Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
Het team: Het team van de BSO+ bestaat uit twee vaste HBO geschoolde medewerkers (pedagogisch medewerkers). Eén teamlid werkt vanuit Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen; Barbara van den Bosch en één teamlid vanuit Juvent, jeugd en opvoedhulp Zeeland; Christel Henzen. Daarnaast zijn er vaste invallers, zowel van Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen als Juvent. Soms is er ook een stagiaire die het team komt versterken, deze draait dan boventallig mee op de groep. Doordat de medewerkers vanuit verschillende werkvelden samenwerken op de BSO+ kan er een gevarieerde opvang geboden worden met extra ondersteuning voor ouder en kind. De pedagogisch medewerkers van de BSO+ worden bij hun werkzaamheden op verschillende manieren ondersteund door anderen. Voor vragen op met name het pedagogisch vlak kunnen ze, naast het raadplegen van elkaar, terecht bij Kristin Hollestelle, de gedragsdeskundige vanuit Juvent, of de coördinatoren van zowel Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen; Jozien Borgmeijer als Juvent; Serge Stange. Met vragen omtrent indicaties kunnen ze terecht bij de cliëntservice van Juvent met als contactpersoon Mariska Ringelberg. Voor administratieve vraagstukken kunnen ze terecht bij de secretaresse van Juvent; Aswintha Tollenaar, bij de algemene administratie of bij de afdeling Planning en Plaatsing van Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen. De schoonmaakwerkzaamheden worden verzorgd buiten openingstijden door Dethon, doorgaans ’s morgens. In het gebouw zijn op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tot ongeveer 17.00 uur bijna altijd nog docenten van SBO De Brug aanwezig. Mocht er een calamiteit zich voordoen dan kunnen we hen om hulp vragen. Op woensdagmiddag zijn er vaak ook nog mensen van Praktijk van Waterschoot aanwezig. Openingstijden en groepssamenstelling: Er wordt tijdens reguliere schoolweken behandeling/begeleiding geboden van 15.00 uur tot 18.00 uur aan kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar. Op woensdag middag wordt er behandeling/begeleiding geboden van 11.30 uur tot 18.00 uur. In schoolvakanties en op studiedagen is de behandel-/begeleidingstijd voor alle kinderen van 9.00 uur tot 15.00 uur, volgens dagdelen indicatie, daarnaast kan er een regeling worden getroffen voor opvang buiten deze tijden vanaf 7.30 uur en na 15.00 uur. Evenals op reguliere BSO’s kan er vervroegde of verlengde opening worden aangevraagd vanaf 6.30 uur tot 18.30 uur. Na schooltijd worden ouders verzocht om pas na 17.00 uur hun kind op te komen halen. De voorkeur van pedagogisch medewerkers gaat uit naar ophaaltijden tussen 17.30 uur en 18.00 uur omdat de behandel-/begeleidingstijd na schooltijd anders erg kort is. Om de kinderen op de BSO+ dat stukje extra te geven wat ze nodig hebben, zijn er vrijwel altijd 2 pedagogisch medewerkers aanwezig. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om de groep klein te houden. De groep bestaat uit maximaal 12 kinderen per dag, waarvan er maximaal 5 behandelplaatsen vanuit Juvent zijn. Alle kinderen dienen minimaal 2 dagdelen per week naar de BSO+ te komen om zo de structuur en de kwaliteit van de begeleiding/behandeling te kunnen waarborgen. Op woensdagmiddag, tijdens studiedagen en in vakanties kan het voorkomen dat een pedagogisch medewerker alleen op de groep aanwezig is, dit is alléén het geval wanneer max. 6 kinderen op de BSO+ aanwezig zijn. De BSO+ is gelokaliseerd in SBO de Brug, maar is toegankelijk voor kinderen uit heel de regio. 1
Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
