Voorwoord Voor de laatste keer als voorzitter van PDN een voorwoord bij Pensioencontact. Immers op 1 januari 2013 zal ik terug treden uit het bestuur. In deze uitgave kijk ik nog eens terug op mijn periode als voorzitter. Verder in deze uitgave van Pensioencontact het verhaal van Jan van Os. Een dierenarts met Hongaars bloed in de aderen. De 80-jarige DSM-Gist-man is verslingerd aan de Hongaarse muziek. Zijn hobby heeft hem niet alleen vrienden in Hongarije opgeleverd, maar van over de hele wereld.
Pensioencontact is een uitgave van Pensioenfonds DSM Nederland
Kosten levensverwachting drukken dekkingsgraad Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) heeft in 2012 te maken met hogere kosten vanwege de opnieuw gestegen levensverwachting van de Nederlandse bevolking. Die hogere kosten hebben een negatieve invloed op de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds.
In de rubriek ’Goed om te weten’ wordt deze keer deelnemer Dries verwezen naar het Nationaal Instituut voor Budget voorlichting (Nibud). Op de website van het Nibud is een handige tool te vinden die laat zien wat het effect is van een eventuele korting op de pensioenen. Tenslotte laat columnist Henk ons meegenieten van zijn bezoekje aan een wijnproeverij. Ik wens iedereen alvast fijne kerstdagen en een gelukkig 2013.
Jos L. Schneiders Voorzitter Pensioenfonds DSM Nederland
Onlangs heeft het Actuarieel Genootschap de nieuwe prognosetafel 2012-2062 gepubliceerd. In die prognose zijn de nieuwste gegevens over de levensverwachting van de Nederlandse bevolking verwerkt. Iedere twee jaar maakt het Actuarieel Genootschap nieuwe berekeningen over de levensverwachting van de Nederlandse bevolking. Volgens de Pensioenwet moet het PDN-bestuur bij het berekenen van de dekkingsgraad altijd rekening houden met de actuele inzichten rondom levensverwachting van zijn deelnemers. De nieuwe cijfers over de levensverwachting van de DSM populatie (zowel werkenden als gepensioneerden) laten zien dat die sterker is gestegen dan tot voor kort werd verwacht. Er werd al rekening gehouden met een stijging, maar de stijging blijkt groter dan waarmee rekening werd gehouden. Als deelnemers langer leven moet het pensioenfonds langer pensioenen uitkeren dan waar rekening mee gehouden werd. Hierdoor stijgen de verplichtingen van het fonds, met een lagere dekkingsgraad tot gevolg. Op basis van de dekkingsgraad van eind december 2012 moet het bestuur van PDN begin volgend jaar beslissen of het fonds voldoende herstelkracht heeft om eind 2013 te voldoen aan de in het herstelplan genoemde dekkingsgraad van 104,2%. Is dit niet het geval dan zal het bestuur moeten aankondigen dat er mogelijk in april 2014 gekort moet worden op de pensioenen van gepensioneerden en de pensioenopbouw van de deelnemers. Door de lagere dekkingsgraad is de kans daarop weer iets groter geworden.
december 2012 | No. 62
Pensioencontact
Voorzitter Jos Schneiders verlaat pensioenfonds DSM ”Het waren roerige jaren,” constateert Jos Schneiders als hij terugkijkt op vijf jaar lidmaatschap van het bestuur van Pensioenfonds DSM Nederland (PDN). De laatste vier jaar was hij voorzitter. Op 1 januari 2013 volgt Atzo Nicolaï, de nieuwe directeur van DSM Nederland, hem op als voorzitter. Schneiders is inmiddels met prepensioen.
Schneiders: ”Het is waar dat de pensioenfondsen er niet goed voor staan. Het is moeilijk uit te leggen dat er ook lichtpunten zijn. Op dit moment is meer geld in de pensioenkas van PDN dan ooit tevoren. En ook de rendementen op de pensioengelden zijn de laatste jaren niet slecht. Als pensioenfonds hebben we die rendementen nodig om de pensioenen te kunnen indexeren. Met indexatie behouden pensioenen hun koopkracht. Anderzijds hebben we te maken met een lage rente waarmee we onze verplichtingen moeten berekenen. Vroeger was dat een vast percentage van 4 procent. De laatste maanden schommelt die rente vanwege de crisis op een laag niveau van ongeveer 2,3%. Voor pensioenfondsen is dat een groot verschil. Die lage rente heeft een drukkend effect op de dekkingsgraad. En een lage dekkingsgraad maakt indexatie weer veel moeilijker omdat er een minimaal vereiste dekkingsgraad nodig is om indexatie te mogen verlenen.”
