PEDAGOGISCH DOSSIER. Ontwikkeld en opgesteld door Jacques BROUN, licentiaat Romaanse filologie

PEDAGOGISCH DOSSIER Ontwikkeld en opgesteld door Jacques BROUN, licentiaat Romaanse filologie

OVERZICHT Inleiding (p. 3) Het decennium van alle revoluties (lager-secundair onderwijs) Eerste deel (p. 8 ) Een politieke revolutie (secundair onderwijs) Tweede deel (p. 18) Een revolutie van de zeden en de cultuur (secundair/lager onderwijs) Derde deel (p. 30) Een revolutie van de technologie en economie (lager/secundair onderwijs) Besluit (p. 36) De jongeren aan het woord (secundair onderwijs)

Het gebruik van dit dossier tijdens een bezoek aan de tentoonstelling of tijdens een les wordt sterk aangemoedigd. Elke andere aanwending vergt de toelating van de auteur. Correcties in het dossier worden ter beschikking gesteld van de leerkrachten op de tentoonstelling of worden naar de scholen gestuurd via e-mail. Gecorrigeerde versie op verzoek: [email protected] Grafische vormgeving : Van Raek Michael

Inleiding De ludieke en didactische benadering van de jaren ’60 heeft een pluridisciplinair opzet. De onderwijzer, de leerkracht geschiedenis, de leerkracht Frans, de leerkracht Engels, de leerkracht aardrijkskunde, de leerkracht economische wetenschappen, de leerkracht filosofie alsook die van de grafische kunsten kunnen tijdens de tentoonstelling en in het dossier materiaal vinden om hun lessen te illustreren. De toekomstige leerkrachten van de normaalschool, hogescholen en de universiteiten vinden er ook stof om na te denken over de pedagogische methodes en de vraagstelling. De voorgestelde oefeningen en teksten met diverse moeilijkheden kunnen aangewend worden voor, tijdens en na het bezoek. Elke leerkracht kiest zelf de oefeneningen en stemt ze af op het niveau van zijn klas, zijn discipline en zijn pedagogische doelstellingen. Dit is een originele manier om kennis uit het vakjesdenken te halen, kennis uit te breiden en de vaardigheden van de leerlingen te ontwikkelen!

Doorheen de sixties verwijst het pedagogische dossier naar:

- De grote datums uit de wereldgeschiedenis : de Berlijnse muur, de dekolonisering, de moord op Kennedy, de Vietnamoorlog, de Chinese culturele revolutie, Mei ’68, de eerste mens op de maan, de eerste harttransplantatie… - Hedendaagse evenementen : de bankencrisis, de mars van de indignados, de Arabische lente, het Iraanse kernprogramma, de Palestijnse gebieden, de aardbeving van Fukushima … - Actuele thema’s: anorexia, alcoholisme, esthetische chirurgie, snelheid, sociale netwerken, de mensenrechten, gelijkheid tussen man en vrouw, racisme, het dragen van een hoofddoek, verslavingen, tv-series, het groepsleven, de digitale generatie… - Figuren uit de actualiteit: Barack Obama, Nicolas Sarkozy, Vladimir Poetin, Aung San Suu Kyi, Beyoncé, Cœur de Pirate, Amy Winehouse, Anders Behring Breivik… - Mijlpalen ‘Made in Belgium’: de grote stakingen van ’60, de onafhankelijkheid van Congo, Belgische schrijvers, acteurs, zangers en sportlui, het dagelijkse leven in België, de Belgische radio en televisie… - Diverse vaardigheden en gevarieerde oefeningen: tekstanalyse, historische opzoekingen, perslectuur, literaire geschiedenis, blinde kaart, percentberekening, woordenschatoefening, vertalingen, observatieoefening, kruiswoordraadsels, woordzoekers, invuloefeningen, quizzen, vervaardigen van platenhoezen en affiches, debat, enquête, argumentering, schrijfoefening…

Go to the future ! PEDAGOGISCH DOSSIER Ontwikkeld en opgesteld door Jacques BROUN, licentiaat Romaanse filologie

GO TO THE FUTURE ! Voor mensen die nu jonger zijn dan 20 is het moeilijk zich in te beelden dat er een wereld heeft bestaan zonder gsm of internet, waarin de zwarten van de USA geen toegang hadden tot de scholen en restaurants van de blanken, een wereld waar de vrouw de toelating van haar man moest krijgen om een bankrekening te openen, een wereld waar vreedzaam samenleven niet de prioriteit was van Staten, een wereld waarin de jeugd geen echte identiteit of statuut had, die maar meerderjarig was vanaf 21 jaar en een dienstplicht van 12 maanden moest voldoen. Nochtans was dat nog steeds de situatie in het begin van de jaren ’60. Met de Golden Sixties start een tijdperk van expansie, actie en bedrijvigheid, wat zich vertaalt in een opeenvolging van spectaculaire transformaties en een grondige wijziging in het gedrag van de mensen. Het zijn de jaren van de ongebreidelde groei en van alle revoluties. Tijdens dit wonderlijke decennium waarin de mutaties aan een versneld tempo plaatsvinden, waait een revolutionaire wind door de economie, de cultuur en de politiek. Die 10 jaar hebben de wereld van de 19de in de 20ste eeuw geloodst. Zij hebben onze toekomst vorm gegeven, uitgetekend. De oude wereld ruimt plaats voor de nieuwe wereld. Go to the future!

HET DECENNIUM VAN ALLE REVOLUTIES

De tijd van de nieuwigheden Een van de eerste tentoonstellingszalen toont de zeven belangrijke ‘premières’ van dit vernieuwende decennium en vormt de inleiding op de belangrijkste thema’s die tijdens het parcours worden uitgewerkt: de politiek, de wetenschappen, de technologie, de muziek, de economie, de film en de sport.

4 EXPO GOLDEN SIXTIES - PEDAGOGISCH DOSSIER

Duid het of de voorwerp(en) aan die elk van de ‘premières’ symboliseren. voorwerp?

1967. Christian Barnard: de eerste harttransplantatie

1969. Neil Armstrong, de eerste mens op de maan

1961. Berlijn en de eerste ‘muur van de schaamte’

voorwerp? voorwerp?

voorwerp?

voorwerp?

1969. Woodstock, het eerste grote rockconcert in open lucht

De eerste consumenten

1969. De eerste zege van Eddy Merckx in de Ronde van Frankrijk

voorwerp?

1962. Sean Connery, de eerste James Bond


voorwerp?

De voorpagina halen Of het nu in de sixties was of nu, de titels op de voorpagina dienen krantenlezers te lokken: ze moeten sensationeel, dramatisch of boeiend zijn. In de volgende oefening kan je vaststellen dat naast de vorm, de vermelde thema’s in de titels weinig zijn veranderd. Dit geeft aan dat de jaren ’60 hun stempel hebben gedrukt op de geschiedenis en dat ze het vertrekpunt vormden van de wereld waarin we vandaag leven.

Hier vind je een reeks titels uit de recente actualiteit die men ook had kunnen gebruiken om een belangrijk evenement uit de sixties samen te vatten. Baseer je op de getoonde voorpaginatitels om te preciseren over welke gebeurtenis het gaat en in welk jaar? RISICOVOL KERNPROGRAMMA

EEN REVOLUTIONAIRE LENTE

De nationale revolutionaire bewegingen in de Arabische landen

De mogelijke militaire doeleinden van het Iraanse kernprogramma Jaar :

Jaar :

196…..

Evenement :

Evenement :

ONZE EX-KOLONIE KIJKT NAAR DE TOEKOMST

DE MARS VAN DE INDIGNADOS

Protestbeweging tegen armoede, werkloosheid en de financiële wereld

De controversiële verkiezing van president Kabila in Congo Jaar :

196…..

Jaar :

Evenement :

196…..

Evenement :

DE VS OPNIEUW VERSTRIKT IN EEN NIEUW CONFLICT

HET VERDRIET VAN DE FANS

De dood van Michael Jackson

De oorlog in Irak Jaar :

196…..

196…..

Jaar :

196…..

Evenement :

Evenement :


DE KATHOLIEKE KERK OP ZOEK NAAR ZICHZELF

DE UITDAGING VAN DE RUIMTE

Leegloop van de kerken na de onthulling van seksueel misbruik in de Kerk

De laatste vlucht van het Amerikaanse ruimteschip Atlantis en het probleem van de ontwikkeling van een nieuw vervoermiddel

Jaar :

196…..

Jaar :

Evenement :

Evenement :

HUMANITAIRE RAMP IN AFRIKA

GRUWEL LIVE

De aardbeving en de tsunami van Fukushima

Droogte en honger in de Hoorn van Afrika Jaar :

196…..

196…..

Jaar :

Evenement :

196…..

