Pensioencontact. Financiële spelregels voor de pensioenen zijn strenger geworden. Voorwoord

Voorwoord In deze uitgave van Pensioencontact is er aandacht voor de manier waarop PDN de pensioengelden belegt. De media berich­ ten regelmatig over het beleggen van de pensioengelden. Daarom laten we zien hoe dat bij PDN gebeurt en waar iedereen informatie daarover kan vinden. Van belang voor gepensioneerden is dat de wettelijke regels rond het verlenen van toeslagen (indexatie) strenger zijn ­geworden. In deze Pensioencontact is te lezen wat die veranderingen voor de gepensio­ neerden kunnen betekenen.

Pensioencontact is een uitgave van Pensioenfonds DSM Nederland

Financiële spelregels voor de pensioenen zijn strenger geworden Voor de financiering van de pensioenen gelden strikte, wettelijke regels. Deze financiële ’spelregels’ zijn vastgelegd in het zogenoemde Financieel Toetsingskader Pensioenfondsen (FTK). Onlangs is het FTK gewijzigd. De gewijzigde regels moeten er voor zorgen dat de pensioenfondsen niet alleen op korte termijn, maar ook op lange termijn financieel gezond blijven en de pensioenen kunnen blijven uitbetalen. De regels hebben gevolgen voor zowel de actieve deelnemers, de gewezen deelnemers als de pensioengerechtigden.

In de rubriek ’Goed om te weten’ gaat het deze keer om het digitaal communiceren dat ook in de pensioenwereld zijn intrede heeft gedaan. Gepensioneerde Han van Tilburg heeft na zijn pensionering van zijn hobby een bedrijfje gemaakt. Hij vaart met zijn ­fluisterboot gasten rond door de Biesbosch. Hij vertelt daarover in deze Pensioencontact. Ik wens u veel leesplezier.

Atzo Nicolaï Voorzitter Pensioenfonds DSM Nederland

De pensioengerechtigden hebben vooral te maken met de veranderingen rond de toeslag­ verlening. • Pensioenfondsen moeten grotere financiële buffers aanhouden, waardoor minder snel ­toeslagen verleend kunnen worden. Anderzijds zal de kans op korten op termijn daardoor minder groot zijn. • Pensioenfondsen mogen alleen toeslagen toekennen, als deze toeslagen ook in de toekomst gegeven kunnen worden. • Als er te weinig geld in kas is, moeten de pensioenen verlaagd worden (’korting’). Met de nieuwe regels mogen kortingen uitgesmeerd worden over meerdere jaren. • Er gaan strengere regels gelden voor het inhalen van gemiste toeslagen en kortingen die hebben plaatsgevonden. OP KORTE TERMIJN NAAR VERWACHTING MINDER SNEL TOESLAGVERLENING Het pensioenfonds probeert ervoor te zorgen dat pensioenen hun koopkracht behouden. Het pensioenfonds heeft daarom de ambitie om toeslagen te verlenen. Deze toeslagverlening

September 2015 | No. 70

Pensioencontact

is ’voorwaardelijk’ en vindt alleen plaats als hiervoor voldoende geld is. Het FTK stelt eisen aan het toeslagenbeleid van pensioen­ fondsen. Pensioenfondsen met een lage dekkingsgraad mogen de ­pensioenen niet verhogen, zo wordt ervoor gezorgd dat er later ook nog voldoende geld is om pensioenen uit te keren. De gewijzigde regels van het FTK hebben tot gevolg dat gedeelte­ lijke toeslagen pas vanaf een hogere dekkingsgraad zijn toe­ gestaan. Daardoor ­zullen er minder snel toeslagen worden verleend. Ook het inhalen van gemiste toeslagen of het inhalen van kortingen kan alleen als een pensioenfonds zich in een sterke financiële ­positie bevindt, en ook dan zal dit geleidelijk gebeuren. Dit alles kan de komende jaren leiden tot een verlaging van de koopkracht van de pensioenen. Het bestuur van PDN verwacht dat de komende paar jaren waar­ schijnlijk geen toeslagverlening mogelijk is, tenzij de rente duidelijk gaat stijgen. Als de dekkingsgraad de komende jaren langzaam ­toeneemt (wat PDN verwacht), dan kan op de langere termijn weer toeslagverlening plaatsvinden. ’BELEIDSDEKKINGSGRAAD’ IS BEPALEND Bepalend voor het al dan niet verlenen van toeslagen op de ­pensioenen was altijd de dekkingsgraad eind december van enig jaar. De dekkingsgraad geeft de verhouding aan tussen het vermogen van PDN en de pensioenen die PDN in de toekomst moet uitbetalen. Voor het toekennen van toeslagen wordt in de toekomst niet meer de dekkingsgraad gebruikt maar de ’beleidsdekkingsgraad’. Deze beleidsdekkingsgraad is het gemiddelde van de dekkingsgraden van de laatste twaalf maanden. Eind juni 2015 was de dekkingsgraad van PDN 110,3% en de beleidsdekkingsgraad 108,9%. WELKE SITUATIES KUNNEN ZICH VOORDOEN? Beleidsdekkingsgraad lager dan 110%:

• Er vindt geen toeslagverlening plaats. Als de dekkingsgraad te laag is, worden de pensioenen zelfs verlaagd. Die verlaging kan gespreid worden over vijf jaar. (Tot nu toe gaf PDN ook geen ­toeslagverlening bij een dekkingsgraad lager dan 110%.) Beleidsdekkingsgraad tussen 110% en circa 127%:

• Het opgebouwd pensioen van actieve deelnemers wordt verhoogd met een deel van de algemene loonstijging. (Tot nu toe was er volledige toeslagverlening voor werknemers vanaf een dekkings­ graad van 110%.) • Het pensioen van pensioengerechtigden en gewezen deelnemers (slapers) wordt verhoogd met een deel van de prijsstijging. (Tot nu toe was gedeeltelijke toeslagverlening bij pensioengerechtig­ den en gewezen deelnemers mogelijk bij een dekkingsgraad ­tussen 110% en 120%. Vanaf 120% was er voor deze groepen volledige toeslagverlening.)