”Het leek aanvankelijk een rustige bijbaan, het deel uitmaken van het bestuur van het pensioenfonds,” herinnert Scheiders zich. ”Een rustige bijbaan naast het directeurschap van DSM Nederland.” Maar het kwam anders. De stoel van Schneiders in het bestuur van PDN was nog niet warm of de financiële wereld stond in brand. De crisis begon medio 2008 in Amerika en mondde uiteindelijk uit in een eurocrisis in Europa die voortduurt tot de nabije toekomst. Deze crises hadden en hebben nog steeds een zeer grote impact op pensioenfondsen. De waarde van de beleggingen Jos Schneiders was vier jaar lang voorzitter van Pensioenfonds DSM Nederland (PDN). Levensverwachting van pensioengelden Foto Armindo Armino Mensen worden steeds schommelde dramatisch, evenals de rente waarmee de ouder. En ook dat heeft pensioenfondsen hun huidige en toekomstige verplichtingen moeten invloed op de pensioenen. Schneiders heeft daar een duidelijke berekenen. mening over. ”Het is mooi dat mensen langer leven. Vroeger had je na je pensionering gemiddeld nog een jaar of elf te leven. Inmiddels Korten is dat 16 of 17 jaar. Dat is toch iets om blij over te zijn, of niet ”Deze ontwikkelingen had niemand kunnen verwachten,” zegt soms?” Maar voor al die extra jaren is vroeger geen premie betaald. Schneiders. ”Als dat soort dingen gebeuren, is het vooral zaak Daar is niet voor gespaard. Het gespaarde moet over een groter rustig te blijven en weloverwogen stappen nemen om de schade te aantal jaren worden uitgesmeerd. De uitkeringen moeten dus beperken.” En dat is wat hij de afgelopen jaren samen met het omlaag. Dat moet men onder ogen zien. Iedereen die privégeld op gehele PDN-bestuur heeft gedaan. Terugkijkend is hij dan ook niet de bank gespaard heeft voor zijn pensioen weet dat ook. Er is ook ontevreden. ”In vergelijking met veel andere pensioenfondsen niemand die extra geld op je bankrekening komt zetten, omdat je hebben wij het goed gedaan. Het lijkt er op dit moment op dat we langer leeft dan verwacht. ” de pensioenen en de pensioenopbouw misschien niet hoeven te korten. Maar zeker weten doen we dat pas als aan het einde van Kapitein het jaar de nieuwste financiële cijfers over de situatie bij het Schneiders verlaat het pensioenfonds in een onrustige tijd. pensioenfonds bekend zijn.” De kapitein verlaat het schip van de pensioenen op een moment dat het water over de reling klotst. ”Nou, nou, zo dramatisch is het ook
2
pensioencontact
Jos Schneiders werd eerder dit jaar, bij zijn afscheid van DSM,
d enken over een fusie van PDN met een ander fonds. Toch laat hij ook een klein deurtje open. ”Als een fusie veel kosten zou besparen, zou dat misschien een reden kunnen zijn om erover na te denken. Overigens zit het pensioenfonds wat de kosten betreft aan de goede kant van de streep. Er gaat wel relatief veel geld naar de communicatie met de deelnemers, omdat we dat erg belangrijk vinden.”
onder meer vanwege zijn inzet voor het pensioenfonds benoemd tot officier in de orde van Oranje Nassau.
weer niet,” reageert Schneiders. ”Het is niet alleen de kapitein die verantwoordelijk is voor een behouden vaart. Het hele bestuur heeft daar de laatste jaren hard aan meegewerkt. En er komt een goede nieuwe kapitein. Atzo Nicolaï is deskundig en goed voorbereid op het voorzitterschap. Over dat bestuur, en speciaal over de samenstelling daarvan, is de laatste tijd enige discussie. Bepaalde risico’s die vroeger bij de werkgever lagen, zijn bij de deelnemers komen te liggen. Sommigen vinden dan ook dat de rol van de werkgever in het pensioenbestuur daarom bescheidener moet zijn. Daar is Schneiders het absoluut niet mee eens. ”De werkgever loopt nog steeds grote risico’s en besteedt bijna een kwart van alle loonkosten aan pensioenen. Pensioen is na het loon de belangrijkste en duurste arbeids voorwaarde. De werkgever moet nauw betrokken zijn en blijven bij de pensioenen. Hij moet weten en voelen wat er gebeurt rond de pensioenen van zijn medewerkers. Bij DSM gaan we er prat op dat we voor onze medewerkers goede pensioenen hebben.” Volgens Schneiders is het pensioen voor de DSM-werknemers een ”onderscheidende arbeidsvoorwaarde”. Hij wijst daarbij op de manier waarop bijvoorbeeld het partnerpensioen of het arbeidsongeschiktheidspensioen bij PDN is geregeld. Bij andere bedrijven is daar vaak minder goed in voorzien. Fusie In zijn periode