BEKKENBODEM- EN INCONTINENTIE OPERATIES In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over bekkenbodem- en incontinentie-operaties. Hiervoor bestaan vele soorten operaties, die plaatsvinden via de schede of buikwand. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Indien voor u van toepassing zullen aanvullingen en/of wijzigingen op deze algemene informatie altijd door uw behandelend arts aan u worden meegedeeld.
Het besluit tot een operatie Of u besluit tot een operatie zal afhankelijk zijn van de ernst van uw klachten en de onderzoeksbevindingen. Ook is het belangrijk te weten of er andere mogelijkheden zijn om wat aan uw klachten doen. Zo is het bij inspanningsincontinentie zeker de moeite waard eerst het resultaat van fysiotherapie te beoordelen. Niet zelden blijkt een operatie dan niet meer nodig te zijn. Als u nog borstvoeding geeft, is het verstandig tenminste drie maanden na het stoppen af te wachten om te bekijken hoe ernstig uw klachten dan nog zijn. Bij verzakkingen en ook bij inspanningsincontinentie is het soms zinvol eerst een ring te proberen. Meer informatie over de voor- en nadelen van een ring en de afwegingen over al dan niet opereren vindt u in de algemene folder Bekkenbodemproblemen, ring of pessarium op www.nvog.nl.
043-110210
Niet alle bekkenbodemproblemen kunnen
Operaties voor inspannings-
geopereerd worden. Aandrangincontinentie
incontinentie
wordt meestal niet door een operatie ver-
Het doel van een operatie voor inspannings-
holpen. Omdat bekkenbodemproblemen
incontinentie is het afsluitmechanisme van
nooit ernstig zijn kunt u gerust de tijd ne-
de blaas weer te verstevigen. De overgang
men om voor– en nadelen van een operatie
tussen de blaas en urinebuis die vaak wat
tegen elkaar af te wegen.
naar beneden is gezakt, wordt omhoog getrokken of geduwd zodat de urine minder
De voorbereiding voor een operatie
gemakkelijk uit de blaas wegstroomt.
Het is belangrijk dat u voor een operatie
Meestal wordt de urinebuis hierbij iets ver-
zo’n goed mogelijke conditie hebt. Daarom
nauwd, zodat het plassen na de operatie
krijgt u vaak eerst een uitgebreid onder-
tijdelijk wat moeilijker gaat.
zoek. Soms wordt u hiervoor naar een internist verwezen. De anesthesist (narco-
De operatie gebeurt via de buik of via de
tiseur) bespreekt met u welke verdoving u
schede. De ‘ophangoperatie’ via de buik
tijdens de operatie krijgt. Bij operaties die
heet een colposuspensie. Een veel gebruikte
via de schede plaatsvinden, zijn meestal
operatie is de Burchplastiek. Hierbij wordt
zowel algehele verdoving (narcose) als een
de urinebuis net onder de blaas met hech-
ruggenprik mogelijk. Bij buikoperaties is
tingen vastgezet aan de binnenzijde van het
meestal algehele narcose noodzakelijk.
schaambeen. Ook andere soorten ‘ophangoperaties’ zijn mogelijk.
Tijdens de opname in het ziekenhuis krijgt u meestal medicijnen om trombose te voor-
Bij operaties via de schede wordt de hoek
komen. Deze injecties in buik of bovenbeen
tussen de blaas en de urineleider vanaf de
worden meestal al voor de operatie gestart.
schede naar boven opgeduwd en vastgezet.
Vaak worden voor en/of tijdens de operatie
De keuze van de soort operatietechniek
antibiotica gegeven om infecties te voor-
hangt af van de bevindingen bij onderzoek
komen. Als u overgevoelig bent voor
en de ervaringen van de gynaecoloog met
bepaalde antibiotica, moet u dit voor de
een bepaalde soort operatie.
operatie aangeven. Over het algemeen zijn de resultaten van dergelijke operaties op korte termijn goed.
