Policy Research Corporation

Policy Research Corporation CONCRETE OPLOSSINGEN GEBASEERD OP WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

DE ECONOMISCHE BETEKENIS VAN SPORT IN NEDERLAND

april 2008

 Policy Research Corporation Copyright 2008 Parklaan 40 3016 BC Rotterdam (Nederland) tel : +31 10 436 0 364 fax : +31 10 436 1 416 e-mail : [email protected] website : www.policyresearch.nl Dit rapport, waarop het auteursrecht van toepassing is, is bestemd voor intern gebruik door de geadresseerde. Elke vorm van gebruik door derden van dit rapport of de inhoud ervan, volledig of gedeeltelijk, vergt een voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Economische Zaken.

april 2008

© Policy Research Corporation

2

VOORWOORD Het doel van het onderhavig onderzoek is om de economische betekenis van sport in brede zin in beeld te brengen. De cijfers in dit rapport met betrekking tot de economische betekenis van sport in Nederland bouwen voort op bestaande studies en rapporten en zijn, waar nodig, aangevuld aan de hand van eenvoudige verdeelsleutels. De cijfers in dit rapport geven de grootteordes van de economische betekenis van sport weer, zonder uitspraken te doen over de causaliteit tussen de verschillende onderdelen van sport en economie. Aan dit rapport is een management samenvatting gekoppeld waarin de voornaamste bevindingen en conclusies van het onderzoek worden toegelicht.

april 2008


3

LEESWIJZER In dit rapport worden achtereenvolgens de volgende onderdelen behandeld: • Definitie van sport & economie in Nederland • Belangrijkste spelers en de organisatie van sport & economie • Economische betekenis van sport in Nederland: directe en indirecte effecten van sport inzake: – Omzet, werkgelegenheid, bijdrage aan het Bruto Binnenlands Product en terugvloei naar de Nederlandse overheid

• De financiële stromen tussen de vraag naar en het aanbod van sport in Nederland • De sector sport & economie in Nederland in perspectief geplaatst met andere sectoren in Nederland en sport & economie in het buitenland • Ontwikkelingen in en rondom sport in Nederland en overheidskansen die hieruit voortvloeien april 2008


4

INHOUDSOPGAVE Definitie Sport & Economie

p. 5

Spelers en organisatie

p. 8

Economische betekenis van sport in Nederland

p. 26

Financiële stromen van sport in Nederland

p. 47

Sport & Economie in perspectief

p. 82

Ontwikkelingen en kansen voor de overheid

p. 91

Conclusies

p. 106

april 2008


5

DEFINITIE VAN SPORT EN ECONOMIE Spelers en organisatie van sport en economie Vraag naar sport

Aanbod van sport

Consumentenuitgaven Consumentenuitgaven

Sportbonden Sportbonden en en -verenigingen -verenigingen

•• Actieve Actieve sportbeoefening sportbeoefening •• Passieve Passieve sportbeoefening sportbeoefening

•• Betaald Betaald –– amateur amateur •• Topsport – Topsport – breedtesport breedtesport

Commerciële Commerciële activiteiten activiteiten m.b.t. m.b.t. sport sport Reclame Reclame en en sponsoring sponsoring

Financiële stromen

•• Particuliere Particuliere accommodatie accommodatie •• Producenten Producenten van van sportmateriaal sportmateriaal e.d. e.d. •• Handel Handel in in sportmateriaal sportmateriaal e.d. e.d. •• Media Media •• Gelieerde Gelieerde sectoren sectoren (bvb. (bvb. vervoer) vervoer)

Overheid Overheid en en sport sport

Overheidsuitgaven Overheidsuitgaven

•• Gezondheidszorg Gezondheidszorg •• Accommodaties Accommodaties gemeenten gemeenten •• Gymleraren en sportopleidingen Gymleraren en sportopleidingen •• Beleidsmedewerkers Beleidsmedewerkers sport sport

•• Rijk Rijk •• Provincies Provincies •• Gemeenten Gemeenten

Inkomstenbronnen Inkomstenbronnen voor voor het het sportaanbod sportaanbod

Bijdrage Bijdrage aan aan het het Bruto Bruto Binnenlands Binnenlands Product Product (BBP) (BBP) en en werkgelegenheid werkgelegenheid

Sport Sport & & economie economie betreft betreft het het samenspel samenspel tussen tussen overheid, overheid, bedrijfsleven, bedrijfsleven, sportbonden sportbonden en en –verenigingen –verenigingen en en de de actieve actieve en en passieve passieve sportbeoefenaar sportbeoefenaar april 2008


6

EEN ONDERSCHEID KAN WORDEN GEMAAKT TUSSEN EEN BINNEN- EN BUITENRING VAN SPORT Binnenring Binnenring van van sport sport Deelsectoren Deelsectoren die die noodzakelijk noodzakelijk zijn zijn voor voor actieve actieve sportbeoefening sportbeoefening

Buitenring Buitenring van van sport sport Deelsectoren Deelsectoren m.b.t. m.b.t. passieve passieve sportbeoefening sportbeoefening of of die die faciliterend faciliterend zijn zijn voor voor de de actieve actieve sportbeoefening sportbeoefening

Intensief Extensief

Commercieel

Overheidsgerelateerd of -ondersteund Sportverenigingen Sportbonden

Particuliere accommodatie, excl. fitnesscentra

Buitenring

Binnenring

Gemeentelijke accommodatie

Gymleraren en sportopleidingen

Fitnesscentra

Handel in sportmateriaal e.d.

Productie van sportmateriaal e.d.

Gezondheidszorg m.b.t. sportblessures Beleidsmedewerkers sport

Media m.b.t. sport Vervoer m.b.t. sport

Onderscheid Onderscheid kan kan gemaakt gemaakt worden worden tussen tussen sectoren sectoren die die noodzakelijk noodzakelijk zijn zijn voor voor actieve actieve en en passieve passieve sportbeoefening sportbeoefening april 2008


7

INHOUDSOPGAVE Definitie Sport & Economie Spelers en organisatie • • • • • • • •

Sportbonden en –clubs Sportaccommodaties Fitnessbranche Sportevenementen Bedrijfsleven voor sportuitrusting en –accommodaties Media Overheid: rijk, provincie, gemeente Vrijwilligers

Economische betekenis van sport in Nederland Financiële stromen van sport in Nederland Sport & Economie in perspectief Ontwikkelingen en kansen voor de overheid Conclusies april 2008

p. 5 p. 8


p. 26 p. 47 p. 82 p. 91 p. 106 8

SPORTBONDEN EN –CLUBS: GESUBSIDIEERD VERSUS NIET OF SLECHTS BEPERKT GESUBSIDIEERD Niet of slechts beperkt gesubsidieerd

Gesubsidieerd NOC*NSF*

Sportbonden • In 2006 in totaal 72

Buitengewone leden aangesloten bij NOC*NSF** • In 2006 in totaal 16 organisaties waaronder Katholieke Sportfederatie, Culturele Sportbond en Nederlands Christelijke Sport Unie

Bij NOC*NSF aangesloten sportclubs in 2006: 27 249

Niet aangesloten (commerciële) sportclubs Fitnesscentra: 2 041 in 2007***

Maneges: 1 190 in 2003

Sportscholen: 1 970 in 2003

Zeil- en surfscholen: 115 in 2003

*** Bron: Mulier Instituut Bron: CBS (SO’03; SW’03) en Fit!Vak in Rapportage sport 2006

* Een omschrijving van de taken van NOC*NSF is opgenomen in Bijlage 3 ** De buitengewone organisaties ontvangen geen (structurele) gelden van de NOC*NSF Bron: NOC*NSF, Ledental NOC*NSF 2006

Er Er kan kan onderscheid onderscheid gemaakt gemaakt worden worden tussen tussen gesubsidieerde gesubsidieerde en en niet niet of of slechts slechts beperkt beperkt gesubsidieerde gesubsidieerde sportbonden sportbonden en en -clubs; -clubs; deze deze laatste laatste groep groep is is niet niet bij bij de de NOC*NSF NOC*NSF aangesloten aangesloten april 2008


9

SPORTBONDEN EN -CLUBS: LIDMAATSCHAP VERSUS SPORTDEELNAME

4 544

3 500

3 000

2 500

400

7 000

350

6 000

300

5 000

250

4 000

200

3 000

150

2 000

100

1 000

50

Leden van de top-5 bonden (2006) 1. Voetbalbond

1 089 000

2. Tennisbond

699 000

3. Gymnastiek Unie

284 000

4. Golffederatie

269 000

5. Hippische federatie

189 000

Ledental top-15 bonden: zie Bijlage 4

Overige sport

Zeil- en surfscholen

Hengelsport

Watersportclubs

Vechtsport/fitness

Zwemsport

Maneges

0 Paardensport

2006

Tennis

2005

Sportscholen en -instructeurs

2004

Overige veldsport

2003

Veldvoetbal

0

2 000

Teamzaalsport

x 1 000

4 000

450

8 000

Aantal leden

4 686

500

9 000

Individuele zaalsport

4 500

+3%

Aantal clubs, organisaties of scholen

Evolutie ledenaantal alle bonden 5 000

Clubs, organisaties of scholen Gemiddeld aantal leden per club, organisatie of school

10 000

••Sportverenigingen, Sportverenigingen, -scholen -scholen en en -organisaties -organisaties hebben gemiddeld tussen de 50 en hebben gemiddeld tussen de 50 en de de 450 450 leden leden ••TeamTeam- en en individuele individuele zaalsporten zaalsporten hebben hebben meeste meeste absolute absolute verenigingen, verenigingen, en en hengelsport hengelsport en en tennis tennis hebben hebben meeste meeste aantal aantal leden leden per per club club Bron: CBS StatLine – Sportclubs en -scholen, 2003

Er Er zijn zijn een een aantal aantal sporten sporten die die door door een een groot groot aantal aantal Nederlanders Nederlanders wordt wordt beoefend beoefend zonder zonder dat dat de de beoefenaars beoefenaars daarvoor daarvoor bij bij een een betreffende betreffende sportbond sportbond zijn zijn aangesloten; aangesloten; dit dit geldt geldt onder onder andere andere voor voor fitness, fitness, wandelsport, wandelsport, trimmen, trimmen, toerfietsen/wielrennen, toerfietsen/wielrennen, etc. etc. (zie (zie Bijlage Bijlage 4) 4) april 2008


10

IN 2003 WAREN ER CIRCA 7 750 SPORTACCOMMODATIES IN NEDERLAND Jachthavens*

Zwembaden Combibaden 19%

Strand- of natuurbaden 4%

351-500 ligplaatsen 5% Overdekt zwembaden 45%

Openluchtzwembaden 32%

Totaal: 770

501 ligplaatsen en meer 5%

101-200 ligplaatsen 25%

Overdekt

Overige sport 15%

50 ligplaatsen of minder 26%


Openlucht


Totaal: 815

Voetbal 32%

Veldsport en overige sport 10%

Combinaties van veldsporten 20%

Totaal: 4 000

Eén soort andere veldsport 10%

Tennis 13%

Overige overdekte accommodaties 25%

Tennishalaccommodaties 12%

Sportzaalaccommodaties 20%

Sporthalaccommodaties 43%

Totaal: 2 160, excl. fitnesscentra

Alle sportaccommodaties, excl. fitnesscentra Totaal: 7 745

Totaal jachthavens 11%

Totaal openlucht sportaccommodaties 51%

Totaal zwembaden 10% Totaal overdekte sportaccommodaties 28%

* Jachthavens door gemeente of als nevenactiviteit geëxploiteerd zijn niet meegerekend Bron: CBS StatLine – Sportaccommodaties en Jachthavens naar capaciteit, 2003

Meer Meer dan dan 60% 60% van van de de accommodaties accommodaties zijn zijn in in openlucht, openlucht, daarnaast daarnaast 10% 10% zwembaden zwembaden en en bijna bijna 30% 30% overige overige overdekte overdekte accommodaties accommodaties april 2008


11

DE FITNESSBRANCHE IN NEDERLAND KENT EEN ZEER STERKE GROEI SINDS MIDDEN JAREN ‘90 Fitnesscentra: • De fitnessbranche is de laatste jaren sterk in ontwikkeling: – Sinds de tweede helft van de jaren ‘90 is het aantal fitnesscentra zeer sterk gegroeid van 400 tot ruim 2 000 fitnesscentra – Bijna de helft van alle fitnesscentra is na 2000 geopend – In 2006 is het aantal fitnesscentra met 14% toegenomen

• 85% van de centra is in eigendom van zelfstandige ondernemers; 86% hiervan (= 73% van het totaal) heeft één vestiging en 14% heeft tussen de 2 en 5 vestigingen • De overige 15% van de fitnesscentra zijn onderdeel van een keten of franchise; in 2007 zijn ongeveer 30 ketens in Nederland – Health City, High Five, Laco, Achmea Health, Fitness First, Curves en SVB Netwerk hebben meer dan 20 vestigingen Bron: W.J.H. Mulier Instituut, De Fitnessbranche 2007, 2008

De De Nederlandse Nederlandse fitnessbranche fitnessbranche is is zeer zeer sterk sterk ontwikkeld: ontwikkeld: het het aantal aantal fitnessvestigingen fitnessvestigingen is is sinds sinds midden midden jaren jaren ‘90 ‘90 meer meer dan dan vervijfvoudigd vervijfvoudigd waarvan waarvan bijna bijna de de helft helft na na 2000 2000 is is geopend; geopend; bovendien bovendien is is het het aandeel aandeel van van ketens ketens toegenomen toegenomen april 2008


12

FITNESSBRANCHE IN NEDERLAND: BIJNA 2 MILJOEN NEDERLANDERS AANGESLOTEN BIJ EEN FITNESSCENTRUM Klantenbestand: • Het totale ledenbestand van Nederlandse fitnesscentra bedraagt 1.95 miljoen • Gemiddeld heeft een Nederlands fitnesscentrum 955 leden • De meeste fitnesscentra hebben een ledenaantal van 250-500 (22%) en 500-950 (23%) Verdeling klantenbestand bij fitnesscentra 9%

19%

13%

14%

22%

Minder dan 250 Tussen de 250 en 500 Tussen de 500 en 950 Tussen de 950 en 1 500 Tussen de 1 500 en 2 500 Meer dan 2 500

23% Bron: W.J.H. Mulier Instituut, De Fitnessbranche 2007, 2008

In In totaal totaal zijn zijn bijna bijna 22 miljoen miljoen Nederlanders Nederlanders aangesloten aangesloten bij bij een een fitnesscentrum; fitnesscentrum; dat dat betekent betekent dat dat een een fitnesscentrum fitnesscentrum gemiddeld gemiddeld 955 955 leden leden heeft; heeft; echter, echter, 45% 45% van van de de fitnesscentra fitnesscentra heeft heeft een een klantenbestand klantenbestand tussen tussen de de 250 250 en en 950 950 leden leden april 2008


13

EENMALIGE EVENEMENTEN WORDEN GEORGANISEERD DOOR BONDEN EN STRUCTURELE DOOR STICHTINGEN •

Incidentele of Eenmalige evenementen* worden voornamelijk georganiseerd door bonden. In sommige gevallen wordt hiervoor een stichting opgericht waarbij de financiële gegevens veelal worden opgenomen in de jaarrekeningen van de sportbonden Bvb.: Stichtingen die Euro 2007 en Euro 2000 organiseerden, zijn opgenomen in geconsolideerde jaarrekeningen van KNVB

Bron: KNVB – Jaarverslag ’06-’07

•

Structurele evenementen** zijn in handen van onafhankelijke stichtingen die zelfbedruipend zijn. Bijgevolg geven deze partijen meestal verantwoording aan hun financiële stromen in een afzonderlijke jaarrekening Bvb.: ABN AMRO World Tennis Tournament − Organisatie: Stichting o.l.v. toernooidirecteur Kraijcek in naam van Ahoy en in samenwerking met ABN AMRO − Jaarlijks budget bedraagt ca. € 5 miljoen, waarvan € 2.7 miljoen sponsoringbedrag van hoofdsponsors * **

Lijst van incidentele of eenmalige evenementen door VWS gesubsidieerd tussen 2004 en 2006 kan geraadpleegd worden in Bijlage 5 Structurele evenementen zijn events die jaarlijks terugkeren; lijst van twintig grootste op vlak van aantal bezoekers is terug te vinden in Bijlage 6

Bron: Informatie uit gesprekken met Rotterdam Topsport en Bureau BenS

Financiële Financiële gegevens gegevens van van incidentele incidentele evenementen evenementen zijn zijn meestal meestal vervat vervat in in de de jaarrekening jaarrekening van van de de organiserende organiserende bonden, bonden, terwijl terwijl stichtingen stichtingen die die structurele structurele events events organiseren organiseren zelfstandig zelfstandig verantwoording verantwoording afleggen afleggen april 2008


14

SPORTEVENEMENTEN: INCIDENTELE EVENEMENTEN GESUBSIDIEERD DOOR VWS Inkomsten van sportbonden voor eenmalige kampioenschappen in Nederland*, ** ∑ = € 22 mln.

in € miljoen

20

opbrengst ticketing

bijdrage atleten/ begeleiders

40

bijdrage sponsoren

bijdrage land. sportorg.

35

bijdrage lokale overheid

bijdrage provinciale overheid

bijdrage rijksoverheid

overige

∑ = € 17 mln.

15

∑ = € 11 mln.

10

in € miljoen

25

Uitsplitsing grootste evenementen qua inkomsten in Nederland tussen 2004 en 2006 + Euro 2000 35

***

30 25 20 15 9

10

5

5

5 0 2004

•

4

WK Atletiek voor gehandicapten (2006)

Euro 2007

0 Euro 2000

•

5

2005

2006

Totale inkomsten uit incidentele sportevenementen bedroegen tussen 2004 en 2006 respectievelijk € 22 mln., € 11 mln. en € 17 mln. Overheid subsidieerde in 2004, 2005 en 2006, respectievelijk, € 6 mln., € 3 mln. en € 5 mln.

•

FIFA WK WK Honkbal onder 23 (2005) (2005)

Topevenementen in Nederland op vlak van inkomsten zijn drie kampioenschappen voetbal (∑= € 48 mln.), WK Honkbal in 2005 (€ 5 mln.) en WK Atletiek voor gehandicapten in 2006 (€ 5 mln.)

* Lijst met alle door VWS gesubsidieerde evenementen is opgenomen in Bijlage 5 ** Verdeling over jaartallen van de evenementen heeft betrekking op jaar van uitreiking van subsidie door VWS *** Opbrengsten EURO 2000 zijn in totaal € 59 mln. en worden voor 60% toegewezen aan Nederland (bron: Oldenboom (2006) – Costs and benefits of major sports events) Bron: VWS o.b.v. cijfergegevens van stichtingen

Totale Totale inkomsten inkomsten van van incidentele incidentele sportevenementen sportevenementen voor voor sportbonden sportbonden bedroegen bedroegen €€ 17 17 miljoen miljoen in in 2006, 2006, waarvan waarvan €€ 55 miljoen miljoen gesubsidieerd gesubsidieerd door door overheid overheid april 2008


15

STRUCTUUR VAN HET NEDERLANDS BEDIJFSLEVEN VOOR SPORTUITRUSTING EN ACCOMMODATIE Sportaccommodatie

Sportartikelen

Sportkleding en -schoenen

Kunstgrasvelden: Ten Cate

Schaatsen: Zandstra, Viking, Raps, Maple en Seves

Nederlandse sportmerken: Rucanor, Masita, Beltona, Nomad, Protest, Brunotti, O’Neill en Gaastra

Tijdelijke accommodatie: De Boer Tenten

Turntoestellen: Janssen-Fritsen Hippische sport: o.a. Brokx Sport Bieman de Haas, Harry’s Horse en Safetyle

Productie in Nederland

Merendeel productie in Nederland

Binnenlands verbruik

Binnenlands verbruik

Uitvoer

Uitvoer

Hoofdzetel en distributiecentra internationale sportmerken in Nederland (zoals Nike, Adidas, Reebok en K-Swiss)

Merendeel productie in lage loonlanden Binnenlands verbruik Distributie Uitvoer

Structuur en economische kengetallen van Ten Cate, De Boer Tenten, Maple en Janssen en Fritsen zijn opgenomen in Bijlage 7 Bron: Federation of Sports and Play Associations, The European sports goods market, 2007

Productie Productie van van accommodatie accommodatie en en artikelen artikelen van van Nederlandse Nederlandse merken merken verloopt verloopt voornamelijk voornamelijk in in binnenland, binnenland, terwijl terwijl kleding kleding en en –schoenen –schoenen in in lageloonlanden lageloonlanden geproduceerd geproduceerd worden worden april 2008


16

PASSIEVE SPORTBEOEFENAARS: 35% VAN DE NEDERLANDSE BEVOLKING BEZOEKT JAARLIJKS SPORTWEDSTRIJDEN Bezoeken van bevolking aan sportwedstrijden naar frequentie* nooit

< 1 x per maand

1-3 x per maand 100% 90% 80% 70%

Verhouding sporters - niet-sporters die sportwedstrijden bezoeken Aandeel sporters in bezoeken**

45%

≥ 1 x per week

Aandeel niet-sporters in bezoeken

40% 8

7

11

11

10

6 10

6 9

6 9

18

18

17

16

15

19

9

7 9

- 7%

35% 30%

19

25%

28% 28%

60%

20%

50% 62

63

65

68

69

71

65

5%

11%

10% 1979

•

8%

7%

6%

6%

5%

1987

1991

1995

1999

2003

24%

9%

0%

0%

•

25%

10%

20%

•

30%

25%

15%

40% 30%

27%

1983

1987

1991

1995

1999

1979

2003

35% van de bevolking bezoekt soms een sportwedstrijd De verhouding tussen niet-bezoekers en bezoekers schommelt is vrij constant 15% gaat minstens één maal per maand naar een sportwedstrijd kijken

• •

•

* Belangrijkste jaarlijkse sportevenementen: zie Bijlage 6 Bron: SCP, Rapportage-Sport 2006

1983

Sporters vertegenwoordigen het grootste deel van de bezoekers In 2003 waren 30% van de totale bevolking actieve sporters die jaarlijks naar één of meer sportwedstrijden gingen kijken Tussen 1979 en 2003 daalde het aandeel van de sportbezoekers met 7%, vnl. door daling in niet-sporters

** Sportdeelname in Nederland: zie Bijlage 4

Een Een sporter sporter is is een een persoon persoon die die actief actief aan aan sport sport deelneemt, deelneemt, dat dat wil wil zeggen zeggen iemand iemand die die zelfstandig zelfstandig of of in in teamverband teamverband feitelijk feitelijk een een sport sport beoefent. beoefent. In In totaal totaal is is 30% 30% van van de de Nederlandse Nederlandse bevolking bevolking een een actieve actieve sporter sporter die die sportwedstrijden sportwedstrijden bezoekt bezoekt april 2008


17

MEDIA: SPORT NEEMT TOT MEER DAN 15% VAN TOTALE TV-KIJKTIJD IN BESLAG Minuten per dag per persoon

Bekijken van sport met televisie a.d.h.v. kijken zendtijd omroepstations, 2006

35

Totale kijktijd aan sport

30

Aandeel sport in zendtijd

25

Aandeel sport in kijktijd

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

20 Uitzendrechten Ere divisie*

15 10 5 0 Publieke Omroep Nederland 1 Nederland 2 Nederland 3

RTL Nederland RTL 4 RTL 5 RTL 6

SBS

Talpa

SBS6 Net5 Veronica

Tien

Eurosport

Totaal alle zenders **

De kijktijd naar sport op televisie is tussen 1991 en 2005 verdubbeld (Rapportage Sport 2006)

* Zender Tien en uitzendrechten voetbal overgenomen door RTL in juni 2007 ** Exclusief betaalzenders Bron: Stichting KijkOnderzoek-Jaarrapport 2006

Sport Sport wordt wordt relatief relatief gezien gezien meer meer bekeken bekeken dan dan uitgezonden uitgezonden april 2008


18

MEDIA: SPORTTIJDSCHRIFTEN HEBBEN BETREKKING OP BONDSBLADEN* EN COMMERCIËLE SPORTTIJDSCHRIFTEN Kernoplage*** per uitgave van bondsbladen en frequentie per jaar, 2006 ∑ (Gemiddelde kernoplage x frequentie per jaar) = 8.8 mln. bondsbladen per jaar

800 000

30

Totaal losse verkoop

700 000

Kernoplage*** per uitgave van commerciële sportbladen en frequentie per jaar, 2006 ∑ (Gemiddelde kernoplage x frequentie per jaar) = 22.8 mln. commerciële sporttijdschriften per jaar

180 000

60

160 000 25

Totaal abonnementen

50

140 000

600 000

Uitgave frequentie per jaar

20

Totaal losse verkoop Totaal abonnementen

120 000

500 000

Uitgave frequentie per jaar

100 000 400 000

40

15

30

80 000 300 000 10

60 000

20

200 000

40 000 5

10

100 000

20 000

0 Golf2day

VI for Kids

Nummer 14

RaceReport**

Golfers Magazine

Ajax Magazine

Auto Motor Klassiek

Moto 73

Sport International

Motor

Auto Review

Formule 1 Race Report

Fiets

FietsActief

Voetbal Magazine

Op Pad

Autokampioen

Runner's World

Waterkampioen

De Feyenoord krant

Autovisie

Sportweek

Elf

Autoweek

0

Voetbal International

Hockey Magazine

FietsSport Magazine

Snowboard Magazine

Ski Magazine

Bridge

Atletiek Magazine

Hockey Magazine Special

GOLFjournaal

GolfNieuws

0

De Bal**

0

Bron: Het Oplage Instituut, 2006 Bron: Het Oplage Instituut, 2006 * Aankoopprijs van bondsbladen is verrekend in lidgelden van de sportbond ** Cijfers hebben betrekking op het jaar 2005 *** Kernoplage is de gemiddelde oplage die per editie verspreid wordt voor alle tijdschriften in de categorie sport die door HOI opgenomen worden

Per Per jaar jaar worden worden meer meer dan dan 20 20 miljoen miljoen exemplaren exemplaren van van commerciële commerciële sporttijdschriften sporttijdschriften verkocht verkocht april 2008


19

MEDIA: KERNOPLAGE VAN DAGBLADEN NAAR AANKOOPWIJZE EN REDACTIONELE RUIMTE VOOR SPORT Betaalde kernoplage top-15 dagbladen verdeeld naar abonnementen en losse verkoop, 2006 700 000

Gemiddelde oplage per dag

600 000 Totaal losse verkoop Totaal abonnementen

500 000 400 000 300 000 200 000 100 000

D k sk RC ra H nt an de lsb D D eG la ag d el bl d ad er lan va n de N he oo r tN rd ho oo lla rd en D nd ag sD bl ag ad bl De ad Li m bu rg er D e Br St en ab to an D r ts eT D ag we bl nt ad sc BN he / D Co eS ur te an m Ei tT nd u b ho an ve tia ns Le D eu ag w bl ar ad de rC ou ra nt Tr ou w

A

eV ol

N

D

D

eT

el eg ra af

0

Gemiddelde redactionele ruimte voor sport in top-4 kranten: 15% Bron: HOI en Sportredactie top-4 kranten

15% 15% van van de de redactionele redactionele ruimte ruimte in in de de Nederlandse Nederlandse dagbladen dagbladen wordt wordt ingevuld ingevuld door door sport sport april 2008


20

IN TOTAAL ZIJN ZES MINISTERIES BETROKKEN ROND BELEID MET BETREKKING TOT SPORT VWS draagt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van het sportbeleid; verschillende andere Ministeries zijn daarnaast betrokken Ministerie van VWS:

Ministerie van EZ:

Departementale trekker op gebied van ontwikkeling en uitvoering van nationaal sportbeleid

I.h.b. vanuit marktwerking (EZ voert geen sectorspecifiek beleid)

Ministerie van OCW: O.a. lichamelijke opvoeding en sportopleidingen

Ministerie van VROM:

Ministerie van Defensie:

Ministerie van AZ:

Ruimtelijke ordening voor sport en bewegen

Ondersteuning van militaire topsporters

Versterking van sociale samenhang en binding in de samenleving

Doelstelling sportbeleid kabinet (Nota Tijd voor Sport): Een sportieve samenleving waarin zowel veel aan sport wordt gedaan als van sport wordt genoten • Mensen gaan meer sporten en bewegen voor hun gezondheid • Via de sport ontmoeten meer mensen elkaar en doen mee aan maatschappelijke activiteiten • Mensen gedragen zich sportief en respecteren (spel)regels • De topsport in Nederland wordt bevorderd als symbool voor ambitie, als bron van ontspanning en voor ons nationale imago in binnen- en buitenland

Het Het kabinet kabinet heeft heeft met met betrekking betrekking tot tot het het sportbeleid sportbeleid als als doelstelling doelstelling een een samenleving samenleving te te realiseren realiseren waar waar veel veel aan aan sport sport wordt wordt gedaan gedaan en en van van sport sport wordt wordt genoten; genoten; het het beleid beleid wordt wordt door door verschillende verschillende Ministeries Ministeries ontwikkeld ontwikkeld en en uitgevoerd uitgevoerd april 2008


21

HET RIJK ONTWIKKELT PROGRAMMA’S ROND SPORT MET UITEENLOPENDE DOELEN De uitvoering van het nationale sportbeleid wordt vormgegeven door de ontwikkeling en implementatie van verschillende programma’s van de verantwoordelijke Ministeries: • Gezond door sport: – Voor een betere gezondheid dienen meer mensen te sporten en te bewegen; hiertoe worden twee programma’s ingezet: • •

Nationaal Actieplan Sport & Bewegen (VWS, OCW, VROM, LNV) Gezonde Sportbeoefening (VWS)

• Meedoen door sport: – Meer mensen ontmoeten elkaar via de sport en doen mee aan maatschappelijke activiteiten (met name ouderen, allochtone jeugd en mensen met beperkingen); hiertoe worden verschillende programma’s ingezet waaronder: • •

Opvoeden door sport en school (VWS, OCW) Meedoen allochtone jeugd door sport (VWS, Justitie, BZK)

• Sport aan de top: – Het kabinet steunt het streven van de sportsector om Nederland te laten behoren tot de Top-10 landenklassering: hiertoe worden topsportonderdelen waarin Nederland goed presteert of goed kan presteren ondersteund door middel van talentontwikkelingsprogramma’s, aanstelling van coaches en de organisatie van evenementen in Nederland