als voorzitter heeft Schneiders zich onder meer ingezet om het niveau van de bestuurders zoveel mogelijk op te krikken. Schneiders: ”Het gaat om veel geld en grote belangen bij een pensioenfonds als dat van DSM. Daarom heb je competente mensen nodig. DSM behoort tot de grotere ondernemingspensioenfondsen in Nederland. Een van de redenen waarom kleinere fondsen fuseren, is omdat competente bestuurders en schaalgrootte alles met elkaar te maken hebben. PDN heeft voldoende omvang om goed te functioneren. De uitvoerder van de pensioenen van DSM, DSM Pension Services (DPS), is zelfs nog iets groter. DPS voert immers ook de pensioenen uit voor het pensioenfonds van SABIC. Schneiders ziet dan ook vooralsnog geen aanleiding om na te
DECEMBER 2012
Door de media-aandacht voor de problemen bij de pensioenfondsen hoor je sommige mensen en politici wel eens pleiten voor een systeem waarbij iedereen voor zichzelf zijn pensioen regelt. Daar moet Schneiders niets van weten. ”Ik twijfel of het überhaupt mogelijk is. Daarnaast, solidariteit is erg belangrijk en waardevol in ons pensioenstelsel en dat is er niet meer als iedereen het voor zichzelf regelt. Als iedereen zelf voor rendement op zijn pensioengeld moet zorgen, zullen ze zeker niet de rendementen halen die het pensioenfonds haalt. Vraag dat maar aan mensen die in de afgelopen tijd zelf geld belegd hebben. Ook moet iedereen zich dan gaan verzekeren tegen het risico’s voor bijvoorbeeld partner pensioen of arbeidsongeschiktheidspensioen. Dat zal duur zijn en dat gebeurt dan vervolgens niet met alle gevolgen van dien.” Zwitserland Moet er dan niets veranderen in de opinie van Jos Schneiders? Toch wel. Schneiders heeft voorafgaand aan zijn directeurschap van DSM Nederland zeven jaar in Zwitserland gewerkt. In dat land hebben ze een pensioensysteem waar Schneiders wel iets in ziet. ”Laat de werkgever voor het pensioen zorgen totdat iemand gepensioneerd wordt. Op dat moment krijg je dan de pot met pensioengeld mee en kun je met dat geld bijvoorbeeld bij een (niet commercieel) nationaal pensioenfonds je pensioen inkopen. Of je doet wat anders met een deel van dat geld. Bijvoorbeeld een hypotheek aflossen. Door het nationaal pensioenfonds behoud je de solidariteit, maar je geeft de deelnemer ook de vrijheid om voor een deel zelf te beschikken over zijn pensioengeld.” Jos Schneiders werkte sinds 1977 in diverse functies bij DSM. Onlangs ging hij met prepensioen. Vanaf 1 januari 2013 is hij ook geen voorzitter meer van PDN. Diverse functies bij Limburgse maatschappelijke organisaties zullen zijn aandacht blijven krijgen. Schneiders: ”Daarbij kan ik mijn ervaringen inzetten voor de ontwikkeling van de regio. Immers als het goed gaat met deze regio gaat het ook goed met DSM. Anderzijds krijg ik nu meer tijd voor mijn kinderen en (binnenkort) twee kleinkinderen. Aan mijn aandacht voor het gezin heeft het de laatste jaren door het drukke bestaan bij DSM wel eens geschort.”
3
PDN op gepensioneerdendag DSM Gist PDN was op dinsdag 13 november met een stand aanwezig op de gepensioneerdendag van DSM Gist in Delft. Bezoekers van de drukbezochte gepensioneerdendag in Delft wisten de stand van PDN goed te vinden. En dat was niet alleen vanwege de lekkere chocolaatjes die PDN voor de bezoekers had. Er werden tal van vragen gesteld. Manon Drummen (zie foto) en Mark Gerards, beide van DSM Pension Services (DPS), waren er namens PDN om die vragen te beantwoorden. Veel vragen gingen over de hoogte van de dekkingsgraad van het pensioenfonds van DSM. De 104% (stand eind september) vond menigeen niet eens zo slecht. ”Bij andere fondsen is de dekkingsgraad nog een stuk lager,” was een aantal keren te horen. Ook dat het pensioenfonds niet het gat gaat vullen dat ontstaat door het verschuiven van de AOW-ingangsleeftijd kon goedkeuring weg
Een gepensioneerde van DSM gaat ”op de knieën” voor Manon Drummen.
dragen. ”Het is goed dat de overheid zelf het door haar ontstane probleem oplost met een renteloze lening, dat moet niet met het geld van de deelnemers,” was de mening van enkele bezoekers.
Actie rond nieuwsbrief PDN Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) deed op 27, 28 en 29 september mee aan de Pensioen3daagse die in Nederland werd gehouden. Tijdens deze Pensioen3daagse vroeg PDN aandacht voor de digitale nieuwsbrief die vier keer per jaar verschijnt.
