Pensioencontact. DSM, multinational geworteld in Nederland. Voorwoord. Pensioencontact is een uitgave van Pensioenfonds DSM Nederland

Voorwoord In deze uitgave van Pensioencontact willen we de pensioengerechtigden van PDN iets ­vertellen over de jongste ontwikkelingen bij DSM. Veel van de pensioengerechtigden ­hebben immers in het verleden bij DSM gewerkt. Uiteraard is ook weer het een en ander te ­vertellen over het pensioenfonds. Bijvoorbeeld dat het fonds een deel van de pensioengelden belegt in Nederlandse hypotheken. Verder maken we kennis met Pol Nabben een bestuurder van PDN die onlangs in het nieuws kwam. Hij is een ’jonge’ bestuurder. De NOS ging op zoek naar jonge bestuurders bij Nederlandse pensioenfondsen en kwam onder anderen bij Pol Nabben terecht.

Pensioencontact is een uitgave van Pensioenfonds DSM Nederland

DSM, multinational geworteld in Nederland Veel gepensioneerden van Pensioenfonds PDN hebben gemeen dat ze voor DSM hebben gewerkt of voor een aan DSM gelieerde onderneming. Na hun pensionering is het contact met DSM vaak wat minder. Toch blijven veel PDNgepensio­neerden geïnteresseerd in het wel en wee van DSM. Daarom in deze uitgave van Pensioencontact enkele recente feiten en ontwikkelingen rond DSM in Nederland.

Ook maken we kennis met René Brouns uit het Limburgse Stein, oud-werknemer van DSM. Door zijn jarenlange interesse en inzet voor natuur, geschiedenis en archeologie van Stein is hij een vraagbaak geworden voor over­ heden en instellingen. Zoals in iedere uitgave bericht ook het Verantwoordingsorgaan van PDN weer waar het de laatste tijd mee bezig is geweest. Ik wens alvast alle pensioengerechtigden van PDN prettige feestdagen en een voorspoedig 2016.

Atzo Nicolaï Voorzitter Pensioenfonds DSM Nederland

DSM is weliswaar geworteld in Nederland, maar heeft de vleugels meer dan ooit wereldwijd ­uitgeslagen. Anno 2014 werkte meer dan driekwart van de 25.000 DSM’ers buiten Nederland. Dat gebeurde bijvoorbeeld in China, India of de Verenigde Staten, dicht bij vitale afzetgebieden voor de producten van DSM. De verankering van DSM met Nederland blijft echter sterk. Neem bijvoorbeeld de uitgaven die het concern doet voor onderzoek en ontwikkeling. De helft van die uitgaven vindt plaats in Nederland. Een kwart van de vijfduizend in Nederland werkende DSMwerknemers is hierin actief. Naast Research and Development (R & D) blijft de productie in Nederland van groot belang. Zo werd in 2014 een derde van de wereldwijde omzet in Nederland geproduceerd. In het meerjarenplan ’Visie DSM in Nederland 2020’ is te lezen dat die verankering met Nederland vruchten afwerpt voor het bedrijf als geheel. R&D Op het gebied van innovatie en R&D is DSM zich ervan bewust dat slimme oplossingen alleen gevonden kunnen worden als er samengewerkt wordt met andere partijen in Nederland en

December 2015 | No. 71

Pensioencontact

wereldwijd. Daarom hecht DSM aan open innovatie en samenwerking met ondernemingen, universiteiten, kennisinstituten, overheden en maatschappelijke organisaties. Voorbeelden daarvan in Nederland zijn TNO in Delft, het Top Institute Food & Nutrition in Wageningen, Chemelot InSciTe voor biobased en biomedische ­materialen in Geleen, het Dutch National Genomics Initiative, het EnergieCentrum Nederland en de universiteiten in Maastricht, Eindhoven en Delft. SAMENWERKEN De multifunctionele locaties Chemelot (Zuid-Limburg), Delft en Zwolle staan symbool voor de ambities van DSM in Nederland. Dat zijn plekken waar door samenwerken innovaties sneller naar de markt gebracht kunnen worden en de concurrentiepositie van DSM in Nederland wordt versterkt. De Chemelot Brightland Campus en het Chemelot Industrial Park worden - in nauwe samenwerking met partners - verder ontwikkeld en uitgebouwd. De expertise opgedaan met de Chemelot Brightland Campus wordt breed in Nederland ­ingezet. Op het Polymer Science park in Zwolle waren eind 2014 ruim 30 ondernemingen en kennisinstellingen actief. In Delft wordt verder gebouwd aan een voor Nederland unieke Biotech Campus met een hoge concentratie aan wetenschappelijke expertise en bedrijvigheid van gevestigde ondernemingen en technologie- start-ups. In Delft

