1
POLITIEK PROGRAMMA
Jonge Democraten
Maastricht
Jonge Democraten
ALV 60
2011
Politiek Programma
ALV 60 2011
2
Beginselverklaring De vereniging Jonge Democraten stelt zich als vrijzinnig-democratische jongerenorganisatie ten doel bij te dragen tot de individuele ontplooiing van alle mensen. Zij richt zich hierbij vooral op jongeren. Deze ontplooiing moet geschieden in vrijheid en verantwoordelijkheid, naar eigen inzicht en overtuiging, in solidariteit met de medemens en zonder politieke, sociale en economische discriminatie van anderen. De verscheidenheid van mensen en opvattingen is een positief te waarderen goed. De ontvankelijkheid voor deze verscheidenheid vormt de bron van het maatschappelijk denken van de Jonge Democraten. De JD kiest voor een open, pragmatische en duurzame aanpak van problemen. De JD streeft naar een radicale democratisering van de maatschappij opdat de principiële gelijkwaardigheid van alle mensen, individuele vrijheid, onderlinge solidariteit en rechtszekerheid zo goed mogelijk gegarandeerd worden.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
3
Uitgebreide inhoudsopgave 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.3.4 2.3.5 2.3.6 2.3.7 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.5 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.6 2.6.1 2.6.2 2.6.3 2.6.4 3 3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.4 3.5 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.7 4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.2 4.2.1
Beginselen der Jonge Democraten 5 Vrijheid 5 Democratie 5 Vrijzinnigheid 5 Verantwoordelijkheid 5 Solidariteit 6 Verscheidenheid 6 Democratie & Openbaar Bestuur 7 Grondwet 7 Grondwetswijzigingen 7 Overheid, geloof en gelovigen 7 Bestuurlijke dichtheid 8 Eén middenbestuurslaag 8 Differentiatie van provincies 8 Waterschappen 8 Schaalvergroting gemeenten 8 Directe democratie 8 Nationaal referendum 8 Lokaal en provinciaal referendum 8 Burgerinitiatief 9 Volksinitiatief 9 Gekozen bestuurders 9 Benoeming bestuurders ZBO's 9 Voorzitter gemeenteraad 9 Verkiezingen 10 Kiesstelsel 10 Stemgerechtigde leeftijd 10 Decentralisatie verkiezingen GR en PS 10 Stemplicht 10 Opkomstbevorderende maatregelen 10 Politieke Partijen 10 Partijen en bewegingen 10 Financiering lokale partijen 10 Donaties 11 Parlement & Regering 11 Parlement met één kamer 11 Minderheidsenquête 11 Ondertekening nieuwe wetten 11 Zakenkabinet 11 Onderwijs 12 Rol van de overheid 12 Peuteronderwijs 12 Basisonderwijs 13 Brede Scholen 13 Beroepsonderwijs: vmbo en mbo 13 Voortgezet onderwijs: havo en vwo 14 Hoger onderwijs 14 Optimaal gebruik van talent 14 Een toegankelijk hoger onderwijs 15 Ruim baan voor excellentie 15 Belonen van kwaliteit 15 Ruimhartige financiering 16 Bijzonder onderwijs 16 Economie 17 Hoe generen we welvaart? 17 Innovatie 17 Onderwijs 18 Ondernemerschap 18 Arbeidsproductiviteit 19 Hoe verdelen we welvaart? 19 Arbeidsmarkt 19
Jonge Democraten
4.2.2 4.2.3 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.4 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.4.1 5.5 5.6 5.6.1 5.6.2 5.6.3 5.6.4 6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.1.5 6.2 6.2.1 6.2.2 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.4 6.4.5 7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.1.5 7.1.6 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5 7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.4 7.4.1
Politiek Programma
Woningmarkt 21 Publieke sector 21 Hoe helpt de overheid welvaart te creëren? 22 Financiële stabiliteit en de Euro 22 Begroting, belastingen, schuld, gasbaten 22 De markt 23 Afsluiting 23 Cultuur, Kunst en Media 24 Cultuurbeleid 24 Opleidingen 24 Bibliotheken 24 Kunsten 25 Kunst in de openbare ruimte 25 Cultureel erfgoed 25 Publieke omroep 26 Productie van programma‟s 26 Organisatiestructuur 26 Reclame 27 Nieuwe media 27 Diversiteit & Participatie 28 Emancipatie 28 Gender 28 Onderwijs 28 Overheidsstimulatie 28 Wensouders 29 Adoptie 29 Discriminatie 29 Ambtenaren van de burgerlijke stand 29 Samenlevingsvormen 29 Onderwijs & arbeid 30 Toegankelijkheid onderwijs en arbeid 30 Positieve discriminatie en vrouwenquota 30 Bevallingsverlof 30 Kinderopvang 30 Asielzoekers 31 De Samenleving 31 Multiculturalisme 31 Diversiteit 31 Inburgering 31 Nieuwe scheidslijnen en spreidingsbeleid 32 Optimisme, niet angst 32 Volksgezondheid 33 Inrichting en financiering van het zorgstelsel 33 Gereguleerde marktwerking 33 De rol van de zorgverzekeraar 34 Toelaten privaat kapitaal 34 Basispakket en Eigen bijdrage 34 Concentreren en zorg dichterbij 34 Relatie tussen eerste en tweede lijn 34 Langdurige zorg 35 Onafhankelijke indicatie 35 Scheiden zorg, wonen en service 35 Maatoplossingen door gemeenten 35 Persoonsvolgend budget 35 Mantelzorg 35 Professionals in de zorg 36 Ruimte voor de professional 36 Tegengaan tekorten medisch personeel 36 Beloning specialisten 36 Ziektepreventie en leefstijl 36 Voorlichting t.a.v. gezond gedrag 37
ALV 60 2011
4
7.4.2 7.4.3 7.4.4 7.4.5 7.4.6 7.4.7 7.5 7.5.1 7.5.2 7.5.3 7.5.4 7.5.5 7.6 7.6.1 7.6.2 7.6.3 7.6.4 7.6.5 7.6.6 8 8.1 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.1.4 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.3 8.3.1 8.3.2 8.4 8.4.1 8.4.2 8.4.3 8.4.4 8.5 8.5.1 8.5.2 8.6 8.6.1 8.6.2 9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.1.4 9.1.5 9.2 9.2.1
Alcohol 37 Roken 37 Softdrugs 37 Harddrugs 37 Obesitas 38 Sport 38 Jeugdbeleid 38 Bureau Jeugdzorg 38 Jongerenwerkers 39 Wachttijden 39 Digitaal Dossier Jeugdzorg 39 Ministerie voor Jeugd- en Gezin 39 Ethiek en onderzoek 39 Overtijdbehandeling en abortus 39 Embryoselectie en invriezen van eicellen 40 Euthanasie 40 Orgaandonatie 40 Medisch onderzoek 40 Elektronisch Patiënt Dossier 40 Milieu & Energie 42 Energietransitie 42 De vervuiler gaat betalen 42 Maak duurzaam investeren aantrekkelijk 43 Een duurzame energiemix 43 Maak de bouw energie-efficiënt 44 Een gezonde leefomgeving 44 Biodiversiteit 44 Een veilige en gezonde omgeving 44 Europese landbouwsubsidies inperken 45 Internationale coöperatie 45 Sluit bindende klimaatverdragen 45 Emissiehandel door veiling 45 Duurzame mobiliteit 46 De gebruiker betaalt 46 Elektrisch transport heeft de toekomst 46 Minder druk op de wegen 46 Beperk waar mogelijk zakelijk reisverkeer 47 Efficiënt omgaan met grondstoffen 47 Stimuleer verantwoord ketenbeheer 47 Sluit de materiaalcycli 47 Dierenwelzijn 47 Intensieve veehouderij 47 Visserij 48 Mobiliteit & Ruimtelijke Ordening 49 Mobiliteit 49 Richting duurzaamheid 49 Openbaar vervoer 49 Autoverkeer 49 Fiets 50 Luchtvaart 50 Ruimtelijke ordening 50 Volkshuisvesting 50
Jonge Democraten
9.2.2 9.2.3 9.2.4 10 10.1 10.1.1 10.1.2 10.1.3 10.1.4 10.1.5 10.2 10.3 10.3.1 10.3.2 10.3.3 10.3.4 10.4 10.5 10.5.1 10.5.2 10.5.3 10.6 10.6.1 10.6.2 10.7 10.8 10.9 11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.6.1 11.6.2 11.6.3 11.6.4 11.7 11.7.1 11.8 11.8.1 11.8.2 11.9 11.10 11.10.1 11.10.2 11.11 11.12 11.12.1 11.12.2 11.12.3
Politiek Programma
Ruimtelijke structuur 51 Waterhuishouding 51 Verdroging en ruraal waterbeheer 51 Justitie & Veiligheid 52 Aandachtspunten 52 Geweld tegen publiek functionarissen 52 Geweld tegen minderheden 53 Fraude 53 Computercriminaliteit 53 Mensenhandel 53 Drugsbeleid 53 Strafklimaat 54 Minimumstraffen 54 Toegang tot de rechter 54 Forensische zorg 54 Hervorming strafproces 54 Jeugdbeleid 55 Privacy 55 Basisprincipes 55 Privacy en overheid 56 Privacy en de private sector 56 Veiligheid in de private sector 56 Bedrijfsveiligheid 56 Grote evenementen en politiekosten 57 Crisismanagement en moderne communicatie 57 Inlichtingen- en veiligheidsdiensten 57 Asielbeleid 57 Buitenlandse Zaken 59 Vrijhandel, economie en kapitaal 59 Diplomatie 60 Subsidiariteitbeginsel 61 Sociale integratie 61 Uitbreiding van de Europese Unie 61 Bestuurlijke vernieuwing 62 Europese partijen en verkiezingen 62 Europese Staatvorming 62 Staatkundige inrichting van de EU+ 62 Europees burgerinitiatief 63 Gemeenschappelijk Buitenlands Beleid 63 Verenigde Naties 63 Ontwikkelingssamenwerking 64 Stimuleren van goed bestuur 64 Focus op zelfstandigheid 64 Mensenrechten 65 Kerntaken defensie 66 Parlementaire commissie 66 Nucleaire ontwapening 66 Specialisatie defensie 66 Internationale samenwerking 67 NAVO 67 Defensie samenwerking in Europa 67 Verenigde Naties 67
ALV 60 2011
5
1 Beginselen der Jonge Democraten De Jonge Democraten hebben als ideaal een maatschappij waarin elk individu zich vrij en naar eigen inzicht ten volle ontplooit. Zoals in dit programma zal blijken spelen begrippen als vrijheid, democratie, vrijzinnigheid, verantwoordelijkheid, solidariteit, verscheidenheid en hun invulling daarin een belangrijke rol.
1.1
Vrijheid
Vrijheid is een van de belangrijkste rechten van het individu. De JD vult vrijheid op twee manieren in. De eerste invulling, een positieve invulling van het begrip vrijheid; het garanderen van gelijke kansen op een vrije ontplooiing van het individu. Door een gelijke toegang te verschaffen tot ontwikkelingsmogelijkheden, door deze mogelijkheden te creëren en door het gebruik ervan te stimuleren kan en moet de overheid een situatie van grotere vrijheid voor haar burgers scheppen. Daarnaast hanteren de Jonge Democraten ook een negatieve invulling van het begrip vrijheid; het voorkomen dat het individu in zijn of haar vrijheden wordt beperkt, noemen we vrijheden in de negatieve zin. Het zijn noodzakelijke doch zeer minimale vrijheden. Hieronder vallen de bescherming van het individu tegen andere burgers, tegen een overbodige of onnodig belemmerende overheidsinvloed en invloeden van particuliere organisaties, tegen een vervuilde leefomgeving, de garantie om in een rechtstaat op basis van gelijkheid te kunnen functioneren.
1.2
Democratie
De Jonge Democraten zien de democratie als de beste staatsvorm om vrijheid, welvaart en welzijn voor allen te garanderen. Zij is daarom constant op zoek naar manieren om die democratie te versterken en te verspreiden en de burger meer invloed te geven in de besluitvorming. Democratie is echter meer dan „de meerderheid beslist‟. De JD streeft ernaar dat besluiten zo breed mogelijk gedragen worden. Dat vraagt om samenwerking, overtuiging en zoeken naar consensus. Ook wordt in een democratie het individu serieus genomen. De overheid moet luisteren naar de burger en dient zo min mogelijk dwingend op te treden. Een open en toegankelijke overheid is dus een voorwaarde voor het goed functioneren van de democratie. Democratie is echter niet slechts een staatsrechtelijke notie, het is een houding. Staatsrechtelijke democratie kan slechts bestaan bij de gratie van democratische gezindheid; het vereist betrokken burgers. Voor het individu impliceert dat gelijkwaardigheid aan anderen, het accepteren van andere manieren van leven en verantwoordelijkheid voor de eigen leefomgeving.
1.3
Vrijzinnigheid
Individuen kunnen vanuit verschillende achtergronden en overtuigingen tot dezelfde ideeën en waarden komen. Het gaat er niet om wie de mooiste ideologie heeft maar hoe je met elkaar tot het beste resultaat kunt komen. Daarbij moet je niet bang zijn om je eigen normen en waarden ter discussie te stellen, ze op een open wijze te verdedigen en op pragmatische wijze tot oplossingen van politieke problemen te komen. Deze vrijzinnigheid is leidend voor het politiek handelen van de Jonge Democraten.
1.4
Verantwoordelijkheid
Vrijheid kan niet bestaan zonder verantwoordelijkheid. De Jonge Democraten menen dat een individu niet alleen verantwoordelijk is voor zijn eigen welzijn en handelen, maar ook voor dat van zijn omgeving. Dat betekent bijvoorbeeld dat de publieke ruimte niet het exclusieve domein van de overheid is. Een vrije samenleving vereist betrokken en verantwoordelijke burgers die haar vormgeven.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
6
1.5
Solidariteit
Elk individu heeft het recht zich in vrijheid te ontplooien en is in beginsel zelf verantwoordelijk voor zijn/haar eigen ontwikkeling. Om echter te garanderen dat eenieder daartoe de middelen heeft is solidariteit nodig. Vrijheid en solidariteit zijn voor de JD dan ook innig verbonden. Zoals individuen jegens elkaar de verantwoordelijkheid hebben elkaars vrijheden niet te beperken, zo heeft de overheid een verantwoordelijkheid in het actief bevorderen en waarborgen van de vrijheden van alle individuen. Solidariteit is voor de JD een breed begrip, op kleine schaal betekent het betrokkenheid van individuen bij anderen in hun omgeving. Op iets grotere schaal betekent het dat sterkere bevolkingsgroepen de zwakkeren moeten ondersteunen. Ook bepleit de JD solidariteit onder landen en generaties opdat eenieder, op elke plaats en in elke tijd de eerdergenoemde vrijheden kan genieten.