2

Beleidsdekkingsgraad hoger dan circa 127%:

• Het opgebouwd pensioen van actieve deelnemers wordt verhoogd met de algemene loonstijging. • Het pensioen van pensioengerechtigden en gewezen deelnemers (slapers) wordt verhoogd met de prijsstijging.

Op de website van pensioenfonds PDN wordt ieder kwartaal de actuele dekkingsgraad en de actuele beleidsdekkingsgraad gemeld. Over de nieuwe financiële spelregels worden de ­pensioengerechtigden en de andere deelnemers van PDN nog per brief uitgebreid geïnformeerd.

Just Fransen van de Putte overleden Op zondag 19 juli jl. is bestuurslid Just Fransen van de Putte (72) van de Stichting Pensioen­fonds DSM Nederland (PDN) onver­ wachts overleden. Just was vele jaren bestuurder bij ons fonds waarvan drie jaar als voorzitter. Met hem verliest PDN een ­deskundig, betrokken en aimabel bestuurder. Het bestuur van PDN is Just zeer dankbaar voor de betekenis die hij voor het fonds heeft gehad. In de periode 1995-2000 was hij voorzitter van de Raad van Commissarissen van de DSM Pensioenverzekerings­maatschappij, destijds beheerder van het Pensioenfonds DSM Chemie, de voor­ loper van PDN. Van dit pensioenfonds was hij van 2003 tot 2006 voorzitter. Sinds 2008 was hij bij PDN bestuurder namens de gepensioneerden.

Oud-columnist van Druten ­overleden Dit voorjaar, op 30 mei, is Bert van Druten (91) overleden. Van Druten was tot 2001 jarenlang columnist van Pensioencontact. Zijn columns schreef hij onder het pseudoniem ’Ouwe’. In een uitgave van Pensioencontact uit 1997 vertelde hij over zijn passie om te schrijven. ”Als jongen van 15 voelde ik al een vreselijke drang om te schrijven,” liet hij toen noteren. Aanvankelijk werkte hij in de Amsterdamse bankwereld, maar stapte later over naar het Beambtenfonds voor het Mijnbedrijf waar hij beleggings­adviseur was. Daarna werd hij directie­ secretaris bij de Pensioenverzekeringsmaatschappij (PVM) van DSM.

PENSIOENCONTACT

Naheffing belastingdienst Uit de PDN-vraagbaak

dagelijks vragen binnen van Bij het pensioenfonds komen r hun eigen pensioen of over mensen die iets willen weten ove s zijn de antwoorden op . Som de pensioenen in het algemeen t voor een breder publiek. san res inte ook bepaalde ­vragen oord in de rubriek ”Uit de Dat soort vragen wordt beantw PDN-vraagbaak”. gelijke naheffing van de Dit keer een vraag over de mo dat regelmatig door ons ­belastingdienst. Een onderwerp dat we hier steeds Om onder de aandacht is gebracht. we dat in deze uitgave n doe , opnieuw vragen over krijgen weer opnieuw.

WAARDOOR KAN EEN NAHEFFING ONTSTAAN? Wie van meer dan één instantie pensioen ontvangt, moet goed uit­ kijken voor een forse naheffing over het pensioen. Dat komt omdat pensioeninstanties los van elkaar rekenen met belasting­kortingen waar je maar eenmalig recht op hebt.

lier is te vinden op de website van de Belastingdienst. Het is niet altijd het beste de instantie die de hoogste uitkering uitbetaalt, ­rekening te laten houden met de loonheffingskorting. Je kunt er zelfs voor kiezen om geen enkele uitkeringsinstantie rekening te laten houden met de loonheffingskorting. De Sociale verzekeringsbank (SVB) heeft een handig hulpmiddel op haar website. Daarin wordt advies gegeven over het al dan niet toepassen van de ­loonheffingskorting. Het hulpmiddel geeft een indicatie en geen defini­tieve uitkomst. Het houdt slechts rekening met één bedrijfspensioen­uitkering en 100% AOW. Het internetadres van dit hulpmiddel is: http://www.svb.nl/int/nl/aow/wizard_loonheffing/index. jsp#wizardfocus. Een andere mogelijkheid om een naheffing te voorkomen is om door PDN maandelijks meer ­loonheffing te laten inhouden. Je kunt daar­ voor een schriftelijk verzoek sturen aan PDN, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen of via e-mail [email protected]. PDN kan niet het bedrag berekenen waarmee de loonheffing aangepast moet worden. De hoogte van de aanpassing dien je zelf (mogelijk met hulp van je financieel adviseur) te berekenen en schriftelijk door te geven aan PDN. Meer informatie over dit onderwerp is te vinden in de brochure ’Met pensioen gaan’ op de website van PDN.

