Plan van Aanpak Vrijwilligerswerk 2007 tot 2011
Aanpakken Maar!
INHOUDSOPGAVE
1. INLEIDING
2. RONDETAFELGESPREKKEN 2.1 2.2
Algemene uitkomsten van de rondetafelgesprekken Aanbevelingen professor Meijs
3. KADERS VAN HET PROVINCIAAL VRIJWILLIGERSBELEID
4. ACTIEPUNTEN PROVINCIAAL VRIJWILLIGERSBELEID
4.1 4.2 4.3 4.4
Provinciale helpdesk en website Vergroten van de vrijwillige inzet onder jongeren Kennisuitwisseling en ontmoeting Provinciale ondersteuningsstructuur
4. BELEIDSINSTRUMENTEN
Bijlagen 1. 2. 3. 4.
Expertadvies professor Lucas Meijs Plan van Aanpak helpdesk Scoop Prestatieafspraken met Scoop Nota vrijwillige Inzet Werkt
-2-
1. INLEIDING In februari 2006 is de Provinciale nota vrijwilligerswerk”Vrijwillige Inzet Werkt”door Provinciale Staten vastgesteld. In de nota zijn de provinciale rol op het terrein van vrijwilligerswerk en de doelstellingen van het provinciaal vrijwilligersbeleid beschreven. In de nota Vrijwillige Inzet Werkt is het kader voor het provinciaal vrijwilligersbeleid voor de periode 2006-2009 vastgelegd. Het provinciaal bestuur hecht veel waarde aan het Zeeuwse vrijwilligerswerk en maakt zich sterk voor een goede en professionele ondersteuning van de Zeeuwse vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligerswerk is het cement van de samenleving en zonder de inzet van ruim 120.000 vrijwilligers zouden veel activiteiten in maatschappelijk leven van Zeeland onmogelijk zijn. Het Zeeuwse vrijwilligerswerk staat er goed voor en is springlevend. Eén op de drie Zeeuwen zet zich als vrijwilliger in voor een maatschappelijke organisatie. Dat betekent echter niet dat we als provincie achterover kunnen gaan leunen. De talloze vrijwilligers hebben structureel behoefte aan professionele ondersteuning, aan informatie en aan kennisuitwisseling. De terugloop van vrijwillige inzet onder jongeren is op dit moment nog niet zichtbaar omdat senioren zich extra inzetten. In de toekomst kan dit echter wel een probleem worden. Jongeren doen niet alleen minder aan vrijwilligerswerk maar ze besteden er ook aanmerkelijk minder tijd aan. Dit vraagt om een actief beleid van overheden en maatschappelijk organisaties dat er op gericht is om jongeren zo vroeg mogelijk op een positieve manier kennis te laten maken met het vrijwilligerswerk. Voor het opstellen van dit plan van aanpak hebben we er voor gekozen om actief in overleg te gaan met betrokkenen uit het veld. We hebben hiervoor rondetafelgesprekken gevoerd met vrijwilligers, vrijwilligersorganisaties, steunpunten vrijwilligerswerk en uiteraard ook met jongeren. De uitkomsten van de rondetafelgesprekken en de speerpunten van het provinciaal vrijwilligersbeleid vormen de basis van dit plan van aanpak.