Evenement :

2011. Honger in de Hoorn van Afrika


1 : Een politieke revolutie KIND VAN DE SIXTIES 1960-1970, tien jaar waarin de geschiedenis in een stroomversnelling geraakt. We maken een echte revolutie door in naam van een vrijheid die zegeviert of bloedig in de kiem wordt gesmoord. Onafhankelijkheid en mensenrechten staan hoog op de agenda, maar het gaat voornamelijk om nieuwe krachtsverhoudingen die ontstaan tussen landen, gemeenschappen of sociale klassen. Overal in de wereld komen mensen in opstand, vechten ze, sterven ze in hun ontvoogdingsstrijd of... om de macht te grijpen. Een vrijheidswind waait over de volkeren, maar zaait op zijn doorgang ook oorlog, stakingen, onlusten, bloedbaden, moordpartijen… Hij kondigt nieuwe tijden aan. Veel van deze revoluties werden op gang gebracht door jonge studenten in Parijs, Berlijn, Praag, Washington of in Peking, maar je moet geen 20 jaar geweest zijn in 1960 om je de erfgenaam te voelen van deze fascinerende periode. De jaren ’60 hebben de fundamenten van de wereld van vandaag gelegd. Het zijn onze wortels. Ongeacht onze leeftijd zijn we allemaal kinderen van de sixties.

De premissen van de 21ste eeuw Men zegt vaak terecht dat je het verleden moet kennen om het heden te begrijpen. Hoe kan men, bijvoorbeeld, de eigenheid vatten van democratische verzuchtingen van Afrikaanse landen, zonder de weg te volgen die hen zeer vaak van de dekolonisering heeft geleid naar eenpartijstelsels? Hoe kan men de betekenis vatten van uitdrukkingen zoals ‘koudeoorlogsfeer’ of ‘vietnamisering van het conflict’ zonder te verwijzen naar de historische context? De volgende oefening legt de link tussen het jaar 2012 en de sixties, en onderstreept de noodzaak om zich over het verleden te buigen om de afgelegde weg in te schatten en beter de huidige gebeurtenissen te begrijpen.


Hier volgt een lijst markante figuren uit de jaren ’60 op politiek vlak:

Yasser Arafat – koning Boudewijn - Fidel Castro - Daniel Cohn-Bendit - Moshe Dayan Generaal de Gaulle – Che Guevara - Lyndon Johnson - John Kennedy Nikita Chroesjtsjov – Patrice Lumumba – Martin Luther King – Nelson Mandela Paulus VI – André Renard – Mao Zedong

Verbind hun namen met deze teksten afkomstig uit de tentoonstelling ‘ Golden Sixties’.

2012

De Afrikaanse landen klagen de neokolonialistische praktijken van hun Europese partners aan.

Sixties. De dekolonisering. In 1960 verwerft Congo net als 16 andere Afrikaanse staten de onafhankelijkheid die op 30 juni 1960 in aanwezigheid van ………………………….. wordt afgekondigd. De dekolonisering van Afrika loopt echter niet van een leien dakje. In Congo veroorzaakt een opstand van het leger de uittocht van de Europeanen, het zenden van troepen om de orde te herstellen, de executie van eerste minister ……………………. en de machtsgreep van Mobutu. De oorlog in Algerije plaatst het Nationaal Bevrijdingsfront tegenover de hevige medestanders van het Franse Algerije die niet aarzelen om aanslagen te plegen tegen ………………………... In Nigeria, een voormalige Britse kolonie, scheidt de provincie Biafra zich af, wat leidt tot een burgeroorloog, een blokkade en honger.

2012

Minder dan 50 jaar na de moord op Martin Luther King, beoogt Barack Obama, de eerste zwarte president van de Verenigd e Staten, een tweede ambtstermijn. Sixties. De rassenrellen. Terwijl in Zuid-Afrika ………………………… … wordt veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf omdat hij zich tegen het apartheidsre gime heeft afgezet, woeden gewelddadig onderdrukte rassenrellen in de Verenigde Staten waar segreg atie nog steeds bestaat. Op 28 augustus 1963 spreekt de zwarte dominee ……………………….., aposte l van de geweldloosheid, tijdens de ‘Mars op Washington voor arbeid en vrijheid’ zijn belangrijke boods chap van hoop uit: ‘I have a dream’. Hij wordt vermoord in 1968, maar zijn strijd voor burgerrecht en heeft ertoe geleid dat in 1964 de anti-discriminatiewetten zijn gestemd.

2012

t de kwestie van de Ondanks de essentiële economische belangen blijf orzaakt tussen China mensenrechten een onderwerp dat wrijving vero en de Europese Unie.

gelanceerde Chinese culturele revolutie Sixties. De Chinese culturele revolutie. De in 1966 steun van de jongeren van het land, na het stelt …………………………. in staat de macht te grijpen door de van het Rode Boekje, een bundeling van mislukken van zijn ‘Grote Sprong Voorwaarts’-beleid. In naam s, voornamelijk samengesteld uit studenten, gedachten van de ‘grote roerganger’, vallen de rode garde architecturale erfgoed, vernederen ze de de traditionele culturele waarden aan, vernietigen ze het in ‘heropvoedings’-kampen. Deze jacht op kaderleden van de Partij en sluiten ze de intellectuelen op gt in 1968 in anarchie en verwarring. revisionisten, verantwoordelijk voor miljoenen doden, eindi


2012

het n de Verenigde Staten tegen va o rg ba em he isc om on ec t He epeld, maar officieel nog rso ve is ba Cu n va e im reg he communistisc steeds in voege. erika, de Cubaanse

ties. De eerste revolutie in Latijns-Am olu rev nse aa rik me s-A ijn Lat lisme en Sixties. De n had van het Amerikaanse imperia steu de die r nee ista Bat r tato dic de jaren ’60 doen revolutie in 1959, haalt land afstemt op de Sovjet-Unie. In zijn die cht ma de aan . ijns……… brengt ……………… Farc in Colombia, de staten van Lat de of gua ara Nic in n iste din San en organisatie. rebellenbewegingen, zoals de he guerrilla’s vaak aan middelen tisc rxis ma e dez k bra ont het ar ma ine, Amerika daveren, …………………….., van Argentijnse orig nt nda ma com tro, Cas el Fid Hij strijdt Strijdmakker en minister van r de hele wereld te verspreiden. ove ng egi bew aire tion olu rev se rdt genomen en droomt ervan de Cubaan rebellen, vooraleer hij gevangen wo ese gol Con de van e zijd de aan akt van zonder succes r Alberto Korda genomenfoto ma doo Zijn er. leg e ans ivia Bol het r geëxecuteerd in 1967 doo van de 20ste eeuw. hem een van de bekendste iconen

2012

Nicolas Sarkozy die beweert de ‘erfenis van Mei ’68 te vere ffenen’, ambieert een tweede ambtstermijn als president.

SIXTIES. Mei 68. In de jaren ’60 ontwikkelen de jongeren hun eigen cultuur, maar ze ontdekken ook dat ze een politieke macht kunnen vormen. In deze context van algemene agitatie kaderen de bewegingen van revolte in mei 1968 in het conservatieve Frankr ijk van generaal de Gaulle. De betogingen aangestoken door de Parijse studenten en hun charis matische leider …………………….. overtuigen de arbeiderswereld en men slaagt erin een algemene staking te organiseren die het land verschillende weken lam legt. Universitairen en de CRS (oproerpolitie ) komen met elkaar in botsing in de ‘Quartier Latin’ waar barricades zijn opgeworpen met straats tenen, omgekantelde wagens en caféstoelen. De orde wordt hersteld, maar het culturele, sociale en politieke protest tegen het verouderde onderwijssysteem, tegen het gezag in al zijn vormen, de traditionele waarden en het kapitalisme vormt een keerpunt in de geschiedenis van de 20ste eeuw.

2012

Hoewel de inzet voortaan econmisch is, spreekt Vladimir Poetin, die campagne voert voor de presidentsverkiezingen, tegen de Verenigde Staten een taal die doet denken aan de Koude Oorlog. SIXTIES. De Koude Oorlog. De enige Amerikaanse katholieke president, de democraat …………………….. , oefent zijn mandaat uit van 1961 tot 1963 in volle Koude Oorlog tussen de SovjetUnie en de Verenigde Staten, die wordt gekenmerkt door grote crisissen met de bedoeling de communistische expansie in te dijken. De CIA faalt in een poging van invasie door anti-castristen in de Varkensbaai in Cuba. Daarna is het de beurt van …………………. om in te binden, na dreiging met een nucleair conflict, door de Russische raketten op het eiland terug te trekken. Als teken van ontspanning wordt vanaf 1963 een rechtstreekse lijn aangelegd tussen de Amerikaanse en Sovjet-Russische administraties, ook de ‘rode telefoon’ genoemd.


2012

vrees voor een De terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Irak uit rdoor Bagdad vietnamisering van het conflict laat een leegte achter, waa een nieuw Saigon zou kunnen worden.

