voorspeld, dus de ideale omstandig heden voor de buizerds. Vanuit Falsterbo in Zuid-Zweden kwamen vanaf 5 oktober al ent housiaste berichten over duizenden trekkende roofvogels dus alles wees er op dat dit hét week eind moest worden van de roofvogeltrek. Geen leuk vooruitzicht als je net dat weekeind binnen moet staan in een stand! We bedachten daarom dat het misschien wel leuk zou zijn voor het publiek (en voor ons!) om buiten een bord neer te zetten om daarop bij te houden hoeveel buizerds er langs trokken. Dit bleek een gouden greep . .

Volop genieten Op zaterdag 16 oktober net na halftwaalf kwam de 'trein' op gang; boven het oostelijk deel van de stad begonnen de eerste buizerds Van tharmiekbel naar thermie~. onderin een thenniekbel hun rondjes te draaien waarbij ze snel hoogte wonnen. Onderin de bel 1999

verschenen weer nieuwe exemplaren. Zo'n bel Dit jaar waren vanaf half september de weer

somstandigheden ongunstig voor de buizerdtrek; drijft met de wind mee en ongeveer recht boven BUIZERDTREK WAARGENOMEN VANAF

HET ECODROME TE ZWOLLE

1~ ·r-------------------------------------------------------------'

140

130

_.. __._. ,-,' TOTAAL 109 STUKS

TOTAAL 354 STUKS

-

- - --,',."

120 110

100 IlO

~

!

80

70 80

~

- -- - --_.. _._-

40 · 30 20 10

o~--------~~~~~~~--~------------~~--~~~~~~~~~ 09

10

11

12

13

14

16 OKTOBER 1999


15

16

17

18

9 UREN

10

11

12

13

14

15 - 16

17

18

17 OKTOBER 1999


· ringe hoogte kwam het beest recht over het Eco drome. Geweldig mooi! .

Meer dan duizend Overigens werd op 16 oktober ook op andere plaatsen in de regio geteld, zij het niet allemaal gedurende dezelfde tijdsduur. Tijdens de water vogeltelling langs de IJssel tussen Zalk en Kam pen zag Henk Rensink tussen 13.00 en 16.00 uur 45 buizerds overtrekken. Op de telpost bij Harculo werden tussen 10.00 en 17.00 uur 209 exemplaren geteld door Vincent Martens, Jan Tuin, Albert Roering, Sib Kooistra en Gerwin KolthofI Bij deLemeierberg en het Sterrenbos bij Dalfsen, in dit deel van Overijssel de beste telplek, werden van 07.00 tot 18.00 uur 385 bui zerds geteld door Erwin Booy en Jan Hullen. Bij de Sprengenberg zagen Hugh Jansman en Hans Kleine Koerkamp tussen 12.00 en 16.00 uur nog eens 109 exemplaren voorbij komen. (zie ook grafiek 2) Al met al voor dit deel van het land spectaculaire aantallen.

Verslag van .enkele activiteiten van de plantenwerkgroep (KNNV) in 1999 Planten leren kennen van 'stad en ommeland' . Dat is het uitgangspunt van onze excursies.Isdat niet wat mager? Kun je niet veel méér te weten komen in grotè en mooie reservaten? Niets is minder waar. De plan tenwerkgroep heeft de afgelopen jaren stedelijke en randstedelijke (zgn. urbane) gebiedjes van haalbare omvang bekeken, onderzocht en de resultaten ervan vastgelegd in/op streeplijsten t .b.V.. Floron en het archief. Het is verbazingwekkend hoeveel soorten we hebben gezien, algemèen en bijzonder. Juist vanwege de lig ging van Zwolle, dat niet alleen een stedelijk, maar bovenal een plantengeografisch knooppunt is (het wordt omsloten.door maar liefst vier districten, die alle met hun specifieke flora onze regio beïnvloeden), leent Zwolle en omgeving zich bij uitstek voor floris tisch onderzoek en kom je met elkaar ieder jaar een stapje verder in het: zien en (her) kennen.!

Stuwing

Interessant zijn de verschillen in aantallen dieper uur op de verschillende telposten waargenomen werden. In tegenstelling tot de andere posten werden bij het Ecodrome tussen vier en vijf uur nog veel buizerds geteld, terwijl daar in de och tend de trek pas heel laat op gang kwam. Ver moedelijk houdt dit verband met de snelheid van . opwarmen (door de zon) van de omgeving waardoor thermiek ontstaat. Bos- en heidegebie den warmen sneller op dan gebieden met veel stenen (in ons geval bebouwing). Daarentegen nemen stenen meer warmte op en houden deze warmte ook langer vast. Terwijl laat in de mid dag boven de bos- en heidegebieden geen ther miek meer kan ontstaan geeft een stad nog zo veel warmte af dat hier langer thermiek blijft ontstaan. Als dat in de omgeving op dat moment de enige plaats is waar nog thermiek ontstaat kun je daar dus een gestuwde trek krijgen. Met dank aan de leden van onze vogelwerk groep voor hun deelname aan de tellingen en aan Jan Hullen, Gerwin Kolthoff, Hugh Jansman en .Hans Kleine Koerkamp voor het beschikbaar stellen van hun resultaten. Jan van Dijk Zwols Natuurtijdschrift

"Je een breuk zoeken naar breukkruid in VechtelWeerd." Foto Serf Prins

Grassen; zeggen en composieten blijven lastig; het vereist voorbereiding thuis (door bijvoor-beeld te determineren met soorten waarvan je de naam al kent) en oefening te velde. Kennen houdt natuurlijk meer in dan alleen de naam weten. Het is vooral boeiend om planten te leren ver staan in de keuze van hun groeiplaats. Welke (milieu) 6e jaargang - nummer 5 - 122

factoren spelen een rol en in welke gezelschappen zie je ze telkens, bijna wetmatig, steeds samen optrek ken. Vanwaar huit kieskeurigheid en hun trouw? Je gaat op een nieuwe manier naar planten kijken, als je onder het algemene van een vegetatiedek het bijZÓll dere van de invulling daarvan leert opmerken.

Een weiland geel van paardebloemen, maar ook een oud karrenspoor of een overgangsrandje, ze zijn alle op hun eigen wijze prachtig. Hier bevinden we ons al een beetje op het terrein van de plantensociologie: wie gaat met wie en waarom (daar)? Knap ingewik keld, 't vereist parate plantenkennis en een heleboel meer, waaraan we in ons verband waarschijnlijk niet zullen toekomen. Maar plantjes kijken is ook gewoon heel gezellig. Floristen zijn tevreden met een boek, een loep een p.otlood en pincet. Zij kuieren onbekommerd, al dan niet in groepsverband, langs heg steg, langs dijk en uiterwaard, berm en talud, sloot of zandpad. Nooit is de natuur hun een herha ling, maar altijd weer een overweldigend nieuw ont moeten.

en

De Stichting Landschap Overijssel heeft, namens de . pwg, een verslag van deze excursie ontvangen, want alleen op die voorwaarde werd een vergunning ver leend. Voor wie belangstelling heeft is het beschik baar. Op dezelfde avond, maar op een geheel andere plek hebben we kennis kunnen maken met het liggend hertshooi, een wel heel bijzon dere soort voor een buitenwijk van Zwolle.

2. De WMO-TIJIN leverde vele soorten op, die ka rakteristiek zijn voor Usselstreek. Als oefening voor soorten heel geschikt, maar het is geen echte wilde flora. Of dat laatste ook geldt voor de mei en rietorchis (majalis enjuitialis), waarde wande ling voor bedoeld was, is omstreden.

3.. Het VEGTLUSTERBOS gaf een onverwacht rijk beeld: o.a. waterpostelein,knolrus, moeras droogbloem, egelboterbloem, draadrus, veldrus, moeraswederik. Aan de mooie glooiende oever randjes zijn we maar gedeeltelijk toegekomen. Volgend jaar dus nog maar eens en hopelijk bor ste/bies vinden.

4. Het was de bedoeling om veelbloemige veldbies (Luzula multiflora ssp. multiflora)aan.de oevers van WESTERVELD te bewonderen. Helaas restten ons niets dan mooi gedroogde 'herbariumbergies' op een kaalgeschoren grasmat.

We konden gelukkig uitwijken naar het KNNV RESERVAAT, waar vooral gekeken is naar zeg gen, grassen, russen en biezen. Opvallend waren de gröteaantallen pijptorkruid en zeegrdene muur. De p/antenwe(/{groep in Vechterweerd" anno 1999

Foto Berf Prins

Ons werk van het afgelopen jaar. Dit jaar zijn er verschillende gebiedjes verkend, zoals afgesproken in het ZNT en overeenkomstig de doel stelling. We doeri dat in zorgvuldig uitgezochte terrei . nen en volgens de concentrisch-successieve methode d.w.z. in de herhaling uitbreidend en andersom. De

opkomstdichtheid was constant. Hieronder volgen

notities bij enkele excursies:

Wie zich in de wintertijd wat wil voorbereiden kan heel goed terecht in het standaardwerk "WILDE PLANTEN" (van Natuurmonumenten). Deell bevat een aantal hoofdstukken, die op een heldere wijze uiteenzetten hoe planten zich gedragen in ruimte en tijd. .

namens de plantenwerkgroep afd. Zwolle, . Hao Beeuwkes

1. LANGENHOLTE BUITENGEBIED met karakteristie ke soorten als vogelmelk, beemdkroon, schildere prijs, echte kruisdistel, grote pimpernel, kievits bloem, veldrus, kamgras. Zwols Natuurtijdschrift


Ongewone groei plaatsen van de vliegenzwam (Amanita musearia) De paddestoel die vrijwel iedere Nederlander kent is zonder twijfel de vliegenzwam. Daar heeft kabouter spillebeen wel voor gezorgd. Onmiskenbaar: rood met. witte stippen. Dat hij giftig is zal voor de meeste mensen ook geen geheim meer zijn. Afblijven dus. Misschien wat minder bekend is het feit dat de vlie genzwam vrijwel uitsluitend op (zure) zandgrond onder berken en soms dennen of sparren voorkomt. Althans, zo leert ons de ervaring in het veld en zo meldt ons de literatuur.