Veel pensioenge rechtigden ontvangen een inkomen uit verschillen­ de p­ otjes. Zij hebben naast een AOW-uitkering bijvoorbeeld ook nog een pensioen en een lijfrentepolis. Wie meerdere inkomstenbronnen heeft, kan geconfronteerd worden met een vervelende naheffing, waar niet op is ­gerekend. Voor de naheffing kunnen verschillende oorzaken zijn. Elke instantie houdt belasting in op het bedrag dat zij aan je uit­ betaalt. Als beide rekening ­houden met de loonheffingskorting, betaalt u waarschijnlijk te weinig belasting. Na afloop van het jaar moet je dan belasting bijbetalen. Niet alleen worden bepaalde belastingvoordelen soms dubbel geteld, ook gaan pensioen­instanties soms uit van een te hoge ­korting. Ook dit kan leiden tot een naheffing. Een ander probleem is dat pensioeninstanties geen rekening ­kunnen houden met ons progressieve belastingstelsel met oplopen­ de t­arieven. Hierdoor kan te weinig belasting worden inhouden. Vooral pensioengerechtigden met een hoger inkomen moeten daar­ door achteraf nog veel bijpassen. NAHEFFING VERMINDEREN OF VOORKOMEN Wie een hoge naheffing wil voorkomen, moet zelf actie ondernemen. Laat één uitkeringsinstantie rekening houden met de loonheffings­ korting en vraag aan de rest dat niet te doen. Dat laatste kan met het formulier ’Opgaaf gegevens voor de loonheffingen’. Dat formu­

SEPTEMBER 2015

3

Verliefd op de Biesbosch Han van Tilburg (69) stapte in 1965 als monteur elektrotechniek binnen bij de Koninklijke Nederlandse Gist en Spiritus fabriek in Delft. Hij zou er 37 jaar werken. In de loop van de tijd veranderde de naam van het bedrijf in Gist-Brocades en weer later in DSM Gist. Toen hij in 2001, na de fusie tussen DSM en Gist Brocades, met een regeling moest vertrekken, had hij een hele reeks functies ­doorlopen. Zo was hij onder meer elektrotechnisch tekenaar geweest, constructeur elektrotechniek, engineer, hoogspannings­ deskundige en beheerder van de ondergrondse infrastructuur. Sinds 2011 ontvangt Han van Tilburg ouderdomspensioen van Pensioenfonds DSM Nederland.

woonde, kwam ik al als twaalfjarig jongetje in de Biesbosch. Ik was toen lid van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN).” Die liefde voor de Biesbosch is nooit meer weggegaan bij Han. Ook in de tijd dat hij bij Gist-Brocades werkte niet. ”Als het mooi weer was, dan nam ik vaak de vrijdagmiddag vrij om een lang weekend in de Biesbosch te kunnen zwerven,” vertelt hij. Het Nationaal Park De Biesbosch, een beschermd natuurgebied en het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa, heeft geen ­geheimen voor Han. Bij hem thuis in Lage Zwaluwe staat een wand van de woonkamer vol moet boeken over de natuur en dan vooral over de Biesbosch. Of het gaat over de tweede Sint Elisabethsvloed

Han heeft al een aantal jaren een eigen bedrijfje samen met zijn partner Gerda. Zowel Han als Gerda zijn al lange tijd gefascineerd door het natuurschoon van de Biesbosch. ”Hoewel ik in Den Haag

die het gebied in 1421 overstroomde of over de jongste ontpolde­ ringswerkzaamheden, Han weet er alles van. Hij is dan ook al vele jaren als vrijwilliger en gediplomeerde natuurgids van

4

PENSIOENCONTACT

Staatsbosbeheer in de Biesbosch. Talloze malen gidste hij ­bezoekers rond in het natuurgebied. Zijn partner Gerda is ook gids bij Staatsbosbeheer. Haar liefde voor de Biesbosch is al even groot. Samen met Gerda leidt Han nieuwe gidsen op voor het Nationaal Park De Biesbosch. Het was dan ook niet vreemd dat Han en Gerda enkele jaren ­geleden besloten om een eigen bedrijfje op te richten. Ze laten bezoekers van de Biesbosch vanuit een kleine boot de mooiste en interessantste hoekjes van dit natuurgebied zien. ”Je geniet het meest van deze natuur in stilte en in een klein groepje” zegt Han. ”Dan kan het beste op een klein bootje. Dus voor ons was het geen vraag hoe we de mensen de Biesbosch wilden laten zien. In onze boot kunnen maximaal acht personen. Dat zijn dan Gerda en ik met maximaal zes gasten.”

licht Han toe. De meeste toeristen die de Biesbosch bezoeken, doen dat in het zuidelijke deel.” Bezoekers komen vooral uit de nabijgelegen Randstad en ook uit Vlaanderen. ”Soms komen mensen met speciale wensen,” vertelt hij. ”Sommigen willen graag een ijsvogeltje, een blauwborst, zilverreiger of een visarend zien. Anderen komen speciaal voor de bevers. Voor mensen die bevers willen zien, gaan we ’s avonds varen,” legt hij uit. ”De meeste mensen komen echter voor een tocht in de ochtend of de middag.” Meer informatie over het varen met Han en Gerda is te vinden op de website www.biesbosch.net

Betaaldata pensioenen De pensioenen worden (met uitzondering van december) precies op de 27ste van de maand overgemaakt. Als de 27ste echter in een weekend valt, worden de pensioenen eerder uitbetaald. De data voor 2015 zijn:

Han en Gerda verzorgen boottochten in de Biesbosch

25 september 27 oktober 27 november 18 december

Het bedrijf, met de naam van het website-adres, Biesbosch.net, is ook officieel gastheer van het Nationaal Park. Daarvoor komen alleen bedrijven in aanmerking met kennis van het gebied en zijn geschiedenis, natuur en cultuur. Han begon samen met Gerda het bedrijf in 2008. ”Ja,” lacht hij, ”aan het begin van de economische crisis.” Niet zo’n gunstig moment om een nieuw bedrijf op te richten, zou je kunnen ­redeneren vanuit een economisch standpunt. Maar dat is voor Han van secundair belang. Met mijn bedrijfje heb ik van mijn hobby mijn werk gemaakt. Ik vind het heerlijk om in de Biesbosch te varen. En als je dan ook nog eens andere mensen al dat moois kunt laten zien en er nog voor betaald krijgt ook, wat wil je dan nog meer. Ziedaar het businessplan van Han. Onder de streep staat geen bedrag in euro’s, maar een flinke portie tevredenheid en geluk. De boot van Han en Gerda, een zalmschouw, ligt aan de Spieringsluis aan de noordkant van de Brabantse Biesbosch ten westen van Werkendam bij jachthaven Van Oversteeg en het enige hotel-restaurant in het Nationaal Park. ”Dat is een stiller gebied,”

SEPTEMBER 2015

Wilt u meer weten? Internetsite PDN Meer informatie over PDN kunt u vinden op de website: www.pdnpensioen.nl Pension Desk: 045-5788100 Vragen over uw pensioen kunt u stellen aan een van onze ­medewerkers. Zij zijn van 09.00 - 17.00 uur beschikbaar op ­telefoonnummer 045-5788100. Zorg dat u uw administratienummer bij de hand hebt als u belt.

5

Nieuws van het Verantwoordingsorgaan van PDN

Geluiden uit het VO NAAMSVERANDERING Om beter aan te sluiten bij de terminologie in de wet is de naam College van Belanghebbenden per 1 juli 2014 gewijzigd in Verantwoordingsorgaan. NIEUWE LEDEN De ontstane vacatures door het vertrek van twee werkgeversleden uit het College van Belanghebbenden namelijk de heren E. Dormans en J.W. Dijckmeester zijn als volgt opgevuld: De heer R. Mesters is benoemd in de vacature J.W. Dijckmeester als werkgevers­ lid en de vacature E. Dormans is vervallen omdat het aantal werkgeversleden in het Verantwoordingsorgaan is teruggebracht van drie naar twee. De samenstelling van het Verantwoordingsorgaan aan het eind van het jaar 2014 zag er als volgt uit: - J. Barendse (voorzitter), H. Breiner-Bosma en F. de Kok en H. Beun gekozen door en uit de pensioengerechtigden. - R. Mesters en Kim Sonnenschein (plv. Voorzitter) aangewezen door de ­werkgever. - H. Lukkezen en N. Griffioen aangewezen door de Ondernemingsraad en Vertegenwoordigers van de actieve werknemers.

twee keer in een extra vergadering. Bovendien zijn er twee bijeenkomsten geweest waarin het VO zijn kennis heeft kunnen bijspijkeren. Dat gebeurde ­tijdens een collectieve opleidingsdag en bij een interne bijeenkomst waarin door het bestuur een toelichting werd gegeven op de financiële rapportage van het bestuur. NIEUW FINANCIEEL TOETSINGSKADER Er zijn nieuwe financiële regels gaan gelden voor pensioenfondsen. Die nieuwe regels staan bekend als het ’nieuwe Financieel Toetsingskader’ (nFTK). Die regels zorgden voor meer werk voor het Verantwoordingsorgaan (VO). Zo moet het VO naar aanleiding van die regels advies geven over de pensioenpremie en de uitvoeringsovereenkomst tussen de werkgever en pensioenfonds. Met name het advies over de verhoogde pensioenpremie van 22 naar 24% is in het VO uitgebreid besproken. Uiteindelijk is hierover positief geadviseerd en het VO heeft aangegeven op welke wijze de tussentijdse evaluatie na twee jaar zou moeten plaatsvinden. Deze zaken waren onder meer aan de orde tijdens een opleidingsdag voor VO-leden, eerder dit jaar. Om de gevolgen van de nieuwe wetgeving te bespreken werden er twee extra vergaderingen gehouden. TOESLAG Het jaar 2015 startte helaas met het besluit geen toeslag te verlenen per 1 januari 2015, omdat zowel de oude als nieuwe regels daar geen ruimte toe boden.

Van links naar rechts: Henk Lukkezen, Nico Griffioen, Henk Beun, Henk Bos (zittend), Frans de kok, Kim Sonnenschein, Roel Mesters. Niet op de foto: de VO-leden Jan Barendse en Hilde Breiner-Bosma. Roel Mesters heeft onlangs het VO verlaten en is bestuurslid van PDN geworden.

