Pitchcatalogus. Actieve ledendag

Pitchcatalogus Actieve ledendag 6 juni 2015

Inhoud

Pagina

1 Landelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 1.1 Introductiecursus humanisme en de levenskunstcursussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 1.2 Lezing+ Opvoeden/ Bildung met Stine Jensen en een band. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.3 Publieksactiviteit Islam en vrijheid van denken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2 Afdelingen/extern. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1

11

Stil de tijd, Zin op …dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.2 Alles is gezegd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.3

Een luisterend oor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2.4 Lezing+ De Duvel is oud. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 2.5

Cursus Kopstukken van humanisme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

2.6

Cursus Humanisme en politiek, cursus Spinoza en vaderlandse humanisten . . . . . . . . . . . . . 18

2.7

Voordracht over Piet Spigt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

2.8

Cursus Duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3

Sprekerslijst & Socrates hoogleraren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4 Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3

4

1 L  andelijk

5

6

1.1 Introductiecursus humanisme, en de levenskunstcursussen Pitcher | Silvia Benschop, docent van het Humanistisch Verbond

Omschrijving Het Humanistisch Verbond heeft drie cursussen ontwikkeld. De Introductiecursus humanisme, en de levenskunstcursussen Klassieke levenskunst en Moderne levenskunst. Het afgelopen jaar hebben we de twee levenskunstcursussen verbeterd en hebben we bijbehorende readers samengesteld. De Introductiecursus bestaat uit vier avonden, waarin de vraag centraal staat: Wat vind ik waardevol? De bijeenkomsten zijn interactief en geven een beeld van de rijkdom van het humanisme. De humanistische traditie komt tot leven door inleidingen, presentaties, filmpjes en teksten. Denkers van Socrates tot Foucault komen aan de orde. De levenskunstcursussen zijn verdiepende cursussen, die mooi aansluiten op de Introductiecursus, maar ze kunnen ook prima apart geprogrammeerd worden. In de levenkunstcursussen gaat het om de vraag hoe je je leven zelf vormgeeft en welke denkers daarbij een goede bron van inspiratie zijn. Naast deze cursussen, proberen we elk jaar een cursus te programmeren met een wisselend thema.

Deelnemersprijzen Introductiecursus: HV-leden € 65,-, niet-leden € 95,Levenskunstcursussen: HV-leden € 95,- niet-leden € 125,-

Kwaliteitseisen Het landelijk bureau bewaakt de kwaliteit van de cursussen en het materiaal zorgvuldig, op basis van evaluaties van de deelnemers en de bevindingen van onze docenten. Het landelijk bureau selecteert de docenten en onderhoudt contact met hen.

Taken die de afdeling (wanneer zij dit wil) op zich kan nemen: • Zoeken/vastleggen van een geschikte locatie • Contacten met de docent • Regionale publiciteit • Gastheer-, gastvrouwschap. In nauw overleg met degene die vanuit het landelijk bureau de cursussen ondersteunt, maakt u afspraken worden over de communicatie met leden voorafgaand aan de cursus, mogelijkheden voor ontvangst en het beantwoorden van allerlei vragen.

De locatie en sfeer zijn zeer bepalend voor de beleving van een deelnemer. Omdat een cursus als deze ook bedoeld is voor leden en niet leden aan te spreken besteden we veel aandacht aan een aantrekkelijke en sfeervolle locatie. Daarnaast moet de locatie gemakkelijk toegankelijk zijn en natuurlijk bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Organisatiekosten Inmiddels betaalt het landelijk bureau de meeste cursussen. Voor een kostencalculatie kunt u de Handleiding organiseren cursussen lezen, die u kunt vinden op humanistischverbond.nl, onder doe mee, organiseer mee.

Taakverdeling Bij de cursussen werken we samen met afdelingen, maar om een landelijke dekking te garanderen, organiseren en financieren we ook een aantal vanuit het landelijk bureau. De verantwoordelijkheid voor het behalen van onderstaande ‘targets’, de hoeveelheid cursussen die we in 2016 willen geven, ligt bij het landelijk bureau. Voor deze cursussen zal het landelijk bureau in ieder geval de volgende taken op zich nemen: • Aanmeldingen van deelnemers registreren • Financiële afhandeling / incasso cursusgelden • Landelijke marketing en communicatie • Verzending readers, via de docenten • Eindverantwoordelijk voor locatie, data en deelnemersprijzen • Verwerken van de evaluaties

Targets 2016 • 20 x Introductiecursus humanisme • 15 x levenskunstcursussen Periode Hele jaar door. Eindverantwoordelijke Landelijk bureau

Notities

7

1.2 Lezing+ Opvoeden/Bildung met Stine Jensen en een band Pitcher | Paulien Boogaard, landelijk bureau

Omschrijving De titel zegt het al. Een Lezing+ is meer dan alleen een lezing. De ‘plus’ staat voor een aanvullend, verdiepend onderdeel. Bij de Lezing+ serie Stil de tijd met filosofe en schrijfster Joke Hermsen (2014/2015, voor in totaal 1000 deelnemers) bestond de ‘plus’ uit het pianoconcert van Ivo Janssen. Vanwege de succesvolle formule van filosofie en muziek willen we in 2016 over het jaarthema Opvoeden/ Bildung een dergelijke Lezing+ programmeren. We gaan dit doen samen met Omroep Human en filosofe en schrijfster Stine Jensen. Stine is oa. betrokken bij Human programma Dus ik ben. Ze heeft ervaring met de magische combinatie van filosofie en muziek in een eerdere samenwerking met zanger Spinvis rond het thema privacy. In 2016 ontwikkelen we met Stine Jensen en nog te benaderen muzikant(en) een programma over de uitdagingen in opvoeding en Bildung. Wij zoeken afdelingen die mee willen doen. Uiteraard volgt er later meer informatie over de uitwerking van deze Lezing+. Kwaliteitseisen Aantrekkelijk locatie, met benodigde faciliteiten: • zaal met minimale capaciteit van 150 personen • benodigde technische faciliteiten (oa. groot scherm, geluidstechniek) • met auto en ov goed toegankelijk • bij voorkeur opname van aanbod in hun eigen programma van de locatie Deelnemersprijzen We denken aan: • Deelnemersprijs lid HV en Human € 10,00 • Deelnemersprijs niet lid € 15,00

Taakverdeling Bij de Lezing+ hopen we op een samenwerking met afdelingen. De verantwoordelijkheid voor het behalen van onderstaande targets ligt bij het landelijk bureau. Daarom zal het landelijk bureau in ieder geval de volgende taken op zich nemen: • Het landelijk bureau ism Human Omroep levert samen het inhoudelijke programma • Het landelijk bureau ism Human Omroep levert de hoofdspreker en onderhoudt contact met deze spreker over de opzet • Het landelijk bureau ism Human Omroep zoekt samen met de HV-afdeling naar een geschikt locatie • Het landelijk bureau ism Human Omroep ontwikkelt alle communicatiematerialen, zoals flyers, posters, advertentie en persberichten. Zij stelt samen met de afdeling een communicatieplan op, waarbij het landelijk bureau de landelijke pr verzorgt • Het landelijk bureau ontwerpt het draaiboek voor de Lezing+ en is betrokken bij de feitelijke organisatie van de dag Taken die de afdeling op zich kan nemen: • De uitvoering van de lokale en regionale publiciteit, waaronder verspreiding van pr-materialen • Gastheer – vrouwschap tijdens het evenement en betrokkenheid bij de feitelijke organisatie van de dag (inschatting: 6 lokale vrijwilligers) Target 2016 In 5 steden verdeeld over de 5 HV regio’s. Afzonderlijke target per Lezing+ • Minimaal 100-150 deelnemers per Lezing+ • Helft van de deelnemers zijn niet lid van Human of HV Periode Tweede helft 2016. Eindverantwoordelijke Landelijk bureau HV ism Human Omroep