Vïegenzwam - foto Evert Ruiter

Met. de berk heeft déze paddestoel een soort verbond; de haarwortels zijn vergroeid met het. mycelium . . . Boom en paddestoel varen er wel bij. Er zijn zeer veel paddestoelensoorten die een soortgelijk verbond met. een boom- ofpIanten-soort hebben. Het. zijn de zogenaamde myconbi.z8-soorten. Zie je vliegenzwammen, dan staan ze meestal onder een berk. Dat geldt ook voor berkenboleet en de gele berkenrussuIa. Beide ook mycorrhiza-soorten. De bekende en opvallende berkenzwam die op de stam of takken van de boom groeit is een parasiet. die uitein delijk de boom te gronde richt.

eiken. Nu komt het. geregeld voor dat vliegenzwam men nog lange tijd op plaatsen verschijnen waar ooit een berk gekapt is en waarvan het wortelgestel nog in de grond is achtergebleven. Langs de Zuidbroeklaan is dat echter niet het geval. Over het algemeen staan deze opvallende paddêstoelen in losse groepjes enigs zins verspreid uit elkaar. Hier groeiden ze bij tiental len in dichte groepen opeen. Een prachtig gezicht. Een voorbijganger wist te melden dat ze daar jaarlijks voorkwamen. Andere paddestoelensoorten die er groeiden waren eekhoorntjesbrood en krulzoom. Langs de Wipstrikkerallee groeien soms vliegen zwammen onder inlandse eiken. Altijd slechts enkele exemplaren en ook niet. jaarlijks. Op 4 november 1999 zag ik op het. Diezerplein vliegenzwammen onder een lindeboom. Door de gaten van het stalen rooster wat de boomvoet omsluit groeiden enkele forse paddestoelen. Ook daar hebben nooit berken gestaan. Langs de Zuidbroeklaan, de Wipstrikkeral lee en op het Diezerplein is de-bodem absoluut niet zuur of verzuurd. Wat moeten we nu met. die vliegenzwam? Onder Amerikaanse eik, inlandse eik en linde op voedsel rijke grond. Waarom niet gewoon op zandgrond onder een berk of grove den? Hij houdt zich niet meer aan de regels. Welnu, dat zou er weleens aan de hand kunnen zijn, over paddestoelen (grootte, verschijningsvorm, groeiplaats; algemeen of zeldzaam) is weinig met. ze~erheid te zeggen.

Ze blijven. je regelmatig verrassen, duiken op op plaatsen waar je ze niet. verwacht, hebben soms een afwijkende verschijningsvorm en zijn ineens jaren schaars oftotaal afwezig na een jaar van overvloed. En dat maakt juist paddestoelen zo fascinerend; dat onvoorspelbare. Maar daamaast is er natuurlijk ook die enorme diversiteit aan soorten, vormen kleuren die een machtige aantrekkingskracht heeft. Als je er eenmaal mee bezig bent, laat het. je niet. snel meer los.

en

Evert Ruiter november 1999

Het. afgelopen najaar heb ik op veel plaatsen volop vliegenzwammen onder berken aangetroffen. Op 12 oktober 1999 ontdekte ik langs de Zuidbroeklaan, rechts van de ingang naar de kinderboerderij een groeiplaats van vliegenzwammen. Over een afstand van 25 meter stonden, geconcentreerd op drie plaat sen in de wal van een sloot, ruim 180 (!) exemplaren. Op zich is dat aantal al bijzonder, maar er was geen berk te bekennen, ze stonden onder Amerikaanse Zwols Natuurtijdsc;hrift


De Vechterweerd geïnventariseerd Afgelopen seizoen bezochten we, op verzoek van de beheerder Fokko Erhart van de Stichting Ark, met de plantenwerkgroep van de KNNV zes maal de Vechterweerd. Deze uiterwaard van de Vecht bij de stuw tussen Zwolle en Dalfsen is eigendom van de WMO (Waterleiding Maat schappij Overijssel). Er vindt jaarrond begrazing plaats door Galloway's. Grote plekken zijn dicht begroeid met akkerdistel en grote brandnetel. Op dit moment wordt de uiterwaard nog niet gebruikt voor de winning van drinkwater. Er vinden alleen proeven met betrekking tot de zui vering van water plaats.

Aangezien dit gebied in twee kilometerhokken ligt, resp. met de coördinaten 210.503 en 210.504, werden twee streeplijsten ingevuld. Op de eerste lijst (210.503) werden 170 soorten aangestreept, op de tweede (210.504) 76 soor ten. Wanneer we beide lijsten samenvoegen ko men we voor de Vechterweerd op de volgende resultaten: totaal werden 180 soorten aan getrof fen. Naast 'gewone soorten' als akkerdistel, gro te brandnetel, ridderzuring, pitrus, smalle en grote weegbree, werden 10 aandachtsoorten en 1 Rode-lijstsoort gevonden. De aandachtsoorten zijn: 1. Blauwe knoop (Succisa pratensis) 2. Hemelsleutel (Sedum telephicuni) met á.bun dantiegetall (= 1-5 exemplaren) 3. Grote kattestaart (Lythrum salicaria) 4. Wilde bertram (Achillea ptarmica) 5. Hazepootje (Trifolium arvense) 6. Grasklokje (Campanula roturidifolia) met. abundantiegetal2 (=6-50 exemplareIl) 7. Echte koekoeksbloem (Lychnis flos-cuculi) 8. Grote wederik (Lysimachia vulgaris) 9. Moerasspirea (Filipendula ulmaria met abun dantiegetal3 (51-500 exemplaren) 10. Geel walstro (Galium verum) Wilde bertram komt alleen voorin hok 210.504; Geel walstro in beide hokken, de overige soor

ten in 210.503. De Rode-lijstsoort is lange ereprijs (Veronica longifolia). De soort komt op zes plaatsen in hok 210.503 en op drie plaatsen in hok 2101504 voor, variërend in grootte van 6-25 exemplaren tot 25-50 exemplaren. Eind augustus werden deze laatste drie plaatsen bloeiend en vruchtdra gend aangetroffen, evenals drie van de zes plek ken in hok 210.503. Helaas werden de drie an dere plekken tussen de inmiddels verdroogde en daardoor zeer stekelige akkerdistels niet meer teruggevonden. Het ligt in de bedoeling deze inventarisatie over ± 4 jaar te herhalen om de on~eling van de

plantengroei in dit gebied te kunnen volgen. Elja van Dongen Zwols Natuurtijdschrift


ACTIVITEITENPROGRAMMA 2000 KNNV Plantenwerkgroep In 1999 hebben we 11 excursies georganiseerd.

Aan deze inventarisaties hebben gemiddeld 8

mensen actief deelgenomen.· De resultaten mo

gen er dan ook zijn zoals u kunt lezen in de ver

slagenvan de excursieleiders in dit of het vol

gende nummer van het ZNT. Voor het jaar 2000

hebben we de plannen alweer klaar liggen dus

haal de agenda er maar bij. Het programma be

gint al op dinsdagavond 15 februari om acht uur

in de Oosterkerk met een lezing van Elja van

Dongen. Zij heeft het noorden van Scandinaviê

bezocht en wil ons hier graag iets over vertellen

en vooral ook laten zien. Op dinsdagavond 7

maart om acht uur eveneens in de Oosterkerk

hopen we na enkele huishoudelijke mededeling

en te genieten van door u meegenomen dia's. Na

dit winterprogramma volgt nu de excursielijst

voor het komende seizoen:

Zaterdag 22 april

Omgeving Bad Bentheim. Een vootjaarsplanten

excursie in een fraai gebied net even over de

grens. De excursieleider is Elja van Dongen.

Vertrekpunt 9-uur vanaf café Krisman.

Dinsdagavond 25 april

Gebied Nieuwe Wetering. Tijdens deze excursie

worden kievitsbloemen geteld en in kaart

gebracht. De excursieleider is Leen de Kleine.

Vertrekpunt 19-uur bij Bas Autowas in de Mars

landen.

Dinsdagavond 30 mei

Diezerdijk. Inventarisatie excursie in ons eigen

natuurreservaat. De excursieleider is Theo de

Kogel. Vertrekpunt 19-uur vanaf het ZTC ter- .

rein aan de Holtenbroekerdijk.

Dinsdagavond 6 juni

Vegtlusterbos. De.excursieleider is Han Beeuw

kes. Vertrekpunt 19-uur hoek Kranenburgweg

Boerendanserdijk, Berkum.

Dinsdagavond 13 juni

Westerveld. En nu maar hopen dat wede maai

ronde voor zijn. Deexcursieleider is Han

Beeuwkes. Vertrekpunt 19-uur vanafhet ZTC

terrein aan de Holterbroekerdijk.

Dinsdagavond 20 juni

Diezerdijk, zie 30 mei.

Zaterdag 1 juli

NW-Overijssel. De excursieleider is Elja van

Dongen. Zij combineert de Zaterdagexcursies

met cursisten van de wilde plantencursus. Ver

trekpunt 9-uur vanaf café Krisman.

Dinsdagavond 4 juli .

Gebied Nieuwe Wetering. Na de kievitsbloemen

een verdere inventarisatie van dit gebied. De

excursieleider is Leen de Kleine. Vertrekpunt

19-uur vanaf Bas autowas in de Marslanden.

Dinsdagavond 15 augustus

Gebied Nieuwe Wetering. Zie 4 juli.

Dinsdagavond 5 september

Dinsdagavond 2 mei

Gebied Nieuwe Wetering, zie 25 april.

Dinsdagavond 16 mei

Westenholte. Tijdens deze excursie worden enk ele fraaie plekjes in de omgeving bekeken. De •

excursieleider is Han Beeuwkes. Vertrekpunt

19-uur vanaf bakkerij Boom aan de Klipperw"eg.

Zaterdag 27 mei

Voomse duinen. Dit is een dagexcursie dus eten

en drinken meenemen. De excursieleider is Elja

van Dongen. Vertrekpunt 8-uur vanaf café Kris

man. Voor deelname aan deze excursie is opga

ve voorafbij Elja noodzakelijk1


Twistvliet, uiterwaarden Zwarte water. De ex

cursieleider is Theo de Kogel. Vertrekpunt 19 uur vanaf kinderboerderij de Klooienberg.