John Kennedy voorzag in een SIXTIES. De Vietnamoorlog. Het ‘New Frontier’-beleid van de maan, de gelijkheid tussen ontspanning met de Sovjet-Unie, het zenden van een mens naar van de economie. De president zwarten en blanken, de strijd tegen de maffia en de herlancering Martin Luther King, lanceert het tekent het verdrag over het verbod op kernproeven, ondersteunt moord in Dallas versterkt zijn Apollo-programma en verklaart de oorlog aan de armoede. Na zijn t dat Zuid-Vietnam plaatst opvolger …………………………….. de Amerikaanse betrokkenheid in het conflic wordt gesteund. tegenover Noord-Vietnam, dat op zijn beurt door het Oostblok en China

2012

De kwestie van de bezette gebieden blijft het struikelblok in de vredesbesprekingen tussen de Israëli’s en de Palestijnen.

SIXTIES. Zesdaagse Oorlog. De eerste reis van een paus naar het Heilige Land, die van ……………….. in januari 1964, verloopt zonder incidenten, maar de spanningen in het Nabije Oosten laaien hoog op. In mei 1964 wordt de PLO (Palestine Liberation Organisation) opgericht, een politieke en paramilitaire beweging waarvan ……………………. in 1969 de bevelvoerder wordt. Van 5 tot 10 juni 1967 ontketent Israël preventieve aanvallen tegen zijn Arabische buren. Deze ‘Zesdaagse Oorlog’ onder leiding van defensieminister …………………. , eindigt met een verpletterende overwinning van de Hebreeuwse staat, die haar grondgebied verdrievoudigt en onder meer de oude stad van Jeruzalem en de klaagmuur, bidplaats en nationaal symbool, verovert.

2012

De besparingsmaatregelen genomen door de Belgische rege ring ten gevolge van de bankencrisis zouden nieuwe sociale bewegin gen op gang kunnen brengen vergelijkbaar met de grote stakingen in ’60.

SIXTIES. De stakingen van ’60 in België. Tijdens de winter ‘60-‘61 ontstaat in ons land de ‘staking van de eeuw’, ontketend tegen het besparingsprogramma, met de naam Eenheidswet, van de regering Eyskens. Ze duurt 6 weken en is getekend door gewelddadige confrontaties, onder meer bij het vernielen van het station Guillemins.Deze algem ene staking onder leiding van de Luikse vakbondsman ………………………. legt voornamelijk het zuiden van het land lam en wakkert het Waalse bewustzijn aan. De federalistische gedachte maakt opgang. Daarna volgen de vastlegging van de taalgrens onder de regering Lefèvre-Spaak met de netelige kwestie van Voeren en in 1968 de uitzetting van de Waalse studenten uit de universiteit van Leuven. Door deze crisis komt de ploeg Vanden Boeynants-De Clercq ten val.


Mohammed Bouazizi, een weerklank van de sixties

2011

1963

De ‘Persoonlijkheid van het jaar’ is een titel die de redactie van het Amerikaanse weekblad Time Magazine jaarlijks toekent. In de jaren ’60 werd hij onder meer gegeven aan John F. Kennedy (1961), paus Johannes XXIII (1962), Martin Luther King (1963) en Lyndon Johnson (1964 en 1967). Voor 2011 is de keuze gevallen op ‘de betoger, de opposant’ om tegelijkertijd de Arabische revolutionairen, de indignados van Spanje, Griekenland en elders, de bezetters van Wall Street, Russische antiPoetinactivisten, de dissidenten in China of Iran hulde te bewijzen… Tot deze ‘rebellen’ behoort een emblematische martelaar: de jonge Tunesiër Mohammed Bouazizi die zichzelf in brand stak en zo aan de basis lag van de Tunesische revolutie en alle andere in de Arabische wereld. De vergelijkingspunten met de sixties zijn opnieuw ontluisterend.

Vervolledig volgende zinnen met een verwijzing naar de jaren ’60. -

Mohammed Bouazizi stak zichzelf in brand uit protest tegen de dictatuur net als …

Deze wanhoopsdaad van een 26-jarige werkloze klaagt een gebrek aan vrijheid en aan tewerkstellingsperspectieven aan net als...

De Arabische revolte in gang gezet door de zelfopoffering van Mohammed Bouazizi wordt vooral gedragen door de jeugd net als …

De overgang naar een echt democratisch regime zal in Tunesië traag en moeizaam verlopen net als…


Een beetje aardrijkskunde

De dekolonisering in Afrika De jaren ’60 zijn getekend door het einde van de grote koloniale rijken in Afrika en een dertigtal landen wordt onafhankelijk.

Situeer enkele van deze landen op de kaart en vermeld hun nummer: 1. Algerije 2. Botswana 3. Ivoorkust 4. Madagascar 5. Mauritanië 6. Niger 7. Nigeria 8. Democratische Republiek Congo 9. Tanzania 10. Tsjaad

Als de kaart niet ingekleurd is, duid dan de voormalige Franse bezittingen in het blauw, de Engelse in het rood en voormalig Belgisch Congo in het groen aan.

bron : http://www.memo.fr/Media/Afrique_Decolonisation.gif


Het ijzeren gordijn De Berlijnse muur die de stad in tweeën opdeelt, werd door de Duitse Democratische Republiek opgetrokken in de nacht van 12 op 13 augustus 1961 om de toenemende uittocht van de bewoners naar de Bondsrepubliek Duitsland en de ‘vrije wereld’ te verhinderen. Dit was de voltrekking van het IJzeren Gordijn, de versterkte en grotendeels onder elektriciteit geplaatste grens tussen de DDR, Tsjechoslowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije enerzijds en de BRD, Oostenrijk, Griekenland en Turkije anderzijds.

Situeer deze verschillende landen op de kaart van Europa uit de jaren ’60. (Bron: Maxicours.com)

Staten binnen de communistische invloedssfeer Lid-staten van de NAVO


Van de Berlijnse muur (1961) tot het ‘Tortilla-gordijn’ (2012) De 155 kilometer lange muur, waarvan 43 km in Berlijn, valt op 9 november 1989 en de twee Duitslanden worden het daaropvolgende jaar herenigd. Andere muren en obstakels scheiden echter nog steeds volkeren: - - - -

de grenslijn tussen Noord-Korea en Zuid-Korea: 250 km de bufferzone tussen het Griekse en het Turkse deel van het eiland Cyprus: 300 km de scheidingsmuur tussen Israël en de Palestijnse gebieden: 400 km het hekken, het ‘Tortilla-gordijn’, tussen de Verenigde Staten en Mexico: 1.000 km

Wanneer Mei ’68 Twitter uitvindt De revoluties en de veranderingen van de sixties genieten van een ongezien klankbord dankzij de ontwikkeling van de communicatiemiddelen, en meer bepaald de televisie, zoals de volgende invultekst aantoont.

Plaats volgende 15 woorden op de juiste plaats, met aandacht voor de spelling en de vervoeging:

Aanpassen – Beïnvloeden – Bepalend – Beweging - Brengen - Effect Manipulatie – Modelleren- Omwenteling - Onmiddellijk - Ontstaan- Reactie Rol – Samenkomen – Selectie Het Kennedy-tijdperk illustreert perfect de belangrijke ………… die de televisie in de jaren ’60 begint te spelen. Het is immers het debat tussen Nixon en Kennedy, het eerste grote tv-duel, dat …………………. is geweest voor de verkiezing van de president. De politici moeten zich voortaan ……………….. aan dit nieuwe medium dat onze perceptie op allerlei zaken ………….... In tegenstelling tot wat met de Koreaanse Oorlog gebeurt, komen de gewelddadige en schokkende beelden van de gevechten in Vietnam via het scherm de huizen van de Amerikanen binnen, wat een …………. tegen het conflict doet ………………….. binnen de publieke opinie. Door de emotionele beladenheid van de beelden van slachtpartijen in Congo, de honger in Biafra, de ellende in de derde wereld, de milieuramp met de olietanker Torrey Canyon, de brand in de Innovation... ontstaan dezelfde spontane ……………. van afgrijzen en van collectieve solidariteitsbewegingen. Door live-uitzendingen van evenementen waar voor het eerst miljoenen mensen ………………. – of het nu gaat om de begrafenis van Kennedy of van paus Johannes XXIII, het huwelijk van koning Boudewijn of de eerste stappen van de mens op de maan – wordt de planeet een ‘global village’. Dit verschijnsel wordt nog versterkt door het beperkt aantal zenders, wat het potentiële gevaar inhoudt van ……………… van de massa door de ……………….. van de beelden en de standpunten. De glamourreportages over het koppel John en Jackie, of de gecensureerde uitzendingen over de oorlog in Algerije ………………………. de realiteit en brengen de objectiviteit schade toe. En dan spreken we nog niet van de televisie die door haar ………………… karakter rechtstreeks het evenement beïnvloedt waarover ze bericht! Het beeld van de studentenbetogingen in Parijs in mei ’68 heeft als ……………….. dat andere relschoppers ook de straat op komen. In de loop van de sixties …………… de televisie een echte ……………………. teweeg in de communicatie.


