Pedagogisch werkplan Peuterspeelzaal de Lieverdjes
Welzijnsorganisatie Haarlem Effect
Wij vinden het belangrijk dat uw peuter het bij ons naar de zin heeft!
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................................................... 2 Inleiding ...................................................................................................................................... 3 Onze peuterspeelzaal ................................................................................................................. 4 Algemeen................................................................................................................................ 4 Onze binnen- en buitenruimte ............................................................................................... 4 Inschrijving en plaatsing ......................................................................................................... 4 Wennen .................................................................................................................................. 5 De peuterleiding en het pedagogisch handelen ........................................................................ 5 Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid....................................................... 5 Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter............................................................................ 6 Een ochtend op de peuterspeelzaal ........................................................................................... 7 Fruit eten en het drinken ....................................................................................................... 7 Zindelijkheid en verschonen .................................................................................................. 8 Opruimen ............................................................................................................................... 8 Afscheid nemen ...................................................................................................................... 8 Regels en afspraken ............................................................................................................... 8 Ouderbetrokkenheid .................................................................................................................. 9 Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties .............................. 9
pag 2 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Inleiding Voor u ligt het pedagogisch werkplan van peuterspeelzaal De Lieverdjes. De Lieverdjes maakt onderdeel uit van de Welzijnsstichting Haarlem Effect. Dit werkplan vloeit voort uit het algemene pedagogisch beleidsplan1 voor de peuterspeelzalen van Haarlem Effect. In ons pedagogisch beleid komt tot uitdrukking hoe we met kinderen omgaan en waarom we dit zo doen. Pedagogisch beleid is gebaseerd op een visie op ontwikkeling en opvoeden. De pedagogische doelstelling van Haarlem Effect is als volgt geformuleerd: “Vanuit respect voor het kind, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen, zodat ze zich ontwikkelen tot evenwichtige zelfstandige mensen, die hun eigen talenten onderkennen en benutten.” In ons werkplan wordt de link gelegd met de opvoedingsdoelen, beschreven in het pedagogisch beleidsplan (en afkomstig uit wet OKE, Riksen-Walraven) Het bieden van: a. voldoende (emotionele) veiligheid voor het kind b. gelegenheid tot het ontwikkelen van de persoonlijke competentie van het kind c. gelegenheid tot het ontwikkelen van de sociale competentie van het kind d. gelegenheid om zich waarden en normen, de “cultuur” van onze samenleving eigen te maken In dit werkplan staat beschreven hoe we onze pedagogische uitgangspunten in de praktijk brengen. Zo komen de volgende pedagogische middelen aan bod: de peuterleiding-kind interactie, de groep, de binnen- en buitenruimte, de activiteiten en het spelmateriaal. Maar ook de meer praktische zaken zoals inschrijving, plaatsing, wennen en de dagindeling worden in dit werkplan toegelicht. Wij hopen dat u door het lezen van dit werkplan een indruk krijgt hoe we werken op de peuterspeelzaal. Verder hopen we dat u,mede door het lezen van het werkplan, het vertrouwen heeft dat uw peuter een fijne tijd op De Lieverdjes tegemoet gaat.
Het team van de Lieverdjes
Datum: juli 2011
Peuterspeelzaal “De Lieverdjes” Antoniestraat 28 2011 CR Haarlem 023-5450732 Peuterspeelzaal De Lieverdjes is gevestigd in basisschool Veronica Jenaplan School.
1
Het pedagogisch beleidsplan ligt ter inzage op de peuterspeelzaal pag 3 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Onze peuterspeelzaal Algemeen De Lieverdjes bestaat al tientallen jaren. Wij zijn vijf ochtenden per week geopend van 8.45 uur tot 12.30 uur. Per ochtend kunnen er 12 kinderen komen die begeleid worden door een gediplomeerde leidster en een vaste vrijwilligster. Wij werken zoveel mogelijk themagericht besteden veel tijd aan knutselen met allerlei verschillende materialen. We bieden een “warme” omgeving aan, waarin de peuters zich thuis en vooral veilig voelen en zich van hieruit verder kunnen ontwikkelen. De ruimte is huiselijk ingedeeld met verschillende “hoekjes”. Er is een grote huishoek en een kleine “boomhut” met glijbaan. Verder is er een grote tafel om aan te knutselen en spelen. Zoals genoemd werken we vaak met thema’s die kinderen aanspreken en/ of die te maken hebben met het seizoen. Dit geeft structuur en herkenning, we verbreden hun wereld. Voorbeelden van thema’s zijn: herfst, Sinterklaas, de dierentuin etc. Rondom dit thema doen we allerlei activiteiten. Zoals het maken van knutselwerkjes, kringspelletjes, bijpassende liedjes, boekjes etc. Bijna alles wat we doen in deze periode staat in het teken van ons onderwerp.
