PORT BETAALD. ~! [{ffl. voor veldbiologie

PORT

BETAALD

~!

voor veldbiologie

[{ffl

Dit blad is het gezamenlijke tijdschr ift van I het IVN en de KNNV, beide afdeli ng Zwolle. ~n de loop van 1993 werd besloten I de .a~del~ngsorganen, respectievelij k I Frattllaraa en De Tureluur, binnen het kader van de onderlinge samenwerking I samen te laten gaan in Het Zwols Natuurtij dschrift. Het blad verschij nt 5 keer per jaar met een oplage van 600 exemplaren. Jaargang 3 - nummer 4/5 - november 1996

Z~wel IVN als KNNV hebben werkgroepen. HIeronder volgt een overzicht van de coördina toren.

IVN Excursies

Namens het IVN Joke Caljouw - Huibertplaat 53 8032 DJ Zwolle - " 4540579 ( inleveradres voor het geschreven materiaal van het IVN) Namens de KNNV Peter van Dam - Tesjeslaan 37 8042 HH Zwolle - " 4220912 ( inleveradres voor alle kopij op floppy en het geschreven materiaal van de KNNV) llIustraties:

Betty Schellevis, (tenzij anders vermeld)

Typewerk:

Diet ter Stege Hans Lindeboom Carla Luchtmeijer

Verzending: Joke Karssing Freek Veldman IJsselmuiden

Agnes Neimeijer 0572 - 391955 Elja van Dongen " 038 - 3762696 Hannah van Oene 11 038 - 4654657 Elj a van Dongen 'B' 03 8 - 3762696 Roelof Visscher 'B' 038 - 4227375 Greet Meima 'B' 038 - 42280 18 Femmy Mulder 'B' 038 - 4547960 Derk Berends 11 038 - 45 39635 Fenna Westers " 038 - 42243 87 Teuni Lindhoud " 038 - 4657772 ft

Cursussen algemeen Vogelzangcursus Wijde plantencursus

Eindredactie:

Druk:

Werkgroepen

Groencursus Natuurgidsencursus Kabouterpad Jeugdwerkgroep Stands Depot Paddenwerkgroep

KNNV Vogel werkgroep Plantenwerkgroep Insectenwerkgroep Zoogdierenwerkgroep Natuurbescherming

Gerrit Gerritsen " 03 8 - 4228 122 Bert Prins " 038 - 4537280 Peter van Dam " 038 - 42209 12 Bert Dijkstra 'B' 038 - 454691 2 Gerrit Gerritsen ft 038 - 4228122

Voor het volgende Zwols Natuurtij dschrift moet de kopij zijn ingeleverd op 9 december a.s. (een maand eerder dan in het themanummer staat vermeld!) . Lever de tekst zo 'kaal' mogelijk in: dus zonder vet, cursIef, onderstreept, bijzondere lettertypes, kaders, enz. BIJ voorkeur op een virusvrij e floppy, 3,5 inch, in Word Perfect (t/m 6. l). De kopij mag natuurlijk ook geschreven worden ingeleverd.

Zwols Natuurtijdschrift

3e jaargang - nummer 4/5 - 130

Enige tijd geleden werden ook wij benaderd om een midweek mee te gaan naar een bungalow park in Zuid-Limburg.

weet waar Arnhem ligt? Welnu: van hieruit bezien ligt dan ten zuid-oosten Westervoort en ten westen ligt Oosterbeek. In Limburg komt zoiets ook voor, er is nl. ook een Onderstebos. Deze twee bossen grenzen aan elkaar en merkwaardigerwijze ligt op de kaart het Bovenste bos onder en het Onderstebos boven aan ...

Hier zou een wilde plantenexcursie plaats vinden onder leiding van Elja van Dongen. Vorig jaar en ook dit jaar volgden wij een wilde planten cursus in het Engelse Werk. Daarvoor hielden wij ook wel van de natuur, maar zoals bij de meeste stadsmensen waren planten die we bij een tuincentrum kochten echte planten. Alles wat spontaan opkwam, de wilde planten dus, werd onder één noemer gevangen: "ONKRUID". In middels weten we beter.

De vijftien deelnemers aan de excursie waren niet alleen plantengek, er waren ook vogel freaks onder hen en die staken de rest aan. Een bloemlezing van wat we die middag zagen: springzaadveldkers, muskuskrnid, bleeksporig en donkersporig bosviooltje, maarts viooltje, ik hoor de specht maar zie hem niet, lievevrouwebedstro, kleefkruid, vrouwenmantel, robertskrnid, bosandoom, bosanemoon, tuinfluiter en gekraagde roodstaart.

Maandag 6 mei was het zover. Omstreeks half tien vertrokken er van verschillende adressen auto's, beladen met bagage en mensen, on afhankelijk van elkaar richting Simpelveld. Aankomst daar ongeveer half twee. Na het uitpakken en inrichten van de slaapkamers en een kopje thee begon de eerste excursie naar het Bovenste bos. Even een geografisch uitstapje: U

Dinsdag 7 mei. We zouden deze dag beginnen met een wandeling langs de Geul. Eén auto ging richting eindpunt wandeling zodat als we daar kwamen de chauffeurs naar het beginpunt konden worden gebracht om hun auto weer op te halen. De andere auto's gingen naar het beginpunt Mechelen. Althans dat was de bedoe ling. Door een grappig misverstand in de voorste

Een midweek

'wilde planten kijken' in Zuid-Limburg

Planten zoeken langs de Geul (foto: Bep van Oerle)



auto kwamen we op de snelweg richting Eindho ven. Beter ten halve gekeerd dan ten hele ge dwaald kwamen we toch in Mechelen terecht. Met een uurtje vertraging en na de koffie en heerlijke vlaai begonnen we aan de wandeling langs de Geul van Mechelen naar Epen. Waarschijnlijk kent iedere natuurliefhebber dit plekje. Het is hier zo mooi. De Geul kronkelt door het landschap, soms kabbelend, dan snelstromend, soms grillig, maar steeds fasci nerend. Op deze wandeling zagen we: glad walstro, grootbloemige muur, look-zonder-look, aardbeiganzerik, en zeldzaam in Nederland: zinkboerenkers. Vanuit Epen gingen we richting Cotessen. Na

een kopje koffie of thee ging een deel van het gezelschap naar Simpelveld terug, hetzij om inkopen te doen voor het avondeten, hetzij omdat ze te moe waren om nog een wandeling te maken. De rest ging vol goede moed het Vijlenerbos in om nog een wandeling te maken. Een schitterend bos, het was klimmen en dalen. Woensdag 8 mei. Vandaag stond het Gerendal met orchideeëntuin op het programma. De wandeling tot aan de tuin leverde de volgende planten op: duivekervel, tijm-ereprijs, hertshooi, cypreswoljsmelk, akker-ereprijs, blauwwalstro, ooievaarsbek, heggerank, kleine pimpernel, zeegroene zegge en nog veel meer. Langs de weg liggen wat akkers met aan de andere kant een bosrand: een waar eldorado voor vogels. In de orchideeëntuin zagen we natuurlijk verschillende orchissoorten: bruine orchis, mannetjesorchis, aapjesorchis, grote keverorchis. Ook zagen we daar eenbes, geel zonneroosje, paardehoefk/aver, kraailook en muurhavikskruid. Na de wandeling door de tuin splitste de groep zich weer. Een deel wilde de hele uitgezette wandeling lopen, de rest sneed een de~l van de route-af en pakte alleen het laat ste deel van de route. Na de inwendige mens bij kasteel Schaloen gelaafd te hebben bleek de daar aanwezige heemtuin niet open te zijn. We wandelden toen door het bos naar de kluize naarswoning. Deze ligt aardig hoog en helemaal in het groen. De laatste kluizenaar overleed in 1931. De woning en bijbehorende kapel waren Zwols Natuurtijdschiift

niet voor bezichtiging open. Behalve veel van de al eerder genoemde planten zagen we nog de grote en kleine kaardebol. Donderdag 9 mei. Vandaag zouden we België in, een uitstapje over de grens dus.Door weer zo'n misvepstand in de voorste auto, ditmaal een ander, sloegen we in Vaals niet af richting België maar reden rechtdoor op Aken af. Zo zie je maar weer: wie voorop rijdt heeft wel een hele wie naar het verantwoording. Maar Drielandenpunt gaat wil dan toch ook in drie landen geweest zijn. Nederland hadden we gehad, in de uitlopers van Aken zijn we gekeerd, en hadden Duitsland dus ook te pakken. Van hier terug naar de goeie afslag voor België, het derde land dus. Onze bestemming in België was La Calamine, hier was vroeger een zinkmijn. De reden van dit uitstapje was natuurlijk het zinkviooltje dat in Limburg nagenoeg niet meer voorkomt. Toen we op het sloopterrein van de mijn uit de auto's stapten zagen we al snel veel z;nkboerenkers en natuurlijk het zinkvioo/tje. Verder blaassiline, marjolein, vleugeltjesbloem en Engels gras. Vanaf dit verlaten fabrieksterrein gingen we naar het Hohnedal. Eerst het plaatsje door, toen een landelijk weggetje met in de berm erg veel planten o.a. aronskelk, eenbes, bosbingelkruid, akkerhoornbloem en muizeoor. Het is een prachtig natuurgebied vol verrassingen. Het bospad naar de Hohne en de wandeling door het Hohnedal leverde nog de volgende planten op: rapunzel, bosanemoon en niet alleen de bekende witte maar ook de niet met een boterbloem te verwarren gele anemoon, goudveil, heggen doornzaad, witte waterkers, schubwortel, judas penning, dotterbloem en hele velden das/ook.


Terug naar het bungalowpark. Voor de avond stond er nog een gezamenlijke maaltijd als afslui ting op het programma. Bill van Kessel hield hierbij een geestig toespraakje waarin hij ook Elja bedankte voor haar inzet en enthousiasme. Als dank overhandigde hij haar een enveloppe met inhoud (voor weer een plantenboek?). Vrijdag 10 mei. Alweer de laatste dag. Zoals gewoonlijk om tien uur verzamelen. Eén auto ging direct terug naar Zwolle. De rest ging nog een wandeling maken in het Ravensbos. In dit bos zouden bronnen zijn en beekjes ontstaan. We zagen een erg smal stroompje met snel stro mend water en wat vonden we hier? Preci~s: goudveil dat groeit alleen aan de oever van zulke beekjes. Tot veler verrassing zagen we ook nog een ongerepte schubwortel. In het bos -eigenlijk een ronde kom of kuil- zagen we dat de grond erg vochtig was. Er bloeiden daar dotterbloe men, stralend en in overvloed. Wat is Limburg toch mooi, het was alle dagen genieten. Goed idee van Elja om hierheen te gaan. In het begin van de middag gingen ook de laatste enthousias telingen weer richting Zwolle Willy en Leen de Wit

Een echte 'Swarovski' In de polder Mastenbroek, op een steenworp afstand van Hasselt, ligt Jutjesriet, enkele hon derden hectare hooi- en weilanden met slenken en een zandwinplas. Staatsbos heeft er 'voor ons een fijne observatiehut gebouwd. 't Is het eind doel van een fietstocht ter afsluiting van ons weidevogel-project, dat we in de klas zijn gestart met een werkboekje en de video 'Grutto's tussen 't gras' van Vogelbescherming Nederland. Langs fluitenkruid en paardebloem voert onze route eerst naar de Driehoek, kolken langs de Hasselterdijk, waar een kijkscherm zicht geeft op een kolonie zwarte sterns, die er al enkele jaren, vanaf begin mei, gejaagd baltsen en neste len om maar op tijd kroost groot te krijgen, want in juli is het al weer verzamelen geblazen in de Oostvaardersplassen voor de lange reis naar de winterkwartieren in tropisch Afiika. Onderwijl hebben we druk geturfd: grutto's, kieviten, scholeksters, wulpen en tureluurs...ze zijn er allemaal weer.. hun tluu-tluu, grwieto grwieto, tepiet-tepiet is niet van de lucht..de wei in uitbundige voorjaarsstemming! Witte kwik staarten en graspiepers houden. de fietsgroep langs de dijk gezelschap. Door de grote kilte van het voorjaar bloeien de dotters nog volop met hier en daar ook kievitsbloemen, gekoesterd op voedselarme percelen. Maar wie we ook zien in de Driehoek. ..geen stems...wel een meerkoet op haar nest en een paartje slobeenden, die hun naam in vele talen ontlenen aan de grote lepel vormige snavel. Als we verder fietsen, horen we aan de voet van de dijk vanuit oud riet de kleine karekiet z'n liedje over het water schallen. Uit een· elzenbosje klinkt de schelle zang van de tuinfluiter, maar het prille groen onttrekt hem aan ons oog. Boswachter Bredenbeek, de 'kievitsbloemen specialist' langs het Zwartewater, wacht ons al op in de keet van Staatsbosbeheer. Bij het infor matiepaneel vertelt hij de groep eerst een en ander over de streek in de tijd vóór de inpolde ring, toen het nog een kweldergebied was aan de Zuiderzee. Dan neemt hij ons mee naar de hut.