Gebouw, speelruimtes en buitenterrein: Door de verplichting van het onderwijs om buitenschoolse opvang aan te bieden en de ontwikkeling binnen het onderwijs om zorgleerlingen in eerste instantie binnen het reguliere onderwijs te houden, is niet alleen het aantal kinderen maar ook de diversiteit van de kinderen op de ‘reguliere’ BSO toegenomen. Veel BSO’s hebben te maken met een toename van ‘zorgkinderen’. De BSO+ is een samenwerkingsverband van drie partijen die het initiatief hebben genomen om een BSO+ op te richten om daarmee deze zorgkinderen een goede buitenschoolse begeleiding en behandeling te bieden. Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen en Juvent hebben samen in de locatie van 3 e initiatiefnemer SBO de Brug een groepsruimte ingericht. Deze groepsruimte is een lichte, vrolijk ingerichte ruimte en bevindt zich centraal in de school met direct toegang tot het binnenplein. De ruimte is zo ingericht dat de kinderen zich kunnen ontspannen en er samen of alleen kunnen spelen. Er zijn verschillende hoeken gecreëerd wat allerlei variaties in het spel van de kinderen op kan leveren. Wanneer kinderen in een hoek aan het spelen zijn kan het gebeuren dat ze materialen uit een andere hoek willen betrekken bij hun spel. Dit is na overleg met de pedagogisch medewerker vaak geen probleem, maar regel is wel dat alles aan het eind van de dag terug opgeruimd wordt door de kinderen. Kasten met spellen en knutselmaterialen zijn vrij toegankelijk voor de kinderen na overleg met de pedagogisch medewerker. De BSO+ grenst aan een binnenplein met zandbak en klimrek. Het hek van het plein gaat iedere dag na schooltijd op slot zodat het is afgesloten van de straat. In de zomer is er bij mooi weer de mogelijkheid tot het opzetten van een zwembad, hier wordt alleen gebruik van gemaakt onder toezicht. Zoals eerder genoemd wordt er ook regelmatig gebruik gemaakt van de spelkamer, de ruimte naast de BSO+. Hier kunnen de kinderen oefenen in het spelen in twee- of drietallen. Daarnaast kan deze ruimte gebruikt worden voor individuele activiteiten. De pedagogisch medewerkers houden zowel binnen als buiten toezicht. Door de risico inventarisatie wordt geprobeerd zoveel mogelijk veel gevaarlijke situaties voor te zijn en te vermijden. Wanneer de kinderen iets doen wat niet mag of gevaarlijk is, worden ze hierin gecorrigeerd en geattendeerd op de regels. Benaderingswijze: De pedagogisch medewerkers tonen interesse in het individuele kind en geven persoonlijke aandacht bij binnenkomst en weggaan. Om de behandeling/begeleiding bij de BSO+ structuur te geven worden er bij binnenkomst direct concrete afspraken met de kinderen gemaakt over waar ze gaan spelen in de ruimte, met wat en voor hoe lang (dit wordt inzichtelijk gemaakt d.m.v. een kleurenklok of wekkertje). Met behulp van pictogrammen wordt de dagindeling van de betreffende dag weergegeven, wat het kind houvast biedt. De pedagogisch medewerkers zijn enthousiast, zij kennen de kinderen en weten hoe ze ieder kind op positieve wijze kunnen beïnvloeden. De kinderen worden gestimuleerd om te spelen, te vertellen en samen bezig te zijn. Door contact met het kind en de ouders sluiten de pedagogisch medewerkers zo goed mogelijk aan bij de behoeftes van de kinderen. Naar aanleiding van de lange termijn doelen van een kind en een competentieanalyse, ingevuld door ouders en pedagogisch medewerkers, worden doelen vastgesteld waaraan het kind en de pedagogisch medewerkers samen 2
Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
werken. De pedagogisch medewerkers worden hierin begeleid door een gedragsdeskundige vanuit Juvent. Er wordt ingegaan op de vragen van het kind en de ouders en er worden activiteiten aangeboden gericht op de leeftijd van 4 t/m 12 jaar. De pedagogisch medewerkers spreken onderling in een twee wekelijks pedagogisch teamoverleg over de omgang met- en het welbevinden van de kinderen. Daarnaast is er ongeveer eens in de 6 weken overleg met de managers van Juvent en KOZV voor alle praktische zaken omtrent de BSO+. Op de BSO+ zijn er ook huisregels, dit zijn regels waar iedereen zich aan moet houden, daarbinnen is er ruimte voor de persoonlijke wensen van de kinderen; bijvoorbeeld of ze willen knutselen of spelen en/of ze melk of thee willen