wordt ook gebouwd aan een nieuw lab en een proeffabriek voor de ontwikkeling van voedingsingrediënten en biotechnologie. PRODUCTIE Hoogwaardige productie en daarmee kennis van het opschalen en omzetten van nieuwe innovaties in business, hangt nauw samen met R & D en innovatie. Daarin speelt voor DSM het maken van duurzame producten en processen een belangrijke rol. Op die manier draagt DSM bij aan het oplossen van grote, wereldwijde vraag­stukken als klimaatverandering, energievoorziening, voeding en gezondheid. MATERIALS CENTER Eind 2014 gingen de deuren open van een nieuw internationaal onderzoekscentrum op de Brightlands Chemelot Campus. Dit nieuwe ’Materials Center’ is onderdeel van de € 100 miljoen aan investeringen in kennis en innovatie in Nederland, aangekondigd in mei 2012. Het Materials Center biedt onderdak aan ruim 400 materiaalwetenschappers en bundelt competenties en expertise in Nederland voor toepassingen over de hele wereld. Voor DSM Engineering Plastics en DSM Ahead is dit tevens het belangrijkste onderzoekscentrum wereldwijd. Het hypermoderne centrum werd onder grote belangstelling geopend door Henk Kamp, minister van Economische Zaken.

Sfeervolle gepensioneerdenmiddag Op 27 oktober waren de gepensioneerden van Gist-Brocades en DSM Delft weer welkom in gebouw Lijm & Cultuur voor de jaarlijkse ontvangst. Directeur Frank Teeuwisse praatte circa 300 mensen bij over de plannen en ontwikkelingen bij het bedrijf, zoals die voor een nieuwe entree bij het Agnetapark en de aankoop van het voormalig Unileverterrein. Schrijver Jan van der Mast nam de aanwezigen mee terug in de tijd met zijn voordracht over Jacques en Agneta van Marken. Het echtpaar dat de grondlegger was van de Gist in Delft en onderwerp is van zijn nieuwste boek. Het gezellig bijpraten met oude bekenden en de lekkere hapjes en drankjes maakten de ­middag compleet.

naar Antoinette Knottnerus ([email protected]) of bel haar op 015-2792053. Adreswijzigingen kunt u ook naar haar sturen.

Bij de gepensioneerdenmiddag van DSM Delft zijn alle gepensioneerden van de Delftse vestiging van DSM en GistBrocades van harte welkom. Heeft u geen uitnodiging ontvangen, maar wilt u er volgend jaar wel graag bij zijn? Stuur een e-mail

2

PENSIOENCONTACT

Van pedaal naar bestuurskamer Van de 700 pensioenfondsbestuurders in Nederland is slechts een handjevol dertiger. Een daarvan is voormalig professioneel wielrenner Pol Nabben van DSM Biobased Products & Services in Rijswijk. Samen met andere jonge bestuurders was hij onlangs te zien op het NOS-Journaal waar de aandacht werd gevestigd op de leeftijd van bestuurders bij pensioenfondsen. Hieronder het interview met Pol Nabben dat op de website van de NOS verscheen. Als wielrenner zou hij inmiddels een veteraan zijn, voor een ­pensioenbestuurder is hij een jonkie. Pol Nabben is 32 en zat zes jaar geleden nog op de fiets. Hij was professioneel wielrenner. Nu is hij pensioenbestuurder bij het pensioenfonds van DSM. VAN WIELRENNER NAAR PENSIOENFONDSBESTUURDER, HOE ZIT DAT? ”Ik heb bedrijfseconomie gestudeerd. Toen ik klaar was, wilde ik niet direct gaan werken, maar eerst iets van de wereld zien. Toen ben ik voor een Spaanse ploeg gaan fietsen en later voor een Chinese en Mexicaanse. Na vijf jaar had ik mijn limiet wel bereikt, een grote ploeg zat er niet in. Toen ben ik bij DSM gaan werken.”

”Het mag niet zo zijn dat door een besluit de jongeren er enorm op vooruit gaan, terwijl de ouderen er op achteruit gaan of andersom.” Pol Nabben MAAR DAN ZIT JE NOG NIET DIRECT IN HET BESTUUR VAN JE PENSIOENFONDS... ”Ik was eerst adviseur van het pensioenbestuur. Daardoor kon ik drie jaar kennis maken met de pensioenwereld. Daar wordt van alles over geroepen, lees de kranten maar. Veel mensen laten dat langs zich heen gaan, maar het is een heel dynamische wereld. Toen ik een nieuwe baan kreeg binnen DSM, werd ik gevraagd voor het pensioenfondsbestuur. Dat doe ik nu één dag in de week of als het nodig is meer, naast mijn baan.” IS HET BELANGRIJK DAT JONGEREN MEEBESLISSEN OVER ONS PENSIOENGELD? ”Het belangrijkste is dat de belangen van alle groepen evenwichtig worden afgewogen. Het mag niet zo zijn dat door een besluit de jongeren er enorm op vooruit gaan, terwijl de ouderen er op ­achteruit gaan of andersom. Dan helpt het als er van alle groepen iemand aanwezig is. Mensen denken snel aan hun eigen achterban, dan helpt het natuurlijk als er ook jongeren in het bestuur zitten.”