Belangrijke Belangrijke programma’s programma’s van van het het nationale nationale sportbeleid sportbeleid zijn zijn gericht gericht op op de de bijdrage bijdrage die die sport sport heeft heeft op op gezondheid gezondheid en en integratie integratie en en op op topsport topsport april 2008


22

DE PROVINCIES ZIJN BETROKKEN BIJ SPORT VIA SPORTRADEN EN SPORTSERVICEBUREAUS

Sportraden

• Elke provincie heeft een sportraad met als belangrijkste taken het adviseren, ondersteunen en begeleiden van de georganiseerde sport en overheden op het gebied van sport • De sportraad van elke provincie biedt ondersteuning aan sportverenigingen, koepels en -bonden bij hun sporttakoverstijgende werkzaamheden – Met name gericht op personeelsbeleid en sponsorwerving – Ondersteuning wordt gegeven door middel van deskundigheidsbevordering, actieve probleemoplossing en het aanbieden van cursussen en informatiemateriaal

• Daarnaast hebben de sportraden een uitvoerende taak in het organiseren van sportevenementen en –congressen

Activiteiten sportservicebureaus: • Vanuit de sportraden zijn zogenoemde sportservicebureaus ontstaan (verenigd in Net-WERK in de SPORT) • Deze bureaus verzorgen voor amateursportclubs- en verenigingen onder andere de loon- en salarisadministratie van de werknemers van die organisaties indien de verenigingen zelf niet beschikken over voldoende deskundigheid • Sportservicebureau treedt dan op als formeel werkgever De De provincies provincies vervullen vervullen binnen binnen de de sport sport de de taak taak van van het het bieden bieden van van professionele professionele ondersteuning ondersteuning aan aan sportbonden sportbonden en en –verenigingen –verenigingen april 2008


23

GEMEENTES HEBBEN EEN BELANGRIJKE ROL MET BETREKKING TOT SPORTACCOMMODATIES Gemeentes en sport: • Gemeentes kunnen volledig autonoom en gericht op de eigen gemeente sportbeleid ontwikkelen en implementeren • Over het algemeen is een belangrijk deel van gemeentelijk sportbeleid gericht op sportaccommodaties: renovaties, vervanging, onderhoud, exploitatie • Aanzienlijke verschillen tussen het sportbeleid van gemeentes, bvb. i.f.v. demografie • Vanuit de nationale overheid zijn budgetten vrijgemaakt om op lokaal niveau sport te verbeteren; dit zijn onder andere: – Breedtesportimpuls: duurzaam versterken van lokaal sportaanbod en de sport inzetten voor het oplossen van sociale en maatschappelijke problemen – Buurt, Onderwijs en Sport (BOS-impuls): gemeenten kunnen via naschoolse (sport)activiteiten op lokaal niveau de achterstanden van jeugdigen aan pakken Gemeentes Gemeentes richten richten op op autonome autonome wijze wijze hun hun sportbeleid sportbeleid in; in; tevens tevens ontvangen ontvangen gemeentes gemeentes rijkssubsidies rijkssubsidies ten ten behoeve behoeve van van de de lokale lokale sportontwikkeling sportontwikkeling april 2008


24

VRIJWILLIGERSWERK: SPORT IS DE BELANGRIJKSTE VRIJWILLIGERSACTIVITEIT 18

50%

14.2

14

13

12

40%

10 30%

8 6

20% 12% 8%

10%

• •

16

Geen vrijwilligerswerk

Sport

7%

Kerk en levens- Recreatie beschouwing en hobby

4 6%

1 600

2

Gezondheid

1 589

1 611

1 689

1 635

1 596

18% 1 581

1 454

1 445

14%

1 200

12%

1 000

10%

800

8%

600

6%

400

4%

200

2% 0% 1997

• •

16%

1 400

0

0

In 2006 verrichtte 12% van de bevolking vrijwilligerswerk voor sport, waardoor het de grootste verschaffer van vrijwillige werkgelegenheid in Nederland is 35% van alle Nederlandse vrijwilligers werkt op vrijwillige basis voor meer dan 1 organisatie Gemiddeld werkt een vrijwilliger in de sportsector 13 uur per maand

Bron: Geven in Nederland 2007

1 000 vrijwilligers

16.3

Gemiddeld aantal uren vrijwilligerswerk per maand

% van bevolking

18.6

58%

60%

•

1 800

20

70%

0%

Evolutie aantal vrijwilligers in sport

Percentage van de bevolking

Verdeling aantal vrijwilligers naar activiteit, 2006

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

In 2004 voerden ca. 1.6 miljoen mensen vrijwilligerswerk uit in de sportsector in Nederland Tussen 1997 en 2004 schommelde het aandeel van de bevolking dat vrijwillig werk uitvoerde voor sport rond 13%

Bron: SCP – Rapportage Sport 2006

In In de de sportsector sportsector werken werken circa circa 1.6 1.6 miljoen miljoen Nederlanders Nederlanders gemiddeld gemiddeld 13 13 uur uur per per maand maand op op vrijwillige vrijwillige basis basis april 2008


25


p. 5


p. 8


p. 26


p. 47


p. 82


p. 91

Conclusies

p.106

april 2008


26

HET SPORTAANBOD VORMT DE BIJDRAGE VAN SPORT AAN DE NEDERLANDSE ECONOMIE Aanbod van sport Sportbonden Sportbonden en en -verenigingen -verenigingen

Vraag naar sport


Overheidsuitgaven Overheidsuitgaven Commerciële Commerciële activiteiten activiteiten m.b.t. m.b.t. sport sport

Consumentenuitgaven Consumentenuitgaven Reclame Reclame en en sponsoring sponsoring

•• Particuliere Particuliere accommodatie accommodatie •• Handel Handel en en productie productie van van sportmateriaal sportmateriaal e.d. e.d. •• Media Media •• Gelieerde Gelieerde sectoren sectoren (bvb. (bvb. vervoer) vervoer)



Bijdrage Bijdrage aan aan Bruto Bruto Binnenlands Binnenlands Product Product (BBP) (BBP) en en werkgelegenheid werkgelegenheid

Omzet, Omzet, toegevoegde toegevoegde waarde, waarde, werkgelegenheid werkgelegenheid en en terugvloei terugvloei naar naar de de overheid overheid van van het het aanbod aanbod van van sport sport in in Nederland Nederland worden worden in in kaart kaart gebracht gebracht april 2008


27

ZOWEL DE DIRECTE ALS DE INDIRECTE ECONOMISCHE EFFECTEN VAN SPORT WORDEN GEANALYSEERD Directe economische betekenis

Indirecte economische betekenis Intermediaire aankopen (Import)

Intermediaire aankopen

Indirecte toegevoegde waarde

Arbeidskosten Afschrijvingen Bedrijfsresultaat

...

(Import)

Directe productiewaarde*

...

Arbeidskosten

Afschrijvingen

Directe toegevoegde waarde

Bedrijfsresultaat

Directe terugvloei naar de overheid

Indirecte terugvloei naar de overheid

* De productiewaarde van een sector is in vele sectoren gelijk aan de omzet van die sector. Uitzonderingen bestaan bij onder andere handels-, commissie- en reparatieactiviteiten, waar bruto marges als productiemaatstaf gelden. Ook in geval van clustering van klanten en toeleveranciers dient een correctie voor dubbeltellingen te geschieden.

De De directe directe economische economische betekenis betekenis heeft heeft betrekking betrekking op op de de sportsector sportsector zelf zelf (bvb. (bvb. een een fitnesscentrum); fitnesscentrum); de de indirecte indirecte economische economische betekenis betekenis heeft heeft betrekking betrekking op op de de aankopen aankopen van van de de sportsector sportsector in in de de rest rest van van de de Nederlandse Nederlandse economie economie (bvb. (bvb. aankopen aankopen van van fitnesstoestellen fitnesstoestellen door door een een fitnesscentrum) fitnesscentrum) april 2008


28

DE DIRECTE PRODUCTIEWAARDE VAN DE VOLLEDIGE NEDERLANDSE SPORTSECTOR BEDRAAGT RUIM € 8.6 MILJARD 5 000 4 681

Directe productiewaarde (in miljoenen Euro's)

4 500 4 000 3 500

∑ = € 8 603 miljoen 3 000 2 500 2 000

2 225 1 697

1 500 1 000 500 0 Sportbonden en -verenigingen

Commerciële activiteiten m.b.t. sport*

Overheid & sport

* Financiële stromen van sportvoeding en –drank zijn hier niet opgenomen voor zover de verkoop niet plaatsvindt in de sportclub of sportaccommodatie

De De directe directe productiewaarde productiewaarde van van volledige volledige Nederlandse Nederlandse sportsector sportsector bedraagt bedraagt €€ 8.6 8.6 miljard; miljard; de de commerciële commerciële sportsector sportsector is is met met €€ 4.7 4.7 miljard miljard (54%) (54%) de de grootste grootste deelsector deelsector april 2008


29

DE DIRECTE PRODUCTIEWAARDE VAN DE SPORTBONDEN EN –VERENIGINGEN BEDRAAGT BIJNA € 1.7 MILJARD


1 200

1 000

953

∑ = € 1 697 miljoen

800

600

406 400 255 200 83 0 Sportverenigingen en -clubs

BVO's

Sportbonden

NOC*NSF

Bron: SCP, Berenschot, CBS, Ecorys en De Lotto

De De directe directe productiewaarde productiewaarde van van de de sportbonden sportbonden en en -verenigingen -verenigingen bedraagt bedraagt €€ 1.7 1.7 miljard; miljard; €€ 953 953 miljoen miljoen (56%) (56%) van van de de directe directe productiewaarde productiewaarde wordt wordt gecreëerd gecreëerd door door de de sportverenigingen sportverenigingen en en –clubs, –clubs, €€ 338 338 miljoen miljoen (20%) (20%) door door sportbonden/NOC*NSF sportbonden/NOC*NSF en en €€ 406 406 miljoen miljoen (24%) (24%) door door de de Betaald Betaald Voetbal Voetbal Organisaties Organisaties april 2008


30

DIRECTE PRODUCTIEWAARDE VAN DE COMMERCIËLE ACTIVITEITEN M.B.T. SPORT* 1 200 986

1 000

785

800

∑ = € 4 681 miljoen

600 472 402 400

380 314

97

(Binnenlandse) productie sportuitrusting

Handel in fietsen

(Binnenlandse) productie fietsen

Maneges, zeilen surfscholen en sportscholen

Uitgevers dagbladen, tijdschriften en sportboeken

Televisie- en kabelmaatschappijen (aandeel sport)

Handel in sportuitrusting

Vervoer

Fitnesscentra

0

Particuliere sportaccommodaties

46

26

12

5 (Binnenlandse) productie tv en radio

112

Handel in gedrukte media

200

Handel in tv- en radiotoestellen


1 044

* Omzet van Nederlandse handel in sportgames bedroeg € 101 miljoen in 2006. De berekeningswijze hiervan is opgenomen in Bijlage 8 Bron: CBS, HBD, HOI, Stichting Kijk en Luisteronderzoek, Bovag-Rai en PWC

De De commerciële commerciële activiteiten activiteiten rondom rondom sport sport leveren leveren een een jaarlijkse jaarlijkse directe directe productiewaarde productiewaarde van van €€ 4.68 4.68 miljard miljard april 2008


31

DIRECTE PRODUCTIEWAARDE VAN OVERHEID & SPORT 1 000

928*


900

837

∑ = € 2 225 miljoen

800 700 600 500 400 300 220 200

155 68

100

17 0 Gymleraren

Gemeentelijke sportaccommodaties

Gezondheidszorg

Sportopleidingen

Beleidsmedewerkers Politie-inzet Sport (voetbalwedstrijden)

* De directe omzet van de gymleraren is berekend op basis van de loongegevens Bron: Consument en veiligheid, VWS, Hildebrandt, RIVM en SCP

De De totale totale directe directe productiewaarde productiewaarde van van overheid overheid & & sport sport bedraagt bedraagt meer meer dan dan €€ 2.2 2.2 miljard miljard april 2008


32

DE DIRECTE WERKGELEGENHEID VAN DE VOLLEDIGE NEDERLANDSE SPORTSECTOR BEDRAAGT CIRCA 82 000 FTE 50 000

46 936

45 000

Directe werkgelegenheid (in fte's)

40 000

∑ = 82 035 fte’s

35 000 30 000

27 184

25 000 20 000 15 000 10 000

7 915

5 000 0 Sportbonden en -verenigingen

Commerciële activiteiten m.b.t. sport

Overheid & sport

De De directe directe werkgelegenheid werkgelegenheid van van de de volledige volledige Nederlandse Nederlandse sportsector sportsector bedraagt bedraagt circa circa 82 82 000 000 fte; fte; de de commerciële commerciële sportsector sportsector is is de de grootste grootste deelsector deelsector met met een een werkgelegenheid werkgelegenheid van van bijna bijna 47 47 000 000 fte fte (57%) (57%) april 2008


33

DIRECTE WERKGELEGENHEID VAN DE SPORTBONDEN EN -VERENIGINGEN 4 000 3 580 3 500


3 200 3 000

2 500

∑ = 7 915 fte’s

2 000

1 500 1 000

1 000

500 135 0 Sportverenigingen en -clubs

BVO's

Sportbonden

NOC*NSF

De De totale totale directe directe werkgelegenheid werkgelegenheid bij bij de de sportbonden sportbonden en en verenigingen verenigingen bedraagt bedraagt bijna bijna 88 000 000 fte’s; fte’s; sportverenigingen sportverenigingen en en –clubs –clubs nemen nemen met met ruim ruim 45% 45% van van de de totale totale werkgelegenheid werkgelegenheid het het grootste grootste deel deel voor voor hun hun rekening; rekening; de de BVO’s BVO’s volgen volgen met met ruim ruim 40% 40% en en de de sportbonden sportbonden met met bijna bijna 15% 15% april 2008


34

april 2008 0

© Policy Research Corporation 363 262 250



(Binnenlandse) productie tv en radio

524 (Binnenlandse) productie fietsen

2 000

Handel in tv- en radiotoestellen

10 000

Handel in fietsen

2 213


2 530


7 188


8 000

Vervoer

11 580


12 000


Fitnesscentra


DIRECTE WERKGELEGENHEID VAN DE COMMERCIËLE ACTIVITEITEN M.B.T. SPORT 14 000

11 420

∑ = 46 936 fte’s

7 040

6 000

4 000 2 202

1 340 24

De De commerciële commerciële activiteiten activiteiten m.b.t. m.b.t. sport sport bieden bieden werkgelegenheid werkgelegenheid aan aan bijna bijna 47 47 000 000 fte’s fte’s 35

DIRECTE WERKGELEGENHEID VAN OVERHEID & SPORT 14 000 12 300 12 000


∑ = 27 184 fte’s 10 000 8 650 8 000

6 000

4 000

3 244 1 775

2 000

1 035 180

0 Gymleraren


Gezondheidszorg

Sportopleidingen


De De totale totale directe directe werkgelegenheid werkgelegenheid van van de de overheid overheid & & sport sport bedraagt bedraagt meer meer dan dan 27 27 000 000 fte’s; fte’s; gymleraren gymleraren nemen nemen met met 45% 45% van van de de totale totale werkgelegenheid werkgelegenheid het het grootste grootste deel deel voor voor hun hun rekening; rekening; de de gemeentelijke gemeentelijke sportaccommodaties sportaccommodaties volgen volgen met met 32% 32% april 2008


36

KOSTENSTRUCTUREN DIE GEHANTEERD WORDEN VOOR DE DEELSECTOREN SPORT EN ECONOMIE 100%

9%

Percentage van de omzet

31%

27%

27%

75%

30% 48% 46.3%

52%

59%

64%

49% 78%

50%

73% 100%

91% 69%

73%

73%

25%

54%

41%

36%

Intermediaire Aankopen

70% 52%

48%

Toegevoegde Waarde

51% 22%

27%

Beleidsmedewerkers Sport

Gezondheidszorg

Onderwijs

Audio-, videoen telecommunicatieapparatuur

Textiel

Vervoer

Uitgeverijen en drukkerijen

Post- en telecommunicatie

Detailhandel

Transportmiddelenindustrie

Sportaccommodaties

Betaald Voetbal Organisaties

Sportclubs en -verenigingen

Sportbonden

0%

Bron: CPB Input-Output Tabel basis 2004; ECORYS, De waarde van voetbal; Diverse jaarverslagen van sportbonden, 2006; CBS StatLine

Bovenstaande Bovenstaande kostenstructuren kostenstructuren worden worden gebruikt gebruikt om om de de toegevoegde toegevoegde waarde waarde van van de de verschillende verschillende sportsectoren sportsectoren in in kaart kaart te te brengen; brengen; voor voor de de berekening berekening van van de de indirecte indirecte effecten effecten wordt wordt daarnaast daarnaast rekening rekening gehouden gehouden met met het het aandeel aandeel van van de de intermediaire intermediaire aankopen aankopen in in het het buitenland buitenland april 2008


37

DE DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE VOLLEDIGE NEDERLANDSE SPORTSECTOR BEDRAAGT ± € 4.5 MILJARD Directe toegevoegde waarde (in miljoenen Euro's)

2 500

2 377

Bruto Binnenlands Product 2006: € 534 miljard 2 000

Bron: CBS Statline

∑ = € 4 529 miljoen (ca. € 55 000/FTE*)

1 531 1 500

1 000 621 500

0 Sportbonden en -verenigingen


Overheid & sport

* Ter vergelijking: toegevoegde waarde per fte in de sectoren Chemische eindproductenindustrie, Textiel- en lederindustrie, Bankwezen en Gezondheids- en welzijnszorg en bedroeg in 2006 respectievelijk € 82 153, € 57 968, € 110 911 en € 49 963 (Bron: CBS, Nationale Rekeningen 2006)

De De bijdrage bijdrage van van de de Nederlandse Nederlandse sportsector sportsector aan aan het het BBP BBP is is ongeveer ongeveer 0.85%; 0.85%; de de commerciële commerciële sportsector sportsector is is de de grootste grootste deelsector deelsector met met een een toegevoegde toegevoegde waarde waarde van van €€ 2.4 2.4 miljard miljard april 2008


38

DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE SPORTBONDEN EN -VERENIGINGEN 300

Directe toegevoegde waarde (in miljoenen Euro's)

260

255

250

200

∑ = € 621 miljoen

150

100

80

50 26

0 BVO's

Sportverenigingen en -clubs

Sportbonden

NOC*NSF

De De directe directe toegevoegde toegevoegde waarde waarde afkomstig afkomstig van van de de sportbonden sportbonden en en -verenigingen -verenigingen bedraagt bedraagt jaarlijks jaarlijks circa circa €€ 621 621 miljoen; miljoen; de de BVO’s BVO’s maken maken met met €€ 260 260 miljoen miljoen (42%) (42%) het het grootste grootste deel deel hiervan hiervan uit uit april 2008


39

0

april 2008 © Policy Research Corporation 15 14 7 0.4



(Binnenlandse) productie tv en radio

31 Handel in tv- en radiotoestellen

(Binnenlandse) productie fietsen

100

Handel in fietsen

176


194


200


300


400

Vervoer

Fitnesscentra



DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN DE COMMERCIËLE ACTIVITEITEN M.B.T. SPORT 600 539 512

500

389

∑ = € 2 377 miljoen

281

161

58

De De directe directe toegevoegde toegevoegde waarde waarde afkomstig afkomstig uit uit de de commerciële commerciële activiteiten activiteiten met met betrekking betrekking tot tot sport sport bedraagt bedraagt jaarlijks jaarlijks circa circa €€ 2.4 2.4 miljard miljard 40

DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN OVERHEID & SPORT 800


728 700

∑ = € 1 531 miljoen

600

500 435 400

300

200

161 122

100

68 17

0 Gymleraren


Gezondheidszorg

Sportopleidingen


De De directe directe toegevoegde toegevoegde waarde waarde afkomstig afkomstig van van de de overheid overheid & & sport sport bedraagt bedraagt jaarlijks jaarlijks circa circa €€ 1.5 1.5 miljard; miljard; de de gymleraren gymleraren en en gemeentelijke gemeentelijke sportaccommodaties sportaccommodaties maken maken met met €€ 728 728 miljoen miljoen (48%) (48%) en en €€ 435 435 miljoen miljoen (28%) (28%) het het grootste grootste deel deel hiervan hiervan uit uit april 2008


41

DOOR AANKOPEN IN DE NEDERLANDSE ECONOMIE WORDEN OOK SIGNIFICANTE INDIRECTE EFFECTEN GEREALISEERD Indirecte productiewaarde Directe productiewaarde

∑ = totale productiewaarde Multiplicator*: 1.62 ∑ = 7 586

8 000

Productiewaarde (in miljoenen Euro's)

7 000

Totale productiewaarde = € 13 908 miljoen 2 905

6 000

5 000

4 000

• Aandeel van indirecte productiewaarde in totale productiewaarde bedraagt 38% • Indirecte productiewaarde van Sportbonden en – verenigingen is relatief hoog (= 85% van directe productiewaarde) door het hoog aandeel (binnenlandse) intermediaire aankopen • Lage indirecte productiewaarde bij Overheid & sport (= 43% van directe productiewaarde) wordt verklaard door de relatief hoge directe toegevoegde waarde die deze sector genereert

Multiplicator*: 1.43 ∑ = 3 175

Multiplicator*: 1.85 ∑ = 3 147

3 000 950 1 450

4 681

2 000

1 000

2 225 1 697

0 Sportbonden en -verenigingen


Overheid & sport

* Multiplicator van productiewaarde wordt omschreven als het getal waarmee de directe productiewaarde wordt vermenigvuldigd om de totale productiewaarde te bekomen

De De indirecte indirecte productiewaarde productiewaarde van van sport sport in in Nederland Nederland bedraagt bedraagt €€ 5.3 5.3 miljard; miljard; hiermee hiermee wordt wordt een een totale totale productiewaarde productiewaarde van van €€ 13.9 13.9 miljard miljard gerealiseerd gerealiseerd april 2008


42

DE INDIRECTE WERKGELEGENHEID VAN SPORT IN NEDERLAND BEDRAAGT CIRCA 36 000 FTE Indirecte werkgelegenheid Directe werkgelegenheid

Multiplicator: 1.38 ∑ = 64 773

70 000

60 000

∑ = totale werkgelegenheid

Totale werkgelegenheid = 118 320 fte’s 17 837

Werkgelegenheid (in fte's)

50 000


40 000

9 129

30 000

20 000

• Verhoudingen tussen indirecte en directe werkgelegenheid vertonen sterke gelijkenissen met dezelfde verhoudingen binnen de productiewaarde • De hoogste indirecte werkgelegenheid wordt gegenereerd door commerciële activiteiten rondom sport (17 837 fte’s) • Sportbonden en –verenigingen realiseren een hogere indirecte dan een directe werkgelegenheid omwille van het relatief laag aandeel van directe toegevoegde waarde in de productiewaarde


46 936

27 184

9 319 10 000 7 915 0 Sportbonden en -verenigingen


Overheid & sport

Sport Sport in in Nederland Nederland genereert genereert een een totale totale werkgelegenheid werkgelegenheid van van circa circa 118 118 000 000 fte fte april 2008


43

DE INDIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE VAN SPORT IN NEDERLAND BEDRAAGT € 2.4 MILJARD Indirecte toegevoegde waarde Directe toegevoegde waarde

∑ = totale toegevoegde waarde


4 000

Toegevoegde waarde (in miljoenen Euro's)

3 500

3 000

Totale toegevoegde waarde = € 6 933 miljoen = ca. € 58 000/fte = 1.30% van BBP

1 335

• In de totale toegevoegde waarde vertegenwoordigt de indirecte toegevoegde waarde een aandeel van 35% • Indirecte toegevoegde waarde bedraagt circa 50% van de indirecte productiewaarde • Het aandeel van de totale toegevoegde waarde in het BBP (€ 534 miljard) vertegenwoordigt bijna 1.30%

2 500


2 000

435 1 500

Multiplicator: 2.02 ∑ = 1 255 2 377

1 000

634 1 531

500 621 0 Sportbonden en -verenigingen


Overheid & sport

Sport Sport in in Nederland Nederland genereert genereert een een totale totale toegevoegde toegevoegde waarde waarde van van €€ 6.9 6.9 miljard miljard april 2008


44

HET SPORTAANBOD IN NEDERLAND GENEREERT EEN TERUGVLOEI NAAR DE OVERHEID VAN € 1.94 MILJARD* Componenten van terugvloei: • •

Terugvloei naar overheid (in miljoenen Euro's)

•

2 000

Sociale premie werkgever Inkomsten- en loonbelasting en sociale premie werknemer Vennootschapsbelasting Niet-productgebonden belastingen en subsidies

• •

Totale terugvloei = € 1 944 miljoen

1 800 1 600 1 400

664 Bonden en verenigingen: 16% Commerciële activiteiten: 46% Overheid & sport: 38%

Indirecte terugvloei

1 200 1 000 800 600

1 280

400 200 0

Bonden en verenigingen: 26% Commerciële activiteiten: 50% Overheid & sport: 24%

Rijk Provincies Gemeenten

•

Directe terugvloei

Netto-overheidsuitgaven (in miljoenen Euro's)

•

Subsidies en bijdragen verstrekt door:

2 000

Totale netto-overheidsuitgaven** = € 1 795 miljoen

1 800

Componenten

1 600

Beleidsmedewerkers Sportaccommodaties Sportbonden Sportclubs

1 400

Gemeenten 820

1 200 1 000

Idem gemeenten

16

Provincies

800 Idem gemeenten

600 400 200

+ Sportopleidingen +Gymleraren +Openbare omroep + Politie-inzet +’Overige’

959 Rijk

0

* Uitsplitsing naar componenten van terugvloei is opgenomen in Bijlage 9 ** Netto-overheidsuitgaven zijn het verschil tussen de bruto-overheidsuitgaven (€ 2 085 mln.) en de directe inkomsten die hieruit voortvloeien (€ 290 mln.)

