Pedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden

Pedagogisch fundament handboek ikc leeuwarden

pedagogisch fundament | Inhoud

Moreel kader | IKC Leeuwarden

toelichting Dit handboek is een hulpmiddel te komen tot een pedagogisch fundament voor een IKC’s. Uitgangspunt hierbij is het boek van Jeannette Doornenbal “Opgroeien doe je maar één keer. Pedagogisch ontwerp voor het kindcentrum”.

elementen van het pedagogisch ontwerp

1. Het Pedagogisch ontwerp a. Het moreel kader | opdracht 1.................................... p. 4

b. De pedagogische opdracht | opdracht 2................. p. 5



c. Visie op ontwikkelen en leren | opdracht 3................ p. 6

2. Het speelveld

a. Tijd | opdracht 4............................................................. p. 7



b. Ruimte | opdracht 5....................................................... p. 8

3. Spelers a. Kinderen | opdracht 6................................................... p. x

b. Professionals | opdracht 6............................................. p. x



c. Ouders | opdracht 8..................................................... p. x



d. Samenwerking instellingen | opdracht 9..................... p. x

4. Samenspelen a. Opstelling | opdracht 10............................................... p. x

b. Aanbod | opdracht 11.................................................. p. x



c. Spelregels | opdracht 12............................................... p. x



d. Volgen en evalueren | opdracht 13............................ p. x



e. Participatie van kinderen | opdracht 14..................... p. x

5. Leiding en regie | opdracht 15......................................p. x

© Jeannette Doornenbal en Tonny van den Berg Tonny van der Berg | Tempre- Advies en Implementatie Boeijengastrjitte 62, 8627 SH Gauw (0515) 520 741 | 06 21 995 278 [email protected] | www.tempre.nl Handboek voor het Kind Centrum - IKC Leeuwarden

2

3

Opdracht 2 | pedagogisch fundament

IKC Leeuwarden | Opdracht 1

Opdracht 1

Opdracht 2

toelichting

toelichting

De inrichting van een kindcentrum begint met de vraag: Hoe willen we samenleven? Welke waarden willen

Bij het ontwerpen van een pedagogische opdracht staat de vraag centraal: Waar willen we de kinderen

we voorleven en naleven naar elkaar als collega’s naar ouders en kinderen? Het vormt het ethisch fundament

van 0-12 jaar brengen die aan ons zijn toevertrouwd. Wat is het ultieme doel van het kindcentrum. Waartoe

van het kindcentrum dat iedereen moet uitdragen en voelbaar is in alles. In de houding van de professionals,

voeden wij onze kinderen op. Er is sprake van een drievoudige pedagogische opdracht. Er wordt aandacht

de sfeer, de inrichting van de binnen- en buitenruimtes, de omgang met de kinderen en de ouders.

besteed aan informeel leren, formeel leren en socialisatie.

ontwerp moreel kader

ontwerp pedagogische opdracht

Het pedagogisch ontwerp: moreel kader

Het pedagogisch ontwerp: de pedagogische opdracht

▪▪

Hoe willen we samenleven binnen het kindcentrum?

▪▪

▪▪

Wat zijn onze gedeelde waarden die we willen voor- en naleven, zodat er relationeel vertrouwen ontstaat?

Wat is het bestaansrecht van ons kindcentrum, de pedagogische opdracht die wij met elkaar hebben?

▪▪

Wat willen we bereiken met en voor onze kinderen? (zodat zij zich door socialisatie en kwalificatie kunnen voorbereiden op hun toekomst en zich een toekomst kunnen ontwerpen door op hun eigen manier in de wereld te komen?

het morele kader in de dagelijkse praktijk In welke onderwerpen / activiteiten moet het moreel kader straks tot uiting komen en zichtbaar worden voor kinderen, ouders en professionals? Noem er een aantal en werk er twee uit.

de pedagogische opdracht in de dagelijkse praktijk In welke onderwerpen / activiteiten moet de pedagogische opdracht straks tot uiting komen / zichtbaar worden voor kinderen, ouders en professionals? Noem er een aantal en werk er 2 ander uit.

kansen en knelpunten Welke kansen en knelpunten komen jullie tegen bij uitwerken van het moreel kader. Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau.

kansen en knelpunten Welke kansen en knelpunten komen jullie tegen bij uitwerken van de pedagogische opdracht. Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau.

nader uit te werken Wat zijn de afspraken voor verdere uitwerking?

nader uit te werken Wat zijn de afspraken voor verdere uitwerking?