DECEMBER 2015

Pol Nabben

KOST HET ONS GELD DAT ER ZO WEINIG JONGEREN IN ­PENSIOENFONDSBESTUREN ZITTEN? ”Dat denk ik niet. Pensioenfondsen staan er slecht voor, dat raakt ons allemaal. Het is ook het belang van ons allemaal om dat te ­verbeteren.” ”Gepensioneerden in het bestuur weten dat ze er niet alleen voor de gepensioneerden zitten, maar voor iedereen. Voor de uitstraling naar de achterban is het natuurlijk wel goed om jongeren in het bestuur te hebben. Je hebt natuurlijk wel een beetje de schijn tegen als er alleen ouderen zitten.”

”Je moet het wel echt leuk vinden.” Pol Nabben WAT IS ER LEUK AAN EEN BESTUUR? ”Je moet echt besluiten nemen, een standpunt hebben. Wij beslissen over bijna 7 miljard euro aan belegd vermogen voor 30 duizend mensen. Het gaat over heel belangrijke dingen. Het is interessant en spannend om te bedenken: wat vind ik hier persoonlijk van? Hoe ga ik in het bestuur mijn punt maken? In het verleden gaf ik alleen advies aan het bestuur, nu moet ik echt de volgende stap maken.” ZOU JE HET ANDEREN AANRADEN, ZITTING NEMEN IN EEN PENSIOENFONDSBESTUUR? ”Je moet het wel echt leuk vinden. Ik ben geraakt door de werkzaamheden, maar het is veel werk. Voor iedere vergadering moeten we veel documenten doorlezen. En ik moet op de werkvloer vaak onze besluiten uitleggen. Je bent echt een soort ambassadeur van het fonds.”

3

René Brouns, vraagbaak voor ­verenigingen en instanties René Brouns, oud-DSM’er uit het Limburgse Stein, is al sinds 1993 gepensioneerd. Ondanks zijn hoge leeftijd, hij is 80 jaar, staat zijn agenda vol met afspraken. Dat was overigens ook al zo toen Brouns nog niet gepensioneerd was. Altijd was Brouns een druk bezet mens. De natuur, de geschiedenis en de archeologie van Stein en omgeving hebben weinig geheimen voor hem. Zijn kennis op die gebieden is zo groot dat verenigingen, instanties en overheden hem regelmatig om raad en advies vragen.

wel nog meer fabrieken. De laatste jaren werkte hij op Locatiebeheer Zuid. Na zijn pensionering werd hij lid van Natuurmonumenten. Daar is hij onder meer betrokken bij het inventariseren van vogels, vlinders en vooral planten. Dat laatste is een van de specialiteiten van Brouns. Al voor zijn pensionering was hij een van de oprichters van de IVNafdeling in zijn woonplaats. Hij is er al 40 jaar lang actief als

René Brouns bij de ruïne van kasteel Stein

René Brouns was 17 jaar toe hij in 1953 als ’chemisch vakman’ op de cokesfabrieken van de staatsmijn Maurits zijn werkzame leven begon. Hij maakte in de loop van de tijd een gang door een groot aantal DSM-fabrieken. Brouns moet goed nadenken om ze allemaal weer te kunnen opnoemen. Bij die opsomming komt een stukje industriegeschiedenis voorbij. ”De geelbloedloogzout fabriek, de ­sulfaatfabriek, SBB, de nitraatfabriek, de cokesfabriek, de hogedrukfabriek op de locatie Kunststoffen.” Misschien waren het

4

natuurgids. Brouns zette 36 jaar lang voor het IVN natuurwandelingen uit in de omgeving van Stein, maar ook bijvoorbeeld in de Ardennen. ”Daar ben ik vier jaar geleden mee gestopt,” zegt hij bijna verontschul­digend. Maar nog steeds kan het IVN Stein op hem rekenen voor allerlei activiteiten. Zo is hij iedere dinsdag- en zaterdagochtend te vinden in het Steinerbos. Daar heeft het IVN Stein een openluchttheater