Notities

8

1.3 Publieksactiviteit Islam en vrijheid van denken Pitcher | Maartje Liebregts, landelijk bureau

Omschrijving Nog niet zo lang geleden waren we er van overtuigd dat de wereld steeds verder zou seculariseren. We hadden geen rekening gehouden met ontwikkelingen in het Midden Oosten en de opkomst van, met name, de politieke Islam. De opmars van IS - en daarvoor de aanslagen door Al Quaida - maken veel mensen bezorgd. We hebben plotseling weer te maken met een religieuze oorlog, de Jihad. Deze agressieve variant van de islam roept niet alleen angst, maar ook vragen op. De herleving van een ‘oud’ maatschappijmodel - de theocratie - brengt ons eigen model - de democratie - weer in het volle licht. Maajid Nawaz ging in zijn Socrateslezing voor het HV (maart 2015) onder meer in op de vraag hoe we het democratische model aantrekkelijker kunnen maken, ook in het Midden Oosten. Hij spreekt over een ideeënstrijd, waarin verschillende visies op wereld, mens en politiek botsen. Natuurlijk is het belangrijk hier vanuit een humanistische visie over mee te praten. We organiseren publieksbijeenkomsten die een of meer van de onderstaande aspecten belichten, zie punt 1 t/m 3. Dit aanbod werken we eind 2015 verder uit, nadat we het ledenpanel hebben geraadpleegd en samen met moslimorganisaties. Mogelijke sprekers zijn: Abdelilah Ljamai, Johan Braeckman en Mohamed Ajouaou. 1. Informatie/kennisoverdracht  Hoe moeten we een beweging als IS duiden, en wat is de rol van de islam er in? Is de islam een gewelddadige religie of wordt zij misbruikt?

is ‘islamofobie’ een misbruikte term die religiekritiek en discriminatie onheus mengt? Humanisten vinden dat alle religies ideeën zijn, die we kunnen bevragen zonder de mens die het idee uitdraagt te bevragen, diens identiteit te ontkennen of te discrimineren. Kortom, humanisten maken onderscheid tussen religie en identiteit of afkomst. 3. Ondersteunen van atheïsten, humanisten en ex-moslims in binnen- en buitenland  Op verschillende plekken in het Midden Oosten en Noord Afrika proberen vrijdenkers, humanisten en atheïsten zich te organiseren en te verenigen, vaak tegen de klippen op en met gevaar voor eigen leven. Hoe kunnen we hen steunen? De islam is in Nederland een gevestigde religie. Wij hebben immers vrijheid van levensbeschouwing. Maar hoe zit het met individuen binnen de moslimgemeenschap die twijfelen, atheïst zijn geworden, kritische vragen stellen? In diverse landen bestaan commissies van ex-moslims, in Nederland vooralsnog niet of niet succesvol. Het HV kan het gesprek entameren, en ex-moslims ondersteunen in hun zoektocht? Kwaliteitseisen: Aantrekkelijk locatie, met benodigde faciliteiten: • Zaal met minimale capaciteit van 100 personen • Benodigde technische faciliteiten (oa. groot scherm, geluidstechniek) • Met auto en ov goed toegankelijk • Bij voorkeur opname van aanbod in hun eigen programma van de locatie

2. Open, nieuwsgierig gesprek over de islam  Hoe kunnen we oprecht, eerlijk en kritisch over de islam praten? Is kritiek op de islam ‘islamofobie’ of

Notities

9

1.3 Vervolg: Publieksactiviteit Islam en vrijheid van denken

Deelnemersprijzen We denken aan: • Deelnemersprijs leden van het Humanistisch Verbond € 7,50 - € 10,00 • Deelnemersprijs niet leden € 10,00 - € 15,00 Taakverdeling Bij deze activiteit willen we graag samenwerken met afdelingen. De verantwoordelijkheid voor het behalen van onderstaande targets ligt bij het landelijk bureau. Daarom zal het landelijk bureau in ieder geval de volgende taken op zich nemen: • Het landelijk bureau levert het inhoudelijke programma • Het landelijk bureau levert de hoofdspreker en onderhoudt contact met deze spreker over de opzet • Het landelijk bureau zoekt samen met de afdeling naar een geschikte locatie • Het landelijk bureau ontwikkelt alle communicatiematerialen, zoals flyers, posters, advertentie en persberichten. Zij stelt samen met de afdeling een communicatieplan op, waarbij het landelijk bureau

de landelijke pr verzorgt • Het landelijk bureau maakt het draaiboek voor deze activiteit en is betrokken bij de feitelijke organisatie van de dag Taken die de afdeling op zich neemt: • De uitvoering van de lokale en regionale publiciteit • Gastheer-/, gastvrouwschap tijdens het evenement en betrokkenheid bij de feitelijke organisatie van de dag (inschatting: 6 lokale vrijwilligers) Target 2016 In 5 steden verdeeld over de 5 regio’s. Afzonderlijke target per activiteit • Minimaal 100-150 deelnemers per activiteit • Minimaal 1/3 van de deelnemers is geen lid Periode Ambitie maart-juni 2016 Eindverantwoordelijke Landelijk bureau

Notities

10

2 A  fdelingen/ Extern

11

12

2.1 Stil de tijd, Zin op …dag * Serie van 3 bezinningsbijeenkomsten door humanistisch geestelijk begeleiders

Pitcher | Bas van der Sijde, humanistisch geestelijk begeleider Omschrijving Een serie van drie sfeervolle bijeenkomsten van een uur waarin een humanistisch geestelijk begeleider een filosofisch of maatschappelijk thema verdiept. Voor teksten gebruiken we de uitgave ‘In het licht van de wereldliteratuur’ . De afdeling bepaalt, samen met de humanistisch geestelijk begeleider, de thema’s van de bijeenkomsten en vormgeving ervan en maakt de keuze voor geschikte locatie en data. Het landelijk bureau adviseert daarbij.

voorbereiding, advies, het verwerken van feedback en contact met de professionele humanistisch geestelijk begeleiders. • s feervolle locatie met gelegenheid voor nagesprek met een drankje • goede apparatuur voor afspelen van muziek en/of beamer voor projectie van beelden

Open, laagdrempelig aanbod voor leden en niet-leden, voor iedereen die geïnteresseerd is in humanisme en filosofie en behoefte heeft aan verdiepende ontmoetingen met anderen.

Verantwoordelijkheid van de afdeling • De afdeling is zelf verantwoordelijk voor de organisatie van de serie • actieve publiciteit voor en communicatie over de bijeenkomsten • het vinden van en contact onderhouden met een geschikte locatie, • eventuele catering • s amenwerken met de uitvoerende humanistisch geestelijk begeleider

Met Stil de tijd willen we: • op een plezierige manier het humanistische gedachtegoed kenbaar en beleefbaar maken • bezinning en rustmomenten creëren in onze geseculariseerde samenleving • op een nieuwe manier samenwerken met afdelingen en humanistisch geestelijk begeleiders • tegemoet komen aan de wens van leden elkaar te ontmoeten Stil de tijd is dit jaar, 2015 een pilot, die we in november of december evalueren. In 2016 ondersteunen we de afdelingen die Stil de tijd zelf willen organiseren. Kwaliteitseisen • het landelijk bureau bewaakt de kwaliteit van de bijeenkomsten door actief bij te dragen aan de

Deelnemersprijzen Aan deelnemers kunnen na afloop vrijwillig een bijdrage geven.