drinken bij het eten. De pedagogisch medewerkers kennen de kinderen en kunnen op een goede manier omgaan met hun verschillende stemmingen. De momenten aan tafel worden gebruikt om groepsgesprekken aan te gaan. Ook via sport en spel momenten worden de kinderen begeleid in de omgang met elkaar en met zichzelf. In de winterperiode wordt er geregeld gebruik gemaakt van de gymzaal van de Praktijkschool om met de kinderen activiteiten en spellen te doen die meer ruimte vereisen. Is een kind verdrietig, wil hij/zij even een momentje alleen met een pedagogisch medewerker dan is er de mogelijkheid voor kinderen om zich even af te zonderen. Gewoon lekker even individueel met een pedagogisch medewerker een activiteit doen of huiswerkbegeleiding kan natuurlijk ook. Voor deze momenten wordt er gebruik gemaakt van bijvoorbeeld de spelkamer, de ruimte naast de BSO+. Daarnaast wordt de spelkamer vooral gebruikt om kinderen in twee- of drietallen te laten spelen. Wanneer alle 12 kinderen aanwezig zijn en er grote verschillen in leeftijd zijn, wordt er af en toe ook extra aandacht gegeven aan leeftijdsgroepen, er wordt dan bijvoorbeeld een spel gedaan met de oudere kinderen of juist een knutselactiviteit voor de kleinsten. Wanneer een kind nieuw komt op de BSO+, vindt er eerst een belangstellingsgesprek met de pedagogisch medewerkers en de ouders plaats. Tijdens dit gesprek wordt er uitleg gegeven over de manier waarop er gewerkt wordt binnen de BSO+ en wordt er gekeken of het kind past binnen de BSO+ groep. Wanneer het kind past binnen de BSO+ groep en de ouders geïnteresseerd zijn, vindt er een aanmeldingsgesprek plaats waarin overige gegevens worden genoteerd, er gekeken wordt naar de eventuele aanvraag van een indicatie en concrete afspraken met ouders worden gemaakt. Vervolgens maken de pedagogisch medewerkers kennis met het kind. De BSO+ biedt het kind de mogelijkheid om in afwachting van het indicatiebesluit mee te draaien op de groep. Het gaat hierbij om 1 dagdeel in de week voor een periode van maximaal 8 weken tegen het reguliere BSO-tarief. Wanneer de indicatie toegekend is, staan de eerste 3 maanden in het teken van wennen op de BSO+. Als een kind voor het eerst op de BSO+ komt, schenken de pedagogisch medewerkers hem of haar extra aandacht en begeleiden het kind in het vaste dagritme, ook worden de pictogrammen en groepsregels uitgelegd. Vaak zijn er andere kinderen die direct een deel van deze taak op zich nemen waardoor een kind zich snel welkom voelt op de BSO+. Het ene kind heeft uiteraard meer moeite om te wennen dan het andere. In samenspraak met de ouders en de pedagogisch medewerkers proberen wij dit zo goed mogelijk te laten verlopen.
3
Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
Omgang met de kinderen: Door veel met de kinderen om te gaan, leren de pedagogisch medewerkers hen goed kennen en signaleren zij snel opvallend gedrag. Aan de hand hiervan werken zij samen met het kind aan doelen om gedrag te verbeteren of vaardigheden aan te leren. De pedagogisch medewerkers ondersteunen de kinderen in het behalen van deze doelen door hen te stimuleren en te belonen bij goede inzet. De gebeurtenissen met de kinderen op de groep worden besproken in het twee wekelijks pedagogische teamoverleg. Hierbij is de gedragsdeskundige vanuit Juvent aanwezig. Als de kinderen opgehaald worden, wordt met de ouders besproken hoe de dag is verlopen. Positieve en negatieve dingen worden door de pedagogisch medewerkers aangegeven. Goed gedrag wordt gecomplimenteerd en gestimuleerd. De pedagogisch medewerkers bieden de kinderen stimulerende spelmogelijkheden en afwisselende activiteiten aan waarbij de zelfstandigheid en zelfredzaamheid bevorderd worden. Zij begeleiden hen hierin soms actief en soms passief. Daarnaast worden de kinderen geobserveerd en helpen de pedagogisch medewerkers hen om grenzen te verleggen. De pedagogisch medewerkers zijn er om de kinderen te ondersteunen, te troosten en te