De De directe directe en en indirecte indirecte terugvloei terugvloei van van het het sportaanbod sportaanbod naar naar de de overheid overheid bedraagt bedraagt respectievelijk respectievelijk €€ 11 280 280 miljoen miljoen en en €€ 664 664 miljoen, miljoen, terwijl terwijl de de netto-overheidsuitgaven netto-overheidsuitgaven jaarlijks jaarlijks circa circa €€ 11 795 795 miljoen miljoen bedragen bedragen april 2008


45

DE ECONOMISCHE BETEKENIS VAN SPORT IN NEDERLAND: CONCLUSIES

Productiewaarde

• • •

•

Werkgelegenheid

Toegevoegde waarde

Terugvloei naar de overheid

april 2008

• •

• • • • • •

De totale productiewaarde voor sport in Nederland bedraagt jaarlijks bijna € 14 miljard Commerciële activiteiten rondom sport vertegenwoordigen het grootste aandeel (55%) De verhouding directe – indirecte productiewaarde is 62% – 38% In Nederland werken in totaal ca. 118 000 fte’s in de sportsector Met 65 000 fte’s hebben de commerciële activiteiten m.b.t. sport een aandeel van 55% De directe en indirecte werkgelegenheid bedraagt respectievelijk 70% en 30% van de totale werkgelegenheid in de sportsector De totale toegevoegde waarde in Nederland m.b.t. sport bedraagt jaarlijks € 6.9 miljard Alle sportaccommodaties genereren samen een directe toegevoegde waarde van € 1.6 miljard of 35% van de totale directe toegevoegde waarde De verhouding directe – indirecte toegevoegde waarde is 65% – 35% De totale terugvloei naar de overheid van de totale sportsector (direct en indirect) bedraagt jaarlijks € 1.9 miljard Hier tegenover staan netto-overheidsuitgaven van € 1.8 miljard De verhouding directe en indirecte terugvloei bedraagt 66% - 34%


46


p. 5


p. 8


p. 26


p. 47


p. 82


p. 91

Conclusies

p. 106

april 2008


47

OVERZICHT FINANCIËLE STROMEN M.B.T. SPORT & ECONOMIE IN NEDERLAND* Consumentenuitgaven Consumentenuitgaven

Sportbonden Sportbonden en en -verenigingen verenigingen

Reclame Reclame en en sponsoring sponsoring

Commerciële Commerciële activiteiten activiteiten m.b.t. m.b.t. sport sport


Overheid Overheid en en sport sport NAAR Sportbonden en verenigingen


Overheid & sport

Consumentenuitgaven

897

4 788

237

Reclame en sponsoring

389

296

158

185

1 699

143

296

288

1 587

5 565

2 224

in miljoen €

Overheidsuitgaven

**

'Overige' VAN Totaal netto stromen Import (-) Onderlinge bijdragen Productiewaarde

884 ***

109 1 696

4 681

2 224

*

Financiële stromen in matrix zijn berekend op basis van slides 50-52, 61-62 en 76 en de waarden kunnen afwijken van de productiewaarden weergegeven op slides 29-32 door verschillen in afronding ** Overheidsuitgaven zijn bruto-uitgaven van overheid (excl. uitgaven aan ‘Overige’: € 43 miljoen.). Ze houden geen rekening met overheidsinkomsten die hieruit direct voortvloeien (= € 290 miljoen) en evenmin met geldstromen tussen Rijk, Provincies en Gemeenten onderling. *** Onderlinge bijdragen zijn financiële stromen van sportclubs naar sportbonden (73.5), binnen NOC*NSF (8.8) en van NOC*NSF naar sportbonden (26.4)

De De financiële financiële stromen stromen tussen tussen elk elk van van de de blokken blokken zijn zijn gedetailleerd gedetailleerd in in kaart kaart gebracht gebracht april 2008


48

DE FINANCIËLE STROMEN TUSSEN VRAAG EN AANBOD VAN SPORT WERDEN GEDETAILLEERD IN KAART GEBRACHT Vraag naar sport

Aanbod van sport






Financiële stromen







•• Financiële Financiële stromen stromen op op hoofdlijn hoofdlijn •• Financiële Financiële stromen stromen op op detailniveau detailniveau met met bronvermelding bronvermelding april 2008


49

Bonden & clubs

OVERZICHT FINANCIËLE RELATIES*,** Sportbonden en –clubs: overheid en consumenten (in miljoen €) (1/3) 14.8

NOC*NSF € 8.8 aan eigen inkomsten

Overheid

18

Rijk: € 43.1 naar overige

Provincie Gemeente Consumenten

6

Sportbonden

30.4

30.7

89.2

102 4.8

705.2

Actief Passief

102.8

73.5

Sportclubs en -verenigingen Betaald Voetbal Organisaties

* Voor de samenstelling van dit overzicht zijn de meest up-to-date financiële data gebruikt ** Bruto-overheidsuitgaven en consumentenbestedingen aan sportbonden en –clubs gefilterd voor dubbeltellingen bedragen respectievelijk € 158 miljoen en € 897 miljoen

Het Het totaal totaal van van de de netto netto financiële financiële stromen stromen uit uit ‘Overheid’ ‘Overheid’ en en ‘Consumenten’ ‘Consumenten’ bedraagt bedraagt ca. ca. €€ 11 055 055 miljoen; miljoen; de de productiewaarde productiewaarde van van sportbonden sportbonden en en –clubs –clubs is is €€ 11 138 138 miljoen miljoen april 2008


50

Bonden & clubs

OVERZICHT FINANCIËLE RELATIES Sportbonden: sponsoring, de Lotto en media (in miljoen €) (2/3) 11.4

NOC*NSF

Sponsoring

26.4 24.3 42.7

De Lotto

Sportbonden

0.4 1.2

Sportclubs en - verenigingen

95.3 163.6

Media (tv rechten)

50.5


Het Het totaal totaal van van de de netto netto financiële financiële stromen stromen bedraagt bedraagt circa circa €€ 389 389 miljoen; miljoen; de de productiewaarde productiewaarde uit uit ‘Reclame ‘Reclame en en sponsoring’ sponsoring’ is is ongeveer ongeveer €€ 415 415 miljoen miljoen april 2008


51

Bonden & clubs

OVERZICHT FINANCIËLE RELATIES Sportbonden en –clubs: ‘overige’ (in miljoen €) (3/3) 5.2

11.0

NOC*NSF

Sportbonden

‘Overige’ 38.1


88.6*


* De som van inkomstenpost ‘Overige’ (€ 80.9 mln.) en ‘Subsidies en giften’ (€ 7.7 mln.). Deze laatste baten kunnen eventueel afkomstig zijn van internationale voetbalbonden UEFA en FIFA, waardoor ze niet aanzien worden als subsidies van de Nederlandse overheid

Het Het totaal totaal van van de de financiële financiële stromen stromen van van de de categorie categorie ‘Overige’ ‘Overige’ bedraagt bedraagt circa circa €€ 143 143 miljoen; miljoen; de de totale totale productiewaarde productiewaarde bedraagt bedraagt ongeveer ongeveer €€ 11 696 696 miljoen miljoen april 2008


52

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR Sportbonden: financiële relaties met de Lotto* in 2006 (in € miljoen) De Lotto

16.7

Charitas NOC*NSF

0.7 Resultaat uit gewone bedrijfsvoering: € 61.0 miljoen

42.0

Performance: (sponsorprogramma van NOC*NSF) Fonds middelen opbouw***: (4 blijft achter in fonds)

Bestemd voor de eigen organisatie

11.6 26.4****,***** 0.4**

1.2

Sportbonden


Bron: De Lotto, jaarverslag 2006; NOC*NSF, jaarrekening 2006 * ** *** ****

Rol en financiële relaties van de Lotto met betrekking tot sport wordt verduidelijkt in Bijlage 10 Dit betreft gelden ten behoeve van de sportbonden die promotie-inspanningen verrichten voor de Lotto Fonds middelen opbouw is t.b.v. de toekomstige financiering van bestedingsplannen van sportbonden; dit fonds wordt door NOC*NSF beheerd De verdeling van deze gelden over de verschillende sportbonden vindt plaats op basis van besluitvorming door de Toekennings- en afrekencommissie Lottogelden (TAC); de TAC laat zich mede leiden door het advies van NOC*NSF; indien een deel van deze gelden niet door de sportbonden worden gebruikt worden deze terug overgemaakt (in 2006 bedroeg dit € 887 000) ***** NOC*NSF maakt daarbovenop € 1.1 miljoen geoormerkte gelden over aan de sportbonden; deze zijn afkomstig van de NOS

De De Lotto Lotto maakte maakte in in 2006 2006 €€ 44.3 44.3 miljoen miljoen over over aan aan sport; sport; €€ 42.7 42.7 miljoen miljoen hiervan hiervan komt komt via via de de NOC*NSF NOC*NSF (fonds (fonds middelenopbouw middelenopbouw en en performance) performance) bij bij de de sport sport terecht terecht en en €€ 1.6 1.6 miljoen miljoen wordt wordt rechtstreeks rechtstreeks aan aan sportbonden sportbonden en en –clubs –clubs overgemaakt overgemaakt april 2008


53

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR NOC*NSF: financiële relaties in 2006 (in miljoen €) Inkomsten NOC*NSF • Eigen inkomsten: € 8.8 (opgemaakt uit dienstverlening à € 4.4 , verhuur à € 3.3 , contributies à € 0.8 en rente à € 0.3) • Lotto: € 42.7 • VWS: € 14.8 • Sponsoring: € 11.4 • Geoormerkte gelden voor derden: € 1.1 • Overige: € 4.1

Inkomsten

NOC*NSF 15.5

Uitgaven

38.0

25.8

Basisinfrastructuur NOC*NSF

Bestedingsplannen

Projectkosten

• Personeel: € 9.6 • Huisvesting: € 3.2 • Organisatiekosten: € 1.8 • Afschrijvingen en rente: € 0.9

• Sportbonden: € 26.4 • Eigen organisatie: € 11.6

• Performance 2008: € 11.4 • Topsport (ontw.): € 8.2 • Breedtesport (ontw.): € 2.8 • NSD: € 0.9 • Cross Mediaal Platform: € 0.6 • Sport.nl: € 0.5 • Personeelskosten: € 0.6 • Overige: € 0.8

€ 82.9

TOTAAL 1.1 Geoormerkte gelden voor derden • € 1.1 voor de bonden, afkomstig van NOS

€ 80.4

Bron: NOC*NSF jaarrekening 2006 april 2008


54

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR Sportbonden: financiële relaties in 2006 (in miljoen €) Totaal Top 10 Totaal: € 255

Inkomsten

Eigen inkomsten 162.7

Totaal: € 177.3

Subsidies

Sponsoring

57.0

24.3

Overige baten

Uitgaven Kerntaken

92.6

30.8

14.4

5.7

11.0

Totaal Sportbonden 159.5

126.4

Top 10 grootste sportbonden 0.1

Ondersteunende taken

Maatschappelijke taken

Totaal: € 252.2

106.9

63.2

0.1

Totaal: € 170.2

Inkomsten en uitgaven van grootste sportbond KNVB: zie Bijlage 11 Bron: Berenschot, Onderzoek Sportinfrastructuur, 2007; diverse jaarverslagen van sportbonden, 2006

In In 2006 2006 ontvangen ontvangen alle alle 72 72 sportbonden sportbonden ongeveer ongeveer €€ 255 255 miljoen, miljoen, waarvan waarvan bijna bijna €€ 160 160 miljoen miljoen rechtstreeks rechtstreeks voor voor de de sport sport bestemd bestemd is is april 2008


55

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR Sportbonden en -clubs: financiële relaties met rijk in 2006 (in € miljoen) 30.7

14.8 Ministerie van Volksgezondheid, Wetenschap en Sport

Gemeentes

NOC*NSF

Totaal 119* 30.4

43.1

Sportbonden

Overige: Diverse instellingen zoals NebasNSg en NISB

* Daarnaast gaf het Ministerie van VWS in 2006 € 2.3 miljoen aan apparaatsuitgaven ten behoeve van sport uit Bron: VWS, definitieve realisatie 2006

De De totale totale programma-uitgaven programma-uitgaven van van het het Ministerie Ministerie van van VWS VWS bedroeg bedroeg in in 2006 2006 €€ 119 119 miljoen, miljoen, waarvan waarvan ruim ruim 26% 26% naar naar gemeentes gemeentes en en meer meer dan dan 37% 37% naar naar de de NOC*NSF NOC*NSF en en de de sportbonden sportbonden april 2008


56

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR

Sportbonden en -clubs: financiële relaties met overheid (provincie en gemeente) in 2005 (in € miljoen) Overheid 6 Provincie

Gemeente

TOTAAL

1 102

Sportbonden en -clubs

17 108 (130 in 2000) 18

In Bijlage 12 is de evolutie van de financiële stromen tussen overheid en bonden en clubs voor de periode 1999-2005 opgenomen Bron: CBS StatLine - Overheid; uitgaven cultuur, sport en recreatie: sportclubs en –raden, 2005

Vanuit Vanuit de de provincies provincies en en gemeenten gemeenten gaat gaat er er in in 2005 2005 totaal totaal €€ 108 108 miljoen miljoen naar naar de de sportbonden sportbonden en en –clubs –clubs en en ontvangen ontvangen zij zij €€ 18 18 miljoen; miljoen; in in 2005 2005 wordt wordt de de grootste grootste bijdrage bijdrage aan aan sportbonden sportbonden en en –clubs –clubs door door gemeentes gemeentes gegeven gegeven april 2008


57

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR Sportclubs: financiële relaties in 2003 (in € miljoen)* (1/3) Totaal: € 953

Inkomsten

Contributie, lesen entreegelden

457.4

Subsidies en bijdragen

Sponsoring en reclamegelden

114.4

95.3

Kantineverkopen

Overige baten

247.8

38.1

Totaal Sportclubs 101.1 Uitgaven

Personeels kosten

64.3 Loonkost en nietpersoneel

193

73.5

Huisvesting

137.9 Inkoopkosten kantine

Onderhoud

55.1

73.5

KapitaalBondslasten contributies

73.5

147.0

Wedstrijden reiskosten

Overige kosten

Totaal: € 919 * Meer gedetailleerde samenstelling inkomsten en uitgaven: zie Bijlage 13 Bron: CBS StatLine – Baten en lasten van sportclubs, 2003

De De grootste grootste inkomstenbron inkomstenbron van van de de sportclubs sportclubs in in 2003 2003 zijn zijn de de ‘eigen ‘eigen inkomsten’ inkomsten’ bestaande bestaande uit uit contributie, contributie, lesles- en en entreegelden entreegelden àà €€ 457.4 457.4 miljoen miljoen en en kantineverkopen kantineverkopen àà €€ 247.8 247.8 miljoen; miljoen; de de totale totale inkomsten inkomsten bedragen bedragen ruim ruim €€ 950 950 miljoen miljoen april 2008


58

Bonden & clubs

SPORTINFRASTRUCTUUR Sportclubs: financiële relaties BVO’s in seizoen 2003/04 (in € miljoen) Totaal inkomsten BVO’s: € 405.5 Consumenten

Inkomsten

• Netto wedstrijdbaten • Food & Beverage • Merchandising

Subsidies en giften

102.8

7.7

Sponsoring

Media

Overige

• Televisierechten

163.6

50.5

80.9

Betaald Voetbal Organisaties (BVO) (Ere- en Eerste divisie) Totaal uitgaven BVO’s: € 428.0 Inkoop goederen en diensten: € 66.6 Uitgaven

• Wedstrijd/trainingskosten: € 26.0 • Huisvestingskosten: € 26.6 • Bureau- en bestuurskosten: € 14.0

Factorkosten: € 361.4 • • • •

Personeelskosten: € 225.8 Afschrijvingen afkoopsommen: € 56.8 Mutatie afkoopsommen: € 21.5 Overige: € 57.3

Bron: ECORYS, De waarde van voetbal, 2005

De De totale totale inkomsten inkomsten van van alle alle betaald betaald voetbal voetbal organisaties organisaties gezamenlijk gezamenlijk bedraagt bedraagt voor voor het het seizoen seizoen 2003/04 2003/04 ruim ruim €€ 400 400 miljoen; miljoen; de de grootste grootste inkomstenposten inkomstenposten zijn zijn afkomstig afkomstig van van sponsoring sponsoring (€ (€ 163.6 163.6 miljoen) miljoen) en en consumenten consumenten (€ (€ 102.8 102.8 miljoen) miljoen) april 2008


59

SPELERS EN ORGANISATIE VAN SPORT EN ECONOMIE Vraag naar sport

Aanbod van sport






Financiële stromen







april 2008


60

FINANCIËLE RELATIES MET BETREKKING TOT DE COMMERCIËLE ACTIVITEITEN M.B.T. SPORT*,** (in € miljoen) 1 243 986 785 294 268 105

Consumenten (Actieve en passieve sportbeoefenaar)

Aankoop van sportuitrusting

8

Fitnessbranche Autovervoer voor sport

Overheid

Fietsen voor sportbeoefening Maneges, sportscholen, zeilen surfscholen

4

Aankoop TV- en radiotoestellen voor sport

147 616

Particuliere sportaccommodatie

19 30***

277*** 214


TV en radio

95*** Gedrukte media

178

* **

Voor de samenstelling van dit overzicht zijn de meest up-to-date financiële data gebruikt Financiële stromen met betrekking tot binnenlandse productie met het oog op export en cijfers over sportdranken en –voeding zijn hier niet opgenomen. De financiële stromen inzake sportgames zijn opgenomen in Bijlage 8. *** Cijfers hebben enkel betrekking op televisie

Jaarlijks Jaarlijks bedragen bedragen de de netto netto financiële financiële stromen stromen uit uit ‘Consumenten’, ‘Consumenten’, ‘Overheid’ ‘Overheid’ en en ‘Reclame ‘Reclame en en sponsoring’ sponsoring’ circa circa €€ 5.2 5.2 miljard miljard april 2008


61

OVERZICHT FINANCIËLE RELATIES COMMERCIËLE ACTIVITEITEN M.B.T. SPORT Categorieën ‘Overige’ en Import (in miljoen €)

‘Overige’

Import

34

Sportscholen, maneges en zeilen surfscholen

262


725

Aankoop van sportuitrusting

85 74

Fietsen voor sportbeoefening Aankoop TV- en radiotoestellen voor sport

Het Het totaal totaal van van alle alle netto netto financiële financiële stromen stromen (incl. (incl. ‘Overige’) ‘Overige’) bedraagt bedraagt €€ 55 565 565 miljoen; miljoen; met met vermindering vermindering van van de de importstromen importstromen (€ (€ 884 884 miljoen) miljoen) bedraagt bedraagt de de productiewaarde productiewaarde van van de de commerciële commerciële activiteiten activiteiten m.b.t. m.b.t. sport sport €€ 44 681 681 miljoen miljoen april 2008


62

Handel & productie

SPORTUITRUSTING Bestedingen consument verdeeld over handel en productie Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

100% 100%

38% 38%

62% 62%

∑ = € 1 243 miljoen



Handelaars


Bestedingen sportuitrusting** 1 400 1 200

€ miljoen

1 000

1 105

1 184

1 243

928 Sportartikelen

800

Sportschoenen

600

Sportkleding

400 200

Ambulante handel, postorder/internet en overige winkels 24%

0 2003

2004

2005

94%***

Productie

6%***

Sportspeciaalzaken 48%

Groothandel en beurzen 14%

Warenhuizen 5%

Import

Kledingwinkels 9%


2006*

*

Componenten van sportuitrusting worden samengenomen door andere methodiek en bestedingen aan paardensportartikelen (€ 192 miljoen) worden voor 2006 toegevoegd ** Exclusief artikelen voor hengelsport *** Verhouding import-productie van de volledige Nederlandse kledingindustrie is genomen als basis. Zie Bijlage 14 voor uitwerking hiervan. Bron: HBD, Sport- en kampeerzaken - Branches in detail 2004, 2005, 2006 en 2007 en HAS Den Bosch, Marktonderzoek Ruitersport, 2007

Totale Totale bestedingen bestedingen aan aan sportuitrusting sportuitrusting bedroegen bedroegen €€ 11 243 243 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


63

Handel & productie

WAARDE VAN IMPORT EN EXPORT VAN SPORTUITRUSTING IN NEDERLAND*, 2006 Totaal geïmporteerde waarde: € 989 mln. (excl. vaartuigen € 835 mln.) 600

Totaal geëxporteerde waarde: € 1 127 mln. (excl. vaartuigen € 568 mln.) 559

€ miljoen

500

473

invoer uitvoer

400

348

300 200

195

167 126

100 0

154 94

Top drie importlanden***: • China • België • Duitsland Top drie exportlanden***, excl. vaartuigen****: • Duitsland • België • Frankrijk

Sportkleding** Sportschoenen** Sportvaartuigen** Sportartikelen, excl. vaartuigen**

* Cijfers wijken af van importcijfer uit vorige slide door gebruik van verschillende definities en methodiek en ze liggen 5 tot 15% lager dan cijfers Eurostat ** Verdere onderverdeling van de verschillende klassen van sportuitrusting is opgenomen in Bijlage 15 *** Berekening van belangrijkste handelspartners voor Nederland o.b.v. Bijlage 16 **** Belangrijkste exportlanden voor vaartuigen zijn Caymaneilanden, Verenigd Koninkrijk en Bermuda Bron: CBS StatLine – Handel naar goederensoort en landen, 2006

De De totale totale waarde waarde uit uit export export voor voor sportuitrusting sportuitrusting bedraagt bedraagt €€ 11 127 127 miljoen miljoen en en is is voor voor circa circa 50% 50% toe toe te te schrijven schrijven aan aan de de export export van van vaartuigen vaartuigen april 2008


64

Handel & productie

ORGANISATIE VAN DE NEDERLANDSE KEY PLAYERS IN DE SPORTVOEDING- EN SPORTDRANKINDUSTRIE De markt voor sportdrank en –voeding is nog nooit gestructureerd in kaart gebracht. Bijkomend onderzoek is aanbevolen indien dit inzicht gewenst is.

Belangrijkste producenten voor Nederlandse markt

Drank

Extran AA Drink

ToeVoeding*** levering

Aquarius** BornSport

Nederlandse producenten

Export Handel

MDY Binnenlandse verbruik

DSM*

Maxim Isostar

Buitenlandse producenten

Sportscholen en –clubs en verenigingen****

* DSM is toeleverancier van grondstoffen voor sportdrank en –voeding voor zowel Nederlandse als buitenlandse producenten ** Aquarius maakt deel uit van Coca-Cola Company dat in Nederland enkel produceert voor de binnenlandse markt *** Voeding omvat voornamelijk voedingssupplementen zoals nitraten en vitaminen ****De inkomsten van sportdranken en –voeding in sportscholen en –clubs en verenigingen zijn vervat in de inkomsten uit kantineverkopen

De De Nederlandse Nederlandse markt markt voor voor sportdrank sportdrank en en –voeding –voeding wordt wordt voornamelijk voornamelijk voorzien voorzien door door binnenlandse binnenlandse producenten producenten die die eveneens eveneens exporteren exporteren april 2008


65

Fitnesscentra

FITNESSBRANCHE IN NEDERLAND Contributies

Omzet

• Bijna 85% van de fitnesscentra vraagt inschrijfgeld aan nieuwe leden; deze eenmalige bijdrage is gemiddeld € 36 per nieuw lid • Het gemiddelde tarief voor de te betalen maandelijkse contributie is € 43 (€ 516 per jaar) – In sommige gevallen kunnen leden ook een gemiddelde jaarlijkse contributie à € 460 per jaar betalen hetgeen een korting van ongeveer 11% is (deze betaling dient in één keer te worden voldaan)

Omzet: • Met een gemiddeld klantenbestand van 955 leden is de jaarlijkse omzet uit contributies van een fitnesscentrum per jaar 955 x € 43 x 10* maanden = € 410 650 • Dat betekent dat de omzet vanuit contributies van de totale Nederlandse fitnessbranche € 410 650 x 2 041 fitnesscentra = € 838 miljoen • Ongeveer 85% van de totale inkomsten van fitnesscentra wordt uit contributies behaald: dat betekent dat de totale jaarlijkse omzet van fitnesscentra ruim € 986 miljoen bedraagt * In de zomermaanden loopt het aantal ingeschrevenen bij fitnesscentra terug, zodat voor de berekening van de jaarlijkse omzet van 10 maanden contributiebetalingen in plaats van 12 maanden wordt uitgegaan Bron: W.J.H. Mulier Instituut, De Fitnessbranche 2007, 2008

De De Nederlandse Nederlandse fitnessbranche fitnessbranche heeft heeft een een totale totale jaarlijkse jaarlijkse omzet omzet van van bijna bijna €€ 11 miljard miljard waarvan waarvan ongeveer ongeveer €€ 838 838 miljoen miljoen uit uit contributies contributies van van leden leden wordt wordt behaald; behaald; een een gemiddeld gemiddeld fitnesscentrum fitnesscentrum heeft heeft een een omzet omzet van van ruim ruim €€ 480 480 000 000 april 2008


66

Part. accomm.

FINANCIËLE RELATIES VOOR PARTICULIERE SPORTACCOMMODATIES*, 2003 Inkomstenbronnen

Resultaat particuliere sportaccommodaties

€ 1 044 mln.

€ 67 mln.

Sportbeoefenaars

Sportbezoekers Sportverenigingen en sportbonden

Uitgaven € 977 mln.

Zwembaden Entree- en lesgelden

Personeel

€ 616 mln.

Overige baten

€ 262 mln.

Bedrijven


€ 19 mln.

Overheid


€ 147 mln.

Overdekte sportaccommodatie

Kapitaallasten Huisvestingskosten

Openlucht sportaccommodatie

Schoonmaak en onderhoud Overige lasten

Jachthavens

* Zie Bijlage 17 voor definities en exploitatievorm Bron: CBS StatLine – Sportaccommodaties; exploitatie, 2003

Totale Totale inkomsten inkomsten van van particuliere particuliere accommodaties accommodaties bedroegen bedroegen €€ 11 044 044 miljoen miljoen in in 2003 2003 april 2008


67

Part. accomm.

FINANCIËLE RELATIES VOOR SPORTSCHOLEN, MANEGES EN ZEIL- EN SURFSCHOLEN, 2003 Inkomstenbronnen

Resultaat

Uitgaven

∑ = € 314 mln.

∑ = € 66 mln.

∑ = € 248 mln.

Abonnementsen lesgelden

€ 235 mln.

Kantineverkopen

€ 33 mln.

Sportscholen

Personeel

Consumenten

Overige baten

€ 34 mln.

Bedrijven


€ 4 mln.

Overheid


€ 8 mln.

Kapitaallasten Huisvestingskosten

Maneges

Schoonmaak en onderhoud Inkoopkosten kantine


Overige lasten

Bron: CBS StatLine – Maneges, sport-, zeilen surfscholen, 2003

Totale Totale inkomsten inkomsten van van sportscholen, sportscholen, maneges maneges en en zeilzeil- en en surfscholen surfscholen bedroegen bedroegen €€ 314 314 miljoen miljoen in in 2003 2003 april 2008


68

Handel & productie

NEDERLANDSE BESTEDINGEN AAN FIETSEN VOOR SPORT Totale binnenlandse bestedingen aan fietsen voor sport

Tijdsbesteding gebruik fiets, 2005 Andere 14%

∑ = € 294 mln.

320 Woon/werk en schoolverkeer 45%

+ 4%

280 240 € mln.

Recreatieve en sportieve doelstellingen 41%

200 160 120 80

Totale bestedingen aan fietsen

40

750

0

625

2001

2002

2003*

2004

2005

€ mln.

500 375

€€ 294 294 miljoen miljoen bestedingen bestedingen aan aan fietsen fietsen voor voor sport, sport, waarvan: waarvan: •• Handel: Handel: €€ 97 97 miljoen miljoen •• Binnenlandse Binnenlandse productie: productie: €€ 112 112 miljoen miljoen •• Import: € 85 miljoen Import: € 85 miljoen

250 125 0 2001

2002

2003*

2004

2005

* Daling in bestedingen door trendbreuk n.a.v. nieuwe onderzoeksmethoden

Bron: Bovag-Rai, Mobiliteit in cijfers 2006 en HBD, Rijwielhandel - Branches in detail, 2006

Totale Totale consumentenbestedingen consumentenbestedingen van van fietsen fietsen in in functie functie van van het het gebruik gebruik voor voor sport sport bedroegen bedroegen bijna bijna €€ 300 300 miljoen miljoen in in 2005 2005 april 2008


69

Media

JAARLIJKS REALISEREN DAGBLADEN, TIJDSCHRIFTEN EN BOEKEN CIRCA € 392 MILJOEN AAN OMZET M.B.T. SPORT OMZET UIT VERKOOP EN ADVERTENTIES VOOR DAGBLADEN EN SPORTTIJDSCHRIFTEN

Totaal

Omzet uit verkoop

Aandeel sport

Omzet uit advertenties

Totaal Aandeel sport Totaal Aandeel sport

Dagbladen

Sporttijdschriften

Sportboeken

€ 885 mln.

€ 65 mln.*

€ 1 624 mln.

€ 133 mln. (15%)

€ 65 mln. (100%)

€ 16 mln. (1%)

€ 708 mln.

€ 72 mln.

€ 106 mln. (15%)

€ 72 mln. (100%)

€ 1 593 mln.

€ 137 mln.

€ 1 624 mln.

€ 239 mln.

€ 137 mln.

€ 16 mln.

∑= € 392 miljoen Handel

Productie

€ 12 mln.

€ 380 mln.

* Voor de omzet uit verkoop van sporttijdschriften worden bondsbladen niet meegerekend daar de bestedingen hiervan verrekend zijn in het lidgeld Berekeningen: zie Bijlage 18

Inkomsten Inkomsten voor voor dagbladen, dagbladen, sporttijdschriften sporttijdschriften en en sportboeken sportboeken bedragen bedragen respectievelijk respectievelijk €€ 239 239 miljoen, miljoen, €€ 137 137 miljoen miljoen en en €€ 16 16 miljoen miljoen april 2008


70

Media

FINANCIËLE RELATIES VOOR BEKIJKEN TELEVISIE OP VLAK VAN SPORTUITZENDINGEN, 2006 Belangrijkste inkomstenbronnen ∑ = € 402 mln. Reclameopbrengsten

Commerciële televisiemaatschappijen

€ 30 mln.*

€ 65 mln.*

Bijdragen overheid

Consumentenbestedingen

Publieke televisiemaatschappijen

€ 30 mln.**

Betaalzender Sport 1

€ 41 mln.*** 80% 80% marge marge € 189 mln. € 236 mln.

* ** *** ****

Kabelmaatschappijen****

€ 47 mln.

Cijfers voor 2001 (berekening: zie Bijlage 19) Cijfers voor 2006 (berekening: zie Bijlage 19) Cijfers voor 2006 o.b.v. ca. 265 000 abonnees tegen gemiddeld maandelijks abonnementsgeld van €12.95 a.d.h.v. cijfergegevens van Sport 1 Cijfers 2006 (berekening: zie Bijlage 20)

Totale Totale inkomsten inkomsten uit uit sportuitzendingen sportuitzendingen bedragen bedragen jaarlijks jaarlijks circa circa €€ 402 402 miljoen miljoen april 2008


71

Media

SCHATTING VAN DE BELANGRIJKSTE UITZENDRECHTEN VOOR SPORT OP TELEVISIE, RADIO EN INTERNET, 2006 Uitzendrechten

Voetbal Bestemming

Uitzendrechten

Schaatsen Bestemming

Olympische Spelen

Uitzendrechten Bestemming

Uitzendrechten

Andere events

Ere en eerste divisie (live en samenvattingen ’07-’08): € 70 miljoen KNVB-beker: € 8 miljoen EK 2004: € 10 miljoen WK 2006: € 20 miljoen Champions League ’07-’08: € 26 miljoen Eredivisie C.V. krijgt inkomsten uit zendrechten van Nederlandse competities. Hiervan wordt een deel doorgestort naar de clubs. Voor internatonale wedstrijden blijft het merendeel van de zendrechten bij de FIFA of UEFA. EK Schaatsen 2008: € 18.5 miljoen Schaatsseizoen: € 4 miljoen Het geld blijft voornamelijk ter beschikking bij de International Skating Union voor internationale wedstrijden of de KNSB voor binnenlandse wedstrijden Zomerspelen 2004: € 14 miljoen Winterspelen 2006: € 4 miljoen Uitzendrechten voor Olympische Spelen gaan naar organiserende partijen, die via een verdeelsleutel het geld doorstorten naar de nationale bonden. Formule 1 (’03-’04): € 4.5 miljoen Grand Slam tennis toernooien: € 2.1 miljoen Tour de France: € 1 miljoen

Bestemming is afhankelijk van de organiserende partij. Voor binnenlandse events wordt het geld meestal geherinvesteerd. (bvb.: KNLHB gebruikt inkomsten uit uitzendrechten voor inzet van extra videocamera’s) Bron: Van den Wall Bake Consult bv en Van den Heuvel (2003) – Sport op televisie in Nederland Bestemming

De De zendrechten zendrechten voor voor voetbal voetbal en en -schaatswedstrijden -schaatswedstrijden betreffen betreffen de de grootste grootste bedragen bedragen die die de de media media in in Nederland Nederland jaarlijks jaarlijks betalen betalen voor voor het het uitzenden uitzenden van van sport sport april 2008


72

Handel & productie

BESTEDINGEN M.B.T. SPORT AAN RADIO- EN TELEVISIETOESTELLEN ZIJN MEER DAN € 100 MILJOEN PER JAAR* Totale bestedingen in Nederland per jaar TV toestellen Radio toestellen

Bestedingen m.b.t. sport aan radio en TVtoestellen

€ 676 mln.

TV toestellen (15%)

€ 101 mln.

€ 106 mln.

Radio toestellen (4%)

€ 4 mln.

∑ = € 105 mln.

∑ = € 782 mln.

Handel (ca. 25%)

Productie (ca. 75%)

€ 26 mln.

€ 79 mln.

* Voor meer gedetailleerde berekeningen zie Bijlage 21 Bron: HBD, CBS en Stichting Kijk- en luisteronderzoek

Binnenlandse productie

€ 5 mln.

Buitenlandse productie

€ 74 mln.