Zwols Natuurtljdschrift


FOTO .

voerman mart

Natuurlijk alles op het gebied van de fotografie: foto's, diamateriaal, fotolijsten, fototassen, jacks complete serie Sigma apolenzen

......"''''''.

de foto

Van Karnebeekstraat 7 - Tel. 038-216855 FOTOGRAFEN SINDS 1929

DealervalÇ Kowa Swarovski Bausch & Lomb e.a. telescopen en verrekijkers prijs op aanvraag; ook van Leitz en Zeiss

voor grotere aantallen goedkopere prijzen clubleden korting mogelijk scherp geprijsd I!!

grote keus aàn lenzen in opbouw!

Agfa DigiPi-ini Das neue Bild vom Dia.

La nouvelle photo de vos diapos.

De nieuwe dia-afdruk. AGFA •

Door z'n telescoop, een echte 'Swarovski', tuurt de jeugd naar de andere oever van de plas, waar wat bergeenden toilet maken. Vooral de helder rode snavel met de grote knobbel valt de kinde ren op. Eyen later komen een wulp en een ture luur hen gezelschap houden. Hier broeden langs de molenslenk wél zwarte sterns. Ze zijn druk aan het foerageren boven het meer, op en neer vliegend tegen de wind in met naar beneden ge bogen kop, nooit in het water plonzend, maar steeds dalend tot net boven het oppervlak. De boswachter vertelt nog van de knobbelzwanen die maar niet tot broeden kunnen komen, ver zwakt als ze zijn van de strenge winter. En de jongens en meisjes vertellen van de 'dooie' die ze zelf hebben gevonden bij het Vogeleiland ..

Genit van Houwelingen

Vogelzangcursus 1996 Cursisten geven hun mening. Er waren dit jaar 48 cursisten, die in 6 groepen op maandag en zaterdagmorgen op pad gingen. Vergeleken met 1995 een wat teruglopend aan tal deelnemers. Mogelijk heeft dit te maken met de ongunstige verschijningsdatum van het ZNT, waardoor KNNV-leden niet werden geïnformeerd. Het eerste nummer 1997 van het Zwols Natuurtijdschrift, dat in februari zal uitko men, bevat in elk geval alle informatie over de vogelzangcursus 1997. Om de mening over de cursus te peilen werd aan het eind van de cursus een vragenlijst uitgedeeld. 32 mensen hebben de vragen beantwoord, dus 2/3 van het aantal deelnemers. 31 in'(Ullers waren tevreden over de cursus; één deelnemer heeft theorielessen gemist. Een groot deel is tevreden over de lokatie. Dat zijn meestal eerstejaars. Mensen die wat vaker hebben meegedaan willen ook wel eens naar een ander gebied, b.v. Zandhove. De natuurwaarne ming is door deze cursus toegenomen, zeggen veel mensen. De voorkeur gaat uit naar kleine groepjes, zo'n 6 à 7 deelnemers. 25 deelnemers zeggen zeker weer mee te doen met een volgen de cursus.

Zwols Natuurtijdschrilt

Algemene opmerkingen: -

graag ook aandacht voor weide- en watervogels indeling gevorderdenlbeginners is moeilijk te maken er wordt teveel onderling gepraat tijdens de wandeling de tijd wordt nogal eens overschreden

Reactie van de gidsen: Het gebied Engelse WerklSpoolderbos biedt veel afwisseling door de grote verscheidenheid aan biotopen en dus aan vogels (parkbos, meer open gebied met struiken en water). Dat geeft gelegenheid eerst vooral in het Engelse Werk de jaarvogels te beluisteren, waarna vanaf half april het zwaartepunt meer op de zomervogels en het Spoolderbos komt te liggen (o.a. nachtegalen en rietvogels). Het terrein is bovendien makkelijk bereikbaar en goed toegankelijk. Zijn er groeps leden die eens in een ander gebied willen lopen? Zoiets is prima onderling te regelen. Uitbreiding met water- en weidevogels is binnen het bestek van de vogelzangcursus niet goed haalbaar. Wel wordt er vanaf de IJsseldijk regelmatig naar het natuurontwikkelingsgebied gekeken, zeker als zich daar iets bijzonders voordoet. Een wande ling naar de observatiehut is binnen de beschik bare tijd niet goed 1l1Ogelijk.

Voor het komend seizoen zullen we een excur sieduur van 1 à l,S uur aanhouden. In het begin, als nog weinig vogels terug zijn uit hun winter gebieden en je praktisch alleen de jaarvogels hebt, zal 1 uur ruim voldoende zijn. Gaandeweg het seizoen valt er -vooral in het Spoolderbos steeds meer te horen en zal l,S uur soms nog krap zijn. De voorkeur voor kleine groepen is begrijpelijk. Maar als er een paar cursisten ontbreken loopt de gids al gauw met drie cursisten of minder. En dat is ook niet de bedoeling. Gestreefd wordt 3e jaargang - nummer 4/5 - 134

naar een groepsgrootte van circa 12 deelnemers. Inderdaad is de indeling beginners/gevorderden moelijk te maken. We spreken voortaan dan maar over zoveelstejaars. Wat het onderlinge kletsen betreft: begrijpelijk maar soms lastig. Niet alleen voor de gids, maar ook voor de an dere deelnemers, zoals uit de enquête blijkt. Tij dens de excursie zoveel mogelijk alleen maar luisteren dus! Tot zover onze reactie op de en quête. Mensen, let op het eerste nummer 1997 van het ZNT en ... geef je weer op voor de vogelzang cursus. Vergeet vooral niet dat tijdig te doen! Namens de gidsen Hannah van Oene coördinator

Vogelzangcursus 1996 een impressie Elke zaterdagochtend tussen half maart en half juni om 8.00 uur present in het Engelse Werk om vogels te gaan beluisteren. Collega's en vrienden schudden ongelovig het hoofd om zoveel uitsloverij . Ze weten echter niet wat ze missen: je let veel scherper op de geluiden in de natuur, bent niet langer geneigd om je ervoor af te schermen o~dat je ze 'toch niet kent'; geleidelijk aan begin je in de wirwar van geluiden een aantal vogels te herkennen; van week tot week zie je hoe de natuur in het Engelse Werk ontluikt; je wordt je meer bewust van de perioden waarin bepaalde vogels zingen enlofhier aanwezig zijn. Voor mij was het het derde jaar dat ik meeliep. Aan het eind van het eerste jaar was mijn conclusie geweest: 'dit leer ik nooit'. Dat bleek aan het begin van het tweede jaar toch mee te vallen. Maar pas in het derde jaar begon ik mij enigszins zeker te voelen over de geluiden van de vogels die in het Engelse Werk en Spoolderbos veel voorkomen, al blijft b.v. de zanglijster nog wel voor verrassingen zorgen. Dus voor degenen die dit jaar voor het eerst meeliepen: ga volgend jaar weer mee, dan is het beslist gemakkelijker. Als voorbeeld noem ik de Zwols Natuurtijdschrift

roodborst, die ik de eerste twee jaren nauwelijk kon onderscheiden. Dit jaar pikte ik het geluid· er ineens (vrij) gemakkelijk uit.

De winter was streng geweest. De winterkoninkjes lieten zich de eerste weken niet of nauwelijks horen, wat tot enige ongerustheid onder de deelnemers leidde.. De geruststelling van Jos Kloppenburg dat het nog te koud was en de beesten voortdurend op zoek waren naar voedsel, kwam op 13 april uit, toen de luide, rollende zang van de winterkoning goed en daarna steeds vaker was te horen. De grote lijster was dit jaar veel vaker te zien in het Engelse Werk dan ik mij van de vorige twee jaren herinner. De nachtegalen van het Spoolderbos gedroegen zich dit jaar wat teleurstellend. We hoorden ze op 18 mei voor het eerst, pas nadat ze 'aangefloten' waren. Een week later hoorden we de nachtegalenzang erg mooi afgewisseld met de zang van de braamsluiper aan de ingang van het Spoolderbos tegenover het waterleidinggebouw, dus met het verkeer op de Usselallee vlakbij. De zwartkop, wiens zang mij persoonlijk het meest ontroert, liet ons ook dit jaar niet in de steek. Hij was vanaf20 april iedere week te horen.

Eén keer zagen en hoorden we langdurig een bonte vliegenvanger op een gazon in het Engel se Werk. Op 20 april hield zich een oeverloper op bij het plasje vlakbij het spoorwegemplace ment. De meest indrukwekkende ontmoeting was op 15 juni tijdens de laatste excursie in het Engelse Werk en Spoolderbos. Een mannetje gekraagde roodstaart probeerde een viertal schreeuwende jongen van voedsel te voorzien. 3e jaargang - nummer 4/5 - 135

De jongen hipten op vrij grote afstanden van elkaar op de grond rond. Van het vrouwtje was geen spoor te bekennen. Het geheel maakte een hartverscheurende indruk. Wij maakten van de gelegenheid gebruik deze mooie vogel met zijn jongen eens goed te bekijken. De afsluitende excursie voor de maandag- en de zaterdaggroepen ging, met zeer moor weer, maar Windesheim. De nachtegaal was bij de Tichelgaten te beluisteren, evenals de zomertor tel. Allerlei vogelgeluiden werden in het bos van Windesheim nog eens gerepeteerd. Wellicht zong ook de wielewaal er zijn lied. De vogelzangcursus heeft mij ook dit jaar weer veel geboden, en ik neem aan ook de andere deelnemers. Ik denk dat ik namens alle deelnemers de gidsen heel hartelijk kan danken voor de vrije tijd die zij ter beschikking hebben gesteld om een aantal soms vrij 'hardhorende' lieden de meest voorkomende vogelgeluiden in te prenten. Ook de coördinator(en) van de cursus en het IVN worden heel hartelijk bedankt. Wietske Prumme)

VAN DE VOORZITTER

Daar waar ik ooit dacht zaken in de hand te hebben en alles te kunnen beheersen ben ik de natuur en daardoor mezelf, gelukkig, tegengekomen. Ik heb me vergist bij het aanvaarden van het voorzitterschap van het IVN. Ik begin eigenlijk nu pas mijn voorganger, Bill van Kessel, te waarderen om zijn betrok kenheid met die natuur en de manier waarop hij daar mee omging en de wijze waarop hij dat gestalte gaf en in een kader wist te plaatsen. Ook Han van Buuren, met wie ik indertijd heb mogen voorspreken, heeft mij van zijn betrokkenheid met die natuur en het IVN kunnen. overtuigen, reden voor mij om het voorzitterschap eventueel op mij te nemen.