stimuleren. Door een leuke en uitdagende speelomgeving en door veel verschillende activiteiten aan te bieden (soms in de vorm van een thema) willen de pedagogisch medewerkers de kinderen stimuleren tot spelen en ontdekken. Zij laten kinderen initiatieven tonen tot activiteiten en helpen hen deze uit te voeren. Ieder kind is uniek en wordt op een persoonlijke manier benaderd. Pesten en schelden wordt niet getolereerd, wanneer dit voorkomt wordt de gelegenheid aangegrepen om met de kinderen over waarden en normen te praten. Op de BSO+ wordt er aandacht besteed aan Carnaval, Pasen, Sinterklaas en Kerst. De pedagogische medewerkers staan open voor andere culturele vieringen. Op momenten dat de pedagogische medewerkers met de kinderen aan tafel zitten wordt er met hen gepraat over gebeurtenissen van die dag en andere onderwerpen die belangrijk zijn voor de kinderen. Het is belangrijk dat kinderen naar elkaar leren luisteren en elkaar leren waarderen om wie ze zijn. Op deze manier wordt er aan de kinderen normen en waarden bijgebracht. Behandeling/begeleiding: Op de BSO+ wordt er gewerkt aan de hand van het sociaal-competentiemodel. De nadruk ligt hierbij op wat het kind al kan en het benoemen en belonen van het positieve/gewenste gedrag. Het doel hiervan is om de vaardigheden van het kind te vergroten en het probleemgedrag te verminderen. Dagelijks wordt er gewerkt met een beloningssysteem in de vorm van feedbackkaarten. Elk kind heeft een feedbackkaart waarop zijn/haar persoonlijke doelen staan waar iedere dag aan gewerkt wordt. Aan het einde van de dag wordt er samen met één van de pedagogisch medewerkers besproken of de doelen op de kaart behaald zijn. Wanneer een doel behaald is, krijgt het kind hiervoor een krul. Bij een x-aantal krullen mag het kind grabbelen of een beloning kiezen van een vooraf vastgestelde beloningskaart. Bij een volle kaart wordt er een feestje gevierd, het kind staat dan in het middelpunt van de belangstelling, er wordt chips gegeten en het kind mag een activiteit voor de hele groep bedenken. Trainingen: De BSO+ biedt naast de behandeling/begeleiding in de groep ook trainingen in vooraf samengestelde kleine groepjes van gemiddeld 4 à 5 kinderen. De trainingen 4
Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
die aangeboden kunnen worden zijn sociale vaardigheidstrainingen, emotionele vaardigheidstrainingen en weerbaarheidstrainingen. De methodieken die hiervoor gebruikt worden, zijn: ‘leer samenspelen met Tim en Flapoor’, ‘de doos vol gevoelens’, ‘het huis vol gevoelens’, ‘coole kikker’, ‘in de put uit de put’ en ‘rots en water’. De mogelijkheid bestaat ook om kinderen in individuele gesprekken hulpmiddelen aan te bieden voor het verwerken van traumatische gebeurtenissen zoals een echtscheiding of overlijden. Daarnaast bestaat er voor ouders de mogelijkheid om oudertraining te volgen. Dit is bedoeld voor ouders die hun opvoedingsvaardigheden willen versterken. Hiervoor dient apart een indicatie te worden aangevraagd. De groep: De kinderen op de BSO+ spelen en leren in een groep. Voor het functioneren in een groep zijn sociale vaardigheden en samenspelen erg belangrijk. De pedagogisch medewerkers zijn er om de kinderen hierin te ondersteunen en te begeleiden. Het doel hiervan is onder andere om de kinderen positieve ervaringen te laten opdoen. Aan de kinderen wordt geleerd om hun problemen zoveel mogelijk zelf op te lossen, wanneer ze hier niet zelfstandig uit komen is er de mogelijkheid om de pedagogisch medewerkers om hulp te vragen. Daarnaast is er in een groep als de BSO+ sprake van groepsprocessen die het samen spelen en leren in een groep kunnen stimuleren. De kinderen zien van elkaar wat ze kunnen en hebben een mogelijkheid om zich hieraan op te trekken. Regelmatig worden ze hierin gestimuleerd door de andere kinderen die hen aanmoedigen en helpen om hun vaardigheden uit te breiden. Wanneer er in de groep negatief gedrag is, kan de groep een rol spelen bij het