PENSIOENCONTACT

omgetoverd in een heemtuin. In die tuin groeien onder het beheer van het IVN wel 350 verschillende planten. Brouns is daar de vraagbaak voor de andere vrijwilligers die, samen met hem, de heemtuin onderhouden. Zijn kennis van de mooie plekjes in de wijde omgeving kwam hem ook van pas toen hij jarenlang lid was van de (Belgische) wandelclub Interlimburg. Daar werd hij vaak gevraagd mee te helpen ­wandelingen in mooie stukjes (Nederlands of Belgisch) Limburg uit te zetten. De wandelclub bestaat niet meer. Inmiddels is Brouns actief in een andere wandelclub, de Sparretrippers uit Lanaken (België) waar ze dankbaar gebruik maken van zijn kennis. KASTEEL Ook en vooral is Brouns een vraagbaak voor iedereen die iets wil weten over kasteel Stein en de ruïne die daar bij hoort. Met enige regelmaat wordt hij door gemeente, provincie of een andere instantie te hulp geroepen om vragen daarover te beantwoorden. Vele malen verzorgde Brouns rondleidingen, waarbij hij in geuren en kleuren de geschiedenis van het kasteel en ruïne vertelt. ”Dat doe ik nu alleen nog bij speciale gelegenheden,” zegt hij. De ruïne bij kasteel Stein stamt uit de 13de eeuw. In de loop van de tijd werden er steeds gebouwen bijgebouwd. Aan het einde van de 18de eeuw is het kasteel vervallen tot een ruïne. In de 19de eeuw hebben Luikse patriciërsfamilies er een villa en een koetshuis bij gebouwd. De Congregatie van de Missionarissen van het Heilig Hart kocht in 1921 het complex en verbouwde het tot een studiehuis

voor theologie. Missionarissen werden er opgeleid voordat ze naar missiegebieden vertrokken. Van 1973 tot 1997 was het ­missiehuis een rust- en verzorgingshuis voor religieuzen. Daarbij behoorde ook een begraafplaats voor de religieuzen die er overleden. De Archeologie-stichting Stein en de IVN afdeling Stein hebben de zorg voor de begraafplaats op zich genomen. En aan dat ouderhoud draagt Brouns ook nog steeds zijn steentje bij. Rond de laatste eeuwwisseling heeft nieuwbouw plaatsgevonden bij de voorburcht en zijn bestaande gebouwen omgebouwd tot appartementen. Het complex wordt nu particulier bewoond. Brouns vertelt graag en vermakelijk over de geschiedenis van de ruïne. In de dertiende eeuw werden de eerste onderdelen van de huidige ruïne gebouwd door de ’heren van Stein’. Er is menigmaal ruzie gemaakt over wie het eigendomsrecht van het kasteel had. Rechtbanken uit het huidige Duitsland en België moesten eraan te pas komen om die geschillen te beslechten. Ook de relatie tussen kasteelheren en de bewoners van Stein was soms regelrecht ­vijandig. Als Brouns daarover vertelt, schudt hij de ene na de ­andere anekdote uit zijn mouw. BROUWERIJ Brouns is nog bijna dagelijks in de omgeving van kasteel en ruïne te vinden. Dat komt ook omdat een neef van hem een kleine brouwerij voor speciaal bier met de naam Fontein is begonnen in de ­gebouwen van een voormalige watermolen vlakbij het kasteel. ”Daar is altijd wel werk te doen,” laat Brouns weten. ”Voor alle duidelijkheid,” voegt Brouns dan toe: ”Ik drink daar nooit bier, ook al is het bier van mijn neef heerlijk. Ik drink er alleen maar koffie.”

Het bestuur van PDN wenst alle lezers van Pensioencontact prettige kerstdagen en een gelukkig 2016. DECEMBER 2015

5

Geluiden uit het Verantwoordingsorgaan

Enquête Het Verantwoordingsorgaan (VO) heeft zich ten doel gesteld om zijn eigen functioneren periodiek te evalueren aan de hand van een uitgebreid enquêteformulier dat door ieder lid wordt ingevuld. In zijn septembervergadering is deze enquête door de leden van het VO ingevuld en daarna uitvoerig besproken. De resultaten van deze bezinning kunnen als volgt worden samengevat: - Het VO is van mening dat Pensioenfonds DSM Nederland (PDN) bij zijn besluitvorming de adviezen en inbreng van het VO terdege laat meewegen. - Zo bestaat de indruk dat bij het nemen van besluiten door PDN al vooraf rekening wordt gehouden met de wijze waarop het VO daarop zal reageren. Bij het voorleggen van besluiten aan het VO door het bestuur van PDN wordt al vooraf aangegeven of evenwichtige belangenafweging bij het tot stand komen van het besluit een rol heeft gespeeld. Bij een evenwichtige belangenafweging gaat het erom rekening te houden met de belangen van de verschillende groepen binnen PDN. - Het hele Verantwoordingsorgaan ervaart het als positief dat het bestuur soms de weg kiest om vooraf de opinie van het VO te vragen over nog te bepalen standpunten. - Volgens het Verantwoordingsorgaan is ook duidelijk invulling gegeven aan de rol van het VO bij de aanpassing van de basispensioenregeling en daaraan gekoppelde proce­dures. Die aanpassing was nodig in verband met nieuwe wetgeving en daarmee verband houdende regelgeving. Op die manier werd het VO in staat gesteld op een efficiënte en effectieve wijze tot zijn oordeelsvorming te komen. Het betrof hier een nieuwe pensioenregeling met daaraan ­verbonden een nieuw premie- en toeslagenbeleid. Aandachtspunten bij het oordeel van het VO waren vooral de evenwichtigheid en uitlegbaarheid.

