Patiëntenparticipatiecultuur in ziekenhuizen What’s in a name? Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
“The people have the right and duty to participate individually and collectively in the planning and implementation of their health care.” (Alma-Ata Declaration, 1978 WHO)
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding Patient-centredness?
Patient involvement?
Patient empowerment? Shared decision-making?
Ervaringsdeskundigheid?
Patient participation?
Lay involvement?
Patient representation? Partnership? Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding
Inleiding
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Inleiding Het team geeft voorlichting en training aan zorgverleners, cliënten en hun families over de risico’s en preventie van decubitus.
De instelling monitort meningen van cliënten over de kwaliteit van de operatieve zorg. Het team organiseert een of meer multidisciplinaire bijeenkomsten met cliënten en hun familieleden, in een afgezonderde ruimte
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Wat is patiëntenparticipatie? “Patiëntenparticipatie is het benutten van de unieke ervaringsdeskundigheid van patiënten met als doel de kwaliteit van de zorg te verhogen.” (Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2005)
“Patiëntenparticipatie is het actief betrekken van patiënten en burgers in aangelegenheden die met gezondheid en gezondheidszorg te maken hebben.” (Koning Boudewijnstichting, 2007)
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Thorarinsdottir et al. 2014
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Niveaus van patiëntenparticipatie • Participatie in de individuele zorgrelatie • Patiëntenrechten (2002) • Patiënten worden betrokken om samen met de zorgverlener beslissingen te nemen over hun eigen individuele zorg
Macro
Meso Micro
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Niveaus van patiëntenparticipatie • Beleidsniveau: betrekken van patiënten bij strategische beslissingen voor de gehele organisatie bijv. ICURO stakeholderoverleg projecten • Procesniveau: afdelin gsgebonden niveau •
Macro
Meso Micro
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Niveaus van patiëntenparticipatie • Betrokkenheid van burgers in de bredere gezondheidsgerelateer de besluitvorming bijv. verdeling van de financiële middelen, ontwikkeling van richtlijnen. •Betreft de relatie tussen patiënten en overheden, lokaal, regionaal en federaal.
Macro
Meso Micro
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Vormen van patiëntenparticipatie + I N V L O E D P A T I E Informatie N T
Patiënt wordt geïnformeerd; nog geen echte betrokkenheid
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. - dr. Kristof Eeckloo
+
INVLOED PROFESSIONAL
-
Informeren Heup- en knieklas
De heup- en knieklas is een mondelinge vorm van informatieoverdracht die in groep doorgaat. Een belangrijk voordeel van deze van vorm van informatieoverdracht is de mogelijke combinatie van communicatiekanalen (audio-visueel, slides en eventueel een syllabus) waardoor het de voordelen van mondelinge en schriftelijke informatie van informatieoverdracht integreert.
Good practice
AZ Sint Blasius Dendermonde
Bron: Werkgroep Gebruikersparticipatie, 2013
Informeren Kiosk Een bijzondere manier van gebruikersparticipatie op macroniveau zijn die projecten waar er actief een brug gelegd wordt tussen de voorziening / de gebruikers en de buurtbewoners. Door elkaar te leren kennen en te respecteren ontstaan er samenwerkingsverbanden en krijgen de gebruikers de kans om actief te participeren in de eigen buurt.