VERGADERINGEN VERANTWOORDINGSORGAAN Uiteraard was er ook nog de ’de normale agenda’. Het VO moet een oordeel geven over het werk van het bestuur in het afgelopen jaar. In totaal is het VO vorig jaar acht keer in vergadering bijeen geweest, waarvan

HET OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN Het uitbrengen van een oordeel is een van de belangrijkste taken van het VO. Bij het formuleren van dat oordeel heeft het VO vooral gekeken naar het beleid van het bestuur op de gebieden governance, communicatie toeslagverlening en beleggingen. Daarnaast werd stilgestaan bij de belangrijkste ontwikkelingen op pensioengebied in 2014. Het VO heeft om te komen tot een oordeel ook overleg gevoerd met de Raad van Toezicht (RvT). Het VO geeft in zijn oordeel een aantal aanbevelingen dat gebaseerd is op wat in 2014 is gebeurd. In 2015 kijkt het VO met name naar de uitvoeringsovereen­ komst, de communicatie, de governance en het strategisch beleid. Het positieve eindoordeel van het VO over het beleid van het bestuur is definitief geworden na de jaarvergadering op 28 april 2015. De volledige tekst van het oordeel van het Verantwoordingsorgaan en de reactie daarop van het bestuur is te vinden in het jaarverslag over 2014 dat op de website van PDN staat.

CONTACT Het Verantwoordingsorgaan stelt reacties van deelnemers en pensioengerechtigden bijzonder op prijs. Contact met het Verantwoordings­ orgaan is mogelijk via de e-mail ([email protected]) onder vermelding van “Verantwoordingsorgaan”. Een brief kan worden verstuurd naar het adres: Verantwoordingsorgaan PDN, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen.

6

PENSIOENCONTACT

Pensioengelden bij PDN verantwoord belegd Pensioenfondsen zijn regelmatig in het nieuws. Als pensioenregels veranderen, haalt dat steeds weer de media. Die berichtgeving over de pensioenen geeft niet altijd duidelijk inzicht. Dat is te begrijpen. De pensioenproblematiek is ingewikkeld. Regelingen en ook bijvoor­ beeld het beleggingsbeleid kunnen per pensioenfonds verschillen. Het ene fonds is het andere niet.

beheerders. Maar bij de keuze van die externe beleggers wordt ­kritisch gekeken met wie we in zee gaan. Zijn ze transparant, zodat we weten waarin ze ons pensioengeld beleggen, welk beleggings­ beleid hebben ze? In de meeste gevallen ontvangen zij een vaste vergoeding en niet een prestatiebeloning. Dat laatste kan leiden tot zeer hoge vergoedingen die wel eens in de media worden ­gehekeld.”

Soms worden pensioenfondsen vergeleken met banken en andere financiële instellingen. Het beeld dat daardoor van pensioenfondsen ontstaat, is diffuus. In de media kan een beeld van pensioenfondsen ontstaan dat, zeker voor pensioenfonds DSM Nederland, niet over­ eenkomt met de werkelijkheid. PDN gaat verantwoord om met de ­pensioengelden van de deelnemers en gepensioneerden. PDN voor­ zitter Atzo Nicolaï legt uit hoe dat gebeurt.

ER ZIJN IN HET VERLEDEN FRAUDEGEVALLEN BEKEND GEWORDEN IN SITUATIES DAT EXTERNE BELEGGERS ZOWEL DE INVESTERINGEN VOOR EEN ­PENSIOENFONDS VERZORGEN ALS DE ADVISERING. HOE IS DE SITUATIE BIJ PDN? Nicolaï: ”Als de bestuurders van PDN geadviseerd worden bij het beleggen van de pensioen­gelden gebeurt dat niet via externe ­adviseurs (van banken), maar via de deskundigen van DPS. Op die manier sluit je belangen­verstrengeling uit. De beleggers van DPS zijn in loondienst bij DSM en daardoor ook deelnemer in de pensioenregeling.”

WIE BELEGT HET GELD VAN PDN? Nicolaï: ”Een belangrijk ­verschil met veel andere pensioen­fondsen is dat PDN het grootste deel van de ­gelden van de deel­ nemers en gepensioneerden zelf belegt via DSM Pension Services (DPS). DPS is een dochter­onderneming van DSM. Zowel de advisering van het beleggingsbeleid aan het bestuur als het overgrote deel van de ­uitvoering van het beleggen gebeurt Atzo Nicolaï door medewerkers van DPS zelf. Dat zelf beleggen heeft belangrijke voordelen. Je bent nauw betrokken bij marktontwikkelingen, weet precies waarin je belegt en ’last but not least’ het scheelt ook aanzienlijk in de kosten. Slechts 20% van de totale beleggingspot wordt door externe vermogens­beheerders belegd. Er is binnen PDN en DPS zeker geen sprake van exorbitante vergoedingen of bonussen, waar in de media soms op gewezen wordt als het geld door externe beheerders wordt belegd.” WAAROM BELEGT PDN NIET ALLE GELDEN ZELF? Nicolaï: ”Sommige beleggingscategorieën zijn voor PDN zeer ­interessant qua rendement en risico maar relatief complex. Het kan soms voorkomen dat daar bij DPS niet voldoende deskundigheid voor is om dit zelf te doen. Dat geldt bijvoorbeeld voor beleggingen in de opkomende landen (emerging markets) of beleggingen in infrastructuur. Dat wordt dus wel uitbesteed aan externe vermogens­