Onze binnen- en buitenruimte We hebben een peuterspeelzaalruimte die net onder het maaiveld ligt met hoge ramen en een deur naar buiten. De ruimte is gezellig ingericht met een groot huis waar ze in kunnen spelen. Ook is er een hoog huisje in gebouwd waar de kinderen zich in kunnen terug trekken en een glijbaantje. In het halletje zijn twee w.c.’s (een peuter en een “grote”) en een commode. Het speelgoed staat in bakken in een open kast zodat de kinderen zelf het speelgoed naar keuze kunnen pakken (en het makkelijk weer op kunnen ruimen). De ruimte grenst aan een grote binnenspeelruimte van de school die we ook mogen gebruiken. Als we buitenspelen, gebruiken we het schoolplein.
Inschrijving en plaatsing De ouders kunnen elke ochtend bij ons langs komen voor een kijkje en informatie. Wij vertellen ze dan onze dagindeling welke activiteiten er ’s ochtends gedaan worden wie er werken en hoe wij samen helpen de peuter rustig te laten wennen. De ouders krijgen van ons informatie en formulieren mee (plaatsingsformulier, informatie over de ouderbijdrage en de reglementen). Als het allemaal bevalt, kunnen ze de peuter gelijk inschrijven. Samen kunnen we dan nakijken op welke dagen er plaats is en aan de wensen tegemoet te komen. Als het kind geplaatst kan worden, nemen we een maand van tevoren door middel van een kaartje contact op met de ouders. De ouder en het kind worden uitgenodigd om te komen. pag 4 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Op deze eerste keer worden de plaatsings- en registratieformulieren verder ingevuld. Dan worden ook afspraken over het wennen van het kind gemaakt. Wennen We bekijken bij ieder kind hoe het het beste kan wennen, dit afhankelijk van het kind. Het ene kind heeft gewoon langer de tijd nodig dan het andere kind. U kunt ons natuurlijk altijd bellen om te vragen hoe het met uw kind gaat. Wel is onze ervaring dat de ouder (na b.v. de eerste keer) een korte of wat langere tijd weggaat om zo duidelijkheid te scheppen voor de peuter.
De peuterleiding en het pedagogisch handelen Zoals u in ons algemene pedagogisch beleid kunt lezen, werken wij volgens de methode Positief Opvoeden (volgensTriple P). Wij willen dat de peuters hun eigen talenten leren kennen en benutten; dat ze vertrouwen krijgen in hun eigen kunnen door ze aan te moedigen en complimentjes te geven. We geven een alternatief voor het gedrag wat we niet willen zien. “Keihard rennen doen we buiten”, “de handjes heb je niet nodig om iets duidelijk te maken, je hebt een mondje om te zeggen dat je iets niet wil”. In onze communicatie proberen we veel nadruk te leggen op het "positieve". Dit geldt voor alle vormen van communicatie: kind-kind kind-spel kind-leidster We doen dat onder meer door complimentjes te geven en het eigen zijn te bevorderen. Met de ouders houden we gesprekjes als ze een "probleem" willen bespreken. Daar kunnen we dan de tipsheets van Triple P bij gebruiken om de ouders te helpen. We stimuleren de peuters om hun problemen "zelf op te lossen". We horen de probleempjes aan, weerkaatsen het en we praten over de gevoelens maar ook over de gevoelens van de ander. Bij hardhandige ruzie grijpen we in. We belonen bij "zelf" oplossen. Wij hebben een open houding naar iedereen. Wij gaan in op opmerkingen over andere culturen of samenlevingsvormen en vertellen verhalen uit andere culturen.