1.6
Verscheidenheid
De JD vindt dat eenieder op eigen wijze uitdrukking moet kunnen geven aan zijn/haar morele overtuiging en levensovertuiging, slechts beperkt door de vrijheid van de ander datzelfde te doen. Respect voor elkaars opvattingen is een voorwaarde voor de vrije ontplooiing van allen. Voor zowel het individu als voor de overheid geldt dat rekening moet worden gehouden met de diversiteit in de maatschappij. Het mag niet zo zijn dat een bepaalde levenswijze wordt bevoordeeld boven een andere. De overheid mag slechts van dit principe afwijken als dit het uitdrukkelijk resultaat is van expliciete afweging met betrekking tot het welzijn van de maatschappij als geheel. De resulterende verscheidenheid aan opvattingen wordt door de JD positief gewaardeerd en gezien als een belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling van de maatschappij. Een spanning tussen bepaalde waarden zal altijd blijven bestaan. Telkens zal een afweging moeten worden gemaakt tussen de verschillende belangen. Alleen door democratisch en pragmatisch handelen wordt de diversiteit aan opvattingen in de maatschappij recht gedaan.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
7
2 Democratie & Openbaar Bestuur In de Nederlandse parlementaire democratie controleert een indirecte en rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordiging het openbaar bestuur. De rechterlijke macht vormt een afzonderlijke poot binnen de Nederlandse machtsverhoudingen. Deze staatkundige organisatievorm is gebaseerd op de scheiding der machten zoals gepropageerd door de filosoof Montesquieu. Zijn ideale systeem bestaat uit een onafhankelijke volksvertegenwoordiging, bestuur en rechterlijke macht. In Nederland is de scheiding tussen volksvertegenwoordiging en bestuur echter verstoord. Verkiezingen zijn een campagne voor de nieuwe minister-president geworden, terwijl zij zouden moeten gaan over het kiezen van een sterke volksvertegenwoordiging. Nederlandse verkiezingen voor de volksvertegenwoordiging gaan over de latere coalitievorming en daarmee het lands- of stadsbestuur. Door deze weeffout wordt de positie van de volksvertegenwoordiging verzwakt. Volksvertegenwoordigers treden op als verdedigers van de regerende coalitie zonder daarbij hun vertegenwoordigende taak voldoende te verdiepen. De oppositie op haar beurt richt zich sterk op het doorbreken van de coalitievorming uit electorale belangen. Het lands- of stadsbelang staat vaak op de tweede plaats. Deze situatie doet afbreuk aan de legitimiteit van de volksvertegenwoordiging, maar ook haar autoriteit als hoogste staatsrechtelijk orgaan van Nederland. Op lokaal niveau zien we eveneens een gebrek aan dualisme. Een groter risico voor de legitimiteit van de lokale democratie is echter de overheersing van landelijke thema's ten tijde van lokale verkiezingen. Een teken aan de wand in deze cultuur is dat de media de nadruk op het partijbelang versterkt. Kamerleden en bewindspersonen van dezelfde partij die elkaar tegenspreken zijn nieuws, terwijl deze situatie eigenlijk eerder een vanzelfsprekendheid zou moeten zijn. De Jonge Democraten pleiten daarom ook voor een meer volwassen scheiding der machten. Aan het hoofd van het bestuur moet een gekozen bestuurder staan, in de vorm van een gekozen minister-president, burgemeester of commissaris van de koningin. De politieke leiding en daarmee toetsing die ten grondslag licht aan het beleid dient terug te keren in de volksvertegenwoordiging, om garant te kunnen staan voor de beste controle op het openbaar bestuur. Naast hervormingen binnen de bestaande systemen pleiten de Jonge Democraten ook voor meer directe invloed voor burgers, complementair aan het vertegenwoordigende systeem dat ons land kent. De Nederlandse burger is steeds hoger opgeleid, goed op de hoogte van zijn omgeving, steeds mondiger en steeds sneller op de hoogte van de actualiteit. Burgers zijn dan ook prima in staat om mee te denken en in sommige gevallen mee te beslissen over wijk, dorp, stad of land.
2.1
Grondwet
2.1.1 Grondwetswijzigingen De Jonge Democraten hekelen de huidige procedure rondom Grondwetsherzieningen. Deze procedure werkt vertragend en staat vernieuwing in de weg. De Jonge Democraten zijn voorstander van een systeem waarbij een nieuwe Grondwet of een nieuw deel daarvan zowel aan parlement als bevolking worden voorgelegd. Het parlement moet daarbij in één lezing en met twee derde meerderheid met het voorstel instemmen. Het referendum over de Grondwetsherziening is bindend als te minste de helft van de uitgebrachte stemmen voor het voorstel zijn. De minimale opkomst voor het bindend verklaren van dit referendum ligt op een derde van de kiesgerechtigden. Zie ook: referendum.
2.1.2 Overheid, geloof en gelovigen De kerk en staat moeten volledig gescheiden zijn, waarbij de staat niet opereert in het religieuze domein, en geloofsinstellingen niet in het publieke domein. Het laïcisme moet worden verankerd in de Nederlandse grondwet. Daarom vinden de Jonge Democraten dat overheidsdienaren met een representatieve functie zoals burgemeesters en rechters, in de uitoefening van hun functie geen zichtbare religieuze of levenbeschouwelijke symbolen mogen dragen.`
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
8
2.2
Bestuurlijke dichtheid
2.2.1 Eén middenbestuurslaag Nederland is een land met een zeer hoge bestuurlijke dichtheid. Dat leidt tot inefficiëntie en stroperigheid en veroorzaakt op sommige plekken een democratisch tekort. De bestuurlijke drukte kan worden aangepakt door het samenvoegen van provincies met onder andere de waterschappen en andere (semi-)publieke organen, zoals de veiligheidsregio‟s. Zie ook: waterschappen.
2.2.2 Differentiatie van provincies De huidige grenzen van de twaalf provincies voldoen niet aan het gewenste schaalniveau om bepaalde problematiek aan te pakken. Hierdoor ontstaan bijvoorbeeld op verschillende plekken stadsregio‟s. Deze ontwikkeling is onwenselijk, met name omdat de stadsregio's een zeer gebrekkige democratische controle kennen. De Jonge Democraten pleiten dan ook voor een provinciale herindeling. In delen van het land is schaalvergroting wenselijk (bijvoorbeeld met een landsdeel GroningenDrenthe) en op andere plekken is juist behoefte aan stadsprovincies (Twente, Arnhem-Nijmegen, en de metropoolregio‟s Amsterdam en Rotterdam). Bij de vorming van nieuwe stadsregio‟s en landsdelen moet niet alleen rekening gehouden worden met infrastructurele grenzen zoals wegen, spoorlijnen en bebouwing, maar ook met natuurlijke grenzen, zodat het beheer van grote natuurgebieden zoals De Veluwe of De Utrechtse Heuvelrug niet wordt versplinterd over meerdere bestuurlijke eenheden.
2.2.3 Waterschappen De Jonge Democraten willen een kleine overheid met een efficiënt bestuur dat kan bouwen op een democratische legitimiteit. Die legitimiteit is bij de waterschappen, met een extreem lage opkomst bij de verkiezingen, niet meer gewaarborgd. De taken van waterschappen moeten dan ook bij stadsregio‟s en landsdelen worden ondergebracht. De waterschappen zelf mogen verdwijnen.
2.2.4 Schaalvergroting gemeenten Nederland kent het subsidiariteitsbeginsel. Dat willen zeggen dat overheidstaken zo dicht bij de burger zitten als mogelijk. Het takenpakket van lokale overheden is de laatste jaren flink gegroeid, onder andere met de decentralisatie van de WMO. Veel kleine gemeentelijke organisaties beschikken niet over de kennis en faciliteiten om zulke complexe taken te behappen. De Jonge Democraten zijn daarom voorstander van een nauwere samenwerking tussen kleine gemeentes op dergelijke gebieden. Het samengaan van kleine gemeentes kan ook een mogelijkheid zijn, maar alleen wanneer daarvoor draagvlak is onder de bevolking.‟ De Jonge Democraten benadrukken dat schaalvergroting niet ten koste moet gaan van service. Serviceloketten in kernen en stadsdelen zijn dan ook wenselijk.
2.3
Directe democratie
2.3.1 Nationaal referendum De Jonge Democraten stellen dat in beginsel de kiezers hun politicus voor een periode van vier jaar mandateren. Er zijn echter situaties waarin die regel ter discussie kan worden gesteld, zoals bij ingrijpende Grondwetswijzigingen. De toepassing van het referendum is geen uitholling van de mandaten van onze volksvertegenwoordiging, maar een welkome aanvulling in het democratische instrumentarium. Geen enkele politicus is in staat in de toekomst te kijken, en voor grote of ingrijpende beleidswijzigingen is het soms wenselijk een voorstel eerst aan de bevolking voor te leggen zonder direct genoodzaakt te zijn nieuwe verkiezingen uit te schrijven. De Jonge Democraten pleiten voor een nationaal referendum in twee gevallen: bij een grondwetswijziging of bij een soevereiniteitsoverdracht. Andere landelijke thema's zijn vaak te complex voor een referendum.
2.3.2 Lokaal en provinciaal referendum De Jonge Democraten pleiten voor twee soorten referenda op lokaal en provinciaal niveau. Lokaal niveau kan hierin ook slechts een wijk of stadsgedeelte zijn. Bij een raadgevend referendum wordt de bevolking vooraf advies gevraagd over een
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
9
beleidsmaatregel. Bij het correctief referendum kan de bevolking een reeds genomen besluit terugdraaien. Bij beide referenda geldt een minimale opkomst van een-derde van de kiesgerechtigden om het referendum geldig te kunnen verklaren. De uitkomst van het referendum is bindend. Een referendum kan worden aangevraagd door twee-vijfde van de volksvertegenwoordiging of door de bevolking zelf. In dat twee geval is een x aantal handtekeningen gewenst dat gelijk staat aan een kwart van de kiesdeler (een voorkeurszetel bij verkiezingen) in de desbetreffende gemeente of provincie.
2.3.3 Burgerinitiatief Het burgerinitiatief geeft burgers het recht om op lokaal of nationaal niveau een bepaald onderwerp op de politieke agenda te plaatsen. Dit recht moet op alle bestuurlijke niveaus ingevoerd worden en belemmerende eisen voor burgerinitiatieven moeten zoveel mogelijk worden afgebroken. De huidige drempels zijn te hoog. De Jonge Democraten willen dat een burgerinitiatief dat de steun krijgt van 12,5% van de kiesdrempel, een halve voorkeurszetel, wordt behandeld. In Nederland komt dit neer op iets meer dan 13.000 handtekeningen. Deze handtekeningen mogen, net als bij het referendum, online worden verzameld.
2.3.4 Volksinitiatief Het volksinitiatief gaat net een stapje verder dan het burgerinitiatief. Bij deze vorm hebben burgers niet alleen de mogelijkheid om een onderwerp op de politieke agenda te plaatsen, maar mogen zij uiteindelijk ook (mee)beslissen. Het volksinitiatief moet op alle bestuurlijke niveaus mogelijk zijn, maar is vooral geschikt voor lokale onderwerpen. Voor het volksinitiatief geldt de ondergrens voor het aantal verzamelde handtekeningen en steunverklaringen van een kwart van de kiesdeler, genoeg voor een voorkeurszetel. Dat komt neer op zo'n 26.000 handtekeningen.
2.3.5 Gekozen bestuurders De Jonge Democraten zijn voorstander van de direct gekozen burgemeester, Commissaris van de Koningin (c.q. gouverneur) en minister- president. Dit zou de kloof tussen burger en politiek verkleinen, maar ook zou de keuze van de kiezer beter zijn weerklank vinden in het beleid. Daarnaast zorgt het kiezen van de primus inter pares van de uitvoerende macht tot een duidelijker scheiding tussen het openbaar bestuur en de volksvertegenwoordiging. De gekozen vertegenwoordiger in het openbaar bestuur moet in staat worden gesteld zijn eigen ploeg van bestuurders om zich heen te verzamelen, die geen politieke binding hoeven te hebben. Dit versterkt de positie van de volksvertegenwoordiger als politieke belangenbehartiger van Nederland. In de gemeentepolitiek zorgt een gekozen burgemeester er bovendien voor dat de dubbelfunctie als voorzitter van het college en voorzitter van de gemeenteraad verdwijnt. De Jonge Democraten zijn zich bewust van het feit dat er voor een dergelijke bestuurlijke vernieuwing een grondwetswijziging vereist is, en pleiten daarom voor een door de volksvertegenwoordiging gekozen formateur als tussenoplossing tot de grondwetswijziging is doorgevoerd. Zie ook: zakenkabinet.
2.3.6 Benoeming bestuurders Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO's) Nederland kent een groot aantal organisaties met een publieke taak die niet rechtstreeks onder de verantwoordelijkheid van een minister vallen. De (democratische) controle op deze organisaties laat dan ook te wensen over, terwijl zij wel een groot maatschappelijk belang dienen. De Jonge Democraten willen dat de regering benoemingen van ZBO's aan het parlement ter goedkeuring voorlegt. Bovendien zou het parlement bestuurders bij meerderheid (50% + 1) kunnen aandragen voor ontslag.
2.3.7 Voorzitter gemeenteraad Gemeenteraden worden over het algemeen voorgezeten door de Burgemeester. De Jonge Democraten zijn voorstander van verder dualisme op lokaal niveau. Om dit dualisme beter vorm te geven, dient het voorzitterschap van de gemeenteraad voortaan bij een lid van de raad te liggen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
10
2.4
Verkiezingen
2.4.1 Kiesstelsel De Jonge Democraten zijn voorstander van het evenredige kiesstelsel dat Nederland nu al kent. In dit stelsel wordt het beste recht gedaan aan de wens van de kiezer en gaan er geen stemmen verloren.
2.4.2 Stemgerechtigde leeftijd Nederland dient de stemgerechtigde leeftijd – in navolging van Oostenrijk – te verlagen van 18 naar 16 jaar. Zo betrekken we een leeftijdscategorie die zichzelf in rap tempo ontwikkelt bij het politieke proces. Ook in Berlijn is de kiesleeftijd met succes verlaagd naar 16 jaar.
2.4.3 Decentralisatie verkiezingen gemeenteraad en de Provinciale Staten Momenteel worden alle gemeenteraden en alle provinciale staten in één keer gekozen. Dit leidt ertoe dat campagnes voor die verkiezingen gedomineerd worden door de landelijke politieke thema‟s. Door verkiezingen te decentraliseren komen lokale vraagstukken centraal te staan in lokale verkiezingstijd. Bovendien wordt het bestuurlijke vacuüm dat ontstaat na de val van een coalitie, waarin weer met dezelfde partijen in dezelfde verhoudingen onderhandeld moet worden voor een nieuw bestuur voorkomen.
2.4.4 Stemplicht De Jonge Democraten zijn tegenstander van de stemplicht. Keuze om al dan niet te stemmen ligt bij de kiezer, en niet bij de overheid.
2.4.5 Opkomstbevorderende maatregelen De Jonge Democraten pleiten voor slimme maatregelen die de opkomst bevorderen. Een degelijke voorlichting staat voorop, niet alleen via de post en media, maar bijvoorbeeld ook met sms-alerts. De mogelijkheid om in elk stembureau te stemmen moet worden uitgebreid. Bij provinciale verkiezingen moet het mogelijk zijn om in elk stembureau binnen je provincie te stemmen. Bij landelijke en Europese verkiezingen moet in elk stembureau in Nederland gestemd kunnen worden. Daarnaast pleiten de Jonge Democraten voor verkiezingen op zaterdag of zondag. Op die dagen zijn de meeste mensen vrij, waardoor het makkelijker is om tijd te vinden om naar de stembus te gaan. Opkomstpercentages in het buitenland waar in het weekend gestemd worden liggen gemiddeld drie procentpunt hoger.