SEPTEMBER 2015

HOE KUNNEN DE DEELNEMERS WETEN WAARIN PDN BELEGD? Nicolaï: ”De namen van de bedrijven, overheden en (beleggings)fondsen waarin PDN belegt, worden gepubliceerd op de website van PDN. Niet alle pensioen­ fondsen doen dat. PDN is daar transpa­ rant in. Op de website en ook in het jaar­ verslag, dat op de website te vinden is, is veel informatie opgeno­ men over het beleggen van ­pensioengelden door PDN.” IN DE MEDIA WORDEN REGELMATIG DE PRAKTIJKEN VAN ­PRIVATE EQUITY-BEDRIJVEN AAN DE KAAK GESTELD. DAT ZIJN BEDRIJVEN DIE IN VEEL GEVALLEN ONDERNEMINGEN OPKOPEN EN VERVOLGENS DIE ONDERNEMING ALS HET WARE KAALPLUKKEN EN DAN DOORVERKOPEN. BELEGD PDN DAAR OOK IN? Nicolaï: ”Private equity is een verzamelnaam voor diverse soorten beleggingen. In private equity beleggingen waarbij bedrijven in ­problemen overgenomen worden en met extra schuld gefinancierd worden, investeren we niet. Deze beleggingen zijn weinig ­transparant en complex. PDN belegt niet in producten die zo ­ingewikkeld zijn dat je als belegger niet meer weet waar je geld

7

terecht komt. We huldigen bij PDN het principe dat we niet beleggen in constructies die we niet begrijpen. Bestuursleden worden ­overigens constant bijgeschoold, zodat ze goed op de hoogte zijn op beleggingsgebied. Ook maken we gebruik van het advies van beleggingsspecialisten bij DPS en wordt het bestuur bijgestaan door externe onafhankelijke beleggingsadviseurs.” EEN ANDER GEBIED WAAR HET IN HET VERLEDEN WEL EENS FOUT GING BIJ PENSIOENFONDSEN IS HET BELEGGEN IN ONROEREND GOED. HOE IS DE SITUATIE BIJ PDN OP DAT PUNT? Nicolaï: ”Waar het in het verleden bij bepaalde pensioenfondsen mis ging, was bij het direct beleggen in onroerend goed. Dan beleg je dus bijvoorbeeld in een winkelcentrum of een hotel. Dat noemen we ’direct onroerend goed’. PDN belegt niet in direct onroerend goed, enkel in beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde onroerend ­goedfondsen.” HOE HOOG ZIJN DE BELEGGINGSKOSTEN BIJ PDN? Nicolaï: ”PDN betaalde in 2014 totaal 12,6 miljoen euro aan ­vermogensbeheerkosten. Dat is 0,2% van het belegd vermogen. In vergelijking met veel andere pensioenfondsen is dat een laag ­percentage. Dat komt vooral omdat we DPS veel intern laten ­beleggen, we beperkt beleggen in dure beleggingscategorieën en in de meeste gevallen niet werken met externe beheerders.” ER WORDT WEL BEWEERD DAT ER VEEL GELD VERDIEND WORDT IN DE PENSIOENWERELD. HOE IS DE BELONING VAN DE BESTUURDERS BIJ PENSIOENFONDS PDN? Nicolaï: ”De bestuurders die namens werkgever DSM of namens de werknemers in het fondsbestuur zitten, ontvangen gewoon hun ­salaris van DSM. DSM betaalt als het ware de tijd dat ze voor het pensioenfonds werken. Hiervoor krijgt de werkgever een beperkte vergoeding van het pensioenfonds. De vertegenwoordigers van de gepensioneerden ontvangen wel een aparte vergoeding. Over die beloning wordt geadviseerd door het zogenoemde Verantwoordingsorgaan. In het jaarverslag zijn de vergoedingen terug te vinden.” HOE WEET PDN OF UITEINDELIJK NIET ERGENS IN BELEGD WORDT WAAR PDN DAT NIET WIL. BIJVOORBEELD IN DE WAPENINDUSTRIE. PDN BELEGT IMMERS IN VELE HONDERDEN BEDRIJVEN OVER DE HELE WERELD. Nicolaï: ”Het zelf controleren van elk bedrijf is haast onmogelijk. Daarom maken we gebruik van de diensten van het bedrijf Sustainalytics. Dat bedrijf screent alle bedrijven waarin we beleggen op basis van duurzaamheidscriteria. Dan kun je denken aan mensen­ rechten, arbeidsrechten, milieu, anti-corruptie of controversiële wapens.”

8

HOE VOORKOMT PDN DAT HET AL TE GROTE RISICO’S LOOPT MET DE BELEGDE PENSIOENGELDEN? Nicolaï: ”De belangrijkste manier om risico’s te vermijden is een goede spreiding van de beleggingen. We beleggen in verschillende beleggingscategorieën en landen (staatsleningen) en bedrijven over de hele wereld. Daarnaast worden de bedrijven, gescreend op duur­ zaamheidscriteria. Als er ergens een bedrijf in financiële problemen komt, is de invloed daarvan op de totale beleggingsportefeuille van PDN gering. Om een voorbeeld te noemen. De grootste individuele aandelenbelegging bij PDN is thans 0,4% van de totale beleggingen. Dan hebben we het over een belegging van circa 24 miljoen euro. Om grotere bedragen gaat het bij beleggingen in staatsleningen. Zo is ruim tien procent van het vermogen van PDN belegd in Duitse staatsleningen.”