PDN riep deelnemers en pensioengerechtigden op om zich op de nieuwsbrief te abonneren. Iedere actieve deelnemer, die zich nog niet geabonneerd had op de nieuwsbrief, ontving een e-mail waarin men verzocht werd zich te abonneren met een link naar de digitale nieuwsbrief van september. De ge(pre)pensioneerden ontvingen bij de uitgave van Pensioencontact van september 2012 een antwoordkaart waarmee men zich kon abonneren. Dat kon via de website van PDN of door de antwoordkaart in te vullen en te retourneren. In totaal werden 334 antwoordkaarten ontvangen. Een aantal mensen gaven aan niet over internet te beschikken. Het aantal ge(pre)pensioneerden abonnees steeg tijdens de Pensioen3daagse met ruim 500 tot 1.400.
De antwoordkaart die werd meegestuurd met de uitgave van Pensioencontact in
Het totaal aantal abonnees op de nieuwsbrief steeg tijdens de Pensioen3daagse met ruim 2.000 tot 4.468 abonnees.
september.
4
pensioencontact
Naheffing inkomstenbelasting Uit de PDN-vraagbaak elijks vragen binnen van mensen Bij het pensioenfonds komen dag en pensioen of over de die iets willen weten over hun eig s zijn de antwoorden op bepaalde pensioenen in het algemeen. Som breder publiek. Dat soort vragen vragen ook interessant voor een ”Uit de PDN-vraagbaak”. wordt beantwoord in de rubriek . effing van inkomstenbelasting Vandaag een vraag over de nah Hoe kan dat? ondanks de inhouding via de We leggen uit hoe het kan dat ng inkomstenbelasting kan loonbelasting toch een naheffi ontstaan.
Als gepensioneerde of nabestaande heb je bijna altijd twee of meer uitkeringen: je krijgt een uitkering van de overheid en daarnaast een pensioen van PDN (en mogelijk andere fondsen). Bij de vaststelling van de maandelijkse loonbelasting wordt geen rekening gehouden met het gegeven dat je meerdere inkomsten geniet. Iedere uitkeringsinstantie, dus ook PDN, stelt zelfstandig op basis van de belastingtabellen de loonheffing vast die maandelijks wordt ingehouden op je uitkering. Naarmate je inkomsten hoger zijn, stijgt het belastingpercentage (zie tabel Belastingtarieven 2012). Op die manier kan een situatie ontstaan dat je op jaarbasis te weinig loonheffing hebt afgedragen. In het volgende voorbeeld wordt dit verduidelijkt.
Belastingtarieven 2012 Belastingtarief Schijf Inkomsten Jonger dan 65 jaar of 65 jaar ouder 1 € 0 tot € 18.946 33,1% 15,2% 2 € 18.946 - € 33.864* 41,95% 24,05% 3 € 33.864* - € 56.492 42% 42% 4 Vanaf € 56.492 52% 52% * voor geboortejaar 1945 of eerder € 34.056
DECEMBER 2012
Voorbeeld: Je krijgt een AOW-uitkering van € 1.000 bruto per maand. Daarnaast krijg je een pensioenuitkering van PDN van eveneens € 1.000. Op deze uitkeringen wordt door de uitkeringsinstanties afzonderlijk loonheffing ingehouden volgens de belastingtabel. In beide gevallen is de loonheffing gebaseerd op de 1e schijf (65+). Dus: AOW: 15,20% van € 1.000 = € 152 PDN-pensioen: 15,20% van € 1.000 = € 152 Per jaar is dat totaal: € 152 + € 152 = € 304 x 12 maanden = € 3.648 Beide uitkeringen worden bij de aangifte van de inkomsten belasting bij elkaar opgeteld. Samen zijn ze (€ 1.000 + € 1.000 =) € 2.000. Per jaar is dat € 24.000. Uit de tabel met de belastingtarieven kun je aflezen dat in dat geval de inkomsten vanaf € 18.946 in de 2e schijf belast moeten worden. Dat betekent tegen een percentage van 24,05%.
Dus: 15,20% over de inkomsten tot € 18.946 = € 2.880 24,05% over de inkomsten vanaf 18.946 tot € 24.000 (€ 5.054) = € 1.215 € 1.215 + € 2.880 = € 4.095. Via de loonheffing is ingehouden € 3.648. Er zal dus een naheffing via de inkomstenbelasting (moeten) plaatsvinden van € 4.095 - € 3.648 = € 447.
Naheffing voorkomen? Hoe kun je voorkomen dat je met een naheffing wordt geconfronteerd? Er zijn een beperkt aantal mogelijkheden om naheffing te voorkomen. Bijvoorbeeld door er voor te kiezen om door PDN maandelijks meer loonheffing te laten inhouden. Je kunt daarvoor een schriftelijk verzoek sturen aan PDN, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen of via e-mail
[email protected].
5
Nieuws van het College van Belanghebbenden van PDN Opdracht CvB Het College van Belanghebbenden beoordeelt het handelen van het bestuur over de uitvoering van de pensioenregeling en draagt daarmee bij aan een optimale belangenafweging voor de belanghebbenden.