Het was uiteindelijk aan U om mij te kiezen in de algemene ledenvergadering. Dat is gebeurd, maar wat is dat moeilijk, jezelf vanuit een zakelijk en daardoor onpersoonlijke achtergrond, te verplaatsen in betrokkenheid met... En wat heb ik nog een hoop te leren. Maar ik troost mij met de gedachte, dat alle goede dingen langzaam komen. Inmiddels heb ik gezien hoe betrokken onze bestuursleden zijn, allen vrijwillig, hoe zij ook vechten voor een duidelijke positie van het IVN. Grote waardering heb ik voor hen als persoon en de manier waarop ze daar mee omgaan. In de maandelijkse bestuursvergaderingen van dit jaar 1996 heeft het bestuur van het IVN de coördinatoren van verschillende werkgroepen mogen ontmoeten, en hun betrokkenheid mogen ervaren. Ik was daarbij vaak boos op mezelf, omdat ik mezelf hierin niet kon plaatsen uit pure onmacht. Maar juist hierdoor sta ik waar ik nu sta, met respect voor hen en allen, die zich zo inzetten voor het IVN. U voelt zich aangesproken, dat klopt, u doet het gewoon hartstikke goed en daar kan ik nog iets van leren. Er spelen nog een aantal zakelijke aspecten, die ik heb genoemd in de vorige editie, maar die nog onderweg zijn, en nog een oplossing behoeven. Heeft U ideeën, laat het ons, het bestuur, weten! U bent van harte welkom. Benk Schuurman


Het Zwols Natuurtijdschrift

IVN in de prijzen

Het is U, trouwe lezer van het Zwols Natuurtijd schrift, ongetwijfeld bekend, dat dit tijdschrift tot stand komt door een samenwerkingsverband tussen de 'KNNV' en het'IVN', vanuit een, van tevoren, door beide besturen vastgestelde begro ting.

In het juli nummer van 'Meerwerk', informatie blad voor IVN-bestuurders, kaderleden, leden van de verenigingsraad en medewerkers in dienst van het IVN, las ik het volgende verheugende bericht.

Voor het lopende jaar 1996 waren vijf nummers gepland, te weten vier in de u bekende vorm en één in de vorm van een themanummer. Twee standaard-nummers zijn inmiddels verschenen en het themanummer heeft u ook ontvangen. Beide besturen hebben, in onderling overleg, besloten om de nummers vier en vijf samen te voegen tot één nummer, en wel om de navolgen de redenen: 1. Het budget dreigt bij het uitgeven van nog twee num mers 'fors' overschreden te worden, omdat de begrote kosten werden I worden achterhaald door de daadwerke lijke kosten. Dit komt onder andere voort uit het aantal meer-pagina's dan de 32, per nummer begrote, pagina's, '1 meer foto's enz. 2.• Het is niet aan beide besturen om de daadwerkelijke kosten over uw lidmaatschapsbijdragen te laten heenlo pen. 3. De beide besturen hebben derhalve dan ook niet alleen het recht maar bovenal de plicht, om met uw geldelijke bijdragen zorgvuldig en bewakend om te gaan.

Inmiddels overleggen beide besturen, ter kennis geving aan en in overleg met de drukker, om voor het jaar 1997 de begrote en daadwerkelijke kosten in evenwicht te houden.

Het bestuur van het Prins Bemhard Fonds heeft de Prins Bernard Fonds Prijs voor Natuurbehoud 1996 toegekend aan het IVN. Het IVN krijgt deze prijs vanwege de enthousi aste inzet van duizenden vrijwilligers voor de natuur in Nederland en de vele voortreffelijke activiteiten op educatief gebied. Hierbij vertoont het IVN een combinatie van grote praktische kennis en aanstekelijk enthousiasme. Z.K.H. Prins Bernhard overhandigt de prijs op 25 okto ber aanstaande aan het IVN in de Westerkerk in Amsterdam. Aan de prijs is een bedrag van f 1 00.000 verbonden. Hiervan mag f 25.000 vrije lijk worden besteed. Het overige deel moet ge investeerd worden in een van de projecten van de organisatie. Behalve de PBF Prijs voor Na tuurbehoud reikt Z.K.H. Prins Bernard op 25 oktober nog een aantal andere Prins Bernhard fondsPrijzen uit, te weten de PBF Muziekprijs, de PBF Prijs voor de Geesteswetenschappen, de David Röell Prijs en de Martinus NijhoffPrijs. Een wel heel bijzondere waardering en steun voor het IVN, en een extra stimulans voor de duizenden vrijwilligers. Joke Caljouw

Mocht u als lezer hierover vragen en / of voor stellen hebben, dan hoor ik die graag van u! namens beide besturen Benk Schuurman

valJ DlnTbet

BUITENSPORT

VRIJETIJDS SPECIAlLZW

Q)~id i-nrku"""

VECHTSTRAAT 108

ZWOLLE 038-4544315

kj~?toodky


----

--

---


c::::::;;::::::

boerengoed

.Ar T ES -vcx::::Ft BIC)[ CI ;0 1::=r::H: 'It..1I:l'OI I EREN

zoals:

VER Z E H D I H G / B B Z 0 R G I H G

D OOR

G E H BEL

W ! 0 ER VER KOP ERS I B E ZO R GE R S I N

tel.: 05205- 7556 Postadres: postbus 30102 8003 CC Zwolle

Loopt U g wel lekker? KRO L SCHOENEN KONINGSPLEIN 4 ZWOLLE

ALS JE DAG LEKKER MOET WPEN

H BDB R L A H D

0 I V E R· S E

G rat i.

I

P L A A TS EH.

cat alo q u •

opa a n v r a a q

ooithuis SCHARRELSLAGERIJ

* Een goed milieu * Met scharrelvlees doen we er wat aan!!!! L4J

,...,

=

=

Cl

V'>

~

""'" ""'" rn

e.:::

r <:

I-

= = L4J

l-

r.-. V'>

al 20 jaar natuurvoeding van biologisch en biologisch dynamische produkten, schoon maakmiddelert, huidverzorging enz. LEI: I: E R,

G E ZON D, MIL IE U V R I END E L I J l : E N

BET A A L B A AR!!!

Vooraankondiging

IVN Gidsencursus afd. Zwolle e.o.

Vervolg verslag van de IVN-excursies 1996

Het ligt in de bedoeling om eind januari 1997

weer een gidsencursus te starten in Zwolle. Door

omstandigheden is het geheel nog niet tot in de

finesses uitgewerkt maar globaal ziet het er als

volgt uit:

In het vorige nummer hebt u kunnen lezen hoe natuurgidsen dit vooIjaarmensen bij de natuur hebben betrokken. Hier volgt een overzicht van wat er verder is gebeurd de afgelopen zomer. 3 mei

Inhoud van de cursus:

Centraal staat de sanlenhang tussen planten,

dieren, mensen en milieu.

Cursusperiode:feb. 1997 tlm juni 1998

Aantal avonden en excursies:

26 donderdagavonden van 19.30-22.00 uur.

14 excursies, meestal op zaterdagmorgen in de

omgeving van Zwolle, van 9.00-12.00 uur.

Cursusruimte:

Gebouw De Mars', Wethouder Nooterhof,

Goertjesweg, Zwolle. Soms verblijven we elders.

Voorwaarde voor deelname:

Cursisten dienen ...

." lid te zijn van het IVN

... minimaal 18 jaar te zijn

... bereid te zijn zich na afloop van de cursus

actief in te zetten voor de natuur- en milieu educatie in zijn/haar woonplaats. Kosten:

De curus kost f250,-. Dit bedrag is inclusief het

cursusboek en lesmaterialen. Voor IVN leden

van buiten Zwolle iets meer i.v.m. het abonne

ment op het Zwols Natuurtijdschrift.

U kunt zich nu alvast opgeven bij ondergeteken

de onder vermelding van: naam, geboortedatum,

adres en de afdeling van het IVN waarvan u lid

bent. Zodra alles een definitieve vorm heeft ge

kregen krijgt u uitgebreidere informatie.

De coördinator IVN Zwolle e.o.: Mw. G.R. Meima tt 038-4228018


Op "De Colckhof' een excursie met als thema: vleennuizen. De heer Theo Douma uit Rouveen was hiervoor uitgeno digd, omdat hij vorig jaar onderzoek heeft gedaan naar vleermuizen, op het landgoed. De opkomst was groot, ± 45 personen, veel vaders met jochies van een jaat of 10. De kinderen vonden het wel spannend om in het schemerdonk er door het bos te struinen. Met zaklantaarns schenen ze door de dichte bladerkronen, op zoek naar vleermuizen. Het weer zat niet erg mee. Het was koud, en het had die dag nogal geregend, dus er waren weinig insekten en dus weinig vleermuizen. Ondanks de versterkte microfoon van de batdetektor van Theo heeft men slechts twee maal een vleennuis gehoord en gezien. Een rosse- en een dwerg vleermuis. Toch komen er minstens drie soorten voor op 'De Colckhof. " 11 mei Landschappenexcursie per fiets geleid door Jan Kuiters en Hans de Jong. Er kwamen 6 mensen. Het was een mooie tocht met veel informatie over het landschap en de mensen die er wonen. Er is verteld over rivierduinen en zandruggen, over uiterwaarden en boerderijen. Ook is het G.EA monu ment in Hattem bezocht. Het monument is nu los van de vuilstort vrij toegankelijk. Men kan het ook 's zaterdags en 's zondags bezoeken.

.~

§2~.. DUJê""jwn.wcÁ. DUJê"",,? ~moeiIfikte~

12 mei 'Den Berg' bij Dalfsen, geleid door Arie Driesprong en Wim van Bruggen. Het was koud weer met een matige noordenwind. Er kwamen 5 personen. Het was een mooie wandeling rond het huis Den Berg, met veel jonge eendjes inde gracht. 12 mei Avondexcursie in 'Het Engelse Werk' geleid door Hilly Osinga en Dick de Roos. Er kwamen 8 personen. Hilly heeft verteld over het ontstaan van het park. De mensen waren heel gel'nteresseerd, ze hadden veel vragen. Tijdens de wandeling heeft men kunnen genieten van allerlei stinze planten, zoals salomonszegel, daslook, wilde narcis, vogel melk en zelfs de bostulp bloeide nog.