2.5
Politieke Partijen
2.5.1 Partijen en bewegingen Het concept politieke partij is niet meer de enige manier om een politieke factor van betekenis te vormen. Politieke bewegingen zijn de laatste jaren in opmars. Zij vertolken een geluid waar behoefte aan is. De Jonge Democraten juichen deze vernieuwing toe, maar benadrukken het belang van openheid. Ten aanzien van de interne democratie en inzicht in de financiering van politieke groeperingen. Kiezers hebben het recht om te weten op wie ze stemmen. Zie ook: donaties.
2.5.2 Financiering lokale partijen Lokale politieke partijen hebben al jaren een stevige basis. Door het gehele land zijn ze goed voor honderden raadszetels en op een aantal plekken nemen lokale partijen ook bestuursverantwoordelijkheid. In tegenstelling tot lokale afdelingen van landelijke partijen, kunnen de lokale vertegenwoordigers echter niet rekenen op financiële steun vanuit hun moederpartij. Deze situatie is onwenselijk. Lokale partijen moeten per raadszetel een bepaald bedrag aan financiële steun kunnen ontvangen, ten koste van de inkomsten van landelijke partijen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
11
2.5.3 Donaties De Jonge Democraten vinden dat het eenieder vrij moet staan om een politieke partij of beweging financieel te ondersteunen. Openbaarheid is daarbij een harde voorwaarde. De Jonge Democraten stellen voor om donaties niet te maximeren.
2.6
Parlement & Regering
2.6.1 Parlement met één kamer Het huidige systeem van de Staten-Generaal stamt uit de 19e eeuw en is hard aan modernisering toe. De Eerste Kamer, ooit bedoelt als een 'chambre de réflection', is haar apolitieke karakter verloren, vertraagd veel besluitvorming en staat vernieuwende wetgeving in de weg. De Jonge Democraten zijn voorstander van een parlement met één kamer. Toetsing van nieuwe wetten aan de Grondwet en jurisprudentie en advies over nieuwe wetten gebeurt door de Raad van State. Ook wordt een grondwettelijk hof aangesteld, met de bevoegdheid al aangenomen wetten ongrondwettelijk te maken.
2.6.2 Minderheidsenquête Het recht op een enquête is een van de belangrijkste rechten van het parlement. De democratie staat buitenspel wanneer de volksvertegenwoordiging geen degelijke mogelijkheden heeft om met volledige informatie besluitvorming te controleren en evalueren. Het blijft echter een vergaand middel dat alleen bij grote vraagstukken dient te worden ingezet. Daarom vindt de JD dat voor een parlementaire enquête instemming van een enkelvoudige meerderheid van het parlement nodig is.
2.6.3 Ondertekening nieuwe wetten De wetgevende macht ligt bij het parlement. Het is dan ook vreemd dat wetgeving wordt ondertekend door de uitvoerende macht, de regering. Wetten en verdragen zouden dan ook ondertekend moeten worden door de voorzitter van het parlement en het staatshoofd.
2.6.4 Zakenkabinet De Jonge Democraten zijn voorstander van zakenkabinetten, waarbij de regering per wetsvoorstel op zoek gaat naar een meerderheid in het parlement. Op die manier hoeven geen coalitieakkoorden gesloten te worden, waardoor partijbelang weer op de tweede plaats komt te staan. Het politieke primaat ligt hiermee bij het parlement, de wetgevende macht.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
12
3 Onderwijs De Jonge Democraten beschouwen de zelfontplooiing van het individu als een van de belangrijkste doelstellingen van het overheidsbeleid. Onderwijs is het breedste en diepgaandste middel om dit te kunnen bereiken. Het onderwijs kan bijdragen aan de zelfontplooiing van individuen door mensen kennis te laten maken met een keur van denkbeelden en activiteiten, om ze zo in staat te stellen te ontdekken waar zij het meest gelukkig van worden. Verder is het belangrijk om geen keuzemogelijkheden voor de inrichting van een menselijk leven af te snijden door kinderen te beperken in hun ontwikkelingsmogelijkheden of door het sturen van kinderen in een voorbestemde ontwikkelingsrichting wat betreft levensbeschouwing. Naast zelfontplooiing, is onderwijs ook een noodzakelijke voorwaarde voor een maatschappij waarin van burgers zelfredzaamheid wordt verwacht. Een liberale samenleving vereist individuen die hun eigen keuzes kunnen maken; dit vergt echter kennis over de keuzemogelijkheden en inzicht in de consequenties van de keuzes. Ten derde is het onderwijs een middel om te voorzien in economische en maatschappelijke behoeftes, onder andere op de arbeidsmarkt.
3.1
Rol van de overheid
Goed onderwijs is een verantwoordelijkheid van zowel de overheid als van individuele burgers. De overheid dient zich vooral op de volgende zes terreinen te concentreren: De ontwikkeling van kinderen moet beschermd worden. Daarom is er een leerplicht, die vervuld kan worden op een door de ouders (en soms het kind) te kiezen school. Scholen hebben de vrijheid hun onderwijs naar eigen inzicht in te richten, zolang wordt voldaan aan basisnormen op het gebied van het curriculum (eindtermen) en de leeromgeving, die voor elk kind zullen moeten worden gewaarborgd. Voor deze didactische vrijheid wordt gekozen omdat dit een positieve prikkel biedt voor kwaliteitsverbetering; aan de ene kant is er concurrentie vanwege de keuzevrijheid van ouders, aan de andere kant is er ruimte voor innovatie. Onderwijs heeft belangrijke, positieve maatschappelijke effecten. Een effectief onderwijssysteem helpt criminaliteit, gedragsproblemen, gezondheidsproblemen en werkloosheid te voorkomen. Daarmee verdienen sommige investeringen in onderwijs zich terug als besparingen op andere beleidsterreinen. Financiële overwegingen mogen geen doorslaggevende barrière vormen voor mensen bij het benutten van ontwikkelingskansen. De grootste financiële verantwoordelijkheid ligt op het onderwijs aan leerplichtigen; tegenover deze plicht moet ook een absoluut recht op kwalitatief goed, door de overheid gefinancierd, onderwijs staan. De overheid moet keuzes transparant maken, en daartoe zoveel mogelijk informatie over de kwaliteit van het onderwijs van onderwijsinstellingen publiekelijk beschikbaar maken. Medezeggenschap van ouders, leerlingen en studenten dient gewaarborgd te worden. Dit is onder andere belangrijk vanwege de monopolistische relatie die een onderwijsaanbieder met een onderwijsvrager kan hebben op het moment dat eenmaal een school is gekozen, of er geen keuzemogelijkheid aanwezig was. De toegankelijkheid van het onderwijs dient verder te worden verzekerd door een acceptatieplicht in te stellen, met als enige uitzondering een selectie op basis van niveau. Hiermee wordt keuzevrijheid gegarandeerd, en het afromen van een bepaald type leerlingendoor enkele onderwijsinstellingen tegengegaan.
3.2
Peuteronderwijs
De Jonge Democraten vinden dat deelname aan peuteronderwijs gestimuleerd moet worden. Dit onderwijs, dat meer biedt dan de huidige crèches, geeft een enorme impuls aan kinderen die van huis uit een achterstand hebben. De achterstand die een kind in de eerste vier schoolloze jaren kan oplopen wordt nooit, of slechts met veel moeite ingelopen. Het peuteronderwijs, dat begint bij de leeftijd van twee jaar, moet een aantal dagdelen per week verplicht zijn. Peuteronderwijs kost in eerste instantie meer geld, maar die investering betaalt zich terug doordat achterstanden in het vervolgonderwijs voorkomen worden.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
13
3.3
Basisonderwijs
Voor de JD staat centraal dat ieder kind zich op zijn of haar niveau optimaal kan ontwikkelen. In de huidige situatie wordt uitgegaan van gelijkheid, terwijl op jonge leeftijd vaak al verschillen in aanleg duidelijk zijn. Hierdoor krijgen achterstandsleerlingen of leerlingen met leer- en/of gedragsstoornissen te weinig aandacht, terwijl meer begaafde leerlingen zich vervelen in een voor hen weinig uitdagende leeromgeving. De JD ondersteunt de gedachte dat kinderen met een leer- of gedragsstoornis, verstandelijke of lichamelijke beperking, indien de omstandigheden dat toelaten, zoveel mogelijk in het reguliere onderwijs moeten kunnen verblijven. Het stimuleringsbeleid op dit punt is echter doorgeschoten. Plaatsing van een kind in het speciaal onderwijs is zo moeilijk geworden dat sommige leerlingen ten onrechte in het reguliere onderwijs worden opgenomen. De ontwikkelingsmogelijkheden van het kind dienen centraal te staan, en de overheid dient deze te waarborgen. Dat betekent dat ieder kind recht zou moeten hebben op het soort onderwijs, speciaal of regulier, dat het beste bij hem of haar past. Bij die keuze dienen ouders een belangrijke stem te hebben, maar zij kunnen niet zover gaan dat zij een overduidelijke verbetering van de leersituatie kunnen tegenhouden. Voorts dient bij de keuze voor plaatsing in het reguliere onderwijs het effect op de leeromgeving van de overige kinderen in de klas te worden meegewogen.
3.3.1 Brede Scholen De JD juicht de ontwikkeling van Brede Scholen toe. Brede Scholen moeten zorgen voor een goede samenhang van organisaties rondom het kind. Gedacht kan hierbij worden aan kinderopvang, sportverenigingen, muziekscholen en bedrijfsleven, maar ook aan Jeugdzorg en andere organisaties voor welzijn. Door de samenwerking met andere organisaties kan de school de omgeving van het kind verbeteren, wat ten goede kan komen aan de onderwijsresultaten. Naast de zorg voor het kind kan de school ook een buurtfunctie vervullen. Schoolgebouwen moeten beschikbaar zijn als buurtcentrum en zo het middelpunt van een buurt gaan vormen. Overdag krijgen kinderen les, ‟s avonds kunnen cursussen voor ouders of buurtbewoners worden aangeboden. Belangrijk in de ontwikkeling van Brede Scholen is wel dat de werkdruk van docenten niet wordt verhoogd. De overheid dient initiatieven tot Brede Scholen aan te moedigen en waar mogelijk dit proces te bevorderen.
3.4
Beroepsonderwijs: vmbo en mbo
Het (voorbereidend) middelbaar beroepsonderwijs presteert over de hele linie genomen niet slecht. Toch zitten er een aantal structurele weeffouten in met name de aansluiting van vmbo en mbo. Deze leiden ertoe dat leerlingen op te jonge leeftijd moeten kiezen voor een opleidingssector, met als gevolg dat keuzes vaak worden herroepen. De invoering van een stelsel van centrale examinering in het vmbo heeft ertoe geleid dat een vmbo-diploma teveel als zelfstandige kwalificatie wordt beschouwd, en dat de productieve onderwijstijd is afgenomen door de voorbereiding op het examen. In de visie van de Jonge Democraten is het mbo het logische en gewenste vervolg op het vmbo, voor alle leerlingen. Om een betere aansluiting te bewerkstelligen en uitval in het beroepsonderwijstraject tegen te gaan, moet het vmbo worden omgevormd tot een brede basisopleiding. Daarin kunnen leerlingen kennismaken met alle opleidingssectoren, en zich zo gedegen oriënteren op een vervolgopleiding in het mbo. De algemene vorming vindt plaats in het vmbo, het mbo kan zich geheel richten op beroepskennis en -vaardigheden. Wel moet het mogelijk zijn in de basisopleiding al te specialiseren. Door samenwerking met MBO's kunnen modules worden aangeboden waarbij de VMBO leerling les krijgt op de MBO school. Een leerling kan zelf de vrije modules van zijn onderwijsprogramma bepalen en op deze manier kiezen voor specialisatie of verbreding in de basisopleiding. Logisch gevolg van deze ontwikkeling is dat iedere leerling een individueel programma kiest. Om te voorkomen dat leerlingen vakken dubbel volgen moeten MBO scholen rekening houden met de onderwijsgeschiedenis van de leerlingen. Om de kwaliteit van het onderwijs in deze sector te kunnen garanderen, kan niet worden ontkomen aan het structureel verhogen van de overheidsuitgaven. Juist in dit type onderwijs zijn deze uitgaven echter gerechtvaardigd, omdat zij maatschappelijke problemen kunnen helpen voorkomen. De overheid mag van scholieren zelf geen grote bijdragen verwachten, vanwege het feit dat hun ouders relatief vaker deel uit maken van een sociaal-economische groep waarin onderwijsambities niet de hoogste prioriteit hebben, waardoor eigen investeringen in onderwijs niet snel zullen worden aangemoedigd. In de afgelopen jaren zijn een aantal inhaalroutes, dat voor laatbloeiers openstond, systematisch afgebroken. Zo zijn de MAVO en het LTS vrijwel geheel afgeschaft en wordt de zogenaamde stapelroute, waarin leerlingen stap voor stap een hoger onderwijsniveau behalen, steeds moeilijker toegankelijk. Aangezien momenteel selectie naar onderwijsniveau al plaatsvindt als kinderen twaalf jaar oud zijn, is de kans groot dat er een verkeerde keuze wordt gemaakt. Daarom vinden de
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
14
Jonge Democraten dat de mogelijkheden om van VMBO door te stromen naar het HAVO en het VWO vergroot moeten worden. Het instellen van een middenschool wijzen zij af, omdat talent op deze manier niet maximaal gestimuleerd kan worden.
3.5
Voortgezet onderwijs: havo en vwo
De Tweede Fase functioneert in essentie goed, maar heeft geen einde gemaakt aan de grote verschillen in studiebelasting en intellectuele uitdaging die worden geboden aan leerlingen met verschillende vakkenpakketten. Met name de maatschappijprofielen vragen een beduidend lagere inzet van de gemiddelde leerling dan de natuurprofielen. Als talent niet voldoende wordt uitgedaagd, gaat het verloren; reden waarom het kennisniveau van specifieke vakken mag worden verhoogd. Een andere motivatie hiervoor is dat het opheffen van de ongelijke belasting tussen maatschappij- en natuurprofielen de laatste relatief aantrekkelijker maakt, waarmee de lage belangstelling voor exacte vakken en wetenschappen kan worden bestreden. De basiskennis en -vaardigheden moeten sterker gewaarborgd worden om de kwaliteit van diploma's in het voortgezet onderwijs veilig te stellen. Om deze reden zouden leerlingen geen onvoldoendes mogen hebben voor de vakken Nederlands, Engels en Wiskunde om in aanmerking te komen voor een diploma. Het lerarentekort neemt toe, terwijl het opleidingsniveau van onderwijzend personeel afneemt. Daarbij kunnen we in de nabije toekomst een grote uitstroom van oudere leerkrachten verwachten. De Jonge Democraten willen dit lerarentekort tegengaan en het opleidingsniveau van onderwijzend personeel verhogen. Om dit te bereiken moet het aantrekkelijker worden voor academici een eerstegraads bevoegdheid te behalen. In plaats van een tweejarige educatieve master, zou een universitaire student in de laatste fase van de reguliere opleiding in een half jaar zijn bevoegdheid moeten kunnen halen om aan de slag te kunnen als eerstegraads leraar. Op die manier zal voor veel meer studenten het bepalen van een onderwijsbevoegdheid een serieuze carrièremogelijkheid worden.