Solidariteit moet wederzijds zijn In het najaar van 2011 zijn verkiezingen gehouden voor het College van Belanghebbenden (CvB). Namens de gepensio neerden kwam Hilde Breiner-Bosma toen in dit college terecht. Een gesprek. Waarom heb je je kandidaat gesteld voor het College van Belanghebbenden? ”Pensioenaangelegenheden hebben altijd mijn interesse gehad. Vóór mijn (vervroegde) pensionering in 2005 door mijn werkzaamheden en overlegfuncties bij DSM en daarna ook door mijn bestuurslidmaatschap van het Beambtenfonds voor het Mijnbedrijf.” Hoe kijk je aan tegen de huidige situatie in de pensioenwereld? ”Ons pensioensysteem staat onder grote druk. Een van de gevolgen is de discussie over solidariteit: jong tegen oud, gepensioneerden tegen actieven. Solidariteit wordt gevraagd. Maar dit kan geen eenrichtingsverkeer zijn. Ouderen moeten solidair zijn met jongeren, gepensioneerden met actieven, maar ook andersom. De ouderen en gepensioneerden hebben namelijk een grote bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de huidige pensioenvermogens.” Wat zijn je eerste ervaringen in het College van Belanghebbenden? ”Sinds januari 2012 maak ik deel uit van het CvB en wanneer ik terugkijk moet ik constateren, dat 2012 voor het Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) geen gemakkelijk jaar was. De moeilijke financiële situatie en de lage dekkingsgraad bij PDN geven reden tot grote zorg. Ook bij PDN wordt gesproken over mogelijk ”korten” van pensioenuitkeringen en pensioenaanspraken. En dat terwijl de achterstand door niet verleende toeslagen in de afgelopen jaren voor pensioengerechtigden en slapers inmiddels is opgelopen tot bijna 7%. Voor de actieve deelnemers (werknemers van DSM) is deze achterstand minder
groot. Dit heeft te maken met de afspraken in de Pensioen regeling van PDN. Er zullen goede redenen zijn geweest om bij de toeslagverlening te kiezen voor een tweesporenbeleid. Waarschijnlijk heeft niemand voorzien dat de financiële situatie gedurende een zo lange tijd zou verslechteren. Nu dit wel het geval blijkt, is het de vraag of de positie van de gepensioneerden, wat betreft de toeslagverlening, niet opnieuw moet worden bezien.” Waar let je vooral op als lid van het College van Belanghebbenden? ”De belangrijkste taak van het CvB is het beoordelen van het handelen van het PDN-bestuur inzake de uitvoering van de pensioenregeling. Daarbij moet met name gekeken worden of het bestuur bij zijn besluitvorming op een evenwichtige wijze met de belangen van alle belanghebbenden heeft rekening gehouden. In zijn oordeel over 2011 heeft het CvB vraagtekens gezet bij het besluit om wel de toeslag (indexatie) volledig aan de actieve deelnemers (werknemers van DSM) toe te kennen en gedeeltelijk aan de gepensioneerden en slapers.” Hoe is de positie van de gepensioneerden in het College van Belanghebbenden? ”Hoewel het duidelijk is dat de leden van het CvB alle belanghebbenden vertegenwoordigen, dus rekeninghouden met de belangen van de werknemers, de pensioengerechtigden en de werkgever, ben ik in dit college gekozen namens de gepensioneerden en heb daarom speciale aandacht voor de positie en de belangen van deze groep. Ook al omdat de pensioen afspraken worden gemaakt door de sociale partners, dus door de werkgever met de vakbonden. Vertegenwoordigers namens de gepensioneerden zijn daarbij niet aanwezig. De oprichting van de Vereniging van DSM Gepensioneerden (VDP) is volgens mij dan ook een goede zaak. Via deze vereniging kunnen de gepensioneerden nauwer bij pensioenaangelegenheden betrokken worden en kunnen zij ook als klankbordgroep dienen voor de afgevaardigden van de gepensioneerden in het PDNbestuur en het CvB. Gezien alle veranderingen die ons te wachten staan als gevolg van nieuwe pensioenwetgeving is het zaak dat gepensioneerden deze ontwikkelingen actief blijven volgen. De VDP kan ons daarbij helpen.”
Contact Het College van Belanghebbenden stelt reacties van deelnemers en pensioengerechtigden bijzonder op prijs. Contact met het College is mogelijk via de e-mail (
[email protected]) onder vermelding van ”College van Belanghebbenden”. Een brief kan worden verstuurd naar het adres: College van Belanghebbenden, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen.