- Ten slotte werd het oordeel dat het VO gaf over het mogelijk opnemen van een vertegenwoordiger van slapers in het VO genoemd als een duidelijk moment waarop het VO zijn invloed heeft doen gelden. Besloten is de leden van het VO te blijven recruteren uit de huidige belangengroepen (dus leden namens de werkgever, werknemers en pensioen­gerechtigden) en dus niet uit de slapers van het fonds.

DEKKINGSGRAAD De oplettende deelnemers van PDN zullen gezien hebben dat de dekkingsgraad in het derde kwartaal 2015 een gevoelige tik heeft gehad. De actuele dekkingsgraad daalde van ca. 110% in het 2de kwartaal naar 102% in het derde kwartaal. Hoewel genoemde daling voornamelijk werd geweten aan het dalen van de aandelenkoersen en het stijgen van de verplichtingen blijft het spannend of deze trend in de laatste periode van het jaar zal veranderen. STRATEGIE De komende periode belooft spannend te worden voor het Verantwoordingsorgaan. Zo zal binnenkort meer bekend ­worden over de resultaten van het zogenaamde ’strategieproject’. In dit strategieproject van het PDN bestuur worden keuzes gemaakt over de toekomstige structuur van PDN. Dat gaat onder meer over de samenstelling van het bestuur en de bestuursorganen van het pensioenfonds.

CONTACT Het Verantwoordingsorgaan stelt reacties van deelnemers en pensioengerechtigden bijzonder op prijs. Contact met het Verantwoordingsorgaan is mogelijk via de e-mail ([email protected]) onder vermelding van “Verantwoordingsorgaan”. Een brief kan worden verstuurd naar het adres: Verantwoordingsorgaan PDN, Postbus 6500, 6401 JH Heerlen.

6

PENSIOENCONTACT

PDN belegt weer in hypotheken Het is nog niet zo vreselijk lang geleden dat pensioenfondsen hypotheken in hun beleggingsportefeuille hadden. PVM, de voorganger van Pensioenfonds DSM Nederland (PDN), had hypotheken in zijn beleggingsportefeuille. Het waren voornamelijk hypotheken aan werknemers van DSM. Die hypotheken had PVM overgenomen van het Beambtenfonds voor het Mijnbedrijf. Het maandelijkse hypotheekbedrag werd door DSM ingehouden op het salaris en aan het pensioenfonds overgemaakt. Ook andere pensioenfondsen belegden op die manier direct in woonhuizen van de eigen medewerkers en waren op die manier soms eigenaar van hele straten of wijken. Dat is verleden tijd. Het pensioenfonds van DSM heeft al langere tijd geen hypotheken meer van DSM-werknemers in zijn beleggingsportefeuille. Dat hypotheken en pensioenen met elkaar te maken hebben, bleek eerder dit jaar. Er werd landelijk een hele discussie gevoerd over de vraag of huizenbezitters van wie het huis ’onder water’ staat niet met geld uit hun pensioenpot de hypotheek konden aflossen. Sommigen zagen in een dergelijke maatregel een mooie oppepper voor de bouw die lange tijd maar moeilijk de economische recessie van zich af kon schudden. Dit najaar maakte staatsecretaris Klijnsma echter duidelijk dat er te veel juridische obstakels waren in de Nederlandse en de Europese wetgeving om dat mogelijk te maken. RENDEMENT Maar toch, de laatste tijd zien steeds meer institutionele beleggers, waaronder pensioenfondsen, interessante perspectieven in de Nederlandse hypotheekmarkt. Dat is niet zo vreemd. Pensioenfondsen willen voor een deel van hun pensioengelden beleggingen die over een lange periode weinig risico meebrengen. In de praktijk betekent dit dat veel geld in staatsleningen terecht komt. Gezien de lage rente leveren deze de komende jaren weinig rendement op. Vaak minder dan één procent per jaar. Dus wordt er gezocht naar andere beleggingen die bij vergelijkbaar risico meer rendement opleveren.

