Pensioenbijeenkomst Abvakabo FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010 Welkom
Waar willen wij het met elkaar over hebben? • Pensioen anno 2010 − Stand van Zaken AOW en Pensioenakkoord 4 juni 2010 − Stand van Zaken Pensioenfondsen
• Pensioen anno 2020 − Levensverwachting − Schokbestendig − Arbeidsparticipatie
• Resultaat van de avond: − Delen van de pensioen beelden en problematiek − Uitgangspunten en criteria voor het pensioen van de toekomst samen geformuleerd
Waar staan we nu? • Onduidelijkheid standpunt kabinet – AOW en Pensioenakkoord overnemen? Ja of nee
• AOW en Pensioenakkoord overnemen – Uitwerking levensverwachting – Uitwerking schokbestendig contract – Uitwerking arbeidsparticipatie
• AOW en Pensioenakkoord niet overnemen – Problemen blijven bestaan er moet toch iets gebeuren – Twee structurele knelpunten – Eén tijdelijk knelpunt
Waar staan we nu? – Knelpunten • Structureel – Toenemende levensverwachting – Sterk schommelende financiële markten
• Tijdelijk – Economische crisis
Waar staan we nu? – Economische crisis 1 • Wat is er nu aan de hand met de rente? Rente waardering pensioenverplichtingen gedaald
Rente gemiddeld pensioenfonds
Wat is het effect rente op benodigd vermogen? 2% e t ren rente
€ 675 € 375
2010
2%
5% e t ren
€ 820
€ 1000
5% e t n e r
€ 610
2020
2030
• Lagere rente = hoger benodigd vermogen • Langere looptijd = groter rente effect
Waar staan we nu? – Nominaal versus Reëel • Pensioenkrant: Brood voorbeeld − − − − −
€ 30.000: 30.000 broden van € 1 Prijsstijging 2% per jaar 2030: brood € 1,49 € 30.000: 20.000 broden Nominaal pensioen nog maar 2/3 “waard” − Om toch nog hetzelfde aantal broden te kunnen kopen, moet je pensioen dus ook met 49% stijgen naar bijna € 45.000 − Pensioenfondsen garanderen nu alleen de € 30.000 euro
Waar staan we nu? – Economische crisis 2 • Rentebeleid overheden – Stijgende verplichtingen pensioenfondsen – Hogere premies? Brief DNB 1 november, voor 2011 niet
• Beleid DNB/Politiek – Toezicht op korte termijn gericht (liquidatiegedachte)
• Beleid pensioenfondsen – Lange termijn gericht (continuïteitsgedachte) – Kan ik aan mijn verplichtingen blijven voldoen nu en in de toekomst?
• Dekkingsgraad is korte termijn knelpunt
Waar staat Abvakabo FNV? – Rente • Verstoorde marktrente mag niet de enige reden zijn voor het korten van pensioenrechten • Langjarige (bijv. 7 à 8 jaar) trendmatige rente beter • Haalt enorme schommelingen eruit 160,00%
Dekkingsgraad op dagbasis
145,00%
Dekkingsgraad 7-jaars gemiddelde rente
130,00% 115,00% 100,00% 85,00% 70,00% feb-07
aug-07
feb-08
aug-08
feb-09
aug-09
feb-10
aug-10
Waar staan we nu? – Levensverwachting 1 • Ontwikkeling: – Verhouding 65+ : 20-64 gaat uit balans – 2010: 2,5 miljoen op 10 miljoen – 2050: 4,5 miljoen op 9 miljoen
− Verhouding werkend : nietwerkend gaat uit balans − 1950: 15 jaar gepensioneerd − 2050: 22 jaar gepensioneerd
Wat is het effect langer leven op benodigd vermogen? • Langer leven betekent langer genieten van pensioen vanaf 65 jaar • Meer betalen voor pensioenfondsen betekent meer sparen of meer rendement of combinatie • Recente AG-sterftetafel effect: + 7% • Want pensioen = premie + rendement • • • •
Cijfers 2e kwartaal 2010: +/- 700 miljard aan verplichting Er moet daarom: 49 miljard extra uitgekeerd worden Premie 2009: 30 miljard Loonsom: 300 miljard