Spelmateriaal, activiteiten, diversiteit en meertaligheid Wij hebben op de peuterzaal gevarieerd en veilig spelmateriaal, die de cognitieve, motorische en sociale ontwikkeling stimuleren. Het daagt de peuters uit en stimuleert hun ontwikkeling. Zo hebben we puzzels (voor onder meer de fijne motoriek), lotto en bingo (voor de cognitieve ontwikkeling), verkleedkleren en huisje (voor de sociale ontwikkeling), en auto’ en grote blokken (voor de grove motoriek) en nog veel meer. We hebben ook pag 5 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
spelletjes om de kleuren te leren en/of te herkennen. Memory om het geheugen te trainen. En spelletjes met cijfers om te leren tellen. Het locospel met grote platen stimuleert de sociale en de verstandelijke ontwikkeling. We zitten in de kring en een kind krijgt een plaatje dat hij op eenzelfde, door juf getoond plaatje, moet leggen. De andere kinderen mogen daarbij niet voorzeggen en leren op hun beurt te wachten. We werken graag met natuurlijke materialen en schilderen veel. Verder zingen we veel, gymmen, lezen verhaaltjes voor of lezen samen. Wij bieden de peuters knutselactiviteiten aan die de sociale en cognitieve vaardigheden ontwikkeling stimuleren en sluiten meestal aan op het thema dat we op dat moment behandelen. We experimenteren met verschillende materialen bij het knutselen. Houtskool, lapjes stof, ecoline, hout, lijm of lekker met je vingers in de verf. Er is niets leukers dan een kind dat blij naar huis gaat met iets zelfgemaakts. Wij lezen veel voor of we lezen samen. Dit is niet alleen goed voor de taalontwikkeling maar ook voor de emotionele ontwikkeling. We gaan dagelijks (als het weer het toelaat) buiten spelen zodat de peuters hun energie kwijt kunnen en weer op een andere manier samen spelen. Wij willen dat alle peuters, ongeacht hun achtergrond, zich thuis voelen bij ons. We hebben multi- cultureel speelgoed en voorleesboekjes. We gaan niet specifiek in op de verschillende geloof achtergronden. Als het ter sprake komt -wat bij ons zelden gebeurt- bespreken we het in de kring en mag de peuter vertellen wat voor een feest het heeft meegemaakt. We houden wel rekening met de wensen van de ouders met voedsel (joods, islam) en het vieren van de eigen verjaardag en feestdagen (bijvoorbeeld bij Jehova-getuigen). Het aanbod aan diversiteit in (spel) materialen willen wij vergroten, daarom staan wij open voor suggesties van anderen.
Bijzondere gebeurtenissen voor de peuter Jarig zijn: De verjaardag is voor een peuter een groot feest en zo vieren we het ook!! We maken een bijzondere feestmuts precies naar wens van de jarige. We hangen vlaggetjes op en om 11.00 uur gaan we samen met de ouders en soms ook oma’s en opa’s de verjaardag vieren. De peuters gaan dan aan tafel zitten met de jarige op de feeststoel, de geknutselde feesttaart wordt aangestoken en zingen we luid en vals voor de jarige. En daar hoort natuurlijk ook een cadeautje bij. Daarna mag de peuter trakteren. Andere feesten: Met Kerst geven we altijd een kerstbrunch voor de kinderen en er is dan thee/ koffie voor de ouders. Ook aan bv. Oktober kaboutermaand, St. Maarten (de lampion), Sinterklaas en Pasen wordt aandacht geschonken. Elk jaar proberen we af te sluiten met een zomerfeest (een week voor de grote vakantie). De ene keer een tropenfeest, dan een ridder en prinsessenfeest, een pag 6 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