3.6
Hoger onderwijs
De Jonge Democraten zijn van mening dat een kwalitatief hoogstaand, toegankelijk Hoger Onderwijs van cruciaal belang is voor de toekomstbestendigheid van de Nederlandse kenniseconomie. In een steeds globaliserende wereld, waarin internationale concurrentie feller wordt en de mobiliteit van bedrijven alleen maar toeneemt, is een goed opgeleide, innovatieve beroepsbevolking de enige garantie voor het behoud van onze welvaart. De Jonge Democraten denken dat alleen een ijzersterk Hoger Onderwijs hiervoor kan zorgen. Daartoe moet het Nederlands Hoger Onderwijs aan een paar basisvoorwaarden voldoen: Optimaal gebruik van talent. Voor ieder niveau student en elke gewenste oriëntatie (fundamenteel of meer toepassingsgericht) moet een bijhorend, kwalitatief hoogstaand aanbod aanwezig zijn. Dat betekent passend onderwijs voor alle studenten, zowel voor excellente studenten, als voor de gemiddelde en zwakke student. Toegankelijkheid. De mogelijkheid om aan het Hoger Onderwijs deel te nemen moet bepaald worden door intellectuele capaciteiten, niet door afkomst of leeftijd. Ruim baan voor excellentie. Voor excellente studenten en onderzoekers moet altijd plaats zijn in Nederland. Excellente wetenschappers vervullen niet alleen een cruciale rol in het onderwijs, maar zijn tevens onontbeerlijk voor de innovaties die een sterke kenniseconomie nodig heeft. Belonen van kwaliteit. Prikkels in het stelsel moeten de kwaliteit van het Hoger Onderwijs verbeteren. Het systeem moet zo ingericht zijn dat kwaliteit (financieel) beloond wordt. Ruimhartige financiering. Goed onderwijs kost veel geld, maar levert een veelvoud daarvan op. De Nederlandse samenleving moet meer investeren in Hoger Onderwijs, maar op een verstandige manier.
3.6.1 Optimaal gebruik van talent Studenten verschillen onderling sterk, zowel in niveau als in oriëntatie. Sommige studenten zijn het liefst toepassingsgericht bezig, andere houden zich graag met fundamentele wetenschap bezig. Het huidige stelsel is daarentegen te star. Er zijn twee monolithisch naast elkaar staande stromingen, HBO en WO, met daarbinnen weinig ruimte voor differentiatie tussen opleidingen. De Jonge Democraten zijn groot voorstander voor een meer gedifferentieerd Hoger Onderwijslandschap: zowel in de breedte (oriëntatie) als in de hoogte (niveau). Op die manier is er voor elke student een opleiding te vinden die goed Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
15
aansluit bij zijn interesses en capaciteiten en wordt het aanwezige talent optimaal gebruikt. Instellingen moeten dan ook meer de ruimte krijgen opleidingen te ontwikkelen die zich op een specifiek niveau of oriëntatie richten. De Jonge Democraten denken dat handhaving van het huidige binaire stelsel niet past bij dit streven naar een meer gedifferentieerd onderwijsaanbod en zijn dan ook voorstander van afschaffing van het onderscheid tussen HBO en WO. Bij een meer gedifferentieerd hoger onderwijsaanbod past de verantwoordelijkheid van instellingen om waar te maken wat beloofd wordt. Tegelijkertijd hebben studenten de verantwoordelijkheid om te bewijzen dat zij de capaciteiten en interesses hebben die bij die opleiding passen. Selectie aan de poort kan ervoor zorgen dat studenten daar terecht komen waar ze het meest thuishoren. De Jonge Democraten zijn dus voorstander om opleidingen de mogelijkheid te geven studenten te selecteren op criteria die zij relevant achten. Een meer gedifferentieerd onderwijsaanbod en een geselecteerde populatie zullen er tevens toe leiden dat de schrikbarend hoge uitval onder studenten verminderd wordt. Een groter deel van de studenten komt immers gelijk daar terecht, waar zij het meest thuishoren. Ook dwingt selectie aan de poort studenten zich daadwerkelijk te verdiepen in de opleiding die zij willen gaan volgen, op die manier draagt selectie eraan bij dat studenten een bewustere keuze maken dan zij dat nu doen. Tenslotte heeft het besef geselecteerd te zijn voor studenten een motiverende werking.
3.6.2 Een toegankelijk hoger onderwijs De Jonge Democraten staan pal voor toegankelijk hoger onderwijs. Je kans om deel te kunnen nemen aan het Hoger Onderwijs moet afhangen van je capaciteiten en talenten, niet van afkomst, etniciteit of inkomen. Tegelijkertijd is een universitair of HBO-diploma een investering in jezelf die het geld dubbel en dwars waard is. Er kan dan ook van de student een financiële bijdrage verwacht worden voor zijn opleiding. De Jonge Democraten menen dan ook dat een royaal sociaal leenstelsel de beste manier is om de toegankelijkheid van het Hoger Onderwijs voor iedereen te garanderen en tegelijk de verantwoordelijkheid te leggen daar waar hij hoort: bij studenten zelf. Een dergelijk sociaal leenstelsel moet een ruimhartige aflossingregeling bevatten, zodat studenten die het na hun afstuderen onverhoopt financieel minder goed gaat niet in de problemen kunnen komen.
3.6.3 Ruim baan voor excellentie Nederland moet weer ruim baan gaan bieden aan excellentie, zowel van wetenschappers als van studenten. De Jonge Democraten zijn van mening dat goed Hoger Onderwijs niet zonder toponderzoek kan. Excellente studenten en wetenschappers leveren een onontbeerlijke bijdrage aan innovaties en een sterke kenniseconomie. Excellente onderzoekers hebben een aanzuigende werking en vasthoudende werking op excellente studenten. Nederland moet dan ook alles op alles zetten om de „brain drain‟ van talentvolle wetenschappers en studenten naar buitenlandse topuniversiteiten een halt toe te roepen. Toponderzoekers moeten ruimhartige gefinancierd worden en de vrijheid krijgen hun eigen onderzoek vorm te geven. De Jonge Democraten zijn echter tegenstander van een overheid die gaat bepalen wat excellent is en wat niet. Topuniversiteiten en toponderzoek creëer je niet top-down; de wetenschap is prima in staat zelf vast stellen wat excellent is en wat niet: door een ruimhartige financiering van goed onderzoek en de mogelijkheid tot selectie van de instroom van studenten zullen topinstellingen vanzelf bovendrijven. Daarnaast zijn de Jonge Democraten voorstander van meer differentiatie binnen opleidingen in de vorm van Honoursprogramma‟s, en onderzoeks- en stagemogelijkheden voor excellente studenten. Op die manier kunnen studenten ook binnen een gekozen opleiding hun talent optimaal benutten en wordt ruim baan geven aan excellentie.
3.6.4 Belonen van kwaliteit De notie van kwalitatief Hoger Onderwijs is een lastige. Gaat het bij kwaliteit vooral om goed onderzoek, moet een klassieke Bildungsideaal de leidraad zijn, of is de directe toegevoegde waarde voor de kenniseconomie de belangrijkste determinant van kwalitatief Hoger Onderwijs? De Jonge Democraten zijn van mening dat hier geen eenduidig antwoord op te geven is. Al deze aspecten zijn een element van kwalitatief hoogstaand Hoger Onderwijs; het relatieve belang van deze verscheidene aspecten zal verschillen per individu. De individuele student heeft de verantwoordelijk te kiezen voor een opleiding die voldoet aan zijn ideaalbeeld van kwalitatief hoogstaand onderwijs, maar moet wel in de gelegenheid gesteld worden deze keuze te maken. De Jonge Democraten juichen de opzet in Europees verband van een multi-dimensionaal systeem van classificatie van Hoger Onderwijsinstellingen, die op dit moment plaatsvindt, dan ook toe. Wat betreft het belonen van kwaliteit rust een sterke verantwoordelijkheid bij studenten zelf. Studenten kunnen door te stemmen met de voeten aangeven wat hun wensen zijn en welke aspecten van kwaliteit zij belangrijk vinden. Echter, Nederlandse studenten worden nu in hun keuze voor een opleiding primair geleid door de locatie in plaats van door kwaliteit of inhoud. Wanneer Nederlandse studenten kritischer zouden zijn over de kwaliteit en opzet van de opleiding die zij willen gaan volgen, zou hier een sterke prikkel voor instellingen vanuit gaan om meer aandacht te besteden aan de wensen van studenten de kwaliteit van opleidingen. Het automatisme van gaan studeren in de dichtstbijzijnde stad is wat betreft de Jonge Democraten dan ook zo snel mogelijk verleden tijd. In een stelsel waarin de keuze voor een opleiding door selectie en een grotere eigen (financiële) verantwoordelijkheid minder vanzelfsprekend is, wordt een dergelijke kritische houding van studenten aangemoedigd.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
16
Daarnaast bevat het huidige stelsel van onderwijsfinanciering een aantal perverse prikkels die kwaliteit niet ten goede komen. Universiteiten en Hoge Scholen ontvangen een overheidsbijdrage per student en per uitgegeven diploma. Instellingen hebben er belang bij om zo veel mogelijk studenten zo snel mogelijk met een diploma de poorten uit te laten lopen, met negatieve gevolgen voor het niveau van het onderwijs. De Jonge Democraten zijn dan ook tegenstander van diplomafinanciering en pleiten voor een herziening van de financiële prikkels in het stelsel. Instellingen moeten financieel beloond worden voor het leveren van kwalitatief hoogstaand onderzoek en onderwijs, niet voor het produceren van zo veel mogelijk diploma's. Ook hier kan het op te zetten Europese classificatiesysteem wat betreft de Jonge Democraten een belangrijke rol spelen. De prikkel om de studie enigszins snel af te ronden, daarentegen, moet niet bij de instelling liggen maar bij studenten zelf. Dit kan bereikt worden door in het sociale leenstelsel prikkels daartoe op te nemen, bijvoorbeeld een rentekorting voor studenten die sneller afstuderen.
3.6.5 Ruimhartige financiering Over de afgelopen decennia is de hoeveelheid geld die Nederland uitrekt per student in het Hoger Onderwijs alleen maar gedaald. Wat betreft de Jonge Democraten wordt deze trend zo snel mogelijk gekeerd. Waar andere Westerse landen fors investeren in Hoger Onderwijs kan Nederland niet achterblijven zonder de aansluiting met de concurrentie te verliezen. De Jonge Democraten pleiten dan ook voor een structureel hogere uitgave aan het Hoger Onderwijs: Nederland zou van de achterblijvers binnen de OESO bij de kopgroep van investeerders in het HO moeten gaan horen. Deze toename in investering in Onderwijs en Onderzoek hoeft niet alleen van de overheid te komen: ook het Nederlandse bedrijfsleven loopt hierin achter. De Jonge Democraten staan dan ook positief tegenover een intensievere samenwerking van bedrijfsleven met het Hoger Onderwijs. Academische vrijheid en objectiviteit dient daarbij natuurlijk voorop te blijven staan. Daarnaast is meer geld lang niet het enige aspect. Extra investeringen in het Hoger Onderwijs moeten altijd gedaan worden op zo‟n manier dat ze een prikkel vormen voor kwaliteit.
3.7
Bijzonder onderwijs
Op basis van artikel 23 uit de grondwet maakt het financieringssysteem voor scholen geen onderscheid tussen openbaar en bijzonder onderwijs. Het bijzonder onderwijs zoals we dat in Nederland kennen is echter wel toe aan een aantal wijzigingen. De overheid dient zorg te dragen voor een zo volledig mogelijke ontwikkeling van kinderen. Een levensbeschouwelijke educatie, waarin aandacht voor religie vanuit een encyclopedische invalshoek gegeven wordt, is hierbij van groot belang. Pas wanneer een kind op een zo objectief mogelijke wijze kennis kan nemen van levensbeschouwelijke gedachten en religie, zal het in staat zijn om zelf een persoonlijke keuze te maken. Een levensbeschouwelijke (religieuze, antroposofische, etc.) grondslag van een school kan problemen opleveren bij een volledige levensbeschouwelijke ontwikkeling. Hoe strenger de school, hoe meer monistisch het levensbeschouwelijke klimaat. De overheid moet streng toezien op de navolging van het vastgestelde curriculum. Scholen mogen zich volgens de structuren van bijzonder onderwijs (stichtingen, verenigingen etc.) blijven organiseren, maar scholen op basis van een exclusieve levensbeschouwelijke grondslag passen volgens de Jonge Democraten niet in een pluriforme maatschappij. Ook kinderen hebben het recht te twijfelen. De Jonge Democraten pleiten dan ook voor de opname van een breed onderwijspakket dat de meest vooraanstaande religies en levensbeschouwelijke opvattingen onderbrengt in het vaste curriculum voor middelbare scholen (de eindtermen). Deze kunnen bijvoorbeeld gegeven worden in het vak levensbeschouwing. Elke school zou moeten worden aangespoord dit vak verplicht te stellen voor al haar leerlingen. De Jonge Democraten keren zich tegen onderwijs met een levensbeschouwelijke grondslag.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
17
4 Economie Nederland is een rijk land. Onze welvaart financiert het collectieve welzijn van onze samenleving. Geld dat vloeit naar onderwijs, gezondheidszorg en sociaal stelsel biedt mensen ontplooiingskansen en vergroot de individuele keuzevrijheid. De Jonge Democraten staan voor een duurzame economische groei, welvaart en welzijn, nu en in de toekomst. Ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op en de overheid zal hier flexibel op in moeten spelen om onverwachte economische schokken op te vangen. De Jonge Democraten zien een toekomst waarin mensen sneller en vaker van baan veranderen. Het is een toekomst waar mensen een leven lang leren en een leven lang kansen voor zichzelf creëren. Een toekomst waar mensen langer doorwerken. Het is een toekomst waarin Europese landen elkaars groei stimuleren. Nederland heeft in die toekomst een internationaal concurrentievoordeel doordat ze in staat is keuzes te maken, zich aan veranderingen kan aanpassen en op een selectief aantal gebieden kan excelleren. Om die toekomst te kunnen garanderen moeten er vandaag duidelijke economische keuzes worden gemaakt en dient de huidige generatie verantwoordelijkheid te nemen voor de volgende. De Jonge Democraten staan voor een economisch beleid dat kansen biedt om het individuele welzijn via welvaartscreatie te vergroten en zo min mogelijk belemmeringen opwerpt voor werknemers, werkgevers en burgers. Welvaart wordt gegenereerd door sterk in te zetten op innovatie, onderwijs, ondernemerschap en arbeidsproductiviteit. De welvaart wordt vervolgens op de belangrijkste punten verdeeld in de arbeidsmarkt, de woningmarkt en enkele publieke sectoren. De rol die de overheid heeft in dit proces is die van marktmeester.
4.1
Hoe generen we welvaart?
