Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 01.02.2013, blz 1
Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ Versie: 1 Datum: 1 februari 2013 Stellers: drs Don Barents, diaken Kerk en Buurt Bethelkerk,
[email protected] en Henk Baars, afdelingsmanager Stek Stichting voor Stad en Kerk. Eind 2010 verscheen van de oecumenische Stuurgroep ‘Armoede in Diaconale Nederland’ het rapport ‘Armoede in Nederland 2010’ met de volgende opdracht aanbevelingen:
Aanleiding
“- Werk aan de bewustwording in kerken over het bestaan van armoede en de ingrijpende gevolgen hiervan voor directbetrokkenen. Benut het potentieel van netwerken binnen kerken om armoede te signaleren. Stimuleer structurele toerusting, onderlinge samenwerking en goede communicatie tussen diakenen, bezoekmedewerkers, predikanten, pastores, etc. - Ontwikkel een visie op het bestaan en de toename van armoede in Nederland, samen met andere kerken en werk samen met het netwerk van burgerlijke overheid, maatschappelijke organisaties en directbetrokkenen aan concrete plannen voor een armoedevrije samenleving , o.a. door het opstellen van een lokale sociale agenda. - Intensiveer de contacten met de lokale overheid om te pleiten voor een sociaal armoedebeleid, waarin de lasten van komende lokale bezuinigingen niet terecht komen bij groepen, die financieel kwetsbaar zijn.”. De Landelijke Diaconale Dag 2010 met het motto ‘Afschrijven of meetellen’ mobiliseerde diakenen zich in te zetten voor effectieve armoedebestrijding. Ook de Landelijke Diaconale Dagen 2011 en 2012 drukten zich in dezelfde termen uit en constateerden een grotere noodzaak tot actie in verband met het toenemen van het armoedeprobleem door ingrijpende bezuinigingen (ook) aan de onderkant van de maatschappij. Onderzoek (2011) toont aan, dat gemiddeld 13,1% (= één op de 8 huishoudens in Loosduinen een inkomen van < 110% van het wettelijk sociaal minimum heeft. Dit zijn de minimahuishoudens. Toppers zijn de wijken Nieuw Waldeck (21,3%) en Noten/Tuinenbuurt (21,0%) Voor de huidige Ooievaarspasgrens (130%) is het Loosduins percentage 17,5% Circa een kwart van de minimahuishoudens is met kinderen. Bron: Armoedemonitor 2012 met metingen in 2011. Huishoudens met ernstige schuldenproblemen komen voor een deel voor onder die minimahuishoudens, maar ook voor een belangrijk deel niet. Die “nieuwe armoede”groep neemt verontrustend toe. Sociaal isolement (eenzaamheid) is vaak een gevolg van armoede. De niet gewenste eenzaamheid is ook in Loosduinen aanwezig. Vanuit de welzijnsorganisaties Boog en VÓÓR Welzijn en vanuit Loosduinse kerken komen berichten binnen van (toename) van armoede in Loosduinen. In de vergadering van 12 april 2011 van de Projectgroep Welzijn en Beheer van de Commissie Loosduinen is de armoede in Loosduinen erkend en is besloten voor een integrale aanpak van armoedebestrijding in Loosduinen. In het stadsdeel Segbroek is het in 2008 gestarte succesvolle pilot project ‘Segbroek maakt werk van armoede’ geïmplementeerd en actief. Dat project werd toen wel gefinancierd door de Gemeente Den Haag als gevolg van het toenmalige ruimhartige armoedebeleid. Een voorbereidingsteam (VT) bestaande uit vertegenwoordigers van Boog, VÓÓR Welzijn, Stek en de Bethelkerk Loosduinen hebben met de ervaring van het armoedeproject in Segbroek een Plan van Aanpak (PvA) voor verbetering van de armoedebestrijding opgesteld Via het Stadsdeelkantoor Loosduinen en via ‘Den Haag op Maat’ van de ‘Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten’ (DSZW) van de Gemeente Den Haag heeft DSZW zich positief uitgelaten over dit projectvoorstel, maar kan vanwege de huidige bezuinigingen niet de opdrachtgever zijn, maar wil wel qua kennis en inzet en beperkte doelgerichte financiering samenwerken met een externe opdrachtgever in de projectorganisatie. Met 4 alarmbijeenkomsten van het VT is een (informeel) netwerk van betrokkenen (armoede en actuele bestrijding daarvan) aan het ontstaan. Dit netwerk AANVAL vormt het hart of de motor van het project.
Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 01.02.2013, blz 2
Doelstelling
Beoogde resultaten
Doelgroep Scope (reikwijdte)
Het zichtbaar maken van de armoede in het stadsdeel Loosduinen en het met een gezamenlijke inzet van bewoners(organisaties), kerken, zelforganisaties, hulp- en dienstverleners en DSZW effectief en efficiënt bestrijden van de armoede door: -. het in kaart brengen van de ArmoedeBestrijdingketen (AB-keten), die begint bij het signaleren en via voorlichting en hulpverlening eindigt bij de nazorg, . het in kaart brengen van risicogroepen van inwoners, die onder de armoedegrens leven, -. het inventariseren van het bestaande aanbod van inkomensondersteuning, welzijn en zorg en andere armoedebestrijdingactiviteiten, -. het inventariseren van het huidige teamwerk in de AB-keten door de maatschappelijke uitvoerders -. het faciliteren en borgen (en evalueren) van de werkwijze binnen de betrokken organisaties en instanties in het stadsdeel. a. een sociale kaart van het bestaande aanbod van inkomensondersteuning, zorg, welzijn en andere armoedebestrijdingactiviteiten, b. een set van signaleringsmethoden voor het gericht opsporen van armoede en sociaal isolement, c. een lijst van risicofactoren voor armoede en ongewenst isolement, d. een effectieve werkwijze voor het benaderen van mensen onder de armoedegrens en het actief begeleiden naar het bestaande aanbod van inkomensondersteuning, zorg, welzijn en andere armoedebestrijdingactiviteiten, e. schuldhulpverlening in kaart brengen en zo mogelijk de uitvoering verbeteren via bijvoorbeeld het actieve pilotproject ‘Van de bank af’ van Stek, of ‘SchuldHulpMaatje’ van Kerk in Actie. f. Het maatschappelijke effect van armoedeaanpak significant verbeteren in preventie, signalering,voorlichting, begeleiding, uitvoering en nazorg. g. Bezien welke (bestaande) voorzieningen (eventueel verbeterd) nodig zijn om armoede effectiever te bestrijden. Gedacht wordt daarbij aan ‘Rijk in je Wijk’, ‘Van de bank af’, Voedselbank, Kledingbank, ruilbeurzen en weggeefwinkels. De inwoners van het stadsdeel Loosduinen, die over onvoldoende inkomen, middelen en kennis beschikken om volwaardig mee te doen in de maatschappij. Er is sprake van armoede wanneer de (1) materiële - , (2) sociale - en (3) culturele middelen dusdanig beperkt zijn, dat men is uitgesloten van een levensstandaard die als minimaal aanvaardbaar wordt beschouwd in de samenleving, waarin men leeft. Bron: Europese Unie. De Gemeente Den Haag hanteert armoedegrenzen uitgaande van het (wettelijk) sociaal minimum zoals per jaar wordt bepaald door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Deze grenzen zijn 105%-, 110%- en 130%, die achtereenvolgens minder recht op de instrumenten hebben. Als armoedegrens wordt in dit PvA de 110% grens (minimahuishouden) gebruikt. Een armoedegrens is maar betrekkelijk, want ook andere huishoudens kunnen vanwege hen niet- of hen verminderd aan te rekenen omstandigheden in de problemen zijn gekomen. Denk aan o.a. de werkende armen. Een doelgroep, die vanwege o.a. de tijdelijkheid van hun banen totaal te weinig verdient binnen een jaar Dit project beoogt mensen te ondersteunen en te activeren, zodat zij (weer) financieel zelfredzaam kunnen worden en daardoor volwaardig weer kunnen deelnemen aan de samenleving.
Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 01.02.2013, blz 3
Kritische succesfactoren
Partners
-. De erkenning van het stadsdeel Loosduinen, dat er armoede heerst in Loosduinen. In de vergadering van 12 april 2011 van de Projectgroep Welzijn & Beheer van de Commissie Loosduinen is die erkenning uitgesproken. -. De ambitie van alle sociale partners, die bij dit project betrokken zijn om in hun organisatie en als partner in teamverband voor effectieve armoedebestrijding te gaan. In genoemde vergadering is als begin van een verbetertraject uitgesproken, dat Loosduinen de armoede gaat aanpakken. -. Ook voor snelle successen te gaan in de desbetreffende aanpak. -. Een actief Diaconaal Armoede Platform Loosduinen -. De sociale raadslieden bij het stadsdeelkantoor en de bewonersorganisaties actueel erbij betrekken en ervaringen uitwisselen. -. Maatschappelijke instellingen als scholen, dokterspraktijken, politie en kerken actueel erbij betrekken en daarmee ervaringen uitwisselen. -. Publicitair in de aandacht zijn en blijven. -. Gebruikmaken van de ervaringen elders, zoals van ‘Segbroek maakt werk van armoede’. Als partners zien we nu: Armoedebetrokkenen Artsen Boog Commissie Loosduinen (CL) Gemeente Den Haag/Stadsdeelkantoor Loosduinen Gemeente Den Haag/DSZW/DHOM Kerken in Loosduinen Ondernemers Politie Scholen STEK met “Kom van de bank af” = SchuldHulpMaatje, Rijk in je Wijk Voedselbank Loosduinen VÓÓR Welzijn Wijkberaden/buurtorganisaties Woningcorporaties Zorginstellingen. Naar behoefte kunnen partners gevraagd worden zitting te nemen in een adviesgroep. Deze adviesgroep zal de projectleider gevraagd en ongevraagd adviseren.
Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 01.02.2013, blz 4
Projectstructuur en werkwijze
De focus is tweeërlei A. Verbetering van de keten van de armoedebestrijding B. Aanvulling van het voorzieningenniveau 1. De opdrachtgever is het College van Diakenen van de Protestantse Gemeente ’s Gravengage (Diaconie PGG). De projectleider dient kennis en ervaring te hebben op dit maatschappelijk gebied en in staat te zijn een projectteam bestaande uit maatschappelijke en ambtelijke deskundigen te leiden. Gedacht wordt aan een HBO opgeleide diaconaal opbouwwerker, of een HBO maatschappelijk opgeleide projectmanager. De projectleider rapporteert rechtstreeks aan de stuurgroep. 2. De projectorganisatie bestaat uit een stuurgroep en een projectteam. In de stuurgroep vinden we vertegenwoordigers van de financiers Diaconie PGG, Den Haag DSZW, Den Haag Stadsdeelkantoor Loosduinen en Stek. De Diaconie PGG levert de voorzitter. Deze stuurgroep functioneert in overleg en afstemming uitgaande van de doelstelling van het project. Zo nodig is bij staken de stem van de voorzitter doorslaggevend. De projectleider ervaart deze stuurgroep als niet storend, maar als oplettend ondersteunend en positief reagerend in het projecttraject op voorstellen van de projectleider. De projectleider, de adviseurs van Boog en VÓÓR Welzijn en toegezegde ambtelijke steun bepaalt minimaal het projectteam 3. Het bestaande netwerk Actief Alarm Netwerk voor Arm Loosduinen (AANVAL) is al sterk, maar nog te verbeteren en is essentieel in de opbouw van de Armoedebestrijdingketen. AANVAL kan ook goed als adviesgroep functioneren. 4.. Naar behoefte worden voor de ontwikkeling en uitvoering van projectonderdelen door de projectleider werkgroepen geformeerd met deelnemers van de meest betrokken organisaties en gemeentelijke diensten. Te denken valt ook aan de inschakeling van stagiaires van de Haagse Hogeschool voor een onderzoeksopdracht. De werkgroepen zijn verantwoordelijk voor de oplevering van de beoogde producten en resultaten. 5. De werkzaamheden van het projectteam worden uit het budget van de Diaconie PGG en zoveel mogelijk uit de bestaande DSZW- en Welzijnbudgetten (Activiteitenprogramma Loosduinen) gefinancierd. Waar nodig stelt de projectleider aanvullende begrotingen op en legt deze voor aan de stuurgroep. 