Zoals je ziet hebben we weer een heftig pro gramma samengesteld waarbij een ieder die op

de een of andere manier iets met planten heeft

van harte is uitgenodigd.

namens de plantenwerkgroep

Leen de Kleine


Vogelzangcursus voorjaar 2000

Aanmeldingsstrook

Toegegeven, het is wel heel erg vroeg om nu al over het vooljaar te beginnen. Sinterklaas is net. geweest ende feestdagen rond de jaarwisseling liggen nog in het verschiet. Maar de verschij ningsdatum van het ZNT maakt het noodzakelijk nu al een lentegevoel bij jullie op te roepen!

In tegenstelling tot voorgaande jaren is de aan melding dit keer schriftelijk. Dus wil je meedoen, knip deze aanmeldingsstrook uit, vul hem volle dig in en stuur hem op naar.

Dus daar gaan we: ook in 2000 zullen we als werkgroep vogelzangcursus weer actief zijn. Naast de gebruikelijke maandag- en zaterdag ochtenden voor beginners en gevorderden zullen we op zaterdagmorgen starten met een aparte jeugdgroep voor 9- tot 12-jarigen. Hebt u een kind dat in vogelzang geïnteresseerd is, dan is dit een unieke kans. We zullen ervoor zorgen dat er leiding bij de kindergroep blijft totdat de volwas senen bij het Nieuwe Werk zijn teruggekomen.

Hannah van Oene,

Otto Srnikstraat 7

8017 EE Zwolle.

Voor info kun je bellen: Hannah van Oene

sr 038-4654657 . .

Leden en donateurs van IVN en KNNV betalen . f30,-.

Baooab vao Oeoe

:< AANMELDINGSSTROOK

:<

voge/zangcursus IVN Zwo/Ie voorjilllT 1000 Voornaam (namen): _ - - - - - - volwassenelkind· AdItemaam:

m/v.

I Adn:s 8

S

J

Program-.

: Postcode Woonplaats telefoon I

Op woensdag 1_2II*tzal er- om 20.00 uur in de Oosterbd ........ fiuaalt een informa tieavond wonIea 8 f . . . " De cursus start voor de zaterdagusaeg ' .....0' op 11 maart (8.00 uur) en op" -gen 13 maart (9.00 uur). De gezamo'ge llala:cursie zal op zaterdag 27 mei wordot .,........; in de week daarna zijn er ooknogcur·

'3

girolbankrekeningnr. * __~__-:-__

u krijgt van bet IVN

een ingevulde accept-girokaart

.... jaars:

.ik kom welIniet· op de iofunnatieavond

.....m voor half februari!!! ~==~:><

Zwols NatuurIijdsctir


Excursieverslagen .

Werkstukken gidsencursus

Een keuze uit activiteiten waarbij IVN-gidsen betrokken waren

De onderwerpen van de werkstukken van de gidsencursus zijn zeer gevarieerd. Annet V.d. Wal beschreef niet een bepaald natuurgebied maar verdiepte zich in de verschillende genees krachtige kruiden. Hieronder leest u enkele frag mentèn uit haar werkstuk ''Geneeskrachtige krui den". Met dank aan de schrijfster.

11 september Open monumentendag De gemeente Dalfsen had een fietstocht uitgezet langs 'monumenten in het groen'. Men fietste o.a. langs 'De Horte'. Om de mensen rond te leiden werden natuurgidsen gevraagd. Arie Drie sprong, Greet Meima en Jo Bouwhuis zijn die zaterdag actief geweest.

Inleiding

13 oktober

Een verzoek van een tuinclub uit Dalfsen. Als

Fytotherapie betekent genezen met behulp van planten. Daarvoor wordt de hele plant gebruikt afsluiting van hun seizoen wilde men graag wan of delen daarvan. Ze kunnen vers of gedroogd delen in 'Het Engelse Werk'. Thema paddestoe

worden gebruikt. Verwerkt in thee, in zalven in len sprak hun wel erg aan. Bert V.d. Ree is met

pakkingen enz. Deze geneeswijze is al zo oud als de 10 dames op pad gegaan en ze hebben ong

de mensheid zelf en is de basis van onze huidige, etwijfeld erg genoten..

chemisch bereide geneesmiddelen. Maar nog steeds speurt men naar planten die allerlei ong 17 oktober

eneeslijke ziektes kunnen genezen, b.V. in de Een gewone pubIiebemJrsie op 'De Colckhof'. tropische regenwouden, ook sjamanen worden Het was heel zoooig en heel mooi weer. Er ston benaderd om te vertellen over hun kennis van den wel 60 auto's op de parkeerplaats en er wa

planten. Recent is de ontdekking van taxol in ren zeker 100 volwassenen en 10 kinderen. Er

taxus. Deze stof werkt tegen een bepaalde vorm waren gelukkig 3 gidsen ingeschakeld, n.l. Bert van kanker. v.d. Ree, Harrie van Dijk en Jan Schaap. Bert heeft met een groep intensief de paddestoelen Fytotherapie is een geneeswijze, gebaseerd op bekeken en Harrie en Jan hebben meer verteld eeuwenoude ervaringen van mensen, waarschijn over verdere herfstverschijnselen zoals galappel lijk voor een deel afgekeken van dieren. De tjes, kastanjes, de bosplanters Vlaamse gaaien mens gebruikte planten als voedsel, voor kleding en eekhoorns, en het verkleuren van het blad. en gebruiksvoorwerpen. Al doende ontdeJcte Verder werden er foldeis uitgedeeld en is er men dat je sommige planten zonder gevaar kon over het werk van het IVN verteld. eten en van weer andere planten werd je ziek of

........

... t

_n

1

ging je zelfs dood. En weer andere planten ga

f hdjla wJ S ~Itje Eaulloedu

___ e

".-:~D

IE

......

ven hallucinaties. Door al deze ervaringen in de

..as loop van de tijd opgedaan ontstond een beeld AA ..-a Ze wa de watiog van planten. En daarover gaat

i - ' ___. .

....., ' _ .._-....e.M'

A __

_ _ ...........1Iceui.... ZeWgdf> zeil ia de bant over padcIestoeIenelcmsie op Molecaten. En ze vroeg of zoiets ook met kinde ren kon. Bert V.d. Ree was weer bereid om z'n kennis over te brengen. Het was een zonnige, maar koude middag, maar de kinderen zullen zo'n vetjaardagsfeestje niet gauw vergeten. Agnes Neimeijer

_..,.bb-

Dit zijn stikstofhoudende stofwiswJuifÇlptoduk ten van de plant. Ze zijn giftig en bet werkzaamst van alle stoffen. Er is in de loop van de tijd veel onderzoek naar . . . . . Meestal werden daar dieren, gevangenen of slaven voor gebruikt. Ook zijn er heel wat kooiugeu, keizers en andere adel vergiftigd met dezJe planten. Er

Ie;... . . - nummer 5 -128

waren speciale gifmengers die alles wisten van plantengiften. Zij werden geroemd maar ook gevreesd. Wanneer men het juiste gif uitzocht kon niemand daar een bewijs van terugvinden. Bloedanalyse was pas mogelijk in de negentien de eeuw. Planten bevatten meestal een aantal verschillende soorten alkaloïden. De eerste stof die werd geïsoleerd was morfine:. Dat gebeurde door een apotheker in het begin van de negen tiende eeuw. Het was een extract van het gedroogde melksap van de slaapbol ofpapaver. Dat melksap bevindt zich in de zaadbol van de papaver. Daarna werden er nog meer stoffen ontdekt. Namelijk strychnine, kinine, nicotine, atropine en colchicine Nog twee stoffen zijn atropine en.scopolamine (beide worden gebruikt in de oogheelkunde). Bij een vergiftiging zorgen ze voor verwarrings- en opwindingstoestanden en hallucinaties. Planten die alkaloïden bevatten zijn: nachtschade soorten zoals bilzekruid, aardappel,wolfskers, blauwe monnikskap en gevlekte scheerling (van de aardappel is de knol niet giftig, wel weer de uitlopers), witte nieswortel, stinkende gouwe, herfsttijloos, doornappel en moederkoorn. Moederkoorn

Moederkoorn is een zwam met een ingewikkelde levenscyclus. Het komt voor op rogge. Voor de achttiende eeuw dacht men dat het en afwijking was van de plant zelf. Van besmet rogge werd brood gebakken en op deze manier werden de . mensen besmet. Meestal waren het de arme mensen die dit brood moesten eten. Ze hadden geen geld om broód van een goede kwaliteit te .kopen. De ziekte begon met verschrikkelijke jeuk, afschuwelijke krampen, waanvoorstelling en en krankzinnigheid. Bovendien stierven lichaamsdelen af. Als iemand de ziekte overleef de dan was hij voor het leven afschuwelijk ver minkt. De ziekte werd ook wel 'Heilig vuur' of 'St. Antoniusvuur' genoemd. Het gekke was, dat moederkoorn tegelijkertijd ook werd ge bruikt in de volksgeneeskunde. Het werd ge bruikt voor het opwekken van weeën. Soms werd het ook gebruikt om een abortus op te wekken. Meestal overleefde de vrouw deze Zwols Natuurtijdschrift

abortus niet. Scheikundig onderzoek in de twin tigste eeuw bracht aan het licht dat moederkoorn een aantal ingewikkelde stoffen bevat en vooral alkaloïden. In zuivere toestand worden deze stoffen ergotamine en ergometrine'genoemd. Ze worden ook nog steeds in de verloskunde ge bruikt maar ook voor de behandeling van riûgrai ne en' hoge bloeddruk. Tijdens de Tweede We~ reldoorlog dOOd een Duitse geleerde de ontdek king dat uit mOederkoorn LSD gemaakt kon worden. De zwam heeft nu weinig kans meer, er is een strenge controle. Hij wordt nog wel ge kweekt voor geneeskundige doeleinden. Glycosiden Glycosiden hebben een krachtige fYsiologische werking op het menselijk en dierlijk organisme. Ze zijn giftig. Het is een verbinding van één of meer suikermoleculen met een andere stof. De plant bevat een speciaal enzym dat, wanneer het bij elkaar komt, een splitsing veroorzaakt van de glycoside. Hierdoor komt de werkzame stofvrij: Het glycoside gehalte is afhankelijk van de ou derdom van de plant en varieert in de verschil lende plantendelen. Er zijn verschillende soorten b.V. mosterdolie-glycosiden, blauwzuur-glycosi den en fenol-glycosiden. Een bijzondere soort zijn de glyco-alkaloïden. Bij splitsing van de stof komt er een alkaloïde vrij nl. solanine. Dit komt voor in bitterzoet en de aardappel. De meest bekende glycosiden zijn die, die op het hart in werken. Ze komen voor in vingerhoedskruid en Lelietjes van Dalen. Andere toepassingen zijn: hij spijsverteringsstoornissen (meekrap en wege doorn) een huid prikkelende werking en het be vordert de huid doorbloeding (beredruif en Oos~ tindische kers) een desinfecterende werking: het gaat ontstekingen tegen en heeft een urine drij vende werking (heide) Saponinen Het woord 'Sapo' betekent zeep. Saponinen hebben dezelfde chemische samenstelling als de glycosiden. Ze komen dan ook veel voor samen met glycosiden. Het verschil is dat ze gaan schuimen zodra ze met water in aanraking ko men. Dat doen ze ook als ze met bloed in aafira 6e jaargang - nummer 5 - 129