2. RONDETAFELGESPREKKEN 2.1 Algemene uitkomsten van de rondetafelgesprekken In april en mei 2006 is onder leiding van professor Lucas Meijs, professor Civil Siociety van de Erasmus Universiteit, een aantal rondetafelgesprekken gevoerd met vertegenwoordigers uit het veld. Ongeveer 80 mensen zijn ingegaan op de uitnodiging om over het provinciaal vrijwilligersbeleid mee te praten. Het centrale thema dat in alle gesprekken naar voren komt is de onbekendheid met de mogelijkheden van ondersteuning door de gemeentelijke steunpunten voor vrijwilligerswerk en het provinciale steunpunt. Dit betekent dat een actieve informatievoorziening over de ondersteuningsmogelijkheden noodzakelijk is. Vrijwilligersorganisaties hebben weinig inzicht in (lokale) wet-en regelgeving, subsidiemogelijkheden, en fiscale regelingen. Het ontbreekt hen ook aan kennis over onderwerpen als maatschappelijke stages of vernieuwende methoden voor het vinden en binden van vrijwilligers. Vrijwilligers willen zich vooral bezig houden met het vrijwilligerswerk waar ze voor hebben gekozen en hebben er geen behoefte aan om lang te moeten zoeken naar informatie. Dit vraagt om een actieve houding van de steunfuncties en een goede voorlichting. Er is behoefte aan een centraal punt waar alle informatie over vrijwilligerwerk snel te vinden is. Deze informatie moet toegankelijk zijn en altijd actueel. Een ander opvallend thema dat tijdens de gesprekken naar voren komt is de versnippering en de eilandenstructuur van Zeeland. Door de vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties wordt dit ervaren als een probleem met consequenties voor de ondersteuning. Waar moet ondersteuning worden geboden en hoever is men bereid om te reizen voor een training? Als gevolg van de eilandenstructuur vindt weinig onderlinge kennisuitwisseling en samenwerking plaats. Terwijl dit voor organisaties die bijvoorbeeld in dezelfde sectoren actief zijn een enorme meerwaarde kan opveren. Voor provincie is
-3-
hier een rol weggelegd in de spreiding van de fysieke aanwezigheid van infrastructuur over de provincie en in het organiseren van contact en overleg tussen vrijwilligers over de eilanden heen. Een laatste thema is de vrijwillige inzet van jongeren. Inmiddels maken maatschappelijk stages bij een groot aantal scholen onderdeel van het lesprogramma uit. Leerlingen kunnen studiepunten verdienen met het maatschappelijk stages. Afhankelijk van het onderwijstype variëren deze stages van enkele dagen tot enkele maanden. In tegenstelling tot het onderwijsveld blijken maatschappelijke organisaties en vrijwilligersorganisaties veelal nog niet klaar te zijn voor deze vorm van vrijwillige inzet. De begeleiding van jongeren vraagt om een goede aanpak die is afgestemd op hun behoeften en belevingswereld. Jongeren willen serieus genomen worden en de regie over hun vrijwilligerswerk in handen hebben, verantwoordelijkheid dragen. Organisaties die jongeren behandelen als eenvoudig uitvoerende vrijwilligers lopen het risico dat de motivatie verdwijnt en de jongeren afhaken. Het is dan ook noodzakelijk dat vrijwilligersorganisaties ondersteund worden in de begeleiding van leerlingen bij maatschappelijke stages.
2.2 Aanbevelingen van professor Meijs Op basis van de rondetafelgesprekken heeft professor Meijs een drietal aanbevelingen geformuleerd voor de provinciale ondersteuning van het Zeeuwse vrijwilligerswerk’: Aanbeveling 1 Actievere informatieverstrekking door een algemene provnciale website met antwoorden op de meest gestelde vragen, links naar lokale en nationale informatie en het ‘horizontaliseren’ van de ondersteuning door vrijwilligers met elkaar in contact te brengen (o.a. chatsessies en fora) . Maar er moet ook specifieke doelgroep communicatie zijn, bijvoorbeeld een scholenkrant voor jongeren. Aanbeveling 2 Gezien de eilandenstructuur van Zeeland moet er geïnvesteerd worden op ontmoeting en informatie uitwisseling tussen de verschillende steunpunten vrijwilligerswerk. Daarnaast moet geïnvesteerd worden op ontmoeting, virtueel en in de echte wereld, tussen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Dit kan bijvoorbeeld door chatsessies maar ook door een fysiek bezoekprogramma. Aanbeveling 3 Investeer (ook) op het invoeren van maatschappelijke stages aan de kant van de maatschappelijke organisaties. Hierbij moet er oog zijn voor de verschillende ‘werkverhoudingen’ die door maatschappelijke stages ontstaan en voor de praktische problemen bij het invoeren voor vrijwilligersorganisaties. Het is van essentieel belang dat de deelnemende jongeren daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren zonder het gevoel te krijgen dat ze dankbaar mogen zijn dat ze dit werk bij deze organisatie hebben mogen doen.