In een mondiale en concurrerende economie kan Nederland niet op ieder gebied excelleren. Welvaart genereren betekent duidelijke keuzes maken. Het economisch beleid dient een strategie te voeren die onze kennis, inspanning en geld bundelt in gebieden waarin we wereldwijd uit (kunnen) blinken. Om – als open economie – internationaal te kunnen concurreren, zal extra aandacht gegeven moeten worden aan: innovatie, onderwijs, ondernemerschap en arbeidsproductiviteit.
4.1.1 Innovatie De Jonge Democraten vinden dat we moeten voorkomen dat het comfort dat welvaart ons biedt ons lui maakt. Door te blijven investeren in onderzoek en het stimuleren van productontwikkeling creëren we voor Nederland kansen op snelle groei, groei die noodzakelijk is voor (het behoud van) ons welvaartsniveau. Sterker nog, cijfers wijzen uit dat innovatie leidt een significant hogere omzetgroei en een hogere werkgelegenheid. Helaas is Nederland tot nog toe niet in staat geweest innovatie in groei om te zetten, Nederland zakt op het Europese Innovation Scoreboard. Het fundament voor economische groei is in Nederland aanwezig: kennis. Kennis is onze belangrijkste grondstof maar wordt te beperkt benut. De Jonge Democraten pleiten voor meer kennisvalorisatie: vertaling van ontwikkelde kennis in economische bedrijvigheid. De capaciteit om kennis snel en effectief om te zetten in economische waarde wordt een steeds belangrijkere bron van competitief voordeel. Om op de lange termijn concurrerend te blijven moet Nederland naast deze incrementele innovatie hoog inzetten op fundamenteel onderzoek in zowel de exacte als de sociale wetenschappen. De spin-offs die dit onderzoek op zal leveren vormen het kenniskapitaal van de toekomst. Kennisvalorisatie dient daarom een kerntaak te worden binnen het hoger onderwijs. Een bewezen mechanisme is het samenbrengen van universiteiten en bedrijven in kennisparken. Een voorbeeld hiervan is brainport Eindhoven, waar meer dan 50% van de Nederlandse patenten vandaag de dag vandaan komen. De overheid dient daarom publiekprivate samenwerkingsverbanden en samenwerking tussen kennisinstituten en bedrijven te stimuleren. De knowledge spillovers die hier plaatsvinden, creëren een positieve opwaartse spiraal omdat bedrijven en onderwijsinstellingen van elkaar profiteren. Het competitieve voordeel van dit soort samenwerkingsverbanden zal binnen sectors herkent worden, waardoor kennisdeling weer verder wordt gestimuleerd. Ten tweede moet Nederland innovatie actief stimuleren. Dit doet de overheid door een generiek technologiebeleid te voeren. Het beleid wat betreft innovatie is voor de hele markt hetzelfde. Op deze manier worden tegengestelde belangen en prikkels overbrugd. Elk bedrijf, ongeacht de sector, krijgt extra belastingvoordelen over de investeringen in R&D. Dit draagt sterk bij aan incrementele innovaties en dan vooral bij grote bedrijven. Om radicale innovaties te bevorderen (die vaak vanuit het MKB komen) is het noodzakelijk om de innovatievouchers te herintroduceren. Bij een radicale innovatie kan een bedrijf dan aan het benodigde kapitaal komen om de innovatie verder te ontwikkelen en op de markt te brengen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
18
De nadruk ligt op het woord investering. Investeringen in Research and Development (R&D) bedragen in Nederland 0,8% van het BBP. In landen die hoog staan op het Innovation Scoreboard wordt significant meer geïnvesteerd. Om niet achterop te raken, maar juist te excelleren moet Nederland minimaal 2% van het BBP investeren in R&D. Innovatie moet niet gezien worden als een kostenpost waarop zomaar op korte termijn bezuinigd kan worden. Innovatie levert op de lange termijn veel meer op en draagt daarmee sterk bij aan economische en sociale welvaart. De overheid dient daarnaast zelf het goede voorbeeld te geven door innovatie een vaste overweging te maken bij overheidsaanbestedingen. Dit kan door meerdere bedrijven te laten concurreren om opdrachten van de overheid. De overheid kan hen hierbij ondersteunen door gefaseerde subsidies en zo het risico beperken. Dit leidt tot innovatieve oplossingen waar samenleving, bedrijfsleven en de overheid zelf van profiteren. Als laatste moet overheid opnieuw een Innovatie Platform opzetten. Deze dient echter niet afhankelijk te zijn van kabinetsperioden. Innovatie is immers de motor van onze economie. Het is daarom nodig dat deze motor niet steeds opnieuw gestart moet worden. De gevolgde koers dient vervolgens afgerekend te worden op indicatoren van kennisvalorisatie. Dus niet zozeer op aantal patentaanvragen maar wel het aantal patenten dat vermarkt is. Waarbij de focus ligt op opbrengsten van innovatie. Een positieve innovatieprikkel geeft bedrijven de stimulans om zelf meer te investeren in innovatief onderzoek.
4.1.2 Onderwijs Zoals Nederland zich wat betreft innovatiekracht op zijn sterke punten richt, dienen leerlingen en studenten ook de gelegenheid te krijgen hun unieke talenten maximaal te ontwikkelen. Naar advies van het Innovatie Platform: Nederland moet leren excelleren. Het onderwijs richt zich op dit moment op het afleveren van een eenzijdig product. In de toekomst moet meer maatwerk geleverd worden. Leerlingen die het gemiddelde niveau niet aankunnen zijn de dupe van lesuitval en talent van hen met bovengemiddelde aanleg wordt verspild. Met maatwerk is beter eenieders talent en kansen te verwezenlijken. Dit betekent dat scholen meer vrijheid moeten krijgen in het bepalen van hun onderwijsprogramma. Dat is nodig om leerlingen en studenten de gelegenheid te geven onderwezen te worden naar hun talenten en aandachtsgebieden. Bovendien dient de financiering van het onderwijs een prikkel tot maatwerk van maximale talentontwikkeling van leerlingen en studenten op te leveren. Om excellentie in het hoger onderwijs te bevorderen dienen hogescholen en universiteiten een duidelijk profiel kiezen en daarbij zullen ze opleidingen en vakgebieden moeten afstoten. Zo krijgen instellingen de gelegenheid zich te specialiseren in een bepaald vakgebied. Samen met een beleid dat instellingen op het hoger onderwijs de mogelijkheid geeft studenten te selecteren zal dit leiden tot een hoger onderwijsniveau. Het middelaarberoepsonderwijs dient eveneens naar een hoger plan te worden getrokken om de ambities met betrekking tot de innovatie strategie te verwezenlijken en te ondersteunen. De keuzevrijheid van de leerling en student staat centraal. Maar wanneer nodig kunnen specifieke programma's worden opgezet die aansluiten bij specifieke maatschappelijke behoeftes. Initiatieven als het bètaplatform werven studenten voor sectoren waar Nederland ze hard nodig heeft.
4.1.3 Ondernemerschap In de huidige dynamische wereld zijn creatieve mensen onmisbaar. Dat zijn degenen die durf hebben en van 'niets' „iets‟ maken. Bovendien vormen ondernemers de ontbrekende schakel in de omzetting van kennis naar economische activiteit. Internet werkt als een magneet op nieuwe ondernemers en Nederland moet zijn regelgeving aanpassen aan deze snellere digitale wereld. Regelgeving moet snel, simpel en duidelijk zijn. De overheid moet hierin vooral een faciliterende rol aannemen. De overheid kan assisteren in het overbruggen van de zogenaamde finance gap bij startende ondernemers door belastingvoordeel te leveren, alsook flexibeler om te gaan met regelgeving in de cruciale startfase van een onderneming. Flexibilisering van de arbeidsmarkt zal de aantrekkingskracht van het ondernemerschap verhogen. Een vermindering van de ontslagbescherming heeft tot gevolg dat men minder schepen achter zich verbrand wanneer hij of zij uit loondienst gaat. Te derde is er de overheid zelf. Voordat een ondernemer in Nederland echt aan de slag kan zijn er maanden voorbij. Regelgeving is funest voor de mogelijkheden en motivatie van de ondernemer. Daarom bestaat het ondernemersloket, een plek waar ondernemers een eigen contactpersoon toegewezen krijgen die een verregaande bevoegdheid krijgt procedures snel te doorlopen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
19
4.1.4 Arbeidsproductiviteit Arbeid is duur in Nederland. Zo duur zelfs, dat Nederland (haast) niet (langer) kan concurreren met traditionele concurrenten en opkomende landen. Dat is waarom de Jonge Democraten pleit voor innovatie, onderwijs en ondernemerschap. Dit is echter niet het hele verhaal. Wil Nederland toekomstige groei veilig stellen, dan zal arbeid goedkoper moeten worden. Dit kan door het aantal werkuren van de bestaande werkenden te vergroten, bijvoorbeeld een langere werkweek of door het vergroten van de beroepsbevolking. Natuurlijk moeten beide opties gestimuleerd worden, maar de Jonge democraten richt zich op het verhogen van de arbeidsproductiviteit. De Jonge Democraten vindt dus dat er langer doorgewerkt moet worden, meer mensen (parttime) aan het werk moeten zijn en de productiviteit in die uren hoger moet liggen. In het bijzonder de beloningsstructuur kan hieraan bijdragen. De Jonge Democraten vinden dat arbeidsprikkels gestimuleerd moeten worden. Deze prikkels ontstaan onder meer door het doorgroeiautomatisme uit te schakelen. Dit betekent beloning op output in plaats van gewerkte uren of anciënniteit. Dus werknemers de verantwoordelijkheid geven eigen uren in te delen en hen op resultaat af te rekenen. Daarnaast zou bijscholing (in arbeidsrelevante technieken/onderwerpen) een verplicht vast onderdeel moeten vormen van loon. Als laatste dient demotie een algemeen geaccepteerd begrip te zijn, zoals promotie. Volgens de Jonge Democraten is het idee dat naarmate je ouder je wordt meer geld nodig hebt niet de realiteit. Sterker nog, vaak is dit juist omgekeerd, want wanneer kinderen uit huis zijn en het huis zelf is afbetaald er vaak juist extra financiële ruimte ontstaat. De beloningsstructuur zal de arbeidsproductiviteit alleen vergroten als niet alleen resultaat wordt beloond, maar als er ook wordt afgerekend op slechte resultaten. Een voorwaarde hiervoor is dat demotie wordt geaccepteerd, zowel voor Jongeren als ouderen. De rol van de overheid hierin is faciliterend; simpele, flexibele ontslagregeling. Ook zal de overheid zelf een voorbeeld moeten stellen door de beloningsstructuur in de publieke sector op resultaat in te richten en door waar nodig contracten open te breken.
4.2
Hoe verdelen we welvaart?
De Jonge Democraten gelooft in collectieve individuele keuzevrijheid. Om die te optimaliseren staat de Jonge Democraten voor een rationele welvaartsdeling. Jongeren, starters, gezinnen, werknemers, ondernemers en ouderen hebben de financiële kansen nodig om zelf over hun toekomst te beschikken. Het uitgangspunt is daarbij dat dit niet ten koste gaat van de (financiële) prikkels om te ondernemen, te werken of op een andere manier bij te dragen aan de economie van Nederland.
4.2.1 Arbeidsmarkt De Nederlandse arbeidsmarkt is sinds de afgelopen decennia aan drie grote ontwikkelingen onderhevig. Waar in het verleden economische veranderingen traag en geleidelijk gingen, volgen die elkaar nu in rap tempo op. Dit heeft als gevolg dat de vraag naar arbeid sneller verandert en minder voorspelbaar is geworden. Daarnaast is de Nederlandse economie steeds meer verweven met de Europa en de rest van de wereld. Hierdoor is er steeds minder sprake van een op zichzelf staande Nederlandse arbeidsmarkt. In plaats daarvan wordt de Nederlandse arbeidsmarkt in toenemende mate onderdeel van de Europese en wereldwijde arbeidsmarkt. Om de concurrentie met andere economieën aan te kunnen, moeten loonkosten beperkt blijven. De derde grote ontwikkeling betreft de vergrijzing. Het arbeidsaanbod zal door de grote groep uittredende babyboomers afnemen. De Jonge Democraten wil de arbeidsmarkt passend maken nu bovenstaande ontwikkelingen zich voordoen. Uitgangspunten daarbij is dat er voor iedereen plek is om naar vermogen bij te dragen. Enerzijds betekent dit dat iedereen de kans krijgt om volop te participeren. Anderzijds betekent het dat iedereen de verantwoordelijkheid heeft om die kans te grijpen. De huidige arbeidsmarkt voldoet niet. Zij is te star gereguleerd waardoor talent onbenut blijft om verworven rechten kosten wat kost in stand gehouden worden. Daarom bepleit de Jonge Democraten diverse hervormingen.
Werken naar vermogen Door de vergrijzing zal er de komende jaren in toenemende mate het aanbod op de arbeidsmarkt afnemen. Tegelijkertijd zal de vraag naar collectieve voorzieningen toenemen, waardoor deze onder druk komen te staan. Met name pensioenregelingen en zorgkosten dreigen een groot deel van de loonkosten op te slokken. Om deze voorzieningen te behouden is het enerzijds van belang om het aanbod op de arbeidsmarkt zoveel mogelijk op peil te houden en anderzijds de kosten voor collectieve voorzieningen te beperken en eerlijk te delen over werkenden en gepensioneerden. Daarom pleit de Jonge Democraten voor de volgende maatregelen. Verleng het arbeidzame leven door aan te sturen op efficiënt gebruik van school- en studiejaren. Hierdoor kunnen jongeren eerder toetreden tot de arbeidsmarkt waardoor het arbeidspotentieel toeneemt. Verleng op korte termijn de pensioengerechtigde leeftijd naar 69 jaar, en koppel deze op lange termijn aan de gemiddelde levensverwachting van de Nederlandse bevolking.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
20
Om tekorten op de Nederlandse arbeidsmarkt op te vullen dient gerichte immigratie voor bepaalde beroepen en sectoren gestimuleerd te worden. Verplaats zorgpremies ten dele van de loonkosten naar de gebruikers zonder dat hierdoor de toegankelijkheid van de zorg in het geding komt door de zorgkosten voor een groter deel te laten financieren uit belastinginkomsten of een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Hoewel Nederland lage werkloosheidscijfers kent staan nog altijd teveel mensen onnodig langs de kant. Om ervoor te zorgen dat ook zij participeren op de arbeidsmarkt kunnen ze een bijdrage leveren aan het algehele welzijnsniveau. Daarnaast kan het hebben van werk ook van grote waarde zijn voor het welzijn van ieder individu. Groepen die nu nog onvoldoende kunnen of willen bijdragen zijn langdurig werklozen zonder beperkingen – waaronder veel 55 plussers -, deels arbeidsongeschikten, ouders met een zorgtaak voor kinderen. Om hen wel de mogelijkheid te bieden om mee te doen op de arbeidsmarkt bepleit de Jong Democraten de volgende maatregelen. Om werken aantrekkelijk te maken voor uitkeringsgerechtigden dienen fiscale stimuli te worden ingezet om er voor te zorgen dat werken meer loont. Dit kan worden bewerkstelligd door de arbeidskorting te verhogen. Actief re-integratiebeleid voor langdurig werklozen, waarbij zij onder begeleiding voltijds bezig zijn met het verkrijgen van werk door middel van solliciteren, opleidingen en korte stages. Indien niet aan deze inspanningsverplichtingen wordt voldaan, wordt er op de uitkering ter hoogte van het bestaansminimum gekort of komt deze te vervallen. Oudere werklozen verdienen een eerlijke kans op de arbeidsmarkt. Daarom kunnen werkgevers nooit wettelijk dan wel via cao‟s gedwongen worden om oudere werknemers meer te betalen dan jongeren. In plaats daarvan dient betaald te worden naar prestatie. Uitgangspunt bij de begeleiding van jonge en oudere deels arbeidsongeschikten behoort te zijn dat er wordt aangestuurd op het benutten van de mogelijkheden die zij wel hebben. Hierin past regelmatig herkeuren waarin niet de vraag centraal staat of zij nog geschikt zijn voor hun vorige baan, maar het moet gaan om de vraag of er banen zij waar zij geschikt voor zijn. Indien deels arbeidsongeschikten een uitkering genieten mag van hen net als bij langdurig werklozen verwacht worden dat zij actief werk maken van het verkrijgen van werk. Voor diegenen die geheel arbeidsongeschikt zijn blijft er uiteraard te allen tijde een uitkering beschikbaar. Indien niet aan deze inspanningsverplichtingen wordt voldaan, wordt er op de uitkering gekort of komt deze te vervallen. Voor alle ouders met opgroeiende kinderen behoort betaalbare kinderopvang beschikbaar te zijn, zodat geen van hen genoodzaakt is het arbeidzame leven tijdelijk geheel te verlaten.