In In 2006 2006 werd werd in in Nederland Nederland €€ 105 105 miljoen miljoen besteed besteed aan aan radioradio- en en televisietoestellen televisietoestellen met met betrekking betrekking tot tot sport, sport, waarvan waarvan 25% 25% voor voor rekening rekening van van handel handel en en 75% 75% voor voor productie productie april 2008


73

Gelieerde sectoren

TOTALE CONSUMENTENBESTEDINGEN GERELATEERD AAN AUTOVERVOER VOOR SPORT (2004) Totale bestedingen ∑ = € 785 mln. Aankoop wagens

€ 298 mln.

Verzekering en heffingen*

€ 164 mln.

Bijdrage aan werkgever

€ 15 mln.

Brandstofkosten

Onderhoud en accessoires

Vaste kosten € 477 mln.

€ 225 mln.

€ 83 mln.

Variabele kosten € 308 mln.

* Voertuigverzekering en overdrachten i.v.m. auto Berekeningen: zie Bijlage 22

Totale Totale bestedingen bestedingen van van consument consument voor voor autovervoer autovervoer van van en en naar naar sportfaciliteiten sportfaciliteiten bedroegen bedroegen €€ 785 785 mln. mln. in in 2004 2004 april 2008


74

SPELERS EN ORGANISATIE VAN SPORT EN ECONOMIE Vraag naar sport

Aanbod van sport






Financiële stromen







april 2008


75

OVERZICHT FINANCIËLE RELATIES* Overheid en sport (in miljoen €) 640

Rijk

Gymleraren + 288 van ‘Overige’**

138

Sportopleidingen

Provincie

837 Gemeente

Overheid

16.6

Gemeentelijke accommodaties

2.6

Rijk

9.8

Provincies

55

Gemeentes

272

Beleidsmedewerkers sport Consumenten

17

Actief Passief

220

Politie bij voetbalwedstrijden Gezondheidszorg***

* **

Voor de samenstelling van dit overzicht zijn de meest up-to-date financiële data gebruikt De gemiddelde loonkost in de sectoren Primair, Secundair en Tertiair onderwijs vertegenwoordigt een aandeel van 69% van de totale productiewaarde (Bron: CPB, Input-Output Tabel basis 2004). De loonkost (640) wordt m.a.w opgehoogd (288) tot een totale productiewaarde van € 928 miljoen. *** De kosten m.b.t. gezondheidszorg hebben enkel betrekking op de directe medische kosten, niet op de indirecte kosten a.g.v. arbeidsverzuim

De De netto netto financiële financiële stromen stromen en en de de productiewaarde productiewaarde van van Overheid Overheid en en sport sport bedragen bedragen beide beide ongeveer ongeveer €€ 22 224 224 miljoen miljoen april 2008


76

GYMLERAREN & SPORTOPLEIDINGEN

Aantal fte

Loonkost

7 950 fte

€ 400 miljoen

4 350 fte

€ 240 miljoen

Sportopleidingen

1 775 fte

(dit betreft totale omzet van sportopleidingen waarvan loonkost een onderdeel is)

TOTAAL

14 075 fte

€ 795 miljoen

Primair onderwijs (regulier + speciaal)

Voortgezet onderwijs (VWO, HAVO en VMBO)

€ 155 miljoen

Berekeningen: zie Bijlage 23

In In totaal totaal zijn zijn meer meer dan dan 14 14 000 000 fte fte actief actief in in het het sportonderwijs sportonderwijs met met een een totale totale loonkost loonkost van van ongeveer ongeveer €€ 800 800 miljoen miljoen per per jaar jaar april 2008


77

Gemeente sportaccommodaties

SPORTINFRASTRUCTUUR

Gemeente sportaccommodaties: financiële relaties met overheid in 2005 (in € miljoen) Overheid 7 Rijk

Provincie

Gemeente

TOTAAL

0 1 0 829

Sportaccommodaties

272 837 272 Op gemeentelijk niveau zijn op het gebied van sport personen ingehuurd voor de uitvoering van sportactiviteiten in gemeentelijke sportaccommodaties (o.a. onderhoud); op landelijk niveau zijn dit ongeveer 8 650 fte’s

Bron: CBS StatLine - Overheid; uitgaven cultuur, sport en recreatie: sportaccommodaties, 2003

Vanuit Vanuit de de overheid overheid gaat gaat er er in in 2005 2005 in in totaal totaal €€ 837 837 miljoen miljoen naar naar sportaccommodaties sportaccommodaties en en de de overheid overheid ontvangt ontvangt €€ 272 272 miljoen; miljoen; quasi quasi 100% 100% van van de de bijdragen bijdragen aan aan sportaccommodaties sportaccommodaties worden worden door door gemeentes gemeentes gegeven gegeven april 2008


78

POLITIE-INZET BIJ VOETBALWEDSTRIJDEN Financiële relaties politie-inzet in 2003/04 (in € miljoen) en werkgelegenheid • In voetbalseizoen 2003/04 is de totale politie-inzet ten behoeve van de veiligheid bij en rondom voetbalwedstrijden ongeveer 331 000 manuren • Bij een uurtarief van € 50* (materieel en personeel) bedraagt de omzet van de totale politie-inzet € 50 x 331 000 = € 16 550 000 • Uitgaande van een 40-urige werkweek en 46 werkweken per jaar per fte is het aantal fte dat door de politie wordt ingezet voor voetbalwedstrijden: 331 000 / (40 x 46) = 180 fte

Rijk

16.6

Politie bij voetbalwedstrijden

Bron: ECORYS, De waarde van voetbal *Bron: Nederlands Politie Instituut

In In totaal totaal is is de de jaarlijkse jaarlijkse omzet omzet (zowel (zowel materiële materiële als als personele personele kosten) kosten) die die gepaard gepaard gaat gaat met met de de inzet inzet van van politie politie ten ten behoeve behoeve van van de de veiligheid veiligheid bij bij voetbalwedstrijden voetbalwedstrijden ongeveer ongeveer €€ 17 17 miljoen; miljoen; deze deze politie-inzet politie-inzet levert levert 180 180 fte fte aan aan werkgelegenheid werkgelegenheid op op april 2008


79

BELEIDSMEDEWERKERS SPORT Rijk, Provincie, Gemeente

Aantal fte

Loonkost

Rijk

35 fte

€ 2.6 miljoen

Provincie

150 fte

€ 9.8 miljoen

Gemeente

850 fte

€ 55.3 miljoen

TOTAAL

1 035 fte

€ 67.7 miljoen

Berekeningen: zie Bijlage 24

In In totaal totaal zijn zijn meer meer dan dan 11 000 000 fte fte aan aan beleidsmedewerkers beleidsmedewerkers op op de de verschillende verschillende overheidsniveaus overheidsniveaus actief actief in in de de sport; sport; dit dit leidt leidt tot tot een een totale totale jaarlijkse jaarlijkse loonkost loonkost van van ongeveer ongeveer €€ 68 68 miljoen miljoen april 2008


80

SPORT EN GEZONDHEID* Cijfers Kosten van sportblessures*** Directe (medische) kosten (2005): €220 miljoen/jaar**** Indirecte (arbeidsverzuim) kosten: €380 miljoen/jaar ⇒Totale jaarlijkse kosten a.g.v. sportblessures bedragen ca. €600 miljoen verkeersongevallen = €680 miljoen; ongevallen in privé-sfeer = €1 700 miljoen

Daling van medisch behandelde sportblessures met 1% d.m.v. preventie kan tot ca. € 6 miljoen besparingen in de gezondheidszorg opleveren** * ** *** **** ***** ******

Kosten van niet meer sporten*****

Kosten die gereduceerd kunnen worden door meer sport******

Kosten voor het bedrijfsleven (verhoogd arbeidsverzuim; 1997): ca. €550 miljoen

6% van de sterfgevallen (140 000 personen/jaar) ontstaat door onvoldoende lichaamsbeweging

Kosten voor de maatschappij (bewegingsapparaat; hart- en vaatziekten; psychische aandoeningen; overige aandoeningen; 1997): ca. 180 miljoen

Medische kosten a.g.v. ongezond gedrag, overgewicht en hoge bloeddruk liggen tussen de €2.8 à €5.1 miljard

⇒Totale kosten van niet meer sporten bedragen meer dan €700 miljoen/jaar1

5% van de totale jaarlijkse sterfte in Nederland ontstaat door overgewicht: • Directe kosten: €0.5 miljard/jaar • Indirecte kosten2: €2 miljard/jaar

1

2

Dit cijfer houdt rekening met de daling van kosten van sportblessures

Ziekteverzuim, productieverlies, uitkeringslasten, maatschappelijke kosten

Algemene feiten m.b.t. sport en gezondheid opgenomen in Bijlage 25 Doelstelling van de overheid is dat in 2010 de kans op een blessure is gedaald met 10% Bron: Letsellastmodel 2005, Consument en Veiligheid i.s.m. Erasmus Medisch Centrum Rotterdam Onderverdeling van de directe medische kosten van sportblessures voor het jaar 2000 is opgenomen in Bijlage 25 Bron: Sportieve werknemer is economisch aantrekkelijk voor bedrijf, V. Hildebrandt et al, 1997 Bronnen: VWS, Tijd voor sport en RIVM, Kosteneffectiviteit en gezondheidswinst van behalen beleidsdoelen bewegen en overgewicht

Voor Voor het het in in kaart kaart brengen brengen van van de de financiële financiële stromen stromen worden worden enkel enkel de de directe directe medische medische kosten kosten –– €€ 220 220 miljoen miljoen per per jaar jaar –– meegerekend meegerekend april 2008


81


p. 5


p. 8


p. 26


p. 47


p. 82


p. 91

Conclusies

p. 106

april 2008


82

ECONOMIE EN SPORT IN PERSPECTIEF In de voorgaande onderdelen van dit rapport zijn de economische betekenis van sport en de hiermee gepaard gaande financiële stromen in kaart gebracht In dit onderdeel wordt de economische betekenis van sport vergeleken met andere sectoren in Nederland en met de sportsector in het buitenland Het doel van deze vergelijking is van illustratieve aard en dient ertoe meer duiding te geven aan de grootteorders van de economische betekenis en financiële stromen van de sportsector in Nederland Uit deze vergelijking is het niet mogelijk om (beleidsmatige) conclusies te trekken met betrekking tot het belang van de Nederlandse sportsector In In de de komende komende slides slides wordt wordt een een cijfermatige cijfermatige vergelijking vergelijking gemaakt gemaakt van van de de Nederlandse Nederlandse sportsector sportsector met met andere andere sectoren sectoren en en de de buitenlandse buitenlandse sportsector sportsector april 2008


83

TOP-10 OVERHEIDSUITGAVEN PER CAPITA VAN EUROPESE LANDEN AAN SPORT, RECREATIE, CULTUUR EN MEDIA, 2005 Luxemburg

1 403

Denemarken

618

Noorwegen

574 444 (waarvan € 76 specifiek voor sport)

Nederland Frankrijk

407

België

367

Finland

361

Zweden

347

Spanje

299

Oostenrijk

283 0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

€ per hoofd in 2005 Bron: Eurostat – Government expenditure by function (COFOG), 2005

Nederland Nederland scoort scoort hoger hoger dan dan het het Europese Europese gemiddelde gemiddelde op op de de overheidsuitgaven overheidsuitgaven per per capita capita voor voor sport, sport, cultuur, cultuur, recreatie recreatie en en media media april 2008


84

NEDERLAND SCOORT RELATIEF HOOG IN EUROPA OP HET VLAK VAN OVERHEIDSUITGAVEN* VOOR SPORT PER HOOFD 90 80

76 70

70

€ per hoofd

60

Nederland

68

Cyprus

60

Spanje Portugal

50 40 32

Griekenland

20

18

Polen

10

9

Litouwen

30

0 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

*

Overheidsuitgaven hebben voornamelijk betrekking op bruto-uitgaven voor sportaccommodaties en sportclubs en –raden. De landen die hier vergeleken worden, zijn diegene waarvoor Eurostat gedetailleerde gegevens ter beschikking stelt over de overheidsuitgaven voor sport en recreatie. Bron: Eurostat – Government expenditure by function (COFOG), 2005 en CBS StatLine – Overheid; uitgaven cultuur, sport en recreatie, 2005

Overheidsuitgaven Overheidsuitgaven voor voor sport sport in in Nederland Nederland bedroegen bedroegen €€ 76 76 per per capita capita in in 2005 2005 april 2008


85

NEDERLANDSE HUISHOUDENS GAVEN IN 2003 MEER UIT AAN SPORTUITRUSTING DAN BELGISCHE Totale bestedingen in Nederland: € 929 miljoen (€ 57 per hoofd) Totale bestedingen in België: € 401 miljoen (€ 39 per hoofd)

140

131

120 € per huishouden

Nederland

België

100

92

80 60 40

51 35

37

43 31

26

20 0 Sportkleding

Sportschoenen

Sportartikelen

Totaal

Bron: HBD – Branches in detail: Sport- en kampeerzaken, 2004 en Statbel – Huishoudbudgetonderzoek 2003

Nederlanders Nederlanders geven geven jaarlijks jaarlijks €€ 18 18 per per persoon persoon meer meer uit uit aan aan sportuitrusting sportuitrusting dan dan Belgen Belgen april 2008


86

CREATIEVE SECTOR IS OP HET GEBIED VAN WERKGELEGENHEID (IN FTE) GROTER DAN SPORTSECTOR IN NEDERLAND Werkgelegenheid in creatieve industrie*

‘Enge’ ‘Enge’definitie definitie:: Alle Allebranches branchesdie die zich zich bezig bezighouden houden met metde deinitiële initiëlecreatie creatie

‘Ruime’ ‘Ruime’definitie definitie:: Alle bedrijven Alle bedrijven (incl. (incl. productie, productie,distributie distributie en en handel) handel)die diedirect direct afhankelijk afhankelijk zijn zijn van van de decreativiteit creativiteitaan aan het het begin begin van van de deketen keten

Architecten- en technische ontwerp- en adviesbureaus voor burgerlijke en utiliteitsbouw Reclame-, reclameontwerp- en -adviesbureaus Dienstverlening voor kunstbeoefening en organisatie van culturele evenementen Technisch ontwerp en advies voor stedenbouw-, verkeers-, tuin- en landschapskunde, ruimtelijke ordening en planologie Recreatiecentra Beoefening van scheppende kunst Musea Fotografie Productie van (video)films (geen televisiefilms) Interieur-, modeontwerpers, e.d. Beoefening van podiumkunst Organiseren van beurzen, tentoonstellingen en braderieën Productie van radioen televisieprogramma's Overig amusement n.e.g. Ondersteunende activiteiten voor de productie van (video)films Vervaardiging van sieraden e.d. (geen imitatiesieraden) Kunstgalerieën en -expositieruimten Vervaardiging van spellen en speelgoed Totaal eng Openbare bibliotheken Uitgeverijen van boeken e.d. Winkels in boeken tijdschriften en kranten Omroeporganisaties Theaters schouwburgen en concertgebouwen Videotheken Overige culturele uitleencentra en openbare archieven Groothandel in boeken tijdschriften en ander drukwerk Winkels in geluidsdragers Overige uitgeverijen Drukkerijen van boeken e.d. Vertoning van films Pers- en nieuwsbureaus; journalisten Ondersteunende activiteiten voor radio en televisie Winkels in schilderijen, lijsten, prenten, kunstvoorwerpen en religieuze artikelen Producenten van podiumkunst Uitgeverijen van geluidsopnamen Groothandel in beeld- en geluidsdragers Evenementenhallen Veilingen van huisraad, kunst, antiek, machines e.d. roerende goederen Kunstuitleencentra Reproductie van geluidsopnamen Distributie van (video)films Reproductie van video-opnamen Totaal ruim

25 977 19 603 7 351 7 334 5 738 4 599 4 331 4 012 3 829 3 623 3 482 1 599 1 433 1 327 1 102 1 068 1 006 719 72 156 7 909 5 439 5 388 5 052 4 381 2 543 2 486 2 484 2 426 2 285 2 218 2 006 1 922 1 773 1 759 1 471 1 450 1 337 385 371 240 226 141 121 153 948

Werkgelegenheid in sportindustrie Gymleraren Fitnesscentra Particuliere sportaccommodaties Gemeentelijke sportaccommodaties Handel in sportuitrusting Vervoer Sportverenigingen en -clubs Gezondheidszorg BVO's Maneges, zeilen surfscholen en sportscholen Uitgevers dagbladen, tijdschriften en sportboeken Televisie- en kabelmaatschappijen (aandeel sport) Sportopleidingen Handel in fietsen Beleidsmedewerkers Sport Sportbonden Handel in tv- en radiotoestellen (Binnenlandse) productie fietsen (Binnenlandse) productie sportuitrusting Handel in gedrukte media Politie-inzet (voetbalwedstrijden) NOC*NSF (Binnenlandse) productie tv- en radiotoestellen Totaal ruim

12 300 11 580 11 420 8 650 7 188 7 040 3 580 3 244 3 200 2 530 2 213 2 202 1 775 1 340 1 035 1 000 524 363 262 250 180 135 24 82 035

* Werkgelegenheid is omgerekend van aantal banen naar FTE op basis van het gemiddeld aantal FTE’s per baan in de sector Cultuur, sport en recreatie o.b.v. Nationale Rekeningen (= 1.55 FTE/baan) Bron: SEO, Cultuur en creativiteit naar waarde schat, 2005

De De werkgelegenheid werkgelegenheid in in de de creatieve creatieve industrie industrie bedraagt bedraagt circa circa 154 154 000 000 FTE FTE in in ruime ruime en en 72 72 000 000 FTE FTE in in enge enge zin, zin, terwijl terwijl in in de de sportsector sportsector ongeveer ongeveer 82 82 000 000 FTE FTE actief actief zijn zijn april 2008


87

VERGELIJKING VAN OVERHEIDSUITGAVEN VOOR SPORT MET (ANDERE) RECREATIEVE SECTOREN Jaarlijkse bruto-overheidsuitgaven per type accommodatie, 2005

Evolutie overheidsuitgaven aan cultuur, sport en kunst 3 000

1.60

+ 24%

2 500

1.40 € miljoen per accommodatie

Cultuurbeheer en verspreiding*

€ miljoen

2 000 1 500

+ 45%

1 000

+ 40%

1.59

Kunsten* Sport*

1.20 1.00 0.80 0.60

0.53 0.33 **

0.40

0.13***

0.20

500

0.00

0

Bibliotheken

1999

•

•

2000

2001

2002

2003

2004

# = 351

2005

De overheidsuitgaven aan Sport zijn tussen 1999 en 2005 gestegen met 40%, voor Cultuurbeheer & verspreiding en Kunsten bedroeg stijging respectievelijk 45% en 24% De totale uitgaven van de overheid aan sport in 2005 bedroegen € 1.24 miljard waarvan € 992 miljoen voor sportaccommodaties, € 167 miljoen voor sportclubs en -raden en € 83 miljoen voor overige sportondersteuning

• •

Musea

# = 775

Archieven

# = 329

Sportaccommodaties

# = 7 750

De overheid geeft per sportaccommodatie (excl. fitnesscentra) jaarlijks € 130 000 uit Bibliotheken ontvangen gemiddeld de meeste overheidsgelden, namelijk € 1.59 mln., musea en archieven respectievelijk € 0.53 en € 0.33 mln.

*

Cultuurbeheer & verspreiding bevat musea, monumenten, bibliotheken en archieven. Kunsten omvatten kunstaccommodaties, muzische en culturele vorming, beroepsuitvoerende- , amateur-, scheppende- en overige kunst. Sport bevat accommodaties, sportclubs en –raden en overige ondersteuning ** Cijfers voor 2000 *** Cijfers voor 2003 Bron: CBS StatLine – Overheid; uitgaven cultuur, sport en recreatie, 1999-2005

Sportfaciliteiten Sportfaciliteiten ontvangen ontvangen minder minder overheidsgeld overheidsgeld in in vergelijking vergelijking met met bibliotheken, bibliotheken, musea musea en en archieven, archieven, zowel zowel in in absoluut absoluut totaal totaal bedrag bedrag als als relatief relatief per per accommodatie accommodatie april 2008


88

SPORTACCOMMODATIES HEBBEN EEN VRIJ HOGE DIRECTE TOEGEVOEGDE WAARDE (PER FTE), 2003 Directe toegevoegde waarde

600

539

€ miljoen

500 400 286

300

259

200 100

44 Archieven *

Openbare bibliotheken


Musea

1 191

6 860

11 420

5 837

47 200

50 000 40 000 in €

Directe toegevoegde waarde per FTE

0

41 700

Aantal FTE’s

44 400

37 100

30 000 20 000 10 000 0 Archieven *

Openbare bibliotheken


Musea

* Cijfers voor 2000 Bron: CBS StatLine – Kerncijfers musea, openbare bibliotheken, archiefbewaarplaatsen en sportaccommodaties, 2003

Directe Directe toegevoegde toegevoegde waarde waarde per per FTE FTE in in sportaccommodaties sportaccommodaties bedroeg bedroeg €€ 47 47 200 200 april 2008


89

TOTALE BATEN VAN SPORTACCOMMODATIES EN CLUBS STEGEN STERKER DAN HET BBP TUSSEN 1988 EN 2003* 1 800

1 400

Totaal baten sportaccommodaties Totaal baten sportclubs en -scholen

+206%

1 600 1 400

BBP

1 200

1 200 +280%

1 000

1 000

800

800

600

600

400

+119%

200 0

BBP in € miljard

Totale baten in € miljoen

1 600

1 800

400 200

1988

1991

1994

1997

2000

2003

0

* Empirisch onderzoek naar de sportconsumptie heeft uitgewezen dat de inkomenselasticiteit van actieve sportbeoefening zich voor de meeste sporten situeert tussen 0.5 en 1. Dit wil zeggen dat wanneer het inkomen stijgt met € 1, dan zullen de uitgaven m.b.t. actieve sportbeoefening eveneens stijgen met € 0.5 tot € 1. Hieruit blijkt dat sportbeoefening meer en meer evolueert van een luxegoed naar een levensnoodzakelijk goed (Bron: Késenne, Sport en economie, 2000) Bron: CBS StatLine – Sportaccommodatie-exploitatie en Sportclubs en –scholen, 2003

De De totale totale baten baten van van sportaccommodaties sportaccommodaties en en sportclubs sportclubs stegen stegen tussen tussen ’88 ’88 en en ’03 ’03 met met respectievelijk respectievelijk 280% 280% en en 206%, 206%, terwijl terwijl het het BBP BBP steeg steeg met met 119% 119% april 2008


90

INHOUDSOPGAVE Definitie Sport & Economie Spelers en organisatie Economische betekenis van sport in Nederland Financiële stromen van sport in Nederland Sport & Economie in perspectief Ontwikkelingen en kansen voor de overheid • • • • • • • •

Maatschappelijke ontwikkelingen rond sport Sport en innovatie Europese regelgeving rond sport Sportsponsoring Ruimtelijke Ordening en sport Combinatiefuncties Impact topsportprestaties Kansen voor de overheid

Conclusies april 2008

p. 5 p. 8 p. 26 p. 47 p. 82 p. 91

p. 106 © Policy Research Corporation

91

1. Maatschappelijke ontwikkelingen

MAATSCHAPPELIJKE EN ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN (1/2)

MaatschapMaatschappelijk pelijk

SportSportdeelname deelname

• In de jaren na 2001 is de koopkracht gedaald tot het niveau van het jaar 2000 • Aandeel van mensen met overgewicht is toegenomen tot 45% en het aandeel van mensen met ernstig overgewicht (obesitas) tot 11% • Toenemende druk op ruimte door onder meer klimaatverandering, bodemdaling en woningbouw • Momenteel doet 64% van de bevolking van 18-79 jaar aan sport in de vrije tijd • Sporten die duidelijk populairder zijn geworden de afgelopen jaren zijn hockey, golf en hardlopen • Onder de vrouwen ligt het aandeel sporters niet lager dan onder de mannen; wel domineren mannen nog in teamsporten en in de wedstrijdsport • De sportdeelname onder ouderen is de afgelopen decennia indrukwekkend gestegen

BetrokkenBetrokkenheid heid

• De deelname aan vrijwilligerswerk in de sport is de afgelopen jaren relatief stabiel gebleven; de sport is de maatschappelijke sector met de grootse aandelen verenigingsleden en –vrijwilligers

Sport, Sport, tijd tijd en en ruimte ruimte

• In Nederland is 0.8% van de ruimte (31 000 hectare) in gebruik ten behoeve van sportterreinen • Vooral in de Randstadprovincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht is per inwoner weinig ruimte voor sport beschikbaar • In de vier grote steden (G4) is er per saldo sprake van een achteruitgang in de voor sport beschikbare ruimte, terwijl vlak buiten de gemeentegrenzen van de G4 het sportareaal toenam • Gemeten aan de omvang van de bevolking zijn de centrale delen van het land het karigst bedeeld met sportvoorzieningen; alleen fitnesscentra zijn oververtegenwoordigd in de centra van de grote steden

Bron: SCP, Rapportage sport 2006 april 2008


92

1. Maatschappelijke ontwikkelingen

MAATSCHAPPELIJKE EN ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN (2/2)

Sport Sport en en onderwijs onderwijs

• Slechts 40% van de basisscholen heeft een vakleerkracht lichamelijke opvoeding in dienst • Alle scholen voor voortgezet onderwijs werken met vakleerkrachten • Naar schatting vijftig scholen voor voortgezet onderwijs bieden leerlingen in een sportklas een programma met veel aandacht voor sport en lichamelijke opvoeding • Het aandeel basisscholen dat schoolzwemmen aanbiedt, is de afgelopen decennia gedaald en bedraagt thans 57% • Het aantal deelnemers aan sportopleidingen op mbo-niveau is de afgelopen tien jaar gegroeid, van een kleine 3 000 in 1995 naar ruim 10 000 in 2004 • Het aantal studenten aan de academie voor lichamelijke opvoeding (hbo-niveau) is de laatste jaren toegenomen tot 3 700 in 2004 • Het arbeidsmarktperspectief van gediplomeerden van de mbo- en hbo-sportopleidingen is nog altijd goed; het enige minpunt is de vaak geringe omvang van hun aanstelling

Topsport Topsport

• Olympische cyclus naar Sydney 2000: €95 miljoen investeringen aan topsport uit collectieve middelen • Olympische cyclus naar Athene 2004: €150 miljoen investeringen • Nederland: grote spreiding van het geïnvesteerde geld over een groot aantal sportbonden en – disciplines is in 2003 aangepast: beter presterende bonden kunnen nu aanspraak maken op een hogere subsidie • Nederlandse topsporters behalen thans betere resultaten dan voorheen => de laatste jaren neemt Nederland tussen de achtste en de achttiende plaats in in de internationale sportwereld

Verschillen Verschillen in in sportsportdeelname deelname

• Sportbeoefening en het lidmaatschap van sportverenigingen liggen bij Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen lager dan bij autochtonen • Onder tweedegeneratie-allochtonen ligt de sportdeelname hoger dan onder de eerste generatie • Ondanks toegenomen drukte besteden Nederlanders eind jaren negentig meer tijd aan sport en bewegen dan eind jaren zeventig • Hoe sportiever de ouders, hoe groter de kans dat ook de kinderen aan sport doen

Bron: SCP, Rapportage sport 2006 april 2008


93

2. Sport en innovatie

INNOVATIE IN SPORT: ONDERWERPEN EN SPELERS Onderwerpen Onderwerpen

Spelers Spelers

Sportmaterialen Sportmaterialen en en sportuitrusting sportuitrusting :: aërodynamica, aërodynamica, lichtgewicht lichtgewicht sportuitrusting, sportuitrusting, meetapparatuur, meetapparatuur, persoonlijke beschermingsmiddelen persoonlijke beschermingsmiddelen (bvb. (bvb. helm), helm), high performance schoeisel en kleding high performance schoeisel en kleding Sportstimulering Sportstimulering Sportmanagement Sportmanagement technieken technieken Trainingsmethoden Trainingsmethoden en en trainingstechnische trainingstechnische hulpmiddelen hulpmiddelen Sportvoeding Sportvoeding Sportaccommodaties Sportaccommodaties en en ondergrond ondergrond Benaderingswijzen Benaderingswijzen op op het het gebied gebied van van sportstimulering sportstimulering

Waar Waar vindt vindt innovatie innovatie in in sport sport plaats? plaats? •• Universiteiten: Universiteiten:

−− faculteiten faculteiten bewegingswetenschappen bewegingswetenschappen −− Technische Technischeuniversiteiten: universiteiten:Delft, Delft,Eindhoven, Eindhoven,Enschede Enschede

•• NOC*NSF NOC*NSF en en bonden bonden •• Bedrijfsleven: Ten Bedrijfsleven: Ten Cate, Cate, De De Boer Boer Tenten, Tenten, Maple Maple en en JanssenJanssenFritsen, Fritsen, etc. etc.

