Patiënteninformatie
De bekkenbodem
De bekkenbodem Informatie over de functie en training van de bekkenbodemspieren. U heeft een afspraak in Tergooi voor een bekkenbodemtraining. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw behandeling, informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom de behandeling. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterop vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
Algemeen In deze folder vindt u informatie over wat de bekkenbodem precies is, hoe deze spier functioneert en wat er gebeurt als deze niet goed functioneert. Vervolgens geven we u tips die u kunnen helpen de bekkenbodemspieren te leren ontspannen.
3
De bekkenbodem, wat is dat? De bodem van het bekken bestaat uit steun- en spierweefsel. De bekkenbodemspier, die uit verschillende lagen bestaat, lijkt op een hangmat. De spier hangt in de bekkenuitgang; aan de voorkant aan het schaambeen en aan de achterkant aan het staartbeen (zie illustratie).
Door deze spier lopen twee of drie uitgangen: 1. de anus aan de achterkant; 2. bij de vrouw de schede (vagina); 3. de plasbuis (urethra) aan de voorkant.
4
Hoe functioneert deze spier? De bekkenbodemspier heeft vier functies: • ondersteunen van de bekkenorganen (blaas, darmen, baarmoeder); • sluiten en openen van de plasbuis en anus; hierdoor is willekeurige controle over urine en ontlasting mogelijk; • stabiliteit van het bekken en lage rug; • seksuele functie. De bekkenbodemspier bestaat uit twee typen spiervezels. 1. De langzame vezels zijn langere tijd actief en ondersteunen de bekkenorganen (zoals kuitspieren het staan ondersteunen); 2. De snelle vezels kunnen kort en krachtig aanspannen en leveren extra ondersteuning bij hoesten, niezen en lachen (zoals kuitspieren extra aanspannen bij springen en rennen). NB: De bekkenbodemspier heeft een duidelijke samenwerking met het middenrif en de buikspieren. Als deze samenwerking optimaal is, bevordert dit een natuurlijke en ontspannen ademhaling, een verminderde buikdruk en een goede doorbloeding in het bekken.
Wat gebeurt er als deze spier niet goed functioneert? Bij functievermindering van de bekkenbodem kunnen de volgende problemen ontstaan: • onwillekeurig verlies van urine of ontlasting; • moeizame, onvoldoende lediging van blaas en darmen; • verzakking van blaas, baarmoeder of darmen; • pijn in het lage rug, bekken, geslachtsdelen of lies; • verkrampte spieren rond de vagina of erectiestoornissen; • vaak urineren of ontlasten; • een opgeblazen of zwaar gevoel in de buik; • verminderde doorbloeding in het bekken.
5
Wat kunnen de oorzaken zijn? • • • • • • •
wangerschap, bevalling, overgang. Z Langdurig persen bij bemoeilijkte stoelgang. Chronisch hoesten (longaandoeningen, rokershoest). Vaak té zwaar en verkeerd tillen. Overgewicht. Langdurige stress of onvoldoende ontspanning. Soms een prostaatoperatie.
Bewustwording en training van de bekkenbodem Het kan voorkomen dat u de bekkenbodemspier tijdens de dag onnodig aangespannen houdt. Let er eens op of dat bij u het geval is. • Houdt u de buik in? • Kunt u de bekkenbodemspier nog meer loslaten? • Houdt u vaak de adem in tijdens uw dagelijkse bezigheden? Vanuit een ontspannen situatie kan de bekkenbodem op het juiste moment actief zijn en de nodige ondersteuning geven. U voorkomt dat de spier te gespannen raakt en daardoor eventuele pijn en andere soort klachten veroorzaakt.
© Tergooi 000224412 07122015
Test uzelf en let bij het aan-/ontspannen op onderstaande stappen. 1 Ga gemakkelijk zitten of liggen en ontspan de buik, bil- en been spieren. Leg de handen laag op de buik en neem de adembeweging waar. Stuur de adembeweging niet door bijvoorbeeld de buik uit te zetten of dieper te ademen, maar neem waar wat er gebeurt. 2 Concentreer u op de sluitspier rond vagina en anus. Knijp en doe alsof u een wind tegenhoudt of de urine-straal zou willen onderbreken en trek het kruis licht in. Houd niet uw buik in en knijp niet de billen samen. Van buitenaf kunt u geen beweging zien. Let erop dat u daarna de bekkenbodem weer goed loslaat. 3 Span snel (twee seconden) maximaal aan, trek in en laat weer helemaal los. Wacht tien seconden. Herhaal dit een aantal keren en voel dat u goed loslaat. 3.1 Span maximaal aan en trek in gedurende zes tot negen seconden. Laat weer helemaal los en ontspan. Wacht een tiental seconden en herhaal (snelle vezels). 6
3.2 Span nu heel licht aan en houdt het wat langer vast (dertig tot zestig seconden) door herhaaldelijk even opnieuw in te trekken (langzame vezels). NB: Let erop dat u rustig doorademt! NB: Het ontspannen van de bekkenbodem is een voorwaarde om de spier te kunnen beheersen! Voorkom onnodige persmomenten op de buik en bekkenbodem door: • de adem niet in te houden tijdens bukken, tillen en kracht zetten; • de last niet te ver van u af te tillen, maar houdt de last wat dichter tegen u aan. Let hierbij ook op de stand van de voeten: zet ze in een lichte V (tien voor twee) en houdt de knieën niet te ver van elkaar; • n iet te vaak te hurken, maar in plaats daarvan te knielen; • een beetje op uw gewicht te letten. Overgewicht is een extra belasting voor uw bekkenbodem; • langdurig persen bij de ontlasting te voorkomen door een goede toilethouding, vezelrijke voeding en voldoende vochtinname.
Tot slot Klachten kunnen verschillende oorzaken hebben. Raadpleeg uw arts of bekkenfysiotherapeut voor een passende behandeling. De afdeling Fysiotherapie, T 088 753 14 50, biedt u deze informatie aan namens: • mw. A.A.M. Bernink, MSc geregistreerde bekkenfysiotherapeute • d hr. C.J. van der Heide, geregistreerd bekkenfysiotherapeut • mw. A.M. Klokke, MSc geregistreerde bekkenfysiotherapeute
7
T 088 753 17 53 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