DECEMBER 2015

De Nederlandse hypotheekmarkt blijkt zo’n alternatief te zijn. De laatste tijd zijn de eisen voor nieuwe hypotheken veel strenger geworden. Een huizenkoper ontvangt tegenwoordig minder geld bij een bepaald salaris dan een aantal jaren geleden. Dat vermindert het risico dat de koper later in de financiële problemen komt en dat de hypotheekgever (een pensioenfonds bijvoorbeeld) z’n geld niet terugkrijgt. Ook is de wildgroei aan allerlei exotische hypotheekvormen verdwenen. Daarbij bleek soms dat na jaren de hypotheekschuld niet minder, maar soms zelfs nog groter was geworden. Voor institutionele beleggers als een pensioenfonds betekenen deze wijzigingen dat beleggen in Nederlandse hypotheken die sinds 2013 zijn afgesloten een mooie investering is. ADMINISTRATIE Het pensioenfonds gaat niet in afzonderlijke hypotheken. Dat zou veel kosten en administratie met zich meebrengen. Maar er zijn beleggingsproducten op de markt gekomen waarbij institutionele beleggers kunnen investeren in nieuwe Nederlandse hypotheken. Het pensioenfonds van DSM heeft vorig jaar besloten voor een bedrag van 325 miljoen euro aan pensioengeld te beleggen in Nederlandse hypotheken. Het is ongeveer 5% van de pensioengelden van PDN. Dat gebeurt via het Dutch Mortgage Fund van Aegon. Aegon heeft al decennia ervaring met hypotheken. Bij de belegging van PDN gaat het om hypotheken van Aegon die na 2013 zijn afgesloten. De meeste van die hypotheken hebben een Nationale Hypotheek Garantie, hetgeen het risico voor het pensioenfonds verkleint. Het risico dat een fonds loopt, is dat iemand zijn hypotheek niet meer aflost. In dat geval is er nog een huis dat door verkoop geld oplevert, waarmee de schuld van de hypotheeknemer afbetaald kan worden. Dat komt echter weinig voor bij het soort hypotheken waarin het pensioenfonds via het Dutch Mortgage Fund belegt.

7

Betaling premie zorgverzekering rechtstreeks aan Zilveren kruis Tot en met dit jaar bestond de mogelijkheid om de premie voor de zorgverzekering van Zilveren Kruis Achmea maandelijks te laten inhouden op de pensioenuitkering. Met ingang van 1 januari 2016 gaat dat veranderen. Pensioengerechtigden van PDN dienen voortaan de premie zelf rechtstreeks aan Zilveren Kruis te betalen. Dat kan via een acceptgirokaart of een automatische incasso. Ook jaarbetaling of halfjaarbetaling behoort tot de mogelijkheden. De pensioengerechtigden van PDN die dit aangaat, ontvingen onlangs informatie van Zilveren Kruis hierover. Met vragen over de nieuwe betaalwijze kunt u terecht bij Zilveren Kruis. Dat kan via Mijn Zilveren Kruis. Ga daarvoor naar www.zilverenkruis.nl en klik op Mijn Zilveren Kruis (rechtsboven) en log in met uw DigiD code. Zilveren Kruis is ook telefonisch bereikbaar via: 071-7510052 (op werkdagen van 8.00 tot 18.00 uur).

Betaaldata pensioenen De pensioenen worden (met uitzondering van december) precies op de 27ste van de maand overgemaakt. Als de 27ste echter in een weekend valt, worden de pensioenen eerder uitbetaald. De data voor december 2015 en 2016 zijn: 18 december 2015 27 januari 2016 26 februari 2016 25 maart 2016 26 april 2016 27 mei 2016 27 juni 2016

27 juli 2016 26 augustus 2016 27 september 2016 27 oktober 2016 25 november 2016 20 december 2016

Verkiezingen voor bestuur en Verantwoordingsorgaan In maart 2016 vinden er verkiezingen plaats voor de leden van het bestuur die de pensioengerechtigden vertegenwoordigen en voor de leden in het Verantwoordingsorgaan die de pensioengerechtigden en werknemers vertegenwoordigen. In de loop van december 2015 ontvangen de pensioengerechtigden en werknemers per brief informatie hierover. Wie zich kandidaat wil stellen, moet dat voor 15 januari 2016 kenbaar maken.

De verkiezingen zijn een gevolg van de eerder dit jaar gevoerde ­discussie in het bestuur van PDN over de herijking van het bestuursmodel. Die discussie heeft geleid tot aanpassingen in de samenstelling, omvang en werkwijze van het bestuur. Tot nu toe bestond het bestuur van PDN uit twaalf personen. Zes leden werden benoemd op voordracht van DSM Nederland B.V., drie leden werden benoemd op voordracht van de centrale ondernemingsraad DSM Nederland B.V. Ten slotte werden drie leden gekozen uit en door de pensioengerechtigden. Het nieuwe bestuur dat op 1 juli van volgend jaar aantreedt, zal ­kleiner zijn. Het bestaat dan uit acht personen. Vier leden benoemd op voordracht van DSM Nederland B.V., twee leden op voordracht van de centrale ondernemingsraad DSM Nederland B.V. en twee leden gekozen uit en door de pensioengerechtigden. De samenstelling van het Verantwoordingsorgaan verandert niet. Daarin zijn en blijven vier vertegenwoordigers van de pensioen­ gerechtigden, twee vertegenwoordigers namens de werkgever en twee vertegenwoordigers namens de werknemers.