Voorbeelden van kernwaarden Respect: niet oordelen en veroordelen. Respectvolle omgang, ook bij meningsverschillen

De pedagogische opdracht

Openheid: persoonlijke aandacht voor anderen (je kijkt naar anderen, iedereen voelt zich welkom en wordt uitgeno-

Informeel: jonge kinderen leren door in een veilige en uitdagende omgeving mee te mogen doen in alledaagse

digd.

praktijken en interacties. Door kijken, luisteren, nadoen en contact maken. Het pedagogische kader van 0-4 laat zien

Integriteit: doen wat je zegt.

dat verzorgende activiteiten ook pedagogische situaties zijn.

Professionaliteit: kinderen, ouders en collega’s mogen verwachten dat er een vakman/vrouw aan het werk is. Religie: gevoelens en gedachten met betrekking tot de zin van het leven, al of niet in relatie tot een hogere macht.

Formeel leren: met het volgen van onderwijs bereiden kinderen zich voor op hun latere deelname aan de arbeidsmarkt. In onze samenleving gebeurt dat door het succesvol doorlopen van de lesstof, het curriculum, en door het halen van diploma’s. Socialisatie: democratisch burgerschap. Door in de groep met andere kinderen te leven, leren kinderen deel te zijn

Draagvlak Zorg voor draagvlak van het moreelkader, bij ouders, team en kinderen. Dit kan door de formele procedures, maar ook in informele gesprekken

van een groep en daar aan bij te dragen, leren ze gezag te aanvaarden en gezag over zichzelf te krijgen, leren ze dubbel perspectief te nemen (zich te verplaatsen in de ander), te geven en te nemen, conflicten te beslechten met woorden. Kwalificatie: onderwijsresultaten. Identiteit: als uniek persoon in de wereld komen.

4

5

pedagogisch fundament | Opdracht 3

Opdracht 4 | pedagogisch fundament

Opdracht 3

Opdracht 4

toelichting

toelichting

Een brede benadering van ontwikkelen en leren gaat over alle leer- en ontwikkelingsgebieden, algemene

Het kindcentrum dat de hele dag en het hele jaar open is, heeft een nieuw tijdconcept nodig. Er moet in de

concepten voor ontwikkelen en leren. Welke principes kunnen we hiervoor formuleren? Wat is de (gemeen-

plaats van het ‘oude’ schoolrooster een ander plan komen voor de indeling en verdeling van de tijd voor

schappelijke) visie hierop en wat betekent dat voor de pedagogisch en didactische inrichting van het kind-

opvang, onderwijs/educatie en vrije tijd, zodat er een doorgaande lijn ontstaat in de dag en door de jaren

centrum? In hoeverre wordt een verbinding gemaakt tussen het binnen- en buitenschools leren? Hoe wil je

heen. Kwetsbare overgangen moeten goed worden begeleid.

Het pedagogisch ontwerp: visie op ontwikkelen en leren

gezamenlijk bijdragen aan de doorgaande ontwikkelingslijn? Grofweg zijn er een aantal soorten van invullingen te onderscheiden die gebaseerd zijn op een aantal pedagogisch en didactische stromingen.

Het speelveld: tijd

ontwerp tijdslijn kindcentrum Hoe willen wij omgaan met tijd?

ontwerp visie op ontwikkelen en leren ▪▪

Wat is ons onderwijs/IKC-concept (wat wordt nu door de school gehanteerd)?

▪▪

Wat betekent dit voor de gezamenlijke aanpak

▪▪

Hoe is deze visie (onderwijsconcept) te vertalen naar gemeenschappelijke principes over leren en ontwikkelen?

ontwikkelen en leren in de dagelijkse praktijk Wat betekent onze gezamenlijke visie op leren en ontwikkelen voor wat we met kinderen in de dagelijkse praktijk wel/niet doen. Noem er een aantal en werk er 2 uit. Plaats jullie gemeenschappelijke visie over leren en ontwikkelen in het kruis; wat voor type kindcentrum hebben jullie voor ogen hebben?