19 mei Vroege vogelexcursie om 7 uur in het 'Het Engelse Werk' met natuurlijk de vogelkenners Jos Kloppenburg, Carla Luchtmeijer en Kor Koch. Er kwamen wel 25 personen. Het was dan ook een prachtige zondagmorgen. De vogels lieten zich goed horen. Tijdens het verzamelen zag men direct al een gekraagde roodstaart bij Krisman op het dak zitten. De gidsen hebben gewezen op de zang van, voor hen al zo gewone vogels als, roodborst, zwartkop, grote bonte specht, boomklever, tjiftjaf enz. Het publiek vond het allemaal erg interessant. 19 mei Fietstocht langs de Vecht bij Dalfsen, met Arie Driesprong, Johan Bosma, Bé V.d. Sleen. Er fietsten 9 personen mee over de uiterwaarden van de rivier. Op enkele plaatsen is gestopt vanwege het mooie uitzicht over de rivierduintjes. Ook was het torentje van kasteel Rechteren steeds te zien. De gidsen hebben uitleg gegeven over de flora in het VechtdaL Men i.S b i j ? stue in Vilsteren de rivier overgestoken. Hier is een vistrap te bewonderen. Al met al een geslaagde exc sie.

t!

9 juni 'De Co1ckhof, thema: hooilanden, met Jo bouwhuis, Everdien Sanderrnan, lne Leussink. Er kwamen 8 deelnemers. Er was die zondag op verschillende plaatsen iets te doen, vanwege landelijke IVN-dag. Er was weer de waarneming van de aangevreten eiken. 'De Co1ckhof' is eigendom van Natuurmonumenten, en die heeft veel weilanden op het terrein verpacht. Deze weilanden waren pas gemaaid. Tijdens het maaien waren jonge reeën aangetroffen. De weilanden dicht om het huis worden pas gemaaid na 15 juli; zodat de planten zaden kunnen vormen. Hier kon het publiek dan ook genieten van veel bloeiende planten zoals: echte koekoeksbloem, veldzuring, gele lis, pitrus en veel grassoorten. Men zag ook nog een buizerd en het beroemde ezeltje van de barones, liet zich goed bekijken. Eén van de deelnemers was zeer deskundig op het gebied van wilde planten, dat was een mooie aanvulling.

9 juni In het kader van de landelijke acties: 'Op pad met het IVN' en 'Natuur in stad en dorp', is er een stadsexcursie ingelast in het jaarprogramma. Gerda Meulman, Greet Meima en Robert Giesen hebben zich hiervoor ingezet. Gerda heeft een persbericht geschreven en naar de 'Zwolse Courant' gebracht. Het bericht begon met: "Het IVN gaat nou eens niet de natuur in, maar langs de natuurwaarden in de Zwolse binnenstad". De bomenroute was ook echt de moeite waard en toch kwamen er maar 8 mensen om mee te doen. Jammer van alle inspanning.

2 juni

16 juni Westerveldse Aa met Hany v. Dijk, Greet Meirna en Lidy Kuiper. Op deze zondagmiddag kwamen er JO personen, voornamelijk uit de wijk zelf. Harry ging uitgebreid in op de aanleg van deze groene vinger van Zwolle. Naast bomen en struiken werd er ook gekeken naar de bloemen in het blauwgraslandje. Diverse kleine zaken werden onder de loupe genomen. De minnende elzenhaantjes lieten zich hierdoor niet van hun stuk brengen en zetten hun werk ongestoord voort. Al met al een excursie met sfeer.

'Zandhove' met Teuni Lindhoud, Betty Schellevis, Oreet Meima en Gerda Meu1man. Het was mooi weer en er kwamen ± 50 mensen. Veel gezinnen met kinderen. Er zijn twee groepen gevormd, waarbij in de ene groep de kinderen bij elkaar waren. Teuni schrijft in haar verslag "De bloei van de verschillende kruiden lijkt verlaat door het koude voorjaar. Veel jong eikenblad was totaal aangevreten. Toen we het Pinetum inliepen werden wij getroffen door de speciale sfeer die in dit stukje heerst. Het licht, de geur, het geluid, alles is hier ineens anders." We hadden afgesproken om met de hele groep rond de nieuwe paddenpoel uit te komen en daarover te vertellen. Er was veel te zien en op te merken. Eén van de jongste deelnemers heeft een paddenvisje in een loupepotje gedaan en aan de hele groep getoond. Hoog in de lucht werden twee ooievaars waarge nomen. De excursie duurde ruim twee uur. Er is zoveel te zien en te vertellen op 'Zandhove'. Eén deelnemer had een opmerking over het voor haar te lage tempo.

27 juni Avondexcursie in Junne bij Ommen; geleid door Herma Jaspers. Eén van de deelnemers schreef een verslag. "Gelukkig was het weer geweldig, de zon scheen en het was lekker warm. Om 7 uur zijn we gestart met een grote groep van ruim 25 personen, en onder leiding van Herma Jaspers hebben we twee uur door Junne gewandeld. Het is een prachtig gebied in een oude Vechtarm. Herma wees ons op verschillende soorten bloemen, zoals dagkoekoeksbloem, moerasspirea, wilgenroosje, de kamperfoelie bloeide uitbundig en rook lekker. Er waren veel singels met strui ken als sleedoorn, meidoorn en wilde rozen. Dit was een mooi gezicht. Ook liet Herrna ons een mierenleeuw zien. Het beestje verstopt zich in het zand en zodra er een mier langs komt wordt die te pakken genomen. De wandeling verveelde geen minuut. Er werden veel vragen gesteld en ik heb er veel van geleerd. Ik ga ook zeker nog eens mee"

\



17 juli 'De Colckhof' met als thema 'vogels', geleid door Anne miek Leusink, Herma Jaspers en Agnes Neimeyer. Het was een mooie zomeravond en er kwamen 27 personen, waarbij 3 kinderen en een mevrouw in een rolstoel. Veel mensen waren speciaal op het thema 'vogels' afgekomen. Deze tijd van het j aar is waarschijnlijk niet zo gunstig om vogels te bekijken, vanwege het dichte bladerdak van de bomen. We hebben een winterkoninkje goed kunnen bekijken. Een ho lenduif, een wielewaal en merels lieten zich goed horen. Toch werd het nog een echte vogelexcursie, we hebben nl. twee vogelnestjes gevonden in een meidoornhaag, braakbal len bekeken, nesten van kraaien gezien, spechtengaten en ook veertjes gevonden. Verder hebben we gewezen op de lanen met zichtassen, weilanden, kronkelende slootjes en plantengroei, zoals muursla, aklrerkool, smeerwortel, stink ende gouwe, wilgenroosje, nage1kruid en knopig helmkruid. Het publiek was tevreden.

21 juli 'Zandhove', met Gerda Meu1man en Jos Kloppenburg. Het was mooi weer en er kwamen 32 personen, voornamelijk ouderen. De gidsen hebben de mensen meegenomen naar het Pinetum, die prachtige coniferentuin met zulke reusacht ige exemplaren. Vervolgens ging het langs de kikkerpoel en het nieuwe stuIqe bos. Dit is aangeplant in het kader van de actie'Zwolle beter met bos'. Het was een geslaagde excur sie.

Hierna een verslag van excursies op verzoek van particulieren of instellingen. Hiervoor ontvangt de vereniging een vergoeding. 15 mei Een verzoek van de gem. Hasselt, om in het kader van 'Na tuurlijk Hasselt' enkele rondleidingen te verzorgen. Het was erg koud die week, en er bloeide niet veel. Toch hebben P;lja van Dongen en Trudy Muller het publiek weten te boeien.

16 mei Hemelvaartsdag. Er kwam een verzoek van Greet Bakker van de theeschenkerij bij het voetveer in Hattem. Ze vond het een leuk idee, om mensen die aan het dauwtrappen waren een extra attractie aan te bieden, nl. vogels kijken in de observatiehut bij 'Het Engelse Werk'. Femmy van Dijk, Everdien Sanderman, Dick de Roos en Agnes Neimeijer hebben zich daarvoor ingezet. We hadden vogelgidsjes en verrekijkers mee, Dick had zelfs een telescoop meegebracht uit Kampen. De attributen werden gretig gebruikt. In totaal kwamen ongeveer 50 personen naar de hut. Veel vaders met jongens van een jaar of 10. Veel vogels lieten zich prachtig observeren: zoals tureluurs, kieviten, Canadese ganzen, slobeenden, gele kwikstaarten, oeverlopers, een

bontbekplevier, zwarte ruiter, boerenzwaluwen, oeverzwaluwen en op het eind van de ochtend zelfs een lepelaar. De mensen raakten niet uitgekeken, en zeiden

4 augustus

zeker weer in de hut terug te komen voor observatie van vogels.

'Den Alerdinck' bij Heino: geleid door Greet Meima en Fer Tromp. De enthousiaste inzet van deze gidsen mag wel even vermeld worden. Ze zijn allebei ingevallen voor ande ren. Er kwamen die stralende zondagmiddag 23 volwassen en 3 kinderen. De kinderen waren lid van de Groendoeners en tevens leerlingen van Peter van Dam. Waarschijnlijk daardoor zeer aktief Fer Tromp kon veel vertellen over ,de geschiedenis van het landgoed, het ontstaan, de diverse veranderingen en de bewoners. Hij heeft daar zelf jaren gewerkt. Op dit tijdstip in de zomer is er van alles te zien aan bloemen en insecten. De kinderen vingen insekten in het meegebrachte bekerloepje en lieten die door de volwas senen bewonderen. Ook kleine padjes en slakjes werden door hen opgemerkt. De geplande twee uren waren zo om. Lang niet alles kon besproken worden. Al met al een leuke excursie om op terug te zien.

30 mei Een school uit Zwolle.Zuid logeerde in Lemele in een kampeerboerderij. De leiding had natuurgidsen uitgenodigd voor een educatieve morgen, rond de Lemelerberg. Jo Bouwhuis, Greet Meima, Betty Schellevis, Herma Jaspers en Agnes Neimeijer togen op een zonnige meimorgen naar Lemele. Betty had gezorgd voor allerlei leuke spelletjes met natuurlijk materiaal. Omdat er zoveel gidsen waren konden we kleine groepjes vormen. Enkele groepen hebben een lange wandeling gemaakt en onderweg van alles gezien: roggevelden met akkeronkruiden langs de rand, drie heide soorten, mierenleeuw, leeuweriken, jeneverbessen, mestkevers, enz. Andere groepen hebben met natuurlijk materiaal van alles gedaan, ook heel leerzaam. Ook het onderwijzend personeel vond het een geslaagde ochtend.

9 juni Het IVN afdeling Raalte, een jonge vereniging, wilde zich aan het publiek presenteren. Op landgoed 'Het Re1aer' tussen Raalte en Heino had men allerlei kraampjes uitgestald met folders, boeIges, loupejes en materiaal van allerlei werkgroepen, zoals de knotwilgengroep, de uilenkasten werkgroep, weidevogelbeschermers, planten uit de heemtuin enz. Men had assistentie gevraagd van de afd. Zwolle om het publiek rond te leiden als daar behoefte aan was .. Betty Schellevis, Frans Bosscher en Agnes Neimeijer hebben zich



daarvoor beschikbaar gesteld. Er kwamen veel mensen op het evenement af, vooral ook omdat 'Het Relaer' nog maar een jaar opengesteld is voor publiek. Het is een mooi gebied met beukenlanen, weilanden, oude boerderijtjes, produktiebos en loofhout. Het viel erg op dat de eikenbomen aangevreten waren door de rups van de eikenbladroller, verder hebben we veel reeensporen gezien en veel schuurplekken van reeën, langs de weg veel grootbloemige muur, havikskruid en look zonder look langs de weilanden muizeoor, reigersbek en kamille. Het publiek heeft kunnen genieten van vogelzang van roodborstje, tientallen vinken, boomklevers en we zagen een groene en zwarte specht. Het was een geslaagde dag voor het IVN afd. Raalte. 27 juni Weer een school op de Lemelerberg. Dit maal één uit Oosterwolde. De groep bestond uit 22 kinderen en 6 begeleiders. Herma Jaspers en Agnes Neimeijer hebben de kinderen meegenomen naar het hoogste punt. Hier hadden ze een prachtig uitzicht over plaatsen in de hele provincie; Zwolle, Almelo, Raalte, Ommen enz. Aan de horizon tekende zich de Sallandse Heuvelrug mooi af Onderweg is gewezen op de typerende plantengroei van dit gebied,

. dopheide, kraaiheide, struikheide, bochtige smele, pijpestrootje, jeneverbes, tormentil, liggend walstro, mestkevers en rupsen werden in loupejes bekeken, verschil in Amerikaanse eik en inlandse eik werd gewezen, Sint Jans-loten en nog veel meer; te veel om op te noemen.