6
pensioencontact
Jan van Os, een dierenarts met Hongaars bloed in de aderen Jan van Os is een fervente bewonderaar van Hongaarse muziek. En dat betekent voor de inmiddels 80-jarige dr. Jan van Os veel meer dan zo nu een dan naar een stukje Hongaarse muziek luisteren. Hij is al decennialang intensief bezig met deze muziek. Hij is er compleet aan verslingerd, speelt zelf cimbaal, zit in orkesten die deze muziek maken, verzamelde voor een internetsite informatie over duizenden liedjes en ontwikkelde zelfs digitale hulpmiddelen om anderen wegwijs te maken in de wereld van de Hongaarse muziek. Dat leverde hem contacten op uit de hele wereld. De bijzondere hobby van Van Os heeft weinig te maken met zijn studie of beroep. Hij studeerde in Utrecht en werd dierenarts. In 1970 kwam hij in dienst bij de R&D van Gist- Brocades. Daar bedacht hij de zogenoemde Delvotest, die nu nog steeds over de hele wereld wordt gebruikt om antibiotica-residuen in melk aan te tonen. De laatste jaren voor zijn VUT in 1992 was hij hoofd van de Agro Business Groep die zich bezighield met het ontwikkelen van biotechnologische producten voor de vee voederindustrie. Daar was hij onder meer manager van het project van het milieuvriende- Van Os bespeelt zijn cimbaal lijke enzym Fytase dat door toevoeging aan voer voor varkens en pluimvee ervoor zorgt dat er minder fosfor in het milieu terecht komt. Al tijdens zijn studie werd Van Os bevangen door het ’muziekvirus’. ”In 1950 ben ik begonnen met het spelen van zigeunermuziek,” herinnert Van Os zich. ”Dat was bij het Utrechtse Studentengezelschap Tzigane. Dat gezelschap zorgt steeds weer voor nieuwe generaties studenten die deze muziek leren spelen. Ook andere studentensteden kennen dit soort gezelschappen. Veel van die muzikanten blijven die muziek uit Oost-Europa hun verdere leven trouw, waarbij ze elkaar opzoeken om samen te spelen. Hierdoor is er in Nederland een voor West-Europa unieke cultuur
DECEMBER 2012
ontstaan van een groot aantal amateur-orkestjes die deze muziek speelt.” Na zijn VUT heeft Van Os op Internet een platform ontwikkeld waar deze orkestjes onderling informatie kunnen uitwisselen (zie: http://jlo.home.xs4all.nl/). Van Os noemt de muziek, die in Nederland zigeunermuziek wordt genoemd, maar zeker niet alleen door zigeuners gespeeld wordt, ”afwisselend melancholiek en vrolijk opwindend”. ”Ik ben mijn hele leven muziek blijven maken. Ik speel alweer bijna 40 jaar met het orkest Siperkov (kijk op Google voor ’Siperkov’) bij tal van bejaardenhuizen in de omgeving van Delft. Het zijn juist die ouderen die zich deze muziek nog goed herinneren en zeer waarderen. Daarnaast speel ik al langer dan vijftig jaar in het orkest Hon Tzigane (kijk op Google voor ’Hon Tzigane’). Toen Van Os in 1992 met de VUT ging, stond Internet nog in de kinderschoenen. ”Ik ben toen als hobby begonnen websites te bouwen voor allerlei organisaties. Op die manier heb ik me werkenderwijs veel digitale technieken eigen gemaakt. Ik kwam er al snel achter dat Internet ook voor mijn andere hobby, de muziek, onvoorstelbaar veel mogelijkheden biedt. Zo ben ik begonnen met het verzamelen van Hongaarse liedjes en die een plaats te geven op een website. Hoewel ik geen woord Hongaars spreek, was mij door het spelen van Hongaarse muziek al wel opgevallen hoe uitzonderlijk rijk de muzikale cultuur van Hongarije is. Liedjes worden, enkel door ze te zingen, overgeleverd aan volgende generaties. Mijn verzameling Hongaarse liedjes is inmiddels uitgegroeid tot meer dan vijfduizend. Ze zijn op internet te vinden op de website: http://www.cimbalom.nl. Door die website kwam ik al snel in contact met mensen over de hele wereld met dezelfde hobby. Zo heeft een in Canada levende Hongaar de Hongaarse titels van de verzamelde liedjes in het Engels vertaald.”
7
Dat alles was nog niet genoeg voor Van Os. Omdat veel van zijn verzamelde liedjes meer dan één titel hebben, ontstond de behoefte om te kunnen nagaan of een bepaald liedje met een nieuwe titel al onder een andere naam in de verzameling zat. Om dat te kunnen controleren heeft Van Os een zoeksysteem ontwikkeld voor melodieën. Dat bracht hem weer in contact met een ICT-expert op muziekgebied. Die samenwerking leverde na enkele jaren een melodie-zoekmachine op die te vinden is onder http://www.melodycatcher.com. Van Os is er zelf nog verbaasd over hoe het allemaal gelopen is. ”Wie had kunnen voorspellen dat er zoiets ooit mogelijk zou worden,” vraagt hij zich af.
Door Van Os aanbevolen interessante websites op muziekgebied: Audacity http://audacity.sourceforge.net/, Freecorder http://freecorder.com/fc6/?src=freecorder.com, Notation Software http://www.notation.com/, Youtube downloaders zoals http://youtubedownloader.nl/. Met deze programma’s zijn de mogelijkheden voor de muziekliefhebber vrijwel onbeperkt, zeker in combinatie met een keybord aangesloten op een PC.