Wie Wie draagt draagt bij bij aan aan organisatie organisatie van van innovatie innovatie in in sport? sport? •• Innosport Innosport •• Sports Sports & & Technology Technology •• Syntens Syntens •• TNO TNO Health Health & & sport sport •• Telematica Telematica Insituut Insituut

Ruim Ruim 300 300 bedrijven bedrijven en en kennisinstellingen kennisinstellingen zijn zijn actief actief op op het het gebied gebied van van onderzoek onderzoek naar naar technologische technologische innovaties innovaties m.b.t. m.b.t. sport, sport, gepaard gepaard gaan gaan met met ruim ruim €€ 3.5 3.5 miljoen miljoen aan aan R&D-loonkosten R&D-loonkosten (SenterNovem, (SenterNovem, 2007) 2007)

Een overzicht met betrekking tot een aantal knelpunten rond sport en innovatie is opgenomen in Bijlage 26

Motieven Motieven voor voor het het ontwikkelen ontwikkelen van van innovatie innovatie in in sport sport zijn zijn zowel zowel economisch economisch als als gericht gericht op op het het verstevigen verstevigen van van de de kennisbasis kennisbasis ( ( concurrentiepositie) concurrentiepositie) april 2008


94

3. Europese regelgeving

IMPACT EU-REGELGEVING* Tot op heden: • Impact EU-regelgeving op sport is in Nederland beperkt door de beperkte regelgeving ter zake; enkel ‘case-by-case’ benadering

Ontwikkelingen op EU-niveau: • Witboek Sport 2007 tracht op Europees niveau een eerste omvattende benadering van sportgerelateerde kwesties te geven (zie Bijlage 27)

Toekomst: • Meest waarschijnlijk dat enkel voor welbepaalde kwesties aanvullend kader vanuit de EC meerwaarde biedt * Sportdeelname en sportclubs in vergelijking met alle Europese landen: zie Bijlage 28 en 29

Impact Impact EU-regelgeving EU-regelgeving op op sport sport in in Nederland Nederland is is tot tot nu nu toe toe beperkt beperkt door door de de beperkte beperkte regelgeving regelgeving ter ter zake; zake; echter, echter, het het Witboek Witboek Sport Sport 2007 2007 tracht tracht hiervoor hiervoor een een eerste eerste benadering benadering op op Europees Europees niveau niveau te te geven geven april 2008


95

4. Sportsponsoring

SPORT MAAKT 45% UIT VAN DE TOTALE SPONSORINGUITGAVEN VAN BEDRIJVEN Sponsoring* van bedrijven naar doel, 2005 Internationale hulp 8% Milieu 3%

Overige 5%

Totaal: € 1 103 miljoen

Belangrijkste sponsoringcontracten • •

Kerk 3% Gezondheid 4%

Sport en recreatie 45%

Maatschappijle en sociale doelen 10%

•

Onderwijs 11%

•

Cultuur 11%

100 80 60 40 20 0

95

Belangrijkste redenen om sport te sponsoren •

30

19 15 12

8 7.5 7 6.5 6

• •

IN

G G H ro R ei ne abo ep ke ba n/ nk A Am N BN ste ik eN A l ed mro er la Ph nd ili A ps di da Fo s rt A is eg on D SB

€ mln.

Belangrijkste bedrijven die sport sponsoren in Nederland, 2007

ING: Formule 1 Rabobank (zie Bijlage 30 m.b.t. Wielerplan): Wielerploeg en verschillende sportbonden (KNWU, KNHB en KNHS) Heineken/Amstel: Amstel Gold Race, Champions League en diverse evenementen ABN AMRO: Ajax, ABN AMRO Tennis Tournament

•

Onderscheiding ten opzichte van concurrerende bedrijven Naambekendheid en zichtbaarheid Associatie met sponsoringobject (bvb.: talentontwikkeling of topprestaties) Company Pride

* Totaal bedrag van sponsoring wijkt af van bedrag dat elders in deze studie wordt berekend door verschillen in methodiek en definities m.b.t. sponsoring Bron: Geven in Nederland 2007 en Van den Wall Bake Consult bv

Commerciële Commerciële doelstellingen doelstellingen zoals zoals naambekendheid naambekendheid en en zichtbaarheid zichtbaarheid zijn zijn voornaamste voornaamste redenen redenen voor voor onder onder andere andere ING, ING, Rabobank Rabobank en en Heineken Heineken om om sport sport te te sponsoren sponsoren april 2008


96

5. R.O. en Sport

BEHOEFTE AAN RUIMTE* VOOR BUITENSPORT IN NEDERLAND IN 2020 TEN OPZICHTE VAN 2005 Veldsporten 8 000

Andere buitensporten

Totale extra benodigde ruimte in 2020 = -640 ha

16 000

7 000

14 000

+ 128 golfterreinen

6 000

12 000

Huidig ruimtegebruik (ha) 5 000

Huidig ruimtegebruik (ha)

Ruimte behoefte totaal (ha)

10 000

4 000

Ha

Ha

Totale extra benodigde ruimte in 2020 = 9 385 ha

3 000


8 000

+ 255 maneges en 100 regionale concoursterreinen

6 000

2 000

+ 43 motorcircuits

4 000

+ 18 buitenschietbanen + 50 wielerparcours

1 000

2 000 0 Voetbal

• •

•

Base- en softbal

Tennis

Hockey

Korfbal

Atletiek

Rugby

Handbal Petanque

0 Golf

Toename van aantal kunstgrasvelden noodzaakt minder ruimte voor voetbal Andere veldsporten (vnl. tennis, hockey en korfbal) kunnen van vrijgemaakte ruimte gebruik maken om uit te breiden Voor veldsporten is er een overschot van 640 ha in 2020

•

• •

Paardrijden

Schaatsen

Motorrijden

Sportschieten

Wielrennen

Sterke toename van het aantal golfers veroorzaakt enorme stijging in ruimtebehoefte in 2020 (128 extra golfterreinen) Aantal motorrijders en ruiters zal eveneens toenemen Totale ruimtebehoefte in 2020 voor buitensporten bedraagt 17 193 ha of 9 385 ha extra ruimte t.o.v. 2005

* Schatting op basis van toekomstige sportdeelname en benodigde ruimte per sporter. Deelname is geschat op basis van gegevens over trends in ledentallen van sportbonden, demografische ontwikkelingen, ambities van verschillende sportbonden en AVO-cijfers van SCP. Ruimtegebruik per sporter is gebaseerd op sporttechnische normen, cijfers over het huidige aanbod aan sportaccommodaties en planningsnormen Bron: NOC*NSF, Ruimte voor sport in Nederland tot 2020, 2005

In In totaal totaal schat schat NOC*NSF NOC*NSF dat dat 88 745 745 ha ha extra extra ruimte ruimte nodig nodig is is voor voor het het beoefenen beoefenen van van buitensporten buitensporten in in Nederland Nederland in in 2020, 2020, voornamelijk voornamelijk voor voor golf golf april 2008


97

5. R.O. en Sport

BEHOEFTE AAN RUIMTE* VOOR BINNENSPORT IN NEDERLAND IN 2020 TEN OPZICHTE VAN 2005 Zaalsporten

Andere binnensporten

Totale extra benodigde ruimte in 2020 = 13 ha = 425 extra sporthallen

60

Totale extra benodigde ruimte in 2020 = 91 ha 180

+ 125 turnhallen

160

50

+ 49 schietbanen

140 120


100

Ha

40



+ 43 tennishallen + 35 zwembaden + 251 fitnesscentra + 3 sneeuwbanen + 4 kunstijsbanen

Ha

80 30


60 40

20

+ 1 772 petanquebanen

20

•

Hockey

Korfbal

Handbal

Aantal zaalsporters blijft constant tot 2020 waardoor beperkt aantal ha extra ruimte nodig is tegen 2020 In totaal zijn 425 nieuwe sporthallen nodig om alle sporters te voorzien van voldoende sportfaciliteiten en om het huidige tekort van 360 sporthallen op te vangen

ge

t or

Br id

e

rg sp be

-e

n

Pe ta nq u

Ju do

s

ië n Sc ha at se n Ta fe lte nn is Sq ua sh

Sk

Fi tn es

Te nn is Zw em m en

lim

Basketbal

K

Badminton

hi et

k

Volleybal

tsc

tie

Futsal

Sp or

ym na s G

0

•

en

0 10

• •

De totale benodigde ruimte voor binnensporten bedraagt 715 ha in 2020, tegen een huidig aanbod van 624 ha Extra ruimte van 91 ha wordt veroorzaakt door stijging in benodigde accommodatie voor onder andere gymnastiek, sportschieten, tennis, en fitness

* Zie vorige slide voor methodiek en berekeningswijze van het onderzoek Bron: NOC*NSF, Ruimte voor sport in Nederland tot 2020, 2005

De De totale totale extra extra benodigde benodigde ruimte ruimte in in 2020 2020 t.o.v. t.o.v. 2005 2005 voor voor binnensporten binnensporten bedraagt bedraagt meer meer dan dan 100 100 ha ha april 2008


98

5. R.O. en Sport

OORZAKEN, KANSEN EN BEDREIGINGEN VAN VERSCHUIVING VAN SPORTACCOMMODATIES NAAR DE RAND VAN DE STAD Voornaamste oorzaken van verschuiving: •

Beperkt economisch rendement: – –

•

Schaarste aan ruimte voor winstgevende activiteiten zoals woning- en kantoorbouw, waardoor laagrenderende sportaccommodatie moet wijken om hoogrenderende ruimtebehoefte in te vullen Accommodaties renderen relatief beter op goedkope grond en deze is nauwelijks te vinden in de stad

Verplaatsbaarheid in bouwtermen: sportgronden zijn eenvoudig bouwrijp te maken en investeren in nieuwe sportaccommodatie is relatief goedkoop*

Ruimtelijke kansen voor sport: •

•

‘Rood voor groen’ (i.e. een specifieke vorm van publiekprivate samenwerking die gericht is op het behoud van groen bij de realisatie van bebouwing) medegebruik van de openbare ruimte: i.e. sportief gebruik van niet voor sport bestemde groene ruimte Meervoudig gebruik van sportruimte: – – –

Gebiedsniveau (bvb.: woon-golf-accommodatie zoals onder andere in gemeente Dronten) Verenigingsniveau (bvb.: sportvoorzieningen delen tussen verschillende clubs) Multifunctioneel gebruik van sportaccommodaties (bvb.: Omni Sport Centrum in Apeldoorn voor wielrennen, atletiek en volleybal)

Bedreigingen van verschuiving van sportaccommodaties: • •

Beschikbaarheid van sportaanbod neemt af naarmate de woningdichtheid toeneemt Verhoging vervoerstijd van en naar sportaccommodatie door minder goede bereikbaarheid en grotere afstand Risico op vermindering aantal sporters in accommodaties die naar de randstad verschuiven * Afhankelijk van doel en type accommodatie: aanleg outdoor atletiekbaan (8 banen) kost ca. € 1.5 mln. in vergelijking met ca. € 60 mln. voor bouw multifunctioneel Omni Sport Centrum in Apeldoorn (bron: Van Haperen - KNAU) Bron: Van der Poel (2001) – Bewegingsruimte, Verkenning van de relatie sport en ruimte

De De voornaamste voornaamste bedreiging bedreiging van van verschuiving verschuiving van van de de sportaccommodatie sportaccommodatie naar naar de de rand rand van van de de stad stad is is de de vermindering vermindering van van het het aantal aantal sporters sporters april 2008


99

6. Combinatiefuncties

COMBINATIEFUNCTIES Inzet van meer combinatiefuncties ter bevordering van sportdeelname: • Mogelijkheid om meer samenwerking tussen sectoren te krijgen: tussen bijvoorbeeld onderwijs en georganiseerde sport • Combinatiefunctie: één functie ingevuld door één persoon die een combinatie van taken uitvoert (duale taakstelling) – Bijvoorbeeld: het geven van bewegingsonderwijs in combinatie met het organiseren van naschoolse sportactiviteiten

• Om een adequate invulling te geven aan de creatie van 2 500 combinatiefuncties (tussen (brede) scholen, sportverenigingen en culturele instellingen) heeft het Ministerie van VWS en OCW de overeenkomst ‘Impuls brede school’ getekend – Andere ondertekenaars zijn de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, bestuurlijke onderwijsorganisaties, sportkoepel NOC*NSF en de cultuurformatie

• Het doel van deze overeenkomst is tweeledig: – Groter aanbod van sporten beweegaanbod voor leerlingen, zowel op school als de sportvereniging – Sterkere en professionelere sportverenigingen: deze zijn beter in staat maatschappelijke taken uit te voeren en de samenwerking aan te gaan met het onderwijs, de naschoolse opvang of de wijk

De De inzet inzet van van meer meer combinatiefuncties combinatiefuncties leidt leidt tot tot een een groter groter sportaanbod sportaanbod voor voor leerlingen leerlingen en en sterkere sterkere en en professionelere professionelere sportverenigingen sportverenigingen april 2008


100

7. Impact topsportprestaties

ECONOMISCHE IMPACT TOPSPORTPRESTATIES OP EEN LAND Country Branding

Percentage bevolking dat zeer trots is op Nederland naar vijf redenen, 2005:

Promoten van het land door de sportprestaties van bepaalde Nederlandse personen en teams: • • •

sociale zekerheidssysteem

kunsten cultuurprestaties

geschiedenis van het land

wetenschappelijke en technologieprestaties

85 80 75 70 65 sportprestaties

in %

Country Pride

Toptrainers Nationale voetbalteam Olympische en wereldkampioenen

Potentiële impact van country pride en country branding Primaire gevolgen

Verhoging betrokkenheid van Nederlanders met sport

Secundaire gevolgen Meer sportbestedingen Verhoging toerisme

Naambekendheid Nederland

Verhoging investeringen

Tertiaire gevolgen

Meer stimulering topsportbeleid van overheid

Bron: SCP- Rapportage sport 2006

Country Country pride pride en en branding branding als als gevolg gevolg van van topsportprestaties topsportprestaties kunnen kunnen economische economische gevolgen gevolgen hebben hebben op op Nederland, Nederland, hoewel hoewel de de precieze precieze economische economische impact impact moeilijk moeilijk kwantificeerbaar kwantificeerbaar is is april 2008


101

8. Kansen voor overheid

OVERHEIDSDOELSTELLINGEN EN COMMERCIËLE BELANGEN IN FUNCTIE VAN BREEDTE- EN TOPSPORT Programma’s v/d overheid • Talentontwikkelingsprogramma’s

• Presteren

• Bewegen → gezondheid • Deelnemen → cohesie in de samenleving

Economische/commerciële belangen

TOPSPORT

• Basisinfrastructuur bonden en verenigingen ondersteunen • Bevolking aanmoedigen om te bewegen • Steun voor accommodatie die commercieel te weinig rendabel zijn • Moeilijk bereikbare groepen betrekken bij sport

DOORSTROOM

Doel v/d overheid

Club en/of sporter kan commercieel belangrijk worden: marktwaarde is afhankelijk van regels, tijd, plaats en entertainmentwaarde

Vooral commerciële belangen van toeleveranciers, o.a.: • sportuitrusting • sportaccommodatie

BREEDTESPORT

• Voorkomen sportblessures

INSTROOM BREEDTESPORT

Piramidale Piramidale structuur structuur van van sport sport hangt hangt nauw nauw samen samen met met diversiteit diversiteit van van publieke publieke en en private private doelstellingen doelstellingen en en belangen belangen april 2008


102


OVERHEIDSDOELSTELLINGEN HEBBEN SLECHTS BEPERKT BETREKKING OP COMMERCIËLE SPORTACTIVITEITEN Elementen waarop het huidige overheidsbeleid betrekking heeft Doelstelling Gezond door sport Meedoen door sport • Sport aan de top •

Rijk

•

•

(Administratief) ondersteunend en adviserend voor de georganiseerde sport

•

Sportaccommodatiebeleid Ondersteuning lokale sportverenigingen

Provincie Gemeente

•

Bonden & Clubs

Overheid & Sport


Topsport & breedtesport (basisinfrastructuur)

Gezondheid, Sportonderwijs en -opleiding

p.m. (algemeen overheidsbeleid)

O.a. spreidingsbeleid accommodaties Ondersteunend en organiserend

Accommodatie*

Overheidsbeleid Beperkt of geen overheidsbeleid

Gesubsidieerd sportaanbod Vnl. georganiseerde (top- en breedte) sport, basisdienstverlening en accommodaties die duur zijn in onderhoud (bvb.: zwembaden)

Niet (of slechts beperkt) gesubsidieerd sportaanbod Vnl. gericht op individuele sporten en hoogkwalitatieve dienstverlening

* De gemeenten verlenen hoofdzakelijk ondersteuning voor gemeentelijke sportaccommodaties alhoewel ze daarnaast ook subsidies verstrekken aan commerciële sportaccommodaties van € 155 miljoen

Het Het huidige huidige sportbeleid sportbeleid van van de de overheid overheid heeft heeft vooral vooral betrekking betrekking op op georganiseerde georganiseerde sport, sport, basisdienstverlening basisdienstverlening en en het het faciliteren faciliteren van van weinig weinig rendabele rendabele accommodatie accommodatie april 2008


103


KANSEN VOOR DE OVERHEID M.B.T. SPORT (1/2) Sportbonden en -verenigingen

Overheid & Sport


Verdere versterking van (basis) infrastructuur van bonden en verenigingen en kennisuitwisseling van best practices

Verdere kostefficiënte initiatieven ter preventie sportblessures

Behoud en verdere uitbouw in Nederland van productie van niches in sportaccommodaties, artikelen en -voeding (uithangbord)

Piramidale structuur en kritische massa voor georganiseerde (groeps-) sport vereisen een solide basisinfrastructuur en continue instroom van nieuwe sporters

Voortzetting van kostefficiënte initiatieven om sportblessures te voorkomen, zal arbeidsverzuim verlagen en productiviteit verhogen en de (in) directe (medische) kosten doen dalen

Goede randvoorwaarden creëren voor het behoud van key players op de wereldmarkt zoals onder meer Ten Cate, De Boer Tenten, DSM en Maple

Monitoring van effecten combinatiefuncties en eventueel versterking van dit beleid

Bijkomende afstemming en benchmarking best practices sportbeleid tussen gemeentes (strategie rekening houdend met verschillen in ruimtelijke ordening en demografie)

Behoud en verdere uitbouw in Nederland van distributiefunctie van sportkledij en -schoenen in Europa

Het actief bevorderen van combinatiefuncties biedt de overheid de kans om op efficiënte wijze het bewegingsonderwijs te combineren met (sportieve) naschoolse opvang; de lokale sportverenigingen bieden hiertoe middels hun organisationele en accommodatiefaciliteiten de benodigde infrastructuur en het geeft sportverenigingen toegang tot een groter aanbod van trainers en begeleiders: versteviging van infrastructuur van sportverenigingen; daarnaast geeft het de overheid de kans om mensen reeds op jonge leeftijd met sport in contact te laten komen

Afstemming van best practices op vlak van sportbeleid tussen verschillende gemeenten kan een belangrijke bijdrage leveren aan de effectiviteit en efficiëntie van de maatregelen

Europese distributiecentra van vooraanstaande sportmerken zijn in Nederland gevestigd omwille van de centrale ligging en goede infrastuctuur binnen een regio met grote koopkracht

Kansen Reden voor kans april 2008


104


KANSEN VOOR DE OVERHEID M.B.T. SPORT (2/2) Sportbonden en -verenigingen

Overheid & Sport


Vrijwilligerswerk ook in de toekomst faciliteren

PPS-structuren voor sportprojecten in gemeentes

Organisatie van innovatie in sport verder stroomlijnen en know-how versterken

Vrijwilligers zijn hoeksteen bij de ontwikkeling en instandhouding van sportverenigingen, accommodaties en evenementen

PPS-projecten ter vervanging van zuivere subsidiëring verlaagt de overheidsuitgaven met behoud van beslissingsbevoegdheid

Veelvoud aan instellingen die zich bezig houden met innovatie (voor sport), waardoor een duidelijke voortrekker ontbreekt

Monitoren dat subsidies aan gemeentelijk sportaanbod geen negatieve impact hebben op ontwikkeling commerciële activiteiten m.b.t. sport (cfr. verstoren marktwerking)

Nagaan: optimaal beheer accommodaties in 'Nederlandse (data)bank voor sportterreinen' (hypotheekwaarde, relatie met R.O., koppeling aan (mogelijke) organisatie grote evenementen)

Fitnesscentra en particuliere sportaccommodaties ontvangen relatief weinig subsidies van de overheid in vergelijking met gemeentelijke sportaccommodaties (oppassen voor verstoring marktwerking)

Sportaccommodaties bezitten een inherente waarde die gebruikt kan worden om andere projecten te financieren; door een (data)bank op te zetten kunnen al deze accommodaties met bijbehorende krediet-mogelijkheden geraadpleegd en ingezet worden

Kansen Reden voor kans

april 2008


105


p. 5


p. 8


p. 26


p. 47


p. 82


p. 91

Conclusies

p. 106

april 2008


106

SPORT EN ECONOMIE IN NEDERLAND: CONCLUSIES Sport & economie betreft het samenspel tussen overheid, sportbonden en –verenigingen, bedrijfsleven met commerciële activiteiten rondom sport en de actieve en passieve sportbeoefenaar De directe bijdrage van de Nederlandse sportsector aan het BBP is ongeveer 0.85%; de deelsector van commerciële activiteiten m.b.t. sport is de grootste deelsector met een toegevoegde waarde van € 2.4 miljard; sport in Nederland genereert een totale toegevoegde waarde van € 7 miljard (1.3% van het BBP) De directe werkgelegenheid van de volledige Nederlandse sportsector bedraagt circa 82 000 fte; de commerciële sportsector is de grootste deelsector met een werkgelegenheid van 47 000 fte; sport in Nederland genereert een totale werkgelegenheid van meer dan 118 000 fte In de sportsector werken daarnaast circa 1.6 miljoen vrijwilligers gemiddeld 13 uur per maand De directe en indirecte terugvloei van het sportaanbod naar de overheid bedraagt respectievelijk € 1 280 miljoen en € 664 miljoen, terwijl de netto-overheidsuitgaven jaarlijks circa € 1 795 miljoen bedragen Top-3 van de grootste financiële stromen m.b.t. sport & economie in Nederland: • • •

€ 4.8 miljard consumentenuitgaven aan commerciële activiteiten m.b.t. sport € 1.7 miljard overheidsuitgaven aan overheidsgerelateerde sport, i.h.b. accommodaties en sportonderwijs € 0.9 miljard consumentenuitgaven aan sportbonden en -clubs

Kansen voor de overheid inzake sportbeleid hebben onder meer betrekking op: verdere versteviging van de basisstructuur, delen van best practices tussen bonden/clubs en provincies/gemeentes, het monitoren van de effecten van beleidsmaatregelen en het behoud en verder faciliteren van de commerciële activiteiten m.b.t sport april 2008


107

BIJLAGEN

april 2008


108

BIJLAGEN Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Bijlage 7: Bijlage 8: Bijlage 9: Bijlage 10: Bijlage 11: Bijlage 12: Bijlage 13: Bijlage 14: Bijlage 15: Bijlage 16: Bijlage 17: Bijlage 18: Bijlage 19: Bijlage 20: Bijlage 21: Bijlage 22: Bijlage 23: Bijlage 24: Bijlage 25: Bijlage 26: Bijlage 27: Bijlage 28: Bijlage 29: Bijlage 30: april 2008

Gecontacteerde personen Referenties Taken van NOC*NSF Sportdeelname en ledentallen van sportbonden in Nederland Incidentele of eenmalige evenementen gesubsidieerd door VWS Bezoekers van jaarlijkse sportevenementen en betaald voetbal Belangrijkste Nederlandse sport exportmarkten Financiële relaties voor sportgames m.b.t. sport Berekeningswijze voor directe en indirecte terugvloei naar overheid Rol Lotto in sport Inkomsten en uitgaven KNVB Financiële relaties tussen sportbonden en –clubs en de overheid in 1999-2005 Sportclubs: inkomsten en uitgaven in 2003 (in € miljoen) Verhouding productie en import van Nederlandse kledingindustrie Import- en exportwaarde sportuitrusting naar klasse Voornaamste import- en exportlanden voor sportuitrusting Exploitatie van gemeentelijke en particuliere accommodaties Financiële stromen gedrukte media Baten omroeporganisaties televisie die gepaard gaan met sportuitzendingen Bestedingen aan sport door huishoudens aan aansluiting voor televisie Berekeningswijze bestedingen aan radioen televisietoestellen Berekening kosten gerelateerd aan autovervoer voor actieve of passieve sportbeoefening Financiële stromen en economische kengetallen m.b.t. gymleraren en sportopleidingen Berekeningen beleidsmedewerkers voor sport Algemene feiten m.b.t. sport en gezondheid en directe medische kosten die hiermee gepaard gaan Knelpunten m.b.t. innovatie in sport Sleutelmomenten op EU-vlak omtrent sport Sportdeelname in de EU Aantal sportclubs in de EU Rabo Wielerplan als voorbeeld voor sportsponsoring © Policy Research Corporation

109

BIJLAGE 1: GECONTACTEERDE PERSONEN • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Ramona van den Bosch-Bakker, secretaris Toerisme, Recreatie, Cultuur en Sport, MKB Nederland Koen Breedveld, adjunct-directeur Mulier Instituut Berry Eijgendaal, Ministerie van Economische Zaken Ron Francis, financieel directeur KNVB Rien van Haperen, directeur Atletiekunie Vincent Hildebrandt, senior-onderzoeker en teammanager Bewegen & Arbeid, TNO Kwaliteit van Leven Evert-Jan Hulshof, KNLTB André de Jeu, Vereniging Sport en gemeenten Saskia Kloet, Consument en veiligheid Ruud Koning, Hoogleraar Sporteconomie, Rijksuniversiteit Groningen Jasper Kraaijeveld, Ministerie van Economische Zaken Wouter Pont, Ministerie van Economische Zaken Wouter Schaaf, Ministerie van Economische Zaken Theo Schuyt, VUA, faculteit sociale wetenschappen, werkgroep filantropie Hidde Toet, Consument en veiligheid Nelly Voogd, KNWU Gerard van der Houten, Vereniging Sport en gemeenten Ingrid Vriend, Consument en veiligheid Johan Wakkie, directeur KNHB René Wijlens, TNO Jan Willem van der Wal, directeur Innosport Dirk Vinken, directeur brancheorganisatie van sportleveranciers FGHS Rob de Vries, programmamanager Rijksoverheid, Olympisch Plan 2028 Bart Zijlstra, Ministerie VWS, plaatsvervangend directeur Sport Luuk Klomp, Ministerie Economische Zaken, clusterleider DG Ondernemen en Innovatie Maarten Koornneef, Ministerie VWS Dorien Höppener, Ministerie VWS Han Haitsma, Ministerie VWS Rob Goossens, CBS Heiko van Staveren, Hoogleraar Sportrecht, Vrije Universiteit Amsterdam Ruud Ververs, Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) Villaume Kal, DSM Hans Zoethoutmaar, Rotterdam Topsport Henny Smorenburg, Bureau BenS Frank van den Wall Bake, van den Wall Bake Consult b.v.

april 2008


110

BIJLAGE 2: REFERENTIES • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Berenschot, Onderzoek Sportinfrastructuur, 2007 Bovag-Rai, Mobiliteit in cijfers, 2006 CBS StatLine CBS, Nationale Rekeningen 2006 Consument en Veiligheid, Letsellastmodel 2005 CPB Input-Output Tabel basis 2004 De Lotto, diverse jaarverslagen Diverse jaarverslagen bonden, 2006 Ecorys, De waarde van voetbal, 2005 Eurostat, Government expenditures by function (COFOG), 2005 Federation of Sports and Play Association, The European sports goods market, 2007 HAS Den Bosch, Marktonderzoek ruitersport, 2007 Het Oplage Instituut, Oplagecijfers 2006 Hildebrandt et al., Sportieve werknemer is aantrekkelijk voor het bedrijf, 1997 Hoofdbedrijfschap Detailhandel, Branches in Detail Késenne, Sport en economie, 2000 KNVB, jaarverslag 06/07 NOC*NSF, Ledental NOC*NSF en jaarrekening 2006 NOC*NSF, Ruimte voor Sport in Nederland tot 2020, 2005 Oldenboom, Cost and benefits of major sports events, 2006 PWC, Entertainment and Media outlook towards 2011, 2006 RIVM, Kosteneffectiviteit en gezondheidswinst van behalen beleidsdoelen bewegen en overgewicht, 2005 Schuyt, Gouwenberg, et al., Geven in Nederland 2007 SCP, Rapportage Sport 2006 SEO, Cultuur en creativiteit naar waarde geschat, 2005 Statbel, Huishoudbudgetonderzoek 2003 Stichting KijkOnderzoek – Jaarrapport 2006 Van den Heuvel, Sport op televisie in Nederland, 2003 Van der Poel, Bewegingsruimte – Verkenning van de relatie sport en ruimte, 2001 VWS, Tijd voor sport, 2005 VWS, Definitieve realisatie, 2006 W.J.H. Mulier Instituut, De Fitnessbranche 2007, 2008

april 2008


111

BIJLAGE 3: TAKEN VAN NOC*NSF Taken van NOC*NSF: • NOC*NSF is de landelijke koepelorganisatie van de sportbonden; actief op internationaal en nationaal niveau • De taken die door NOC*NSF kunnen worden verricht hebben betrekking op: – Belangenbehartiging op (inter)nationaal en regionaal niveau: van sport in het algemeen tot de behartiging van belangen van de diverse leden in het bijzonder – Dienstverlening: op basis van vraag en behoefte van de aangesloten sportbonden wordt onder andere advies verleend, ondersteuning geboden, regels en protocollen doorgevoerd – Organisatie van (gemeenschappelijke) projecten/programma’s: onder andere uitzenden van nationale teams, organiseren van competities en kampioenschappen

april 2008


112

BIJLAGE 4: SPORTDEELNAME IN NEDERLAND Aantal sportbeoefenaars ten opzichte van totale bevolking per sport (2005) 25% 20%

15% 10%

5%

z fit wem ne s s me /a n e w rob an ic s to trim dels er p m o fie e tse n/j rt o n/ w gge ie lre n nn ze en ile n/ t e ro ei vel nnis en d /k voe an oë tbal n/ s ba urfe sk d n ee mi gy lere nton m n n a / sk sti ate ek n /tu r n ta fe en lte n vo nis lle y sc bal h a ve ch za atse al tvo n en et ve ba b rd ed ask l e ig in tba gs l sp or te sq n ua s ho h ck e at y le pa tie k ar dr ijd en so ftb al golf /h on kb a ko l rfb al au h a to -/m ndb ot al or sp or ov t er ig

0%

Bron: Richtlijn Sportdeelname Onderzoek i.o.v. SCP en NOC*NSF, 200 5 in SCP, Rapportage-Sport 2006

Zwemmen, Zwemmen, fitness, fitness, wielrennen, wielrennen, wandelen, wandelen, joggen joggen en en toerfietsen toerfietsen worden worden het het meest meest beoefend beoefend in in Nederland, Nederland, vaak vaak zonder zonder aansluiting aansluiting bij bij een een sportbond sportbond april 2008


113

BIJLAGE 4: BIJ DE SPORTBONDEN ZIJN BIJNA 5 MILJOEN LEDEN AANGESLOTEN Positie 2006 Ledenaantal top 15 sportbonden x 1 000