Agnes Neimeijer ts' 0572-391955

Natuurgidsen attentiel Op maandag 11 november 1996 vindt de jaarlijkse natuurgidsenbijeenkomst plaats. Deze bijeenkomst zal bestaan uit twee onderdelen, te weten: 20.00 uur

21.00 uur

22.00 uur

Excursie programma 1997 Datum

Plaats

Gidsen

Soeslo Windesheim Vilsteren De Doorn Arriën Koeland Het Nijenhuis De Horte OldeMaten Het Engelse Werk ........ . Vroege vogel exc ......... . Zalkerbos Den Berg Fietsexcursie langs de Vecht Den Alerdinck Dickninge Sloot en plas exc. Wandelexcursie langs de Ussel bij Kampen Lemelerberg De Dellen Molecaten Kleine zoogdieren ........ . Paddestoelen exc. ....... . Geologie fietstocht ...... . Het Belaer Andere mogelijkheden:

Opstellen van een rooster excursies 1997 aan de hand van het excursieoverzicht (hier naast). Onder het genot van een drankje gezellig samenzijn; bijpraten en kennismaken met de aanstaande natuurgidsen. Sluiting

De bijeenkomst vindt plaats in het gebouw 'De Mars', aanvang 20.00 uur. De avond is in eerste de strook inleveren bij instantie bedoeld voor natuurgidsen. Uiteraard Bovenstaande zijn alle IVN-ers (leden en donateurs) van harte . Natuurgidsenvergadering ofbij Agnes Neimeyer, Haarsmaatweg 3, 77221vf2 Dalfsen. welkom. Het bestuur Zwols Natuurtijdschrift

-------

._------

Agoes Neimeyer 3e jaargang - nummer 415 - 141

Jeugdnatuurclub

Werkgroep jeugdnatuurclub Zoals u elders in dit blad kunt lezen, zijn wij al weer begonnen met de jeugdnatuurclub de GROENDOENERS. (9 tlm 12 jr.) Vorig jaar hebben we ook twee middagen georganiseerd voor kinderen van 6 tlm 8 jaar. Het zag er even naar uit dat wij ook dit jaar konden starten met een natuurclub voor deze leeftijd. Onze gelederen werden nl. versterkt met twee dames t.w. Marina Huizer en Gerda Revenberg. Maar helaas moesten ook twee dames afhaken t.W. Suzanne Colnot en Jantien Weitjens. Suzanne en Jantien hebben allebei een baan gevonden en dat is natuurlijk zeer verheugend. Bij deze van harte gefeliciteerd en tevens hartelijk dank voor jullie inzet het afgelopen jaar bij de Jeugdnatuurclub. We zullen jullie missen. Eén en ander houdt echter wel in dat het opstarten van een tweede jeugdnatuurclub, maar dan voor 6 tlm 8 jarigen even in de ijskast gaat. Wel zullen we losse activiteiten voor deze leeftijd organiseren rond thema's herfst (16 oktober); winter en vOOijaar. Deze middagen zullen worden aangekondigd in de Peperbus. Houdt u dit vooral goed in de gaten. Voor meer informatie kunt u bellen Femmy Mulder, tt 4547960

De jeugdnatuurclub is 11 september jl. weer van start gegaan. Die middag brachten de kinderen hun 'vakantievondsten' mee en hebben we een heleboel fossielen geleerd en zelf 'fossielen' van gips gemaakt. Het verdere programma ziet er als volgt uit: 9 oktober; 6 november; 11 december; 8 januari; 12 februari; 12 maart; 9 april; 14 mei; 11 juni. We noemen alvast een paar dingen die wij straks gaan doen: plantjes leren stekken' kerstkrans maken voor de vogels, van oud ~apier nieuw papier maken; sloot- en plasexcursie. In november doen we mee met de Nationale Jeugdnatuurweek en gaan we speuren naar sporen en in april gaan we (wegens enorm succes) fluitjes maken. Een van de kinderen zei vorig jaar na afloop van een middag fluitjes maken: Dit is het leukste wat er is. Als leiding kun je je toch geen mooiere reactie wensen, het geeft in ieder geval voldoening. De kosten zijn f 10,-- voor 10 keer incl. verzamelmap. De kinderen krijgen iedere middag een glas limonade. Aan het eind van de middag krijgen ze een doeblad en een nieuwsbrief mee ' met informatie over de volgende keer. Kinderen kunnen zich opgeven bij Femmy Mulder, tt 4547960 ofBetty Schellevis, tt 4540329 Femmy Mulder

Femmy Mulder



..

(~-----------------

-------

-------------------------------------------~

Maak zelf fossielen I Echte fossielen zijn afdrukken in gesteente. Kijk maar eens bij het Natuurmuseum. Er liggen verschillende fossielen. Op sommige plekken kun je zelf naar fossielen zoeken o.a. bij Winterswijk. Maar je moet wel een beetje geluk hebben. In de musea liggen soms ook namaakfossielen van gips, vooral van bijzondere fossielen waarvan er maar één op de wereld is. Zulke fossielen kun je ook zelf maken.

1. Zoek wat stukjes hout, eikels, dennenappels, elzenproppen, slakkenhuisjes, botjes (uit braakbal len van uilen halen), echte fossielen, bladeren enz.

2. Maak de klei op een tafel of grond glad met een ronde stok of met een meÎkfles.

3. Duw het hout, het blad, ofhet slakkenhuisje etc. in de klei en haal het er weer uit zodat je een mooie afdruk in de klei over houdt. 4. Doe wat water in een oud kopje en roer daar zoveel gips doorheen dat je een lekker stevig papje krijgt dat je in de kleivonll kunt gieten.


5. Als dat gebeurd is, wacht je net zo lang totdat het gips hard is en warm aanvoelt. Dan kun je de klei er voorzichtig afpeuteren. Nu heb je een 'fossiel'. 3e jaargang - nummer 4/5 - 143

VAN DE REDACTIE Van nummer 2 van het Zwols Natuurtijdschrift kwamen vier exemplaren onbestelbaar retour. Hierbij het verzoek om bij verhuizing tijdig een adreswijziging te zenden aan Kor Koch (KNNV) of aan Cees Piersma, die de ledenadministratie van het IVN bijhoudt. Adressen en telefoonnum mers zijn te vinden achterin elk nummer van het Zwols Natuurtijdschrift~ Ook een verzoek aan ieder die foto's of floppy's als kopij inlevert: zet naam en adres erop zodat alles na verwerking weer bij de rechtmatige eigenaar terecht komt. Kopij is als altijd zeer welkom.

Joke Caljouw

Vrijwilligerswerk 'de Wheem' Het bezoekerscentrum 'de Wheem', van de Stichting Het Overijssels Landschap is veelvul dig opengesteld voor ieder, die zich wil informe ren over het Reestdal en vooral over de natuur waarden in dat prachtige gebied. Om deze be zoekers nog meer te kunnen bieden vraagt 'de Wheem' steun van vrijwilligers, die af en toe in het weekend op volwassenen en kinderen gerich te activiteiten willen bedenken, uitwerken en eventueel begeleiden. Gedacht wordt aan sei zoensgebonden activiteiten, die in de vorm van werkbladen en bijbehorend~materialen voor bin nen en buiten, beschikbaar zijn voor de bezoe kers. In het afgelopen voorjaar hebben we der gelijke activiteiten rond het thema 'water' be dacht. Velen hebben daarvan gebruik gemaakt, individueel of in groeps- of gezinsverband. Voor nadere inlichtingen kunt u terecht bij ondergete kende.

Vacatures vrijwilligerswerk ontsluiting collectie Natuurmuseum Het Natuurmuseum West Overijssel is een instel ling met een uitgebreide regionale collectie op natuurhistorisch gebied. Het aanleggen en behe ren van een collectie is één van de kerntaken van het natuurmuseum. De omvang van de huidige collectie is ruim 50.000 objecten. Het natuurmu seum heeft zich als taak gesteld de volledige collectie binnen één jaar kritisch te bekijken op registratie, naamgeving, conserveringstoestand en wat dies meer zij. Als laatste stap volgt het catalogiseren in geautomatiseerde databestan den. Dat is nodig omdat er straks in het Milieu educatief themapark Ecodrome een nieuw mu seumdepot en museumpresentaties moeten wor den ingericht. Maar ook omdat het park de bezoeker - waaronder de natuur en milieuorgani saties - straks in de gelegenheid wil stellen via computers in de volledige collectie 'te kijken'. Om deze klus te klaren kan het natuurnlUseum op korte termijn heel goed vrijwilligers gebrui ken die minstens één dag (of twee dagdelen) per week kunnen werken aan dit collectiewerk. Dit gebeurt onder leiding van de conservator en is team-werk, maar het werk zelf is grotendeels zelfstandig. Het is leuk en gezellig werk, maar vooral ook secuur en leerzaam. En heel divers. Als je interesse hebt kun je o.m. voor meer informatie telefonisch contact opnemen met Theo Kemperman, conservator van het natuurmuseum, of, bij diens afwezigheid, met Gerard Beersma, museummedewerker. Let op! Het Natuurmuseum West Overijssel zit tijdelijk (tot de verhuizing naar het Ecodrome park) met kantoren en collectie in Zerboltstraat 5, 8022 RW Zwolle. Er is ook een nieuw telefoonnummer: 038-4528399.

./-. ,

,.,.i~l

,-. .

0'

Theo Kempennan

~.t:

·

.E

~

... 0 ;:s

;:S"

Willem Hulsegge " 0523 - 614625 Zwols Natuurtijdschrift

~~ 3e jaargang - nummer 4/5 - 144

WAARNEMINGEN

.,--ï;,

t,'.

vogels door Gerrit Gerritsen

o

~,J,-l'

f-i~ ''-,n -~\

.Î~~~J,)

gebruikte afkortingen en tekens

z ex. juv. ad.

.......(c~

"

~T

= overvliegende vogels

= zang

=exemplaar

= juveniel/onvolwassen

= adult/volwassen

m

=man

v p. terr.