king komen. Dit noemen we hemolyse. Om pre cies te zijn veroorzaken ze een verstoring in de rode bloedlichaampjes. Het zijn dus sterke bloedgiften. Planten die saponinen bevatten zijn guichelheil en cyclaam. Verder hebben ze een afdrijvende werking, een slijmhuid prikkelde werking en een slijm oplossende werking. Ze worden gebruikt bij ontstekingen van de boven ste luchtwegen. Wanneer de mens ze via het maagdarmkanaal binnen krijgt zijn ze niet giftig om dat ze dan ontleed worden door de spijsver teringssappen. Nog een aantal planten zijn: ge wone sleutelbloem en de .silene familie.

· Actief in de natuur met IVN jongeren

ZNT- data 2000 Om voor alle betrokkenen van het ZNT enige duide lijkheid te ge~en over
verzenddata

31 december - week 52

± 7 februari 2000 - week 6

25 februari - week 8

± 7 april- week 14

21 april- week 16

± 2 juni - week 22

08 september - week 36

± 20 oktober - week 42

03 november - week 44

± 15 december - week 50

Natuurlie1hebbers tussen de vijftien en dertig jaar kunnen hun hart ophalen. Werkdagen, weekenden en Vacaturebank korte kampen in natuurgebieden in Nederland. Samen werken in de natuur, actief in de natuur. In dit ZNT zult u geen vacaturebank aantreffen. Het Zelf de handen uit de mouwen steken voor natuurbe IVN-~ur heeft besloten om te stoppen met het houd. Wilgen knotten, opknappen van een eendenk plaatsen van de vacatures in het ZNT. De reden is · ooi, hooién, bomen weghalen uit een heideveld of dat een aantal vacatures al meer dan een jaar bestaan, meehelpen op een biologisch-dynamische boerderij. waarop nog steeds niet is gereageerd. Daarnaast zijn Werk waar beheerders van natuurgebieden vaak niet de reacties op nieuwe vacatures. nihil. Met het niet aan toekomen. Overdag aan de slag in de mooiste meer plaatsen van de vacatures is het tekort aan natuur van Nederland. 's Avonds kampvuur, sterren meehelpende actieve leden nog niet opgelost. Het be wandeling, gezelligheid en aandacht voor meer natuur stuur zal zich verder gaan beraden hoe dit probleem en een beter milieu. Tijdens en creatief programma aan te pakken. Dit kan gaan inhouden dat bepaalde bv. 'Oer' of'Rituelen' op zoek naar de invulling voor activiteiten zullen ophouden te bestaan, omdat er een duurzame toekomst. In de zomer vinden er IVN geen mensen genoeg zijn die hun schouders er onder zomerkampen die een week duren plaats. Een willen zetten. Het ~ur zal contact opnemen met Internationaal-kamp duurt twee weken. Naast werken de coördinatoren die nog vacatures hadden open in de natuur. kunnen jongeren ook aan een IVN-huif staan en met hen overleggen hoe verder te handelen. kartocht en een Euregio-wandeltocht meedoen. Win terkampen vinden plaats tussen Kerst en Oud en . namens het IVN-bestuur nieuw. Het verblijf is eenvoudig; een scoutinggebouw Hans Lindeboom of een kampeerboerderij. De prijs wordt zo laag IVN - website mogeli.jk gehouden. Wie aan de slag wil, kan o.a. terecht op een weekend Schiermonnikoog ofhet Helaas zijn er geen reacties gekomen naar aanleiding Miljoenenlijntje in Zuid-Limburg, werkdagen in van de oproep in het vorige ZNT voor hulp en / of Santpoort, Voornes Duin en Roohel etc. ondersteuning betreffende het opzetten van een web

Winterkampen in Amsterdamse Bos, Haaksbergen, site. Gezien het feit dat niet steeds dezelfde personen

Rottighe Meenthe en op de Utrechtse Heuvelrug. Jon . binnen de vereniging het voortouw willen nemen heeft

geren die het leuk vinden om met natuur en milieu het IVN-bestuur besloten om voorlopig geen actie te

aan de slag te willen gaan, zijn van harte welkom. ondernemen voor het opstarten van de website. Het

Ook diegenen die in begeleiden geïnteresseerd zijn idee gaat voorlopig in de ijskast. kunnen reageren. Meer informatie: vraag bij het IVN · om de 'Buitengewoon'! namens het IVN-bestuur (- 020-6228115) Hans Lindeboom Zwols Natuurtijdschrift


PR-werkgroep De PR-werkgroep heeft het afgelopen jaar op de ach tergrond getracht haar activiteiten te ontplooien. Gezien de drukke werkzaamheden van de twee huidi ge leden gaf dit soms wat problemen. Daarnaast heeft de oproep via het ZNT voor nieuwe leden in de werk groep geen reacties opgeleverd. zodat er geen hulp is voor extra ondersteuning bij alle IVN-activiteiten. Ondanks het grote belang van de werkgroep heeft het bestuur op verzoek van de coördinator besloten te stoppen met de werkgroep en deze op te heffen. Het bestuur betreurt deze onaangename beslissing ten zeerste, maar als er een te kort is aan hulp blijft er weinig anders over. Helaas. namens het IVN-bestuur

Hans Lindeboom

IVN lidmaatschapskaart Er zijn naar aanleiding van bet versturen van de lid maatschapskaarten voor de IVN leden een aantal vragen gekomen die bier zullen worden beantwoord. De kaart wordt alleen verstrekt aan IVN-leden en -gezinsleden die geregistreerd staan bij het landelijk bureau van het IVN. Dit geldt dus niet voor de dona teurs. Mensen die pas na februari 1999 lid zijn ge worden krijgen hun kaart automatisch door bet lande lijk bureau opgestuurd. Dit geldt dus ook voor alle leden die vanaf heden lid worden. Kaarten die onvolledig of fout zijn dienen retour te worden gestuurd aan ondergetekende. Deze zal ze terug sturen naar bet landelijk bureau, dat op zijn beurt weer een nieuwe verbeterde kaart zal sturen. Bij deze eerste uitgave van de kaart staat geen datum en jaartal vermeld. Dit is gedaan zodat het landelijk bureau zelfkan bepalen wanneer de kaart wordt ver nieuwd. De nieuwe kaarten, die halverwege 2000 zullen verschijnen, krijgen wel een jaartal. Leden die opzeggen behoren in principe hun kaart in te leveren.

On1 de kaart uit te scheuren kan het beste eerst het papier langs de geperforeerde rand van de kaart wor den omgevouwen. Dit voorkomt beschadiging aan de kaart. namens het IVN-bestuur

Hans Lindeboom

Bestuursleden IVN Tijdens de Algemene ledenvergadering in februari dit jaar is een vacature als bestuurslid binnen het IVN bestuur ontstaan. Volgend jaar zullen tijdens de Alge mene ledenvergadering in februari nog twee vacatu res ontstaan, wat het totaal op drie brengt. In het ZNT heeft een oproep voor nieuwe bestuursleden gestaan, waarop helaas geen enkele reactie is geweest. Om te zorgen dat het bestuur op sterkte blijft is besloten om dan maar de leden telefonisch te benaderen. Deze actie heeft tot nu toe twee aspirant bestuursleden opgeleverd. Teuni Lindhoud en Gerard Broekhoven lopen daarom de bestuursvergaderingen mee om de sfeer te proeven. Aan de hand van de op gedane ervaring zullen zij bepalen of ze zitting gaan nemen in het bestuur. In principe zijn wij dus nog naar één bestuurslid opzoek. Het zal toch wel moge lijk zijn deze te vinden onder het huidige aantal van meer dan 300 leden en donateurs? Als iemand zich geroepen. voelt en bereid is om een bestuursfunctie te vervullen, laat hij of zij dan S.V.p. contact opnemen met de voorzitter Hans de Jong <"0529-497648) of de secretaris Hans Lindeboom <"038-4600701). Deze kunnen alle informatie verstrekken betreffende de vacature. Het is uiteraard ook mogelijk om ter kennismaking een bestuursvergadering bij te wonen. Ik hoop dat het niet nodig is om de overige 200 leden en of donateurs telefonisch te benaderen. namens het IVN-bestuur

Hans Lindeboom. Kortenhorststraat 9 8015 BW ZWOLLE 038-4600701 [email protected]

Het zetten van een handtekening op de kaart wil bij het gebruik van bepaalde pennen een probleem geven. Geadviseerd wordt om een dunne stift of een 'fineliner' te gebruiken.



Nieuws van

het~ndelijk

Bureau IVN '

De Groene M;tand Wat is de Groene Maand? 'De Groene Maand is een initiatief van verschillende or ganisaties' die werkzaam zijn op de terreinen recreatie, . toerisme, milieu, natuur en landschap. Het evenement beoogt het publiek gedurende één maand te bedienen met een aantrekkelijk pakket van duuname recreatieve acti viteiten ondersteund dooreen actieve corinnwiicatiecam

pagne. Hierdoor wordt aan een groot publiek duidelijk gemaakt dat er binnen Nederland legio mogelijkheden zijn voor natuurgerichte, duurzame recreatie en dat erveel te zien en vooral te beleven valt Bovendien wordt duidelijk ge maakt dat de natuur dichterbij is dan je zou denken. Door actief deel te nemen ervaart een breed publiek dat de natuur in Nederland mooi en veelzijdig is en dat die natuur de moeite waard is om te behouden en er meer vanaf te weten. De Groene Maand zal voor het eerst plaatsvinden in sep tember 2000.' Het is de bedoeling om de Groene Maand ook: in de daaropvolgende jaren te organiseren. Wie werken er samen in de Groene Maand?