Ondersteuning van het landelijk bureau Hoewel de afdelingen eindverantwoordelijk zijn, investeert het landelijk bureau in: • het format voor het programma en getrainde humanistisch geestelijk begeleiders • digitaal format voor flyer en persbericht (printen/ drukken en verspreiden doet de afdeling zelf) • een landingspagina en aandacht op website van het Humanistisch Verbond

* De titel Stil de tijd is ontleend aan het gelijknamige boek van de filosofe Joke Hermsen. Afhankelijk van de dag waarop de bijeenkomst plaatsvindt is de titel bijvoorbeeld: Stil de tijd, Zin op maandag

Notities

13

2.2 Alles is gezegd Pitcher | Hasse van Nunen, Een van de jongens

Omschrijving Alles is gezegd is een documentaire van 25 minuten die als aanzet kan dienen om verschillende onderwerpen binnen de zorg en mantelzorg bespreekbaar te maken. In de documentaire zien we Wim Tusveld, die al 18 jaar lijdt aan het Locked-in-syndroom waardoor hij niet meer kan praten en amper bewegen. Hij wordt al jaren fulltime verzorgd door zijn vrouw. Om hun moeder wat vrije tijd te gunnen, nemen de drie zoons Will, Edwin en Bram de verzorging van hun vader gedurende een weekend op zich. Voor het eerst sinds lange tijd zijn de vier mannen op elkaar aangewezen. Er komen vragen aan bod als: Hoe communiceer je met iemand die niet makkelijk terug kan communiceren? Hoe zorg je dat iemand die volledig afhankelijk is van zorg toch zijn gevoel van eigenwaarde en autonomie behoudt? Hoe bepaal je voor iemand anders of zijn of haar leven nog waardevol genoeg is om door te gaan? Hoe is het als er verschillende opvattingen binnen de familie zijn over de levenskwaliteit van een familielid? Wat betekent het om mantelzorger te zijn voor je naasten? En hoe bewaak je hierin je eigen grenzen? De documentaire leent zich bij uitstek voor een dialoog of debat over onderwerpen als de mantelzorger, euthanasie, communicatie etc. Om dit zo makkelijk mogelijk te maken, hebben wij een handleiding* geschreven met een kleine handreiking aan thema’s die in de film naar voren komen. We geloven dat kleine

verhalen in documentaires zoals bij Alles is gezegd, problemen op een indringende manier tastbaar kunnen maken. Op deze manier kunnen zij dienen als een start van een gesprek. Kwaliteitseisen • Ruimte voor mensen om te zitten. • Benodigde technische faciliteiten (o.a. groot scherm, beamer, geluidstechniek) • Bij voorkeur opname van aanbod in eigen - al bestaand - programma. Verantwoordelijkheid van de afdeling • De afdeling organiseert zelf de bijeenkomst(en). • Op speciaal verzoek kan regisseur/verpleegkundige Anne-Marieke Graafmans vertellen over haar eigen ervaringen in de zorg en over de totstandkoming van de film. • De kosten hiervoor: 250,- euro, inclusief DVD en reiskosten. • De afdeling zoekt zelf naar een geschikte locatie voor de bijeenkomst(en). • De afdeling zoekt zelf een geschikte gastheer of -vrouw en eventueel sprekers om het gesprek te leiden. Contactgegevens Hasse van Nunen Een van de jongens 06 19804184 eenvandejongens.nl

* de handleiding is hier beschikbaar

Notities

14

2.3 Een luisterend oor & praktische hulp; Humanistische begeleiding door vrijwilligers Pitcher | Henny Peerlings, coördinator afdeling Haaglanden Omschrijving De afdeling Haaglanden heeft de dienst Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers ontwikkeld. Deze dienst zetten zij ook in bij de afdelingen Delft e.o. en Leiden e.o. De Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers is een vorm van praktisch en expliciet humanisme. Met deze dienst brengen we de humanistische levensbeschouwing naar de mensen toe. Waar er in de cursussen en lezingen nog een zekere afstand is valt die in de één-op-één gesprekken met hulpvragers weg. Beschouwingen over levenskunst worden hier praktijk: hoe ga je om met de wederwaardigheden van het leven? Beschouwingen alleen zijn niet voldoende wanneer je persoonlijk met levensvragen wordt geconfronteerd. Een diepgaand gesprek en ruimte voor de dialoog bieden hier uitkomst. Ze dragen er aan bij dat iemand zijn zelfstandigheid weer kan oppakken, een eventueel verloren waardigheid weer hervindt. Voor de vrijwilligers betekent dit dat ze op actieve en betrokken wijze invulling kunnen geven aan de humanistische levensbeschouwing. Het biedt hen voldoening en zingeving in het iets voor de ander kunnen betekenen. In het contact met hulpvragers en collega-vrijwilligers kunnen de vrijwilligers zich bovendien zelf verder ontwikkelen en aan den lijve ervaren wat de humanistische levensbeschouwing inhoudt als je hem daadwerkelijk leeft. Zie ook onze flyer. De Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers is een reguliere activiteit van de afdeling Haaglanden. Verantwoordelijk voor de dienst is de coördinator. Er zijn 13 vrijwilligers actief. De coördinator neemt alle hulpvragen in behandeling en wijst een vrijwilliger toe. In de werkbegeleiding ondersteunt een humanistisch geestelijk begeleider de vrijwilligers. De vrijwilligers komen één keer per maand bij elkaar voor intervisie of een inhoudelijk thema. Naast dat

wij direct bereikbaar zijn werken we ook nauw samen met gelieerde (vrijwilligers)organisaties. Kwaliteitseisen • Onze werkwijze hebben wij gebundeld in de Vrijwilligersstandaard Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers. • Team Visie & Beleid van het Landelijk Bureau ziet tevens toe op de borging van de kwaliteit van deze dienst. Kostenindicatie Het afdelingsbudget Haaglanden voor de Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers bedraagt €6.000. Hierin zijn de kosten begrepen voor coördinatie (€1.500), vergoeding vrijwilligers (€2,50 per uur), onkostenvergoeding, werkbegeleiding. Aan onze dienstverlening zijn voor hulpvragers geen kosten verbonden. Verantwoordelijkheid van de afdeling • Het ontwikkelen en implementeren van de Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers is een afdelingsaangelegenheid. • De afdeling Haaglanden wil haar kennis en ervaring graag inzetten en aanbieden aan de afdelingen die belangstelling hebben voor deze dienst. Voor meer informatie Afdeling Haaglanden Henny Peerlings Coördinator 06 36153211 [email protected] Landelijk Bureau Wilma Reinders Visie & Beleid 020 5219 051 [email protected]

Notities

15

2.4 Lezing+ De Duvel is oud Pitcher | Willem Veenstra, afdeling Haarlemmerland

Omschrijving De Lezing+ De Duvel is oud is een Lezing+ met schrijfster en columnist Nelleke Noordervliet over de kunst van ouder worden, in oktober 2014 georganiseerd door afdeling Haarlemmerland. “Do not go gentle into that good night, rage, rage against the dying of the light”, zo klonk het machtig verzet tegen de ouderdom en de dood van Dylan Thomas. Hoe kun je met ‘ouder worden’ omgaan? Herkennen we ons in de dichtregels van Thomas. Gaat het om het grote genieten? Moet je altijd jong blijven? Wat is oud, wanneer ben je oud? Wie of wat bepaalt dat perspectief? Kortom: hoe vind je een houding die bij je past. Noordervliet neemt u op sleeptouw in de geest van haar recente boek “Gigengacks Reizen”: mevrouw Gigengack heeft zo haar gedachten over het ouder worden, het cultureel opgelegde “grote genieten” is niet haar ding, dat is wel duidelijk. Als mevrouw Gigengack het alter-ego van Nelleke Noordervliet is, dan weet de laatste dat in de lezing heerlijk, historisch vanuit de verschillende generaties onderbouwd, en zeer kritisch over het voetlicht te brengen. Een ouder wordende mens kan geestelijk jong zijn, ook in de eigen reflectie op alle soms minder leuke kanten van het ouder worden( zoals daar zijn de lichaamsgeur van het ouder worden en de pogingen om oudere mensen te categoriseren als een ten onrechte profiterende, hulpbehoevende probleemgroep). Ziedaar de urgentie van de oproep van Dylan Thomas: “Rage against the dying of the light”. Een lezing die staat als een huis, die inspireert en de deelnemers uitnodigt tot dialoog. Blijven denken en vragen stellen vanuit de gedachte, dat de mens de baas is over eigen leven. En de mens, dat zijn de leden en niet-leden, de deelnemers, die steeds op geheel eigen, authentieke wijze werken aan hun levensbeschouwing en invulling van wat er voor hen is in het nu. Vandaar ook de waarde van workshops meteen na de lezing, en de evaluatie ervan onder leiding van Nelleke Noordervliet