Dekkingsgraad PDN Een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft namelijk aan hoe groot het pensioenvermogen is ten opzichte van de pensioenverplichtingen. Eenvoudig gezegd geeft de dekkingsgraad aan of er voldoende geld in kas is om alle pensioenen, nu en in de toekomst, uit te betalen. De dekkingsgraad en de pensioenverplichtingen worden berekend op basis van de marktrente. De cijfers worden elk kwartaal bekend gemaakt. Onderstaande tabel toont de dekkingsgraad vanaf 2007. Dekkingsgraad PDN (gebaseerd op marktrente) Dekkingsgraad Gehanteerde marktrente 1 januari 2007 147% 4,2% Ultimo 2007 150% 4,8% Ultimo 2008 98% 3,6% Ultimo 2009 111% 3,7% Ultimo 2010 109% 3,4% Ultimo 2011* 101% 2,7% Eind september 2012* 104% 2,4% * Bij de berekening van de pensioenverplichtingen vanaf 31 december 2011 is rekening gehouden met de door de DNB gepubliceerde rente (gemiddelde van laatste 3 maanden).
Betaaldata pensioenen De pensioenen (met uitzondering van december) worden precies op de 27ste overgemaakt. Als de 27ste echter in een weekend valt, worden de pensioenen eerder uitbetaald. De data voor 2012 zijn:
Wilt u meer weten?
21 december 2012 De data voor 2013 zijn: 25 januari 27 februari 27 maart 26 april 27 mei 27 juni
8
26 juli 27 augustus 27 september 25 oktober 27 november 23 december
Internetsite PDN Meer informatie over PDN kunt u vinden op de website: www.pdnpensioen.nl Pension Desk: 045-5788100 Vragen over uw pensioen kunt u stellen aan één van onze medewerkers. Zij zijn op werkdagen van 09.00 - 17.00 uur beschikbaar op telefoonnummer 045-5788100. Zorg dat u uw administratienummer bij de hand hebt als u belt.
pensioencontact
Effect korting berekenen met pensioenkortingsberekenaar Goed om te weten
Het is een druiligere morgen in oktober als Dries rustig de tijd neemt om de september-editie van Pensioencontact van PDN te lezen. Hij schrikt van het openingsartikel. Dat de financiële crisis gevolgen heeft voor pensioenen was Dries al duidelijk. Dat bij het aanhouden van de crisis mogelijk ook op zijn eigen PDN pensioen gekort zal gaan worden, daarop had hij niet gerekend. Hij leest dat PDN aan het einde van dit jaar de balans opmaakt. De kans bestaat dat dan het besluit wordt genomen om te gaan korten. Vóór april 2013 wordt duidelijk of er wel of niet gekort zal gaan worden door PDN. Dries voelt zich niet gerust. Hij kiest telefoonnummer 045 5788100 van de Pension Desk van PDN en vraagt hoeveel hij bij een korting minder te besteden heeft. Voor Manon Drummen, die de telefoon aanneemt, is de vraag van Dries niet nieuw. Desondanks is het antwoord op zijn vraag niet eenvoudig. ’Op dit moment weten we niet of er gekort zal gaan worden, laat staan hoeveel’ aldus Manon. ’De dekkingsgraad is aan het einde van het derde kwartaal iets gestegen ten opzichte van de kwartalen daarvoor. Het vereiste percentage van 104,2% (eind 2013) is echter nog niet bereikt’ voegt ze toe.
’Het enige dat ik voor u kan doen, is u wijzen op de website van het Nibud. Dat is het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. In Nederland hét kenniscentrum op het gebied van de huishoud financiën. Op hun website zijn informatie, praktische tips, berekeningen en testjes over geld te vinden. Op die website staat ook de Pensioenkortingsberekenaar. Hiermee kunnen pensioen gerechtigden berekenen wat het voor hun maandinkomen betekent als hun aanvullende pensioen wordt gekort. Om een indruk te krijgen, kunt u door verschillende kortingspercentages te kiezen een indruk krijgen wat een mogelijke korting voor u zou betekenen. U kunt de berekenaar vinden op de website van het Nibud (www.nibud.nl). Ga op de website naar Inkomsten > Geen werk meer > Pensioenkostenberekenaar.’ Dries is blij met Manon’s tip. Hij leert via het Nibud dat een korting van bijvoorbeeld 6%, niet betekent dat zijn hele maandinkomen 6% lager wordt. Hij is een alleenstaande 65-plusser met AOW en een aanvullend pensioen van PDN van € 600 euro bruto. Op de AOWuitkering zal niet gekort worden. De korting heeft alleen effect op de hoogte van zijn PDN pensioen. Een korting van 6% zou betekenen dat zijn huidige netto maandinkomen van ongeveer 1.500 euro in 2013 ongeveer 1.470 euro zou worden. Een daling van 2%. ’Niet leuk, maar in elk geval minder dan ik in eerste instantie dacht’, denkt Dries. Hoewel nog altijd niet zeker is dat er een korting komt, voelt hij zich geruster.