VRAAG : Welke sociale netwerken zijn betrouwbaar ? In mei ’68 was het vooral de radio, dankzij de mobiele en individuele transistors, die de voorloper vormt van Twitter door uur na uur de evenementen te verslaan, zoals nu gebeurt via de sociale netwerken. Of het nu gaat om het Tahrirplein in Caïro (Arabische revolutie) of het plein ‘place Saint-Lambert’ in Luik (dolle schutter), internet en zijn sociale media (Facebook, Twitter) zijn de snelste informatiebronnen voor veel burgers.

Om je een mening te kunnen vormen over de kwestie vind je hieronder een reeks stellingen met betrekking tot de sociale netwerken. Rangschik ze in twee categorieën: de gunstige (VOOR) en de ongunstige (TEGEN). Plaats de stellingen die elkaar rechtstreeks tegenspreken tegenover elkaar. Groepeer ze per thema (onjuistheid, bijvoorbeeld) en verifieer hun relevantie. DE INFORMATIE VIA DE SOCIALE NETWERKEN 1. De informatie wordt niet geverifieerd en vergeleken. 2. De directe verspreiding van een inlichting kan levens in gevaar brengen. 3. Facebook en Twitter verdedigen de vrije meningsuiting. 4. Sommige berichten zetten aan tot haat of discriminatie. 5. Dankzij de sociale netwerken is de Arabische revolutie kunnen lukken. 6.Het risico op manipulatie is aanzienlijk. 7.De berichten respecteren niet altijd de persoonlijke levenssfeer. 8. De beperking van maximum 140 karakters voor de ‘tweets’ verhindert nuancering. 9. De sociale netwerken democratiseren het recht op informatie. 10. Belangrijke figuren zoals Nelson Mandela of paus Benedictus XVI zitten op Twitter. 11. De snelheid van informatie kan levens redden. 12. De sociale netwerken verspreiden ongegronde geruchten. 13. In tegenstelling tot beroepsjournalisten onderschrijven bloggers geen deontologische code. 14. De klachten wegens smaad via uitlatingen op Facebook nemen toe. 15. De sociale netwerken zijn een wapen tegen de dictatuur en tegen de controle op de officiële media door de machthebbers. 16. Informatie wordt vaak vervormd. 17. President Barack Obama is virtueel gestorven op Twitter.


VOOR

TEGEN

Als conclusie: een rood decennium?

Vervolledig volgende zinnen: Wist je dat…

-

het ……………………… van Mao het tweede meest gelezen boek is in de wereld, na de bijbel?

-

de …………………………………….. een soort fax is ingevoerd na de rakettencrisis, die voor het eerst werd

gebruikt tijdens de Zesdaagse Oorlog?

-

dat Daniel Cohn-Bendit de bijnaam ………………………………… had wegens zijn politieke opinies, maar

ook wegens zijn natuurlijke haarkleur?

-

dat de ………………………… van Mao voornamelijk bestonden uit studenten?

-

dat de Duitse revolutionaire organisatie van Andreas Baader de naam ………………………………… droeg?

-

Dat ………………………………, de krant van de Belgische Kommunistische Partij, zeer actief was tijdens de

stakingen van ‘60?


2 : Een revolutie in de zeden en de cultuur DE SIXTIES ZIJN IN DE MODE In het begin van de jaren ’60 heeft men de indruk nog in de greep te zitten van een wereld bepaald door het establishment en droomt men van een nieuwe maatschappij gebaseerd op de zelfontplooiing van het individu. De revolutie in de zeden en de cultuur moet nog plaatsgrijpen: het wordt de opdracht van de jongeren, de vrouwen en de kunstenaars. Deze revolutie maakt komaf met de traditionele waarden, de achterlijke moraal en de artistieke conventies van een starre en conformistische wereld. Vandaag kan deze strijd voor gelijkheid tussen mannen en vrouwen, voor het recht op spreken voor de jongeren en voor de seksuele vrijheid een ver-van-mijn-bedshow lijken voor de tieners van vandaag, maar we merken wel een toenemende belangstelling voor die periode waarin al deze mutaties in de kiem reeds aanwezig waren. Meer nog dan de nostalgische yé-yé-toernee ‘Age tendre et tête de bois’ is het de tv-reeks Mad men, de clip Why Don’t You Love Me? van Beyoncé, de look à la Brigitte Bardot van Scarlett Johansson, de nieuwe Beatlemania, de vintagemode en de Kennedy-jurk die bewijzen dat de jaren ’60 blijven fascineren wegens hun energie en hun inventiviteit. De sixties zijn in de mode!

Bevrijde vrouwen De vrouwen van de sixties stellen de traditionele waarden en de moraal van destijds in vraag, op het moment dat de godsdienstbeoefening trouwens sterk achteruitgaat. De vrouwenmode met de minirok of de bikini, en een wetgeving voor contraceptie en de gelijkheid tussen mannen en vrouwen dragen bij aan de emancipatie van de vrouw en maken de weg vrij voor een seksuele revolutie, gesymboliseerd door Brigitte Bardot. De lichamen bevrijden zich, de geesten verruimen zich, taboes worden doorbroken en plezier wordt een waarde.

En nu? In de sixties geraken de vrouwen eindelijk uit de middeleeuwen waarin ze zitten opgesloten. Ze worden bevrijd van het morele en religieuze keurslijf van de burgerlijke samenleving. De vrouw wordt meester over haar lichaam en haar lot, maar andere problemen dienen zich reeds aan.

Beantwoord volgende vragen en kies een van de 6 thema’s van actuele debatten waarover je gaat nadenken, nadat je je goed hebt gedocumenteerd.


In welk jaar startten 3.000 arbeidsters van de ‘Fabrique nationale d’Herstal’ bij Luik een staking van 12 weken, een première in Europa, met de eis ‘Gelijk loon voor gelijk werken’?

En nu ? Leidt de gelijkheid tussen mannen en vrouwen niet tot een geslachtsloze maatschappij? In 1965 werd voor het eerst een vrouw minister in België. Hoe heette ze?

En nu ? Is het nodig quota op te leggen om de verkiezing van vrouwen te bevorderen? In welk jaar komt de contraceptiepil op de Belgische markt?

En nu ? Maakt de beheersing van de vruchtbaarheid het mogelijk dat vrouwen op elke leeftijd kinderen kunnen krijgen? In 1966 vertegenwoordigde de 17-jarige Twiggy, met haar minirok en haar androgyne look, een nieuw vrouwelijk ideaal. Ze meette 1,68 m. Hoeveel woog ze?

En nu ? Stimuleert de slankheidscultus anorexia, zodanig zelfs dat bepaalde landen wetgeving hebben uitgevaardigd met betrekking tot het gewicht van fotomodellen? De sekssymbolen van de jaren ’60 uitten met hun schaamteloze schoonheid hun aanmatigende, complexloze vrouwelijkheid. Wie zingt: ‘Je n’ai besoin de personne en Harley Davidson’ (Ik heb niemand nodig op mijn Harley Davidson)?

En nu ? Zet de lichaamscultus sommigen niet aan om buitensporig gebruik te maken van piercings, tatoeages en esthetische chirurgie? Hoe heet de televisieomroepster van de Franse zender ORTF die in 1964 werd ontslagen officieel wegens het motief dat ze op het scherm kwam met een rok die haar knieën onbedekt liet?

En nu ? Moet het verplicht dragen van de boerka of de islamitische sluier beschouwd worden als een vorm van onderdrukking van vrouwen?


Van Jane Fonda tot Aung San Suu Kyi Vijftig jaar voor de beroemde Birmaanse opposante Aung San Suu Kyi en haar heroïsche strijd tegen de dictatuur bonden vrouwen in de jaren ’60 reeds de strijd tegen onrecht aan.

Geef aan in welk(e) domein(en) ze zich hebben ingezet? Wat kan je daaruit besluiten? Aan welke gevaren hebben ze zich blootgesteld?

JOAN BAEZ

JANE FONDA

ANGELA DAVIS

S. DE BEAUVOIR

Vrouwenrechten Rechten van de zwarten Sociale ellende Vietnamoorlog

Wat woordenschat…

De vrouwen werpen zich in de sixties ook in de strijd. Verschillende termen vertalen de belangrijke rol die zij hebben gespeeld. Vervang ze in volgende zinnen uit de teksten van de tentoonstelling. Daarna verifieer je hun definitie in het woordenboek.

