Policy Research Corporation 2

Policy Research Corporation

Ondersteuning Bestuurlijk Platform Duurzaamheid G32 Scenario’s voor uitrol publieke laadinfrastructuur

mei 2013

Robert Kok: [email protected] Ruud van Sloten: [email protected]

INHOUD Inleiding

3

Uitgangspunten

4

Aanpak

5

Resultaten

6

Conclusies

12

Vervolgstappen

14

Bijlagen

15

10 mei 2013

© Policy Research Corporation

2

INLEIDING Onderzoek uitrol publieke laadinfrastructuur

Achtergrond

• Stichting e-laad neemt geen nieuwe aanvragen voor laadpalen in behandeling • De huidige business case voor plaatsing en exploitatie van publieke laadinfrastructuur kent een substantieel onrendabel gedeelte • (Potentiële) e-rijders zorgen voor vraag naar publiek laden

Doel en scope

• In kaart brengen van de business case voor plaatsing en exploitatie van publieke laadpalen en verbeteropties voor de business case • Analyse van verschillende scenario’s voor de uitrol van publieke laadinfrastructuur

Timing en parallelle trajecten Policy Research Onderzoek uitrol publieke laadinfrastructuur

Nadere uitwerking Green Deal en model voor uitrol publieke laadpalen

Ministerie van Economische Zaken Ontwerp Green Deal publieke laadinfrastructuur

CROW Ontwerp richtlijnen voor uitrol publieke laadinfrastructuur in gemeenten eind maart 2013 10 mei 2013

medio mei 2013 © Policy Research Corporation

3

UITGANGSPUNTEN G32 pilot en Green Deal publieke laadinfrastructuur 1.

Uitgangspunt en ambitie van de G32 is een bredere uitrol van laadinfrastructuur mogelijk te maken

2.

Voor een brede uitrol van oplaadpalen moeten gemeenten kunnen kiezen tussen een koplopersrol en een volgersrol. Financiering van oplaadpalen is daarbij geen gemeentelijke taak maar een keuze. Een gemeente die volgt stelt wel een afwegingskader vast met minimale overheidsregie waarmee zij locaties voor laadpalen toewijst

3.

Uitgangspunt moet vrijwillige aansluiting/deelname van gemeenten zijn aan een koplopers- of volgersaanpak. Gemeenten die reeds participeren in pilots van koploper/focusgebieden (MRA of B5) kunnen daar actief blijven

4.

Tot nu toe is de focus van de Taskforce Formule E-Team geweest op koplopersgebieden zoals MRA, B5 en G4, de focusgebieden

5.

Bij voorkeur sluiten de G32 pilot en landelijke Green Deal zo veel mogelijk bij elkaar aan

10 mei 2013


4

AANPAK • In kaart brengen huidige business case o.b.v. cijfers Stichting e-laad, input uit aanbestedingen en consultatie marktpartijen • Opstellen scenario’s i.s.m. kernteam G32 en Taskforce FE-team • Analyse van verbeteropties en scenario’s d.m.v. interviews met: – Overheden • Metropool Regio Amsterdam • Gemeente Rotterdam • Provincie Noord-Brabant • Taskforce Formule e-team

– Stichting e-laad (netbeheerders) – Marktpartijen • Laadpaalexploitanten • Laaddienstverleners • Leasemaatschappij

10 mei 2013


5

RESULTATEN (1/6) Huidige business case Initiële investering

Jaarlijkse kosten en opbrengsten

€ 6 300 Opstal

500

Aansluiting

1 000

Plaatsing incl. coordinatie

1 100

€ 4 370

2 260

Specificaties: - Bedragen zijn in € exclusief BTW - Exploitatietermijn: 3 jaar - Afname: 3000 kWh/jaar, € 0.23 /kWh - Aansluitwaarde 3x25A t/m 3x35A (2 x 11 kW (16A, 400V))

Afschrijving + rente

Exploitatieverlies: ca. € 3700 p.j. Hardware oplaadpaal

Aanvraagverwerking

3 200

500

300 500

Exploitatie

540

Energie

770

Netwerktarief

Beheer en onderhoud

€ 690 690

Exploitatie (energielevering)

De huidige business case voor publieke laadinfrastructuur kent een grote onrendabele ‘top’ (circa € 3 700 per jaar) 10 mei 2013