2003

2004

2005

2006

2006: %

1 048

1 061

1 077

1 089

23.2%

1

KNL Voetbalbond

2

KNL Lawn Tennis Bond

711

719

709

699

14.9%

3

KNL Gymnastiek Unie

295

292

293

284

6.1%

4

NL Golf Federatie

209

228

247

269

5.7%

5

KNL Hippische Sportfederatie

143

160

180

189

4.0%

6

KNL Hockey Bond

162

172

185

187

4.0%

7

KNL Schaatsenrijders Bond

171

164

162

152

3.2%

8

KNL Zwembond

152

152

149

150

3.2%

9

NL Volleybal Bond

127

128

129

128

2.7%

10

KNL Atletiek Unie

98

103

109

123

2.6%

11

NL Ski Vereniging

141

133

127

119

2.5%

12

NL Bridge Bond

116

115

115

116

2.5%

13

KNL Watersport Verbond

111

115

110

114

2.4%

14

KNL Korfbal Verband

97

98

99

95

2.0%

15

NL Badminton Bond

57

69

67

66

1.4%

3 638

3 709

3 758

3 780

80.7%

906

888

883

906

19.3%

4 544

4 597

4 641

4 686

100%

Subtotaal top 15 Totaal overige sportbonden TOTAAL Bron: NOC*NSF, Ledental NOC*NSF, diverse jaargangen

De De KNVB KNVB is is met met ruim ruim 11 miljoen miljoen leden leden (23%) (23%) de de grootste grootste Nederlandse Nederlandse sportbond; sportbond; het het totale totale ledental ledental van van alle alle sportbonden sportbonden is is tussen tussen 2003 2003 en en 2006 2006 met met 3% 3% toegenomen toegenomen april 2008


114

BIJLAGE 4: SPORTINFRASTRUCTUUR Sportbonden: ledenaantallen Ledenaantal top 5 Positie buitengewone leden 2006 NOC*NSF

2001

2002

2003

2004

2005

2006

1

NL Katholieke Sportfederatie

389 189

401 179

404 799

406 828

406 208

419 015

2

NL Culturele Sportbond

245 254

225 575

244 038

237 596

230 110

209 557

3

NL Christelijke Sport Unie

209 685

164 691

164 849

164 945

156 077

143 600

4

NL Studenten Sportstichting

70 300

66 6671

X

70 000

93 900

93 900

5

NL Politie Sportbond

5 574

5 574

X

5 500

5 500

60 000

Bron: NOC*NSF, Ledental NOC*NSF, diverse jaargangen

De De Nederlandse Nederlandse Katholieke Katholieke Sportfederatie Sportfederatie is is de de grootste grootste organisatie organisatie van van de de buitengewone buitengewone leden leden van van de de NOC*NSF; NOC*NSF; de de leden leden van van deze deze koepels koepels zijn zijn veelal veelal ook ook lid lid van van een een ‘reguliere’ ‘reguliere’ sportbond sportbond april 2008


115

BIJLAGE 4: SPORTINFRASTRUCTUUR (Aantal) lidmaatschappen van sportverenigingen In procenten (%) Lidmaatschap sportvereniging

1999

2003

Bevolking

34

36

Sportende bevolking

55

53

0

66

64

1

26

27

2

7

8

>= 3

1

1

Aantal lidmaatschappen:

Bron: SCP (AVO’79-’03), Rapportage sport 2006

Het Het aandeel aandeel van van de de sportende sportende bevolking bevolking dat dat een een lidmaatschap lidmaatschap bij bij een een sportvereniging sportvereniging heeft heeft daalt daalt licht licht terwijl terwijl dit dit voor voor de de gehele gehele bevolking bevolking licht licht stijgt stijgt april 2008


116

BIJLAGE 4: SPORTINFRASTRUCTUUR Sportdeelname: naar sekse Deelname 2003 (%)

Mannen

Vrouwen

Solosporten

Deelname 2003 (%)

Mannen

Vrouwen

Duosporten

Atletiek

1.6

1.4

Badminton

6.8

7.1

Auto-/motorsport

3.1

0.6

Squash

5.1

2.0

Fitness/aerobics

13.5

20.8

Tafeltennis

7.6

3.5

Golf

3.8

1.9

Tennis

13.1

9.3

Gymnastiek/turnen

2.9

8.3

Vecht- en verdedigingssporten

3.9

1.9

Paardrijden

1.8

6.0

Schaatsen

9.6

8.1

Basketbal

4.0

2.1

Skeeleren/skaten

8.9

11.9

Handbal

1.0

1.3

Toerfietsen/wielrennen

23.3

16.1

Hockey

2.5

2.3

Trimmen/joggen

14.7

9.9

Korfbal

1.3

1.3

Wandelsport

13.0

16.2

Softbal/honkbal

1.6

1.2

Zeilen/roeien/ kanoën/surfen

9.1

6.5

Veldvoetbal

19.5

3.4

Zwemmen

33.5

42.1

Volleybal

4.8

4.1

Zaalvoetbal

9.4

1.3

Teamsporten

Bron: SCP (AVO’79-’03), Rapportage sport 2006

Er Er zijn zijn een een aantal aantal sporten sporten die die door door een een groot groot aantal aantal Nederlanders Nederlanders wordt wordt beoefend beoefend zonder zonder dat dat de de beoefenaars beoefenaars daarvoor daarvoor bij bij een een betreffende betreffende sportbond sportbond zijn zijn aangesloten; aangesloten; dit dit geldt geldt onder onder andere andere voor voor fitness, fitness, wandelsport, wandelsport, trimmen, trimmen, toerfietsen/wielrennen, toerfietsen/wielrennen, etc. etc. april 2008


117

BIJLAGE 5: INCIDENTELE OF EENMALIGE EVENEMENTEN GESUBSIDIEERD DOOR VWS 2004 Haalbaarheidsstudie • EK Atletiek 2010 • WK Driebanden • WK Handbal dames 2007 • WK Jiu Jitsu 2006 • WK Judo 2009 • EJK Squash Bidprocedure EJK Badminton 2005 • EK Badminton 2006 landenteams • WK Badminton • WK Driebanden • WK Roeien 2009 • EJK Squash • WK Zeilen 2007 • WK Wielrennen op de weg 2008/2009 •

Organisatie NEC Wheelchair Masters 2004 • EK Meerkamp 2004 (m/v) • FBK Games • Golden Tulip Rally • EK Superkarts/rizla racing days • EJK Badminton 2005 • WK Honkbal 2005 • WK Driebanden • World Tenpin Team • EK Cricket (heren) • EK Cricket indoor • WK Trampoline 2005 • EK Zaal hockey (dames) • WK Kanopolo 2006 • WK Motocross des Nations (solo) • WJK Roeien 2006 • WK onder 23 2005 • Rolschaats-, Bandy en Skeeler Fed. • EK Skeeleren • WK teams dames • EK Powerman Duathlon (Venray) 2004 • WK Voetbal junioren 2005 • EK Yngling • WK Fietscross • Valkenburg aan de Geul • EK Wielrennen o.d. weg beloften 2006 •

april 2008

2005 Haalbaarheidsstudie WK Tripletten 2007 • Universiade •

Bidprocedure EJK Atletiek 2007 • WK Judo 2009 • EK Triathlon 2006 • EK Zwemmen 2008 • Grand départ Tour de France 2008 • Tour etappes 2006 • Tour etappes 2006 •

Organisatie WK atletiek voor gehandicapten 2006 • World Team Cup Wheelchair tennis • WK Zitvolleybal 2006 • NEC Wheelchair masters • EK Cross • Golden Tulip Rally • EK Badminton 2006 • EK Softball 2005 • WK Roelstoelbasketbal 2006 • EK Pool • WK Dammen • FBK Games • EK Visually Impaired • WK Jiu Jitsu 2006 • WK Endurance • WK Superbike • WK Junioren • OKT Short Track • EK Teams 2005 • EK Powerman Duathlon • WK Veldrijden 2006 • EK aangepast wielrennen • WK Goju Kai Karate Do •


2006 Haalbaarheidsstudie • EK Atletiek indoor 2011 • Olympisch Plan 2028

Bidprocedure WK Roeien 2010 • Europees Jeugd Olympisch Festival •

Organisatie NEC Wheelchair masters 2006 • EK Rally Hellendoorn • EK Cricket voor dames onder 21 • WJK Dammen • ELTK meisjes 2006 • EK Turnen 2007 • EK Acrogym 2007 • World Cup Dressage 2006 • WK Mennen met een beperking • EK Hockey indoor • WK Judo 2009 • WK Touwtrekken outdoor • EK Midgetgolf • WK Endurance • WK MX 1 en MX 2 • EK Powerman • EK Lange afstand Almere 2006 • Euro 2007 • EK Beach Volleybal • EK Yngling • EK Optimist 2006 • EK Fietscross indoor • EK Cyclo Cross • EK Zwemmen (kosten 2006) • Aankomst 3e etappe Tour de France • FBK Games •

118

BIJLAGE 6: BEZOEKERS VAN JAARLIJKSE SPORTEVENEMENTEN EN BETAALD VOETBAL Top 20 jaarlijkse evenementen* op vlak van bezoekers (x 1 000)

Toeschouwers eredivisie en eerste divisie (x 1 000) 6 000

1 000

eredivisie

900

2000

800

2001

2002

2003

2004

2005

5 000

700

677

600

774

805

500

4 000

eerste divisie

599

671

4 427

'00/'01

647

764

652

4 448

4 340

4 362

4 369

'01/'02

'02/'03

'03/'04

'04/'05

780

897

+ 23%

400 300

3 000

200

• •

Rally Roosendaal

4 498

2 000

Enschede Marathon

Leiden Marathon

4 Mijl van Groningen

Olympia's Tour

City-Pier-City Loop

World Tennis Tournament

Sneekweek

Ultimate Hellendoorn Rally

Dutch TT Assen

Marathon Eindhoven

Dam tot Dam Loop

Youth Friendship Games Holland

Amsterdam Marathon

Monaco aan de Maas

Eneco Tour, Nederland, België

Air Race

Amstel Gold Race

Marathon Rotterdam

0

Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen

100

3 554

3 988

4 325 3 784

1 000

0 '95/'96

Gemiddeld bezoek top-20 jaarlijkse evenementen in 20002005 bedraagt 243 000 bezoekers Vooral loop-, wandelen wielerevenementen worden vaak bezocht

• •

'96/'97

'97/'98

'98/'99

'99/'00

Bezoekers van eredivisie stegen tussen 1995 en 2005 met 23% tot 4 369 000 Eerste divisie haalt jaarlijks tussen 897 000 (’95/’96) en 652 000 (’04/’05) bezoekers

* Uitzonderlijke evenementen zoals EURO 2000 zijn niet inbegrepen Bron: SCP, Rapportage-Sport 2006

Jaarlijkse Jaarlijkse publieke publieke sportevenementen sportevenementen worden worden in in verhouding verhouding het het meest meest bezocht, bezocht, maar maar voetbalwedstrijden voetbalwedstrijden trekken trekken jaarlijks jaarlijks absoluut absoluut veel veel meer meer bezoekers bezoekers april 2008


119

BIJLAGE 7: BELANGRIJKE NEDERLANDSE SPORT EXPORTMARKTEN

De Boer Tenten BV:

• De Boer Tenten BV is in 1924 opgericht: wereldmarktleider op gebied van tijdelijke (op maat gemaakte) accommodaties voor zowel (sport)evenementen als zakelijke accommodaties (tijdelijke bedrijfsruimtes, etc.) • De Boer Tenten heeft het hoofdkantoor in Nederland met ook buitenlandse vestigingen in onder andere het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, China, Duitsland en Frankrijk – Wereldwijd werken er meer dan 350 mensen (gedurende hoogseizoen 150 extra tijdelijke medewerkers)

• De Boer Tenten richt zich op breed spectrum van tijdelijke accommodaties waaronder sportevenementen en ijsbanen: – Sportevenementen: bestaande sportlocaties uitbouwen tot accommodaties van topniveau (onder andere ‘tented villages’, promodorpen, dubbeldekkertenten en VIP-lounges, zoals het Holland Heineken House) • • • •

Golf: onder andere PGA World tour, PGA Ryder Cup in Ierland, KLM Open in Nederland Tennis: onder andere US Open in Verenigde Staten en Wimbledon in Engeland Auto- en motorsport: onder andere 24 race van Le Mans in Frankrijk Overige sportevenementen: onder andere WK Voetbal in Duitsland, Olympische Spelen, Volvo Ocean Race

– IJsbanen: inclusief aanvullende diensten zoals verlichting, verwarming, koeling en interieur

De De Boer Boer Tenten Tenten BV BV is is wereldmarktleider wereldmarktleider op op het het gebied gebied van van tijdelijke tijdelijke accommodaties; accommodaties; een een belangrijk belangrijk onderdeel onderdeel van van de de activiteiten activiteiten van van de de Boer Boer Tenten Tenten heeft heeft betrekking betrekking op op sportevenementen sportevenementen en en ijsbanen ijsbanen april 2008


120

BIJLAGE 7: BELANGRIJKE NEDERLANDSE SPORT EXPORTMARKTEN

Ten Cate Thiolon:

• TenCate Thiolon is een multinationale onderneming die textieltechnologie combineert met chemische processen; het hoofdkantoor is gevestigd in Nederland en heeft buitenlandse vestigingen in onder andere de Verenigde Staten en China • Een belangrijke marktgroep van Ten Cate Thiolon betreft de Grass afdeling: de Ten Cate Grass group produceert hoogwaardige componenten voor sportveldtoepassingen – TenCate is wereldmarktleider op het gebied van kunstgrasvezels en dragende weefsels (backings)

• De omzet over 2006 voor de afdeling Geosynthetics & Grass bedroeg bijna € 400 miljoen met een bedrijfsresultaat van bijna € 30 miljoen – Het totaal aan investeringen is met 175% gestegen tot bijna € 30 miljoen

• De omzet van Ten Cate op kunstgrasgebied wordt voor ruim 40% behaald in Europa en ruim 35% in de Verenigde Staten; de verwachting is dat de wereldmarkt voor kunstgrasvezels jaarlijks met 15% groeit • Ten Cate Thiolon en Oranjewoud hebben een ‘letter of intent’ getekend ten aanzien van de overname van Edel Grass; de transactie zal naar verwachting na de gebruikelijke goedkeuringsprocedures en een afrondend onderzoek begin 2008 worden afgesloten Ten Ten Cate Cate Thiolon Thiolon is is wereldmarktleider wereldmarktleider op op het het gebied gebied van van productie productie en en handel handel in in (componenten (componenten voor) voor) kunstgrasvelden; kunstgrasvelden; in in 2006 2006 was was de de omzet omzet van van de de afdeling afdeling Geosynthetics Geosynthetics & & Grass Grass bijna bijna €€ 400 400 miljoen miljoen april 2008


121

BIJLAGE 7: BELANGRIJKE NEDERLANDSE SPORT EXPORTMARKTEN Maple Skate BV: • •

Maple Skate BV is opgericht in 1990 en heeft ongeveer 15 werkzame personen in dienst (12 fte) Maple Skate richt zich voor de verkoop van haar schaatsen met name op schaatsers van hoog recreatieniveau en wedstrijdschaatsers; zeer hoge kwaliteit schaatsen die in Nederland geproduceerd worden (handgemaakt) –

• • • • •

Shorttrack-, lange baan- en marathonschaatsen

Maple Skate is wereldmarktleider met ongeveer 95% marktaandeel voor shorttrackschaatsen De binnenlandse markt beslaat tussen de 30% en 40% van de omzet; het overige deel wordt geëxporteerd naar onder andere Korea, Canada en de Verenigde Staten Tussen de 20% en 30% van de jaarlijkse omzet wordt besteed aan R&D; deze R&D activiteiten worden allemaal intern uitgevoerd Binnenlandse concurrenten zijn onder andere Viking, Zandstra en Raps; buitenlandse concurrent is onder andere het Amerikaanse Bont De markt voor artikelen voor de schaatssport is groeiende: – –

Nationaal: de toenemende vergrijzing leidt tot een relatief grotere groep oude mensen met meer vrije tijd die in toenemende mate gaat schaatsen en hiervoor de benodigde producten aanschaft Internationaal: de internationale schaatssport is groeiende (onder andere bouw van nieuwe schaatshallen in Rusland) hetgeen er tevens toe leidt dat de afzetmarkt voor producten groeit

Maple Maple Skate Skate BV BV is is een een zeer zeer belangrijke belangrijke Nederlandse Nederlandse wereldspeler wereldspeler op op het het gebied gebied van van de de schaatssport schaatssport waarbij waarbij een een hoge hoge mate mate van van innovativiteit innovativiteit van van groot groot belang belang is is om om de de (internationale) (internationale) concurrentie concurrentie aan aan te te kunnen kunnen gaan gaan april 2008


122

BIJLAGE 7: BELANGRIJKE NEDERLANDSE SPORT EXPORTMARKTEN Janssen-Fritsen: • Janssen-Fritsen heeft hoofdkantoor in Nederland en heeft ook vestigingen in diverse Europese landen • Janssen-Fritsen richt zich op bewegingsonderwijs, wedstrijdturnen en de inrichting van sporthallen en gymzalen; Janssen-Fritsen is marktleider en specialist op het gebied van materialen voor het bewegingsonderwijs, de turnsport en de sportzaalinrichting • R&D activiteiten worden allemaal intern uitgevoerd, de productie wordt op onderdelen uitbesteed bij gespecialiseerde toeleveranciers en de assemblage in functie van klantenspecificaties wordt intern uitgevoerd

april 2008


123

BIJLAGE 8: SPORT-GAMES* GENEREREN EEN OMZET VAN MEER DAN €150 MILJOEN PER JAAR Type drager

Type game verdeeld naar omzet, 2006

Spelconsole

Games voor consoles

Sony: Playstation Microsoft: X Box 360 Nintendo: Wii

Draagbare spelconsole Sony: PSP Nintendo: GameBoy en Nintendo DS

Totaal: € 157 mln.

Springen en lopen 5% Rollenspel

Racen en rally 19%

3%

Arcade 2%

∑ sport = 50 % = ca. €80 miljoen

Avontuur en actie 33%

Andere sport 18%

Oorlog en strategie 4%

Computer

Combat en gevecht 13%

Denken 3%

Games voor computer en telefonie Compilatie 1% Springen en lopen

PC Games Online Games

Arcade 2% Avontuur en actie 24%

2% Rollenspel 4%

Totaal: € 212 mln. Racen en rally 16%

∑ sport = 34 % = ca. €72 miljoen

Wireless Wireless Games

Andere sport 5%

Oorlog en strategie 18% Denken 15%

Combat en gevecht 13%

* Gamen is nog niet erkend als sport bij NOC*NSF, dus economische stromen uit games voor sport zijn niet meegenomen in de totale economische betekenis van sport in Nederland Bron: PWC, Entertainment and Media outlook towards 2011, 2006

Omzet Omzet van van games games voor voor sport sport gespeeld gespeeld via via consoles consoles en en via via computers computers en en telefonie telefonie bedroegen bedroegen respectievelijk respectievelijk 50% 50% en en 34% 34% van van de de totale totale omzet omzet van van games games in in 2006 2006 april 2008


124

BIJLAGE 8: OMZET VAN DE GAME-INDUSTRIE VOOR VERKOOP VAN SPORTGERELATEERDE GAMES, 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

∑ = € 315 mln. Aandeel sportgames in aankoopkosten console Games voor console

Games voor pc

Online Games

Games voor GSM*

Aandeel sportgames in aankoopkost pc

€ 79 mln.

€ 80 mln.

33% 33% handelsmarge handelsmarge € 76 mln.

€ 19 mln.

Handel in consolegames € 214 mln.

€ 44 mln.

€ 9 mln.


€ 84 mln.

Producenten van games en consoles/computers

Handel in computer

* Aandeel sportspellen in aankoopkost GSM wordt niet meegenomen, daar sportspellen op GSM slechts door 2.04% van bevolking gespeeld worden. Aangezien telefoon voornamelijk gebruikt wordt om te converseren, bedraagt aandeel voor gebruik sportspellen in aankoopkost minder dan 0.1%. Bron: HBD, Branches in Detail – Computershops, 2007

De De totale totale omzet omzet van van de de game-industrie game-industrie voor voor het het gebruik gebruik van van sportspellen sportspellen in in Nederland Nederland bedroeg bedroeg €€ 315 315 mln. mln. in in 2006 2006 april 2008


125

BIJLAGE 8: AANDEEL SPORTGAMES IN BESTEDINGEN VAN GAMES, 2006 Bestedingen spelconsoles (2006)

€ mln.

200

160

150

80

100 50 0

• • •

Alle games

Sportgames

Omzet consoles kan voor 50% worden toegewezen aan sportgames Totale bestedingen aan consoles bedroeg € 160 mln. in 2006 Aandeel van sportgames in spelconsoles bedraagt €80 miljoen/jaar

Bron: PWC, Entertainment and Media outlook towards 2011, 2006

Bestedingen Bestedingen aan aan spelconsoles spelconsoles voor voor sportgames sportgames bedroeg bedroeg €€ 80 80 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


126

BIJLAGE 8: AANDEEL SPORTGAMES IN AANKOOPKOST COMPUTER, 2006 Tijdsbesteding in gebruik computer

Bestedingen aan computers 1 200

Chatten Gericht overige info zoeken

1 015 1 000

Online

Games E-mailen

800

Zomaar wat surfen

€ mln.

Telebankieren/-shoppen Nieuws/kranten lezen Streaming video/audio

Offline

Games

600 400

Tekstverwerken

247

Overig

200

Muziek luisteren (cd, mp3) Film/dvd kijken 0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

84

Omzet computermarkt in Nederland

0.8

Uren per dag

•

34%

0 0

•

24%

Aandeel games in de totale tijdsbesteding voor het offline en online gebruik van de computer, bedraagt respectievelijk 13.5% en 10.8% In totaal wordt door de +12 jarigen dagelijks 0.9u aan het spelen van games besteed op een totaal computergebruik van 3.7u per dag

• •

•

Omzet computer voor games

Omzet computer voor sportgames

Totale bestedingen aan computers bedroeg in 2006 € 1 015 mln. Gebruik van games in computergebruik bedroeg 24% (0.9u/3.7u), waardoor aandeel in bestedingen € 247 mln. was € 84 mln. kwam voor rekening van sportgames (34% van €247 miljoen)

Bron: SCP, Tijdsbestedingonderzoek (TBO) en HBD, Branches in detail – Computershops, 2006

Aandeel Aandeel van van bestedingen bestedingen in in aankoopkost aankoopkost van van computers computers bedroeg bedroeg ca. ca. €€ 84 84 mln. mln. in in 2006 2006 april 2008


127

BIJLAGE 9: BEREKENINGSWIJZE VOOR DIRECTE EN INDIRECTE TERUGVLOEI NAAR DE OVERHEID 1 400 Terugvloei naar overheid (in miljoenen Euro's)

∑= € 1 280 miljoen

1 200

6 149

1 000 Niet-productgebonden belastingen en subsidies

446 800

∑= € 664 miljoen

10 123

600 400

243

Vennootschapsbelasting

Inkomsten- en loonbelasting en sociale premies werknemer

679 Sociale premies werkgevers

200

288

0 Direct

Indirect

De De directe directe en en indirecte indirecte terugvloei terugvloei naar naar de de overheid overheid bedraagt bedraagt jaarlijks jaarlijks respectievelijk respectievelijk €€ 1.28 1.28 miljard miljard en en €€ 0.66 0.66 miljard miljard april 2008


128

BIJLAGE 10: ROL LOTTO IN SPORT • De Lotto krijgt opbrengsten via de verkoop van loten in drie verschillende loterijen zijnde de Lotto, de Toto en Krasloten • De Lotto is in origine opgericht ten behoeve van sponsoring van voetbalverenigingen; in de loop der tijd is dit verbreed naar de gehele Nederlandse sport en worden tevens donaties gemaakt ten behoeve van de Nederlandse cultuur, het maatschappelijk welzijn en de volksgezondheid in het algemeen • De Lotto gebruikt hiertoe de jaarlijkse netto-opbrengsten van de Lotto, Toto en Krasloten • Ten behoeve van de breedte- en topsport ontvangt de NOC*NSF jaarlijks ongeveer 75% van de netto-opbrengsten van de Lotto; de gelden worden besteed aan dienstverlening aan bonden, verenigingen en leden, topsporttrainings- en wedstrijdprogramma’s, accommodaties en ondersteuning van topsporters • Charitatieve instellingen waaraan de Lotto gelden overmaakt zijn onder andere het AIDS fonds, KWF, Astma Fonds, Nederlandse Hartstichting, Prins Bernhard Cultuurfonds, etc. De De Lotto Lotto doneert doneert haar haar jaarlijkse jaarlijkse netto-opbrengsten netto-opbrengsten uit uit de de verschillende verschillende loterijen loterijen die die zij zij organiseert organiseert aan aan de de NOC*NSF NOC*NSF ten ten behoeve behoeve van van de de sport sport en en aan aan charitatieve charitatieve instellingen instellingen april 2008


129

BIJLAGE 10: DE LOTTO: FINANCIËLE RELATIES MET SPORT (IN € MILJOEN) In € miljoen

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Resultaat De Lotto uit gewone bedrijfsvoering

46.7

52.7

56.5

59.5

61.6

63.4

61.0

Charitas

13.6

14.7

15.8

16.5

17.3

17.5

16.7

NOC*NSF

33.1

38.0

40.7

43.0

44.3

45.9

44.3

Resultaat is besteed aan:

Bron: De Lotto, diverse jaarverslagen; SCP, Rapportage sport 2006, 2006

De De Lotto Lotto maakt maakt jaarlijks jaarlijks meer meer dan dan €€ 40 40 miljoen miljoen aan aan de de NOC*NSF NOC*NSF over over ten ten behoeve behoeve van van de de Nederlandse Nederlandse sport sport (dit (dit is is jaarlijks jaarlijks ruim ruim 70% 70% van van het het resultaat resultaat van van de de Lotto Lotto uit uit gewone gewone bedrijfsvoering) bedrijfsvoering) april 2008


130

BIJLAGE 11: INKOMSTEN EN UITGAVEN VAN DE KNVB IN HET SEIZOEN 2006/2007 Inkomsten KNVB Inkomsten

• • • •

Contributies: € 7.2 Wedstrijdgelden: € 4.7 Tuchtzaken en heffingen: € 6.9 Vertegenwoordigend voetbal (nationale teams): € 27.8

• • • •

Subsidies: € 6.5 Commerciële baten: € 16.3 Koepelfinanciering (NOC*NSF): € 1.8 Overige baten € 23.1

€ 94.2 KNVB € 90.1 Uitgaven KNVB

Uitgaven

• • • • • • •

Personeelskosten: € 22.3 Afschrijvingen: € 1.6 Huisvestingskosten: € 1.7 Bureaukosten: € 2.0 Informatisering/automatisering: € 2.2 Besturen en commissies: € 1.5 Voetbaltechnische zaken: € 8.5

• • • • • • •

Cursussen: € 2.1 Communicatie: € 1.6 Bijdragen en subsidies: € 0.8 Vertegenwoordigend voetbal: € 24.0 Commerciële lasten: € 5.6 Tijd voor Sport: € 3.0 Overige kosten: € 13.0

Bron: KNVB jaarverslag 06/07

De De grootste grootste Nederlandse Nederlandse sportbond sportbond is is de de KNVB; KNVB; deze deze genereerde genereerde in in het het voetbalseizoen voetbalseizoen 2006/07 2006/07 een een totale totale inkomstenstroom inkomstenstroom van van ruim ruim €€ 94 94 miljoen; miljoen; dit dit is is ruim ruim een een derde derde deel deel van van de de totale totale baten baten van van alle alle Nederlandse Nederlandse sportbonden sportbonden bij bij elkaar elkaar april 2008


131

BIJLAGE 12: FINANCIËLE RELATIES TUSSEN SPORTBONDEN EN –CLUBS EN DE OVERHEID IN 1999-2005 1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

In € miljoen Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Uitgaven

Inkomsten

Rijk

28

0

55

0

56

0

62

8

65

1

66

1

59

1

Provincie

4

0

4

0

5

0

6

0

6

1

5

1

6

1

Gemeente

44

8

71

8

67

10

84

14

90

16

87

15

102

17

TOTAAL

76

8

130

8

127

10

152

23

161

18

158

17

167

19

Bron: CBS Statline - Overheid; uitgaven cultuur, sport en recreatie: sportclubs en -raden

De De totale totale uitgaven uitgaven van van de de Nederlandse Nederlandse overheid overheid aan aan sportbonden sportbonden en en –clubs –clubs is is over over de de periode periode 1999-2005 1999-2005 gestegen gestegen met met 120% 120% (van (van €€ 76 76 miljoen miljoen naar naar €€ 167 167 miljoen) miljoen) april 2008


132

BIJLAGE 13: SPORTCLUBS: INKOMSTEN IN 2003 (IN € MILJOEN) Contributie, lesen entreegelden


Sponsoring en reclamegelden

Kantineverkopen

Overige baten

Totaal

Kracht- en vechtsport

14.6

1.8

0.4

0.9

0.4

18


45.3

9.3

1.9

4.3

1.2

62

Teamzaalsport

29.6

7.7

8.2

4.6

1.0

51

Zwem- en duiksport

24.1

6.3

1.0

1.0

0.7

33

Overige binnensport

21.4

3.7

1.4

5.8

1.7

34

Atletiek

7.8

1.8

0.8

2.1

0.5

13

Golf

62.3

4.2

5.8

4.2

6.6

83

Hengelsport

8.3

0.9

0.1

0.3

0.4

10

Paardensport

14.8

5.6

2.0

3.6

2.0

28

Tennis

85.8

10.4

7.4

37.0

7.4

148

Veldsport

43.7

11.4

13.5

30.2

5.2

104

Veldvoetbal (enkel amateur)

72.5

33.2

39.3

145.0

12.1

302

Wielersport

2.8

1.8

1.5

0.6

0.4

7

Overige buitensport

27.6

10.8

7.8

10.8

3.0

60

Totaal sportclubs

457.4

114.4

95.3

247.8

38.1

953

Maneges

72.6

4.8

2.4

20.6

20.6

121

Sportscholen

150.5

3.5

1.8

8.8

10.5

175


11.2

0

0

3.6

3.2

18

691.7

122.7

99.5

280.7

72.4

1 267

INKOMSTEN in miljoen €

Binnensporten

Buitensporten

Totaal Bron: CBS StatLine – Sportclubs, 203 april 2008


133

BIJLAGE 13: SPORTCLUBS: UITGAVEN IN 2003 (IN € MILJOEN) UITGAVEN in miljoen €

Personeelskosten

Loonkosten nietHuisvesting Onderhoud personeel

Inkoopkosten kantine

Kapitaallasten

Bondscontributies

Wedstrijden reiskosten

Overige kosten

Totaal

Kracht- en vechtsport

2.2

1.9

5.3

0.7

0.5

0.7

0.5

1.5

3.7

17


9.6

10.2

21.0

0.6

2.4

1.2

4.8

3.0

7.2

60

Teamzaalsport

2.0

7.0

18.0

1.0

2.5

1.0

8.5

4.0

6.0

50

Zwem- en duiksport

0.3

2.2

17.3

0.6

0.6

0.3

3.5

2.9

4.2

32

Overige binnensport

0.6

1.3

9.6

1.3

3.5

1.3

4.2

3.8

6.4

32

Atletiek

0.8

2.1

2.5

0.7

1.2

1.0

1.4

1.0

2.3

13

Golf

16.4

2.3

17.9

14.8

1.6

10.9

1.6

2.3

10.1

78

Hengelsport

0.3

0.2

0.6

0.3

0.1

0.1

2.9

1.5

3.1

9

Paardensport

3.2

3.2

4.3

1.6

2.2

1.4

2.4

4.1

4.6

27

Tennis

18.5

8.5

28.4

15.6

21.3

17.0

8.5

7.1

17.0

142

Veldsport

9.1

7.1

21.2

7.1

17.2

8.1

10.1

7.1

14.1

101

Veldvoetbal (enkel amateur)

38.4

14.8

44.3

20.7

73.8

11.8

17.7

26.6

47.2

295

Wielersport

0.0

0.2

0.4

0.2

0.4

0.1

0.9

1.9

2.9

7

Overige buitensport

2.2

2.8

9.5

5.0

6.2

2.8

3.4

10.6

13.4

56

Totaal sportclubs

101.1

64.3

193.0

73.5

137.9

55.1

73.5

73.5

147.0

919

Maneges

20.1

1.1

17.0

6.4

10.6

15.9

X

X

35.0

106

Sportscholen

39.4

2.5

25.4

5.1

5.1

14.0

X

X

35.6

127


3.0

0.9

1.4

0.9

1.7

2.7

X

X

4.5

15

163.6

68.8

236.7

85.9

155.2

87.7

73.5

73.5

222.1

1 167

Binnensporten

Buitensporten

Totaal Bron: CBS StatLine – Sportclubs, 203 april 2008


134

BIJLAGE 14: VERHOUDING BINNENLANDSE PRODUCTIE EN IMPORT VAN DE NEDERLANDSE KLEDINGINDUSTRIE, 2005 In € miljoen

94% 94%

Importwaarde

5 610


Binnenlandse kleinhandel

Binnenlands aanbod aan sportuitrusting

189*

6% 6%

2 034

3 960

384

Exportwaarde

* Intermediaire aankopen uit import van producerende bedrijven Bron: CBS StatLine – Productie industrie, financiële en algemene gegevens, alle bedrijven (Vervaardiging van kleding) en CBS StatLine – Internationale handel, volgens SITC-indeling naar landen(groepen) (Kleding en toebehoren)

De De Nederlandse Nederlandse productie productie van van kleding kleding maakt maakt 6% 6% uit uit van van de de totale totale omzet omzet bestemd bestemd voor voor de de binnenlandse binnenlandse markt markt en en export export april 2008


135

BIJLAGE 15: IMPORTWAARDE VAN SPORTUITRUSTING VERDEELD NAAR VERSCHILLENDE KLASSEN, 2006 6

Biljartartikelen

9 10

Sneeuwsporten Schaatsen Watersportartikelen

*

17 17

Ruitersport

Sportartikelen

Totaal = € 473 mln.