3. KADERS VAN HET PROVINCIAAL VRIJWILLIGERSBELEID In de notitie provinciaal vrijwilligersbeleid 2005-2008 Vrijwillige inzet werkt! zijn 3 speerpunten genoemd. 1. Versterking van de ondersteuningsstructuur voor vrijwilligersorganisaties en het bevorderen van samenwerking en afstemming tussen organisaties 2. Het stimuleren van vrijwillige inzet door promotie van het vrijwilligerswerk, het aanbieden van scholing en deskundigheidsbevordering en verspreiden van 'good practices': de provincie als kennismakelaar. 3. Het specifiek bevorderen van de vrijwillige inzet onder jongeren
-4-
4. ACTIEPUNTEN PROVINCIAAL VRIJWILLIGERSBELEID Op basis van de uitgangspunten zoals geformuleerd in de door Provinciale Staten vastgesteld nota vrijwilligerswerk en de uitkomst van de rondetafelgesprekken komen we tot een aantal hoofdthema's waarop de provincie zich in de periode 2007 tot 2011 zal concentreren: •
De inrichting van een provinciale helpdesk voor de ondersteuning van bovenlokale vrijwilligers(organisaties) en lokale steunpunten. De opzet van een provinciale website voor vrijwilligerswerk onder de naam www.vrijwilligerszeeland.nl.,die in samenwerking met de lokale steunpunten wordt vormgegeven en geactualiseerd.
•
Bijdragen tot verstreken van de provinciale ondersteuningsstructuur en verbeteren van de fysieke spreiding van steunpunten over de provincie.
•
Organiseren van kennisuitwisseling, deskundigheidsbevordering en ontmoeting tussen de Zeeuwse vrijwilligersorganisaties.
•
Subsidiëren van projecten gericht op het vergroten van vrijwillige inzet onder jongeren met hierbij speciale aandacht voor de ondersteuning van vrijwilligersorganisaties op het terrein van maatschappelijke stages.
4.1 Provinciale helpdesk en website Vrijwilligersorganisaties en gemeentelijke steunpunten geven aan structureel behoefte te hebben aan ondersteuning en informatieverstrekking. Zij wil snel actuele informatie kunnen vinden over subsidiemogelijkheden, wet-en regelgeving, scholing en vernieuwende projecten. . VOORSTEL • In het eerste kwartaal van 2007 wordt een provinciale helpdesk ingericht, waar gemeenten en bovenlokale vrijwilligersorganisaties terecht kunnen met hun vragen en voor de ondersteuning bij de vormgeving van hun vrijwilligersbeleid. De helpdesk wordt ondergebracht bij Scoop. •
Er wordt, in samenwerking met de gemeentelijke steunpunten voor 1 juni 2007 een provinciale website voor vrijwilligerswerk ontwikkeld. De website is actueel is bevat informatie bevat over alle activiteiten van en voor vrijwilligers in Zeeland. Het doel van de nieuwe website is alle informatie over vrijwilligerswerk in Zeeland vindbaar te maken voor informatiezoekers. Het is tevens een podium voor andere organisaties, producten en diensten rondom vrijwillige inzet. De naam van de website wordt www.vrijwilligerszeeland.nl Voor de website wordt een redactie samengesteld waar de gemeentelijke steunpunten voor vrijwilligerswerk in vertegenwoordigd zijn.
4.2 Provinciale ondersteuningsstructuur In Zeeland is geen dekkend netwerk voor de ondersteuning van vrijwilligers. Met name de regio Zeeuws-Vlaaanderen is een witte vlek in de provincie. Als provincie wil we bijdragen aan de totstandkoming van een dekkende Uitgangspunt bij het vormgeven van een ondersteuningsnetwerk is dat een steunpunt moet WMO-proof zijn. Dit wil zeggen dat rekening is gehouden met de toekomstig ontwikkelingen in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning, de rol van (zorg)vrijwilligers en in het bijzonder van mantelzorgers hierin. Gemeenten zullen meer en meer komen tot een bundeling van loketten waar mensen met al hun zorgvragen terechtkunnen, ongeacht of zij dit doen als zorgvrager, mantelzorger of vrijwilligers. VOORSTEL • Wij dragen actief bij aan de totstandkoming van een provinciaal netwerk voor ondersteuning van vrijwilligers door beleidsmatige en financiële ondersteuning bij de vormgeving van nieuwe steunpunten voor vrijwilligerswerk of een combinatie vans steunpunten vrijwilligerswerk en mantelzorg.