6

RESULTATEN (2/6) Belangrijkste verbeteropties business case • Aanpassing van de Elektriciteitswet 1998 (wetgevingsagenda STROOM) t.b.v.: – Verlaging eenmalige aansluitvergoeding per laadpaal – Verlaging periodieke vergoedingen (netwerkkosten) per laadpaal – Aanmerking als grootverbruiker met als gevolg lagere energiekosten

• Verlenging van de exploitatietermijn t.b.v.: – Verlaging afschrijvingskosten per jaar – Vergroting mogelijkheid tot genereren van inkomsten bij groei van EV

• Creëren van schaalvoordelen d.m.v. standaardisatie en samenwerking door gemeenten – Efficiënte geharmoniseerde aanvraagverwerking – Geen kosten voor vergunning/opstal (leges, precario)

• Meer functionele eisen i.p.v. gedetailleerde eisen t.b.v.: – Slimmere en goedkopere hardware paal, lagere aansluitwaarde door ‘load balancing’ – Hogere exploitatie-inkomsten door meer vrijheid in prijsstelling laadtarief per kWh, – Meer zekerheid exploitatie-inkomsten voor exploitanten door vrijheid om afspraken te maken met e-rijders/leasemaatschappijen over jaarlijkse afname of vaste abonnementskosten

10 mei 2013

Verschillende maatregelen kunnen de business case verbeteren, waarvan sommige op korte termijn en andere op langere termijn zijn te realiseren © Policy Research Corporation

7

RESULTATEN (3/6) Aannames business case Aannames Variabele

Huidige BuCa

Korte termijn

Lange termijn

Exploitatietermijn

3

6

6

Rentepercentage1

5%

5%

5%

t/m 3 x 35 A

t/m 3 x 25 A

n.n.b.

3000

3000

3000

0.18

0.18

0.09

0.23

0.32

0.44

Aansluitwaarde

laadpaal2

Gebruik laadpaal (kWh/jaar) Energiekosten3 (€/kWh incl. energiebelasting excl. BTW) Exploitatietarief4 (€/kWh excl. BTW) 1

De rente wordt berekend over de gemiddelde investering uitgaande van lineaire afschrijving Aangenomen wordt dat laadpaalexploitanten op korte termijn kiezen voor een lagere aansluitwaarde om de eenmalige en jaarlijkse vergoedingen aan de netbeheerder te verlagen (door toepassing van ‘load balancing’ kunnen nog steeds laadpalen met 2 aansluitingen van 11kW worden geplaatst); op lange termijn is uitgegaan van aanpassing van de Elektriciteitswet 1998 en zal de aansluitwaarde afhangen van de aanpassingen hieraan, maar hierbij wordt aangenomen dat de kosten aan de netbeheerder verder dalen 3 Op lange termijn is uitgegaan van aanpassing van de Elektriciteitswet, zodat laadpaalexploitanten worden aangemerkt als grootverbruiker, waardoor de energiebelasting daalt naar van € 0,1165/kWh naar € 0,0424/kWh en de kostprijs incl. energiebelasting excl. BTW daalt van € 0.18/kWh naar € 0.09/kWh 4 Op korte termijn is uitgegaan van een verhoging van het exploitatietarief naar € 0,32/kWh excl. BTW. Op lange termijn is uitgegaan van een verhoging van het exploitatietarief naar € 0,44/kWh excl. BTW ofwel € 0,53/kWh incl. BTW; dit komt neer op € 0.11/km incl. BTW (o.b.v. 1 kWh : 5 km); ter vergelijking: benzinekosten bedragen nu € 0.12/km bij een prijs van € 1.75/l incl. BTW (o.b.v. 1 l : 15 km) 2

Op basis van enkele aannames is de huidige business case vergeleken met een buca die op korte termijn en een buca die op langere termijn mogelijk wordt geacht 10 mei 2013