=

vrouw

= paar

= territoriaallterritorium

Van de met een * gemerkte soorten zijn alle binnengekomen waarnemingen gepubliceerd; van de overige soorten is een selectie gemaakt. Ook niet gepubliceerde waarnemingen worden uiteraard in het archief van onze VWO opgeslagen. Van 31 vogelaars ontving ik deze keer weer vele interessante waarnemingen; iedereen weer hartelijk bedankt voor de bijdragen. Vrijwel alle waarnemers voldeden aan mijn verzoek de Amersfoortcoördinaten in te vullen, waardoor automatische invoer een stuk makkelijker wordt. De voorjaarstrek in april en mei verliep rustig. Door het ontbreken van plas / dras situaties langs IJssel, Vecht en Zwarte Water werden hier geen grote aantallen watervogels en steltlopers waargenomen. Ook de roofvogeltrek was matig. Er werden slechts enkele wespendieven gemeld, slechts 1 zwarte wouw en vreemd genoeg geen enkele rode wouw, wat in jaren niet voorkwam.

Op 22 juni ging onze afdeling op excursie naar de Vreugde rijkerwaard en daar werden we verrast door een enorme groep van 3500 aalscholvers die in de IJssel visten. Nooit eerder is zo'n grote groep langs de IJssel gemeld. Het onstuimige weer was de waarschijnlijke oorzaak dat deze aalscholvers naar de Beneden-IJssel uitweken. Normaal vissen ze vooral op IJsselmeer, Ketelmeer en Zwarte Meer maar bij harde wind wordt hier het water troebel door slibopwerveling, waardoor de prooivissen moeilijk vindbaar worden. Het broedseizoen verliep voor veel vogels voorspoedig. De weidevogels brachten meer kuikens groot dan de vorige jaren wat vooral te danken was aan het 3 weken later maaien dan de laatste jaren normaal was. Ook was het blijkbaar een goed muizenjaar gezien het grote aantal gemelde broedparen van de ransuil en ook enkele paren kerkuil. Ook werden er veel kwartels gemeld en de kwartelkoning werd zelfs op 5 plaatsen gehoord. Heel bijzonder was een geslaagd broedgeval van de kwak in de IJsseluiterwaarden, wat bijna 10 jaar niet meer was gebeurd. In het Staphorsterveld broedden weer 2 paar paapjes en op het Kampereiland broedde een paar kramsvogels. De blauwborst rukte langs de IJssel weer wat verder stroomopwaarts op en werd nu bij Harculo aan getroffen. Van de oeverzwaluw werden 3 nieuwe (kleine) kolonies gemeld. Voor zomertaling en nachtegaal was het een pover jaar en van de ijsvogel werden slechts 4 waarnemingen gemeld en geen enkel broegeval. Tot zover een terugblik. Terwijl ik dit schrijf (26 september) is de najaarstrek in volle gang met invasies van zwarte mezen en vlaamse gaaien. Ben benieuwd wat oktober als topmaand voor de najaarstrek gaat brengen.

De voorjaarstrek in het natuurontwikkelings-project 'Het Engelse Werk' was wel weer zeer de moeite waard. Eind aprillbegin mei foerageerden er vrijwel dagelijks tientallen zwarte sterns met een maximum van 106 ex. op 1 mei. Op meerdere dagen waren er ook enkele dwergmeeuwen te zien. Door de zeer lage waterstand waren er brede slikranden voor steltlopers. Naast veel oeverlopers werden kanoet-, drieteen- en TemmincIcs strandloper gezien. Helemaal een grote verrassing waren 2 lepelaars op 23 april. Eerst dacht ik dat het om een paar 'verdwaalde' exemplaren ging maar al snel werd duidelijk dat er meer aan de hand .was. Tot half september waren ze vrijwel wekelijks aanwezig met een maximum van 13 ex. Ook elders langs de IJssel werden ze gezien. De oorzaak voor het verschijnen van de lepelaars was de zeer lage waterstand in de Oostvaardersplassen, waardoor de lepelaars daar niet gingen broeden. Een groot deel van de vogels uit deze kolonie ging in het Waddengebied broeden en een minderheid broedde niet in 1996 en 'overzomerde' op vele plaatsen in het land, waaronder de IJssel.

lepelaars (foto van dia: Peter van Dam) Zwols Natuurtijdschrift

3e jaatgang - nummer 4/5 - 145

~~~.v.

I-lYildlltdraat ., 8t)1:JXW~ ():J8-~It).ü:J

41 ruim 16 jaar bekend in Zwolle en otru!ltre]ren.. Wij bieden u alles op het gebied van de: SU~"I)V.Y'

Vele bekende merken zoals:

J'2

Mistral

It:. -...,

Hifty Oustra Ndlpryde

NorthSUls

m

S~S~1e etc. de.

§A

~ ~fI«)wa:>~()~T

MISTRAL

.

U kunt ook bij ons terecht voor repuatie en onderhoud van ski,s U hebt de keus uit een sroot assortiment sId,s en saawbouds U kunt ook altijd lanas komen • voor een goed .dvies

~~~ '\IL'H7~~~T

~

@~)'i

AI geruime tijd hebben wij een groot assotrtiment van vliegers en onderdelen AI vanaf",- leunt u kmni_ken met de vliegersport. wij hebben verschilleDde bekmdemerken

.:::;'

produkIie vliegem.

.

_tt.,f')

~/

Kom gerust een keer langs voor een goed advies of kom gewoon eens kijken ()e

kdlle staat alllJd klaal1 i

• • • '111

• ••• Wat een kanjer van een camrecorder ! De Eringa Methode voor Vuleo Video-kopen is een (in)spannende aangelegenheid geworden. ) De ene aanbieding lijkt nog spectaculairder dan de andere. De verwarring is groot: Is nieuw beter? Moet ik nog wachten? Doet die Handycam nu echt wat ik wil ofwordt het een handicap? Bij Eringa: Een uitgekiend assortiment. mensen die verstand van zaken hebben. een aanspreekbare Technische Dienst. Wat wilt u nog meer?

!ft

en~

Een vreemde eend in de bijt

Toegegeven, bij Eringa Beeld & Geluid weten ze niet zo gek veel van vogels. Dat hoeft ook niet want dat weet u immers. Voor vragen met betrekking tot·hifi en video kunt u wel bij ons terecht. Ofhet nu gaat om het vastleggen Van de door u gespotte vogel of om het opnemen van de geluiden die het dier voortbrengt, bij ons vindt u het juiste gereedschap.

Zwolle: Oosterlaan 15 (nabij NS station). tel. 038-221333

Dodaars

Flamingo •

1606 Abberteiland 2 SD

1205 Vossemeer4FV

Geoorde fuut *

Heilige Ibis *

2404 Sekdoornplas 6 LM 0906 Zwarte Meer W roepend ex. SDIMB

0407 en 0607 Vechterweerd HRlBL

Wilde zwaan *

Aalscholver

0505 Keteleiland I SDIMB

1706 Zwarte Meer min. 612 GG 2206 IJssel bij Zalk enorme groep van 3503 ex. vissend GG

Kolgans

1606 Polder Mastenbroek p.

+ 2 juv. GG

Roerdomp • 1301 Engelse Werk 1 NJN Zwolle

Grauwe gans •

1907 Buitenwaarden Wijhe 224 WO

Kwak· mei tlm 1808 Zwarte Meer West I SD/JNlFdRJLvdB c.1405enOl07DuurseWaardenlzPVO juli IJssel broedgeval (3 jongen) PVO

Indische gans

*

1905 VogeleiJand I SDlFdR

2805 Polder Lierder- en Moleribroek I MH

0706 Bomhofsplas I GG

Kleine zUverreiger • 0206 Zwarte Meer 1 FdR

Canadese gans •

Purperreiger *

0706 Bomb.ofsplas 6 GG


0706 en 2107 De Wieden I HvV 1606, 1007 en 1407 Veldiger Buitenland 1 BD 1606 Polder Mastenbroek I GG 2906 Staphûrterveld I GG 0707 Polder Mastenbroek 1 GG

Rotgans *


Nijlgans

2507 Bomhofsplas 313 OG

Ooievaar * 1404 Veldiger Buitenland (4) BD 1604 De Horte 1 naar NO m 2104 Hasselt (1) HW 2104 Zalk (I) HW 21 G4 Staphorst 1 naar 0 GG 2104 Windesheim 3 HR 2804 Zwolle (3) WH 3105,0706, 1406, 1906 en 2006 Staphorsterveld 1 GG 0605 Zwolle, Sophia Ziekenhuis 1 WH 0606 Zomerdijk Meppelerdiep 9 PB 1606 Veldiger Buitenland (2) 2906 en 1207 Staphorsterveld 3 GG 1907 Koppelerwaard 1 GGIEJG 2007 Staphorsterveld 2 PB

Magelbaengans

*

0704 Gernerdijk 3 WvB

Bergeend Broedgevallen: Engelse Werk I GG Koppelerwaard I GG Sekdoornse plas I GG

Mandarijneend * 1404 Soeslo paar WJ 0607 Park Engelse Werk v GG

Smient 2607 Spoolderhank m GG

Lepelaar· mei Hengforderwaarden max. 7, ook nestelend maar geen eieren WG 2805 Buitenwaarden Wijhe 1 WO 2806 Duurse Waarden 4 WO juli Buitenwaarden Wijhe max. 4 WO Engelse Werk: vanaf 23 april tot eind juli pleisterden er zeer regehnatig exemplaren met de volgende maandmaxima: HW/GG/JS/SHIGBlPvD april 2 mei 3 juni 11 06 tIm 3107 Zwarte Meer W gemiddeld 7 ex. per dag SD 2607 Zwarte Meer West 11 SD


Pijlstaart 0906 Engelse Werk m GG

Zomertaling * 0404 Dalfsen, Overijssels Kanaal I m 0504 Spoolderhank p GG 1204 " " 2m 1904 Spoolderhank m GG 2104 Engelse Werk m HW 2204 Spoolde I HR 2905 Engelse Werk 2m HW 0906 Engelse Werk m GG 0906 Gelderdijkse Waard wsch. broedgeval GG


Krooneend" 1204 Zwarte Meer m FdR

Torenvalk

Zandhove 2 broedgevaIlen HR

Kuifeend 1207 Stadskolk v + 7 juv. GG 0308 Langenholte \' + 3 juv. HvV

Boomvalk

Broedgevallen:

Harculo I JvD

Spoolde I GG

Zandhove I HR

Schellerberg wsch. I HR

Polder Dronthen I GG

Waarnemingen:

0405 Engelse Werk (1) HW

1705 Dalfsen 1 JS

1406 Windesheim 2 HR

2006 en 1207 Staphorsterveld I GG

2306 Polder Kamperveen I GG

2406 Landgoed Gemer 1 JS

2508 Zwarte Meer 1 FdR

Middelste zaagbek * 2104 Bomhofsplas v GG Grote zaagbek 0704 IJssel, Wilsum (7v) GG Wespendief" 1904 Rechterense Veld (l) JH 3105 Staphorsterve1d I naar NO GG Zwarte wouw" 0206 Zwarte Meer 1 naar NO FdR Bruine kiekendief Broedgevallen: Zwarte Water 5 JBlHvV Vreugderijkerwaard I HvV Blauwe kiekendief * 0304 De Horte I naar NO JH 0904 De Horte 1 naar 0 JH Havik " BroedgevaIlen Langenholte 1 HvV Heino 1 HR Waarnemingen: 0404 Dalfsen v raamslachtoffer JS 1204 Haersterbroek m GG 0806 Windesheim 1 HR 1907 Spoolderenk I GG Spenver Zwolle + Dalfsen 5 broedgevallen HR Buizerd ZwollelDalfsenlHeino 7 broedgevaIlen HR Ruigpootbuizerd " 0704 Zwarte Meer 1 FdR Visarend" 0404 Dalfsen 1 naar NO EB c 1404 HarcuJo I naar NO EB/JH J 404 Spoolde I naar 0 EJG/GG 1704 Zwarte Water bij Langenholte vissend ex. WH 01 tlm 0705 en 1205 Windesheim 1 HRlLM 0505 Windesheim (I) HW 3107 Hengforderwaarden I naar Z WG 1808 Zwarte Meer 1 naar W FdR