Van werk naar werk Doordat veranderingen op de arbeidsmarkt steeds vaker voorkomen en ingrijpender van aard zijn, wordt er van werknemers een steeds grotere flexibiliteit verwacht. De baan voor het leven is zo goed als verdwenen. Gemiddeld veranderen werknemers iedere vijf jaar van werk. Waar de werkgelegenheid in de ene sector toeneemt, verdwijnt deze in de andere. Werknemers zullen vaker voor kortere tijd werkloos zijn, maar dat mag niet gelijk tot grote problemen leiden. Soms zullen zij in een andere snel sector weer aan de slag moeten kunnen. En in de tussentijd moet hun inkomen zodanig zijn dat de hypotheek en andere vaste lasten wel betaalbaar blijven. Voor de toekomstige, flexibele werknemer volstaat het niet meer om rond het twintigste levensjaar het leren achter zich te laten. Ook daarna zullen werknemers zich moeten blijven scholen. Daarom bepleit de Jonge Democraten de volgende maatregelen: Indien werknemers werkloos raken behoren zij voor een korte periode afhankelijk van de duur van het arbeidsverleden van maximaal één jaar WW te krijgen ter hoogte van maximaal het oude salaris. Collectieve scholingsbudgetten moeten worden omgevormd naar individuele scholingsbudgetten, zodat iedere werknemer zonder tussenkomst van de werkgever zelf kan bepalen welke opleiding nodig is om aantrekkelijk te blijven op de arbeidsmarkt. Een werknemer kan er hierdoor ook voor kiezen zich om te laten scholen om vervolgens in een andere sector te gaan werken. Bedrijven groeien en krimpen net als sectoren sneller dan vroeger. Dit betekent dat zij op het ene moment meer werknemers nodig hebben dan op het andere. Toch zijn werkgevers terughoudend met het aannemen van werknemers, omdat zij in mindere tijden geconfronteerd worden met de zware en ingewikkelde Nederlandse ontslagbescherming met dure ontslagprocedures als gevolg. Met name kleine werkgevers zijn daardoor terughoudend met het aannemen van nieuwe werknemers. De werkgelegenheid wordt hierdoor geremd. Of deze werkgevers vinden een uitweg in allerlei tijdelijke contracten waardoor grote ongelijkheid tussen werknemers ontstaat. Bovendien beschermt het huidige ontslagrecht vooral oudere werknemers. Jongeren hebben het nakijken als er ontslagen vallen zonder dat zij per se minder goed presteerden. De werkgever kan daardoor noodgedwongen achter blijven met minder presterende ouderen die zelf terughoudend zijn met het vinden van nieuw werk, omdat ze dan hun opgebouwde rechten verkwanselen. Om er voor te zorgen dat zowel jongeren als ouderen op de plek komen die bij hen past stelt de Jonge Democraten de volgende maatregelen omtrent het ontslagrecht voor.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
21
De kantonrechtersformule en de UWV-ontslagprocedure moeten worden omgevormd naar één duidelijke ontslagprocedure die tevens geldt voor ambtenaren. In het geval van ontslag(en) kunnen werkgevers nooit gedwongen worden – ook niet via cao‟s of sociale plannen – om de Last in First out methode toe te passen. De hoogte van ontslagvergoedingen moeten beperkt en losgekoppeld worden van de duur van het arbeidsverleden van een werknemer.
4.2.2 Woningmarkt De Jonge Democraten .zijn van mening dat iedereen in Nederland recht heeft op een eerlijke kans op een woning. Dit kan alleen als er in de gehele woningmarkt voldoende doorstroming plaatsvindt en dit is nu niet het geval. De voorwaarden voor succesvolle doorstroming en een goede balans in de markt zijn door regelgeving vooral in handen van de overheid. Een betere doorstroming wordt volgens de Jong Democraten bereikt door het invoeren van de volgende punten: Het zogenaamde scheefwonen in sociale huurwoningen dient actiever bestreden te worden door op basis van een jaarlijkse inkomenstoets te bepalen of iemand nog wel terecht in een sociale huurwoning woont. Indien dit niet het geval is moet de huur versneld verhoogd worden met 10% per jaar bovenop de jaarlijkse indexering tot een meer marktconforme huurprijs is bereikt. De doorstroming wordt hierdoor sterk bevorderd waardoor mensen met lagere inkomens, waaronder ook studenten, meer kans maken op een passende huurwoning. Doordat minder mensen onterecht sociale woningen bezet houden kan een deel van deze woningvoorraad bovendien verkocht worden of naar de vrije sector gehaald worden. Woningcorporaties moeten weer gaan doen waarvoor ze zijn opgericht, het ontwikkelen en beheren van sociale huurwoningen. Deze corporaties dienen stabiel te opereren: geen riskante acties, geen overbetaalde besturen, maar transparantie en degelijk management. De hypotheekrente moet gefaseerd worden afgebouwd. De huidige regeling is namelijk inefficiënt omdat dit de prijzen van huizen opdrijft wat het moeilijker maakt voor starters om een woning te kopen. De overdrachtsbelasting op huizen moet, tegelijk met de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek, worden afgeschaft. Dit neemt een onnodige rem weg op verhuizen en verbetert daardoor de doorstroming op de woningmarkt. Doorstroom vanuit sociale huurwoningen richting reguliere huurwoningen en het kopen van een starterwoning moet haalbaar zijn. De overheid dient instanties om starters eenvoudig en op een veilige manier toegang te geven tot de koopwoningmarkt te ondersteunen. Deze instanties stimuleren het kopen van een huis op een verantwoorde manier en helpt de groep die het ook daadwerkelijk nodig heeft: de starters. De Jonge Democraten zijn verder van mening dat een huis kopen een eerlijke zaak moet zijn. In het huidige systeem hebben gezinnen met hoge inkomens veel meer voordeel van de hypotheekrenteaftrek dan gezinnen met middeninkomens. Ook hierom streven de Jonge Democraten naar afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Daarnaast dient een huis kopen een zekere belegging te zijn: hypotheken horen niet eeuwig lopend te zijn en nooit te worden afgelost, daarom dienen er geen onrealistische financieringen te worden verstrekt en dient de hypotheek gedurende de looptijd stapsgewijs te worden afgelost. Wonen is een basisbehoefte. De Jonge Democraten zijn van mening dat iedereen in Nederland recht heeft op een eerlijk dak boven het hoofd. Dit betekent voor starters een betaalbare woning, voor gezinnen een veilige buurt en voor hulpbehoevenden wonen met zorg. Dit kan alleen als er een juiste doorstroming plaatsvindt in de gehele woningmarkt. Het scheefhuren moet streng worden aangepakt. Als laatste zijn de Jonge Democraten van mening dat het diversiteitbeleid moet blijven bestaan. Dus geen homogene wijken, maar streven naar straten, wijken en steden met voldoende woningaanbod in alle prijsklassen.
4.2.3 Publieke sector De derde manier om welvaart te verdelen is de publieke sector. De Jonge Democraten zijn van mening dat het Nederlandse welvaartsniveau een aantal rechten met zich meebrengt. Elke burger heeft recht op gezondheidszorg, ouderenzorg, rechtsbijstand, voldoende middelen om te eten en woonruimte. Het uitgangspunt van de overheid is het creëren van kansen. Daarmee ligt de eerste verantwoordelijkheid voor basisbehoeften bij het individu. Wanneer door externe factoren als ziekte
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
22
een individu niet meer in staat is voor zichzelf te zorgen, bestaat de collectieve verantwoordelijkheid dit op te vangen. Dit is een belangrijk herverdelingsmechanisme in de Nederlandse economie. Daarnaast stimuleert het de economie doordat het in hoge mate de oorzaak is van de stabiliteit in Nederland. Ook zijn er zaken die op dit moment onderdeel zijn van collectieve regelingen, zoals de verzekering van ouderdomskwalen, die bij een normale levensloop voorvallen. Voor deze zaken dient men, in het licht van zorgkostenbeheersing, onderzoek te doen naar alternatieven in de private verzekeringssfeer.
4.3
Hoe kan de overheid helpen welvaart te creëren?
Om het bovenstaande proces te beheersen moet de overheid de rol van marktmeester aannemen. De markt functioneert goed bij een transparant, geloofwaardig, duidelijke en vooral stabiel economisch beleid. De marktmeester heeft een aantal belangrijke kerntaken die zich focussen op financiële stabiliteit en de Euro, een strakke overheidsbegroting, het terugdringen van schuld en een goede beheersing van de markt in zijn geheel.
4.3.1 Financiële stabiliteit en de Euro Het financieel beleid is de motor van het Nederlands economisch succes. Zonder stabiliteit geen vertrouwen, geen investeringen en geen groei. Deze stabiliteit is sinds de invoering van de Euro niet meer afhankelijk van Duitsland, maar van de gehele eurozone. Stabiliteit wordt economisch gezien gewaarborgd door een lage inflatie, adequaat overheidshandelen en het tegengaan van excessen. Het monetaire mechanisme ligt in handen van de Eurozone. De Euro biedt Nederland veel voordelen. De Euro zorgt voor stabiliteit in de regio, heeft de monetaire markt vergroot en transactiekosten tussen Europese landen verlaagd. Nederland zal in de Eurozone vooral moeten pleiten voor stabiliteit. De Jonge Democraten zijn van mening dat deze stabiliteit wordt gewaarborgd door sterke checks and balances op nationale overheidsbegrotingen. Hierbij past een sterke rol van de Europese Commissie, die de mogelijkheid moet hebben om een sanctie op te leggen, omdat de lidstaten niet in staat zijn gebleken om toe te zien op naleving van de afspraken. Daarnaast dient de stabiliteit te worden gewaarborgd door beleid binnen Europese landen op belangrijke terreinen, zoals de vergrijzingproblematiek, naar elkaar toe te laten groeien. Wel moet goed worden gekeken naar de toetredingseisen van nieuwe landen tot de Eurozone. Daardoor dienen nieuwe leden langer aan de toetredingseisen te voldoen. Op deze manier tonen geïnteresseerde nieuwe landen aan dat zij aan de stabiliteit van Euro –en dus Nederland- bij kunnen dragen.
4.3.2 Overheidsbegroting, belastingen, nationale schuld en gasbaten De overheid als marktmeester dient de overheidsfinanciën en alles wat daarmee samenhangt op orde te hebben. De Jonge Democraten zijn van mening dat in dit licht het essentieel is de staatsschuld af te bouwen. Buitensporige uitgaven van eerdere generaties mogen simpelweg niet doorgeschoven worden naar toekomstige. Dit intergenerationele verantwoordelijkheidsgevoel moet ook leidend zijn voor de besteding van de gasbaten. Gasbaten zijn per definitie eindig en moeten worden „gepot‟ in een investeringsfonds, waarbij het rendement wordt gebruikt voor het doen van investeringen. De investeringen die hieruit gedaan worden dienen prioriteit te krijgen op basis van rendement ten behoeve van het maatschappelijk belang van toekomstige generaties. De Jonge Democraten denken hierbij aan duurzame investeringen op het gebied van innovatie en energie. Ook de staatsschuld kan worden afgelost met behulp van de gasbaten. Ten tweede dient dienen de overheidsfinanciën zowel de uitgaven- als de inkomstenkant duidelijk en transparant te werken. Dit is niet alleen noodzakelijk voor de economie, maar geeft burgers (en investeerders) genoeg informatie om de overheid juist te beoordelen en af te rekenen. Op dit punt valt nog veel te winnen op de overheidsbegrotingen, aangezien het voor de burger onbegrijpelijk is wat er binnenkomt en uitgaat op de verschillende niveaus. Provincies, die op termijn op dienen te gaan in regio‟s, moeten volledig gebudgetteerd worden uit de Rijksbegroting, dus zonder eigen belastingen en aandelen in energiebedrijven. Gemeenten zullen op dezelfde manier hun (financieel) handelen aan de burger moeten verantwoorden. Dit zal de transparantie over wat de overheid precies doet verder vergroten. Aan de kant van de belastingen kan de regelgeving ook simpeler en efficiënter. Minder verschillende soorten belastingen en aftrekposten, duidelijke loonstrookjes, af van geoormerkte belastingen en verdere automatisering van het systeem. Tevens dient het belangrijkste uitgangspunt te zijn dat zoveel mogelijk subsidies en toeslagen worden verrekend via de inkomenssteunbelasting om zo arbeid te stimuleren en te snijden in inefficiënte regelingen. Een tweede uitgangspunt rondom belastingen dient het ´de vervuiler betaalt´ -principe te zijn, dit is niet alleen eerlijker maar brengt ook voordelen met zich mee als het gaat om bijvoorbeeld het terugdringen van milieubelastende activiteiten.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
23
4.3.3 De markt Een goedwerkende markt is een essentieel onderdeel van de samenleving. Het biedt het bedrijfsleven kansen, de overheid een efficiënte oplossing en de burger voordeel in de vorm van lagere prijzen, verhoogde kwaliteit en meer keuze mogelijkheden. De Jonge Democraten zijn daarom ook voorstanders van het verder weloverwogen privatiseren van staatsbedrijven en regelingen zoals de WGA. Enkel in het geval van uitermate zwaarwegende strategische belangen, als er sprake is van een situatie waarin een noodzakelijke taak niet wordt opgepakt door de markt of wanneer dat niet wenselijk is dient de staat de uitvoering op zich te nemen. Individuele partijen hebben in hun zoektocht naar het creëren van waarde baat bij het verstoren van de marktsymmetrie, om het proces goed te laten verlopen is daarom een marktmeester nodig. De overheid dient de rol van marktmeester op zich te nemen. In deze rol dient de overheid zich te focussen op het invoeren van (kwaliteit-) eisen en het toezicht houden hierop, het wegnemen van entree barrières en het wegnemen van informatie asymmetrie door het bevorderen van transparantie. Men dient hierbij nadrukkelijk te waken voor waardevernietiging veroorzaakt door te hoge regeldruk en te letten op de internationale concurrentie positie van Nederland. De financiële sector is in staat de gehele markt in gevaar brengen en verdient daarom extra aandacht van de marktmeester. De focus dient te liggen op het vergroten van de transparantie en het scheppen van kaders. Aangezien de search for yield zich niet laat beperken door landsgrenzen, moet daarbij internationaal worden geopereerd. Momenteel is er geen instantie die het systeemrisico van de globale financiële sector in de gaten houdt. Deze taak moet bij het IMF komen te liggen. Daarnaast zullen we in Europa een meer gecentraliseerde aanpak moeten vinden voor het financieel gedragstoezicht en het systeemtoezicht, om zo een level playing field te waarborgen. Om er voor te zorgen dat financiële instellingen niet meer too big to fall risico‟s met zich meebrengen dient er werk te worden gemaakt van de invoering van een verplicht financieel testament met daarin uitgewerkte noodscenario‟s. Daarnaast dient om een ongezonde risk appetite tegen te gaan dient het rendement beter te worden afgewogen tegen het genomen risico. Hiervoor moet een branchecode komen waarbij interne Risk Managers en externe accountants een rol gaan spelen bij de bonusbepaling van de managers en traders. Een ander aandachtspunt is de huidige belangenverstrengeling van de credit rating agencies. Zij krijgen betaald voor zowel de ratings als voor de adviezen over hoe tot hogere ratings te komen. Deze bepalende schakel in de financiële sector dient de adviesrol te splitsen van de rating rol en onder toezicht te komen in het land van vestiging, zodat er gewaakt kan worden over de kwaliteit en onafhankelijkheid van de ratings.