8

PENSIOENCONTACT

Digitale informatie PDN Goed om te weten

Ondanks haar leeftijd heeft het digitale tijdperk ook Ingrid in haar greep gekregen. Vanaf het moment dat ze een Ipad aanschafte, gaat ze steeds meer achter, voor haar belangrijke, informatie aan. Haar pensioenuitkering is voor haar belangrijk. Ze heeft daarom een favoriete link naar de website van PDN gemaakt. Op een van haar digitale speurtochten probeert Ingrid een ­pensioenvraag te beantwoorden. Ze zoekt op de website van PDN naar alle informatie die ze over haar partnerpensioen van PDN kan vinden. Toch twijfelt Ingrid nog over een deel van de gevonden informatie. Ze besluit om via de pagina ’Contact’ op de website van PDN een vraag te stellen. Dat lukt haar gemakkelijk. Ze vult op het digitale formulier op de website haar naam, e-mailadres, telefoonnummer, geboortedatum en administratienummer in en klikt op de knop ­’verstuur’. Ze krijgt direct een bericht dat haar vraag succesvol is verzonden. Er is ook een kopie verzonden naar het door haar ­opgegeven e-mailadres.

DECEMBER 2015

Nu is ze benieuwd naar het antwoord op haar vraag. Daar hoeft ze niet lang op te wachten. Het antwoord ontvangt ze binnen drie werkdagen op haar e-mailadres. Ingrid is blij dat ook deze - voor haar nieuwe vorm van - informatievoorziening is gelukt. Terloops valt haar ook nog op dat in het antwoord wordt geciteerd uit een brochure. Op de website van PDN ontdekt ze dat er wel 25 brochures bestaan. In elk van die brochures komt een specifiek onderwerp aan de orde. Ingrid ziet onder meer brochures over beleggingsbeleid, echtscheiding, gebeurtenissen melden bij PDN, klachten en ­geschillen, maatschappelijk verantwoord beleggen en corporate governance, partner- en wezenpensioen en pensioen in vogelvlucht. Ingrid ontdekt ook dat in de brochures in het kort en in eenvoudige woorden wordt verteld wat rond een onderwerp van belang is. Voor Ingrid gaat een wereld open: pensioen is dicht bij en minder moeilijk dan ze dacht.

9

Dekkingsgraad PDN Een belangrijke graadmeter voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds is de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft namelijk aan hoe groot het pensioenvermogen is ten opzichte van de pensioenverplichtingen. Eenvoudig gezegd geeft de dekkingsgraad aan of er voldoende geld in kas is om alle pensioenen, nu en in de toekomst, uit te betalen. De dekkingsgraad en de pensioenverplichtingen worden berekend op basis van de marktrente. De cijfers worden elk kwartaal bekend gemaakt op de website van PDN. Onderstaande tabel toont de dekkingsgraad vanaf 2010. De meeste DSM’ers die met pensioen gaan hebben nog heel wat gezonde jaren voor de boeg. Jaren waarin ondernomen kan worden waar lange tijd geen gelegenheid voor was. Menigeen kan een langgekoesterde wens of droom in vervulling laten gaan. Een bijzondere reis, een opvallende hobby, een opvallende sportieve prestatie of vrijwilligerswerk dat de gepensioneerde opeens in een andere wereld terecht laat komen. Heel wat gepensioneerde DSM’ers hebben een bijzonder verhaal te vertellen. Pensioencontact wil die verhalen graag horen. Deel uw verhaal met andere gepensioneerden van DSM. Zet uw bescheidenheid aan de kant. Stuur een e-mail naar [email protected]. Misschien staat uw verhaal in de volgende editie van Pensioencontact.

Dekkingsgraad Beleids- Gehanteerde dekkingsgraad* rente Ultimo 2010 109% Ultimo 2011 101% Ultimo 2012 103% Ultimo 2013 108,1% Ultimo 2014 109,3% Ultimo Q1 2015 106,5% Ultimo Q2 2015 110,3% Ultimo Q3 2015 102%

-- -- -- -- -- 109,2% 108,9% 107,5%

3,4% 2,7% 2,3% 2,8% 1,8% 1,1% 1,8% 1,6%

* Pensioenfondsen moeten vanaf 2015 bij beslissingen over toeslagverlening of korten gebruik maken van de zogenaamde ’beleidsdekkingsgraad’. Deze dekkingsgraad is het gemiddelde van de laatste twaalf maandelijkse dekkingsgraden.