De Groene Maand is een samenwerkingsveiband van:

Toerisme & Recreatie AVN - tevens projectleiding

IVN Vereniging voor natuur- en milieueducatie

Unie van provinciale Landschappen

Stichting Wandelplatform-LAW

Stichting LandelijKe Fietsplatform, Eric Nijland

Landschapsbeheer Nederland

Niv9tt

ANWB

Wat willen we bereiken?

Het doet van de Groene Maand is tweeledig:

1 het bevorderen van natuurgerichte, duurzame recrea

tie en de natuurbeleving in Nederland, en; 2 het verhogen.van de betrokkenheid van een breed publiek bij milieu, natuur en landschap. Onder natuurgerichte, duurzame recreatie verstaan we een actieve manier van recreëren in natuur of landschap met respect voor die natuur en dat land schap en met aandacht voor het milieu. Wie wiUen we bereiken? /

De groep waarop Wij ons binnen de Groene Maand rich

ten is breed, in feite willen we aBe in natuur en recreatie

geïnteresseerde burgers bereiken.

De organisatie van de Groene Maand richt zich zowel op

de consumenten die reeds bekend zijn met natuurgerichte

recreatie en de mogelijkheden die ons land op dat punt

biedt, als op mensen die nog moeten kennismaken met

deze vorm van duurzame vrijetijdsbesteding.

Wat willen we communiceren?

Gedurende de maand organiseren de betrokken organisa

ties, verspreid over heel Nederland, verschillende -activi

, Zwols Natuurtijdschrift

teiten op het gebied van natuurgerichte, duurzame recre

atie. Dit zijn nieuwe of reeds bestaailde activiteiten. Het

publiek kan gedurende de Groene Maand wandelend,

fietsend of op andere Wijze en al dan niet onder leiding

van een gids ons land verkennen, Daarnaast is er de mo

geliJKheid om door middel van natuurbeheerwerk actief

bij te dragen aan het onderhoud van natuur en landschap.

Bovendien worden er gezamenlijK één of meerdere na

tuurgerichte; duurzame activiteiten. georganiSeerd. De

meeste activiteiten zijn gratis of tegen een geringe ver

goeding toegankelijk. Ook natuurgerichte, duurzame

activiteiten van derden kunnen in de maand vaDen.

Ten slotte biedt de Groene Maand een breed publiek de

gelegenheid kennis te maken met de organisaties die

bijdragen aan dit evenement De geZamenlijke aanpak in

het kader van de Groene Maand biedt het publiek enkele

voordelen zoals een overzichtelijk aanbod, daarnaast

maakt ~ dergelijkeaaopak duidelijk wat de rol van

iedere organisatie is op het gebied van natuur en récrea

tie in Nederland.

Waaruit bestaat de gezamenlijke communicatie?

De gezamenlijke communicatie bestaat onder andere uit:

- krant met overzicht van activiteiten en betrokken or ganisaties; - internet site Groene Maand (eventueel binnen lekker wegnl); - advertenties en specials i.n bladen (bijvoorbeeld Gras duinen); , - posters en flyers; - joint promotions; - presentatie op beurzen (bijvoorbeeld groene paviljoen op Vakantiebeurs jannari 2000); - ster & uit op radio I en 2; - free publicity (in bladen, op radio en TV).

Daarnaast schenken de betrokken organisaties aandacht

aan de Groene Maand in hun eigen bladen en op hun

internetsites.

Distributie van de krant kan plaats vinden via de'

VVV/ANWB-vestigingen en bijlfe bezoekerscentra van

de diverse organisaties. Wellicht is het ook mogelijk om

een dergelijke uitgave mee te sturen met de eigen bladen

of deze te distribueren via de bibliotheken. Een optie die

wordt onderzocht is om de krant mee te sturen als bijlage

bij een krant. Daarnaast moet gedacht worden aan een

centrale informatiedesk.

Wat is de gewenste uitstraling?

De Groene Maand biedt de recreant in één maand de

mogelijKheid om natuur en landschap binnen Nederland

op een andere manier te zien en te beleven. In de com

municatie staan de natuurgerichte, duurzame activiteiten

centraal en niet de betrokken organisaties. De activitei

ten binnen de Groene Maand hebben de vol~ uitstra

ling:

- verrassend/leuk;

- bereikbaar/ toegankelijk, en;

- duurzaam.


Vogelvoederkrans Met onze jeugdgroep 'De Groendoeners' maakten we al een paar keer een voederkrans voor vogels. Deze wordt zeer gewaardeerd als de grond is bevroren en insecten slim zijn weggekropen.

We kochten een baal stro, een rol binddraad en maakten de basiskrans zelf. Als je niet de hele straat w.ilt tracteren kun je één zo'n basiskrans in allerlei (goedkope) winkels kopen. Verder heb je nodig: ongebrande pinda's (dierenwinkel)

stevig draad en naald

vetbollen (zie ZNT jrg. 6 nr. 1)

mándarijnennetjes

. appel

zonnebloemPitten

eventueel krammen

1. Rijg de pinda 's aan een stevige draad en . wikkel de ketting om de krans.

\\ _~~ ;....

nlZ'l-IY'r.r'

2. Wikkel vetbollen in een

mandarijnennetje en zet het

vast met draad ofkrammen.

. 3. Als extra kun je bfnnm inde

krans een appel hangen, die je vol prikt met zonnebloempitten. 4. Hang de krans op een voor vogels rustige en veilige plaats; maar wel daar waar je goed kunt zien wie het restaurant bezoeken. Een verrekijker en een vogelboekje kunnen je kennis vergroten!

© Betty Schellevis



Vogelwaamemingen in de regio Zwolle in de periode augustus-september 1999 door Gemt Gemtsen gebruikte afkortingen en tekens

()

z ex. juv. ad. m v p terr. sip!. r sow saw ca.

= overvliegende vogels = zang = exempla(a)r(en) = juvenieVonvolwassen = adultJvolwassen = man =vrouw· = paar = territoriaaVterritorium = slaapplaats = ringvangst = stroomopwaarts = stroomafwaarts = circa

Van de soorten met een * achter de naam zijn alle binnengekomen waarnemingen gepubliceerd: Van de overige soorten is een selectie gemaakt. Soms is aan gegeven hoe een selectie is gemaakt (bijv. vanaf 10 ex.). Ook niet-gepubliceerde waarnemingen worden uiter aard in het arclriefvan onze VWG opgeslagen. Van 45 vogelaars ontving ik deze keer weer vele interes sante waarnemingen; iedereen weer hartelijk bedankt daarvoor. Voor de dodaars was de nieuwe plas in de Koppeler waard zeer belangrijk, evenals in 1998. In de Duurse waarden werd een jonge kwak waargenomen, dus waarschijnlijk weer een geslaagd broedgeval in de Usseluiterwaaroen. Grote zilverreigers blijven ver bu;en. Maar liefst 20 ex. werden gemeld, waarvan 15 uit de randmeren, 4 uit de U sseluiterwaarden en 1 uit . de polder Ö05terwolde. Waar komen al deze grote zilverreigers vandaan? Er moeten broedgevallen in ons land worden gemist.

Er werd 2x een heilige ibis gezien, waarschijn lijk hetzelfde exemplaar. Een van de grote verrassingen dit jaar was de lepe c laar. In 1996 verschenen ze voor het eerst in de Us seluiterwaarden en nu in het 4e jaar namen de aantal" Zwols Natuurtijdschrift

len duidelijk toe. Vooral het Engelse Werk was in trek. Vanaf 16 juli pleisterde de soort er dagelijks tot een maximum van 22 exemplareIl. Naast vele voge laars genoten honderden fietsers en wandelaars van deze prachtige vogels, en dat Z9 dicht aan de stads rand. Dat de lepelaar de Ussel benut is in sterke ma te te danken aan de diverse nieuwenatuurprojecten met ondiepe oevers waar de soort succesvol kan vis sen. Zo was er aantoonbare uitwisseling tussen het Engelse Werk, de Wiessenbergse Kolk bij Hattem en de IJsselmonding. Ik zag enkele avonden dat lepe laars uit het Ketelmeer de IJssel opvlogen om bij Zwolle en Hattem te foerageren. Dankzij de nieuwe natuurprojecten zijn er diverse nieuwe vogelkundige relaties ontstaan. Dit is een fantastische ontwikkeling die de draagkracht van het internationaal belangrijke wetland 'Usseluiterwaarden' verder vergroot. En we werken door aan de vergroting van de draagkracht met nieuwe natuur in de Vreugderijkerwaard (uiter lijk gereed in 2003) en de Ketelpolder in Kampen (uiterlijk gereed 2001). Dankzijde terugkeer van de waterplanten blijven de knobbelzwanen in het Ketelmeer toenemen; het (voorlopig) maximum is 850. Ook de grauwe gans neemt razendsnel toe langs de "IJssel en breidt zich vanuit het kerngebied Olst-Wijhe in stroomafwaartse richting uit. Nijlganzen bleken op de 2 Zwolse rui plaatsen minder talrijk dan in 1998; een totaal van 840 blijft echter respectabel. Ook voor de roofvogels was het·een goede periode; er werden 31 wespendieven, 1 rode wouw, 21 bruine kieken en 34 boomvalken gemeld. Uit de 'oude doos' kwam nog een waarneming vaneen slangenarenfl bij Windesheim. Visarenden waren net als in 1998 zeer talrijk Er werden er 60 gemeld, met als bolwerken de randmeren (24) en de IJssel (21). Het fantastische steltlopervoorjaar kreeg een gewel dig vervolg in augustus en september. Met name in het Engelse Werk en bij de Wiessenbergse Kolk wa ren voedselrijke slikplaten beschikbaar waarop grote aantallen watersnippen en bonte strandlopers op afkwamen, evenals bijzondere soorten· als Temmincks, kleine, kanoet en krombekstrandlopers en verder zilverplevier en poe/ruiter. Het Engelse Werk was in de nazomer het absolute ornithologische 'bedevaartsoord' waar (vrijwel) iede re avond door velen gevogeld werd. Hierdoor ont stonden prachtige teJreeksen van lepelaar, bonte strandloper, kemphaan en watersnip. 6e jaargang - nummer 5 - 134

Ook ruiters wisten onze regio weer in grote aantallen te vinden, namelijk (tussen haken de aantallen in augustus/september 1998): zwarte ruiter 52 (U), groenpoot 93 (39), witgat 70 (56) en bosruiter 25 (9). Samen met de geweldige aantallen tijdens de vooIjaarstrek (zie vorig nummer) was 1999 een fantastisch jaar voor ruiters.