-5-
4.3 Kennisuitwisseling en ontmoeting Een expliciete taak van de provincie is het beschikbaar maken van informatie over vernieuwende projecten op het terrein van vrijwilligerswerk. Dat kunnen projecten zijn die gericht zijn op flexibilisering van het vrijwilligerswerk, het vinden en binden van nieuwe vrijwilligers of het vergroten van de vrijwillige inzet onder jongeren. De eilandenstructuur maakt een actieve inzet van de provincie noodzakelijk om ontmoeting en uitwisseling tussen organisaties mogelijk te maken± VOORSTEL De provincie maakt ontmoeting en kennisuitwisseling tussen organisaties mogelijk door • • • • •
De organisatie van een jaarlijkse vrijwilligersbeurs waar informatie over ontwikkelingen en projecten wordt uitgewisseld en organisaties zichzelf kunnen presenteren. Het organiseren van twee themabijeenkomsten per jaar war specifieke onderwerpen zoals wet/en regelgeving, jongerenmarketing, vergrijzing aan de orde komen. Het bieden van een chat en forummogelijkheid op de provinciale website voor vrijwilligers. Het verstrekken van informatie over vernieuwende projecten op de provinciale website voor vrijwilligerswerk Het subsidiëren van ontmoeting tussen vrijwilligersorganisaties van de verschillende eilanden, bezoekprogramma, door middel van een specifieke subsidieregeling.
4.4 Vergroten van de vrijwillige inzet onder jongeren Het kan niet vaak genoeg worden benadrukt dat vrijwillige inzet van jongeren onder druk staat en dat en actieve houding van alle betrokken partner essentieel is. Jongeren zij de toekomst van het vrijwilligerswerk. We gaan de vrijwillige inzet van jongeren vergroten door • • • •
Het subsidiëren van projecten gericht op de opvang van jongeren in het kader van maatschappelijke stages binnen vrijwilligersorganisaties. meer bekendheid te geven aan (mogelijkheden van) vrijwilligerswerk, in ieder geval via het onderwijs (in de vorm van maatschappelijke stages, …) en via een provinciale website voor vrijwilligers en de provinciale jongerenwebsite www.jouwzeeland.nl; het bieden van deskundigheidsbevordering aan vrijwilligers en hun organisaties op het terrein van vernieuwing in het vrijwilligerwerk en jongerenmarketing; Het introduceren en uitvoeren van vernieuwende projecten gericht op het aantrekken van jonge vrijwilligers. In 2007 en 2008 zal uitvoering worden gegeven aan o Het project the International Award for Young People dat is gericht op maatschappelijk participatie van jongeren via de scholen o Het project WhozNext dat is gericht op het opleiden van jong bestuurlijk kader binnen sportverenigingen o Project NJoy dat gericht is op actieve jongerenmarketing door vrijwilligersorganisaties.
5. PROVINCIALE BELEIDSINSTRUMENTEN Voor de uitvoering van het provinciaal beleid beschikt de provincie over een aantal instrumenten. De provincie heeft geen wettelijke taak op het terrein van vrijwilligerswerk maar vervult wel een rol op het terrein van ondersteuning, kennisuitwisseling, promotie en vernieuwing en kan, gezien de schaal waarop ze actief is, relevante partijen bij elkaar brengen. Een groot deel van bovengenoemde activiteiten wordt vertaald in prestatieafspraken die met de provinciale steunfuncties zoals Scoop, SportZeeland en de SCEZ worden gemaakt. Voor de opzet van de provinciale helpdesk en de provinciale website is door Scoop, in opdracht van de provincie een Plan van Aanpak ontwikkeld, waarin de afspraken tussen de provincie en Scoop zijn vastgelegd.Voor ondersteuning van vrijwilligers op het terrein van sport en cultureel erfgoed zij met SportZeeland en met de SCEZ prestatieafspraken gemaakt waarin de opzet van een provinciale helpdesk is vastgelegd. Daarnaast is in de beleidsprogrammering Sociale Zorg het programma Vernieuwing in het vrijwilligerswerk opgenomen. Het programma biedt een gericht subsidiëringinstrument voor de financiële ondersteuning van vernieuwende projecten, deskundigheidsbevordering van bestuurlijk kader en de inrichting van lokale steunpunten voor vrijwilligerswerk.
-6-