Barbarella is de eerste ……………. van wat men vandaag doorgaans het stripverhaal voor volwassenennoemt. Ze symboliseert de moderne vrouw ten tijde van de seksuele revolutie. Jane Fonda is een internationale ster dankzij Barbarella (1968) en They shoot horses, don’t they ? (1969). Deze …………………. neemt actief deel aan de beweging voor de burgerrechten van de zwarten. Zoals Martin Luther King en Malcolm X, is de in 1944 in een Afro-Amerikaanse familie van Alabama geboren Angela Davis een …………………. binnen de Afro-Amerikaanse beweging. De in 1941 geboren, beroemde Amerikaanse folkzangeres Joan Baezis sterk bevriend met Bob Dylan en wordt een echt ……………… van het pacifisme. Brigitte Bardot is de …………………. van de grootste artiesten van haar tijd en claimt haar lichaam en haar vrijheid. In de film en in de muziekwereld heeft zij haar stempel gezet van geëmancipeerde en moderne vrouw. Het 17-jarige, 40 kg wegende Engelse model met haar androgyne look, Twiggy – twijgje -, maakt de minirok razend populair en ze wordt het …………….. van een nieuw vrouwelijk ideaal. De Antwerpse Ann Salens wordt beschouwd als de ……….. van de Belgische mode. Ze begint op het einde van de jaren ’60 met een boetiek in haar zeer kenmerkende stijl. Haar exclusieve jurken worden gedragen door de beroemdheden van die tijd, zoals prinses Paola, Françoise Dorléac en Juliette Gréco.


Literair parcours Of ze nu getuigenis afleggen over de situatie van de vrouw of over de politieke gebeurtenissen van hun tijd, of ze nu behoren tot de school van ‘le nouveau roman’, tot de ‘beat generation’ of tot de succesvolle auteurs, de schrijvers van de sixties zijn aanwezig in drie grote onderdelen van de tentoonstelling.

Vind deze belangrijke auteurs terug aan de hand van teksten, foto’s of manuscripten.

1. Als aanvoerder van het existentialisme past hij perfect binnen de revolutionaire sfeer van de jaren ’60. Hij zet zich in voor elke vrijheidsstrijd en weigert in 1964 de Nobelprijs voor Literatuur.

S

2. Deze Franse schrijfster wordt vanaf 1949 het symbool van het feminisme met Le Deuxième sexe. In de jaren ’60 publiceert ze haar autobiografie: Mémoires d’une jeune fille rangée.

B

3. Deze in Saigon geboren Franse schrijfster militeert tegen de oorlog in Algerije en neemt actief deel aan de evenementen van Mei ’68.

D

4. Met Een dag in het leven van Ivan Denissovitch (1962) beschrijft hij de levensomstandigheden in een goelagkamp. Deze schrijver wordt het boegbeeld van het verzet tegen het Sovjetsysteem.

S

5. In Rhinocéros (1960), een stuk dat het absurd theater symboliseert, illustreert hij via metaforen de weerstand tegen het conformisme en het totalitarisme.

I

6. Deze Zwitserse joodse auteur schrijft in 1968 een van de grootste liefdesromans van de 20ste eeuw, een echte lofzang over de vrouw.

C

7. Zoals Nathalie Sarraute in L’ère du soupçon, predikt deze auteur, die als de leider van de ‘nouveau roman’ wordt gezien, de verwerping van alle conventies van de traditionele roman (verhaal, personages, psychologische analyse, engagement) ten voordele van vormelijke doeleinden.

R

8. De auteur van De Weg naar Vlaanderen van 1960 wordt tot de ‘nouveaux romanciers’ gerekend en wint in 1985 de Nobelprijs voor literatuur.

S

9. Deze Ierse schrijver wint de Nobelprijs voor literatuur in 1969. Hij voert antihelden op in een soort van ‘absurd theater’.

B

10. Deze romanschrijfster van Belgische origine krijgt voor L’œuvre au noir in 1968 de Feminaprijs.

Y

11. Deze Luikse, in meer dan 60 talen vertaalde auteur is steeds zeer productief en schrijft en publiceert in de sixties ruim dertig romans!

S

12. Deze beroemde Vlaamse auteur schrijft in 1962 De Verwondering. Zijn werk staat in het teken van het streven naar vrijheid en de afwijzing van de kleinburgerlijke moraal.

C

13. Deze Amerikaanse auteur van de ‘Beat Generation’ heeft rechtstreeks en grondig de hippiebeweging geïnspireerd.

K

14. In zijn roman Les Choses. Une histoire des années 60 (1965) voert hij een koppel op dat slaaf wordt van de consumptiemaatschappij.

P

15. Samen met Jean Ray is hij in de jaren ’60 het paradepaardje van de uitgeverij Editions Marabout dankzij zijn held Bob Morane.

V


De vrouwen spelen komedie… In de jaren ’60 waait er een nieuwe wind van vrijheid en modernisme door de 7de kunst dankzij de ‘Nouvelle Vague’ die een omwenteling teweegbrengt in de cinematografie. Daarnaast gooit een nieuwe generatie actrices en sekssymbolen alle codes overhoop.

Vind de namen van 12 actrices in dit kruiswoordraadsel. Horizontaal 2. Prehistorische heldin 6. Mevrouw de Markiezin 7. Het is geen ‘nachtbloempje’ 9. Liefje van ‘Pierrot le fou’ 12. Ze twijfelt tussen Jules en Jim Verticaal 1. ‘Een vrouw’ voor Claude Lelouch 3. Italiaanse, zoals het huwelijk 4. Actrice van de achtste en een halve film van Fellini 5. Voor haar is Belmondo ‘à bout de souffle’ (buiten adem) 8. Onsterfelijk in de Trevi-fontein 10. Haar witte bikini is sensationeel 11. Ze misprijst Michel Piccoli 2

1

3

4

6

5 7

8 9

10

11 12


De jongerencultuur De jongeren zijn vastbesloten te breken met het culturele model van hun ouders. Voor het eerst kunnen ze het woord nemen en ontwikkelen ze een eigen cultuur, sterk verschillend van de officiële normen. De yé-yé-beweging ziet het daglicht. Met Johnny Hallyday of Adamo als idolen wordt de jeugd, dankzij de vrijer wordende radio, een socio-culturele categorie met haar eigen taal, stijl, uitzendingen en bekommernissen. De door The Beatles radicaal veranderde popmuziek overspoelt de ether en de straat, terwijl de hippies militeren binnen de protestbeweging van de contracultuur. De tieners ontdekken eindelijk zangers van hun leeftijd! Dit zal de jongeren van vandaag niet verbazen! Voor hen is de jongerencultuur een evidentie en de ‘brutaliteit’ van de zangers uit de sixties vinden ze eerder lachwekkend. Op fuiven leeft men zich echter nog steeds uit op de hits van Claude François, men troept samen op grote festivals in open lucht die vergelijkbar zijn met Woodstock, de jeugdbewegingen zingen Santiano van Hugues Aufray, Thomas Dutronc en David Hallyday volgen in de voetsporen van hun ouders, Quentin Mosimann maakt een technoversie van Do You Saint-Tropez?, Cœur de Pirate houdt van sixtiesklanken en de bewerkingen van de hits van The Beatles zijn legio.

De hippiegeneratie

Zijn deze stellingen over de hippiebeweging juist of fout? J De hippierevolutie start in New York en verovert daarna de planeet. De hippies komen net als alle babyboomers in de verleiding van de consumptiemaatschappij. De hippies prediken de vrije liefde, de geweldloosheid, het leven in commune, de terugkeer naar de natuur. De Californische ‘Summer of love’ van 1967 kiest als lijflied voor San Francisco van Scott McKenzie en All you need is love van The Beatles. Timothy Leary, de LSD-paus, banaliseert het gebruik van psychedelische drugs. Op het Woodstockfestival verheerlijkt Jimi Hendrix het Amerikaanse volkslied. De komische musical Hair gaat over de malaise van jongeren op zoek naar vrijheid en idealen.


F

Een beetje Engels… De in 1941 geboren Bob Dylan is de woordvoerder van een protesterende en nonconformistische jeugd in de context van de Vietnamoorlog en de strijd voor de burgerrechten. In 1963 componeert hij een universele protestsong: The Times They Are a-Changin’.

Probeer de Engelse tekst te begrijpen en beantwoord deze vragen: Dit lied heeft als belangrijkste thema de rode draad die door de tentoonstelling loopt. Wat is dat thema? Door welke metafoor wordt het in de eerste strofe symbolisch weergegeven? Wat betekent precies de uitdrukking ‘your time’? Tot wie richt hij zich achtereenvolgens in de 4 eerste strofen om hen te verwittigen? Welk woord uit de 5de strofe kan deze 4 groepen samenvatten? Begrijp je waarom dit lied werd gecensureerd in Vietnam en China tijdens de toernee van de Amerikaanse zanger in 2011 om de 50ste verjaardag van zijn eerste concert te vieren?

