FYSIOTHERAPIE
De overactieve bekkenbodem
De overactieve bekkenbodem De bekkenbodem is een groep spieren die samen de ‘bodem’ van uw buik vormen. Bekkenbodemspieren kunnen te zwak maar ook te gespannen zijn (overactief). In beide gevallen kan dit leiden tot klachten. In deze folder leest u welke klachten een overactieve bekkenbodem kan veroorzaken en wat daartegen te doen is. De man:
De bekkenbodem De bekkenbodem is een groep spieren die als een hangmatje onder in het bekken ligt, tussen het schaambeen, het heiligbeen en het staartbeen.
De vrouw:
De bekkenbodem ondersteunt de organen die onder in de buik liggen: • de blaas met de urinebuis; • de prostaat bij de man; • de baarmoeder met de vagina bij de vrouw; • de endeldarm.
1
Klachten
De bekkenbodemspieren hebben meerdere functies: • ze ondersteunen de organen onder in de buik; • ze moeten goed kunnen aanspannen om urine, ontlasting en windjes tegen te houden; • ze moeten goed kunnen ontspannen om te kunnen plassen, ontlasten en vrijen.
Een overactieve bekkenbodem kan leiden tot onder andere de volgende klachten: • pijn in de onderbuik, onderrug en rond de geslachtsorganen; • ongewild urineverlies; • vaak moeten plassen; • urineretentie (niet goed kunnen plassen/uitplassen); • veelvuldige urineweginfecties zoals een blaasontsteking; • vaginistische klachten (bij vrouwen); • erectiestoornissen (bij mannen); • pijn bij gemeenschap (zowel bij mannen als vrouwen); • onvolledige lediging bij ontlasten; • obstipatie (verstopping); • spastische darm; • aambeien.
De overactieve bekkenbodem Bekkenbodemspieren kunnen te zwak maar ook te gespannen zijn. In beide gevallen kan dit leiden tot klachten. Wanneer de bekkenbodemspieren te gespannen zijn, spreken we van een overactieve bekkenbodem.
Het ontstaan van de klachten Pijn Als een spier langdurig aangespannen is, vermindert de doorbloeding. Er ontstaat verzuring in de spieren en dat kan pijn geven. Er kan ook pijn ontstaan doordat de bekkenbodemspieren aan het schaambeen, het heiligbeen en het staartbeen trekken. Door de pijn ontstaat nog meer spanning en door deze afweerspanning ontstaat nóg meer pijn. Dit is de zogenaamde pijncirkel.
2
Ongewild urineverlies
blijven. In beide gevallen raakt de seksualiteit verstoord..
Dit kan optreden doordat de bekkenbodemspieren niet goed op prikkels kunnen reageren, omdat ze door de verhoogde spanning niet meer goed functioneren. U kunt dit vergelijken met kramp.
Bij de vrouw lopen de spieren van de bekkenbodem vlak langs de vagina waardoor ze de vagina dicht kunnen drukken. Dit kan problemen geven bij de gemeenschap. De gemeenschap kan pijnlijk of zelfs onmogelijk zijn. Dit wordt vaginisme genoemd.
Vaak moeten plassen Deze klacht kan worden veroorzaakt door een overprikkelde blaas. De blaas kan overprikkeld raken doordat de gespannen bekkenbodem tegen de onderkant van de blaas drukt.
Niet goed kunnen uitplassen Als de bekkenbodemspieren niet meer goed kunnen ontspannen, kunt u niet volledig uitplassen (er blijft urine in de blaas achter). Ook kan het zijn dat het even duurt voor de plas op gang komt.
Ontspannen
Gespannen
bekkenbodem bekkenbodem
Onvolledige lediging bij ontlasten Wanneer de bekkenbodem niet goed kan ontspannen, zal de ontlasting niet of niet helemaal naar buiten komen.
Urineweginfectie Als u niet goed uitplast, blijft er urine achter in de blaas. Dit kan tot infecties leiden.
Obstipatie (verstopping) Dit ontstaat doordat de ontlasting zich ophoopt, wanneer er telkens niet voldoende ontlasting de darmen verlaat.
Klachten op het gebied van seksualiteit: Tijdens seksuele opwinding wordt de doorbloeding van de geslachtsorganen sterk verhoogd. Door deze toegenomen doorbloeding ontstaat de erectie bij mannen en het zachter en vochtiger worden van de weefsels rondom de vagina bij vrouwen. Bij een te hoge spierspanning van de bekkenbodem is de doorbloeding minder, waardoor de seksuele reflexen minder goed optreden. Bij de man kan het zijn dat de erectie minder goed optreedt en bij de vrouw kan het gebied rondom de vagina stug en droog
Spastische darm Obstipatie leidt vaak tot buikpijn. De darm raakt steeds voller en steeds geprikkelder. Zo kan de zogenaamde spastische darm ontstaan.
Aambeien Wanneer het ontlasten moeilijk gaat, gaan mensen vaak hard persen om toch de ontlasting kwijt te raken. Dit kan leiden tot scheurtjes rondom de anus en aambeien.
3
De bekkenfysiotherapeut De bekkenfysiotherapeut kan u helpen bij het leren herkennen van deze te hoge spierspanning, die vaak samengaat met een verhoogde spierspanning in andere delen van het lichaam (bijvoorbeeld in schouders en kaken). Bovendien kan de bekkenfysiotherapeut u weer leren voelen hoe u de bekkenbodemspieren op de juiste manier kunt inzetten. Zo kunt u uw bekkenbodemspieren weer onder controle krijgen en zullen uw klachten afnemen of verdwijnen. Er bestaan verschillende mogelijkheden om dat te bereiken: • ademhalings- en ontspanningsoefeningen; • oefeningen waardoor u zich beter bewust wordt van de bekkenbodem; • bekkenbodemspieroefeningen; • adviezen ten aanzien van toiletgedrag; • adviezen ten aanzien van seksualiteit; • hulpmiddelen, zoals myofeedback, elektrostimulatie, pelotten en ballontraining. Welke aanpak voor u het beste is, hangt af van uw specifieke klachten en situatie. Natuurlijk bespreken we de mogelijkheden met u, en bepalen we samen met u het beste traject om uw klachten te verhelpen.
Nog vragen? Hebt u nog vragen? Stel ze gerust aan de afdeling Fysiotherapie. Contactgegevens vindt u in het grijze adreskader achterin deze folder.
4
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Fysiotherapie 088 - 320 77 50
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
5
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
FYS 78/01-’10
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
