Plan van aanpak zwerfafval 1
Inleiding
Niemand wil wonen, werken of recreëren in een vervuilde leefomgeving. Zwerfafval ontstaat niet vanzelf! Met zijn allen zijn we verantwoordelijk. In 2001 is door de gemeente Heusden een klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Uit het klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat voor de burgers zwerfafval ergernis nummer 1 is. Het doel van de bestrijding van zwerfafval is niet alleen een verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte maar ook vergroting van het draagvlak en de betrokkenheid bij burgers. Belangrijk is een actief lokaal zwerfafvalbeleid, waarin de gemeente onder andere voorlichting geeft en wijst op de verantwoordelijkheid van de inwoners, het zwerfafval opruimt en handhaaft. Dit plan geeft aan hoe de gemeente dit wil gaan doen. 1.1
Landelijk kader: Convenant Verpakkingen III deelconvenant zwerfafval
Doel van dit deelconvenant is het realiseren van een schone en aantrekkelijke leefomgeving. De gedachte achter dit deelconvenant is dat dit het beste bereikt kan worden door samenwerking van gemeenten, rijksoverheid en bedrijfsleven. De maatregelen die de Rijksoverheid zal nemen zijn met name gericht op het voeren van een voorwaardenscheppend beleid voor het bestrijden en het verminderen van zwerfafval. De inspanning van de VNG betreft het aantoonbaar stimuleren van gemeenten tot het leveren van een bijdrage aan de bestrijding en vermindering van zwerfafval. Tevens zullen gemeenten worden gestimuleerd om afspraken te maken met het bedrijfsleven over maatregelen om zwerfafval te bestrijden en te verminderen. Het bedrijfsleven neemt maatregelen die betrekking hebben op voorlichting, educatie, beheer en voorzieningen. De maatregelen zullen grotendeels worden uitgevoerd door de Stichting Nederland Schoon, in opdracht van SVM PACT (het bedrijfsleven). In het deelconvenant zwerfafval staan de volgende definities genoemd met betrekking tot zwerfafval, blikjes en flesjes en overig zwerfafval. Zwerfafval: afval dat door mensen bewust of onbewust is weggegooid of achtergelaten op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn of door indirect toedoen of nalatigheid van mensen op die plaatsen is terechtgekomen (met een volume van maximaal 1 vuilniszak). Dit kan worden onderverdeeld in: Blikjes en flesjes: drankverpakkingen gemaakt van aluminium, staal, glas, kunststof of een combinatie hiervan, met een volume kleiner dan een liter Overig zwerfafval: is afval wat niet bestaat uit blikjes en flesjes “Illegale dumpingen” vallen niet onder de definitie zwerfafval. De verwachting van het deelconvenant zwerfafval is dat de afspraken over zwerfafval indirect een positief effect hebben op de bestrijding en vermindering van illegale afvaldumpingen.
1 van 6
De doelstelling van het Convenant verpakkingen III deelconvenant zwerfafval is het terugbrengen van de hoeveelheid zwerfafval in het algemeen. Het bedrijfsleven draagt zorg en is verplicht om zich aantoonbaar in te spannen zodat uiterlijk in het jaar 2005 de hoeveelheid blikjes en flesjes in het zwerfafval met ten minste 80% zijn afgenomen. Daartoe zal het bedrijfsleven in samenwerking met de relevante partijen afspraken maken. Bij de genoemde afname van blikjes en flesjes in het zwerfafval wordt uitgegaan van de 50 miljoen blikjes en flesjes in het zwerfafval zoals berekend in september 2001 in het onderzoek” Inzamel- en beloningssystemen ter vermindering van zwerfafval”. De rijksoverheid, de VNG en het bedrijfsleven dragen er zorg voor dat door een gezamenlijke inspanning uiterlijk in het jaar 2005 het overige zwerfafval met tenminste 45% ten opzichte van het jaar 2002 is verminderd. Als uit de evaluatie in 2005 blijkt dat de doelstellingen niet worden gehaald, zullen de Rijksoverheid, de VNG en het bedrijfsleven met elkaar in overleg moeten treden. 1.2 Gemeentelijk kader: Algemeen Plaatselijke Verordening In de APV onder afdeling 4 Bodem-, weg-, en milieuverontreiniging staan diverse artikelen (4.4.1 tot en met 4.4.8) die betrekking hebben op het voorkomen van zwerfafval. Op grond hiervan kunnen inwoners en bedrijven (zover voor bedrijven geen op de Wet milieubeheer gebaseerde voorschriften van toepassingen zijn) aangesproken worden. 2
Doelstelling plan van aanpak zwerfafval