Geelpootmeeuwen werden van 2 plaatsen gemeld en voor het eerst de Pontische meeuw. In de IJsselde1ta werden relatief weinig reuzenstefns gezien. Zeer bijzonder was een witvleugelstern in Zwolle. IJsvogels zitten weer duidelijk in de lift (16). Ook uit de oude doos kwam een waarneming van 2

strandleeuweriken, notabene uit een tuin in Zwolle Zuid. Weinig papen en tapuiten landden in 1999 op de terugtrek in onze regio. Zwarte mezen vertoonden weer een duidelijk doortrekpiekje. Buidelmezen werden vrijwel alleen in het Zwarte Meer gezien. In het vorige nummer stond een grauwe klauwier in Dalfsen op 20 mei; er kwam nog een waarneming na van 30mei. Krijgt de Vechtstreek de primeur voor de terugkeer van deze fraaie broedvogel in de regio Zwolle? Tot slot 2 Europese kanaries, 36 appelvinken en naar nu bleek zong op 7 mei eenorto/aan in Hasselt !!!!

Doelaan" 2908 Zwarte Meer West 3 SD/AB 2908 Koppelerwaard 7 EG 3008 Engelse Werk IIT ·3008 Koppelerwaard 17 GO 0309 Koppelerwaard 13 GO 1209 Koppelerwaard 16 MK 1909 Veluwemeer 1 HP Roerdomp"

2705 Vossemeer lz FR

2408 Ketelpolder 1 GO

Kwak"

2807 Duurse Waardenjuv. PV

Grote zilverreiger"

0608 Vossemeer 2 SD/AB

0608,2108, 2208, 2308, 2808, 2908 en 0509

Zwarte Meer West 1 SD/ABIFRIAK

2908 Koppelerwaard 1 EG

3108 Engelse Werk 1 GO

0209 Zwarte Meer, Vogeleiland 1 PvD

1909, 3009 Drontermeer I HP

2109 Duurse Waarden 1 AM

2609 Drontermeer 2 HP ~

2509 Buitenwaarden Wijhe 1 WG

3009 Vossemeer 1 HP


3009 Polder Oosterwolde lHP

Blauwe reiger 2508 De Horte 1 met ringslang van ca. 30 cm als prooi JH

Purperreiger ot 1508 IJssel, Spoolderhank 1 GG 0509 Jutjesriet, SBB (1) GO 1909 Polder Oosterwolde I HP Ooievaar " 0705 Streukel broedgeval FR 0208 Heerderstrand (I) CH 0508 Barsbekerpolder 6 HvV 1508 Heino, Kanaaldijk (2) JH 2808 Engelse Werk (3) JH 1009 De Klosse 1 WH

Heilige Ibis .. 0809 Buitenwaarden Wijhe I JBO 1809 Duurse Waarden 1 ? Lepelaar" 0608 Zwarte Meer West 16 SD/AB 0708 Zwarte Meer West 7 SDIAB 0808 Zwarte Meer West I SDIAB 0808,0908,1008,1108,1208,1308,1508,1608 1509, 1909, 2509 Engelse Werk 2 KB/MKIITIHv VIHB/GG/CH 1408 IJssel, de lapies 1 YR 1708, 1808 en 1908 Engelse Werk. 4 MKlIT/GO 2008 Engelse Werk 10 AM 2108, 2808, 2409 Zwarte Meer West 8 JN/SDIFR 2108 Engelse Werk 1900 2208 Engelse Werk 15 AM 2308 Engelse Werk 14 GO 2408 Engelse Werk 15 MK, DK, CH, IT, GO, AM 2508 Engelse Werk 22 WB 2708 Engelse Werk 11 eH 2808 Engelse Werk 13 EG 2908 Zwarte Meer West 3 FR 3008 Engelse Werk 6 AM 3008 Wiessenbergse Kolk 12 GG 3108 Wiessenbergse Kolk 14 GO 0109 Wiessenbergse Kolk 4 juv. GO 0109 Engelse Werk. 13 GO 0209 Ketelmeer-Oost min. 50 PvD 0309 Engelse Werk 6 GO 0409 Engelse Werk. 7 WH 0509,0809 Engelse Werk 4 GO 0509 Wiessenber~ Kolk 5 GO 0509 Zwarte Meer West 1 SDIFR 0909 Wiessenbergse Kolk 3 MK 0909 Engelse Werk. 3 GO 1209 Ketelmeer-Oost 19; later landden min. 16 ex. van deze groep in de Japies GO 1509 Engelse Werk 2 AM


1609 Engelse Welk 9 HW 1409,1809,2309,2509 Engelse Welk 1 LMIKB/AM 2609 Wiessenbergse Kolk 2 jiw. GG 2909 Buitenwaarden Wijhe 1 BD. 2909 Engelse Welk 1 GG Knobbelzwaan

1109 Wiessenbergse Kolk 24 MK

1209, 1809 Ketelmeer 850 GG/ffiEIYR

Zwarte zwaan *

2606 en 1008 Engelse Werk 1 GG/KB

1308 Vecht, de Stokte 2 ad. VM

1308 Vecht, stuw Vilsteren 2 juv. VM

2609 Fortmond 2 rn

3008 Schellerwade 1 GG

3009 Veluwemeer 5 HP

1709 Gelderdijkse Waard 17 GG

2109 Engelse Welk 7 GG

2609 Engel~ Werk 4 GG

Magelhaengans *

1908, 2408, 2608 Engelse Werk v MKlIT/GG

1709 IJssel Zwolle-Antlia v GG

Nijlgans

0108 Sekdoornse Plas min. 175 ER

1308 Sekdoornse Plas 346 GG

1308 Bomhofsplas 494 GG

2908 Zwolle, Sekdoornse Plas 250 HR


Keizergans *

2208,0809, 1409 Engelse Werk 1 GG

1709 Gelderdijkse Waard 1 GG

Kolgans


1608 Engelse Welk 6 MK

0809 Engelse Werk 21 GG

Chinese knobbelgans

1408, 2208 IJssel Zwolle-Andia 1 GG

Grauwe gans

2409 Duurse Waarden min. 122 GG


2609 Buitenwaarden Wijhe 621 WG

Casarea *

0608 Ketelmeer Oost 2 SDIAB

0808 Kete1meer Oost 1 SDIAB


1609, 2609 Wiessenbergse Kolk 2 MKlJP/LM/GG

1709 Spoolderhank ad. GG

Indische gans *

1008 Engelse Werk 2 KB


1408 IJssel Zwolle-Antlia 3 GG

3108, 1409,2109 Engelse Werk 1 GG


1709 IJssel Zwolle-Antlia.4 GG

Canadese gans *

0904 Engelse Welk 4 paar GG

1308 Sekdoornse Plas 4 GG.

1608 Genneger Buitenland 23 HvV

2208 Engelse Werk7 GG

2508 De Horte 2ad +4 juv. rn

0309 Koppelerwaard 6 GG



1709 IJssel Zwolle-Andia 6 GG


2409 Hoenwaard min. 15 GG

2509 Engelse Welk 10 KB

Brandgans

1008 Engelse Werk 2 KB

1308 Boinhofsplas 43 GG


2008 Gelderdijkse Waard ca. 50 GG




. Zwols Natuurtijdschrift

Wintertaling

2409 Wiessenbergse Kolk 100 GG

Zomertaling *


1208, 1508,2008, 1109 Engelse Werk 2 GG


1808,2008 Engelse Werk 5 juv. MKlGG/AM

2808 Engelse Welk min. 1 EG .


0309Koppelerwaard 1 GG

Slobeend


Krooneend *

2508 Wiessenbergse Kolk v MK, DK, eH

Wespendief *

0208, 1808, 1908, Heino, Kanaaldijk (1) rn

0608Westenhoite (1) HB

1308 Giethmen ad VM

2308 De Horte (5) rn

2408 De Horte (2) rn

2408 Lernelerveld 1 n ZW VM

2508 Zwolle, provinciehuis (1) HvV

2708 Duurse Waarden 2 HBR

2808 Engelse Welk (1) JH

2808, 2908 Zwarte Meer 1 FR


3108 Park Engelse Werk I GG 0309 Hellendoorn, Boksloot 1 n ZW VM 0409 Hemo, Kanaaldijk (4) JH 0609 Dalfsen I n N VM 0909 Zwolle, Coreemarke (4) BOl 2609 Olst (I)JH Rode wouw * 0109 Hellendoorn, Eelerberg 1 n ZW VM Slangenarend * 130498 Windesheim (1) PVIJD Bl1Iine kiekendief 1807 Duurse Waarden v WG 1108 Bomhofsplas 1 rn 2308 Windesheim, Molenpolder v HR 2408 Oalfsen 1 n W VM 2408 Leme1erberg 1 n W VM 2408 Lemelerveld 1 n ZW VM 0309 Vreugderijkerwaardjuv. GG 0409,0609 Heino, Kanaaldijk (1) rn 0509,0609 Hellendoorn, Boksloot 1 VM 1109 Langenholtejuv. HvV 1209 Ketelmeer-Oost 4 GG 1409 Engelse Werk v LM, AM, MK 1509 Harculo v AM 1909 Bentinekswellen 1 n ZW GG 2109 Duurse Waarden m AM 2409 Zwolle-Noord 1 ft ZW BOl 2409 Tichelgaten Windesheimjuv. GG 2409 Buitenwaarden Wijhe juv. GG 2509 Duurse Waarden I JH

Havik * 1508 Berkum 1 WH 1508 Zwolle, Park Weezenlandenjuv. GG 1608 Ittersum v JvO 1608 Harculo v JvO 2008 Park Engelse Werk 1 GG 2808 Zalkerbos 1 MK, JP 0109 Vreugderijkerwaard 1 PVO