2
043-110210
Wel blijkt dat na een aantal jaren toch één
in de opening van de schede ziet uitpuilen,
van de vijf geopereerde vrouwen weer
wordt op zijn plaats teruggebracht. De
opnieuw last heeft van incontinentie. Vaak
gynaecoloog maakt in het midden van de
is dit minder ernstig dan voor de operatie.
voorwand van de schede de schedewand los van de uitbollende blaas en urinebuis die
Operaties voor verzakkingen
daaronder liggen. Het ruime bindweefsel
Bij een verzakking kunnen verschillende
rond de blaas wordt verkort en in het
situaties bestaan. Deze worden besproken
midden weer aan elkaar vastgezet. De blaas
in de algemene folder Bekkenbodempro-
kan hier nu op rusten en de verzakking
blemen bij vrouwen op www.nvog.nl. De
verdwijnt. Daarna wordt de bekleding van
blaas, de baarmoeder of het laatste deel
de schedewand, die ook te wijd geworden
van de dikke darm (het rectum) kan verzakt
is, gedeeltelijk weggenomen. De wand van
zijn.
de schede wordt daarna over het bindweefsel en de blaas heen gehecht.
Na een baarmoederverwijdering kan de top van de schede verzakt zijn. Een enkele keer
Zo komt de voorwand van de schede weer
is sprake van een verzakking van de dunne
op de plaats waar hij hoort te zitten en is de
darm in de wand tussen de schede en de
uitstulping verdwenen. Ook de overgang
dikke darm. Ook kunnen verschillende orga-
tussen blaas en urineleider is zo verstevigd,
nen tegelijkertijd verzakt zijn. De soort ver-
zodat u minder gemakkelijk urine verliest.
zakking en de ervaring van de gynaecoloog met bepaalde soorten operaties bepalen de
Verzakking van de baarmoeder
keuze van de operatietechniek.
Bij een verzakking van de baarmoeder adviseert de gynaecoloog vaak om de baarmoe-
Voorwand - of blaasverzakkingsplastiek
der weg te halen. De operatie vindt plaats
Deze operatie wordt uitgevoerd als de voor-
via de schede. Na verwijdering van de baar-
wand van de schede verzakt is. Ook inspan-
moeder zet de gynaecoloog de uitgerekte
ningsincontinentie die daarbij optreedt is
ophangbanden, na inkorting, weer vast op
een reden voor zo’n operatie. De gynae-
de top van de schede.
coloog doet deze operatie via de schede. De
Meer informatie over een baarmoederver-
uitgezakte voorwand van de schede met
wijdering vindt u in de algemene folder
daarachter de blaas, die u soms als een bol
3
043-110210
Baarmoederverwijdering (bij goedaardige
Buikoperaties bij een verzakking
aandoeningen) op www.nvog.nl.
Bij sommige vormen van verzakking adviseert de gynaecoloog een buikoperatie.
Achterwand - en bekkenbodemplastiek
Hierbij wordt de baarmoeder of de top van
Deze operatie bestaat uit twee delen. Bij de
de schede (na een baarmoederverwijdering)
achterwandplastiek wordt eerst de uitgerek-
met behulp van kunststof banden vastgezet
te achterwand van de schede, die u als een
aan het bekken. De baarmoeder hoeft dan
bol in de schede ziet uitpuilen, weer op zijn
niet te worden weggehaald. Ook bij een
plaats gebracht. In het midden van de
opnieuw ontstane verzakking wordt vaak
achterwand van de schede maakt de gynae-
voor een buikoperatie gekozen en soms
coloog de schedewand los van de uitbollen-
adviseert de gynaecoloog een buikoperatie
de darm die daaronder aanwezig is.
bij een verzakte dunne darm (enterokèle)
Vervolgens wordt het ruime bindweefsel
en/of dikke darm (rectokèle).
rond de darm ingekort en in het midden aan elkaar gezet. De darm kan hier nu op rusten
De gynaecoloog kan verschillende van deze
en de darmverzakking verdwijnt. Daarna
operaties tegelijkertijd uitvoeren. Een veel
neemt de gynaecoloog de bekleding van de
uitgevoerde operatie is bijvoorbeeld een
schedewand, die ook te wijd is geworden,
voor- en achterwandplastiek in combinatie
gedeeltelijk weg. De wand wordt daarna
met een vaginale baarmoederverwijdering
over het bindweefsel en de darm heen
(baarmoederverwijdering via de schede).
gehecht. Zo komt de achterwand van de
Andere combinaties zijn ook mogelijk.
schede weer op de plaats waar hij hoort te zitten en is de uitstulping verdwenen. Dit
De periode in het ziekenhuis
wordt een achterwandplastiek genoemd.