DECEMBER 2012
9
Column
Zon en wijn Stel je voor: een aangenaam warme herfstdag onder een strakblauwe lucht die je herinnert aan de wolkenloze koepel die de Canarische Eilanden overspant. De blauwe deken wordt in vakken verdeeld door condensstrepen van vliegende kisten vol vakantie vierders. Soms breken de strakke lijnen het kunstwerk. Misschien het gevolg van een oprisping van een der piloten? Kortom: een ideale dag om er op uit te trekken samen met een legioen van gelijkgestemden. De agenda van de dag vermeldt een overvloed aan activiteiten, variërend van herfstwandelingen tot open huis evenementen. Je hoeft je geen uur te vervelen. En wil je lekker niets doen dan pak je de tuinstoel, strekt je benen, zet een rieten hoed op je kalend hoofd en droomt in tuin of op balkon weg. Ik denk dan altijd aan een voorouder die loom uitgezakt op een bankje onder de perenboom met een pijp in zijn mond verzaligd in het niets staarde. De goede man is behoorlijk oud geworden. Mijn lief en ik hebben gekozen voor een actievere bezigheid. Nu de herfst de voorgaande jaargetijden in een eeuwenlang ononder broken ritme verdrongen heeft maken de druivenplukkers zich op om de oogst te plukken. In het Ahrdal en langs de Moezel en de Rijn, in Zeeland, Brabant, de Achterhoek en de Limburgse heuvels hangen de ranken vol rijpe vruchten. Verder dan genoemde streken ga ik meestal niet op verkenning- en proeftocht. Om het seizoen te openen hebben de wijnmakers hun deuren op een zonnige zondag wijd open gezet om belangstellenden binnen te lokken. Je kunt het proces van wijn maken volgen, de voorraad zien, een video over de pluk bekijken en wat voor de meesten, en voor mij in het bijzonder, het belangrijkste is een glaasje proeven. Mijn lief en ik hebben die
10
laatste uitnodiging niet afgeslagen. Ik moet zeggen de zondag werd nog zonniger en vooral vrolijker. Het begon allemaal rustig met een gesprekje met gastheer en -vrouw, beleefd informerend naar hun algehele welzijn en naar de oogstverwachtingen, waarna we met een kennersblik de inhoud van de kelders en de glazen bekeken. Naarmate de middag vorderde keken we dieper in het glaasje dan naar de gastheer. We deelden de brave man wel mee dat we er zeer van overtuigd waren dat de oogst buitengewoon zou zijn en de kwaliteit van zijn product uitstekend. Op het einde van de middag werd het maken van onderscheid tussen een Riesling en een Pinot wat moeilijker, het praten trouwens ook. Voor ons onbekende mensen gaven we een college in wijn maken en in het drinken van het kostelijke vocht. Kennissen informeerden bezorgd of we alles onder controle hadden, waarop we een vaag antwoord gaven en meedeelden dat het leven toch maar goed was. De volgende dag heb ik op het punt gestaan om de gemeentelijke autoriteiten dringend te vragen om de stoeptegels recht te leggen. Maar dat werd me ten zeerste ontraden door mijn lief, die ik toen minder aardig vond dan de dag tevoren.
pensioencontact
Gepensioneerde DSM’ers met een bijzonder verhaal De meeste DSM’ers die met pensioen gaan, hebben nog heel wat gezonde jaren voor de boeg. Jaren waarin onder nomen kan worden waar lange tijd geen gelegenheid voor was. Menigeen kan een langgekoesterde wens of droom in vervulling laten gaan. Een bijzondere reis, een opvallende hobby een opvallende sportieve prestatie of vrijwilligerswerk dat de gepensioneerde opeens in een hele andere wereld terecht laat komen. Heel wat gepensioneerde DSM’ers hebben een bijzonder verhaal te vertellen. Pensioencontact wil die verhalen graag horen. Deel uw verhaal met de andere gepensioneerden van DSM. Zet uw bescheidenheid aan de kant. En stuur een e-mail naar
[email protected] Misschien staat uw verhaal in de volgende editie van Pensioencontact.
Het bestuur van PDN wenst alle lezers van Pensioencontact alvast prettige kerstdagen en een gelukkig 2013.
DECEMBER 2012
11
Colofon Pensioencontact verschijnt drie keer per jaar en is bestemd voor mensen die een uitkering ontvangen van PDN Illustraties Robert Muts Realisatie Afdeling Communicatie DSM Pension Services Foto’s Annemiek Mommers, Armindo Armino en anderen Druk PPM Event & Media Support, Meerssen Redactieadres PDN t.a.v. Harry Coever Postbus 6500, 6401 JH Heerlen
[email protected] www.pdnpensioen.nl 045-5782056 Pension Desk 045-5788100 Voor blinden en slechtzienden is een gesproken versie van Pensioencontact kosteloos verkrijgbaar.
12