1. Come gather ‘round people Wherever you roam, And admit that the waters Around you have grown. And accept it that soon You’ll be drenched to the bone, If your time to you Is worth saving Then you better start swimming Or you’ll sink like a stone, For the times they are a-changin’! 2. Come writers and critics Who prophesize with your pen, And keep your eyes wide The chance won’t come again. And don’t speak too soon For the wheel’s still in spin, And there’s no telling who That it’s naming For the loser now Will be later to win For the times they are a-changin’.

3. Come senators, congressmen Please heed the call, Don’t stand in the doorway Don’t block up the hall. For he that gets hurt Will be he who has stalled. There’s a battle outside And it’s raging It’ll soon shake your windows And rattle your walls For the times they are a-changin’.


4. Come mothers and fathers, Throughout the land And don’t criticize What you can’t understand. Your sons and your daughters Are beyond your command, Your old road is Rapidly aging. Please get out of the new one If you can’t lend your hand For the times they are a-changin’. 5. The line it is drawn The curse it is cast, The slow one now will Later be fast. As the present now Will later be past The order is rapidly fading. And the first one now Will later be last For the times they are a-changin’

Quiz over liedjes uit de jaren ‘60

Films, platenhoezen, instrumenten en kostuums moeten je in staat stellen deze korte quiz op te lossen. 1. Deze Franse zanger werd de vijfde Beatle genoemd wegens zijn enorm talent als melodieëncomponist en arrangeur. Michel Polnareff- Christophe – Jacques Dutronc

2. Een van zijn songs is het meest geëxporteerde Franse liedje in de wereld met de titel My way. Jacques Brel – Rocco Granata - Claude François

3. Deze Belgische zangeres stond in 1963 gedurende 4 weken op de eerste plaats in de Amerikaanse hitparade. Annie Cordy – Sœur Sourire - Liliane Saint-Pierre

4. Haar lied Eenzaam zonder jou wordt als de grootste Vlaamse hit aller tijden beschouwd. Will Tura- Ferré Grignard – Bobbejaan Schoepen

5. In 1966 verkocht hij de meeste platen wereldwijd, na The Beatles. Johnny Hallyday – Adamo - Elvis Presley

6. Wie zei: ‘Wij zijn populairder dan Christus’, waardoor ze door de Amerikanen in de ban werden geslagen? John Lennon – Jim Morrison – Mick Jagger

7. Welke zanger uit de sixties werd genoemd voor de Nobelprijs voor literatuur in 1997? Paul McCartney – Paul Simon – Bob Dylan

8. Hun lied My Generation gaat over de angst van een adolescent voor de toekomst. The Who – The Doors – The Pink Floyd

9. Zij wordt de ‘Queen of Soul’ genoemd. Aretha Franklin – Diana Ross - Joan Baez

10. Hij speelde gitaar met zijn tanden, achter het hoofd, liggend op de grond of terwijl hij een spagaat deed. James Brown – Jimi Hendrix - Jim Morrison


Amy Winehouse, een noodlot in de stijl van de sixties Op politiek vlak waren de sixties het toneel van heel wat dodelijke aanslagen (Kennedy, Martin Luther King …) en brutale executies (Lumumba, Che Guevara …), maar ze zijn ook getekend door hun deel gewelddadige overlijdens met diverse oorzaken, waarvan we vandaag jammer genoeg de weerklank vinden in het tragische lot van Amy Winehouse of Whitney Houston. In 2009 bezwijkt Michael Jackson aan de gevolgen van geneesmiddelenmisbruik net zoals Marilyn Monroe. In 2009 overlijdt Jocelyn Quivrin in een auto-ongeluk zoals Françoise Dorléac, de zus van Catherine Deneuve. In 2011 richten de dolle schutters Anders Behring Breivik in Noorwegen en Nordine Amrani op het plein ‘place Saint-Lambert’ in Luik een bloedbad aan, net zoals Charles Manson, de moordenaar van Sharon Tate en haar vrienden. In 2011 overlijdt Amy Winehouse, na een korte maar zeer succesvolle loopbaan als zangeres, onder invloed van drank en drugs. Zo treedt ze toe tot de tragische ‘club van 27’ die genoemd is naar de opeenvolgende overlijdens op 27-jarige leeftijd van Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin en Jim Morrison tussen juli 1969 en juli 1971. Jongeren komen sterk in de verleiding van extreme experimenten waarvan ze de risico’s niet inschatten. Drugs en snelheid eisen een hoge tol van de jonge generaties. De sixties vestigen onze aandacht op de gevaren die met deze gedragingen gepaard gaan, zoals het gebruik van ecstasy tijdens fuiven of dronken rijden.

Zoek wie niet in deze twee lijstjes past: Drugs blijven slachtoffers maken, vooral bij de jongeren. Het verdwijnen van talrijke beroemdheden en van idolen die soms zeer jong op het hoogtepunt van hun succes tijdens de sixties stierven, was al dan niet rechtstreeks te wijten aan het gebruik van drugs van allerlei aard (hallucinogenen, alcohol, dopingproducten, geneesmiddelen…).

De weg blijft erg moordend, vooral voor de jongeren. Tijdens de jaren ’60 waarin het weg- en luchtverkeer pijlsnel toenemen, komen heel wat belangrijke figuren om tijdens een ongeval met een wagen of een vliegtuig.

Albert CAMUS (1913-1960) schrijver Albert CAMUS (1913-1960) schrijver

Eddie COCHRAN (1938-1960) zanger

Ernest HEMINGWAY (1899-1961) schrijver

Gil DELAMARE (1924-1966) stuntman

Marilyn MONROE (1926-1962) actrice

Lorenzo BANDINI (1935-1967) autopiloot

Tom SIMPSON (1937-1967) wielrenner

Françoise DORLEAC (1942-1967) actrice

Brian EPSTEIN (1934-1967) agent van The Beatles

Jayne MANSFIELD (1933- 1967) actrice

Sharon TATE (1943-1969) actrice

Otis REDDING (1941-1967) zanger

Brian JONES (1942-1969) muzikant

Tom SIMPSON (1937-1967) wielrenner

Jimi HENDRIX (1942-1970) zanger

Jim CLARK (1936-1968) autopiloot

Janis JOPLIN (1943-1970) zangeres

Joeri GAGARIN (1934-1968) kosmonaut


POP ART IN REEKSEN In de generiek van de beroemde tv-serie Desperate Housewives zien we een blik Campbell’s Soup in de handen vallen van een enigszins verbaasde echtgenoot. Dat beeld symboliseert de bevrijding, de opstandigheid van de vrouw van de sixties die niet langer aan huis wil gekluisterd zijn wegens haar huishoudelijke taken. Dit merk verwijst naar Andy Warhol, Roy Lichtenstein en Robert Dale, en is typisch voor de Popart, een artistieke beweging in de sixties die de consumptiemaatschappij en het stripverhaal als inspiratiebronnen benut. Andy Warhol recupereert de symbolen van de popcultuur en brengt ze binnen in het museum. Hij wil breken met het principe van het unieke werk en gebruikt de techniek van de fotografie in zeefdruk op doek. Zo wordt kunst een eenvoudig consumptieproduct. In zijn Factory, een leegstaand fabriekspand in New York, beeldt hij meestal in reeksen iconen en symbolische beelden uit zijn tijd uit, gaande van de soepblikken van Campbell’s, de koeien, de schoenen, de wagens tot de beroemdheden.

Noem 4 onderwerpen in de werken van Warhol tentoongesteld in het decor van de Factory.


Op de manier van… Zeefdruk, een variante op de methode van de sjabloon, is een druktechniek die een gaas van zijde gebruikt om de inkt door de mazen te laten dringen conform het af te drukken beeld. Deze reproductie in serie maakt kunst voor iedereen toegankelijk. Andy Warhol meent dat kunst niet is voorbehouden voor de hoogste klassen in de samenleving. Hij is een voorstander van kunst voor allen en door allen.

Andy Warhol illustreerde veel platenhoezen. Het is nu jouw beurt er eentje te maken voor een bestaande of denkbeeldige artiest. Je moet de techniek van de meester getrouw opvolgen:

-

het overnemen van een

bestaand beeld (beroemdheid, reclame...), -

de integratie van een

courant consumptieproduct, -

de herhaling van eenzelfde

motief, -

het gebruik van levendige

kleuren.

Kleur de affiche van volgende pagina op de wijze van Warhol.



3 : Een technologische en economische revolutie DE SIXTIES, DAT IS MORGEN AL! De jaren zestig zijn jaren van voorspoed en expansie die vertaald worden in het scheppen van vele banen, de pijlsnelle stijging van de koopkracht, het ontstaan van een grote en dynamische middenklasse en de ontluiking van de consumptiemaatschappij. Huishoudtoestellen, auto’s, transistors, televisietoestellen, telefoontoestellen, supermarkten, vrijetijdsbesteding, vakanties... de massaconsumptie – of het nu gaat om goederen of beelden – maakt een gigantische groei door. De sixties hebben de toekomst gecreëerd, maar het kind van de 21ste eeuw geboren in deze beschaving van vrije tijd, comfort en beeld beseft niet altijd welke weg men heeft afgelegd de laatste 50 jaar en welke omwenteling de jaren ’60 op technologisch en economisch vlak hebben teweeggebracht. Laten we eens teruggaan in de tijd.