Na de lezing zijn er drie workshops gegeven onder begeleiding: filosofisch, praktisch-persoonlijk en politiek maatschappelijk. Dat is ook anders in te richten. De afdeling deelt graag hun ervaringen hiermee. De middag werd samen met Nelleke Noordervliet afgerond met het evalueren van de resultaten van de workshops. Er waren 50 mensen aanwezig, waarvan 30 leden. Deelnemersprijzen De deelnemersprijzen in Haarlemmerland: leden € 30,- voor niet-leden € 40,-. Onze ervaring was, dat de mensen die zich aangetrokken voelden tot de spreekster en het thema, dat er graag voor over hadden. Verantwoordelijkheid van de afdeling De afdeling is verantwoordelijk voor de organisatie van de Lezing+ inclusief de workshops. Ondersteuning landelijk bureau Er is een flyer beschikbaar voor deze activiteit, die afdelingen kunnen gebruiken en aanpassen aan de eigen activiteit. Zie hiervoor de bijlage. Desgewenst kan het landelijk bureau adviseren over locatie en publiciteit. Contactgegevens Voor vragen over deze Lezing+, en gesprek over andere bijeenkomsten over dit thema, kunt u contact opnemen met Willem Veenstra, bestuurslid van de afdeling Haarlemmerland. E-mail: [email protected] Tel.: 06 12825195 NB De afdeling Haarlemmerland gaat nu een kleine module ontwikkelen om de dialoog over dit thema voort te zetten. Het gaat om kleinere gespreksgroepen over het thema “de kunst van het ouder zijn en worden”.

Notities

16

2.5 Kopstukken van het humanisme Pitche | Jos de Wit, onderzoeker, docent en historicus

Omschrijving De cursus Kopstukken van het humanisme – oude denkers tot leven gewekt is een cursus over vijf denkers die van grote invloed zijn geweest op het hedendaags humanisme. De cursus is bedoeld en geschikt voor iedereen die kennis wil nemen van de grote humanistische denkers. Voorkennis is niet vereist. De cursus heeft twee doelen: verdieping van de humanistische levensovertuiging door het presenteren en onderzoeken van historische voorbeeldfiguren èn het toepassen van het gedachtegoed van de denkers op actuele vraagstukken. De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten en een reader. De reader wordt tijdens de eerste avond uitgereikt en is bij de prijs inbegrepen. De reader bestaat uit historische inleidingen op de denkers, teksten van de behandelde filosofen en de hand-outs van de presentaties tijdens de cursus. De bijeenkomsten bestaan telkens uit een inleiding door de cursusleider aan de hand van een powerpointpresentatie, na de pauze gevolgd door een gezamenlijk gesprek en discussie aan de hand van stellingen of vragen. De literatuur en de inleiding door de cursusleider vormen samen de basis voor de discussies. De vijf cursusavonden hebben de volgende inhoud: 1. De klassieke oudheid met als centrale filosoof Socrates 2. De Renaissance met als centrale filosoof Erasmus 3. De Verlichting met als centrale filosoof Voltaire 4. De 19e eeuw met als centrale filosoof Marx 5. De 20e eeuw met als centrale filosoof Sartre Kwaliteitseisen De cursus is toegankelijk voor minimaal 6 en maximaal 15 leden. Voor uitvoering is een zaaltje benodigd met beamer, laptop en projectiemogelijkheid. Opstelling in carrévorm is gewenst. De cursus kan zo-

wel overdag als ‘s avonds gegeven worden, in overleg. In principe kan de cursus door het hele land gegeven worden, in overleg in verband met de reisafstanden vanuit Den Haag. Deelnemersprijzen Richtprijs: € 60,- voor leden, € 90,- voor niet-leden, te bepalen in overleg met de afdeling: Verantwoordelijkheid van de afdeling Alle organisatorische, financiële en pr taken liggen bij de afdeling. Afdelingen organiseren de cursus op eigen initiatief, maar kunnen ook in samenwerking met andere afdelingen een centrale locatie aanbieden. Zodat leden van meerdere afdelingen van de cursus kunnen genieten. Ondersteuning landelijk bureau Desgewenst meedenken in locatie keuze en publiciteit Over de cursusleider Jos de Wit (1960) studeerde Sociale en Economische Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Leiden. In het dagelijks leven is hij projectleider en onderzoeker bij het Tympaan Instituut voor beleidsontwikkeling in Den Haag. Hij volgt sinds 2001 modules aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij geeft sinds 2003 cursussen en lezingen voor afdelingen van het Humanistisch Verbond. De cursus kopstukken heeft meerdere keren in Den Haag gedraaid, evenals in Rotterdam, Gouda, Haarlem en Amersfoort. Sinds 1995 is hij lid van het Humanistisch Verbond. Contactgegevens Jos de Wit [email protected] 06 51492187

Notities

17

2.6 Cursus Humanisme en politiek Pitcher | Sid Lukkassen, ontwikkelaar en docent

Omschrijving Misschien doet u niet aan politiek, maar politiek doet wel aan u! Hoe kunt u als burger op de politiek invloed uitoefenen? In vier cursusavonden ontwikkelt u nieuwe inzichten in politiek burgerschap in onze democratie. Steeds minder mensen verbinden zich aan een politieke partij. Maar een bloeiende civil society is belangrijk voor een maatschappij waarin burgers, belangengroepen en bestuurders elkaar weten te vinden. Kan het humanisme een antwoord geven op het spirituele, morele en ideologische vacuüm van deze tijd? Tijdens de cursusavonden buigen we ons over thema’s als het ontstaan van de staat, de invloed van specifieke filosofen en het humanisme in de hedendaagse politieke praktijk. Naast inleidingen door de docent neemt u deel aan Socratisch rondetafelgesprekken. Er is een reader is bij de prijs inbegrepen. Er is geen voorkennis vereist.

Deelnemersprijzen Leden Humanistisch Verbond: € 37,50, niet-leden € 50,-

Kwaliteitseisen De locatie moet ruimte bieden aan 6-16 cursusdeelnemers en een plezierige sfeer uitstralen.

Contactgegevens Wie de cursus wil organiseren kan het beste contact opnemen met de docent, bereikbaar op: 0630089106 of: [email protected]

Verantwoordelijkheid van de afdeling Alle organisatorische, financiële en pr taken liggen bij de afdeling. Afdelingen organiseren de cursus op eigen initiatief, maar kunnen ook in samenwerking met andere afdelingen een centrale locatie aanbieden. Zodat leden van meerdere afdelingen van de cursus kunnen genieten. Ondersteuning landelijk bureau • Er is een flyer ontworpen die u kunt gebruiken • Desgewenst meedenken in locatie keuze en publiciteit Over de docent Sid Lukkassen (1987, MA) is afgestudeerd in zowel geschiedenis als filosofie (2011).

Notities

18

2.6 Cursus Spinoza en vaderlandse humanisten Pitcher | Sid Lukkassen, ontwikkelaar en docent

Omschrijving De cursus ‘Humanisme en politiek’ is zeer in de smaak gevallen bij de afdelingen Apeldoorn, Goes, Zeist en Den Haag. Er was vraag naar meer informatie over de filosoof Spinoza en andere humanistische boegbeelden. Daaruit is deze cursus ‘Spinoza en vaderlandse humanisten’ geboren. Hij is uitgevoerd op de volksuniversiteit Doetinchem en werd daar positief gewaardeerd. De Nederlandstalige filosoof Spinoza was zeer omstreden in zijn tijd; hij identificeerde God met natuur – een stelling die in strijd was met de godsdienst. Tegenwoordig is hij internationaal bekend. Spinoza wordt omhelsd door humanisten, maar wat is humanisme nu eigenlijk? Kort gezegd is humanisme een levensleer waarin de mens zelf centraal staat – hij heeft de regie over zijn leven en schept zijn eigen lot. Om het humanisme verder uit te leggen gaan we binnen deze cursus in op bekende vaderlandse humanisten, zoals ook Erasmus en Coornhert. Bij de cursus hoort een reader. Deze reader is opgebouwd uit verschillende delen die uitleggen hoe: • het humanisme voortkwam uit de Renaissance • dat doorwerkte tijdens de Verlichting • het hedendaagse humanisme daarop aansluit en • deze filosofische beginselen het leven van dag tot dag beïnvloeden.