In de meeste gevallen brengt u na de operatie enkele dagen tot ruim een week in
Daarna volgt vaak een bekkenbodem-
het ziekenhuis door. De duur van de
plastiek. De bekkenbodemspieren die zich
opname hangt af van de soort operatie. Na
aan de achterkant van de schede bevinden,
een operatie voor een verzakking of voor
worden aan de achterkant van de schede
urine-incontinentie krijgt u tijdens de
naar elkaar toegetrokken. Hierdoor wordt de
operatie een blaaskatheter. De gynaecoloog
bekkenbodem verstevigd en wordt de
brengt deze via de urinebuis in. De
ingang van de schede nauwer.
verpleegkundige verwijdert de katheter na
4
043-110210
een aantal dagen. Er wordt dan gecontro-
is op uw lichaam en op uw reserves. In de
leerd of u de blaas bij het plassen voldoende
herstelperiode is het belangrijk dat u goed
leeg kunt maken. Als dat niet lukt, krijgt u
naar signalen van uw lichaam luistert en
soms enkele dagen opnieuw een katheter.
niet te snel weer te veel wilt doen.
Bij verzakkingsoperaties via de schede
Na een operatie voor bekkenbodempro-
brengt de gynaecoloog soms aan het einde
blemen is het beter de eerste maanden niet
van de operatie een tampon in de schede.
zwaar te tillen. Het optillen van een emmer
Dit is een lang gaas dat in de schede wordt
water of een zware boodschappentas is
opgepropt. Het stelpt kleine bloedinkjes. De
onverstandig. Het weefsel dat net op een
verpleegkundige verwijdert het gaas
nieuwe plaats is vastgemaakt, kan weer los
meestal de dag na de operatie. Schrikt u
raken. Het is dan ook belangrijk om de
daarbij niet van de lengte!
eerste zes weken na de operatie hulp bij zwaardere huishoudelijke bezigheden te
De eerste dagen na de operatie zijn vaak
regelen. Wel kunt u licht huishoudelijk werk
pijnlijk. Buikpijn is gebruikelijk bij een buik-
doen.
operatie. De onderkant van de schede is zeker na een bekkenbodemplastiek pijnlijk.
Ook voor uw werk buitenshuis moet u
U krijgt daarom de eerste dagen na de
meestal op minimaal zes weken afwezigheid
operatie pijnstillers.
of langer rekenen. Bij lichamelijk zwaar werk is het soms verstandig nog iets langer
Na narcose bent u nogal eens misselijk. Ook
te wachten met weer aan het werk te gaan.
bij verzakkingsoperaties via de buik kunnen
U kunt dit al voor de operatie met de
de darmen wat van streek zijn. U begint dan
gynaecoloog en eventueel uw bedrijfsarts
voorzichtig met drinken en eten. Na enkele
bespreken.
dagen kunt u weer normaal eten. Bloedverlies kan tot ongeveer zes weken na Weer thuis
de operatie optreden. Het wordt langzaam
Veel vrouwen ervaren deze periode als
minder en gaat vaak over in bruinige of
teleurstellend. Eenmaal thuis blijkt u erg
gelige afscheiding. Hechtingen in de schede
weinig te kunnen en snel moe te zijn.
lossen uit zichzelf op en kunnen tot ruim zes
Bedenk dat een operatie altijd een aanslag
5
043-110210
weken na de operatie uit zichzelf naar
Dit komt zowel voor na operaties voor
buiten komen.
urine-incontinentie als na operaties voor een verzakking. In dat geval krijgt u voor
In de meeste gevallen krijgt u vier weken
een wat langere tijd opnieuw een katheter.
na de operatie of na ontslag een afspraak
In een enkel geval gaat u met een katheter
voor nacontrole bij de gynaecoloog op de
naar huis. Vrijwel altijd is dit een tijdelijk
polikliniek. Bij operaties via de schede kijkt
probleem. In uitzonderingssituaties is het
de gynaecoloog of de schedewanden goed
nodig dat u leert zichzelf te katheteriseren.