10 jaar zijn in de sixties …


10 jaar zijn in de sixties… betekent het genot van de consumptie ontdekken In de Golden Sixties ligt de werkloosheidsgraad zeer laag en het levenspeil neemt constant toe. De technologische vooruitgang zorgt ervoor dat voor iedereen welzijn en comfort binnen handbereik liggen. Ouders en kinderen laten zich in volle vertrouwen verleiden door deze bevrijdende innovaties. Door de economische en ecologische crisis zijn we nu geneigd deze consumptiemaatschappij aan de kaak te stellen, omdat ze door haar uitwassen hoge schulden, manipulatie, afhankelijkheid, vervuiling en uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt. Ondanks je jonge leeftijd, word je toch al gezien als een consument en de reclame speelt in op jouw ‘behoeften’: merkkledij, laatste model van gsm, trendy schoolmateriaal. Heb je al eens nagedacht over je eigen consumptiepatroon?

De scenografie van de tentoonstelling illustreert hoe een gezin van de jaren ’60 consumeert in 6 verschillende domeinen weergegeven in de vorm van driehoeken. Zoek de 18 voorwerpen typisch voor de sixties. ZICH VERPLAATSEN

OP VAKANTIE GAAN

ZICH VOEDEN

ZICH ONTSPANNEN

1.

2.

3.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

SPELEN

LEZEN


Hier staan enkele ontluisterende cijfers die de toename van het welzijn tussen 1961 en 1970 in België weergeven. Bereken met de vermelde percentages het aantal Belgen dat over volgende zaken beschikte:

1961

1970

9.189.741 inwoners

9.650.944 inwoners

Telefoonlijn

24,2 % =

36,1 % =

Eigen badkamer

23,6 % =

49,1 % =

Verwarming met stookolie

7,5 % =

33,4 % =

Auto

8,2 % =

21,4 % =

Televisietoestel

6,7 % =

21,8 % =


10 jaar zijn in de sixties… betekent warm lopen voor de verovering van de ruimte Misschien ben je onverschillig gebleven voor de uitdienstneming in 2011 van de Amerikaanse ruimtependel Atlantis na 135 vluchten naar het internationaal ruimtestation ISS? Je bent ongetwijfeld gewoon geraakt aan deze ‘routinemissies’ en aan deze samenwerking tussen landen. In de jaren ’60 was de verovering van de ruimte nochtans de arena van de hardnekkige technologische concurrentie tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten waar elk zijn superioriteit trachtte te bewijzen.

Nummer in chronologische volgorde deze grote etappes in de ruimterace. Eerste afspraak in de ruimte tussen de Amerikaanse ruimtevaartuigen Gemini 6 en 7 Eerste wandeling in de ruimte door de Sovjet-Russische kosmonaut Alexei Leonov Eerste Amerikaan in een baan om de aarde: John Glenn aan boord van de ruimtecapsule Mercury 7 Eerste bemanning in een baan om de maan: de Amerikaanse missie Apollo 8 Eerste vrouw in de ruimte: Valentina Terechkova aan boord van Vostok 6 Eerste foto’s van de achterkant van de maan door de Sovjet-Russische ruimtesonde Loena 3 Eerste mens in de ruimte: de Sovjet-Russische kosmonaut Joeri Gagarin Eerste mens op de maan: Neil Armstrong van de missie Apollo 11


8

10 jaar zijn in de sixties… betekent vol bewondering naar beeldschermen kijken Een honderdtal tv-zenders, 3D-films, spelconsoles, PC, ... Allemaal schermen waarover je beschikt. In de jaren ’60 ontstaat de televisie van de toekomst met de invoering van de teledistributie, de telecommunicatiesatellieten, de wereldtelevisie, de kleuren-tv... Het is de tijd van de eerste computers en zelfs van Arpanet, de voorloper van het internet. De cinema van de jaren ’60 werd ondanks de nieuwe concurrentie van het kleine scherm overspoeld door een massa populaire films. De beeldconsumptie maakt een explosieve groei door, en vandaag nog meer dan toen, moeten we die in de hand houden. Welk programma kies je? Welke uitzendingen zijn geschikt voor kinderen en adolescenten? Hoe kan er een goede controle zijn door de ouders? Hoe bakent men de tijd af die je voor een computer doorbrengt?

De komst van de televisie vormt de sport om tot een consumptiegoed. Vind op de schermen van de tentoonstelling vijf Belgische sportmensen die hun discipline in de jaren zestig domineerden.

- Wielrennen - Voetbal - Atletiek - Autosport - Motorcross

: : : : :

Je hebt onlangs gelezen dat de film ‘Intouchables’ (2011) het aantal van 17 miljoen kijkers van ‘La grande vadrouille’ (1966), die gedurende 41 jaar het bezoekersrecord behield, heeft overschreden. De tentoonstelling reconstrueert een mythische scène uit deze cultfilm door exact de gang van het ‘Hôtel du Globe’ na te bouwen waarin de Funès en Bourvil in pyjama zich van kamer vergissen. Het gaat om een decor en het bevat verschillende functionele fouten. Kijk goed en vervolledig volgende zinnen:

- De plinten in de gang zijn abnormaal ..... in vergelijking met een klassieke plint. - Het is onmogelijk onder de draaitrap door te lopen, omdat hij te weinig ..... bezit. - De deur van de rechtersluis aan de ingang van de gang is abnormaal…………………… voor een mens en de drempel van diezelfde deur is abnormaal…………………………. - De tapijten die dienst doen als looppad in de gang gaan niet tot aan het einde van het decor, maar stoppen tegen ………………………………….


Je bent waarschijnlijk fan van bepaalde tv-series. In de jaren ’60 sprak men eerder over feuilletons. Vind in dit kruiswoordraadsel 10 titels van feuilletons die de jeugd van de sixties hebben geraakt. Opgelet, sommige titels zijn in het Engels zonder lidwoord!

Tips ... (La Fronde) – Dolfijn – (Mission) ... – Gevangen Ontsnapt – Leeuw – Hoed – Western – Ruimte – Detective

Y

E

I

Q

I

S

A

I

N

T

C

C

J

F

Y

H

C

C

D

A

I

W

U

Z

Z

D

C

Z

C

L

B

F

O

C

Y

C

G

P

X

Y

R

S

L

L

V

L

Q

J

C

E

I

U

F

C

A

T

V

T

I

Z

Y

G

Y

J

F

N

D

A

V

E

N

G

E

R

S

J

G

H

N

C

F

J

O

F

H

W

B

H

L

P

R

I

S

O

N

E

R

I

S

Z

T

V

H

P

C

P

N

V

C

H

D

T

F

L

I

P

P

E

R

S

N

V

Q

G

I

K

R

A

Z

S

M

I

U

P

M

F

B

R

W

F

F

G

Y

T

M

R

U

X

V

V

M

V

D

M

H

D

A

R

I

W

U

V

V

J

P

H

Z

U

T

A

A

E

D

T

J

F

W

Y

Y

S

X

E

B

Z

O

M

B

U

A

R

E

W

C

J

L

N

L

O

J

T

S

R

P

T

S

J

A

X

K

U

Y

B

B

I

N

J

G

N

G

A

H

W

E

W

S

J

C

G

G

A

R

A

C

P

G

E

V

L

Q

R

J

B

K

N

I

B

O

N

A

N

Z

A

Z

C

C

E

J

Y

L

T

N

K

C

X

B

U

E

X

P

I

O

C

E

I

U

F

X

M

Y

R

Z

O

I

Y

L

N

D

X

I

I

L

H

R

N

J

E

W

F

Q

E

W

H

K

M

E

U

W

I

M

M

C

C

G

Z

A

J

T

G

M

K

M

I

I

F

K

V

X

M

C

H

Y

S

C

O

N

A

C

T

W

R

F

D

C

H

L

Q

D

M

Z

R

Y

Z

V

A

W

I

Y

C

Z

D

X

L

I

A

X

Q

J

I

P

U

J

D

Q

N

H

B

G

Q

C

D

M

D

J

Z

M

K

W

D

A

K

T

A

R

I

C

Q

P

G

H

Z


Samengevat De muren spreken… ‘Les murs ont la parole’ (de muren spreken) is een van de zovele slogans van Mei ’68. In de jaren ’60, lang voor Facebook bestond, waren de muren communicatiedragers waarop graffiti en protestslogans werden aangebracht. De muur met slogans aan het begin van de tentoonstelling ‘Golden Sixties’ vermeldt een aantal beroemde citaten die goed de sfeer weergeven van dat wonderbaarlijke decennium.