Uit het convenant volgt dat het overige zwerfafval moet worden teruggedrongen met 45% in het jaar 2005 ten opzichte van het jaar 2002. Het plan geeft aan op welke manier zwerfafval binnen de gemeente wordt teruggedrongen. Het geeft inzicht in de benodigde communicatie en middelen om het zwerfafval terug te dringen. Om een gewenste leefomgeving te houden, ook na 2005, moet bestrijding van zwerfafval continu onder de aandacht blijven. 3
Beschrijving huidige situatie
De grootste bulk zwerfafval ontstaat door de mentaliteit van mensen. Weersinvloeden hebben effect op de locatie waar zwerfafval ontstaat en verdwijnt bijvoorbeeld door verteren, verwaaien en wegspoelen maar ook door het recreëren van personen. Per seconden kunnen hoeveelheden zwerfafval verschillen door meteo-omstandigheden en seizoensinvloeden. De buitendienst, de opsporingsambtenaar en de hondenwachter van de gemeente signaleren en/of ruimen op diverse manieren tijdens de dagelijkse activiteiten een deel van het zwerfafval op. Binnen de gemeente vindt participatie plaats van enkele bedrijven, diverse scholen die meewerken aan de 2 jaarlijkse zwerfafvalactie en een aantal verenigingen. De middelen die de buitendienst in de huidige situatie gebruikt om zwerfafval te ruimen zijn 2 veegwagens met bemensing, 1 laadauto met bemensing die de prullenbakken leegt inclusief het zwerfafval rondom de vuilnisbak en gedurende het onderhoud van de
2 van 6
plantsoenen wordt het locale zwerfafval verwijderd. Bij een melding over zwerfafval of dumping draagt de gemeente er zorg voor dat de locatie wordt opgeschoond. De hoeveelheid zwerfafval die ontstaat en opgeruimd wordt, wordt momenteel niet geregistreerd. 4
Effectmeting
De hoeveelheid zwerfvuil moet worden geïnventariseerd en vervolgens moet het effect van maatregelen worden bepaald. De volgende twee methodes gaan gebruikt worden om dat te doen. Methode 1: Volumebepaling Men bepaalt hoeveel zwerfafval er in een bepaalde periode wordt opgehaald door middel van volumebepaling. Hierbij wordt een schatting gemaakt hoeveel zwerfafval er in een bepaalde periode binnen de gemeente wordt opgeruimd. Methode 2: registreren van meldingen over zwerfafval Door telling van het aantal meldingen, van medewerkers of burgers, wordt inzicht verkregen in de hoeveelheid zwerfafval. Het schouwen (het constateringen van zwerfafval ‘in het veld’) is hiertoe een belangrijk middel. Na inventarisatie van de zwerfafvallocaties worden zgn. hotspotlocaties aangewezen. De benoeming van een hotspotlocatie kan afhangen van de inventarisatie, de hoeveelheid, de frequentie waarmee de locatie wordt bevuild of de ligging van de locatie (zichtlocatie) waar het zwerfafval zich bevindt. Indien een hotspotlocatie snel wordt schoongemaakt en gehouden kan men spreken over een Quick Win. 5
Doelgroepen
De gemeente Heusden conformeert zich aan de definitie uit het deelconvenant zwerfafval. Voor uitwerking van de stimulerende aanpak is onderscheid gemaakt tussen de volgende doelgroepen: bedrijven, inwoners, verenigingen en scholen. Bedrijven: Onder bedrijven vallen alle werkgevers en werknemers binnen de gemeente Heusden. Met het convenant zwerfafval zijn zij verplicht om mee te werken aan het bestrijden van zwerfvuil veroorzaakt door hun organisatie. Een groot aantal bedrijven is aangesloten bij een bedrijfsvereniging, een brancheorganisatie, een winkeliersvereniging e.d. Benadering van de bedrijven zal via de organisatie of vereniging plaatsvinden. Inwoners: Inwoners van Heusden worden via de plaatselijke pers benaderd. Daarnaast zal via dorps- en buurtverenigingen aandacht worden gevraagd voor de zwerfafval problematiek. Er zullen schoonmaakacties worden georganiseerd, gevolgd door schoonhoudacties
3 van 6
Verenigingen: Bij verenigingen komen diverse mensen samen om een activiteit te ondernemen. Door bij de verenigingen het ontstaan van zwerfafval onder de aandacht te brengen kan zwerfafval worden bestreden. Daarnaast worden verenigingen verzocht om mee te werken aan een schoonmaakactie en tot het afsluiten van een convenant. Scholen: Bij scholen en opleidingen vindt educatie plaats. Door gedurende de educatie te wijzen op de verantwoordelijkheid en de mentaliteit van mensen voor het ontstaan van zwerfafval zal een bewustwording ontstaan. Daarnaast kunnen met scholen acties worden georganiseerd om zwerfafval op te ruimen. 6.