genezen zijn. Als dit het geval is, kunt u daarna weer gemeenschap hebben. Eerder
Urine-incontinentie
is niet verstandig omdat beschadiging kan
Alhoewel bekkenbodemoperaties soms als
optreden.
doel hebben ongewild urineverlies te verminderen, treedt soms ongewild urineverlies
Complicaties
op als complicatie van een verzakkingsope-
Bij elke operatie kunnen complicaties optre-
ratie. Het is niet duidelijk waardoor deze
den, dus ook bij bekkenbodemoperaties.
complicatie ontstaat en het is dus ook niet
Wij beschrijven de meest voorkomende
altijd te voorkomen. Het urineverlies is
complicaties hieronder.
meestal niet ernstig. In uitzonderingsgevallen ontstaat ernstig urineverlies na een
Blaasontsteking
verzakkingsoperatie.
Een blaasontsteking is een veel voorkomend probleem na een bekkenbodemoperatie.
Moeite met de ontlasting
Daarom wordt de urine vaak in het zieken-
Na een ophangoperatie van de darm kunnen
huis gecontroleerd. Zo nodig krijgt u een
klachten ontstaan over moeilijk kwijtraken
antibioticum. Een blaasontsteking is
van ontlasting. Deze klachten verdwijnen
daarmee goed te behandelen.
meestal spontaan na drie tot zes maanden.
Problemen met het op gang komen van
Nabloeding
zelf plassen
Een nabloeding is een vrij zeldzame compli-
Door verandering van de plaats van de
catie bij bekkenbodemoperaties. Bij opera-
urinebuis of door vernauwing is het soms
ties via de schede is het vaak voldoende
moeilijk na de operatie de blaas te legen.
6
043-110210
(opnieuw) een tampon in te brengen. Soms
Als u denkt dat er sprake is van een nieuwe
is een tweede operatie noodzakelijk.
verzakking, aarzel dan niet dit met de huisarts te bespreken.
Seksuele problemen Bij een bekkenbodemplastiek wordt de
Hoewel mogelijke complicaties en lange
ingang van de schede vernauwd om de
termijn gevolgen van de verschillende
bekkenbodem meer stevigheid te geven. De
operaties hier uitvoerig besproken zijn, is
ingang van de schede wordt hierdoor klei-
het belangrijk dat u zich bedenkt dat er
ner. De gynaecoloog probeert de ingang van
meestal geen complicaties optreden. De
de schede ruim genoeg te houden voor het
meeste vrouwen zijn na de operatie zeer
hebben van gemeenschap als u dit wenst.
tevreden en wensen achteraf dat deze
Soms is het resultaat toch anders dan ver-
eerder was gebeurd.
wacht. Ook kan in een enkel geval de schede korter zijn geworden. Aarzel niet om
Tot slot
bij seksuele problemen een nieuwe afspraak
Indien u na het lezen van deze algemene
met de gynaecoloog te maken om hierover
informatie nog vragen heeft, stel deze dan
te praten. Vaak kan er wel wat aan gedaan
gerust aan uw behandelend arts. De mede-
worden.
werkers van de polikliniek Gynaecologie zijn op werkdagen van 08.00 tot 16.00 uur
Weer klachten
bereikbaar op telefoonnummer (0181)
Ook na een geslaagde operatie kunnen
65 83 80.
jaren later opnieuw klachten ontstaan. Dit komt omdat bij een operatie de oorzaak van
Ook kunt u daar algemene folders van de
de verzakking of van het urineverlies niet
NVOG opvragen. U kunt deze ook
wordt weggenomen. De gynaecoloog her-
downloaden op www.nvog.nl.
stelt alleen de bekkenbodem. Jammer De tekst in deze algemene informatiefolder is gebaseerd
genoeg bestaan er geen behandelingen
op de voorlichting van de Nederlandse Vereniging voor
waardoor de problemen definitief niet meer
Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), © 2006
terugkomen. Ook na verwijdering van de
www.nvog.nl
baarmoeder kan nog een verzakking van de top van de schede optreden.
7
043-110210
