Paul Biegel
De kleine kapitein in het land van Waan en Wijs
DE STORM Op de aarde is meer zee dan land: kijk maar op de wereldkaart. De zee is groot en wijd en blauw. Of grijs: als er wolken in de lucht hangen. Er varen allerlei schepen op zee, met kapiteins en matrozen, maar er is een heel klein bootje, en dat heeft alleen maar kinderen aan boord. Dat bootje is de Nooitlek van de kleine kapitein. De Nooitlek heeft een omgekeerde badkuip als stoomketel, een potkachel als vuurhaard en zes emmers op elkaar als pijp. De kleine kapitein staat altijd aan het roer, wijdbeens, met zijn ogen op de kim. Dikke Druif ligt voor de potkachel en blaast in het vuur. Marinka staat in de kombuis en bakt pannenkoeken. En bange Toontje moet het dek zwabberen, want bange Toontje is als verstekeling meegegaan. De vier kinderen hadden heel wat avonturen beleefd: op het eiland van Groot en Groei, waar ze één hele dag grote mensen waren geweest, op het vulkaaneiland, waar ze een troep circusdieren hadden gevonden, en in de spookstad waar ze de Norse Heerser hadden getemd. Over dit alles wordt verteld in het eerste boek van de kleine kapitein. Daarin staat ook iets over de Grijze Schipper wiens boot met zes matrozen schipbreuk had geleden. ‘Misschien breng je ze allemaal wel mee,’ had de Grijze Schipper tegen de kleine kapitein gezegd vóór de Nooitlek uitvoer. En ja, op het eiland van Groot en Groei hadden de kinderen matroos Gijs gevonden,
5
op het vulkaaneiland matroos Driekus en in de spookstad matroos Van Dommelen. Drie schipbreukelingen van de Grijze Schipper, grote zware zeebonken, die niet in het bootje pasten en daarom ieder op een vlot zaten, met een dik touw vast aan de Nooitlek. En nu waren ze op de terugweg, een lange sleep over de wijde zee, dagen en dagen, maar de thuishaven lag nog duizend deingolven ver. En weer werd het nacht. De kleine kapitein zette zijn koperen trompet aan zijn mond en blies. Tetteretè naar de maan. Ook de maan leek van glimmend koper, maar hij werd meteen dof want er schoof een wolk voor. ‘Er komt storm,’ zei de kleine kapitein. ‘Blaas het vuur aan.’ Dikke Druif begon meteen in de potkachel te blazen, zodat de zes-emmerpijp zwarte wolken uitbraakte. Het dappere bootje ploegde sneller door de golven, maar daar kwam de wind opzetten en blies het even hard weer terug. ‘Nou komen we nooit meer thuis!’ jammerde bange Toontje. ‘Lekker fijn!’ lachte Marinka. ‘Dan hoeven we niet naar school!’ De wind begon te kreunen, te huilen, te bulderen, te gillen. De golven werden dijken, heuvels, bergen en ten slotte schuimspugende vulkanen. ‘We vergaan!’ gilde bange Toontje en hij sprong door het luik in het ruim. ‘Ben je bang voor natte voeten?’ schreeuwde Marinka hem na. Dikke Druif was rood van het blazen, en de kleine kapitein stond aan het roer, wijdbeens, en tuurde door de schuimvlokken. De Nooitlek kon best tegen een storm, al zou hij hoger dobberen dan de wolken,
7
maar de sleep van drie vlotten, dat was iets anders... ‘Leg nog een knoop in het touw!’ beval de kleine kapitein. ‘Met een dubbele lus.’ Dikke Druif hield op met blazen – dat hoefde ook niet meer, want de wind deed het hard genoeg. Hij begon aan het sleeptouw te sjorren en legde er twee knopen in, met een driedubbele lus. ‘Help sturen!’ bulderde de kleine kapitein. Dikke Druif en Marinka grepen ieder een spaak van het roer, maar bij elke golf werden ze heen en weer geslingerd alsof ze poppetjes waren. En bij elke golf spoot het water over het dek alsof er honderd brandweermannen tegelijk bezig waren. ‘Laat bange Toontje hozen!’ bulderde de kleine kapitein. Bange Toontje werd als een bleke dode uit het ruim gehaald en kreeg een steelpan. Maar voor elk pannetje water dat hij overboord gooide, spoelde de zee er tien terug. ‘We zinken!’ gilde hij. Het was de ergste storm die de Nooitlek had meegemaakt. Het water stond tot aan de poten van de potkachel, maar het vuur siste nog niet. Toen klonk er een verschrikkelijke knal en een schok trilde door het hele bootje. Bange Toontje liet de steelpan wegwaaien. ‘Potverdrie,’ zeiden dikke Druif en Marinka tegelijk. Maar de kleine kapitein bleef aan het roer staan, wijdbeens, zijn ogen in de zwarte stormnacht borend. Want de Nooitlek spoot ineens voorwaarts, als een dolle over de golven dansend, de plek tegemoet waar de wolkenlucht openbrak en de ochtendzon de storm verdreef. ‘We zijn gered,’ zei dikke Druif een uur later.
8
Maar de kleine kapitein schudde zijn hoofd, zodat het water uit zijn pet spatte. Hij liep naar het achterdek en begon het sleeptouw binnen te halen. Na zeven lussen had hij het einde beet. Vol rafels. Er zat geen sleep meer aan, geen van de drie vlotten... De matrozen waren in de storm verdwenen.