De cursus is bedoeld voor wie meer wil leren en discussiëren over de filosofische beginselen en de historische oorsprong van het hedendaagse humanisme. Er is ruimte voor inbreng van de cursisten en (delen van) de cursus kunnen we aanpassen in overleg met de organiserende afdeling. Kwaliteitseisen De locatie moet ruimte bieden aan 6-16 cursusdeelnemers en een plezierige sfeer uitstralen. Deelnemersprijzen Vast te stellen iom afdeling Verantwoordelijkheid van de afdeling Alle organisatorische, financiële en pr taken liggen bij de afdeling. Afdelingen organiseren de cursus op eigen initiatief, maar kunnen ook in samenwerking met andere afdelingen een centrale locatie aanbieden. Zodat leden van meerdere afdelingen van de cursus kunnen genieten. Ondersteuning landelijk bureau Desgewenst meedenken in locatie keuze en publiciteit Contactgegevens Wie de cursus wil organiseren kan het beste contact opnemen met de docent, bereikbaar op: 0630089106 of: [email protected]

Spinoza en vaderlandse humanisten bestaat uit vier bijeenkomsten met steeds een inleiding door de docent gevolgd door (Socratische) groepsdiscussies.

Notities

19

2.7 Voordracht over Piet Spigt Pitcher | Bert Gasenbeek, historicus en directeur Humanistisch Historisch Centrum Omschrijving Piet Spigt autodidact, vrijdenker, humanist, Multatuliaan en publicist was vanuit een heldere atheïstische houding ‘humanist onder de vrijdenkers en vrijdenker onder de humanisten’. In het leven en werk van Piet Spigt ligt een groot deel van de geschiedenis van het vrijdenken en humanisme tussen 1945 en 1980 besloten. Gezien de beperkte geschiedschrijving van de humanistische traditie na 1945 is aandacht voor die periode erg belangrijk. Daarnaast wordt de geschiedenis van de humanistische traditie mede gevormd en doorgegeven, juist door mensen als Piet Spigt. Spigt laat ook zien hoe je zelf je eigen humanistische levensovertuiging inhoud en vorm kan geven.

Kwaliteitseisen • Passende locatie • Beamer, laptop, katheder en een loopmicrofoon Deelnemersprijzen In overleg met de afdeling Ondersteuning landelijk bureau Desgewenst meedenken in locatie keuze en publiciteit Verantwoordelijkheid afdeling De afdeling is eindverantwoordelijk voor de organisatie, promotie en de kosten

In de voordracht met PowerPoint komen niet alleen de figuur Piet Spigt aan de orde, maar ook onderwerpen als de humanistische traditie, humanisme als een tragische levensbeschouwing,

Notities

20

2.8 Cursus over Duurzaamheid (4 avonden) Pitcher | Silvia Benschop

Omschrijving Een duurzaam leven, de zorg voor de aarde, het verminderen van de klimaatvervuiling en de plastic soep, we willen het allemaal. Maar met een zuinigere auto, spaarlampen en netjes je afval scheiden ben je er tegenwoordig niet meer. Duurzaam leven wordt steeds complexer. Niet in de laatste plaats omdat we overspoeld worden met informatie. Bijna dagelijks worden we op de hoogte gesteld van het effect dat dat ons moderne leven heeft op ons leefklimaat. Het stelt ons voor praktische keuzes lijkt het. Keuzes zoals het nooit meer kopen van plastic of het niet meer eten van aardbeien in de winter. Maar op basis waarvan maken wij deze keuzes? Wat wij doen en wat wij laten, hangt af van de waarden die wij aanhangen, wat wij belangrijk vinden en hoe wij over de dingen denken. Met de intentie een duurzaam leven te willen leiden zien we ons ook voor vele vragen gesteld die van morele en filosofische aard zijn. Deze vragen die in de cusus aan bod komen zijn o.a. • Duurzaamheid, wat is dat? Welke betekenis geven wij er aan? • Hoe en op welke terrein in mijn eigen leven kan ik duurzaamheid een rol laten spelen? • Doe ik dit voor mijzelf of voor ‘anderen en de wereld’? • Hebben wij verantwoordelijkheid t.o.v. toekomstige generaties • Hebben wij verantwoordelijkheid t.o.v. mensen met wie wij geen band hebben, bijvoorbeeld inheemse stammen in het Amazonewoud? • Is duurzaamheid een vervelende klus of brengt het juist voldoening? • K an duurzaam leven ook als levenskunst beschouwd worden? Wat is een ethisch leven? • Is het erg dat het klimaat veranderd of dat er diersoorten uitsterven? dit is immers in de geschiedenis van de aarde al eerder gebeurd. • Hoe kan ik mij verhouden tussen mijn eigen behoeftes en een duurzaam leven. • Hoe bepaal ik welke behoeftes overbodige luxe zijn

en welke niet? • Is niet duurzaam leven ook een optie? In de cursus gaan we o.a. in op de kunst van het kiezen, de omgang met de eigen verlangens, de vraag voor wat en voor wie we allemaal verantwoordelijk zij. We onderzoeken hoe de keuze voor een duurzaam leven kan bijdragen aan zingeving in dit leven en we gaan op zoek naar inspirerende voorbeelden. D In de cursus worden feiten, data en praktisch handelen gecombineerd met het gedachtengoed van klassieke en hedendaagse denkers zoals Peter Singer, Kate Sopher en Epicurus. In de cursus komen de volgende thema’s aan bod d.m.v. theorie, uitwisseling, discussie en praktische oefeningen. - Energie/brandstof - Voeding - Klimaat - Afval - Consumeren - Bevolkingsgroei Kwaliteitseisen Passende locatie Deelnemersprijzen Leden € 65,-, niet-leden € 95,Verantwoordelijkheid afdeling De afdeling is eindverantwoordelijk voor de organisatie, promotie en de kosten Ondersteuning landelijk bureau Desgewenst meedenken in locatie keuze en publiciteit Contactgegevens [email protected] 06 22471690

Notities

21

22

3 S  prekerslijst & Socrates hoogleraren

23

24

Sprekerslijst & Socrateshoogleraren

Sprekerslijst Anne Ruth Mackor Anne Ruth Mackor studeerde rechten in Leiden en wijsbegeerte in Leiden en Groningen. Annemarie Geelhoed “Het humanisme vormt voor mij een belangrijke bron van inspiratie. Bij het begeleiden, opleiden of trainen van mensen vind ik daar mijn ankers.” Haar specialiteit is humanisme en opvoeding, onderwijs. Bert Gasenbeek Bert Gasenbeek (1953) is historicus aan de Universiteit voor Humanistiek, gespecialiseerd op het gebied van geschiedenis van het humanisme. Tevens is hij directeur van het Humanistisch Historisch Centrum. Dick Kleinlugtenbelt Dick Kleinlugtenbelt (1949) is socioloog en filosoof. Hij werkte vele jaren als hoofd kwaliteit en ethiek in de Geestelijke Gezondheidszorg. Heidi Muijen Heidi Muijen (1959) heeft wijsbegeerte gestudeerd en is in 2001 gepromoveerd op het onderwerp metaforen in communicatie en veranderingsprocessen. Ilse Vooren “Na mijn studie aan de Universiteit voor Humanistiek heb ik me gespecialiseerd in individuele begeleiding.” Ines Blitz “Na wat omzwervingen kwam ik thuis op de Universiteit voor Humanistiek. Daar studeerde ik in 2008 af op een narratief onderzoek naar zingeving bij chronisch zieke jongeren.” Iris Hartog Iris Hartog (1983) is humanisticus, gespecialiseerd in ethische vraagstukken, normatieve professionalisering en integriteit. Jan Drost Jan Drost (1975) is schrijver, filosoof en docent aan de Hogeschool van Amsterdam. Jan Hein Mooren Jan Hein Mooren is sinds 1989 werkzaam aan de Universiteit voor Humanistiek. Op dit moment is hij Universitair Docent Psychologie van zingeving en