waterfeest of een sprookjesfeest. Alles staat dan in het teken van het uitgekozen thema. De ouders zijn dan vanaf 11.15 uur welkom en sommige ouders zijn er al de hele ochtend om ons te helpen bij de spelletjes. Afscheid van de peuterzaal: We nemen afscheid van een peuter omdat het naar de basisschool gaat en (bijna) 4 jaar is geworden of als het gaat verhuizen. En daar maken we een feestje van want goed afscheid nemen is belangrijk. Voor het kind wordt een belangrijke periode afgesloten, en voor de andere peuters wordt het duidelijk dat het kind niet meer terugkomt op de peuterzaal. Om 11.00 uur vieren we in de kring samen met de ouders de laatste peuterdag. De peuter vertelt aan ons naar welke basisschool het gaat en hoe de nieuwe juf/meester heet. En wij geven dan ons afscheidscadeau, een mooie map met tekeningen en foto’s en nog een klein cadeautje. Daarna mag de kleuter trakteren en zwaaien we hem/haar uit. Een ochtend op de peuterspeelzaal Een ochtend op de peuterspeelzaal Structuur is belangrijk voor kinderen, daarom hanteren wij het volgende programma: 8.30 uur De leidsters zijn aanwezig om de ochtend door te nemen en elkaar bij te praten. 8.45 uur De peuters worden gebracht en mogen samen met de ouder een puzzeltje maken of vrij gaan spelen. 9.45 uur De juiste tijd voor een knutselactiviteit want iedereen is nog fris en fruitig. Daarna is er weer tijd om te gaan spelen. 10.30 uur We gaan proberen om samen op te ruimen. Alle peuters krijgen een taakje. 10.45 uur Tijd om aan tafel te gaan. Twee aan twee eten de peuters het bordje fruit leeg en drinken ze hun meegebrachte drinken op. Ervoor zingen we veel liedjes en erna lezen we een boekje of we vertellen aan de hand van de vertelkist over het thema waar we mee bezig zijn. 11.15 uur Met z’n allen naar de wc-tjes voor een plas of voor verschoning. Als de temperatuur het toelaat gaan we meteen naar buiten en anders gaan we nog dansen of een kringspelletje doen voor we in de tuin gaan spelen. 11.45- 12.15 uur Iedereen wordt weer opgehaald. Met de ouders wordt nog kort besproken hoe de ochtend is verlopen. (overdracht) Als iedereen is vertrokken bespreken de leidsters samen de ochtend na en ruimen ze de laatste dingen op. Fruit eten en het drinken Het eten en drinken doen we aan de grote tafel. De peuters nemen zelf hun fruit en drinken mee. De leidsters pakken het fruit en verdelen dit. Als iedereen klaar is met eten, mag een peuter het drinken uitdelen zo leert het de namen kennen en voelt zich apetrots. Dit is ook het moment dat we een kringgesprek hebben, we lezen we een verhaaltje of vertellen een gedicht, of via het vertelkistje bespreken we een onderwerp (hoe groeien de plantjes, wie woont er op de boerderij, wat neem je mee op vakantie enz.).
pag 7 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Zindelijkheid en verschonen De kinderen die zindelijk zijn, geven zelf aan wanneer ze naar de wc moeten en we hebben ook een “vast” moment voor het verschonen/plassen (na het eten/drinken). We nemen de peuters die zindelijk zijn en de peuters die bezig zijn met zindelijk worden (en vaak nieuwsgierig zijn hoe dit nou gaat ) mee naar de peutertoiletjes. Daar plassen ze om de beurt. Daarna verschonen we op de aankleedtafel de kinderen die een luier dragen. Wij ondersteunen de zindelijkheidstraining als de ouder aangeeft dat ze er thuis ook mee bezig zijn. Ouders nemen zelf een luier mee en doekjes. Maar voor noodgevallen hebben we natuurlijk altijd een luier of verschoning achter de hand. Opruimen De leidsters stimuleren de peuters om te helpen bij het opruimen. Iedere peuter krijgt een opdracht om iets op te ruimen. Het is leuk om te zien hoe sommige peuters heel graag helpen met opruimen (ouders zijn jaloers), maar ook hoe de peuters die niet zo graag helpen gestimuleerd worden mee te doen. Afscheid nemen aan het begin en eind van de ochtend We vinden het belangrijk dat er goed en duidelijk afscheid wordt genomen. De ene ouder neemt afscheid met een kus en een zwaai, de ander trekt nog een paar rare bekken voor het raam zo heeft ieder zijn eigen manier. En voor de peuter die het dan toch nog moeilijk heeft is er altijd even een plekje op de schoot van de juf. Bij het afhalen is het fijn voor ons als de peuter eventjes gedag komt zeggen want dan kunnen we de dag goed afsluiten. Het halen en brengen is ook het moment waarop overdracht van ouder naar leidster (vice versa) gedaan wordt. En de ouder kan dan ook vertellen of iemand anders de peuter komt afhalen.