8

RESULTATEN (4/6) Impact verbeteropties business case1 Initiële investering

Huidige BuCa

Opstal Aansluiting

1 000

Plaatsing incl. coördinatie

1 100

Verbeteropties

3 200

Aanvraagverwerking

500

Totaal

Stroomlijnen beleid

√

700

√

600

√

- 225

√

- 180

(MIA)3

Schaalvoordelen

√

Functionele eisen

√

Actieve rol gemeente

√

Verbeteropties

2 000

√ √

0

0 2 720

Korte termijn

Lange termijn

√

690

√

520

300

Minimale, functionele eisen

√

200

√

150

√

500

Minimale, functionele eisen

Energie

540

Wijziging Elektriciteitswet

Netwerktarief

770

300

√

150

540

√

270

√

Lagere aansluitcapaciteit

200


100

√

4 370

1 930

1 190

690

960

1 320

- 3 680

- 970

Exploitatie-inkomsten Exploitatieresultaat

√ 2 500

Verlenging exploitatietermijn

Beheer en onderhoud

1

300

√

2 260

Exploitatie

Exploitatiekosten totaal

600

3 575

Huidige BuCa

Afschrijving + rente

0

Lagere aansluitcapaciteit

6 300

Exploitatie (per jaar)

Lange termijn √

0

√


Fiscaal voordeel Hardware oplaadpaal

Korte termijn √

Vergunning i.p.v. opstal2

500

130

2 Eventuele

Bedragen zijn in € excl. BTW; kosten (leges en precario) worden door gemeenten niet in rekening gebracht dan wel gecompenseerd; 10 mei 2013 © Policy voor investering hardware door exploitant opgenomen ter grootte van 36% bij eenResearch Vpb van Corporation 25%

3 MIA-voordeel

9

RESULTATEN (5/6) Scenario’s voor uitrol publieke laadinfrastructuur gemeenten Beleidskader stroomlijnen?

Ja, met maximale publieke regie

Scenario 1 “Maximale regie” (zie huidige buca)

+ evt. VPA optie (scenario 4)

Nee, niets doen

Mate van overheidsregie*

Scenario 2 “Lichte regie” (zie korte termijn buca)


Scenario 0 “Niets doen (na stop e-laad)”

Ja, met minimale publieke regie

Scenario 3 “Bal bij markt” (zie lange termijn buca)


* Zie

Bijlagen 4 en 5 voor meer kenmerken en verschillen tussen scenario’s VPA = Verlengde Private Aansluiting: een publiek laadpunt aangesloten achter de netmeter van een niet-publiek rechtspersoon

10 mei 2013

De scenario’s voor uitrol van publieke laadinfrastructuur variëren van ‘niets doen’ tot het stroomlijnen van beleidskaders met veel of weinig publieke regie (meer of minder vrijheidsgraden voor marktpartijen) © Policy Research Corporation

10

RESULTATEN (6/6) Scenario’s voor uitrol publieke laadinfrastructuur gemeenten Scenario’s uitrol publieke oplaadpalen 0

Niets doen (na stop e-laad)

1

“Maximale regie” Aanbesteding (overheidsinkoop) met veel publieke regie

2

“Lichte regie” Concessie met weinig publieke regie

Voordelen

- Onzekerheid bij markpartijen - Geen/beperkte schaalvoordelen - Veel zeggenschap: realisatie cf. PvE - Duidelijkheid bij marktpartijen - Mogelijkheid tot schaalvoordelen

- Geen prikkel tot efficiënte exploitatie - Grote publieke financiering a.g.v. regie - Complexe organisatie

- Duidelijkheid bij marktpartijen - Mogelijkheid tot schaalvoordelen - Prikkel tot efficiënte exploitatie - Lagere publieke financiering

- Minder publieke regie

“Bal bij markt” - Mogelijkheid tot volledig vrije markt Marktwerking met - Prikkel tot efficiënte exploitatie 3 gestroomlijnde beleidskaders - Wenkend perspectief voor marktpartijen gemeenten “VPA optie” Nicheaanpak: verlengde private aansluiting

4

10 mei 2013

Nadelen

- Relatief goedkope oplossing - Te combineren met één van de andere scenario’s door oplossing toe te staan

- Onduidelijk wanneer marktpartijen voor de gemeente kostenneutraal palen kunnen plaatsen en exploiteren (afh. van geheel pakket verbeteropties) - Mogelijkheid dat marktpartijen niet of selectief investeren - Beperkte publieke regie - Beperkte realisatiemogelijkheden in de praktijk