Slechtvalk *

0604 Centrale Harculo I WH

2104 Ve1diger Buitenland 1 BD

2704 Herxen I naar N WH

1405 Duurse Waarden 2m + Iv PVO

2205 Wijhe m naar Z WG

Patrijs *

2205 Vecht Zwolle-Dalfsen p HD

Kwartel"

3004 en 0105 Langenholte 1 HvV

0905 Polder Dronthen 2z MH

1405 Lierder- en Molenbroek lz MH

1505 Hammerflier lz MH

1705 Langenholte 2 HvV

2705 Blankenhammerpolder 1 MH

2805 en 3005 Polder Dronthen 1 HHIMH

2905 Dalfsen I JH

1406 en 1906 Staphorsterve1d Iz GG

0707 Polder Mastenbroek Iz GG

Waterral *

2807 Zwarte Meer min. 3 SDlFdR

Porseieinhoen "

0806 Scherenwelle I SD

1307 Zwarte Meer 1 SD

Kwartelkoning"

1405 OIsterwaarden lz PVO

0206 IJssel Zwolle-Za1k 2z GG

0506 " " "lzGG

2006 Olde Maten Iz GG

Kluut *

1404 Veldiger Buitenland 1 BD

1004,1604 en 1405 Engelse Werk 2 GGIHWIHR

1606 Abberteiland 2 alarmerend SD

0407 Engelse Werkjuv. GG

3e jaargang - nummer 415 - 147

1407 en 1907 KoppeleIWaard 1 WG/GG 3007 KoppeleIWaard 4 WG Kleine plevier Broedgevallen: Abberteiland wsch. I SD KoppeleIWaard 1 GG Zomerdijk, Meppelerdiep 3 PB Bomhofsplas 1 BD Engelse Werk 2-3 GG Sekdoornse plas 1 GG Zwolle, De Marslanden 1-2 GG Waarnemingen: 1407 KoppeieIWaard 8 WG Bontbekplevier ,. 2507 Bomhofsplas ad. GG Goudplevier 1504 Rechterveldpolder 600 WvB Kanoetstrandloper ,. 0405 Engelse Werk 1 HW Drieteenstrandloper ,. 0505 Engelse Werk I HW

Bonte strandloper *

0104 Bomhofsplas 6 GG

0706 1 GG

20 en 2107 Engelse Werk 2 GG


Kemphaan

1404 IJssel Zwolle-Zalk 188 GG

1407 KoppeleIWaard 58 WG

Bokje ..

1404 Veldiger Buitenland 8 BD

1404 IJssel Zwolle-Zalk 5 GG

Houtsnip *

0104 Dalfsen I JS

1204 De Horte gewond ex. JH

Grutto

0304 Engelse Werk 573 GG

0504 Spoolderhank 800 GG

IJslandse grutto *

1404 IJssel Zwolle-Zalk min. Sm GG

1504 Engelse Werk 1 HW


Rosse grutto *

2707 Zwarte Meer West 1 SDlFdR

Zwarte ruiter ..

0504 De Ruitenberg 1 GG

2104 Zwarte Meer W 1 SDIMB

2304 Veecaterdijk 1 naar NO GG

Groenpootruiter ..


2004 Zwarte Meer 1 SD/JN

2104 Zwarte Meer 4 SDIMB


0505 Keteleiland 2 SDIMB

0607 Zwarte Meer 1 FdR/SD

2007 Zwarte Meer 1 SDlFdR


2807 Zwarte Meer 3 SdlFdR

drieteenstrandloper (foto van dia: Peter van Dam)

Temmincks strandloper * 2904,0505 en 1405 Engelse Werk 2 HW 1505 en 2505 Engelse Werk I HW/GG 1705" ,,3 GG 1907 KoppeleIWaard 3 GG Krombekstrandloper * 20 en 2107 Engelse Werk 1 GG


Witgatje *

1004 Engelse Werk (l) GG

1204 Hasselterdijk 1 naar N GG

1304 's-Heerenbroek 2 HR

1404 Zalk2 x 1 naarOGG

1404 IJssel Zwolle-Zalk I GG

1504 Dalfsen, Overijssels Kanaal 2 JH

2004 en 0707 Zwarte Meer 1 SD/JN

3006 VreugderijkeIWaard 3 GG

0407 VreugderijkeIWaard I naar WZW GG

1907 KoppeleIWaard 5 GG

2107 Engelse Werk 1 naar ZW GG

2107 RZI Zwolle 2 GG


2207 Vreugderijkerwaard I naar ZW 2607 Spoolderhank I 00 2607 Engelse Werk I GG 2907 Zwarte Meer 2 SDlFdR

Kerkuil •

Broedgevallen:

Hoenwaard I IS

Schelle I AV

Dosruiter • 0707 Zwarte Meer I SDlFdR 1907 Koppelerwaard I GG 2607 Zwarte Meer I SD

Bo.uü ..

Dalfsen I broedgeval AN

I105 Zandhove I HR

11 06 Fortmond I HR

Oeverloper 1705 Engelse Werk min. 29 00 2807 Zwarte Water bij Zwolle 23 WH

Kan.uü·

Broedgevallen:

Zwolle-Noord I WH

Berkum-Noord I WH

Hoenwaard I IS

Langenholte I HvV

Park Engelse Werk I 00

Zandhove 2 HR

Haersterveerweg 1 HR

Den Alerdinck I HR

Waarnemingen:

0707 Zwarte Meer juv. SD

juli Seveningen 2 juv. SD

juli Zwarte Meer ad. SDlFdR

Steenloper .. 1907 Koppelerwaard ad. OOIEJG Dwergmeeuw • 1904 Engelse Werk 4 00 2104 Engelse Werk 5 WGILM 2504 Engelse Werk 3 HW 0205 Engelse Werk 2 HW Kokmeeuw Hasselt 16 broedparen op dak, in 1995 hier I broedpaar RV Kleine mantelmeeuw 0205 Engelse Werk 22 HW 1206 Engelse Werk 3300 1406 Bomhofsplas 700 00 1506 Sekdoomse Plas 53 00 1906 Staphorsterveld 60 GG 2306 Polder Kamperveen 15 00 2306 IJssel Zwolle-Zalk 102 GG Zilvermeeuw 1604 Engelse Werk 240 GG Visdief broedkolonies: Hasselt 100 op dak R V Zwolle c. 70 op dak GG

Zwarte stem • Van 2304 tlm 0605 verbleven er in het Engelse Werk steeds meer dan 10 ex. Het apriimaximum was 45 en op I mei werd het vOOljaarsmaximum van 106 ex. geteld. Op 6 mei waren er nog 39 en daarna daalde het dagmaximum onder de 10 ex.. HW100 Broedgevallen: IJssel Oldeneel-Kampen 12-13 p.in 4 kolonies WG/OO Zwarte Water + Jutjesriet 62-63 p. in 4 kolonies JB Tortelduif .. 3004 Windesheim I HR 1605 Zandhove I HR 0406 Wythmenerplas I HR 1706 De Hagen I HR


Gierzwaluw

1404 Schellerwaard I LM

1404 Aa-landen 2 HvV

dit is een nieuwe vroegste datum voor Zwolle

Schellerlanden I broedgeval HR

IJsvogel ..

1304 Noorderkolk I WH

0206,19 en 2807 Duurse Waarden I WG

Groene specht ..

0504 Zwolle, Brinkhoek I WvB

0505 De Kolkhof I HR

Kleine bonte specht ..

1204 Vogeleiland Iz FdR

KuifleeQwerik ..

Schellerlanden: hele broedseizoen 1-2 ex. HR

OeverzwlJhnr

broedkolonies:

Zuthem 16LM

Tichelgaten Windesbeim nestelpoging WG

Bomhofsplas 76 BD

Engelse Werk 9 GG

Milligerplas 28 GG

Waterpieper

1004 Veldiger Buitenland c. 30 BD

Gele kwikstaart

IJssel, oostoever tussen Zwolle en Zalkerveer c. 10 terr. GG

0906 Gelderdijkse waard terr. m 00

3e jaargang - nummer 415 - 149

Skai

Internationale contr voor duurzame prodo1e ?rganisatie Merkhoudsi ukllemelhoden k er van het Ef(, . eunnerk t'oor biol . O-keurmerk Prod k oglsche p d ' • m et het EKO-keu'O uktlemethoden.

d biol . an e voorw rmerk ogzsche produktie.kÎ aarden voor de

vo[dO~t;~n

F

.L-J

~

E«)

~

,(2 gezol1d VI

V'MMdmó'<[""""uó,k unt U ZIch .

.

EEN BEnR BEGINT BIJ

wrlI&..de 11(*Nwd UYYlVlI!

T&'Et~

nehten tot Skai Rostbus 384 8000 AfZwo/le. '

1406 Haersterbroek terr. m GG

2906 Tolhuislanden 1 broedpaar GG

1205 Schellerwaarden 4 LM


2505 Westerveld I PB

Noordse gele kwikstaart *

2104 Zwarte Meer min. 20 SD




Grote gele kwikstaart *

0604 en 0704 Oldeneel 1 lM

Pestvogel *

Blauwborst *

Zangpostenlbroedgevallen

Langenholte 2 HvV

Harculo 1 I 1WILM

Waarnemingen:

0104 Bomhofsplas v GG

0506 IJssel Wilsum-Karnpen I HR

regelmatig geringd in Veldiger Buitenland, nl.

aprilS, mei 1, juni 3 en juli 6 BD

14 en 1504 Zwolle, Aa-landen 1 lM

Nachtegaal *

0205 Peterskarnpweg 1 HR

0505 Keteleiland 9 SOIMB

0605 Soeslo I HR

1405 Spoolderbos 1 HR

2005 Westerveld m HvV

Beflijster *

1304 IJssel bij Zalk 8 HR

1404 Windesheim I lM

1404 Langenholte 4mlv WvB

1604 Zwolle, NS m GB

1904 Ruitenberg 2v GG


2004 Bornhofsplas 3 HW

Zwarte roodstaart

Zwolle, Aa-landen 3v GG

Kramsvogel

Gekraagde roodstaart •

Karnpereiland 1 broedgeval SO

1105 Rechterense Veld terr. ex. nI

Territorium:

Spoolderbos 1 HW

Waarnemingen:

12, 17 en 2104 en 0605 Veera11ee 4 x m geringd GG

0705 Hanzeland m HR

Sprinkhaanrietzanger *

2004 en 1407 Zwarte Meer 1 SO/JN

0806 Scherenwelle 1 SO

Snor * Tapuit *

1204 Haersterbroek m GG

1404 Vreugderijkerwaard 1 GG

19011 Spoolde m GG

2104 Staphorst 1 GG·

2204 Spoolde 1 HR

2304 Veecaterdijk m+v GG

2404 Spoolde 1 GG

2704 Aalvangerweg I HR

2704 Staphorsterveld 14 GG

1005 12 GG

0805 Windesheim 2 HR

1805 Harculo 1 HR

0506 Spoolderhank m GG

1904 en 0206 Vreugderijkerwaard 1z GG

Grote karekiet *

1201i Vogeleiland 9z FdR

1606 Abberteiland 3z SO

Vuurgoudhaantje *

1504 Windesheim 1 HW

Baardmannetje *

regelmatig geringd in Veldiger Buitenland, nl.