Good practice
Psychiatrisch centrum Gent, Sleidinge
Bron: Werkgroep Gebruikersparticipatie, 2013
Vormen van patiëntenparticipatie + I N V L O E D P A T Raadplegen I E Informatie N T
Zorgverlener bepaalt maar gaat op zoek naar mening patiënt. Patiënt wordt geïnformeerd; nog geen echte betrokkenheid
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. - dr. Kristof Eeckloo
+
INVLOED PROFESSIONAL
-
Vormen van patiëntenparticipatie + I N V L O E D
Actief op zoek naar mening van de patiënt Zorgverlener kan hiervan in de besluitvorming afwijken
Adviseren P A T Raadplegen I E Informatie N T
Zorgverlener bepaalt maar gaat op zoek naar mening patiënt. Patiënt wordt geïnformeerd; nog geen echte betrokkenheid
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. - dr. Kristof Eeckloo
+
INVLOED PROFESSIONAL
-
Adviseren Babbeldoos
Kinderen willen graag participeren en beschikken ook over de daartoe benodigde capaciteiten. Bovendien hebben kinderen unieke kennis en ervaring over alle dingen die ze meemaken, zodat hun mening en advies moeten en kunnen bevraagd worden. Een extra uitdaging bestaat er wel in om methodieken op ‘kindermaat’ te ontwikkelen, die kinderen uitdagen en prikkelen om hun ervaringen en mengingen vrijuit te delen. Dit betekent dan ook dat deze methodieken niet alleen moeten aansluiten bij de ervaringen en interesses van de kinderen, maar ook dat ze kindvriendelijk en uitnodigend moeten gepresenteerd worden. Good practice
Algemeen ziekenhuis, Jan Palfijn, Gent
Bron: Werkgroep Gebruikersparticipatie, 2013
Vormen van patiëntenparticipatie + I N V L O E D
Regie bij patiënt
Patiënt bepaalt doelen en prioriteiten Regie is primair bij de patiënt en zorgverlener heeft adviserende en ondersteunende rol Gelijke samenwerking Gemeenschappelijke besluitvorming
Partnerschap
Actief op zoek naar mening van de patiënt Zorgverlener kan hiervan in de besluitvorming afwijken
Adviseren P A T Raadplegen I E Informatie N T
Zorgverlener bepaalt maar gaat op zoek naar mening patiënt. Patiënt wordt geïnformeerd; nog geen echte betrokkenheid
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. - dr. Kristof Eeckloo
+
INVLOED PROFESSIONAL
-
Partnerschap – Regie bij patiënt Boe-groep / Peer-groep / PIT-groep Boe peer pit groepen.
Good practice
Psychiatrische kliniek, Pittem
Bron: Debyser B.
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Patiëntenparticipatie in Patient-centred care Quality management strategies… • Ontwikkeling van kwaliteitscriteria/standaarden/protocols • Uittekenen van zorgprocessen • Comité kwaliteitszorg • Kwaliteitsverbeteringstrajecten • Besprekingen resultaten verbeteringstrajecten Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
• Formele bevragingen bevindingen van patiënten / omgeving • Geschreven ‘policy’ m.b.t. patiëntenrechten • ‘Begrijpbaar’ patiënteneducatie materiaal • ‘Fact’ sheets bij ontslag
Resultaten • Patiëntenparticipatie/omgeving in quality management is beperkt • >50% organiseert formele patiënten bevragingen • ¾ heeft geschreven policy patiëntenrechten • 38% patiënteneducatiemateriaal – zorgpad • 43% fact sheets bij ontslag • Geen significante associatie tussen participatie in quality management en patient-centred strategies
Meerwaarde • Therapeutisch waarde (Boevink 2000, Davidson et al. 2005): Empowerment, verhogen zelfwaarde, patiëntentevredenheid, verhoogde therapietrouw • Helpt patiënt ook met zijn competenties om te gaan (en niet alleen met ziekte) (WHO, 2010) • Kan cultuur in organisatie positieve beïnvloeden (Stringer et al. 2008) • …
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Meerwaarde
Meerwaarde
Meerwaarde
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Hoe patiëntenparticipatie vorm geven?
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
Hoe patiëntenparticipatie vorm geven?
Uitdagingen m.b.t. patiëntenparticipatie • Patiëntenparticipatie en laaggeletterdheid / ouderen / gedepriveerde bevolkingsgroepen • Snelle technologische ontwikkeling en talrijke biomedische innovaties: patiënt heeft keuze! • Leren van elkaar gezien de beperkte beschikbare evidentie over goede praktijkvoeringen
Prof. dr. Ann Van Hecke Prof. dr. Kristof Eeckloo