Op korte termijn (t/m 2015) lijkt een keuze tussen scenario’s 1 en 2 het meest realistisch voor gemeenten. Scenario 3©lijkt langere termijn (na 2015) een realistische optie Policyop Research Corporation

11

CONCLUSIES (1/2) • De huidige business case voor exploitatie van publieke laadinfrastructuur kent een substantieel onrendabel gedeelte • Nu Stichting e-laad stopt met nieuwe aanvragen voor publieke laadpalen vormt dit een bedreiging voor de verdere uitrol van laadpalen in de publieke ruimte en hierdoor ook de verdere groei van elektrisch rijden • Veel gemeenten hebben nog geen beleid gevormd in reactie op de aanvraagstop van e-laad, maar willen dit wel doen • Rijk en gemeenten kunnen verschillende maatregelen nemen om de business case voor exploitatie van publieke laadpalen te verbeteren • Deze maatregelen leiden op korte termijn nog niet tot een volledig rendabele business case, waardoor sprake is van een ‘tussenfase’ waarin publieke financiering nodig is • De omvang van de publieke financiering in de tussenfase hangt af van de verbeteropties die Rijk en gemeenten doorvoeren; hierbij dient o.a. een afweging te worden gemaakt tussen meer of minder publieke regie

10 mei 2013


12

CONCLUSIES (2/2) • In scenario 0 “Niets doen” weten potentiële e-rijders en marktpartijen niet waar ze aan toe zijn • In scenario 1 “Maximale overheidsregie” staat uitrol op korte termijn centraal, maar is geen structurele oplossing • In scenario 2 “Lichte regie” staat de transitie naar een volwassen marktsituatie centraal • Scenario 3 “Bal bij de markt” zal pas na een onbekende periode tot plaatsing van palen leiden als marktpartijen voor gemeenten kostenneutraal palen kunnen plaatsen en exploiteren (voorwaarden en termijn zijn niet nader onderzocht). Scenario 3 geeft een wenkend perspectief aan marktpartijen • De verlengde private aansluiting (scenario 4) kan als aanvulling op alle scenario’s een aantrekkelijke optie zijn voor nichesituaties • Randvoorwaarde in alle scenario’s is dat gemeenten exploitanten ‘actief faciliteren’ bij de uitrol van publieke laadinfrastructuur (heldere kaders, vergunningverlening, locatiekeuze, etc.), ook als zij marktpartijen meer vrijheidsgraden bieden

10 mei 2013


13

VERVOLGSTAPPEN Verdere uitrol publieke laadpalen • Harmonisering beleidskaders en PvE’s met veel/weinig publieke regie o Opstellen model beleidskader(s) o Opstellen model Programma(s) van Eisen (PvE) voor aanbesteding/concessie

•

Vaststellen van beleidskaders door gemeenten en keuze t.a.v. de mate van publieke regie (continuüm van maximale tot minimale regie) en vrijheidsgraden voor de markt

•

Uitwerken landelijke Green Deal

•

Verbeteropties m.b.t. Elektriciteitswet realiseren via wetgevingsagenda “STROOM”

•

Inpassing van publieke laadpalen en ‘slim laden’ in ‘slimme netten’ verhelderen

•

‘Signalen’ vanuit marktpartijen nader onderzoeken inzake verdere stappen richting op (korte) termijn kostenneutrale business case (viel buiten de scope van dit onderzoek) o Randvoorwaarden, schaalgrootte, termijn o Functiecombinaties (4G, Wifi, etc.) o Onderlinge verrekening tussen exploitanten, belanghebbenden en gebruikers o Het nemen van aanloopverliezen / betalen van leergeld door marktpartijen om positie te verwerven of te anticiperen op toekomstige kostenreducties vanuit “STROOM”

10 mei 2013


14

BIJLAGEN 1.

Achtergrond ontwikkeling elektrisch vervoer

2.

Huidige situatie: marktordening

3.

Elementen business case

4.

Mate van overheidsregie (wat willen gemeenten in de hand hebben?)

5.

Kenmerken scenario’s

6.