levensbeschouwing & Praktische humanistiek, in het bijzonder geestelijke begeleiding. Jos de Wit Jos de Wit is onderzoeker, schrijver en cursusleider voor het Humanistisch Verbond. Sinds 2003 geeft Jos de Wit de cursus ‘Kopstukken van het Humanisme’ (Socrates, Erasmus, Voltaire, Marx en Sartre) aan afdelingen van het Humanistisch Verbond. Koos Linders Voor het Humanistisch Verbond verzorgt Koos Linders de Introductiecursus Humanisme, en de cursussen Klassieke levenskunst en Moderne levenskunst. Lisinka Ulatowska Lisinka Ulatowska vertegenwoordigt verschillende organisaties in de Verenigde Naties (VN). Zij leidt een internationaal netwerk van organisaties en activisten Lotte Huijing “Als docent ‘Praktische Humanistiek’ verzorg ik een divers aanbod. Zoals groepsdynamica, presenteren en gespreksbegeleiding. Ik werk ook voor het ‘Praktijkcentrum Zingeving en Professie’ van de UvH.” Marcel Wissenburg Marcel Wissenburg is filosoof en politicoloog, en werkt als hoogleraar Politieke Theorie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is behalve humanist: atheïst, republikein, liberaal en schuldbewust omnivoor. Maureen Sie Maureen Sie is bijzonder hoogleraar filosofie aan de faculteit wijsbegeerte van de Universiteit van Leiden en associate professor aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2009 ontving zij een prestigieuze NWO- subsidie om vijf jaar lang onderzoek te doen. Menno Hurenkamp Menno Hurenkamp (1971) is politicoloog en journalist. Hij is hoofdredacteur van S&D, het maandblad van de Wiardi Beckman Stichting. Daarnaast schreef boeken over gemeenschapsvorming, burgerschap en keuzevrijheid.

25

Sprekerslijst & Socrateshoogleraren (vervolg)

Michiel Hobbelt “We leven in één van de welvarendste landen ter wereld. Maar er is een probleem: De ecologische voetafdruk (maatstaf duurzaam gedrag) van Nederland is ongeveer drieënhalf keer van wat de aarde kan opbrengen.” Patricia Bieringa Patricia Bieringa is een internationaal ervaren docente levensbeschouwing, filosofie en persoonlijke ontwikkeling. Zij studeerde geestelijk raadswerk aan de Universiteit van Humanistiek. Zij heeft een master in Humanistisch vormingsonderwijs. Paul Troost Paul Troost is een man van het woord. Hij is tekstschrijver en traint anderen om het woord te beheersen. Maar het woord is betrekkelijk en staat niet op zich. Daarom combineert hij als scenarioschrijver woord en beeld en is hij werkzaam als socratisch gespreksleider. Peter de Wit Peter is gestart met bedrijfseconomische, later is hij Pedagogiek en Humanistiek gaan studeren. Hij heeft een brede werkervaring. “Ik vind het leuk en boeiend om verschillende gebieden aan elkaar te verbinden en hier vervolg aan te geven.” Peter Harteloh “Ik heb verlangens noch angsten en mijn leven wordt hetzij door mijn geest bepaald, hetzij door het toeval” vrij naar Kublai Kan... Peter Harteloh studeerde geneeskunde te Rotterdam om via de ander zichzelf te leren kennen. Later ging hij filosofie studeren. Roland Gerritsen ”Ik ben Roland Gerritsen, 46 jaar, gehuwd en woon in Nijmegen. Sinds 2004 werk ik als humanistisch raadsman bij Justitie. Het praten met gedetineerden over en vanuit het humanisme als levensbeschouwing is mooi, uitdagend en niet altijd eenvoudig.” Ronald Wolbink Ronald Wolbink (1954) is van origine bedrijfskundige en volgde daarna opleidingen op het vlak van supervisiekunde & coaching en filosofie. Hij was werkzaam in advies- en managementfuncties in het Human Resource Management.

Ruard Ganzevoort Ruard Ganzevoort is hoogleraar Praktische Theologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zijn belangrijkste aandachtsgebieden zijn pastorale theologie en psychologie, godsdienstpsychologie, narratieve benaderingen, trauma, en en professionaliteit. Sid Lukkassen “De filosofie kent een rijke geschiedenis, waar voor humanisten zeer veel uit te putten is. Graag stem ik de lezing af op uw voorkeuren.” Silvia Benschop “Mijn eerste filosofieboek, ‘Symposium’ van Plato, kreeg ik cadeau van mijn 12- jarig buurmeisje. Ik heb het altijd heel bijzonder gevonden dat ik mijn eerste stappen op het pad van de filosofie heb gezet.” Suzette van IJssel Suzette van IJssel (1968) groeide op in een seculier milieu zonder veel aandacht voor religie of spiritualiteit. Ze studeerde in Utrecht eerst filosofie maar switchte naar vrouwenstudies geesteswetenschappen waar ze in afstudeerde. Thijs Sins Thijs Sins is gepassioneerd over filosofie. “Elk vrij moment zou ik hieraan willen besteden. Een belangrijke reden waarom ik wijsbegeerte ben gaan studeren is om uiteindelijk mijn liefde voor kennis door te kunnen geven aan anderen.” Vincent Böhre Vincent Böhre (1979) studeerde internationaal & Europees recht en Nederlands recht aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studie werkte hij als researcher bij het advocatenkantoor Loyens & Loeff. Yvonne Lammertink “Hoe kun je zijn wie je bent? Welke spelingsruimte heb je om vorm te geven aan je leven? Wat heb je te kiezen? Hoe ga je om met tegenslag en moeilijke dingen die op je pad komen? Dit zijn vragen die me al van jongs af aan bezig houden.”

26

Sprekerslijst & Socrateshoogleraren (vervolg)

Socrateshoogleraren Stichting Socrates heeft aangegeven dat de hoogleraren met bijzondere leerstoel, onze Socrates-hoogleraren, graag bereid zijn lezingen te geven in het land. De stichting, opgericht in 1950 als een van de eerste werkstichtingen van het Humanistisch Verbond, heeft als doel ‘de wetenschappelijke exploratie van actuele maatschappelijke problemen vanuit een humanistisch perspectief te bevorderen.’ De Socrateshoogleraren doen grofweg twee dingen: ze dragen bij aan een humanistische visie op fundamentele maatschappelijke en culturele vraagstukken en zij doordenken de wetenschappelijke en culturele achtergronden van het moderne humanisme. De leeropdrachten van de Socrates-hoogleraren lopen uiteen, maar ze hebben allemaal betrekking op actuele maatschappelijke vraagstukken. Deze problemen benaderen zij vanuit de wijsbegeerte, de ethiek of de menswetenschappen. De Socrateshoogleraren proberen bij hun thema’s humanistische principes te betrekken, zoals autonomie en zelfbeschikking, verantwoordelijkheid, solidariteit, vrijheid en emancipatie. Enkele Socrateshoogleraren staan al op de sprekerslijst, maar een volledige lijst van de huidige Socrateshoogleraren en hun contactgegevens vind je op: http://www.stichtingsocrates.nl/leerstoelen.html

27

28

4 Bijlagen

29

30

Bijlagen Cursusflyer | Introductiecursus humanisme

Voor inspiratie en inzicht

Introductiecursus humanisme

Voor in

Introd huma

Stap nu in de rijke traditie van het humanisme. Het Humanistisch Verbond organiseert voor iedereen die geïnteresseerd is in humanisme en filosofie de Introductiecursus humanisme. Omdat er niets menselijker is dan levensvragen te stellen: hoe sta ik in de wereld? Hoe maak ik mijn keuzes? Wat is een goed leven en wat vind ik waardevol? Deze levensvragen zijn al zo oud als de mensheid. Vele denkers, van Socrates tot Savater en van Epicurus tot Erasmus, hebben dezelfde vragen gesteld en beantwoord. En vaak verrassend bruikbaar. Op deze levensvragen moet iedereen een eigen antwoord vinden. Inzicht in humanistische bronnen zoals teksten, kunst en filmpjes en de oefeningen die deze cursus biedt, geven daarbij houvast en inspiratie. Er is geen voorkennis of opleiding vereist. Voor de cursus ontvangt u een reader met teksten.

Programma Avond 1: Wat is humanisme eigenlijk? Avond 2: Hoe kun je naar het leven kijken? Over humanisme, atheïsme en religie. Avond 3: Hoe sta je zelf in het leven? Over hedendaags humanisme. Avond 4: Hoe bezorg je jezelf een mooi en betekenisvol leven? Over levenskunst.