4.4
Afsluiting
De Jonge Democraten richten hun economisch beleid actief op Innovatie, Onderwijs, Ondernemerschap en Arbeidsproductiviteit. De welvaartscreatie die hieruit volgt wordt voornamelijk verdeeld in de arbeidsmarkt, de woningmarkt en enkele publieke sectoren. De overheid dient in dit proces de rol van marktmeester aan te nemen en op te treden als facilitator voor het bedrijfsleven. De economie is ten slotte gebaat bij een overheid die een stabiel monetair beleid voert en kansen mogelijk maakt.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
24
5 Cultuur, Kunst en Media De JD onderschrijft de waarde van de rol die cultuur in de samenleving speelt. Binnen een financiële structuur zijn diversiteit, onafhankelijkheid en vrijheid de minimale vereisten om cultuur te kunnen laten gedijen. De kunsten zijn onafhankelijk; de staat dient niet te oordelen over de inhoudelijke invulling van de kunsten.
5.1
Cultuurbeleid
De taak van de overheid berust in het in stand houden, ontwikkelen en verbreiden van cultuuruitingen, deze taak wordt via een wettelijk vastgestelde methode uitgevoerd. We hebben in Nederland te maken met specifiek cultuurbeleid, dat zich niet richt op cultuur in de zeer ruime betekenis, maar slechts op enkele onderdelen, te weten: Cultureel erfgoed Kunsten Bibliotheek Media Lang niet alles binnen deze domeinen is onderwerp van actief overheidsbeleid.
5.2
Opleidingen
De rol van de overheid inzake kunstopleidingen en andere aan cultuur gerelateerde opleidingen is helder; zonder sturing van de inhoud in deze opleidingen zorgen voor een infrastructuur waarin de student zich kan ontplooien. De huidige malaise bij sommige van deze opleidingen, bevestigd door de visitatiecommissies, dient doorbroken te worden. De overheid dient een heldere structuur te bieden door: De huidige „krapte‟ van theorie- en praktijklokalen op te heffen. Het aantal lessen uit te breiden en de diversiteit van de lessen te vergroten; strengere controles op verzuim van docent en student. Een betere balans tussen theorie en praktijk te bieden. De toegankelijkheid en voldoende aanwezigheid van technische hulpmiddelen te verbeteren en vergroten. (computers, aan het vak gerelateerde apparatuur, toegang tot het internet). Een betere voorbereiding op de beroepspraktijk door verbreding van het lessenpakket met vakken als: marketing, bedrijfsadministratie, recht en acquisitieleer. Uitwisselprogramma‟s met het buitenland, zowel reëel als virtueel, dienen bevordert te worden. De OV studentenjaarkaart voorzien van een MJK en CJP.
5.3
Bibliotheken
Het bibliotheek beleid berust in de opbouw, het beheer en het ontsluiten van voor ieder bestemde, actuele, pluriforme en representatieve collecties van geschriften, audiovisuele materialen en digitale informatiebestanden. Het beleid richt zich op het in stand houden van een stelsel van kwalitatief goede bibliotheek voorzieningen met een brede geografische spreiding. De bibliotheken zijn in belangrijke mate autonoom in de samenstelling van hun collectie.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
25
De JD pleit voor een activering van de rol van bibliotheek als een openbare plek waar mensen en cultuur elkaar ontmoeten. Bibliotheken moeten hun rol vergroten tot die van een „multibibliotheek‟, die buurthuizen en jeugdcentra ondersteunt en aanvult. De automatisering en digitalisering in de bibliotheken leiden tot het „uitschakelen‟ van de mens bij het voorzien van informatie, het verhuren en innemen van bibliotheekboeken. De kosten die bespaard worden doordat minder mensen werkzaam hoeven te zijn kan ingeruild worden voor mensen in de „multibibliotheek‟, die vorm kunnen gaan geven aan de actievere invulling als tweede doelstelling van de bibliotheek. De keuzes aangaande het bibliotheekaanbod voor visueel gehandicapten dienen goed in de gaten gehouden te worden. De informatievoorziening voor visueel gehandicapten in „reguliere‟ bibliotheken dient in zijn aanbod niet te veel te verschillen met de huidige vier bibliotheken voor visueel gehandicapten. Naast de „nationale‟ invulling, waaraan prioriteit gegeven wordt door de bibliotheken, dient er met oog op een uitdijend Europa en globalisering voldoende aandacht te zijn en blijven voor de Europese- en wereldliteratuur.
5.4
Kunsten
In Nederland geldt kwaliteit als criterium bij het bepalen van de keuze welke kunstenaars, kunstuitingen of instellingen voor ondersteuning in aanmerking komen. Externe adviesorganen adviseren de overheid, die het inhoudelijke oordeel voor hun rekening nemen en bepalen wie of wat kwaliteit levert. Dit systeem dient grondig doorgelicht te worden. Ook al lijkt er geen direct oordeel vanuit de regering te zijn over de inhoud van de kunsten, de rol van de zogenaamde externe adviesorganen kan nooit een volledig objectief waarde oordeel zijn. Indirect wordt er wel degelijk beleid gemaakt dat gestoeld is op een inhoudelijk oordeel van externe adviesorganen, die de taak hebben aan te tonen wie of wat in de kunsten kwaliteit levert. De vraag die gesteld zou mogen worden is of we niet in staat zouden kunnen zijn een structuur te ontwikkelen waarin de subsidievrager aan een aantal eisen moet voldoen om daadwerkelijk gelden te krijgen, zonder dat een adviesorgaan zich uitspreekt over de „kwaliteit‟. Transparantie, toegankelijkheid en niet een vooraf bepaald waardeoordeel dienen leidraad te worden voor een nieuwe structuur die bepaald hoe gelden uiteindelijk besteed gaan worden.
5.4.1 Kunst in de openbare ruimte Bij het aanschouwen van kunst in musea, theaters, filmhuizen en/of andere cultuurdragende instellingen heeft men de vrijwillige keuze tot „deelname‟. Het bestuur van een culturele accommodatie bepaalt het eigen beleid in zake hun culturele aanbod. Bij kunst in de openbare ruimte ligt dit anders; de 'open lucht' is namelijk het domein van de burger. Besluitvorming over soort en locatie van een kunstwerk in de openbare ruimte zal daarom aan de burgers die „direct‟ geconfronteerd gaan worden met die kunst, moeten worden overgelaten. Dit kan gebeuren, door na een voorstel van een commissie via een publiek referendum de keuze uit een aantal beelden gekoppeld aan locaties aan de bewuste burgers over te laten. De methode en schaal waarop dit referendum wordt uitgevoerd, moet door het gemeentebestuur vastgesteld worden.
5.5
Cultureel erfgoed
De JD erkent de waarden van het culturele erfgoed; behoud en onderhoud geven de mogelijkheid de nationale geschiedenis beter te kunnen doorgronden en schept de voorwaarden om heden en toekomst beter in een context te kunnen plaatsen. Cultureel erfgoed behelst: Musea Monumenten Archeologie Archieven Culturele planologie; samenwerking tussen belanghebbenden en oriëntatie op ontwikkeling in plaats van op behoud.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
26
De JD steunt de huidige situatie van verzelfstandiging van culturele rijksinstellingen, met als doel verbetering van de bedrijfsvoering. Bij rijksmusea betekent dit dat collecties en de gebouwen rijkseigendom blijven, maar men verder onafhankelijk bedrijfsmatig functioneert. Er dient onderzoek gedaan te worden naar de mogelijkheid van museologie en restauratie studie op universitair niveau. De JD roept de Nederlandse staat op het nog steeds niet door Nederland geratificeerde UNESCO-verdrag van Parijs ter bestrijding van illegale import, export en eigendomsoverdracht van cultureel erfgoed te ratificeren.
5.6
Publieke omroep
Het doel van een publieke omroep moet zijn om te voorzien in een divers en pluriform programma-aanbod. De nadruk van een programma dient niet te liggen op het bereiken van hoge kijkcijfers maar moet gericht zijn op het bereiken van de beoogde doelgroep. Er zijn een viertal functies van programma‟s waar de publieke omroep in ieder geval in dient te voorzien. Dit zijn: Nieuws- en sportvoorziening Opinievorming en debat Cultuur en kunst Educatie
5.6.1 Productie van programma’s Het produceren van programma‟s op de publieke omroep zal op twee manieren geschieden. In de eerste plaats kunnen private productiebedrijven, eventueel in samenwerking met maatschappelijke organisaties of groeperingen, programmaideeën aanleveren. Deze programma‟s zullen bij goedkeuring door het dagelijks bestuur worden geproduceerd door het productiebedrijf. In de tweede plaats dient de publieke omroep zelf een productiebedrijf te hebben waaronder in ieder geval de nieuwsredactie valt, en dat tevens programma‟s maakt die de private productiebedrijven niet of onvoldoende aanbieden. Nieuwsvoorziening blijft een kernfunctie van de publieke omroep, ondanks dat er goede commerciële concurrenten bestaan. Doordat een commerciële zender nooit kan waarborgen dat zijn nieuwsvoorziening ook in de toekomst onafhankelijk zal blijven en zal blijven bestaan, dient de publieke omroep hier altijd in te voorzien en dit ook in eigen beheer te produceren. De omroepverenigingen zoals we die in het huidige bestel kennen hebben geen rol meer in de organisatie van de publieke omroep. De omroepverenigingen kunnen slechts voortbestaan als verenigingen die programma-ideeën vanuit hun eigen achtergrond aanleveren en deze samen met productiehuizen als idee indienen bij de raad van bestuur van de publieke omroep.
5.6.2 Organisatiestructuur De raad van bestuur van de nieuwe publieke omroep dient door de regering, in overleg met het parlement, benoemt te worden. Dit bestuur moet een afspiegeling vormen van verschillende beroepsgroepen en domeinen die relevant zijn voor de publieke omroep, zoals de culturele sector, de journalistiek en maatschappelijke groeperingen. De raad van bestuur dient het parlement elke vier jaar een plan voor te leggen met daarin de doelstellingen voor de publieke omroep. Aan het eind van de periode controleert het parlement of de raad van bestuur heeft voldaan aan de doelstellingen. De raad van bestuur benoemt en controleert een dagelijks bestuur van de publieke omroep. Het dagelijks bestuur bepaalt de programmering van de publieke omroep en bepaalt welke programmavoorstellen door de productiebedrijven geproduceerd mogen worden. Doordat de omroepverenigingen worden afgeschaft komt de inhoud van de programmering en de verantwoordelijkheid daarover in handen te liggen bij de raad van bestuur en het dagelijks bestuur van de publieke omroep. Hierdoor kan tot een veel betere en efficiëntere programmering gekomen worden die recht doet aan zowel de huidige samenstelling van de Nederlandse bevolking, als aan het wegnemen van de lacunes die er bij de huidige publieke omroep in de programmering zijn.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
27
5.6.3 Reclame Reclame op de publieke omroep dient mogelijk te blijven onder dezelfde voorwaarden zoals die nu voor de publieke omroep gelden. Reclame-inkomsten moeten echter niet gezien worden als doel voor het maken van programma‟s maar reclame kan wel een deel van de kosten van een publieke omroep opvangen.
5.6.4 Nieuwe media De publieke omroep dient ook actief te zijn in nieuwe technologieën als internet en digitale televisie. Met internet moet de publieke omroep, waar mogelijk, zijn programma‟s op elk moment toegankelijk maken. Hierdoor kunnen mensen zelf kiezen wanneer zij naar een programma kijken. Digitale televisie biedt voor de publieke omroep een goede mogelijkheid om te komen met themakanalen, via internet, die voorzien in programma‟s die een kleine specifieke doelgroep kunnen aanspreken en daardoor commercieel niet interessant zijn. Ook kan de publieke omroep door themakanalen gebruik maken van haar uitgebreide archief. De themakanalen kunnen ook gebruikt worden als kweekvijver voor programma-ideeën en jong talent.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
28
6 Diversiteit & Participatie De Jonge Democraten staan voor een liberaal Nederland. Een Nederland waar iedereen zich thuis kan voelen en iedereen zijn kansen kan vinden. Ieder persoon behoort gerespecteerd te worden zodat iedereen vrij kan zijn. Sociale normen en verwachtingen zijn zeer bepalend voor de kansen van een individu. In Nederland zien wij een overdaad aan waardering van monoculturele waarden, geassocieerd met ‘het Nederlanderschap’. Hierdoor worden individuen uit andere culturele groepen per definitie op achterstand gezet in deze delen van de maatschappij. Wij vinden dat onze samenleving geen ‘ander’ behoort te creëren. Hoewel dit menselijk is – en van alle tijden, vinden de Jonge Democraten het de hoogste tijd dat we ons brein inzetten dit te ontstijgen. Zeker in het licht van globalisering en de vereniging van Europa kunnen we hier niet meer omheen. Nederland is een land van diversiteit; dit moeten we accepteren. Als Jonge Democraten zijn we vóór de waardering van het individu en niet het uitsluiten op basis van diversiteit. Wij, als Jonge Democraten, streven naar een open samenleving waarin iedereen individu kan zijn. Als individu moet men niet geremd worden door sociale normen die gebaseerd zijn op sociale mechanismen waarbij vooroordelen op basis van geslacht, geloof, beperking, seksuele voorkeur of culturele en etnische afkomst een rol spelen. Het behoren tot een bepaalde minderheidsgroep bepaalt niet per definitie iemands identiteit, maar helaas bepalen zij in de huidige maatschappij wel diens achterstand. Als Jonge Democraten denken we niet in groepen maar in kansen voor individuen. Emancipatie en participatie zijn de belangrijkste middelen om de kansen voor individuen te vergroten.
