Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Frank Van der Aa, MD, PhD Functionele en Reconstructieve Urologie Neurourologie Departement Urologie, UZ Leuven Nationaal MS centrum Melsbroek

hersenen Pontien centrum blaas T10-L2 Ruggenmerg

Sympatisch adrenerg zenuwen sluitspier

sacraal centrum

Parasympatisch cholinerg S2-S4



sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum




sacraal centrum


“Spino-bulbo-spinale pathway”

hersenen Pontien centrum blaas ruggemerg

zenuwen sluitspier

sacraal centrum


zenuwen sluitspier

sacraal centrum


zenuwen sluitspier

sacraal centrum


zenuwen sluitspier

sacraal centrum


zenuwen sluitspier

sacraal centrum

Gevolgen

ureters

detrusor

sfincter

urethra

Intermittency, hesitantie, residu BLAASLEDIGINGSSTOORNISSE N Urgency, urgency incontinentie BLAASVULLINGSSTOORNISSEN

Detrusor hypertrofie, VUJ obstructie, compliantieverlies Vesico-ureterale reflux, UTI’s Nierfunctieverlies pyelonefritis

Multiple sclerose: aandoening Neuroinflammatoire ziekte (demyeliniserende plaques in witte stof CZS)

Klinisch: tussen 20 en 50 jaar ♀:♂ 2-4:1

Multiple sclerose: verloop 85% relapsing remitting

50 % secundair progressief

Multiple sclerose: verloop

Kurtzke Expanded Disability Status Scale (EDSS) Kurtzke et al Neurology 1983;33:1444-52

Multiple sclerose: urologische problematiek Niet levensbedreigend  vaak verwaarloosd ! Patiënt zoekt geen hulp onrealistische verwachtingen/slechte compliantie Zorgverlener vraagt niet achter urologische klachten biedt geen behandeling aan

Multiple sclerose: urologische problematiek 75% heeft LUTS NARCOMS registry (n=9688/16858) 70% vindt deze klachten ernstig tot matig storend voor QoL

Marrie et al. Neurology 2007; 68:1971-8 Kalsi et al. Ann Neurol 2007; 62:452-7

Bekkenbodem dysfunctie in MS 39 -73% BLADDER

BOWEL

75%

SEXUAL 45-73%

Borello-France et al. Mult Scler 2004;10:455 Nortvedt et al. Mult Scler 2001;343:938 Wiesel et al. Eur J Gastroenterol Hepatol 2001;13:441

Multiple sclerose Progressief Fluctuerend Spasticiteit OL  bekkenbodem relaxatie stoornissen (∞ LUTS klachten) De Ridder et al Neurourol Urodyn 1998;17:537-42 Fowler et al J Neurol Neurosurg Psychiatry 2009;80:470-

• Relatie tussen sfincteroveractiviteit en spasticiteit onderste ledematen 35% 23% 25% 17%

minimaal Kruk of stok

BBSO, medicamenteu s OAB

rolator

Bed rolstoel legerig

medicamenteus, CI(S)C

verblijfssonde, ingreep residu

L.U.T.S. PFMT Antimuscarinics CI(S)C Botulinum toxin Surgical diversion Permanent catheter

Urgency/frequency

Emptying disorders

End stage

OAB in MS • Survey in 9702 MS patients (NARCOMS) • 65% (n=6263) moderate to severe OAB – 51% treated – 43% evaluated by urologist

• 21% (n=2034) moderate to great leakage Mahajan et al. J Urol 2010;183:1432-7

OAB and patient disability

Mahajan et al. J Urol 2010;183:1432-7

OAB and disease duration

Mahajan et al. J Urol 2010;183:1432-7

Bekkenbodem reëducatie bij MS • • • •

Prospectieve RCT 35 ♀ met OAB klachten EDSS ≤ 6,5 RRMS

Lucio et al. Clinics 2011;66(9):1563-8

Bekkenbodem reëducatie bij MS • “Awareness” en contractie kracht • 2x/w, gedurende 12 w met therapeut • Interventie vs sham oefeningen



Objectieve incontinentie

Lucio et al. Neurourol Urodyn 2010;29:1410-

Symptoom specifieke QoL


Levenskwaliteit


Bekkenbodem reëducatie bij MS • 50 ♀, 30 ♂ • EDSS ≤ 6,5, PVR < 100 ml • Randomisatie naar BBSO + biofeedback + electrostimulatie vs. geen R\ • Vragenlijst over urinaire symptomen (score 0-10) Vahtera et al. Clin Rehabil 1997;11:211-9

Subjectieve ernst LUTS in MS

Vahtera et al. Clin Rehabil 1997;11:211-9

Bekkenbodem reëducatie • Geen effect of EDSS • Geen effect of SF-36 • Geen effect op urodynamische parameters

Bekkenbodem reëducatie • Verbetering van LUTS klachten • Vermindering van urineverlies

In populatie (♀ en ♂) van RRMS met EDSS ≤ 6,5

BBSO +/- biofeedback +/electrostimulatie • 30 ♀, EDSS < 7,5 • gerandomiseerd • Wekelijkse sessie gedurende 9 weken

McClurg et al. Neurourol Urodyn 2006;25:337-

BBSO +/- biofeedback +/electrostimulatie • Combination therapy decreases 24h leakage episodes, 24h pad test • Combination therapy increases QoL • No change in voiding frequency, nocturia, voided volumes

McClurg et al. Neurourol Urodyn 2006;25:33748 De Ridder et al. Acta Neurol Belg 1999;99:61-4

Conclusie • Bekkenbodemspasticiteit speelt een belangrijke rol bij ontstaan van LUTS klachten in MS – Parallel aan spasticiteit van OL (∞EDSS)

• Bekkenbodemspasticiteit neemt toe met ziekteprogressie bij MS – Evolutie naar blaasledigingsstoornissen (en nood aan sondage)

Conclusie • Bekkenbodemtherapie heeft een gunstig effect op urinaire symptomen en levenskwaliteit bij EDSS < 6,5

• Bekkenbodemdysfunctie speelt ook rol bij darm- en seksuele dysfunctie

Dank u!

Dank U

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS

Recommend Documents