▪▪

Georganiseerde tijd en vrije tijd

▪▪

Dagritme, weekritme van inspanning en ontspanning

▪▪

Kinderen zelf de tijd in handen geven, of het organiseren voor hen

het tijdsaspect in de dagelijkse praktijk Maak op basis van bovenstaande uitspraken een ▪▪

Dagrooster, jaarrooster voor alle groepen (let nog niet op de (on)mogelijkheden van financiering

▪▪

Met daarbij aandacht voor de overgangsmomenten

kansen en knelpunten Welke kansen en knelpunten komen jullie tegen bij uitwerken van de pedagogische opdracht. Dit kan zijn op

kansen en knelpunten

bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau.

Welke kansen en knelpunten komen jullie tegen bij uitwerken van de visie op ontwikkelen en leren? Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau.

nader uit te werken Wat zijn de afspraken voor verdere uitwerking?

nader uit te werken Wat zijn de afspraken voor verdere uitwerking?

Principes bij tijd Vrijetijd: mag je kinderen hun vrije tijd afnemen door het in te vullen met allerlei activiteiten of extra lesuren.

Ontwikkelen en leren Nieuwsgierigheid en leren: kinderen zijn van nature nieuwsgierig; Ze willen leren, maar het gaan niet vanzelf. Ontwikkeling moet tot ontwikkeling worden gebracht. De omgeving is daarbij essentieel. Kwaliteit van de interactie: De variantie tussen kinderen blijkt voor een belangrijk deel te worden verklaard door de kwaliteit van de interactie. En die wordt weer voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van het professionele handelen.

Extra leertijd: niet alle kinderen halen de eindtermen in het daarvoor bestemde aantal wettelijke uren. Moet het kindcentrum dat van kinderen meer inspanning vragen? Moeten ze meer uren per dag besteden aan leren wat ten koste gaat van de tijd voor ontspanning Overgangen: overgangen zijn kwetsbaar. Kinderen hebben met veel overgangen te maken, zowel gedurende de dag als door de jaren heen. Teveel overgangen is niet goed voor kinderen, maar we weten ook dat kinderen baat kunnen hebben als er verschillende contexten zijn. Kinderen kunnen in een nieuwe praktijk weer opnieuw beginnen.

Wat leidt tot kwaliteit van de interactie: hoge verwachtingen,, adequate steun en begeleiding en de kwaliteit van het object. Basisvoorwaarden voor leren en ontwikkelen: autonomie, relatie en competentie.

6

7

pedagogisch fundament | Opdracht 5

Opdracht 6 | pedagogisch fundament

Opdracht 5

Opdracht 6

toelichting

toelichting

Het kindcentrum heeft ook afspraken nodig over de indeling en de verdeling van de binnen- en buitenruimtes.

In een brede school werken veel verschillende professionals, allemaal aangestuurd door verschillende leiding-

Van belang is dat er rekening wordt gehouden met:

gevenden. In een IKC is er sprake van 1 team en kunnen taken anders verdeeld worden. Een andere manier

Het speelveld: ruimte

De spelers: de professionals

▪▪

Het welbevinden van alle kinderen, de kleintjes, de ouderen, de werkers en de ouders

van dagindeling, een andere aanbod voor kinderen, een andere visie op de ontwikkeling van kinderen, leidt

▪▪

Multifunctionaliteit: spelen. Leren, leven, ontmoeten en samenwerken

tot een andere taak van de professionals en een andere aansturing.