0309 Koppelerwaard v GG

0609 Duurse Waarden v CH

1009 Giethoom 1 WH

1409 Engelse Werk 2 LM, AM, MK

1509 Harculo in JvO

2009,2109 Duurse Waarden I AM

2509 Langenholte v HvV

Visarend *

2705,2408,0209, 1209,2609 Vossemeer 1

FR/GG/CH!HGIHP 0608, 2808, 2908, 0309 en 0509 Zwarte Meer West 1 JN/SOIFR 0608 Kete1meer Oost 3 SOlAB 0808 Ketelmeer Oost 2 SDIAB 1308 Harderbroek 1 CH


2108, 2208 en 2908 Zwarte Meer West 2

SD/JNIFR/ ABIAK 2208 Polder Oosterwolde (2) HP 2408 Ketelmeer-Oost 1 GG 2808 IJsselmonding I MK 2808 Drontermeer 1 MK 2808 Duurse Waarden 2 WH 0109,0209,0609,1809,2109,2409,2509, 2909 Duurse Waarden 1 HRlWGIMV ITP/PvO/JH/CHI AM 3008,2309 De Horte (1) JH 0409 Polder Oosterwolde (2) HP 0409 IJssel, Zalkerveer 1 RE 0509 Zwarte Water, Westerveld I GGIEG 0509 IJssel bij Windesheim 1 LM 0609, 1509 Heino, Kanaaldijk (I) JH 1009 Beulakerwijde 1 WH 1209 IJssel, Windesheim I EGIWM 1709 IJssel, Harculo m BDI 1909, 3009 Zwolle, Coreemarke 1 n ZW BDI 2109 Harculo ad m n ZW JvO 2409 Harculose Waard I GG 2509 Buitenwaarden Wijhe I JH 2509 Windesheim 1 JH 2109, 2609 Tichelgaten Windesheim 1 AMlWG 2609 Windesheim 1 nO LM 2609 Harculo 1 LM 2609 Drontermeer lHP 2609 Berkum (1) WH Boomvalk * 1906,0907 Zwarte Meer 1 FR 0908 Rechterense Veld 1 VM 1308, 1708, 0309 Zwolle, Aa-Landen 1 HvVIWH 1308 Giethmen ad. + 2 juv. VM 1408 Marshoek 1 VM 1708 Harculojuv. JvO 1808 Dalfsen, Den Berg 1 VM 2508 Tongerense Heide 2 CH 2808 Drontermeer I MK 2208, 1209Duurse Waarden 1 VMlMK/DK 2208 Engelse Werk ad GG 2408 Engelse Werk (1) GG 2708, 0109 Hellendoorn, Boksloot 1 VM 2808 Vechterweerd 1 VM 2908 Rechterense Veld 1 VM . 3008, 0509 Lemele I VM 0409 Boinhofsplas (I) CH 0409 Zwarte Meer 1 FR 1209 Herxen 1 LM 1709 Zalkerbos 1 GG 1809 Herxerwaarden I JP, MK 2009,2109 Tichelgaten Windesheim I AM 2109 Duurse Waarden 2 AM 2409 Duurse Waardenjuv. GG 2509 Harculo I LM


Slechtvalk *

0608 en 0709 Harculo vreemd v JvD

0109 Harculo normale v JvD

0409 Bomhofsplas (1) CH

1209 Ketelmeer-Oost m GG

1709 Harculo v BDI

2409 Duurse Waarden 3 TPIMV

2509 Harculo 1 LMIJH

Patrijs •

0108 Lemelerveld 2 VM

2708 Ommen, Blikmankikkertweg 14 VM

0709 Hellendoorn, Boksloot 11 VM

Kwartel •

0805 Den Doorn Iz FR

Waterral • 1408,1708,2208,0909,1709 Spoolderhank 1 GG 1709 Vreugderijkerwaard 1 GG

2808 Drontermeer 1 MK

2008, 2208, 2808 Engelse Werk 1 GG/JH

1409 Langenholte 1 HvV

2509 Windesheim 1 JH

Poneleinboen *

0909 Spoolderhank 1 GG

Meerkoet

1209 Ketelmeer-Oost 1200 GG

Scholekster

1709 Ussel, De Zande 1 GG


2509 Engelse Werk 3 juv. GG

Kluut·

2508 Engelse Werk 3 KK

Kleine plevier •

1208, 2008 Engelse Werk2 GG



1608 Genneger Buitenland 2 HvV

0409 Bomhofsplas 3 MK, CH, JP


1409 Engelse Werk 3 MK, LM, AM

1508, 1708,2008, 1609 Engelse Werk 1

. LMIJP!MK/GG/AM 1409 Engelse Werk 4 AM Bontbekplevier *

0409 Bomhofsplas 1 MKJCH/JP

0509 Wicssenhergse Kolk 5 GG

1008,1108,1908,3008,0509,1409

Engelse Werk I MKlLM/AMlKB/JT/GG

0909 Engelse We~ 2 ad. GG

1109 Wiessenbergse Kolk 1. MK




Goudplevier

0209 Polder Dronthen 140 CH

Zilverplevier .*

1009 Zwarte Meer West I SDIFR/AB

1209 Engelse Werk 3 LMIHHU

1309, 1409, 1509 Engelse Werkjuy, MKJGG

1609 Wiessenbergse Kolk 2 LM/JP

Kievit

1308 Sekdoornse Plas 11 00 GG


Kanoetstrandloper •

1708,0109,0509 Engelse Werkjuv. MKJGG/AM

DrieteenstrandJoper *

1609,1709,1809,1909,2109,2609

2809,2909 Engelse Werk 1 JP/LMIMK/AM

2309, 2509 Engelse Werk 2 LM/JH Kleine strandloper *

0808, 1308 Engelse Werk 2 HB/GG

0509, 0909, 2509 Engelse Werk 2 MKJGG/JH

1109,1209, 1309 Engelse Werk 3 GG/LMJMK

1408, 1409, 1609, 1809 Engelse Werk 1

LM/AMIMKIJPIHW

. 0709 Engelse Werk 5 AM 2709 Vossemeer 9 CH TemDlÎncks strandloper *

1208, 1408, 1608 Engelse Werk 2 HW!MK/GG/CH

KrombekstrandJoper * 1608, 1708, 1808, 1908,2808,.

0109 Engelse Werk 1 MKJCH/JP/JT/EG/AMIGG

0409 Bomhofsplas 2 MKJCH/JP

2009 Duurse Waardenjuv. AM

Bonte strandJoper •

1508,3008,3108,0109 Engelse Werk 1 MKlAMIGG

0409 BOmhofsplas 3 MKJCH/JP

0909 Wiessenbergse Kolk I MK

llO9 Wiessenhergse Kolk 2 MK

1209 Koppelerwaard I MK

1808, 1908, 2208, 1209, 1309 Engelse Werk 2

MKlGG/LM

. 1708, 2008, 2208 Engelse Werk 3 GG 1409 Engelse Werk 9 LM/AM/MK 1509 Engelse Werk 13 AMlGG 1609 Engelse Werk 23 JP/LMJMK 1609 Wicssenbergse Kolk 6 JPILM/MK 1709 Engelse Werk 21 GG


1809 Engelse Werk 27 JPIMK 1909 Zwolle, Coreemark-e (geh.) BDI 1909 Engelse Werk 19 GG 2109 Engelse Werk 28 GG 2309, 2809 Engelse Werk6 LM/GG 2409 Wiessenbergse Kolk 28 GG 2409 Engelse Werk 14 GG 2509 Duurse Waarden 5 JH 2509 Engelse Werk 7 JH 2609 DuurseWaarden4 CH 2609 Wiessenbergse Kolk 38 RV/GG 2709 Vossemeer 63 CH 2909 Engelse Werk 4 GG

0509 Engelse Werk 41 MK




1109Wiessenbergse Kolk 120 MK

1209 Engelse Werk 74 LM


1409 Engelse Werk 67 MKlLM/AM

1609 Engelse Werk 33 LM/JPIMK



1809 Engelse Werk 17 JPIMK

2309 Engelse Werk 25 LM


Kemphaan 2707 Herxerwaarden 68 WG 0108 Sekdoornse Plas I ER 0808 Ketelmeer-Oost min. 100 SDI AB 1008 Engelse Werk m+2v KB 1208 Engelse Werk 15 GG 1308 Sekdoornse Plas 2m GG 1808,2108, 1409 Engelse Werk 3 KB/GG/AM 2408 Wiessenbergse Kolk 3 MKJAM 2508 Wiessenbergse Kolk 2 MKiDKlCH 2208, 2808 Engelse Werk 4 GG/EG 2408,1509,2509 Engelse Werk 1 GG/AM 2408 Ketelpolder (10) GG 3108, 0109 Engelse Werk 8 GG 0109 Polder Oosterwolde (37) HP 0309 Koppelerwaard 17 GG 0409 Bornhofsplas 7 MKJCHlJP 0509 Engelse Werk 11 MK 0509 Wiessenbergse Kolk 5m GG 0809 Engelse Werk 11 GG 0909 Engelse Werk 22 GG 1009, 2609 Engelse Werk 4 GG/JT 1109 Engelse Werk 20 GG 1109 Wiessenbergse Kolk 5 MK 1209 Engelse Werk 11 LM 1209 Kampen, Het Raas 21 GG 1409, 1509 Engelse Werk 6 GG 1609 Engelse Werk 2 AM 1608,1908,1309 Engelse Werk 5 MK 1409,2409 Engelse Werk 3 LMlAMIMKIGG 1609 Wiessenbergse Kolk 9 LMlJPIMK 1809 Duurse Waarden 1 DKIMK 2409 Duurse Waarden m GG 2409 Wiessenbergse Kolk 30 GG 2609 Wiessenbergse Kolk 10 GG Bokje *


Watersnip


2808 Engelse Werk 33 EG

3008,0109 Engelse Werk 41 MK


Zwols Natuurtijdschtift

Rosse grutto *

0409 Bomhofsplas 1 MKJCHlJP

Regenwulp

0608, 0708 Zwarte Meer West min. 2 SDIFRIAB

0608 Agnietenplas 23 n W KB

0808 Stadsbagen (40) KB

Wulp

1609 Wiessenbergse Kolk 30 LM/JPIMK

Zwarte ruiter *

2606, 1108 en 2908 Engelse Werk 1 GGIEG

0608 Zwarte Meer West 1 SDIFRIAB

1608, 1708, 1808,2008 Engelse Werk 1 MKlCHlAM

1908 Engelse Werk 6 JT

1508, 3008, 1709 Engelse Werk 3 JT/GG

2308 Zwolle 1 n ZO AM

2908 Zwarte Meer West min. 2 SDIFRIAB·

3008 Vreugderijkerwaard (geh.) GG


0409 Bornhofsplas 2 MKJCHlJP


0509 Buitenwaarden Wijhe 2 LM

2408,3008,1109 Wiessenbergse Kolk I MKJAMIGG

1609, 1809 Diezerdijk 3 NK

2109 Duurse Waarden 1 AM

2509 Diezerdijk 4 NK

Tureluur

2909 Duurse Waarden 1 BD

Poelruiter *

2408 Wiessenbergse Kolk 1 MKJAM

Groenpootruiter *

0904 Engelse Werk (1) GG

0108,1708 Zwolle, De Geeren 1 ERIVM


0608 Zwarte Meer West 2 SDIFRIAB

0808 Zwarte Meer West 4 SD/AB

1308 Zwolle, De Geeren 2 GG

1508 en 1708 Stadsbagen (1) KB


Steenuil

0509 Hellendoorn, Boksloot I VM'

1809 Zwolle, Coreemàrke m BOl

Ransuil ..