beperken of verminderen hiervan. De groep spreekt elkaar hier direct of indirect op aan waardoor het negatieve gedrag uitdooft. Een voorbeeld hiervan kan zijn wanneer een kind een ander kind pest en de groep hem/haar hierop aanspreekt. Huisregels: Op de BSO+ gelden normale omgangsregels voor zowel de pedagogisch medewerkers als de kinderen. Er wordt normaal met elkaar omgegaan, er wordt niet gescholden of geslagen en bij ruzie worden de problemen samen opgelost. De groepsregels hangen zichtbaar voor de kinderen en de ouders op het pictobord bij de ingang van de BSO+. De pedagogisch medewerkers melden de regels van de groep aan de kinderen wanneer ze op de BSO+ verblijven en in alle situaties worden deze regels indien nodig herhaald en benadrukt. Verloop van dag: Na binnenkomst op de BSO+ wordt er eerst nog even gespeeld tot iedereen er is. Dit gebeurt door vooraf een afspraak te maken met de pedagogisch medewerkers. Wanneer iedereen na schooltijd aanwezig is, gaat rond 15.30 uur de groep met zijn allen aan tafel om fruit te eten en iets te drinken. Alle kinderen krijgen een taak zoals de tafeldekken, het fruit delen, de koekjes delen, het drinken delen en de tafel afruimen. Tijdens het tafelmoment staan sociale vaardigheden centraal zo kunnen de kinderen hun verhaal kwijt, praten ze met elkaar en leren ze om naar elkaar te luisteren.
5
Pedagogisch werkplan BSO+ Hulst Januari 2014
Na het tafelmoment wordt de dagindeling gevolgd zoals die inzichtelijk wordt gemaakt op het pictobord. De ene keer kan dit het maken van een nieuwe speelafspraak zijn de andere keer het volgen van een training of het doen van een groepsactiviteit. Gedurende de hele middag hebben de kinderen de mogelijkheid om in verschillende situaties aan hun doelen te werken.
Op woensdagmiddag wordt er met de kinderen op de BSO+ gegeten. Hierbij staan verschillende vaardigheden centraal zoals het leren eten met mes en vork, met je mond dicht eten, op een goede manier vragen stellen en elkaar helpen. Spelmateriaal en activiteiten: De BSO+ is in het bezit van gevarieerd speelgoed voor zowel binnen als buiten aansluitend bij de verschillende leeftijdscategorieën en belevingswerelden van de kinderen. In overleg met de pedagogisch medewerkers wordt besloten waar het kind mee gaat spelen. Daarnaast bieden de pedagogisch medewerkers regelmatig groepsspelen aan waarbij de kinderen verschillende rollen kunnen vertolken. Hierbij wordt er aan de kinderen de mogelijkheid geboden om in de praktijk sociale vaardigheden te oefenen en samen te werken. De vele gezelschapsspelletjes die de BSO+ bezit kunnen hier ook een rol in spelen. Op deze manier leren de kinderen omgaan met winnen en verliezen, op hun beurt wachten, hulp vragen en om hun emoties op een juiste manier te uiten. Gezelschapspelletjes kunnen ook de cognitieve ontwikkeling stimuleren. De pedagogisch medewerkers bieden ook regelmatig een knutselactiviteit aan gerelateerd aan een thema. Hierbij worden vaardigheden als knippen, plakken en verven geoefend om de ontwikkeling van de fijne motoriek te stimuleren. Studiedagen en schoolvakanties: Tijdens vakanties is de BSO+, mits er voldoende kinderen aangemeld zijn, hele dagen geopend. Deze dagen staan vooral in het teken van ontspanning en er worden meer activiteiten aangeboden. Daarnaast is er iets meer ruimte voor de kinderen om zelfstandig vrij spel te ontwikkelen omdat er meer tijd en ruimte beschikbaar is als in de schoolweken. In de vakanties proberen de pedagogisch medewerkers regelmatig om er op uit te gaan met de kinderen naar bijvoorbeeld een buitenspeeltuin. Vakantie is vakantie en er wordt geprobeerd om daar iets speciaals van te maken voor de kinderen maar wel met de voor hen bekende structuur. Vanuit Kinderopvang Zeeuws Vlaanderen worden er soms ook grotere activiteiten georganiseerd samen met andere BSO’s, per keer bekijken pedagogisch medewerkers of deze activiteiten ook geschikt zijn voor de BSO+ om aan deel te nemen. 6