Lijst met geïnterviewde partijen

10 mei 2013


15

BIJLAGE 1 - ACHTERGROND Ontwikkeling elektrisch vervoer (1/2) •

Per maart 2013 rijden er in Nederland bijna 8.000 elektrische auto’s (met stekker)

•

Fiscaal beleid (met name 0% bijtelling) in Nederland bepaalt verkoopsucces elektrische auto’s (in 2013: >10.000 orders Mitsubishi Outlander PHEV, Volvo V60 Plug-in Hybrid uitverkocht, Tesla model S gaat hard)

Bron: Agentschap NL (2013), http://www.agentschapnl.nl/onderwerp/cijfers-elektrisch-rijden en ‘Elektrisch Rijden in de versnelling’, Plan van Aanpak 2011-2015 10 mei 2013


16

BIJLAGE 1 - ACHTERGROND Ontwikkeling elektrisch vervoer (2/2) •

Fabrikanten doen al jarenlang grote investeringen in FEV/PHEV modellen, waardoor er nieuwe elektrische modellen op de markt blijven komen (najaar 2013 bijv. BMW i3 en i8) en door ontwikkelingscycli van 4 tot 5 jaar (R&D nu komt in 2017-2018 op de markt) ook komende jaren

•

De meeste scenariostudies wijzen op een sterke toename van het marktaandeel elektrische auto's (met stekker) naar 5 tot 15% van de totale nieuwverkopen in 2020, o.a. PWC (2013) op basis van ruim 200 interviews met vertegenwoordigers uit de auto-industrie en aanverwante sectoren in 34 landen AEA/Ricardo in ‘Powering Ahead’ (2013)

o o

•

In Nederland betekent dit een verwachte verkoop van 25.000-75.000 elektrische auto’s in 2020. In 2013 worden naar verwachting 10.000 tot 20.000 elektrische auto’s met stekker verkocht

•

Voor slechts 35% van de woningbezitters is EV laden op privé terrein een oplossing De groei van elektrische auto’s met stekker (FEV/PHEV) zet komende jaren naar verwachting door, waardoor de verdere uitrol van oplaadinfrastructuur nodig is

10 mei 2013


17

BIJLAGE 2 - HUIDIGE SITUATIE: MARKTORDENING Marktrollen

Laadpaal in openbare ruimte

Sluiten contracten met leasemaatschappijen voor laaddienstverlening

Leasemaatschappijen

Laaddienstverleners

Bieden e-rijders via pasjes toegang om te laden

Bieden e-rijders leasecontracten met tankpas / laadpas

e-rijders (zakelijk) e-rijders (privé)

Berekent kosten voor plaatsing, energielevering en exploitatie door aan alle laaddienstverleners

Onderzoek is gericht op exploitatie van laadpalen

Eén laadpaalexploitant (beheerder) per laadobject Sluit laadpaal aan op elektriciteitsnet

Netbeheerder 10 mei 2013


18

BIJLAGE 2 - HUIDIGE SITUATIE: MARKTORDENING Marktpartijen Ontwikkelingsfase…

Netbedrijven

Energieleveranciers

Gemeenten en provincies (zijn aandeelhouders)

Dienstverleners (plaatsen, beheer, onderhoud, exploitatie)

Netbeheerders

Producenten laadpalen

10 mei 2013


19

BIJLAGE 3 - ELEMENTEN BUSINESS CASE Kosten en opbrengsten Opbrengsten • Opbrengsten uit exploitatie (via service provider) en/of laaddienstverlening (via gebruiker)

Kosten • Afschrijving investering en financiering (rente) • Exploitatie (o.a. communicatie en back office)

• Optioneel: bijdrage(n) t.b.v. plaatsing, financiering en/of exploitatie

• Beheer en onderhoud • Energie • Netwerktarief

Voor het berekenen van de business case worden de uitgaven en inkomsten vertaald naar (jaarlijkse) kosten en opbrengsten; de initiële investering leidt tot kosten voor afschrijving en financiering 10 mei 2013


20

BIJLAGE 4 – MATE VAN OVERHEIDSREGIE Wat willen gemeenten écht in de hand hebben? Mate van overheidsregie

Maximale publieke regie

Kenmerk

Minimale publieke regie

Gemeente

Eigendom paal

Exploitant

Kort (3 jaar)

Exploitatietermijn

Middellang (5-7 jaar)

Vraaggestuurd: weinig vrijheidsgraden t.a.v. ontwerp paal (vorm/veiligheid/functionaliteit)