Regels en afspraken Op de peuterspeelzaal hebben we regels, afspraken en gewoonten, die we de ouders vertellen bij de intake én tijdens de eerste keren dat zij hun kind komen brengen. De kinderen leren we de regels door ze uit te leggen, door hen te corrigeren als dat nodig is en natuurlijk door zelf het goede voorbeeld te geven. Enkele van onze afspraken die we met ouders maken, zijn bv: Ouders moeten bereikbaar zijn via een telefoonnummer. Van vaste oppassen en au-pairs krijgen wij ook een telefoonnummer. Als een kind ziek wordt op de peuterspeelzaal, bellen wij de ouders op voor overleg. Meestal wordt het kind dan opgehaald. Als een kind niet komt (bv ziek of met vakantie) dan geven de ouders dit door. Als het kind gehaald wordt door iemand anders, dan geeft de ouder dit van tevoren door. Anders geven we het kind niet mee. Oppassen en au-pairs worden eerst aan ons voorgesteld. pag 8 van 9
Pedagogisch werkplan peuterspeelzaal de Lieverdjes
versie jul2011.001
Kinderen mogen hun eigen speelgoed meenemen. Maar als het niet goed lukt om het te delen, dan bewonderen we het en leggen we het op de kast. Het kind zegt de leidster altijd gedag, dan weten we dat het kind naar huis is. Regels voor de kinderen zijn bv: - we lopen rustig in de zaal - we praten zachtjes - we houden onze handjes en voetjes bij ons In de kring kun je de regels bespreken, bijvoorbeeld naar aanleiding van een boekje of een voorbeeld wat net gebeurd is. We leggen dan ook uit waarom we deze regel hebben, of waarom iets niet mag. Ouderbetrokkenheid Elke week hebben wij een thee/koffie-ochtend voor de ouders. En natuurlijk als we een feest hebben. We hebben nog geen oudercommissie op de peuterzaal, maar willen dit de komende periode wel proberen te realiseren. Ouders helpen soms bij een bijzondere activiteit. Het jaarlijks uitstapje naar de bibliotheek waar we in het theatertje een voorstelling gaan bekijken. Deze voorstelling staat in het kader van de kinderboekenweek. We vinden het ook leuk in overleg met de ouders een thema-avond te organiseren. Peuterpuberteit, zindelijkheid, sociale ontwikkeling van de peuter, etc.
Onze peuterspeelzaal in de wijk en samenwerking met andere instanties Onze peuterspeelzaal zit in de Veronica Jenaplanschool. We hebben regelmatig overleg over het gebruik van de ruimte(s). We hebben een nauwe samenwerking met de stadsbibliotheek. Jaarlijks worden we uitgenodigd voor een peutervoorstelling en ze houden ons op de hoogte van alle peuter-/ ouderactiviteiten. Eens in de twee maanden halen we een themakoffer op die aansluit bij ons eigen programma. Twee maal per jaar hebben wij overleg met de verpleegkundigen van JGZ (consultatiebureau). Wij kunnen vragen stellen en zij vertellen ons wat er op dat moment speelt bij de opvoeding van kinderen. Via het centraal bureau van Haarlem Effect kunnen we een orthopedagogische observatie aanvragen, dit doen we alleen als we ons zorgen maken om een kind en altijd in overleg met de ouders. De kinderen gaan, als ze vier jaar worden, naar verschillende scholen in en rond de binnenstad. Met de kleuterjuffen van de Veronicaschool kunnen we ook een “warme” overdracht doen. We vullen het Haarlems Overdracht Formulier (HOF) in voor ieder kind. Dit HOF is het overdrachtformulier dat (na toestemming van de ouder) naar de basisschool wordt gestuurd. Als een school vragen heeft over een kind kunnen ze ons natuurlijk altijd bellen (als er toestemming is gegeven). Het HOF wordt natuurlijk met de ouders besproken. pag 9 van 9