Informatie over beleggingen van PDN die te vinden is op PDN-website (www.pdnpensioen.nl: klik achtereenvolgens op: Over ons > Over PDN > Beleggingsbeleid)

• Brochure Beleggingsbeleid Deze brochure vertelt in algemene bewoordingen over het beleg­ gen bij PDN. Vragen worden beantwoord als: Waarom belegt PDN? Hoe belegt PDN? Wie stelt het beleggingsbeleid vast? • Brochure Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Deze brochure laat zien hoe PDN zijn maatschappelijke verantwoor­ delijkheid opvat. Er is bijvoorbeeld in te lezen dat er in bepaalde bedrijven en landen niet belegd wordt. • Bedrijven en fondsen waarin PDN belegt Dit overzicht dat twee keer per jaar geactualiseerd wordt, geeft de namen van alle bedrijven, fondsen en landen (staatsleningen) waar­ in PDN belegt • Investment beliefs De Investment beliefs zijn de beleggingsovertuigingen die voor PDN als basis gelden voor het beleggingsbeleid, zowel bij de vaststelling van het beleid zelf als in de uitvoering ervan. • Verklaring inzake beleggingsbeginselen De verklaring van het PDN-bestuur over beleggingsbeginselen. De verklaring geeft beknopt de uitgangspunten weer van het beleg­ gingsbeleid. • Stemgedrag Omdat PDN aandelen bezit van bedrijven heeft PDN ook het recht om te stemmen op algemene aandeelhoudersvergaderingen. Hoe PDN stemt of laat stemmen, is hier te vinden. • Jaarverslag Hierin is meer gedetailleerde informatie te vinden over de beleggin­ gen in een bepaald jaar.

PENSIOENCONTACT

PDN Post-digitaal Goed om te weten

Dat is even schrikken voor Martien, als hij in het Jaarbericht van PDN leest over de digitale communicatie die PDN gaat invoeren. Hij leest dat tot nu toe de communicatie vooral op papier gebeurt, maar dat dit gaat veranderen. In plaats van op papier zal de ­communicatie digitaal gaan gebeuren. Het blad Pensioencontact en andere communicatie komt dan terecht in een digitale brievenbus op de website van PDN. De deelnemer ontvangt straks telkens een seintje in de vorm van een e-mail of een kaartje als het pensioen­ fonds iets in zijn of haar persoonlijke digitale brievenbus heeft gestopt. Martien is inmiddels de 98 jaar gepasseerd en de (online) ­ontwikkelingen, die elkaar in een rap tempo opvolgen, gaan hem te snel. Hij heeft besloten om niet toe te treden tot de digitale wereld. Hij krijgt hulp van zijn kinderen of kleinkinderen bij zaken die alleen digitaal kunnen. Maar wat hij zelf kan doen, doet hij zelf en wil hij graag zelf blijven doen. De post van het pensioenfonds lezen hoort daartoe. Dat laat hij niet graag aan anderen over.

Paul vertelt Martien dat hij niet ongerust hoeft te zijn. Tegen de tijd dat PDN overstapt op digitale communicatie krijgt hij een brief of kaart van PDN. Daarop kan hij aangeven dat hij alle post op papier wil blijven ontvangen. Op dit moment hoeft hij dat nog niet te ­melden. ’Ook al bent u niet online, voor PDN blijft u zeker meetellen’ zegt Paul. Martien is gerust gesteld. Maar hij realiseert zich dat hij tot een niet-digitale minderheid behoort. Zijn gedachten gaan uit naar zijn buurvrouw van 75. Zij heeft vorige week een I-pad aangeschaft. Hij gaat haar binnenkort eens vragen hoe de digitale wereld haar bevalt.

Hij besluit daarom direct 045-5788100, het telefoonnummer van de Pension Desk van PDN te bellen. Hij zegt tegen Paul die de telefoon aanneemt, dat hij geen computer heeft en geen gebruik maakt van internet. En dat hij dus alle post van PDN op papier wil blijven ont­ vangen.

SEPTEMBER 2015

9

Dekkingsgraad PDN Gepensioneerde DSM’ers met een bijzonder verhaal De meeste DSM’ers die met pensioen gaan hebben nog heel wat gezonde jaren voor de boeg. Jaren waarin onder­ nomen kan worden waar lange tijd geen gelegenheid voor was. Menigeen kan een langgekoesterde wens of droom in vervulling laten gaan. Een bijzondere reis, een opvallende hobby, een opvallende sportieve prestatie of vrijwilligerswerk dat de gepensioneer­ de opeens in een andere wereld terecht laat komen. Heel wat gepensioneerde DSM’ers hebben een bijzonder verhaal te vertellen. Pensioencontact wil die verhalen graag horen. Deel uw verhaal met andere gepensioneerden van DSM. Zet uw bescheidenheid aan de kant. Stuur een e-mail naar [email protected]. Misschien staat uw verhaal in de volgende editie van Pensioencontact.

Een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft namelijk aan hoe groot het pensioenvermogen is ten opzichte van de pensioen­ verplichtingen. Eenvoudig gezegd geeft de dekkingsgraad aan of er voldoende geld in kas is om alle pensioenen, nu en in de toekomst, uit te betalen. De dekkingsgraad en de pensioenverplichtingen worden berekend op basis van de marktrente. De cijfers worden elk kwartaal bekend gemaakt op de website van PDN. Onderstaande tabel toont de dekkingsgraad vanaf 2010. Dekkingsgraad Beleids- Gehanteerde dekkingsgraad* rente Ultimo 2010 109% -- Ultimo 2011 101% -- Ultimo 2012 103% -- Ultimo 2013 108,1% -- Ultimo 2014 109,3% -- Ultimo Q1 2015 106,5% 109,2% Ultimo Q2 2015 110,3% 108,9%

3,4% 2,7% 2,3% 2,8% 1,8% 1,1% 1,8%

* Pensioenfondsen moeten vanaf 2015 bij beslissingen over toeslagverlening of korten gebruik maken van de zogenaamde ’beleidsdekkingsgraad’. Deze dek­ kingsgraad is het gemiddelde van de laatste twaalf maandelijkse dekkingsgraden.