Programma van Eisen t.a.v. hardware paal

Aanbodgestuurd: meer vrijheidsgraden t.a.v. ontwerp paal (vorm/veiligheid/functionaliteit), dus alleen essentiële functionele eisen

Weinig vrijheidsgraden: price cap exploitatietarief aan laaddienstverlener, weinig innovatiemogelijkheden in verdienmodellen

Programma van Eisen t.a.v. verdienmogelijkheden paal

Veel vrijheidsgraden: hogere of geen price cap exploitatietarief aan laaddienstverlener, veel innovatiemogelijkheden in verdienmodellen

Weinig zeggenschap voor exploitant bij locatiekeuze

Locatiekeuze

Substantiële zeggenschap voor exploitant bij locatiekeuze

Gescheiden taken gemeente en exploitant

Plaatsing/inrichting

Alle taken bij exploitant

Cofinanciering zoeken bij publieke en private partijen om grote onrendabel top te financieren

Inkoop / financiering

Maximaal inzetten op verdienmogelijkheden markt, zodat er minimale cofinanciering gezocht hoeft te worden

Decentrale overheid

Organisatie aanvraagverwerking / plaatsing

Markt (potentiële exploitant)

10 mei 2013


21

BIJLAGE 5 - KENMERKEN SCENARIO’S Vrijheidsgraden t.a.v. verdienmodel exploitant

Scenario’s voor uitrol publieke oplaadpalen

Model voor realisatie

0 “Niets doen (na stop e-laad)”

Iedere gemeente eigen Niemand of iedereen Iedere gemeente eigen Iedere gemeente eigen Iedere gemeente eigen beleid (meeste hebben (onduidelijk / beleid beleid beleid geen beleid) impasse)

Aantal aanbieders / concessiehouders1

Eigendom laadpaal2

Exploitatierisico en exploitatieduur

1 “Maximale regie” Aanbesteding (overheidsinkoop) met veel publieke regie

Beleidskader + Aanbesteding

1 (of meer)

Publiek (=gemeente)

Privaat3 (=exploitant) Circa 3 jaar

Geen/beperkt (max. €0.23 /kWh)

2 “Lichte regie” Concessie met weinig publieke regie

Beleidskader + Concessie

1 (of meer)

Privaat (=exploitant)

Privaat (=exploitant) Circa 6 jaar

Groot (max. €0.32 of €0.44 /kWh)

3 “Bal bij markt” Marktwerking met gestroomlijnde beleidskaders gemeenten

Alleen beleidskaders

Alle marktpartijen die voldoen aan toetsingskader


Privaat (=exploitant) Circa 6 jaar

Groot (max. €0.44 /kWh of helemaal vrij)

4 “VPA optie” Nicheaanpak

Verlengde Private Aansluiting (VPA)

Alle marktpartijen die voldoen aan beleidskader


Privaat (=exploitant) Onbeperkt

Beperkt

1

Eventueel is scheiding tussen enerzijds het leveren, plaatsen, beheer en onderhoud van oplaadobjecten en anderzijds de laaddienstverlening en exploitatie ook een relevant onderscheid kans/risico m.b.t. economische restwaarde na exploitatieperiode 3 Exploitatierisico ligt feitelijk bij exploitant, maar is door publieke financiering van plaatsing, beheer en onderhoud vooraf ingeschat en afgedekt 10 mei 2013 © Policy Research Corporation 2 Tevens

22

BIJLAGE 6 - INTERVIEWS Koplopers / overheid • MRA - Maarten Linnenkamp • Gemeente Rotterdam – Arjan Oranje • Provincie Noord-Brabant – Arlieneke Ouwehand • TaskForce – Frank ten Wolde, Bram van der Wees Marktpartijen • Nuon – Joris Hupperets • Eneco – Taco van Berkel • GreenFlux – Hans Verwijs, Hans de Boer • COFELY - Jacco van der Burg • EV-Box - Bram van der Leur • Heijmans - Louis van den Heuvel • BAM – Nils Beers • Alphabet Leasemaatschappij – Bart Fick Netbeheerders • E-laad – Onoph Caron 10 mei 2013


23

Policy Research Corporation 2

Recommend Documents