▪▪

Balans: tussen veiligheid en exploratie

▪▪

Balans tussen samen en alleen kunnen zijn

samenhang inhoud en taken professionals Het morele kader, de pedagogische opdracht en de visie op leren en ontwikkelen zijn bepalend voor dat-

ontwerp ruimte ▪▪ ▪▪

gene wat je kinderen wilt aanbieden. Wie dat doet, op welk moment kan heel anders uitpakken dan in de

Hoe verdelen we de ruimte in de ideale situatie, zodat er verschillende functies als spelen, leren leven en werkenmogelijk zijn? (dus niet uitgaande van de bestaande mogelijkheden)

oude situatie het geval is. Als we het boek ‘opgroeien doe je maar één keer’ volgen, is de volgende stap: wat

Hebben we een visie op en afspraken over een balans tussen veiligheid en exploratie, tussen samen kunnen zijn en alleen kunnen zijn?

ing, en het ontwikkelaanbod. Op basis daarvan rijst de vraag op: wie kan dit aanbod het beste verzorgen,

is je visie op de kinderen, wat weten we van de kinderen, om vervolgens te kijken naar de gewenste dagindelwelke competenties moeten daarbij ingezet kunnen worden? De laatste vraag is of en hoe dit betaald moet worden.

de ruimte in de dagelijkse praktijk Hoe kunnen we de ideale situatie vertalen naar de dagelijkse mogelijkheden. Welke aanpassingen zouden we kunnen realiseren?

kansen en knelpunten Welke kansen en knelpunten komen jullie tegen bij uitwerken realiseren van ruimte voor het kindcentrum. Dit kan zijn op beheersmatig, financieel, wettelijk en op uitvoerend niveau.

nader uit te werken Wat zijn de afspraken voor verdere uitwerking?

ontwerp taken professionals

Ruimte Gebouw zorgt voor welbevinden en groei: kinderen hebben licht, lucht en bewegingsruimte nodig voor hun gezondheid en gevoel van welbevinden. Daarnaast heeft het gebouw ook een pedagogische werking. Het kan pedagogische situaties creëren. Multifunctionaliteit: het kindcentrum is de ruimte waar kinderen leren, spelen en leven, in hun eentje en met elkaar. Dat vraagt om een gebouw met verschillend functionele, dan wel flexibele binnen- en buitenruimtes. Professionals hebben ruimte nodig waar ze hun werk kunnen uitoefenen en voorbereiden. Veiligheid of uitdaging: het gebouw moet het mogelijk maken om de balans te hanteren tussen veiligheid en uitdaging: de exploratiebalans. Samen zijn of alleen zijn: kinderen brengen heel wat uren door in het kindcentrum, dikwijls onder toezicht van profes-

▪▪

Kennen we de individuele kinderen en hun achtergronden

▪▪

Hoe ziet de ideale dag van de kinderen eruit

▪▪

Welk concreet aanbod willen jullie de kinderen bieden

▪▪

Welke professionals zijn hierbij betrokken en wat zijn hun taken, wanneer worden zij ingezet?

▪▪

Hoeveel fte zijn er van de verschillende professionals nodig om een dag-, week- en jaarrooster te maken voor het IKC, passend bij de gekozen openingstijden?

Voor het maken van een overzicht van de beschikbare middelen kun je de tabbellen (A en B) op de volgende pagina gebruiken.

sionals. Maar kinderen hebben ook behoefte aan ruimte om samen andere kinderen te zijn, zonder pedagogisch toezicht. Om hun eigen sociale wereld te creëren met hun eigen activisten en regels. Ze hebben behoefte aan ruimte waar ze zicht tijdelijke kunnen terugtrekken en alleen kunnen zijn.

8

9

IKC Leeuwarden | Personele inzet en middelen

Personele inzet en middelen | IKC Leeuwarden

globaal overzicht benodigde personele inzet en middelen

TABEL B : Globaal overzicht huidige middelen (10-04-2013)

TABEL A : Overzicht per groep

Instelling

Functie

Huidig

Inzet per dag

Inzet per week

Inzet per jaar

In FTE’s

Beschikbare

aantal FTE’s Directie

middelen basisschool

Leerkrachten Conciërge Vakleerkrachten Ib-er Schoonmaak

Anders: Peuteropvang/ kinderopvang

Pedagogisch medewerkers Locatiemanager Ib-er Schoonmaak

BSO

Pedagogisch medewerker Locatiemanager

Totaal

Schoonmaak TSO

Vrijwilligers Prof. Kracht

Andere instelling?

Totaal

10

11

In euro’s

Overhead

Totaal