9
10
De kolkstroom ‘Arme schipbreukelingen,’ zei Marinka. ‘Nou zijn ze weer schipbreukeling geworden.’ ‘Ja,’ zei dikke Druif. ‘En nu begrijp ik ook die knal van vannacht. Dat was het sleeptouw dat brak. En daarom schoten we ineens zo hard op, zonder die vlotten met zware matrozen.’ ‘Ze zijn vast in zee verdronken,’ jammerde bange Toontje. ‘Ik wil niet meer op zee. Ik wil naar huis!’ Maar de kleine kapitein schudde zijn hoofd. ‘Ze zijn niet verdronken,’ zei hij. ‘Die vlotten waren sterk en stevig gemaakt. Die zinken niet en slaan niet om. We gaan de matrozen zoeken.’ ‘Jaaa!’ riepen dikke Druif en Marinka. ‘We laten ze niet in de steek.’ Bange Toontje begon te wenen en ging sebbelend op het voordek staan kijken waar zijn huis lag. Maar dat was ver achter de horizon. Er was alleen zee te zien, met duizend rimpelige ruggen die dansten en deinden, zodat je je maag ging voelen. Bange Toontje werd misselijk. Maar de kleine kapitein liep naar het roer en draaide de Nooitlek in de richting vanwaar ze gekomen waren. ‘Volle kracht vooruit!’ riep hij. ‘Stook de vuren!’ Dikke Druif gooide een hele emmer kolen op het vuur en begon weer te blazen, zodat de witte stoom uit de machine siste. Marinka maakte alvast beslag, om een heleboel pannenkoeken te gaan bakken voor Gijs, Driekus en Van Dommelen zodra ze gevonden waren. Zo kwam het dat de kleine kapitein en de drie kinderen
11
niet naar hun havenstad terugkeerden, maar in plaats daarvan op zoek gingen naar de verdwenen matrozen. We zullen ze gauw genoegen vinden, dacht dikke Druif blazend, ze kunnen nooit zo vreselijk ver weggedreven zijn. ‘Bange Toontje!’ riep hij, ‘ben je nog misselijk?’ Bange Toontje knikte bleekjes. ‘Help dan eens even met blazen,’ zei dikke Druif. ‘Dat is goed voor de maag, en dan kan ik intussen op de uitkijk gaan.’ Dikke Druif klom in de mast en keek rond over de blauwe zee. Er was niets te zien. Geen stip, geen vlekje, geen stuk hout, zelfs geen dooie vis. De golven waren bedaard na de storm, maar toch bewoog het water. Een beetje vreemd. Het deinde niet, het stroomde. ‘Kleine kapitein!’ riep dikke Druif, ‘voel je dat?’ De kleine kapitein knikte. ‘Zoiets hoort toch niet?’ dacht dikke Druif, ‘op volle zee...’ De stroom werd sterker en sterker, en het bootje werd meegevoerd, langzaam maar zeker, in een richting die zelfs de kleine kapitein nog nooit gevaren had. ‘Moeten we niet terug?’ schreeuwde dikke Druif. Maar de kleine kapitein schudde het hoofd. Het ene uur na het andere verstreek. De Nooitlek dreef steeds verder af, en dikke Druif wilde uit de mast naar beneden klimmen om op de zeekaart te gaan kijken waar ze terecht zouden komen, toen hij opeens een schreeuw gaf. Hij zag een stipje. Hij zag drie stipjes. ‘Ja!’ riep hij. ‘Daar! Daar heb je ze!’ Hij wees in de verte. ‘Gijs, Driekus en Van Dommelen!
12
Ze staan met hun armen te zwaaien!’ ‘Hoera!’ riep Marinka. ‘We hebben ze gered. En ik heb een heleboel pannenkoeken voor ze!’ De kleine kapitein stuurde in de richting die Druif aanwees en langzaam werden de vlotten met de matrozen erop groter en duidelijker. Maar de stroming in zee werd ook sterker, en Druif riep opeens: ‘Hé!’ Ze zagen het allemaal. De drie matrozen zwaaiden de andere kant op, alsof ze de Nooitlek wilden terugduwen in plaats van naar zich toehalen. En ze hoorden hun stemmen: ‘Weg van hier! Keer om! Vaar terug! De kolkstroom pakt je!’ Maar de kleine kapitein draaide niet om: hij stuurde recht vooruit, mee met de stroom. Het vuur werd nog harder opgestookt en dikke Druif maakte het sleeptouw in orde. Marinka stond aan de boeg en telde hoeveel golven er tussen de vlotten en de Nooitlek lagen: achttien, zeventien, zestien. Maar toen telde ze zeventien, achttien, twintig, drie en twintig. ‘Ze worden kleiner!’ riep ze. ‘Ze gaan harder,’ riep ze. ‘We halen ze niet meer in!’ Toen gaf bange Toontje een harde gil. Want in de verte klonk een gorgelend geluid, alsof er duizend gootstenen tegelijk leegliepen, en ineens zagen ze de matrozen niet meer. Die waren met vlot en al verdwenen, zomaar midden in zee. ‘De kolkstroom!’ gilde Toontje. ‘Ik wil er niet in!’ Maar de kleine kapitein zei: ‘We kunnen ze niet in de steek laten,’ en hij stuurde de Nooitlek recht naar de plek waar de vlotten waren gezonken. Het bootje ging harder en harder,
13
het werd er naartoe gezogen en het gegorgel klonk als donder. ‘Grijp je vast!’ bulderde de kleine kapitein. Meteen begon de hele wereld te draaien, als een tol, en alles werd groen en grijs en nat. De Nooitlek werd naar beneden getrokken en weggespoeld, als een vuiltje door de afvoer van een wastafel.
16