Verkiezingen bestuur en Verantwoordingsorgaan uitgesteld In de loop van 2015 waren er verkiezingen gepland om een aantal nieuwe bestuursleden en leden van het Verantwoordingsorgaan te kiezen. Die verkiezingen zijn voorlopig uitgesteld. Het uitstellen van de verkiezingen heeft te maken met een strategiestudie die het pensioenfonds op dit moment uitvoert. Die studie kan

10

uiteindelijk ook consequenties hebben voor de bestuursstructuur in de toekomst. Een mogelijke andere bestuursstructuur kan gevolgen hebben voor de samenstelling van het bestuur en het Verantwoordings­orgaan. Om te voorkomen dat er nieuwe bestuurs­ leden en leden van het Verantwoordingsorgaan zouden worden gekozen die mogelijk al na korte tijd weer zouden moeten ­vertrekken, heeft het bestuur ervoor gekozen de verkiezingen uit te stellen. De huidige bestuursleden en VO-leden blijven daardoor iets langer in functie, ­totdat er meer duidelijkheid is over de strategie en de ­toekomstige bestuursstructuur. Het bestuur gaat ervan uit dat een bestuur en VO in een nieuwe samenstelling er medio 2016 kan zijn. De zittingsperiode van de huidige bestuursleden loopt tot eind 2015. Zij blijven nu dus een half jaar langer in functie.

PENSIOENCONTACT

Column

Vals alarm In een onbewaakt ogenblik of in een vlaag van verstandsverbijstering - het resultaat van beide is hetzelfde - heb ik een paar jaar geleden een alarminstallatie aangeschaft. Niet omdat onze stulp vol kostbaar­ heden staat, waar een begerig medemens verlekkerd naar zou kijken en in zijn bezit zou proberen te krijgen. De meest kostbare inhoud van het huis zijn mijn lief en mijn lijf, dat al 20 jaar niet meer in loondienst functioneert. Maar daar zal het bekende gilde met aan zekerheid ­grenzende waarschijnlijkheid weinig belangstelling voor koesteren. De alarminstallatie is dus door een deskundige servicemedewerker van de leverancier en de meldkamer aangebracht. Overigens is mijn lief het nog steeds niet helemaal eens met mijn initiatief, maar dat terzijde. We kregen van de beleefde medewerker een uitvoerige uitleg over de bediening en over de instructie hoe te handelen in geval van alarm. Het systeem heeft jaren naar tevredenheid gefunctioneerd. Bij het ­verlaten van de woning stel ik het alarm in met een code en bij binnen­ komst schakel ik het geval uit. Beide handelingen verricht ik met mijn smartphone. Dat werkt meestal prima, de enige keer dat ik probeerde het systeem te activeren met de afstandsbediening van onze auto daargelaten. In de woonkamer hangt een camera, waarmee ik ­vrouwelijke gasten behoorlijk rustig kan krijgen. Zij weten niet dat de camera pas wordt ingeschakeld als ik het systeem activeer en ik houd me van de domme, hetgeen al jaren een gewoonte van me is. De bezoeksters zitten netjes te zijn met een gebeitelde glimlach en kijken af en toe verstolen naar de hoek waarin het apparaat hangt. Een enkeling wil nog wel eens voorzichtig met het handje wuiven.

SEPTEMBER 2015

Tot enkele weken geleden leefden mijn lief en ik rustig en met een ­veilig gevoel in huis. Maar dan slaat de paniek toe. Midden in de nacht krijg ik een stomp van mijn bedgenote, nog steeds mijn lief overigens, die hevig geschrokken rechtop in bed zit en sist; ”het alarm gaat af”. Ik dus manmoedig de sponde uit naar de trap toe. ’s Nachts slaap ik zonder hoorapparaten en zelfs een gillende sirene is voor mij slechts een fluittoon. Een snelle inspectie van de benedenverdieping levert geen resultaat op; alles is rustig en er beweegt zich geen verdacht individu. Inmiddels rinkelt mijn smartphone en informeertde centrale of er actie ondernomen moest worden. Zonder bril en zonder gehoor­ ondersteuning sta je op zo’n moment als een ongelukkige allerlei ­handelingen te verrichten, die niet in het handboek staan. De cijfers op de telefoon kan ik niet zien en horen doe ik ook niet, zodat de ­communicatie beperkt blijft tot het herhalen van het simpele ’Hallo”. Deze geschiedenis heeft zich de afgelopen dagen nog enkele keren herhaald, hetgeen de werking van mijn pacemaker niet ten goede is gekomen. Mijn lief heeft me ten strengste verboden om sensoren en camera het raam uit te zwiepen. Een technicus heeft het probleem inmiddels verholpen - kwestie van een update -, maar sindsdien ga ik met een minder veilig gevoel naar bed, lig een tijdje wakker te ­luisteren, terwijl mijn lief ver in dromenland is.

11

Colofon Pensioencontact verschijnt drie keer per jaar en is bestemd voor mensen die een uitkering ontvangen van PDN Illustraties Robert Muts Realisatie Afdeling Communicatie DSM Pension Services Foto’s Dreamstime e.a... Druk PPM Event & Media Support, Meerssen Redactieadres PDN t.a.v. Harry Coerver Postbus 6500, 6401 JH Heerlen [email protected] www.pdnpensioen.nl 045-5782056 Pension Desk 045-5788100 Voor blinden en slechtzienden is een gesproken versie van Pensioencontact kosteloos verkrijgbaar.