6.. De verschillende producten worden zoveel mogelijk reeds gedurende het project geïmplementeerd. Teneinde verbeteringen te kunnen constateren zorgt de projectleider voor een monitorsysteem met een adequate set van kengetallen en geeft hij met deze kengetallen bij aanvang de startwaarden (= nulmeting) aan. Periodiek rapporteert hij met vermelding van kengetallen op dat moment en de verwachtingen daarna. 7.. De projectleider is verantwoordelijk voor de samenhang binnen het project en ziet toe op een harmonieus en resultaatgericht verloop van het project. De diaconieën van de Loosduinse protestantse kerken verlenen werken ontmoetingsfaciliteiten en zo nodig vergadermogelijkheden. 8.. Naast het leiden van het ketenverbeterproject is het van essentieel belang, dat de projectleider een verkenning in het veld doet, die gelijk op kan lopen met het verbetertraject, Via de presentiemethode komt de projectleider de achtergrond (bijv. historie, oorzaken) van de werkelijkheid te weten. De werkelijkheid, die dikwijls onbewust door professionals anders wordt weergegeven of afgeschermd. Uit de presentieaanpak kunnen onverwachte initiatieven opbloeien, die niet in een projectplan voorspeld kunnen worden. Uit ervaring blijkt, dat die vooral liggen op het gebied van empowerment. Het Rijk in je Wijkproject is daar een goed voorbeeld van. 9.. De projectleider stemt in met dit Plan van Aanpak. In het projettraject kunnen er goede redenen zijn om het PvA aan te passen. Een goed onderbouwd voorstel is daarbij essentieel. De instemming van de stuurgroep voor de wijziging is noodzakelijk.
Plan van Aanpak ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 01.02.2013, blz 5
Planning
Diaconie PGG, Den Haag DSZW, Den Haag Stadsdeelkantoor Loosduinen en Stek participeren in dit armoedeproject voor Loosduinen met de planning: 1 mnd Inwerken en eerste verkenning projectleider. 2 mndn
Projectteam ingericht.
5 mndn
Voortgezette verkenning, veldwerk, literatuuronderzoek, nulmeting en afstemming partners.
9 mndn
Via (eventueel geïmplementeerde) tussenresultaten naar de 1ste eindrapportage via de stuurgroep naar de participanten.
13 mndn
2-de en laatste eindrapportage via de stuurgroep naar de participanten.
14 mndn
Werkwijze voor de Gemeente Den Haag en met de partners totaal geïmplementeerd in Loosduinen.
18 mndn Einde projectfase. Al naar gelang de projectgang ruimte biedt, continuering van empowerend en samenbindend werk. Armoede wordt niet alleen met geld bestreden. De stuurgroep ziet toe en stuurt zo nodig.
Evaluatie Communicatie en PR
Uitvoerder Financiën
Aanvullende opmerkingen
Minimaal halfjaarlijks rapporteert de projectleider aan het stuurteam over het functioneren van de armoedebestrijdingketen (zie Doelstelling) tot zover. Door middel van een E- communicatienetwerk informeert het projectteam met een periodieke “Stand van Zaken” de betrokkenen. De werkgroepen en het netwerk AANVAL rapporteren met korte verslagen naar het projectteam. De projectleider rapporteert minimaal halfjaarlijks naar de stuurgroep. De projectleider verzorgt de persberichten naar de Loosduinse en de Haagse media via de stuurgroep. De stuurgroep verzorgt in relatie met de DSZW de contacten met B & W en de Gemeenteraad. De uitvoerder/werkgever is de Stichting voor Stad en Kerk (STEK) Over 18 maanden vanaf start project is de begroting voor A en B: Lasten ( € ) Baten ( € ) Personeel Advies Huisvesting Activiteiten Vrijwilligers
75.500 8.000 0 7.500 4.500
Diaconie PGG Den Haag DSZW Den Haag Loosduinen
80.000 7.500 8.000
Totaal
95.500
Totaal
95.500
Inzet van beperkte DSZW capaciteit valt onder het ter beschikking stellen van haar kennis en ervaring en zal naar mag worden aangenomen, door de Gemeente Den Haag niet als indirecte kosten in rekening worden gebracht.
Verondersteld wordt, dat tijdens de implementatiefase de gemeente die onderdelen uitvoert, waarmee tijdens de projectfase is ingestemd.
Einde PvA ‘Loosduinen maakt werk van armoede’ versie 1 dd 1 februari 2013