Maatregelen
De gemeentelijke maatregelen om het zwerfafvalprobleem aan te pakken zijn de volgende: - inventarisatie - voorlichting - opruimen - doelgroepbenadering - handhaving De inventarisatie van de zwerfafvallocaties vindt plaats door middel van de twee bovengenoemde methodes: volumebepaling en meldingenregistratie. Hotspotlocaties worden zo snel mogelijk opgeschoond. De aanpak is gericht op voorlichting, verantwoordelijkheid en voorzieningen voor en door inwoners, bedrijven, verenigingen en de gemeente. Via de infopagina van de Heusdense Courant en diverse persberichten zal voorlichting worden gegeven over de problematiek rondom het zwerfafval met een frequentie van eens per maand. De gemeente levert via de WML extra inzet van menskracht ondersteund met een auto waardoor het zwerfafval handmatig wordt verwijderd. In 2003 zal meer menskracht worden ingezet dan in de daaropvolgende jaren omdat in 2003 de hotspots aangepakt dienen te worden. Om iedereen binnen de gemeente te benaderen wordt gebruik gemaakt van een doelgroepenbenadering: van de doelgroepen, scholen, verenigingen, inwoners, recreanten en bedrijven, worden inspanningen verwacht om zwerfafval te voorkomen. Het probleem zwerfafval moet bij iedereen tussen de oren komen en blijven. Om dit te bewerkstelligen wordt er een projectgroep opgericht die bestaat uit diverse disciplines (bestuursondersteuning, bouwen en wonen, milieu, educatie en welzijn) van de organisatie mogelijk met aanvulling van externen, zoals politie. De diverse doelgroepen worden benaderd via de projectgroepdeelnemers. De projectgroep zal zwerfafvalacties opzetten en zal convenanten afsluiten met de beoogde doelgroepen. Om acties goed te laten verlopen is voorbereidingstijd nodig van diverse afdelingen. De eerste acties zullen naar verwachting in 2004 plaatsvinden. De handhaving op zwerfafval zal vooralsnog op het huidige niveau worden voortgezet.
4 van 6
7
Begroting
De begroting is globaal van karakter. In de begroting wordt onderscheid gemaakt tussen personele inzet van huidige bezetting en tussen extern in te huren of te kopen personeel, materieel of ondersteunend materieel. De personele inzet zal gericht zijn op voorlichting van de doelgroepen, het organiseren van acties, het sluiten van een convenant met de diverse doelgroepen en het bewaken van de voortgang van het plan. In 2003 zal de personele inzet met name plaatsvinden door de afdeling milieu. Er zal een inventarisatie van hotspotlocaties binnen de gemeente worden gemaakt. Ook zal worden gestart met de voorbereidingen voor het opzetten van een projectgroep en met voorbereidingen voor het starten van acties. De voor 2004 geraamde personele uren zijn weergegeven in tabel 1. Tabel 1: uren personele inzet van diverse afdelingen vanaf 2004 Afdeling Uren vanaf 2004 Milieu 284 Buitendienst 204 Bestuursondersteuning 12 Bouw en wonen 36 Educatie en welzijn 84 Totale inzet 620 Opmerking: In de personele bezetting van de afdelingen zal vanaf 2004 tijd moeten worden gereserveerd om te besteden aan het plan van aanpak zwerfafval. Via het tijdverantwoordingssysteem zullen de aan het plan bestede uren worden gevolgd. Om het plan van aanpak uit te voeren zijn kosten geraamd die zijn weergegeven in tabel 2. Tabel 2: kosten overzicht Actie Kosten 2003 in euro’s (vanaf 1 juli) 2 auto’s huren + 2 31.842,30 mankrachten Extra mankracht 9.531,75 Voorlichting, actie, 8.319,00 presentatie materiaal Totaal inclusief 50.000,-onvoorzien
Actie 1 auto huren + mankracht 0,5 extra mankracht Voorlichting, actie
Jaarlijkse kosten vanaf 2004 in euro’s 31.842,30 9.531,75 7.638,00 50.000,--
Aan de raad zal worden gevraagd hiervoor een jaarlijks budget beschikbaar te stellen.
5 van 6
Om te komen tot een gewenst resultaat van een vermindering van de hoeveelheid zwerfafval kan globaal het volgende tijdpad worden aangegeven. In 2003: • inventarisatie van zwerfafvallocaties door milieu en de buitendienst • extra personele inzet ten behoeve van het opruimen van hotspotlocaties en zwerfafval • voorbereiding treffen voor de projectgroep en de komende acties • Voorlichting via Heusdense Courant vanaf 2004 : • voortgang en kwaliteitscontrole zwerfafvallocaties door milieu • voortzetting personele inzet ten behoeve van het opruimen van zwerfafval. • projectgroep zorgt voor bereiken doelgroepen • voorlichting via Heusdense Courant en persberichten • voorbereiden en uitvoeren van zwerfafvalacties
6 van 6