38

Golfartikelen

52

Racketsporten

58

Hengelsport

119

Gymnastiek en fitness

147

Teamsporten (incl. ballen)

6

Opblaasbare boten

12

Roeiboten en kano's

Sportvaartuigen


53

Zeilschepen

83

Motorboten

2

Skischoenen

Sportschoenen

193

3

Skikledij

7

Sporthandschoenen

Sportkledij


Sportschoenen

31

Trainingspakken


57

Zwemkledij

69

Speciale kledij

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

€ miljoen * Onder watersportartikelen vallen zeilplanken, surfplanken, waterski’s en ander materiaal voor watersporten, m.u.v. vaartuigen Bron: CBS StatLine – Handel naar goederensoort en landen, 2006

De De invoer invoer van van sportschoenen sportschoenen en en sportartikelen sportartikelen voor voor teamsporten teamsporten vertegenwoordigen vertegenwoordigen het het grootste grootste aandeel aandeel in in de de totale totale invoerwaarde invoerwaarde van van sportuitrusting sportuitrusting april 2008


136

BIJLAGE 15: EXPORTWAARDE VAN SPORTUITRUSTING VERDEELD NAAR VERSCHILLENDE KLASSEN, 2006 2 2

Sneeuwsporten Schaatsen

9 9

Biljartartikelen Ruitersport

Sportartikelen

34 40 42

Racketsporten Golfartikelen Hengelsport

56 65

Teamsporten (incl. ballen) Gymnastiek en fitness Watersportartikelen

*

89 4 7

Opblaasbare boten

Sportvaartuigen


Roeiboten en kano's

Totaal = € 559 mln. 106

Zeilschepen

442

Motorboten

Sportschoenen

1

Skischoenen

1 4

Skikledij Sporthandschoenen

Sportkledij

Totaal = € 94 mln. 93

Sportschoenen


21 30

Trainingspakken Zwemkledij

70

Speciale kledij

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

€ miljoen * Onder watersportartikelen vallen zeilplanken, surfplanken, waterski’s en ander materiaal voor watersporten, m.u.v. vaartuigen Bron: CBS StatLine – Handel naar goederensoort en landen, 2006

Naast Naast vaartuigen vaartuigen worden worden voornamelijk voornamelijk sportschoenen, sportschoenen, watersportartikelen watersportartikelen en en speciale speciale kledij kledij voor voor te te sporten sporten geëxporteerd geëxporteerd april 2008


137

BIJLAGE 16: VOORNAAMSTE IMPORT- EN EXPORTLANDEN VOOR SPORTKLEDING EN -SCHOENEN, 2006

Sportkleding

Import

Export Totaal = € 167 mln.

Overige 29%

Overige 26%

China 49% Spanje 4%

Turkije 3%

Verenigd Koninkrijk 8%

Italië 3% België 5%

Frankrijk 9%

Duitsland 11% Overige 10%

Indonesië 6%

Sportschoenen

Totaal = € 126 mln. Duitsland 35%


Overige 26%

België 18%

Duitsland 24%


België 39%

Vietnam 8%

Spanje 6%

Duitsland 12%

Frankrijk 13%

China 25%

België 16%


Bron: CBS StatLine – Handel naar goederensoort en landen, 2006

België, België, Duitsland Duitsland en en China China zijn zijn voornaamste voornaamste handelspartners handelspartners op op het het vlak vlak van van sportkleding sportkleding en en sportschoenen; sportschoenen; China China neemt neemt vooraanstaande vooraanstaande rol rol in in import import april 2008


138

BIJLAGE 16: VOORNAAMSTE IMPORT- EN EXPORTLANDEN VOOR SPORTARTIKELEN, 2006 Sportartikelen, excl. vaartuigen

Import

Export Totaal = € 473 mln.

Overige 28%

China 34%


Italië 5% Italië 4%

Taiwan 5% Duitsland 7%

België 11%

Overige 27%


Verenigde Staten van Amerika 18%

Frankrijk 11%

Overige 21%


Totaal = € 559 mln. Caymaneilanden 37%

Duitsland 17%

Britse Maagdeneilanden 4%

Verenigd Koninkrijk 6% Zweden 6% Frankrijk 10%

België 14%

Spanje 5%

Verenigde Staten van Amerika 10%

Sportvaartuigen

Duitsland 26%

Overige 30%

Duitsland 6% Gibraltar 6%

Italië 16%

Bermuda 11%


Bron: CBS StatLine – Handel naar goederensoort en landen, 2006

Uit Uit China China is is 34% 34% van van de de importwaarde importwaarde van van sportartikelen sportartikelen afkomstig, afkomstig, de de andere andere handelspartners handelspartners in in sportartikelen sportartikelen en en vaartuigen vaartuigen zijn zijn voornamelijk voornamelijk Westerse Westerse landen landen april 2008


139

BIJLAGE 17: CLUBS BINNEN-/BUITENSPORTEN EN ZWEMBADEN Verdeling eigendom accommodatie naar sport, 2003 Eigendom van clubs in buitensport gehuurde accommodatie

accommodatie in eigendom

Eigendom van clubs in binnensport en in zwembad

beschikt niet over accommodatie

gehuurde accommodatie

120%

120%

100%

100%

80%

80%

60%

60%

40%

40%

20%

20%

accommodatie in eigendom

beschikt niet over accommodatie

0%

0% atletiek

golf

hengel-sport

paardensport

tennis

veldsport (excl. voetbal)

veldvoetbal

wielersport

overige buitensport

krachten vechtsport

individuele zaalsport

teamzaalsport

zwem- en duiksport

overige binnensport

Bron: CBS StatLine – Sportclubs, 2003

Clubs Clubs in in binnenbinnen- en en buitensporten buitensporten die die een een vaste vaste locatie locatie voor voor hun hun accommodatie accommodatie noodzaken, noodzaken, huren huren voornamelijk voornamelijk april 2008


140

BIJLAGE 17: EXPLOITATIE OVERDEKTE SPORTACCOMMODATIE Soorten en evolutie van exploitatie, 2003 Soorten •

Verhouding particuliere-gemeentelijke exploitatie

Sportzaal: Open multifunctionele ruimte voor uitoefenen van sporten zonder sporthal

2 500 2 000

•

Sporthal: Grotere multifunctionele ruimte voor verschillende sporten die onderverdeeld kan worden, eventueel met sportzalen

1 500 38%

Tennishal

•

Overige accommodaties: Ruimte voor specifieke sporten zonder sporthal, sportzaal of tennishal (bvb.: fitness, squash en bowling)

54%

51%

46%

56%

54%

44%

46%

42%

1 000 500

•

49%

62%

58%

0 1988

1991

Gemeente

1994

1997

2000

2003

Particulier

Bron: CBS StatLine, Sportaccommodaties, 2003

Privatiseringsfase Privatiseringsfase sinds sinds het het begin begin van van de de jaren jaren ’90 ’90 en en blijvende blijvende groei groei van van overdekte overdekte sportaccommodaties sportaccommodaties leiden leiden tot tot dalend dalend aandeel aandeel van van de de gemeenten gemeenten april 2008


141

BIJLAGE 17: EXPLOITATIE OPENLUCHTSPORTACCOMMODATIE Soorten en evolutie van exploitatie, 2003 Soorten • •


Voetbal

4 500 4 000

Tennis

13%

15%

19%

18%

21%

22%

87%

85%

81%

82%

79%

78%

3 500 •

•

Eén soort andere veldsport (bvb.: hockey, korfbal en softbal)

3 000 2 500 2 000

Combinaties van veldsporten (bvb.: voetbal en tennis)

1 500 1 000

•

•

Overige sporten (bvb.: atletiek, golf, schaatsen, wielrennen, trimmen, jeu de boules e.d.)

500 0

Veldsporten en overige sporten (bvb.: voetbal en atletiek)

1988

1991

Gemeente

1994

1997

2000

2003

Particulier


Toenemend Toenemend aandeel aandeel van van particulieren particulieren in in exploitatie exploitatie van van openluchtaccommodaties; openluchtaccommodaties; gemeenten gemeenten blijven blijven meestal meestal wel wel eigenaar eigenaar van van de de accommodaties accommodaties april 2008


142

BIJLAGE 17: EXPLOITATIE ZWEMBADEN Soorten en evolutie van exploitatie, 2003 Soorten •


Overdekte zwembaden

800 700 36%

•

Openluchtzwembaden

600

39%

45%

55%

58%

45%

42%

1997

2000

64%

500

•

Combibaden Complex met openlucht en overdekte zwembaden

400 300

64%

200

61%

55%

36%

100

•

Strand- en natuurbaden

0 1988

1991

1994

Gemeente

2003

Particulier


Sterk Sterk toenemend toenemend aandeel aandeel van van particulieren particulieren in in exploitatie exploitatie van van zwembaden; zwembaden; gemeenten gemeenten blijven blijven meestal meestal wel wel eigenaar eigenaar van van de de zwembaden zwembaden en en subsidiëren subsidiëren de de uitbating uitbating april 2008


Bron: CBS

143

BIJLAGE 17: EXPLOITATIE JACHTHAVENS Soorten en evolutie van exploitatie, 2003 Soorten

Verhouding exploitatie particulier-watersportclub

Jachthavens zijn sportaccommodaties gebruikt voor het beoefenen van andere watersporten dan in zwembaden Bijvoorbeeld: zeilen , roeien en waterskiën

900 800 700 600

Opmerking: Aantal jachthavens uitgebaat door gemeente of als nevenactiviteit is nihil

51%

54%

53%

49%

46%

47%

500 400 300 200 100 0 1997

2000

Exploitant jachthaven

2003

Watersportclub


Aantal Aantal jachthavens jachthavens en en verhouding verhouding tussen tussen uitbating uitbating door door particulieren particulieren en en door door watersportclubs watersportclubs blijft blijft gelijk gelijk tussen tussen 1997 1997 en en 2003 2003 april 2008


144

BIJLAGE 18: FINANCIËLE RELATIES VOOR KRANTEN IN FUNCTIE VAN REDACTIONELE RUIMTE VOOR SPORT (15%), 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

∑ = € 239 mln. (15% van € 1 593 mln.)

Bedrijven

€ 106 mln.

Advertenties

€ 106 mln.

Nationale en regionale dagbladen € 124 mln. 5% 5% handelsmarge handelsmarge € 7 mln.

Abonnementen

95% abonnementen € 126 mln.

Distributeurs


Consumenten € 133 mln.

Losse verkoop

5% losse verkoop € 7 mln.

€ 5 mln.

Handelaars

Bron: HBD, Branches in detail – Boekhandel, 2007

Totale Totale bestedingen bestedingen van van consumenten consumenten en en bedrijven bedrijven aan aan sport sport in in dagbladen dagbladen bedroeg bedroeg €€ 239 239 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


145

BIJLAGE 18: INKOMSTENBRONNEN NEDERLANDSE DAGBLADEN Advertenties

1 800

∑ = € 1 593 mln.

Verkoop -9%

1 600

€ 885 mln.

1 400

€ mln.

1 200

52%

55%

56%

56%

56%

1 000 800 600 400

€ 708 mln.

48%

45%

44%

44%

44%

2002

2003

2004

2005

2006

200 0

Bron: PWC, Entertainment and Media outlook towards 2011, 2006

Totale Totale inkomsten inkomsten uit uit advertenties advertenties en en verkopen verkopen van van dagbladen dagbladen bedroeg bedroeg €€ 11 593 593 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


146

BIJLAGE 18: FINANCIËLE STROMEN VOOR SPORTTIJDSCHRIFTEN, 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

∑ = € 137 mln.

Bedrijven

Advertenties

Uitgevers tijdschriften

€ 72 mln.

€ 56 mln. 5% 5% handelsmarge handelsmarge € 3 mln. € 43 mln.

Abonnementen

Distributeurs


Consumenten

Losse verkoop

€ 22 mln.

€ 16 mln.

Handelaars

Bron: HBD, Branches in detail – Boekhandel, 2007

Totale Totale bestedingen bestedingen door door consumenten consumenten en en bedrijven bedrijven aan aan sporttijdschriften sporttijdschriften bedroeg bedroeg €€ 137 137 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


147

BIJLAGE 18: INKOMSTEN UIT DE VERKOOP VAN COMMERCIËLE SPORTTIJDSCHRIFTEN, 2006 Omzet uit losse verkopen en uit abonnementen naar soort sportmagazine 30

Omzet uit losse verkoop

25

Omzet uit abonnementen € mln.

20 15


10 5 0 Voetbal

Autosport

Algemeen

Lopen en wandelen

Watersport

Fietsen

Golf

Totale consumentenbestedingen aan commerciële sporttijdschriften Omzet uit losse verkoop

Omzet uit abonnementen

€ 22 mln. € 43 mln.

Uitgeverijen, handelaars en distributeurs sporttijdschriften

Bron: HOI

In In totaal totaal wordt wordt €€ 65 65 miljoen miljoen uitgegeven uitgegeven door door de de passieve passieve sportbeoefenaar sportbeoefenaar aan aan sporttijdschriften sporttijdschriften voornamelijk voornamelijk voor voor voetbal voetbal en en autosport autosport april 2008


148

BIJLAGE 18: INKOMSTEN UIT ADVERTENTIES VAN COMMERCIËLE SPORTTIJDSCHRIFTEN EN BONDSBLADEN, 2006 Advertentiebestedingen van sportbladen

€ mln.

160 140

∑ = € 137 mln.

120

Omzet uit advertenties 72

100 80

Factor = 1.1*

60 40 20

Omzet uit verkoop 65

0 Sportbladen

Totale bedrijfsbestedingen aan sporttijdschriften

Inkomsten uit advertenties

€ 72 mln.

Uitgeverijen sporttijdschriften

* Factor 1.1 is zelfde factor als bestedingen aan advertenties in voetbalbladen ten opzichte van de verkopen ervan (o.b.v. Ecorys, Voetbal gewaardeerd)

In In totaal totaal wordt wordt €€ 72 72 miljoen miljoen uitgegeven uitgegeven door door de de bedrijven bedrijven om om te te adverteren adverteren in in sportbladen sportbladen april 2008


149

BIJLAGE 18: FINANCIËLE RELATIES UIT DE VERKOOP VAN SPORTBOEKEN, 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

100% 100%

28% 28%

72% 72%

∑ = € 16 mln.

∑ = € 4mln.

∑ = € 12 mln.

Handelaars

Uitgevers boeken

Totale bestedingen boeken: € 1 624 mln. Aandeel sportboeken 1%*

Totale bestedingen sportboeken: € 16 mln.

* Indicatief percentage o.b.v. informatie verscheidene uitgevers Bron: HBD, Branches in detail – Boekhandel, 2006

In In 2006 2006 werd werd in in totaal totaal €€ 16 16 miljoen miljoen aan aan sportboeken sportboeken besteed besteed in in Nederland Nederland april 2008


150

BIJLAGE 19: BATEN OMROEPORGANISATIES TELEVISIE DIE GEPAARD GAAN MET SPORTUITZENDINGEN Absolute overheidsbijdragen aan publieke omroep en aandeel bijdrage in functie van aantal zenduren sport in zendtijd

Bruto reclame-inkomsten voor, na en tijdens sportuitzendingen ∑ = €119 mln.*

120 000

€ 1 000

60 000

Aandeel overheidsbijdrage gerelateerd aan sport

15 119

∑ = €95 mln.*

3 585 11 188

7 514

∑ = € 75 mln.*

21 582

7 947 6 270

13 198

11 863 80 476

40 000 20 000

Aandeel sport in totale zendtijd

SBS 6 RTL 5 RTL 4 Nederland 3 Nederland 2 Nederland 1

€ miljoen

100 000 80 000

Totale overheidsbijdrage

6 676

51 543

42 772

0

1999

•

•

•

2000

2001

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

455

* De reclame-inkomsten van Yorin, Fox, Net5 en V8 worden ook meegenomen in het totaalbedrag, maar hun aandeel is te klein om zichtbaar te zijn in de figuur

• •

•

453

442

424

-7%

16% 12% 8%

34

34

39

4% 28 -13% 30 0%

2002

Reclame-inkomsten gepaard met sportuitzendingen bedroegen tussen 1999 en 2001, respectievelijk € 75 mln., € 119 mln. en € 95 mln. Stijging tussen 1999 en 2000 kan verklaard worden door de sportuitzendingen rond de Olympische Spelen en EURO 2000. Nederland 2 ontving de meeste inkomsten uit reclame rond sportuitzendingen

460

2003

2004

2005

2006

Overheid gaf in 2006 een bijdrage aan de publieke omroep van € 424 mln. Tussen 2002 en 2006 schommelde het aandeel sport rond 8% in de totale zendtijd van de publieke omroepen Overheidsbijdrage in functie van aandeel sport in totale zendtijd daalde van € 34 mln. naar € 30 mln., als gevolg van de daling in de totale overheidsbijdrage

Bron: Van den Heuvel, Sport op televisie in Nederland-Trendrapportage 1990-2002, Stichting Kijk-en Luisteronderzoek en Jaarrekeningen NPO

Reclamebestedingen Reclamebestedingen rond rond sport sport bedroegen bedroegen in in 2001 2001 circa circa €€ 95 95 miljoen, miljoen, terwijl terwijl de de overheidsbijdrage overheidsbijdrage voor voor sportuitzendingen sportuitzendingen jaarlijks jaarlijks schommelt schommelt rond rond €€ 30 30 miljoen miljoen april 2008


151

BIJLAGE 20: TOTALE BESTEDINGEN DOOR HUISHOUDENS AAN AANSLUITING VOOR TELEVISIE Soort aansluiting televisie naar huishoudens

Consumenten bestedingen aan aansluiting media

Totaal in 2006 = 7.04 mln. huishoudens 1 800

Satelliet

Digtitale televisie

Interactieve televisie +8%

6 Miljoen huishoudens

1 576

1 600

1 424

1 400 € mln. per jaar

7.2

Kabel

4.8

1 200

+52%

1 268 1 034

1 127

1 000 800 600 400 200

3.6

0 2002

2.4

2003

2004

2005

2006

15% sport*

1.2

Bestedingen voor sport op televisie:

0 2002

2003

2004

2005

2006

€ 236 miljoen

* Kijktijd naar sport o.b.v. slide 18

De De consumentenbestedingen consumentenbestedingen voor voor aansluiting aansluiting van van televisie, televisie, voornamelijk voornamelijk via via kabel, kabel, voor voor het het bekijken bekijken van van sport sport bedragen bedragen €€ 236 236 miljoen miljoen in in 2006 2006 april 2008


152

BIJLAGE 21: BEREKENINGSWIJZE BESTEDINGEN AAN RADIOEN TELEVISIETOESTELLEN Totale bestedingen aan audiovisuele apparatuur: € 2 112 mln.* Gegevens HBD

Gegevens CBS • Aandeel bestedingen in audiovisuele apparatuur**:

• Aandeel bestedingen in audiovisuele apparatuur***:

− Televisietoestellen: 27% − Radio’s en versterkers: 7%

Totale bestedingen:

− Televisietoestellen: 37% − Klassieke radio’s: 3%

Totale bestedingen: − Televisietoestellen: € 781 mln. − Klassieke radio’s: € 63 mln.

− Televisietoestellen: € 570 mln. − Radio’s en versterkers: € 148 mln.

Gemiddeld aandeel in bestedingen audiovisuele apparatuur en bestedingen per jaar Aandeel televisie: 32%

Totale bestedingen televisie: € 676 mln.

Aandeel radio: 5%

Totale bestedingen radio: € 106 mln.

* Op basis van gegevens van HBD, Branches in detail – Wit- en bruingoedzaken, 2007 ** Op basis van CBS StatLine - Bestedingen uitgebreide indeling naar huishoudenkenmerken, 2004 *** Indicatieve percentages aangeleverd door HBD

De De totale totale bestedingen bestedingen voor voor de de aankoop aankoop van van televisie televisie en en radio radio worden worden geraamd geraamd op, op, respectievelijk, respectievelijk, €€ 676 676 miljoen miljoen en en €€ 106 106 miljoen miljoen april 2008


153

BIJLAGE 21: HANDEL IN TELEVISIETOESTELLEN VOOR SPORT Bestedingen consument verdeeld over handel en productie, 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

100% 100%

25% 25%

75% 75%

∑ = € 101 mln.

∑ = € 25 mln.

∑ = € 76 mln.

Totale bestedingen televisie Bestedingen audiovisuele apparatuur: € 2 112 mln. 32%

Bestedingen voor televisie: € 676 mln. 15 % sportkijktijd

Handelaars computershops 4% supermarkten 2%

postorder/ internetwinkels, ambulante handel en overige winkels 10%


Import

94%*

Productie

6%*

huishoudelijkeartikelenzaken 3% niet-detailhandel 9% wit- en bruingoedzaken 73%

Aandeel sportbestedingen televisie

∑ = € 5 miljoen

Totaal: € 101 mln. *

Verhouding import-productie van de Nederlandse sector voor vervaardiging van audio-, videoen telecommunicatieapparatuur is als basis genomen. Zie Slide 156 voor uitwerking hiervan. Bron: HBD, Stichting Kijk- en luisteronderzoek en CBS

In In 2006 2006 werd werd €€ 101 101 miljoen miljoen besteed besteed aan aan de de aankoop aankoop van van televisietoestellen televisietoestellen voor voor het het bekijken bekijken van van sport sport april 2008


154

BIJLAGE 21: HANDEL IN RADIOTOESTELLEN VOOR SPORT Bestedingen consument verdeeld over handel en productie, 2006 Eindgebruiker

Bedrijfsniveau

100% 100%

25% 25%

75% 75%

∑ = € 4 mln.

∑ = € 1 mln.

∑ = € 3 mln.

Totale bestedingen radio Bestedingen audiovisuele apparatuur: € 2 112 mln. 5%

Bestedingen voor televisie: € 106 mln. 4 % sportzendtijd*

Handelaars computershops 4% supermarkten 2%

postorder/ internetwinkels, ambulante handel en overige winkels 10%

∑ = € 2.8 miljoen

Import

94%**

Productie

6%**

huishoudelijkeartikelenzaken 3% niet-detailhandel 9% wit- en bruingoedzaken 73%

Aandeel sportbestedingen radio

∑ = € 0.2 miljoen

Totaal: € 4 mln. * Op basis van SEO-onderzoek uit 1996, bevestigd door Ecorys n.a.v. studie over economische betekenis van voetbal ** Verhouding import-productie van de Nederlandse sector voor vervaardiging van audio-, videoen telecommunicatieapparatuur is als basis genomen. Zie Slide 156 voor uitwerking hiervan. Bron: HBD en CBS

Totale Totale bestedingen bestedingen aan aan radio’s radio’s in in functie functie van van de de zendtijd zendtijd voor voor sport sport bedraagt bedraagt ca. ca. €€ 44 miljoen miljoen per per jaar jaar april 2008


155

BIJLAGE 21: VERHOUDING BINNENLANDSE PRODUCTIE EN IMPORT VAN DE NEDERLANDSE SECTOR VOOR VERVAARDIGING VAN AUDIO-, VIDEOEN TELECOMMUNICATIEAPPARATUUR, 2003 In € miljoen

94% 94%

Importwaarde

16 322


Consumptieve bestedingen

Binnenlands aanbod aan audio-, video en telecommunicatieapparatuur

525*

6% 6%

2 279**

1 004

15 047

Exportwaarde

* Intermediaire aankopen uit import van producerende bedrijven ** Consumptieve bestedingen bedragen meer dan bestedingen aan audiovisuele apparatuur op slides 154 en 155 door gebruik van andere definitie Bron: CBS Nationale rekeningen – Productie, consumptieve bestedingen, invoer en uitvoer van audio-, videoen telecommunicatieapparatuur, 2003

De De Nederlandse Nederlandse productie productie van van audio, audio, videovideo- en en telecommunicatieapparatuur telecommunicatieapparatuur maakt maakt 6% 6% uit uit van van de de totale totale omzet omzet bestemd bestemd voor voor de de binnenlandse binnenlandse markt markt en en export export april 2008


156

BIJLAGE 22: AFGELEGDE AUTOKILOMETERS VOOR ACTIEVE EN PASSIEVE SPORTBEOEFENING, 2004 Afgelegde afstand voor sport (actief & passief)

Assumpties

Totaal: 1.1 km per persoon per dag Openbaar vervoer 3%

Lopen Overige 2% 2%

Fiets 14%

Auto 79%

Bevolking

16.3 mln.

Dagen

365

Gemiddeld aantal passagiers per auto

1.85 personen

Aantal autokilometers naar categorie Totaal: 92 215 mln. km Overige 17%

recreatie 3%

Winkelen 10% Vrije tijd 39%

sociale contacten 20%

sport 3%

Ca. 2 800 mln. km horeca 1% cultuur 1% overige 10%

Woon-werk 35%

Bron: SCP o.b.v. MON’04

Voor Voor actieve actieve of of passieve passieve sportbeoefening sportbeoefening wordt wordt 22 800 800 mln. mln. km km afgelegd afgelegd met met de de auto auto of of 3% 3% van van het het totaal totaal aantal aantal autokilometers autokilometers april 2008


157

BIJLAGE 22: BRANDSTOFKOSTEN VOOR VERVOER VAN EN NAAR EEN SPORTFACILITEIT, 2004

Type brandstof

Aandeel auto’s per brandstof

Gemiddelde prijs

Gemiddeld verbruik/100km

Benzine

81%

1.25 €/l

7l

€ 199 mln.

Diesel

15%

0.89 €/l

6l

€ 22 mln.

LPG

4%

0.46 €/l

7l

€ 4 mln.

Verbruik aan brandstof

Σ = € 225 mln. Bron: SCP o.b.v. MON’04 en CBS StatLine – Motorvoertuigen, 2004

Totale Totale bestedingen bestedingen aan aan brandstofverbruik brandstofverbruik voor voor het het actief actief of of passief passief beoefenen beoefenen van van sport sport bedroeg bedroeg €€ 225 225 mln. mln. in in 2004 2004 april 2008


158

BIJLAGE 22: AUTOBESTEDINGEN GERELATEERD AAN SPORT, EXCLUSIEF BRANDSTOFKOSTEN, 2004 Bestedingen aan auto’s voor sport

3 000

2 728 2 083

2 000 501

1 000

Bijdrage voor auto aan werkgever

Overdrachten ivm de auto*

Onderhoud en accessoires auto's

Voertuigverzekering

Gekochte 2e-hands auto's

Gekochte nieuwe auto's

0

3.04%

123 101 83 63 15 Bijdrage voor auto aan werkgever

3 315


Overdrachten ivm de auto*

4 000

175

Onderhoud en accessoires auto's

4 038

200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0

Voertuigverzekering

€ mln.