Ouderentoeslag wordt afgeschaft Krijg je AOW en heb je verder weinig ander inkomen, maar wel meer dan € 21.330 aan vermogen? In dat geval krijg je in 2016 te maken met de afschaffing van de ouderentoeslag. Hierdoor ga je meer belasting betalen. Bovendien kan deze verandering gevolgen hebben voor eventuele toeslagen die je ontvangt of regelingen die op jou van toepassing zijn. Op de website Wijzer in geldzaken staat hierover meer informatie onder de kop: ”Hoe zit het met de afschaffing van de ouderentoeslag?” Deze informatie is te vinden via: http://www.wijzeringeldzaken.nl/ actueel/ouderentoeslag-veranderingen/

10

Wilt u meer weten? Internetsite PDN Meer informatie over PDN kunt u vinden op de website: www.pdnpensioen.nl Pension Desk: 045-5788100 Vragen over uw pensioen kunt u stellen aan een van onze ­medewerkers. Zij zijn van 09.00 - 17.00 uur beschikbaar op ­telefoonnummer 045-5788100. Zorg dat u uw administratienummer bij de hand hebt als u belt.

PENSIOENCONTACT

Column

Het juiste pad Meestal bewandel ik het juiste pad, tenminste zover ik dat zelf kan beoordelen. Ik loop gemiddeld 700 kilometer per jaar, voornamelijk in de natuur en als het niet anders kan door een stad. Bij het ­afleggen van het Pelgrimspad met start in het Belgische Visé en finish in Amsterdam kun je vanaf het Amsterdamse Bos de stadsdrukte niet vermijden, wil je het eindpunt aan de Begijnenhof ­bereiken. En wanneer je het Pieterpad aflegt, loop je door de Groninger binnenstad om vanaf het Noorderplantsoen bij het Station te komen. Het Pieterpad heb ik twee keer gelopen, zowel met mijn oudste dochter als met mijn kleinzoon. Een geweldige ervaring overigens, waar ik heel graag aan terug denk. Het Pelgrimspad heb ik met mijn dochter voltooid; het Maaspad met mijn kleinzoon en een gedeelte van de GR 5 naar Nice weer met mijn dochter. Ik heb nu wel duidelijk gemaakt dat ik niet de man ben van een rondje om de kerk en ik heb dus enig recht van spreken als het om wandelervaringen gaat. Dat ervaringsdeskundige zijn kan echter vies tegenvallen, zo heb ik zeer recent met schaamte ondervonden. Met kleinzoon en dochter liep ik van Vught naar Drunen en Heusden door een wondermooi stukje Nederland. Als oudste - in het tachtigste levensjaar - werd ik al dan niet terecht benoemd tot gids van de dag. Die uitverkiezing zal wel tot de uitzonderingen gaan behoren, want vanaf de start liep het faliekant mis. Thuis had ik de

DECEMBER 2015

route nauwkeurig uitgestippeld, zoals ik dat ook met mijn levensweg doe, wat frequent tot dwalingen leidt en tot milde commentaren van mijn lief. Ik had elk zijpaadje van de wandelroute in mijn hoofd, elke bosweg tot in detail bestudeerd en elk terras en kroeg in mijn ­geheugen gegrift. Maar meteen bij de start ging het al mis, we waren meteen de weg kwijt en zijn toen maar op gevoel gaan lopen. Gelukkig werd ik door mijn richtinggevoel enigszins gered en keek kleinzoon weer met, zij het gekreukt vertrouwen, naar me op. Niet voor lang echter, want een paar kilometer verder ging het weer fout en we raakten hopeloos verdwaald in een groot bos. Na uren ­ploeteren bereikten we ons einddoel, omdat kleinzoon meer ­vertrouwde op zijn navigatiesysteem op de smartphone dan op zijn opa. Sindsdien hebben mijn nazaten me gemeden bij het uitstippelen en vervolgens lopen van door mij bedachte wandelingen. Ik heb er vrede mee, juist zoals ik me heb neergelegd bij het niet steeds gevolgd hebben van de juiste levensroute of nog erger het beland zijn op dwaalwegen. Ik word wel eens hevig transpirerend wakker, nadat ik een enge droom heb gehad over de wegen die ik heb ­afgelegd. Dat is een teken van ouderdom zeggen vrienden en bekenden. Mijn lief houdt rekening met een verlate penopauze. Dan ben ik echt de weg kwijt.

11

Colofon Pensioencontact verschijnt drie keer per jaar en is bestemd voor mensen die een uitkering ontvangen van PDN Illustraties Robert Muts Realisatie Afdeling Communicatie DSM Pension Services Foto’s Dreamstime e.a... Druk PPM Event & Media Support, Meerssen Redactieadres PDN t.a.v. Harry Coerver Postbus 6500, 6401 JH Heerlen [email protected] www.pdnpensioen.nl 045-5782056 Pension Desk 045-5788100 Voor blinden en slechtzienden is een gesproken versie van Pensioencontact kosteloos verkrijgbaar.