Locatie:

Docent: Silvia Benschop

Locatie:

Fotoclub Zwijndrecht, Rotterdamseweg 126, 3332 AL Zwijndrecht

Prijs:

Fotoclub Zwijn 3332 AL Zwijnd

Data:

donderdag 2, 9,16 en 23 april 2015

Standaard: HV-leden € 65, niet-leden € 95; aangepaste prijzen voor lage inkomens en studenten

Tijd:

Meer informatie en aanmelding:

Tijd:

19:30 - 22:00

Annick Mackaaij via [email protected]

19:30 - 22:00

Data:

donderdag 2, 9

31

Bijlagen Cursusflyer | Klassieke levenskunst

Voor inspiratie en inzicht

Klassieke levenskunst ‘Ik ben iemand die zich laat leiden door vragen.’ Socrates

Wat maakt een leven mooi en waardevol? Waarom maak ik de keuzes die ik maak? Kies ik wel daadwerkelijk voor dat wat ik van belang vind? Houden deze vragen u bezig en bent u op zoek naar een antwoord? U bent niet de enige of de eerste. Tijdens de cursus Klassieke levenskunst Vervangen door: leert u over het ontstaan van de levenskunst, de vragen waar het om draait en de relevantie voor uw eigen leven. Door u te verdiepen in filosofie, te praten en te oefenen, leert u scherper te denken over uw leven en wat u echt belangrijk vindt. Want daar gaat het om in deze cursus: uw vragen over hoe te leven. In zes avonden maakt u kennis met vele denkers die u voorgingen in het onderzoek naar het goede leven. Filosofen als Socrates, Aristoteles en Epicurus. Filosofie van de levenskunst blijft niet beperkt tot de studeerkamer maar draait juist om het leven hier en nu. Levenskunst is oefenen. Daarom leest u niet alleen teksten en hoort u over deze denkers, ook oefent u met medecursisten, onder leiding van een ervaren docent. Er is geen voorkennis vereist. Nadat u zich heeft aangemeld, ontvangt u een reader.

Locatie:

Meer informatie vindt u op cursussenhv.nl

Data:

Tijd:

Om u aan te melden kijkt u op www.

Prijs (inclusief reader):

Docent:

Of bel:

32

Bijlagen Cursusflyer | Moderne levenskunst

Voor inspiratie en inzicht

Moderne levenskunst ‘‘ Waarom zou niet iedereen een kunstwerk van zijn leven kunnen maken? Waarom is die lamp, dit huis wel een kunstwerk en mijn leven niet?’’ Michel Foucault Wat maakt een leven mooi en waardevol? Waarom maak ik de keuzes die ik maak? Kies ik wel daadwerkelijk voor dat wat ik van belang vind? Houden deze vragen u bezig en bent u op zoek naar een antwoord? U bent niet de enige of de eerste. Tijdens de cursus Moderne levenskunst staat u stil bij het belang van zelfkennis, het invullen van uw vrijheid en de betekenis van vriendschap voor uw leven. Door u te verdiepen in filosofie, te praten en te oefenen leert u scherper te denken over uw eigen leven en wat u belangrijk vindt. Want daar gaat het om in deze cursus, uw vragen over hoe te leven. U maakt kennis met vele denkers die u voorgingen in het onderzoek naar het goede leven. Filosofen als Montaigne, Levinas, Foucault en Nussbaum. Filosofie van de levenskunst blijft niet beperkt tot de studeerkamer maar draait juist om het leven hier en nu. Dat betekent dat er ruimte is voor teksten én voor praktische wijsheid. Levenskunst betekent oefenen. Daarom oefent u met medecursisten onder leiding van een ervaren docent. Er is geen voorkennis vereist. U krijgt bij deze cursus een reader. Deze is bij de prijs inbegrepen.

Locatie:

Meer informatie vindt u op cursussenhv.nl

Data:

Tijd:

Om u aan te melden kijkt u op www.

Prijs (inclusief reader):

Docent:

Of bel:

33

Bijlagen Uitnodiging | Stil de tijd, Zin op ...dag (voorzijde)

Uitnodiging

Stil de tijd

Zondagochtend 7 juni 2015 Zin op zondag Wil je even ontsnappen aan de drukte van de afgelopen week voor een moment van bezinning? Voor een verkenning van zingeving en zinbeleving, met een vleugje diepgang? Kom dan naar de eerste Zin op zondag bijeenkomst van het Humanistisch Verbond in theater ’t Pand op zondagochtend 7 juni. In deze sfeervolle bijeenkomst verdiept een humanistisch geestelijk begeleider een filosofisch of maatschappelijk thema.  Een kopje koffie en muziek omlijsten dit uiteraard. Na afloop kun je geïnspireerd de week weer in!

U117326_A5flyer_v4.indd 1

15-05-15 14:09

34

Bijlagen Uitnodiging | Stil de tijd, Zin op ...dag (achterzijde)

Zin op Zondag

Een moment van bezinning

Locatie

Theater ’t Pand Korenbeurs 3-5, 4201 XD Gorinchem theaterpand.nl

Toegang

Vrijwillige donatie

Tijd

11:00 – 12:00 uur (de deur is open vanaf half 11, en er is een uitloop tot 12:30 uur)

Meer informatie

Jannie van den Heijkant, secretaris van de afdeling Drechtsteden van het Humanistisch Verbond T: 078 880 44 84 E: drechtsteden@regio. humanistischverbond.nl

Aanmelding

Aanmelding is niet nodig

Deze bijeenkomst is de eerste van een serie van drie (7 juni, 20 september, 8 november 2015) en wordt georganiseerd door de afdeling Drechtsteden van het Humanistisch Verbond. * Stil de tijd is ontleend aan het gelijknamige boek van Joke J. Hermsen, schrijfster en filosofe.

Je bent van harte welkom!

U117326_A5flyer_v4.indd 2

15-05-15 14:09

35

Bijlagen Een luisterend oor & praktische hulp | Humanistische begeleiding door vrijwilligers

Wat heeft ’t voor zin wanneer ik jou, gevangene ’t vergezicht vrijheid toon? Je blik reikt niet verder dan de vier muren van je cel. Ik kan je je muren laten zien; ’t is aan jou ze af te breken. ‘Met wat steun kan ’t leven weer kleur krijgen, al is ’t maar ’n grijstint’ Soms zit het mee, soms zit het tegen. Soms zit het zo tegen dat u er geen gat meer in ziet. Dan lijkt het leven zo uitzichtloos. Soms zijn er twijfels. Dan weet u het niet meer. Er zijn zo van die vragen die maar blijven knagen: wat is de zin van het leven, wat doe ik hier, waarom overkomt mij dit? Een goed gesprek, een luisterend oor met respect voor uw zelfbeschikking, uw onafhankelijkheid en uw eigen verantwoordelijkheid, kan dan mogelijk uitkomst bieden. Heeft u een ingrijpende, traumatische gebeurtenis meegemaakt en leeft u nog dagelijks met de gevolgen daarvan, is uw contact met familie, vrienden, collegae verstoord, rouwt u om het verlies van een dierbare, kan u maar niet overweg met uw scheiding, kampt u met uw gezondheid, heeft u ouderdomsklachten, denkt u wel eens over een zelfverkozen levenseinde, voelt u zich eenzaam, bent u slachtoffer van geweld of heeft u te maken met detentie? Drukken uw vragen en problemen zo op uw gemoed en bepalen ze voor een groot deel uw dagelijkse stemming dat u er niet meer uit komt? Praten met een ander kan dan opluchting brengen en u mogelijk weer enig perspectief geven, ook al is alles niet in één keer opgelost. U wilt wel een gesprek maar ziet geen kans om met iets zo persoonlijks bij iemand aan te kloppen? U kunt niet terecht bij uw partner, een familielid, vriend

of goede buur? Toch is praten altijd mogelijk, bijvoorbeeld met vrijwillige begeleiders van het Humanistisch Verbond. Onze vrijwilligers komen bij u thuis op bezoek of gaan er samen met u op uit. U krijgt dan de gelegenheid om in alle openheid en vertrouwelijkheid van gedachte te wisselen over hetgeen u alsmaar bezighoudt en niet loslaat. Aanvullend kunnen zij waar nodig u ook enige praktische ondersteuning bieden bij bijvoorbeeld begeleiding naar het ziekenhuis, uw administratie, een boodschap doen. Waar mogelijk zal de vrijwillige begeleider u doorverwijzen naar professionele hulpverleners en daar desgewenst samen met u naar toe gaan. Het Humanistisch Verbond in de regio’s Den Haag, Delft en Leiden heeft ervaren vrijwillige begeleiders die bereid zijn om uw gesprekspartner te zijn. Zij beschikken over een rijke levenswijsheid en zijn getraind om volgens de humanistische levensbeschouwing met u in dialoog te gaan over uw levensvragen. Onze benadering is van mens tot mens, wij zijn geen therapeuten. De vrijwilligers hanteren in hun werkwijze de Vrijwilligerscode van de Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers. Maandelijks komen de vrijwilligers bij elkaar om de ene maand een inhoudelijk thema uit te diepen en de andere maand elkaars ervaringen met contacten uit te wisselen (intervisie). Bij deze bijeenkomsten is een