Waar staan we nu? – Levensverwachting 2 • Pensioenakkoord: Premiestabilisatie • Stijging levensverwachting mag niet leiden tot (automatische) stijging van de pensioenpremie • Mag wel aan CAO tafel onderhandeld worden • Gevolg: − Onvoldoende geld in de pensioenpot om de pensioen uit te keren
• Opvangen door: − Ofwel later met pensioen (en dus tot hogere leeftijd werken) − Ofwel met minder pensioen per jaar genoegen nemen
• Let wel: − We leven wel langer, genieten langer van pensioen, en behoud levenslang pensioen − 1/2 jaar doorwerken = 1 jaar extra pensioen
Waar staat Abvakabo FNV? – Arbeidsparticipatie • Scholing voor iedereen (ouderen, ww-ers) • Loopbaancentra voor iedereen: scholing, loopbaan, EVC, leerwerktrajecten, competentietesten • Recht op participatie in plaats van plicht tot participatie • Financieel stimuleren van werkgevers in dienst houden werknemers • Van Werk naar Werk trajecten beter inzetten • Meer zeggenschap en keuzemogelijkheden voor mensen • Werkgevers moeten zorgen voor levensfasebestendige arbeidsplaatsen • Van sector naar sector moeten beperkingen en belemmeringen opgeheven worden • Scholingsfondsen moeten ruimere mogelijkheden krijgen om scholing te financieren.
Waar staan we nu? – Schokbestendigheid 1 • Dekkingsgraden schommelen enorm
Waar staan we nu? – Schokbestendigheid 2 • Constateringen − Samenstelling waarin pensioenfondsen beleggen is veranderd
8,36
− Aandelen betekenen hoger rendement maar meer risico
Waar staan we nu? – Schokbestendigheid 3 • Constateringen − Beleggen moet (anders premie 50% hoger en pensioen 30% lager) − Schokken groter dan buffers − Voorwaardelijke indexatie beperkt middel
• Conclusie − Schokbestendigheid moet groter
Waar staan we nu? – Schokbestendigheid 4 • Commissie Goudswaard veel
Verwachting van veel deelnemers
Minder ambitie
Huidig stelsel
Zekerheid
Minder zekerheid
weinig laag
Ambitie
hoog
Waar staan we nu? – Schokbestendigheid 5 • Pensioenakkoord • Pensioen is afhankelijk van premie + behaald rendement • Beleggen moet, anders te weinig rendement om pensioen uit te keren (zie ook voorbeeld pensioenkrant) • Vergrijzing zou moeten leiden tot defensiever beleggingsbeleid, risicoprofiel bepaald door ambitie en premie • Met premie is niet te sturen (zeker niet achteraf) −1% premiestijging leidt tot een dekkingsgraadstijging van 0,2% • Rente aanpassing alleen lost niet genoeg op • Schokbestendigheid moet gevonden worden binnen het contract • Hoe gaan we dat doen?
Waar staan we nu? – FNV Bondgenoten Buitenhof
Bondgenoten Model
Een nieuw pensioencontract • Wat zijn onze eisen aan een nieuw pensioencontract? − Ons fundament: vaste uitgangspunten
− Onze meetlat: criteria
Ons fundament – uitgangspunten • Uitgangspunten Abvakabo FNV − − − − − − − −
Collectief solide contract Verplicht Evenwichtige belangenafweging Relatie pensioen met loon Evenwichtige risicodeling Voor en door werknemers; geen winstoogmerk Begrijpelijk communiceerbaar ?
Onze meetlat – criteria • Punten voor de meetlat − − − − − − − −
Meer zekerheid voor lagere inkomens Aanpassen met levensverwachting Flexibele pensioenleeftijd Compleet contract Keuzemogelijkheden in de uitkeringsfase Goede kans op indexatie Langere arbeidsverleden meer zekerheid? ?
Pensioenbijeenkomst ABVAKABO FNV Het pensioen van nu en de toekomst in zicht November 2010 Veel dank voor jullie komst en bijdrage