Nu je door de tentoonstelling bent gelopen, kan je gemakkelijker ‘citaten’ in verband brengen met hun auteur of een van de thema’s. Noteer gewoon het getal.

1. Peace and love 2. Sous les pavés la plage 3. Black Power 4. New Frontier 5. Je ne suis pas un numéro 6. Supercalifragilisticexpialidocious 7. Viva la revoluciõn 8. The times they are a changing 9. Made in Japan 10. A travail égal salaire égal 11. Salut les copains 12. My name is Bond 13. Je t’aime moi non plus 14. All you need is love 15. Mini, mini,mini 16. Je suis un nouveau Frankenstein 17. I am the greatest 18. But alors you are French ? 19. Global village 20. Aggiornamento, JOHN KENNEDY MEI 68 SERGE GAINSBOURG BEWEGING VOOR DE BEVRIJDING VAN DE VROUW JACQUES DUTRONC VATICAANS CONCILIE II MARY POPPINS HIPPIEBEWEGING DE EERSTE HARTOPERATIE BEWEGING AMERIKAANSE ZWARTEN CASSIUS CLAY THE PRISONER DE JONGERENCULTUUR BEATLES DE GLOBALISERING VAN DE COMMUNICATIE SEAN CONNERY CHE GUEVARA LOUIS DE FUNES DE ECONOMISCHE EXPANSIE BOB DYLAN


De jongeren aan het woord… De tentoonstelling ‘Golden Sixties’ toont dat de jaren ’60 de basis hebben gelegd van de 21ste eeuw en dat er dus gemeenschappelijke punten bestaan tussen beide periodes. Men kan echter ook vaststellen dat de jongeren van vandaag sterk verschillen van de babyboomers. Op de volgende pagina’s vind je 20 stellingen over het gedrag van de jeugd van vandaag in parallel geplaatst met de situatie in de jaren ’60.

Lijkt de visie van de jeugd van vandaag je juist? absoluut niet akkoord

niet helemaal akkoord

eerder akkoord

volledig akkoord

1

2

3

4

Welk gedrag dat je toeschrijft aan de jeugd van vandaag is volgens jou positief? nee

ja en nee

ja

1

2

3

Voorbeelden van antwoorden voor stelling 19: ‘Vandaag zetten de meisjes de eerste stap.’ 4 (juist) 3 (zij zetten inderdaad de eerste stap) 4(juist) 1 (het is niet goed, ze zouden moeten wachten) 1 (fout) 3 (het is goed dat ze de eerste stap niet zetten) 1 (fout) 1 (het is niet goed, maar ze zouden de eerste stap moeten zetten) 3 (het is eerder juist) 2 (het is goed, maar ze moeten het niet te vaak doen) 2 (het is eerder fout) 1(het is niet goed, ze zouden de eerste stap moeten zetten)

Groepeer de argumenten, wetende dat sommige in verschillende kolommen kunnen staan. RELATIES JONGENS-MEISJES

VRIJHEID

VEILIGHEID

CONSUMPTIE

LEVEN IN GROEP


INTERESSEGEBIEDEN

DE JEUGD VAN VANDAAG 1. Gemengd onderwijs was nog niet de regel. De jongens en de meisjes kenden elkaar dus niet goed. Vandaag ontmoeten jongens en meisjes elkaar veel vaker, ze kennen elkaar dus beter en gaan met elkaar om zonder dubbelzinnigheid. 2. De jongeren wilden de gezinswoning verlaten om zonder druk te leven. Vandaag is het de mode dat jongeren lang bij hun ouders blijven wonen. 3. Sommige jongeren zoals de beatniks of de hippies protesteerden tegen de consumptiemaatschappij. Vandaag zijn de jongeren steeds meer een doelgroep van de reclame. Ze consumeren met overgave. 4. De jongeren voelden zich betrokken bij de politiek en kwamen op straat. Nu hebben de jongeren weinig interesse voor de politiek, waar ze zeer kritisch tegenaan kijken. 5. Het huwelijk bleef toen voor de jonge meisjes een belangrijk doel. Nu zijn jongens en meisjes bang om zich te binden. De jongeren ontdekten de geneugten van een auto. De wagen was een voorwerp dat werd bewonderd. Nu is de wagen voor de jongeren een banaal voorwerp geworden. Vanuit ecologisch oogpunt zien ze hem als een bron van vervuiling en CO2. 7.De jeugd kwam graag samen in groep en deed mee aan gezamenlijke activiteiten. Nu leven ze in groep, maar niet op een materiële manier, maar virtueel via sociale netwerken zoals Facebook. Het zijn de ‘digital natives’. 8. De jeugd snakte naar vrijheid, en stelde gezag aan de kaak. Nu zijn de jongeren op zoek naar ankerpunten, grenzen. Ze vragen meer gezag (thuis, op school). 9. De festivals van destijds waren een feest met veel spontaneïteit. Nu zijn grote festivals perfect gesmeerde machines die een ‘verplicht nummer’ vormen voor diegenen die mee willen doen met de ‘massa’. 10. Verliefden zagen elkaar enkel op zondag en donderdag. Nu zien ze elkaar elke dag, ze zijn permanent met elkaar in contact (sms, Facebook, e-mail …) en controleren elkaar dus constant. 11. De jongeren waren niet bang van de toekomst, want er waren banen in overvloed. Nu maken de jongeren zich zorgen over werkloosheid, ze weten niet wat zekerheid is. 12. De bevrijding van de vrouw stond op de agenda en gelijkheid (op school, het werk en in liefdesrelaties) werd opgeëist. De verschillen tussen mannen en vrouwen vervagen (uniseks mode, androgyne look van de meisjes). Nu betreuren de meisjes de goede oude tijd van de hoffelijkheid en de viriliteit van de jongens. Ze weten niet meer welke houding aan te nemen tussen het machismo en de vervrouwelijking. 13. De jongeren ontdekten de drugs, cannabis en LSD. De jeugd van vandaag kampt met andere verslavingen: alcohol en de nieuwe technologieën.


IS HET JUIST?

IS HET POSITIEF?

IS HET JUIST?

DE JEUGD VAN VANDAAG

IS HET POSITIEF?

14. Het leven in commune was een soms utopisch ideaal. Nu dient men samen te leven wegens materiële redenen, zoals ‘roommates’. 15. De generatiekloof (ouders-kinderen) was een realiteit. Nu is de kloof minder groot. Vaak hebben ze eenzelfde visie op zaken, de vrijheid is groter en er is geen reden om te rebelleren. 16. De jongeren namen zichzelf niet ernstig. De levensvreugde stond op hun gezichten geschreven. Hun muziek was meeslepend. Nu lijken de jongeren depressief en hebben ze zelfmoordneigingen. Hun muziek is zeer somber. 17. De meisjes moesten ‘puur’ blijven tot het huwelijk. Nu hebben de meisjes en de jongens veelvuldige seksuele relaties om een betere keuze te kunnen maken. 18. De jeugd was anticonformistisch, doorbrak de codes en haalde de moraal overhoop. In de ‘politiek correcte’ wereld van vandaag laten de jongeren zich opsluiten in eenvormigheid. 19. De jongens gedroegen zich als de verleiders, de meisjes wachtten af. Nu zetten de meisjes de eerste stap en spelen ze het spel van de verleiding mee. 20. Jeugdcriminaliteit bleef vrij ‘onschuldig’, zelfs de ‘blousons noirs’ (zwartjassen) van destijds bleven binnen bepaalde perken. De jongeren van vandaag leven in een meer gewelddadige wereld. De criminaliteit is toegenomen.

Schrijfoefening: ‘gelukskinderen’? Vaak zegt men dat de jongeren van de jaren ’60 bevoorrechte ‘gelukskinderen’ waren: volledige tewerkstelling, consumptie, seksuele vrijheid (zonder aids), ontdekking van de vrije tijd, feestsfeer, toegankelijke dromen... Men beweert soms zelfs dat die euforische maatschappij zich onvoldoende heeft bekommerd om de toekomst en dat ze verantwoordelijk is voor alle onze huidige problemen. Waren de jongeren toen gelukkiger dan nu? Had je liever in die periode geleefd? Beantwoord deze vraag en baseer je hiervoor op de tentoonstelling ‘Golden Sixties. Ik was 20 in ‘60’, tijdens dewelke je de sfeer van deze zogenaamde ‘gouden tijd’ hebt kunnen opsnuiven, en op de vorige oefening die je een reeks argumenten aanreikt en je zal helpen je antwoord te structureren en nuanceren.

Back to the future ?


Partners van de tentoonstelling

De illustraties aangewend in dit dossier hebben een louter pedagogisch doel zonder winstoogmerk (dossier gratis downloadbaar op internet)

PEDAGOGISCH DOSSIER. Ontwikkeld en opgesteld door Jacques BROUN, licentiaat Romaanse filologie

Recommend Documents