5 000

Σ = ca. 18.4 miljard

€ mln.

6 000

5 742

Gekochte 2e-hands auto's

7 000

Gekochte nieuwe auto's

Bestedingen aan auto’s

* Motorrijtuigenbelasting, rijbewijs en kentekenbewijs

Bron: CBS StatLine – Bestedingen huishoudens, 2004

Totale Totale inkomsten inkomsten van van automobielindustrie, automobielindustrie, exclusief exclusief brandstofkosten, brandstofkosten, gerelateerd gerelateerd aan aan actieve actieve of of passieve passieve sportbeoefening sportbeoefening bedroegen bedroegen €€ 560 560 mln. mln. in in 2004 2004 april 2008


159

BIJLAGE 23: BEWEGINGSONDERWIJS Primair onderwijs (1/2) Kerndoelen bewegingsonderwijs in het basisonderwijs: •

Lichamelijke opvoeding dient overal gegeven te worden –

• •

Door bevoegde groepsleerkracht of vakleerkracht

Geen voorschriften voor aantal uren te besteden (ook niet van andere vakken) Richtlijn: – – –

Groep 1&2: dagelijks 45 minuten Groep 3 tot en met 8: 2 keer per week 45 minuten Groep 3 tot en met 8 speciaal onderwijs: 3 keer per week 45 minuten

Feitelijk bewegingsonderwijs primair onderwijs: • • •

In schooljaar 2004/05 waren er 6 986 reguliere basisscholen en 652 scholen voor speciaal onderwijs 1.55 miljoen kinderen volgden regulier basisschoolonderwijs en 0.1 miljoen kinderen volgden speciaal onderwijs Leraren in basisonderwijs in fte’s in 2006: – –

•

Wekelijkse tijd (van totaal van 25 lesuren) besteed aan bewegingsonderwijs in 2002/03 (bron: NWO/ITS/SCO – Kohnstamm Instituut (Prima’02/’03), Rapportage Sport 2006) – –

april 2008

Regulier basisonderwijs: 106 000 Speciaal basisonderwijs: 8 000

Regulier basisonderwijs: 104 minuten Speciaal basisonderwijs: 114 minuten


160

BIJLAGE 23: BEWEGINGSONDERWIJS Primair onderwijs (2/2)

Aantal fte’s besteed aan bewegingsonderwijs op primair onderwijs: • Aanname: gemiddeld aantal uren bewegingsonderwijs is sinds schooljaar 2002/03 niet veranderd • Regulier basisonderwijs: – 104 / (25 x 60 minuten) x 100% = 6.9% van de lestijd wordt besteed aan bewegingsonderwijs; 6.9% van 106 000 fte’s = 7 350 fte’s per jaar aan bewegingsonderwijs – 60% wordt door een groepsleerkracht gegeven = 4 410 fte’s – 40% wordt door een vakleerkracht gegeven = 2 940 fte’s

• Speciaal basisonderwijs: – 114 / (25 x 60 minuten) x 100% = 7.6% van de lestijd wordt besteed aan bewegingsonderwijs; % van 8 000 fte’s = 600 fte’s per jaar aan bewegingsonderwijs – 13% wordt door een groepsleerkracht gegeven = 78 fte’s – 87% wordt door een vakleerkracht gegeven = 530 fte’s In In totaal totaal zijn zijn bijna bijna 88 000 000 fte’s fte’s actief actief in in het het bewegingsonderwijs bewegingsonderwijs op op primair primair onderwijsniveau onderwijsniveau april 2008


161

BIJLAGE 23: BEWEGINGSONDERWIJS Voortgezet onderwijs (1/2) Kerndoelen bewegingsonderwijs op voortgezet onderwijs: • Bewegingsonderwijs is verplicht onderdeel van lesaanbod • Inrichtingsbesluit voortgezet onderwijs: (gemiddeld 2 lesuren per week) – VWO: 12 lessen per week over 6 jaar (480 uur totaal) – HAVO: 10 lessen per week over 5 jaar (440 uur totaal) – VMBO: 10 lessen per week over 4 jaar (400 uur totaal)

Feitelijk bewegingsonderwijs op voortgezet onderwijs: • • • •

In schooljaar 2004/05 waren er 668 middelbare scholen 938 000 jongeren volgden voortgezet onderwijs Leraren in voortgezet onderwijs in fte’s in 2006: 62 200 Wekelijkse tijd (van totaal van 35 lesuren) besteed aan bewegingsonderwijs in 2002/03 (bron: NWO/ITS/SCO – Kohnstamm Instituut (Prima’02/’03), Rapportage Sport 2006) – HAVO/VWO: 156 minuten – VMBO: 144 minuten

april 2008


162

BIJLAGE 23: BEWEGINGSONDERWIJS Voortgezet onderwijs (2/2)

Aantal fte’s besteed aan bewegingsonderwijs op voortgezet onderwijs: • Aanname: gemiddeld aantal uren bewegingsonderwijs is sinds schooljaar 2002/03 niet veranderd • Aanname: gelijke verdeling van aantal leerlingen over VMBO, HAVO en VWO • Voortgezet onderwijs: – HAVO/VWO: 144 / (35 x 60 minuten) x 100% = 6.9 % van de lestijd wordt besteed aan bewegingsonderwijs – VMBO: 156 / (35 x 60 minuten) x 100% = 7.4% van de lestijd wordt besteed aan bewegingsonderwijs – 7% van de 62 200 fte’s = 4 350 fte’s per jaar aan bewegingsonderwijs

In In totaal totaal zijn zijn circa circa 44 350 350 fte’s fte’s actief actief in in het het bewegingsonderwijs bewegingsonderwijs op op primair primair onderwijsniveau onderwijsniveau april 2008


163

BIJLAGE 23: BEWEGINGSONDERWIJS Financiële stromen (in € miljoen) Arbeidskosten leraar primair onderwijs (bron: www.werkeninhetonderwijs.nl): • € 40 000* + werkgeverslasten (= 25% van € 40 000 = € 10 000) = € 50 000 per jaar • 7 950 fte’s * € 50 000 = ± € 400 miljoen per jaar aan totale arbeidskosten voor bewegingsonderwijs op primair onderwijs

Arbeidskosten voortgezet onderwijs (bron: www.werkeninhetonderwijs.nl): • € 44 000** + werkgeverslasten (= 25% van € 44 000 = € 11 000 = € 55 000 per jaar • 4 350 fte’s * € 55 000 = ± € 240 miljoen per jaar aan totale arbeidskosten voor bewegingsonderwijs op voortgezet onderwijs €400 miljoen

Leraren primair onderwijs

€240 miljoen

Leraren voortgezet onderwijs

De rijksoverheid

* Gebaseerd op een gemiddelde van begin- en eindsalaris van leraar in salarisschaal LB inclusief vakantiegeld en 13e maand ** Gebaseerd op een gemiddelde van begin- en eindsalaris van leraar in salarisschaal LC inclusief vakantiegeld en 13e maand

Vanuit Vanuit de de rijksoverheid rijksoverheid gaat gaat jaarlijks jaarlijks ongeveer ongeveer €€ 640 640 miljoen miljoen naar naar leraren leraren die die actief actief zijn zijn in in het het bewegingsonderwijs; bewegingsonderwijs; hiervan hiervan gaat gaat €€ 400 400 miljoen miljoen naar naar leraren leraren uit uit het het primair primair onderwijs onderwijs en en €€ 240 240 miljoen miljoen naar naar leraren leraren uit uit het het voortgezet voortgezet onderwijs onderwijs april 2008


164

BIJLAGE 23: ONDERWIJSINSTELLINGEN Sportopleidingen: feiten en werkgelegenheid Totaal aantal ingeschreven studenten studiejaar 2006/07 en deel daarvan dat een sportopleiding volgt (in 2005) (bron: Ministerie OCW, www.ocw.nl; W.J.H. Mulier Instituut, Arbeidsmonitor Sport, 2006): • • •

MBO: 476 900 totaal ingeschreven; 12 720 (2.5%) volgt een sportopleiding HBO: 353 100 totaal ingeschreven; 10 970 (3%) volgt een sportopleiding WO: 201 800 totaal ingeschreven; 409 (0.2%) volgt een sportopleiding

Werkgelegenheid (bron: Ministerie OCW, www.ocw.nl , Vereniging van USNU, www.vsnu.nl): • • •

MBO: 2.5% van 37 000 fte’s werkzaam in Bve onderwijs = ± 1 000 fte’s HBO: 3% van 23 000 fte’s werkzaam in HBO onderwijs = ± 700 fte’s WO: 0.2% van 36 500 fte’s werkzaam in WO onderwijs = ± 75 fte’s

Rijksbijdragen aan onderwijsinstellingen (bron: Ministerie OCW, www.ocw.nl , Vereniging van USNU, www.vsnu.nl): • • •

MBO*: 2005: € 3.0 miljard; gemiddelde jaarlijks onderwijsbudget per scholier bedraagt € 3 miljard / 476 900 = € 6 300 HBO: gemiddelde jaarlijkse bijdrage van € 5 100 per student WO: 2005: gemiddelde jaarlijks onderwijsbudget per student bedraagt € 5 000 * Er wordt hierbij geen rekening gehouden met mogelijke verschillen in het aantal ingeschreven studenten over de verschillende jaren

Van Van alle alle MBO, MBO, HBO HBO en en WO WO studenten studenten volgt volgt respectievelijk respectievelijk ongeveer ongeveer 2.5%, 2.5%, 3% 3% en en 0.2% 0.2% een een sportopleiding sportopleiding april 2008


165

BIJLAGE 23: ONDERWIJSINSTELLINGEN Jaarlijkse financiële stromen m.b.t. sportopleidingen: rijk en collegegelden (in miljoen €) Rijksbijdragen Bijdragen aan onderwijsinstellingen voor studenten die een sportopleiding volgen • MBO: € 6 300 x 12 720 studenten = € 80 miljoen • HBO: € 5 100 x 10 970 studenten = € 56 miljoen • WO: € 5 000 x 409 studenten = € 2 miljoen

€ 138 Inkomsten onderwijsinstellingen rijk + collegegelden: € 155 miljoen € 17 Collegegelden* van studenten die een sportopleiding volgen • HBO: € 1 500 x 10 970 = € 16.5 miljoen • WO: € 1 500 x 409 = € 0.6 miljoen

Collegegelden * Bij de berekening van de collegegelden wordt aangenomen dat het jaarlijkse gemiddelde collegegeld € 1 500 per student bedraagt

De De onderwijsinstellingen onderwijsinstellingen die die sportopleidingen sportopleidingen aanbieden aanbieden ontvangen ontvangen vanuit vanuit het het rijk rijk jaarlijks jaarlijks ongeveer ongeveer €€ 138 138 miljoen miljoen en en uit uit collegegelden collegegelden €€ 17 17 miljoen miljoen april 2008


166

BIJLAGE 24: BEREKENINGEN BELEIDSMEDEWERKERS SPORT Rijk en Provincie

Rijk: • • • •

Vanuit het rijk is (op structurele basis) voornamelijk het Ministerie van VWS actief op het gebied van sport VWS heeft hiertoe ongeveer 35 fte’s aan beleidsmedewerkers in dienst De gemiddelde jaarlijkse arbeidskosten per beleidsmedewerker bedraagt ongeveer € 75 000 De totale jaarlijkse uitgaven voor beleidsmedewerkers op rijksniveau actief op sportgebied bedragen ongeveer 35 fte x € 75 000 = € 2.6 miljoen

Provincie (schattingen op basis van expert opinion vanuit diverse sportraden en sportservicebureaus): • •

Vanuit de provincie zelf is in totaal ongeveer 15 fte actief met sport De provinciale sportraden en sportservicebureaus hebben afhankelijk van de grootte van de provincie ook beleidsmedewerkers sport in dienst: – – –

• •

Kleinere provincies (Friesland, Groningen, Drenthe, Flevoland, Overijssel, Limburg en Zeeland): 8 fte x 7 provincies = 56 fte Middelgrote provincies (Gelderland en Noord-Brabant): 12 fte x 2 = 24 fte Grote provincies (Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht) 20 fte x 3 = 60 fte

Op provinciaal niveau is ongeveer 150 fte actief op gebied van sport De totale jaarlijkse uitgaven voor beleidsmedewerkers op provinciaal niveau actief op sportgebied bedragen ongeveer 150 fte x € 65 000 = € 9.75 miljoen Bron: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, gesprekken met diverse provinciale sportraden en sportservicebureaus

Op Op rijksniveau rijksniveau zijn zijn ongeveer ongeveer 35 35 fte’s fte’s aan aan beleidsmedewerkers beleidsmedewerkers actief actief op op sportgebied sportgebied en en op op provinciaal provinciaal niveau niveau 150; 150; dit dit impliceert impliceert een een totale totale jaarlijkse jaarlijkse loonkost loonkost van van €€ 2.6 2.6 miljoen miljoen op op rijksniveau rijksniveau en en €€ 9.8 9.8 miljoen miljoen op op provinciaal provinciaal niveau niveau april 2008


167

BIJLAGE 24: BEREKENINGEN BELEIDSMEDEWERKERS SPORT Gemeente Gemeente: • Op gemeentelijk niveau zijn beleidsmedewerkers actief op het gebied van sport; het aantal is met name afhankelijk van de grootte van de gemeente: – Gemeentes met minder dan 50 000 inwoners hebben voor sportbeleid gemiddeld 1.4 fte in dienst – Gemeentes met een inwoneraantal tussen de 50 000 en 100 000 hebben voor sportbeleid gemiddeld 3.0 fte in dienst – Gemeentes met meer dan 100 000 inwoners hebben voor sportbeleid gemiddeld 7.8 fte in dienst

• Dit betekent dat in Nederland op gemeentelijk niveau ongeveer 850 fte’s beleidsmedewerkers sport actief zijn en 8 650 fte’s actief in de uitvoering • De gemiddelde jaarlijkse arbeidskosten per fte bedragen gemiddeld € 65 000 • Dit betekent dat de totale jaarlijkse uitgaven voor gemeentelijk personeel actief op sportgebied 850 fte x € 65 000 = € 55.25 miljoen bedragen Bron: Vereniging Sport en Gemeenten; Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Op Op gemeentelijk gemeentelijk niveau niveau zijn zijn ongeveer ongeveer 850 850 fte’s fte’s aan aan beleidsmedewerkers beleidsmedewerkers actief actief op op sportgebied; sportgebied; dit dit leidt leidt tot tot totale totale jaarlijkse jaarlijkse loonkosten loonkosten van van ruim ruim €€ 55 55 miljoen miljoen april 2008


168

BIJLAGE 25: ALGEMENE FEITEN M.B.T. SPORT EN GEZONDHEID Belangrijkste relaties tussen sport en gezondheid: • Positief: verhoogde productiviteit en verminderd arbeidsverzuim • Negatief: directe (medische) en indirecte (arbeidsverzuim) kosten verbonden aan sportblessures Algemeen: • In de periode 2000-2005 vonden jaarlijks gemiddeld 1.5 miljoen sportblessures plaats, waarvan er 760 000 medisch werden behandeld • Sporters verzuimen iets vaker, maar herstellen vooral sneller dan niet-sporters (a) • Over vier jaar gezien verzuimen sporters gemiddeld ruim 20 dagen minder (a) • De positieve effecten van sport blijken sterker bij werknemers met veel zittend werk (a) • Het stimuleren van matige activiteit als fietsen en wandelen levert een gunstiger kosten-baten analyse op dan het stimuleren van intensievere activiteiten (b) • Uit onderzoek binnen het MKB blijkt dat het probleem van sportblessures eigenlijk alleen speelt bij de groep van werknemers die frequent verzuimt wegens sportblessures en dat is maar een kleine groep (c)

Uitgevoerde Uitgevoerde studies studies geven geven aan aan dat dat de de positieve positieve effecten effecten van van sporten sporten op op de de gezondheid gezondheid groter groter zijn zijn dan dan de de negatieve negatieve april 2008


169

BIJLAGE 25: ONDERVERDELING VAN VERSCHILLENDE DIRECTE MEDISCHE KOSTEN VAN SPORTBLESSURES, 2000 Therapeutische verrichting 3%

Andere 6%

Totale directe medische kosten = € 170 miljoen

Ambulance 3% Huisarts 7%

Fysiotherapeut 32%

Ziekenhuisopname 10%

SEH-afdeling 19%

Specialist/Polikliniek 20%

Bron: Consument en Veiligheid, Kosten van sportblessures in Nederland, 2005

Fysiotherapeuten, Fysiotherapeuten, specialisten/polikliniek specialisten/polikliniek en en SEH-afdeling SEH-afdeling zijn zijn voornaamste voornaamste partijen partijen die die inkomsten inkomsten ontvangen ontvangen uit uit behandeling behandeling van van sportblessures sportblessures april 2008


170

BIJLAGE 26: KNELPUNTEN MET BETREKKING TOT INNOVATIE IN SPORT Ondernemers krijgen hun plannen vaak niet gefinancierd door een reguliere bank wegens: • •

het ontbreken van ondersteunend wetenschappelijk onderzoek dat nog moet worden uitgevoerd en dus ook gefinancierd het feit dat vaak reglementen dienen te worden aangepast vooraleer een innovatie wordt toegestaan en dus op bredere schaal kan worden vermarkt

Ondernemer hebben geen/beperkte toegang tot de sportwereld Dilemma’s met betrekking tot sport & innovatie: • • • •

kennismonopolie: universiteit wil/moet publiceren over het wetenschappelijk onderzoek, terwijl de (top)sporter dat niet wil vanuit economische, psychologische en trainingsredenen de ondernemer die de innovatie heeft uitgewerkt, wil bij voorkeur vóór een evenement publiciteit/reclame voor zijn product maken, terwijl de sporter dat liever niet heeft Intellectual Property Rights: de overheid ‘dwingt’ universiteiten om met hun onderzoek geld te verdienen op derde markten, wat ondernemers tegenhoudt om met universiteiten in zee te gaan Topatleet is een imitator, geen innovator

Een aantal onderzoeken die relevant zijn voor sport, zullen niet of slechts op zeer lange termijn economische waarde generen voor sport. Er is geen centrale database voor innovatie in sport; de meeste informatie is beschikbaar via de universiteiten Innovatie in sport is onvoldoende duidelijk georganiseerd in Nederland => nood aan een centraal en onafhankelijk aanspreekpunt

Rol Rol voor voor de de overheid overheid situeert situeert zich zich vooral vooral in in het het faciliteren faciliteren van van innovatie innovatie in in sport sport en en het het ondersteunen ondersteunen van van onderzoeken onderzoeken met met effecten effecten op op langere langere termijn termijn april 2008


171

BIJLAGE 27: SLEUTELMOMENTEN OP EU-VLAK MET BETREKKING TOT SPORT 1995

Bosmanarrest Afschaffing van de transfersom na afloop van een spelerscontract

april 2008

1997

1999 2000

Verdrag van Amsterdam

Helsinki-rapport van de EC

• Benadrukking van maatschappelijke betekenis van sport bij smeden van identiteit en saamhorigheid • EU-organen dienen gehoor te geven aan sportorganisaties m.b.t. belangrijke vraagstukken waar sport aan de orde is (o.a. amateursport)

Suggesties voor concrete stappen om een stabielere juridische omgeving te creëren Onderwerp: strijd tegen doping => Er werden geen maatregelen genomen

Verklaring van Nice Aantal paragrafen over sport en gemeenschapswetgeving => Niet juridisch bindend

2007

Witboek sport Brede benadering van sportgerelateerde kwesties Focus op: • Maatschappelijke rol van sport • Economische dimensie van sport • Organisatie van sport • Follow-up

Sport Sport is is onderworpen onderworpen aan aan EU EU regelgeving: regelgeving: in in de de huidige huidige situatie situatie ontwikkelt ontwikkelt de de wijze wijze waarop waarop sport sport in in het het communautaire communautaire recht recht wordt wordt beoordeeld beoordeeld zich zich op op basis basis van van een een ‘case-by-case’ ‘case-by-case’ benadering. benadering. Echter, Echter, in in het het Hervormingsverdrag Hervormingsverdrag is is een een ‘sportartikel’ ‘sportartikel’ voorzien voorzien © Policy Research Corporation

172

BIJLAGE 27: ER BESTAAN EEN AANTAL VOORSTELLEN OM SPORT EEN BETERE JURIDISCHE BASIS TE BIEDEN Uitgangspunten Uitgangspunten

•• Sport Sport impliceert impliceert bepaalde bepaalde vormen vormen van van discriminatie discriminatie •• Sportcompetitie Sportcompetitie is is niet niet hetzelfde hetzelfde als als economische economische competitie competitie

Mogelijke Mogelijke juridische juridische instrumenten instrumenten om om meer meer zekerheid zekerheid aan aan sport sport te te bieden bieden ••Positie Positie spelersmakelaars: spelersmakelaars: licenties licenties voor voor uitoefenen uitoefenen van van beroep beroep ••Zekerstelling Zekerstelling van van sportfinanciering: sportfinanciering: solide solide licentiestelstel licentiestelstel met gemeenschappelijke financiële basisregels met gemeenschappelijke financiële basisregels voor voor profclubs profclubs op op nationaal nationaal en en Europees Europees niveau niveau (good (good governance) governance) ••Mediarechten: Mediarechten: collectieve collectieve verkoop verkoop van van uitzendrechten uitzendrechten (solidariteit) (solidariteit) ••Teamsamenstellingen: Teamsamenstellingen: samenstelling samenstelling van van nationale nationale teams teams moeten moeten van van zo zo hoog hoog mogelijk mogelijk niveau niveau kunnen kunnen zijn) zijn) ••Opleiding Opleiding van van talenten: talenten: sportopleiding sportopleiding combineren combineren met met ‘reguliere’ ‘reguliere’ opleiding opleiding t.b.v. t.b.v. periode periode na na beëindiging beëindiging sportcarrière sportcarrière

••Verordening Verordening inzake inzake groepsvrijstelling groepsvrijstelling –– Bvb. Bvb. maximale maximale lengte lengte van van een een contract contract voor voor de de centrale marketing van mediarechten centrale marketing van mediarechten ••Richtlijnen Richtlijnen met met betrekking betrekking tot tot de de toepassing toepassing van van de de concurrentiewetgeving concurrentiewetgeving van van de de EU EU op op sport sport –– Bvb. Bvb. regels regels mbt mbt het het trainen trainen van van jonge jonge atleten atleten ••Instrumenten Instrumenten ter ter toepassing toepassing van van de de fundamentele fundamentele vrijheden vrijheden op sport op sport –– Bvb. Bvb. richtlijnen richtlijnen voor voor de de regels regels van van het het vrije vrije verkeer verkeer toepassen toepassen op op sport sport ••Andere Andere EU EU instrumenten instrumenten –– Bvb. Bvb. richtlijn richtlijn m.b.t. m.b.t. agenten/makelaars agenten/makelaars in in sport sport

Bron: Memorandum van Staatssecretaris voor Europese Zaken; Independent European Sport Review 2006

De De beschikbaarheid beschikbaarheid van van een een aantal aantal juridische juridische instrumenten instrumenten om om meer meer zekerheid zekerheid te te bieden bieden aan aan sport sport impliceert impliceert niet niet dat dat hier hier reeds reeds draagvlak draagvlak voor voor bestaat bestaat of of concrete concrete actie actie toe toe wordt wordt ondernomen ondernomen april 2008


173

BIJLAGE 27: IN 2007 PUBLICEERDE DE EC HET WITBOEK SPORT EC: EC: “Verantwoordelijkheid “Verantwoordelijkheid op op sportgebied sportgebied ligt ligt in in de de eerste eerste plaats plaats bij bij de de sportorganisaties sportorganisaties en en de de lidstaten, lidstaten, met met een een centrale centrale rol rol voor voor de de sportfederaties” sportfederaties” In het witboek wordt belang gehecht aan: Maatschappelijke Maatschappelijke rol rol van van sport sport Lichaamsbeweging Lichaamsbeweging voor voor een een betere betere volksgezondheid volksgezondheid krachten krachten bundelen bundelen om omdoping doping te te bestrijden bestrijden Meer Meer aandacht aandacht voor voor sport sport in in onderwijs onderwijs en en opleiding opleiding Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk en en actief actief burgerschap burgerschap bevorderen bevorderen door door sport sport Sport Sport en en sociale sociale inclusie, inclusie, integratie integratie en en gelijke gelijke kansen kansen De De preventie preventie en en bestrijding bestrijding van van racisme racisme en en geweld geweld aanscherpen aanscherpen Onze Onze waarden waarden delen delen met met de de rest rest van van de de wereld wereld Duurzame Duurzame ontwikkeling ontwikkeling ondersteunen ondersteunen

Economische Economische betekenis betekenis van van sport sport Naar Naar een een empirisch empirisch onderbouwd onderbouwd sportbeleid sportbeleid Overheidssteun Overheidssteun voor voor sport sport veiligstellen veiligstellen

Organisatie Organisatie van van sport sport Erkenning Erkenning van van het het specifieke specifieke karakter karakter van van sport sport Vrij Vrij verkeer verkeer en en nationaliteit nationaliteit Transfers Transfers Spelersmakelaars Spelersmakelaars Bescherming Bescherming van van minderjarigen minderjarigen Corruptie Corruptie en en fraude fraude Licentiesystemen Licentiesystemen voor voor clubs clubs Media Media

Follow-up Follow-up Gestructureerde Gestructureerde dialoog dialoog Samenwerking Samenwerking met met de de lidstaten lidstaten Sociale Sociale dialoog dialoog

Wanneer Wanneer een een witboek witboek positief positief wordt wordt onthaald, onthaald, kan kan het het worden worden omgezet omgezet in in een een concreet concreet actieprogramma actieprogramma april 2008


174

BIJLAGE 27: REACTIE VAN HET NEDERLAND KABINET OP HET WITBOEK SPORT Algemeen: Sportbeleid is in eerste instantie een bevoegdheid van de lidstaten en de Europese Unie slechts in bepaalde gevallen aanvullend moet optreden wanneer daar meerwaarde op Europees niveau ligt

+

Voor Voor het het eerst eerst een een allesomvattende allesomvattende benadering benadering van van sportgerelateerde sportgerelateerde kwesties kwesties

−

“Van “Van geval geval tot tot geval-benadering” geval-benadering” draagt draagt niet niet voldoende voldoende bij bij aan aan de de gewenste gewenste rechtszekerheid rechtszekerheid en en brengt brengt sportorganisaties, sportorganisaties, sportverenigingen sportverenigingen en en sporters sporters in in een een achterstandspositie achterstandspositie

Bron: Brief van de Staatssecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport dd 16/10/07

Beperkt Beperkt enthousiasme enthousiasme bij bij de de Nederlandse Nederlandse overheid overheid met met betrekking betrekking tot tot het het Witboek Witboek Sport Sport april 2008


175

BIJLAGE 28: IN DE NOORDELIJKE EU-LANDEN WORDEN GEMIDDELD MEER GESPORT DAN IN HET ZUIDEN Tenminste eenmaal per week sportbeoefening 80%

% van totale bevolking

70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% FIN

S

DK

IRL

NL

UK

L

EU15

A

B

D

E

F

I

P

GR

Bron: Les citoyens de l'union Européenne et le sport

Op Op het het vlak vlak van van sportdeelname sportdeelname scoort scoort Nederland Nederland vrij vrij goed goed binnen binnen Europa Europa april 2008


176

BIJLAGE 29: ER ZIJN MEER DAN 700 000 SPORTCLUBS IN DE EU Aantal sportclubs per land 180 000

Aantal sportclubs per land

160 000 140 000 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000

M al t Le a tla Li nd to u Lu we xe n m bu r Es g tla nd Ie rla Sl nd ov ak i Sl je ov e H nië on ga rij Fi e nl an Po d rtu g O os al te n G rie rijk ke nl an d D Pol en e em n ar k Ts en je ch i Zw ë e N den ed er la nd Be lg ië Sp a D nje ui tsl V an er d en ig I t d K alië on in k Fr rijk an kr ijk

0

Bron: Améliorer l’emploi dans le domaine du sport en Europe par la formation professionnelle, 2003

Nederland Nederland betrekt betrekt de de 7e 7e plaats plaats in in Europa Europa met met betrekking betrekking tot tot het het aantal aantal sportclubs sportclubs per per land land april 2008


177

BIJLAGE 30: VOORBEELD SPONSORING Rabo Wielerplan:

Rabo Wielerplan

• In 1996 is het Rabo Wielerplan van start gegaan: jaarlijks gaat vanuit de Rabobank € 11 miljoen naar het wielerplan (totale Rabobank sponsorbudget is € 37 miljoen) • Sponsoring vanuit Rabo Wielerplan is gericht op recreatief fietsen, de KNWU en de Rabo wielerploeg • Door langjarige gegarandeerde steun is het voor Nederlandse wielerwereld (waaronder KNWU) mogelijk beleid te voeren gericht op de lange termijn – Dit leidt onder andere tot meer investeringen in de opleiding van wielertalent

• Rabobank gebruikt het sponsorschap als een volwaardig ‘tool’ in de marketingmix; sterke integratie in het marketingcommunicatiebeleid van de Rabobank • Met het Rabo Wielerplan wordt getracht de volgende doelstellingen (voor de Rabobank) te behalen: verbetering van merkwaarde: ‘betrokken’, ‘dichtbij’, ‘toonaangevend’, company pride, grotere zichtbaarheid in (massa)media, associatie met talentontwikkeling en topprestatie, inhaakmogelijkheden voor lokale Rabobanken • De exposure voor de Rabobank is groot: in 2005 heeft ruim 10.5 miljoen Nederlanders meer dan vijf minuten gekeken naar Tour de France Het Het Rabo Rabo Wielerplan Wielerplan is is voor voor de de Rabobank Rabobank een een belangrijk belangrijk marketingcommunicatiemarketingcommunicatiemiddel middel waarbij waarbij de de wielrensport wielrensport een een langdurige langdurige en en voor voor de de lange lange termijn termijn een een impuls impuls krijgt krijgt middels middels een een actief actief sponsorbeleid sponsorbeleid april 2008


178

Policy Research Corporation

Recommend Documents