april 3, mei 2, juni 5 en juli 12 BD

Staartmees

0906 Aa-Landen 21 HvV

Grauwe klauwier * 01060ldeneeillM

Paapje * Staphorsterveld: 2 broedgevallen GG/JE Waarnemingen: 2204 Wilsum 1 HR 2404 Harculo 1 LM 2704 Staphorsterveld 4 GG 1005 2 GG 0905 Wilsum 4 HR 1005 Staphorsterveld 2 GG


Buidelmees *

0704 Zwarte Meer 3 FdR


0505 Keteleiland 4 m SDIMB

1307 Zwarte Meer min. 3 SDlFdR

1407 Zwarte Meer min. 2 + nestvondst SdlFdR

Wielewaal *

Broedgevallen:

Kranenburg 1 HvV

Zandhove I HR


Waarnemingen:

0705 Windesheim I HR

1205 Park Engelse Werk IlM

1205 Windesheim IlM

1605 Helrnhorst 1 HR

1805 Den Alerdinck 1 HR

2705 Kolkhof I HR

3005 Landgoed Geroer 1 JE

0206 Zalkerbos Iz GG

Roek

Broedkolonies

Haerstermarkte 145 nesten WvB

Zwolle, Ceintuurbaan 14 WvB

Zwolle, Dijkzicht 550 WvB

Staphorst, Lichtmis 285 GG

Staphorst, Koezenkooi min. 32 GG

Raaf *

1404 Windesheim 3 LM

1404 Rechteren 2 JS

1904 Rechterense veld 2 JE

2704 Roggebotzand (1) PB

2705 Rechteren 1 JS

f~/"H

AGENDA De invulling van de dialezingen is een gezamen lijke activiteit van de KNNV en het IVN. Dinsdagavond 12 november Hopelijk is het ZNT op tijd verschenen om deze dialezing te bezoeken, want het is zeer de moeite waard. We hebben de heer 1. de Jong, bioloog uit Ureterp uitgenodigd. Het onderwerp is de lrerkuil in Nederland waarbij wordt ingegaan op de broedbiologie, de bedreiging en daaruit voortvloeiend de bescherming. Er is zelfs een speciale landelijke kerkuilenwerkgroep waar ook onze afdeling (KNNV) in participeert. Naast de lrerkuil zullen ook de andere uilensoorten kort aan bod komen. De heer de Jong zal ook wat boeken en ander materiaal ter inzage meene men. Zaal Oosterkerk om 20:00 uur.

Kruisbek *

2506 Aa-Landen (1) HvV

Appelvink *

04,05 en 1204 Veerallee lz GG

Geelgon ,.

Zangposten:

Laag-Zuthem, De Gunne en Den Alerdinck, alle 1 HR

Rietgon

0804 De Stokte 60 JS

Waarnemen

SB Sebastiaan Heymans I PB Piet Bremer I m-r Herman

Hazelhorst I AN Agnes Nijmeijer I GB Gerard Beersma I

HD Hans Dekkers I MH Martin Heinen I HR Herman

Reimerink I BL Bertus Langevoord I HR Henk Rensink I

SD Symen Deuzeman I MB Michel Braad I WJ Wim

Jonker I EB Erwin Booij / JH Jan Hullen / FV Freek

Veldman I JB Jeroen Bredenbeek / RV Ronnie Veldkamp I

BD Bert Dijkstra I WH Wim Helder I LM Leo Muilwijk I

JS Jos Scholten I WvB Wim van Bruggen I RvV Henny van

Vilsteren I HW Herman Weekarnp I FdR Frank de Roder I

WG Wil Gerritse I IS Ineke Santing I HR Henk Rensink I

GG Gerrit Gerritsen / EJG Erik Gerritsen I PvD Peter van

Dam


Xerkil Zondag 17 november Vandaag maken we een fietstocht (ong. 30 km.), eventueel gecombineerd met een korte wandeling, langs het volgende traject: vertrekpunt is bij de ingang van vepleeghuis Zandhove (P), dan langs de Oude Mars 't fietspad over de Sekdoomse Dijk, zuidoost langs de Nieuwe Wetering, Ragenweg (Ganzepan) naar het Sterrebosch. Verder naar Den Aalshorst, Den Berg en terug via Mataramweg naar Wijthmen, Zwolle (Oude Mars) of over de Zuidelijke 3e jaargang - nummer 4/5 - 151

Vechtdijk, De Marshoek, Oude Dalfserweg, Wijthmen, Zwolle. Vertrek om 8:30 uur, de planning is om in de voonniddag terug te zijn.

Zaterdag 14 december Wederom op de fiets! Over de IJsseldijk bij Westenholte richting Wilsum (natuurontwik-kelingsproject: Koppeler waard), door de Mastenbroekerpolder naar Hasselt en langs het Zwarte Water terug. De vaste wintergasten (vogels) zullen zeker te zien zijn en leuke verrassingen zijn niet uit gesloten. De tocht is zo'n 39 km. lang. Vertrek bij Uitspan ning 't Engelse Werk om 8:30 uur en de verwachting is om in de voormiddag terug te zijn.

Dinsdagavond 14 januari De dialezing van deze avond heeft als onderwerp: 'de Canarische Eilanden', of eigenlijk een van de eilanden na melijk Tenerife. Deze Spaanse eilandengroep ligt in de At lantische Oceaan, voor de kust van Noordwest-Afrika. Bij velen bekend als vakantieoord (zon en strand) maar de heer H. Huisman uit Lieveren zal vooral het landschap, de geolo gie en de flora belichten. Het zijn allemaal vulkanische ei landen waar de passat-winden grote invloed uitoefen(d)en op vooral de vegetatie. Tenerife heeft zowel laagland als bergen tot zo'n 4000 m.. Het oorspronkelijk bos verdwijnt steeds meer ten behoeve van de produktie, maar wellicht komt men ook hier tot het besef dat door herbeplanting in de toekomst weer 'natuurlijk' bos tot ontwikkeling kan ko men. Zaal Oosterkerk, aanvang 20:00 uur.

Zondag 26 januari We gaan op deze dag per auto naar geschikte ganzen- en zwanenpleisterplaatsen in de Noordoostpolder. Als daar niet veel zit, is de mogelijkheid om door te rijden voorbij Lemmer links, naar de zuidwest-hoek van Friesland (Gaas terland) of naar de Barsbekerbinnenpolder bij Zwartsluis. Zeldzaamheden als de sneeuwgans behoren tot de mogelijk heid. De excursie zal een behoorlijk gedeelte van de dag invullen. Vertrek om 800 uur bij P+R.

Dinsdagavond 11 februari

als met vele andere leden en dat geldt ook andersom De jaarstukken zullen daar waar nodig worden toegelicht, het laatste nieuws kan je horen en de leden (u/jij) kunnen hun \Tagen en opmerkingen kwijt bij het bestuur, dat daar zeker serieus op in zal willen gaan. Zo is het ook echt een vereniging van en voor alle leden. Hopelijk kunnen wij (bestuur) een groot aantal leden verwelkomen op de Algemene Ledenvergadering (Jaarvergadering). Na de pauze wachten ons weer mooie natuurplaatjes van eigen leden. Dus meenemen die dia's/foto's! 20:00 uur in de Oosterkerk.

Zaterdag IS febMiarl Een ochtendexcursie naar het Vosse- en Ketelmeer met een wandeling door het Roggebotzand. Dit bos bestaat voor een groot deel uit naaldhout en er is een wetering met een plas met daar omheen duindoornstruweel. Bij elke lokatie zijn leuke waarnemingen te verwachten. Vertrek om 9:00 uur bij P+R

Woensdag 26 februari Let op! Deze keer een dialezing op woensdag en wel over kraanvogels! Specialist op dit gebied is de heer H. Wessels uit Aalten. Dit is de dialezing die u/je nog tegoed had van 8 oktober '96, gelukkig kan hij nu wel. Hij volgt bij/voor SO VON (Samenwerkende Organisaties Vogelonderzoek Nederland) deze vogels in de trektijd. In Nederland, maar ook in andere Europese landen waar kraanvogels doortrek ken enlof tijdelijk pleistercin, verzamelt hij gegevens en heeft daarbij uiteraard de mogelijkheid tot het maken van prachtige dia's. Met de vooIjaarstrek voor de deur een 'must' om deze lezing te bezoeken. Zaal Oosterkerk, 20:00 uur.

Eens per j aar is er de mogelijkheid voor ieder lid recht streeks in kontakt te komen met zowel het gehele bestuur

met

Assendorp_raat 73 8012 DG Zwolle T....038-219802 b_g.g. 21 0090

Ibor al /NI (lftdtjlloMM

!It~kI7~l7lI~ ~lmrb

Zwols Natuurlijdschrift

3e jaargang - nummer 4/5 -152

de KNNV

het IVN

Koninklijk Nederlandse Natuurhistorische Vereniging

Vereniging

voor

Natuur- en Milieueducatie

Vereiûging voor veldbiologie

AFDELINGSBESTUUR

AFDELINGSBESTUUR

voorzitter

voorzitter

penningmeester en ledenadministratie gironr. 998242

Gerrit Gerritsen Veerallee 33 8019 AD Zwolle '!t 038 - 4228122

Henk Schuurman Telemannstraat 165 8031 KE Zwolle '!t 038 - 4221678

KorKoch

penningmeester

Elja van Dongen

Breestuk 53 8051 VZ Hattem '!t 038 - 4443158

gironr. 1241 97 IVNWezep

Pr. lrenelaan 24 8091 AT Wezep '!t 038 - 3762696

secretaris

Gerard Broekhonn Campanulastraat 32 8013 TX Zwolle '!t 038 - 4212971

I secretaris

Bert Dijkst ra K. Onnes1aan 2 8024 CN Zwolle '!t 038 - 45469 12

coördinator lezingen en excur sies

J os Kloppenburg van Pallandtmarke 67 80 16 CS Zwolle '!t 038 - 4656783

pr / cursussen

Carla Luchtmeijer van Keppelmarke II 801 6 GH Zwol\e '!t 038 - 465001 8

I I

I lid

Trudy Muller

cursuswerkgroep Natuurgidsencursus

Loezekamp 10 8014 EP Zwolle '!t 038 - 4650942

lid

Gerda Meulman Krulmate 52 8014 KD Zwolle

lid

vacature (2x)

I

Tel. contactadres

Hilly Os inga 03 8 - 4549429

'!t

Contributie KNNV f 40,- per jaar, inel. toezending van Natura, het landelijke tijdschrift van de KNNV; f 10,- voor huisgenootieden; fl5 ,- voor regionale leden.

Zwols Natu urtijdsch rift

Contributie IVN Voor donateurs minimaal fl5 ,- per jaar; voor leden (actief) f 25,- per jaar, incl. toezending van Mens en Natuur. Wijzigingen m.b.!. het donateurs- en lidmaat schap schriftelij k doorgeven aan Cees Piersma, I Polhaarweg 12, 7721 DX Dalfsen, !!' 0529 - 432335.

I


gezamenlijke uitgave van KNNV afdeling Zwolle en IVN afdeling Zwolle e.o.

PORT BETAALD. ~! [{ffl. voor veldbiologie

Recommend Documents