2208 Zwarte Meer West 1 SD/ABIFR/AK

Gierzwaluw wrn. na 1508

17()8 Spoolderhank 3 GG

1808,1209 Engelse Werk 1 LMiGG


2408 Kattendiep 1 GG

1509 Wipstrik min. 1 ER

2409 Heino, Kanaaldijk 1 ffi

. IJsvogel .. 1807 Tichelgaten Windesheim 1 WG 0508,0209, 1209,1809 Duurse Waarden 1 WGIDKJMKIJP 2108,2208,0309 Zwarte Meer 1 FRlSD/JN/AB/AK

3008 Heino, KanaaldijK 1 ffi

3008 Vreugderijkerwaard 1 SAW GG

0309 Zwolle, Beekmanpad 1 BDI

0709 Zwolle, Almelose Kanaal 1 ER

2109 Tichelgaten Windesheim 2 AM

2509 Windesheim 1 JH

2909 De Horte 1 JH

Kleine bonte specht ..

0308 Camping Hankate 1 VM

Groene specht ..

1999 Hattem, Molecaten 1 broedgevaI BH

1408 Zwolle, Hogenkampsweg 1 JT

1509 Spoolderbos I HW

Strandleeuwerik ..

030398 Zwolle, Suurhoffstraat 2 MK

Oeverzwaluw Kampen, De Maten kolonie van 54 nesten (in het vorige nummer stond abusievelijk 32) YR Bomhofsplas ca. 40 nesten GG 2408 Vossemeer min. 100 GG Boerenzwaluw

1408, 1508 Spoolderhank 400 sIp!. GG


Huiszwaluw .

2108 Langenholte 42 nesten HvV

Boompieper


Gele kwikstaart

1408 Spoolderhank 26 sIp!. GG


Grote gele kwikstaart .. 1308 Sekdoomse Plasjuv. GG 2708 Engelse Werk 1 CH 0'509 Zwarte Meer West 1 SDIFR 1809 Duurse Waarden 1 JPIMK

Zwarte roodstaart

2909 Poppenallee lz VM

Gekraagde roodstaart *

2309 Veerallee v GG

2409 Harculo 1 GG

Paap

*

1808 Langenholte 1 HB



1209 Kattenwaard 2 GG

1709 ZaIkerbos 1 GG

2509 Lemelerberg 1 JH

Roodborsttapuit" .

1508 Wapenveldjuv. HvV

2508 Tongerense Heide m CH

1209 Zwolle, Coreemarke I BOl

1809 Kattewaard I JBEIYR

Tapuit ...

1408 IJssel, de Japies 1 YR

1808 Langenholte I HB

2408 Ketelpolder 2 GG

0509 Gennerdijk 1 GGIEG

0709 Langenholte 1 HvV


1209 Kampen, Het Raas 2 GG


1209, 1809, 1909 Zwolle, Coreernatke I BDI

Beflijster ..

0705 Zwarte Water, Streukel v FR

Vuurgoudhaantje .. 0509,0909,2209 VeeraIlee 1 GG

Zwarte mees .. 0709 Zwolle, VeeraIlee min. 1 GG 0809 Zwolle, provinciehuis 3 n ZW GG 1109 Zwolle, Wipstrik 2 ER 1109 Zwolle, VeeraIlee 1 GG 1209 Zwolle, Veerallee 6 GG 1209 Zwolle, Harculo 13 EG 1709 Zwolle, Vreugderijkerwaard3 GG 2409 Herxen 3 GG 2409 Duurse Waarden 3 GG 2609 Zwolle, Veerallee 2 GG 2709 Zwolle, Veerallee 7 GG


Buidelmees * 1407 Duurse Waarden alarmerend ex. WG 1707 Zwarte Meer 5r FR 0508, 2208 Zwarte Meer West min. 4 SDIFRI AB 0608 Ketelmeer-Oost min. 4 SDIAB 0808,2108 Zwarte Meer West min. 2 SD/AB 2908 Zwarte Meer West 1 SDIFRIAB Grauwe klauwier * 3005 Rechterense Veld 1 AD Raaf * 210701st, Nijendal 1 WG

2508 Tongerense Heide 1 eH

Huismus

3008 's-Heerenbroek min. 93 GG

Europese kanarie *

1709 Zwolle, Spoolde m GG

26Ó9 Veerallee m GG

Putter (meer dan 10 ex.)

1108 Bomhofsplas 40 JH

1709 Zwolle, Coreemarke 33 BOl

2409 Duurse Waarden 40 GG

2909 Ussel, Za1k 50 HB

Kneu


2409 Herxerwaarden 55 GG

Appelvink *

0609 VeeralIee 1 GG

1009, 1709 VeeralIee 4 GG

1109 Veerallee 7 GG

1209 Veerallee 3 GG

2209 Veerallee 2 GG

2309 Veerallee min. 1 GG

2609 Veerallee 3 en (2)(2) GG

2709 Veerallee 4 en (3) GG

/ JBO J. Bosma / !iHU Henk Huige / HG Hans Gerritsen I NK Nol Klaassen I WM Wouter Maas / AK Annet Knol/AD Arie Driesprong / RV Rob Versteeg / HB Han Beeuwkes I BDI Ben Dielissen / CH Cees Hummelen f VM Vincent Martens I lP leroen Postema I MK Maarten Kaales I DK Diane Kaales / JT Jan Tuin I AM Andre Marissen / ER Evert Ruiter / HP Henk Puttenstein

AGENDA Dinsdag 11 januari Al eerder hebben we kunnen genieten van een dialezing van Paul van GaaIen. Vanavond gaat hij een dialezing geven over een privé natuurwildpark, Sabi Sabi. Het is gelegen nabij het Krugerpark in Zuid-Afrika. Zaal Oosterkerk, aanvang 20.00 uur.

ALGEMENE LEDENVE:RGADERING IVN De datum voor de Algemene Ledenvergadering van het IVN in 2000 is vast gelegd op donderdag 17 februari in de Eli lIeimanszaal van het Ecodrome te Zwolle. Noteer deze datum alvast in uw nieuwe agenda, zodat u dan kunt aanwezig kunt zijn om mee te praten over het beleid van uw vereniging. namens het IVN-bestuur .Hans Lindeboom

Ortolaan *

0705 Zwarte Water, Streukel lz FR

Waarnemers LM Leo Muilwijk I JH Jan Hullen I HW Herman Weekamp I HvV Henny van Vilsteren I HR Henk Rensink / BD Bert Dijkstra / GG Gerrit Gerritsen / WG Wil Gerritse / WH Wim Helder / FR Frank de Roder / wa Wim van Bruggen / SD Symen Deuzeman I KK Kor Koch I JN Jan Nap / AvdB Andrea vld Berg / PVO Paul Voskamp I MV Mindert Veenstra f TP Titus Poelstra / BH Bini Hondema-Bakker f YR Yvonne Rabe / KB Karel van Bulck I EG Erik Gerritsen / HBR Han Brink / JO . Joris Driessen I JBE Jan Beverwijk I RE Rob Elfring Zwols Natuurtijdschrift

\oW\4eugelstem als soott bij ZWols gezien!


deKNNV

hetlVN

Koninklijk Nederlandse Natuurhistorische

Vereniging

Vereniging voor veldbiologie .

Vereniging

voor

Natuur- en Milieueducatie

AFDELINGSBESTIJUR Voorzitter

vacature

AFDELINGSBESTIJUR voorzitter

BansdeJoag Fabrieksweg 9 801S PS Zwolle " OS29 - 497648 Elja VlD Dongen Pr. lrenelaan 24 8091 AT Wezep " 038 - 37~2696 BIDS Lindeboom

Kortenhorststraat 9 801S BW Zwolle " 038 - 4600701

[email protected]

TrudyMuUer Loezekamp 10 80.14 EP Zwolle " 038 - 4650942

LidyKuiper Greuns9 8032 NS Zwolle " 038 - 4S36924

Nico Schoenmakers Rijnstraat 19 8051 HKHattem " 038 - 4442469

vacature Tel coatactadres

ContribUtie KNNV f 40,- per jaar, incl. toezending van Natura, het landelijke tijdschrift van de KNNV; f 10,- voor huisgenoot1eden; fIS,- voor regionale leden.

Zwols NatlJurtijdschrift .

Gerd. Boonstra . "038 - 4217317

Contributie IVN Voor donateurs minimaal fI7,50 per jaar; voor leden (actief) f30,- per jaar" incl. toezending. van Mens en Natuur. Wijzigingen m.b.t. het donateurs- en lidmaat~ schap schriftelijk doorgeven aan Cees Piemna, Polhaarweg 12, 7721 DX Dalfsen, " 0529 - 432335.


indien onbestelbaar verzenden aan: I. V. N. Postbus 272 8000 AG Zwolle

,

o

,

m

o

gezamenlijke uItgave van KNNV afdelIng Zwolle en IVN afdeling Zwolle e . o.

o n

'"

,o lVlL

Port Betaald Port Payé Zwolle Holland ~!~ voor veldbiologie

Recommend Documents