36

Bijlagen Een luisterend oor & praktische hulp (vervolg)

Humanistisch Geestelijk Begeleider aanwezig. Voor het inhoudelijk aspect van de geestelijke ondersteuning werkt de Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers samen met de Universiteit voor Humanistiek en het Landelijk Bureau van het Humanistisch Verbond. Daarnaast zijn wij aangesloten bij het Platform Dood gewoon in Den Haag. Voor ondersteuning en begeleiding bij stervenswensen werken wij samen met de counselor van stichting De Einder in de regio. Teneinde hulpvragers de weg naar de Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers te wijzen werken wij nauw samen met BuddyNetwerk, Burenhulp Den Haag en Participe Delft.

Humanistische Begeleiding door Vrijwilligers Bezoekadres: Torenstraat 172, 3de etage 2513 BW ’s-Gravenhage Telefoon: 06 8193 7263 (tijdens kantooruren) E-mailadres: [email protected] Site: humanistischverbonddenhaag.nl steun & hulp Coördinatoren: Henny Peerlings en Miriam ter Luun Portefeuillehouder: Hans Gouweleeuw Humanistisch Raadsvrouw: Marjan Hoogeboom

Heeft u behoefte aan een gesprek, heeft u belangstelling om als vrijwillige begeleider aan de slag te gaan of wilt u inlichtingen over wat wij doen neem dan gerust eens contact met ons op.

37

Bijlagen Uitnodiging | De Duvel is oud! (voorzijde)

Uitnodiging

Lezing

Foto: Ernie Enkelaar

Nelleke Noordervliet: De Duvel is oud!

Zaterdag 18 oktober 2014 Op 18 oktober gaat de bekende schrijfster Nelleke Noordervliet op uitnodiging van het Humanistisch Verbond in op het thema ‘ouder worden’. Het Grote Genieten, of tot last zijn? In combinatie met een aantal workshops waarin we de vraagstelling vanuit verschillende invalshoeken bespreken. Nelleke Noordervliet zal vervolgens de middag afsluiten.

U117277_UitnPRINT.indd 1

02-10-14 10:21

38

Bijlagen Uitnodiging | De Duvel is oud! (achterzijde)

Lezing en workshops

De duvel is oud!

Workshops: “Dichter bij Oud”

“Mensen hebben praktische en persoonlijke beelden van ‘ouder worden’. Gedichten roepen dat op. U neemt een gedicht mee naar de workshop, uw nummer-1 in het verbeelden van ‘ouder worden’. Een gedicht van een ander dat u heeft geraakt, of een gedicht dat u maakte omdat u geraakt werd. In de workshop zoeken we naar onze nummer-1 voor vandaag op weg naar morgen.”

“Laten we de politiek bepalen hoe we beleven ‘ouder’ te zijn!”

Via de methode van het ‘Socratische gesprek’ gaan we in op de vraag of ouderen de coaches van de jongeren zijn, of juist de concurrenten en last door de pensioenkosten, zorgkosten, het langer werken en simpelweg het feit dat we ouder worden.?

“Levensbeschouwing en ouderdom”

“Worden humanisten anders oud, of onderscheiden ze zich alleen van andere levensbeschouwelijke groeperingen door andere opvattingen over ‘ouder worden’ en wat daar bij komt kijken?”

Datum & tijd Zaterdag 18 oktober 2014 Aanvang: 13:30 uur

Locatie Sociëteit De Vereeniging Zijlweg 1, 2013 DA Haarlem

Kosten • Leden Humanistisch Verbond € 30,• Niet-leden € 40,-

Meer informatie en aanmelden http://bit.ly/Noordervliet18-10 Willem Veenstra: [email protected] of bel 0612825195

Deze Lezing en workshops worden georganiseerd door de afdeling Haarlemmerland van het Humanistisch Verbond. humanistischverbond.nl/haarlemmerland

U117277_UitnPRINT.indd 2

02-10-14 10:21

39

Bijlagen Kopstukken humanisme

Kopstukken Griekenland

Rotterdam

Andere kopstukken 500 voor Christus

India

1000 na Christus

Andalusië

1500

Amsterdam

Frankrijk

1700

Duitsland

1800

Duitsland

Frankrijk

1900

Duitsland / VS

40

Bijlagen Cursusflyer | Humanisme en politiek (voorzijde)

Cursus

Humanisme en politiek

Misschien doet u niet aan politiek, maar politiek doet wel aan u! Hoe kunt u als burger op de politiek invloed uitoefenen? In vier cursusavonden ontwikkelt u nieuwe inzichten in politiek burgerschap in onze democratie.

ke praktijk. Naast inleidingen door de docent neemt u deel aan Socratische rondetafelgesprekken. Docent: Sid Lukkassen (1987, MA) is historicus en filosoof Een reader is bij de prijs inbegrepen. Er is geen voorkennis vereist.

Foto: Jelmer de Haas

Steeds minder mensen verbinden zich aan een politieke partij. Maar een bloeiende civil society is belangrijk voor een maatschappij waarin burgers, belangengroepen en bestuurders elkaar weten te vinden. Kan het humanisme een antwoord geven op het morele en ideologische vacuüm van deze tijd? Tijdens vier cursusavonden buigt u zich over het ontstaan van de staat, de invloed van specifieke filosofen en het humanisme in de hedendaagse politie-

Sid Lukkassen

41

Bijlagen Cursusflyer | Humanisme en politiek (achterzijde)

Programma 1. De Klassieke Oudheid Het staatsmodel van de oude Grieken en Romeinen zoals Plato, Aristoteles en Marcus Aurelius is nog steeds van humanistisch belang. Lukkassen: “De rechtvaardige politieke orde was die politieke orde waarin de meest excellente menselijke karaktertrekken tot hun recht kwamen.”

3. Het ontstaan van de moderne staat Over de emancipatie van de bourgeoisie, de Franse Revolutie en de hetze tegen de kerk, de adel en de kroon. De denkers: Rousseau, Voltaire en Burke. Én de ontwikkelingen in Nederland zoals de grondwet van Thorbecke in 1848, de schoolstrijd en het vrouwenkiesrecht.

Locatie:

2. De Middeleeuwen De machtsstrijd tussen kerk en staat die zich afspeelde in het middeleeuws Europa, heeft ons staatsbesef ingrijpend gevormd en speelt tot op de dag van vandaag. De denkers: Otto van Freysing, Dante, Marsilius van Padua en Erasmus.

4. Humanisme in de hedendaagse politieke praktijk Over de invloed van het humanisme als hedendaagse politieke kracht. Hoe organiseren kerkelijke en humanistische lobbygroepen zich en hoe oefenen zij invloed uit op medisch ethische politieke vraagstukken op nationaal en Europees niveau?

Meer informatie en aanmelding:

Data: Tijd: Prijs:

Kijk op www.

Docent: Sid Lukkassen

Of bel:

42

Bijlagen Afbeelding | Coverfoto bundel Piet Spigt

43