6.1
Emancipatie
Wij constateren dat er dikwijls van uitgegaan wordt dat de emancipatie van diverse groepen voltooid is. Dit is niet het geval. In onze samenleving zijn diverse groeperingen te noemen die op basis van sekse, seksualiteit, geloof, herkomst of beperking structureel worden achtergesteld. Emancipatie is geen status quo, maar een proces waaraan continu gewerkt moet worden. De Jonge Democraten menen dat zij progressief moeten zijn in het denken over emancipatie.
6.1.1 Gender De Jonge Democraten constateren dat aangeleerd gedrag voor mannen en vrouwen leidt tot gesegregeerde participatie. Vrouwen dragen doorgaans minder bij dan mannen aan het gezinsinkomen en mannen minder aan zorgtaken. Dit feit heeft invloed op de algemeen heersende sociale normen. Daadwerkelijke individuele vrijheid komt hiermee in het gedrang. Om dit te veranderen is zowel een cultuur- als beleidsomslag nodig. Werk en zorg dient beter gecombineerd te kunnen worden zodat iedereen meer keuzevrijheid krijgt. Pas dan kunnen we spreken over daadwerkelijke emancipatie. De Jonge Democraten menen tevens dat de huidige norm binnen de samenleving teveel gericht is op man/vrouw onderscheid. Deze dichotomie biedt geen ruimte voor mensen die zich hierbij niet prettig voelen. Wij pleiten voor meer maatschappelijke acceptatie van genderdiversiteit die voorkomt bij onder andere transgenders, androgynie, interseksualiteit en transseksualiteit. De Jonge Democraten vinden daarom dat artikel 28 uit Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek gewijzigd dient te worden. Artikel 28 stelt vruchtbaarmaking, door het nemen van hormoon preparaten of door het ondergaan van een geslachtsveranderende operatie als voorwaarde voor het officieel veranderen van genderidentiteit. Het stellen van een dergelijke voorwaarde aan het verkrijgen van een officiële genderidentiteitsverandering is in strijd met de internationale rechten van de mens, omdat deze inbreuk maakt op de persoonlijke autonomie en lichamelijke integriteit van transgenders.
6.1.2 Onderwijs Onderwijs vormt de bakermat voor onze maatschappij. De Jonge Democraten geloven dat onderwijs essentieel is in het verminderen van structurele ongelijkheden, het voorkomen van sociale achterstanden en de acceptatie van diversiteit. Het is belangrijk dat scholen ruimte bieden in het onderwijspakket voor diversiteit en emancipatie. Zowel seksuele diversiteit, als diversiteit van culturele opvattingen. We vinden het belangrijk dat dit als kernthema‟s in het curriculum wordt opgenomen, zodat gevoelige onderwerpen niet worden geschuwd.
6.1.3 Overheidsstimulatie Democratisering van achterblijvende groepen is noodzakelijk om hen deel te laten nemen in de maatschappij. Democratisering legt de basis voor emancipatie. Wanneer groepen geen inspraak hebben is van emancipatie namelijk geen sprake. De
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
29
Jonge Democraten menen dat de overheid belangenorganisaties en bewegingen dient te ondersteunen welke strijden voor de verbetering van algehele politieke- en arbeidsparticipatie. Individuen die geen stem hebben, kunnen door het verenigen in deze groepen een stem krijgen. Deze organisaties mogen niet gehinderd worden in hun pogingen om financiële middelen te vergaren voor het uitvoeren van hun agenda, hetzij overheidssteun, donaties en andere fondsenwerving. Dat komt de continuïteit van de organisaties ten goede. Emancipatie is te belangrijk om financieel afhankelijk te zijn van de politieke waan van de dag.
6.1.4 Wensouders Ouderschap vindt binnen onze samenleving op diverse manieren plaats. De Jonge Democraten zijn van mening dat de overheid „ouderschap‟ van heteroseksuele stellen, niet-heteroseksuele stellen en alleenstaanden met een kinderwens gelijkwaardig dient te benaderen. De Jonge Democraten vinden dat iedereen de keuzevrijheid moet hebben om gezinssamenstelling en opvoeding te bepalen. Overheidsbeleid moet daarop ingericht zijn. Bij het aanbieden van in-vitrofertilisatie, draagmoederschap of adoptiediensten dient geen onderscheid te worden gemaakt tussen heteroseksuele en homoseksuele wensouders. Om dit te bewerkstelligen moet de overheid actief inspringen om de acceptatie en realisatie van deze gezinsvormen te vergroten. Draagmoederschap is in de praktijk veel veranderd de afgelopen jaren, maar te weinig in de wet. Wij stellen dat een passend juridisch kader voor het draagmoederschap moet worden ontwikkeld, voor alle partnercombinaties. Dit kader behoort niet restrictief te zijn en gevrijwaard van moeilijke adoptieprocedures. Wensouders dienen zo spoedig mogelijk als ouders te worden erkend. Daarnaast moet het verbod op commercieel draagmoederschap worden opgeheven, omdat het een ieders vrije keuze is om haar lichaam ter beschikking te stellen. Om criminalisering van het draagmoederschap en uitbuiting van kwetsbare groepen tegen te gaan pleiten de Jonge Democraten voor toezicht in de vorm van psychologisch onderzoek voorafgaande aan het draagmoederschap.
6.1.5 Adoptie Niet-heteroseksuele stellen kunnen niet uit elk land adopteren. Op dit moment worden zij beperkt door de Nederlandse staat vanwege angst dat relaties tussen landen onder druk komen te staan. De Nederlandse regering gaat niet over wetgeving in het buitenland, maar dient zichzelf te vrijwaarden van deze discriminerende restricties. Ook voor alleenstaanden gelden andere regels voor adoptie in vergelijking tot de adoptie voor stellen. Deze regels zorgen dat er meer barrières zijn voor alleenstaanden om een kind te adopteren. Zover er geen gerechtvaardige gronden zijn om verschil te maken moeten er gelijke regels gelden voor de adoptie van kinderen voor zowel stellen als alleenstaanden.
6.2
Discriminatie
Discriminatie is onacceptabel. Seksuele voorkeur, etniciteit, cultuur, beperking, uiterlijk en geloof zijn voedingsbodems om „de ander‟ te beledigen en/of uit te sluiten van onder andere arbeidsparticipatie, gemeenschappen en instituten. De overheid dient discriminatie actief te bestrijden om gelijke kansen in de maatschappij te waarborgen.
6.2.1 Ambtenaren van de burgerlijke stand De overheid behoort het goede voorbeeld te geven als het gaat om de afwijzing van elke vorm van discriminatie. Ze dient diensten te verlenen aan burgers zonder aanzien des persoons. Ambtenaren zijn het verlengstuk van de overheid en wij kunnen het daarom niet toestaan dat ambtenaren de wetten die democratisch tot stand zijn gekomen weigeren uit te voeren. Voor ambtenaren die weigeren paren van gelijk geslacht te huwen is wat betreft de Jonge Democraten geen ruimte in Nederland. Deze dienen uit hun functie ontheven te worden.
6.2.2 Samenlevingsvormen De Jonge Democraten willen dat de overheid neutraal staat tegenover alle samenlevingsvormen en spreken onvrede uit over de wijze waarop samenlevingsvormen worden gestimuleerd. Het huwelijk wordt onder andere beloond door fiscale voordelen, erfrecht en overdraagbare heffingskorting (ook wel: „aanrechtsubsidie‟). De Jonge Democraten vinden het ongepast dat de overheid zich op deze wijze inmengt in de verbintenis van twee personen. Wij zien het huwelijk als een symbool
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
30
van liefde, loyaliteit en zorg. Dit symbool dient niet gepaard te gaan met financiële voordelen en burgerrechten. Om die reden pleiten de Jonge Democraten ervoor om financiële voordelen los te koppelen van het burgerhuwelijk. Overheidsbemoeienis binnen huwelijken moet worden geminimaliseerd. Slechts wanneer er sprake is van dwang binnen een huwelijk, dient de overheid een rol te spelen. Overigens zijn de Jonge Democraten van mening dat verbintenissen tussen meerdere personen mogelijk moeten zijn, zoals polygamie.
6.3
Onderwijs & arbeid
6.3.1 Toegankelijkheid onderwijs en arbeid De Jonge Democraten zijn van mening dat iedere burger de mogelijkheid moet hebben om binnen de grenzen van zijn of haar mogelijkheden te participeren op de arbeidsmarkt. Dit geldt uiteraard ook voor mensen die geestelijke, het zij lichamelijke beperkingen ondervinden. Bij participatie op de arbeidsmarkt is het vermogen tot het verrichten van loonvormende arbeid niet het enige criterium dat in ogenschouw genomen moet worden. Immateriële winst, zoals persoonlijke ontwikkeling en het hebben van een zinvolle dagbesteding zijn tevens van grote waarde. Mensen op basis van een geestelijke of lichamelijk beperking veroordelen tot jarenlang thuiszitten is onacceptabel. De Jonge Democraten zijn dan ook van mening dat de overheid arbeidsparticipatie moet faciliteren door in het geval van een lichamelijk handicap fysieke aanpassingen aan de werkplaats mogelijk te maken. Daarnaast moeten werkgevers in het vrije bedrijf gestimuleerd worden om mensen met een arbeidshandicap in dienst te nemen door middel van het beschikbaar stellen van loonsubsidies ter compensatie van een lagere arbeidsproductiviteit. Voor mensen met een dusdanig ernstige geestelijke beperking dat plaatsing in het vrije bedrijf niet mogelijk is, moeten voldoende sociale werkplaatsen beschikbaar zijn. Het persoonsgebonden budget is van cruciaal belang om de participatie van individuen met een lichamelijke beperking binnen het onderwijs en op de arbeidsmarkt mogelijk te maken. Het vergroot de individuele vrijheid.
6.3.2 Positieve discriminatie en vrouwenquota Positieve discriminatie vindt plaats wanneer een individu extra kansen krijgt aangeboden ten opzichte van een ander individu op basis van zijn of haar minderheidspositie binnen een sociale situatie of samenleving. Wij zien dit als een ondermijning van individuele kansen en waardering en daarom onwenselijk. De Jonge Democraten zijn van mening dat ongelijkheid tussen man en vrouw op de werkvloer dusdanig aantoonbaar is dat daaraan gewerkt moet worden. Ongelijke inkomens op gelijke posities, promoties en het aannemen van personen op basis van geslacht zijn achterhaald. Mannen zijn in de praktijk beter vertegenwoordigd binnen besturen van grote bedrijven en organisaties. Bij promoties wordt vaak uit dezelfde vijver gevist („old boys network‟). De Jonge Democraten vinden dat er genoeg getalenteerde vrouwen zijn om de huidige verhoudingen te beïnvloeden. Wij zijn echter tegen een quotum voor vrouwen in bestuursfuncties binnen bedrijven en organisaties. Dit leidt louter tot meer bemoeizucht van de overheid en discriminatie van mannen. Grotere participatie in bestuursfuncties dient te gebeuren door middel van emancipatie en het faciliteren van een betere omgeving om werk en zorg te kunnen combineren.
6.3.3 Bevallingsverlof De Jonge Democraten zijn van mening dat de huidige regelingen inzake bevallingsverlof achterhaald zijn, zeker in Europees perspectief. Zwangere werkneemsters krijgen minimaal 16 weken zwangerschapsverlof, waarvan 10 weken bevallingsverlof. Partners krijgen slechts twee dagen kraamverlof. Omdat partners door deze regeling overwegend sneller terugkeren op de werkvloer, zijn zij aantrekkelijker op de arbeidsmarkt. In de praktijk zijn dit meestal mannen. Hierdoor lopen vrouwen een achterstand op. De Jonge Democraten vinden dat het bevallingsverlof zo geregeld kan worden, dat het een ongelijke positie op de arbeidsmarkt minder in hand werkt, en tevens meer ruimte biedt voor partners in het algemeen, om voor het pasgeboren kind te zorgen. De Jonge Democraten streven naar een regeling waarbij ouders na de geboorte van elk kind recht hebben op minimaal twintig weken verlof. Hierbij staan de ouders vrij om de huidige periode van tien weken naar eigen inzicht in te delen. Deze regeling heeft tevens als voordeel dat het de keuzevrijheid van de ouders vergroot.
6.3.4 Kinderopvang De arbeidsparticipatie is belangrijk vanuit zowel economisch als emancipatoir oogpunt. De zorg voor kinderen leidt te vaak tot de keuze om thuis te blijven. De Jonge Democraten stellen keuzevrijheid voorop, mits deze keuze in alle vrijheid genomen kan worden. Eventuele barrières zoals de hoge kosten voor kinderopvang moeten weggenomen worden. Tevens hebben ouders weinig tot geen keuzevrijheid in de plek van kinderopvang, waardoor de reistijd op kan lopen tot een onacceptabele hoge tijd voor en na werk. De Jonge Democraten stellen dat er gestreefd moet worden naar meer kinderopvangplekken zodat ouders hun kinderen dichtbij hun werk en/of woonplek onder kunnen brengen. Bedrijven dienen actiever door de
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
31
overheid gestimuleerd te worden om „oudervriendelijker‟ te worden. Flexibele werktijden, thuiswerken en crèches binnen bedrijven zijn voorbeelden van dergelijke maatregelen. Wanneer de overheid dit fiscaal, financieel of door middel van subsidies aantrekkelijker maakt, biedt dit meer perspectief voor het combineren van werk en zorg voor beiden ouders.
6.3.5 Asielzoekers Asielzoekers zitten soms jaren in asielzoekerscentra, zonder te mogen werken en zichzelf te ontwikkelen. Asielzoekers die zichzelf kunnen ontwikkelen door middel van een goede dagbesteding kunnen tevens een bijdrage leveren aan de samenleving en economie. De Jonge Democraten geloven dat een dagbesteding positief bijdraagt aan het dagelijks leven en aan de toekomst van asielzoekers, ongeacht de plek waar zij uiteindelijk terecht komen. Hierbij hoort het recht op gezondheidszorg. Zorgverzekeraars en zorgverleners moeten noodzakelijke hulp aan asielzoekers kunnen declareren bij de overheid.
6.4
De Samenleving
De Jonge Democraten staan een open, veelzijdig en tolerant Nederland. Een land waarin een individu alle ruimte heeft om zich te uiten en ontwikkelen. Waar geen onderscheid wordt gemaakt op grond van etnische afkomst, culturele identiteit, seksuele voorkeur, geslacht of andere achtergrond. De toekomst van ons land zien de Jonge Democraten met vertrouwen tegemoet. In het Nederland van 2050 is er plaats voor iedereen die wat wil maken van zijn leven. Mensen hebben een veelheid aan identiteiten: ze zijn Nederlander, Europeaan, Marokkaan, heteroseksueel, homoseksueel, Amsterdammer, liberaal en welke andere eigenheid mensen ook maar hebben of zichzelf toe eigenen. In Nederland wordt diversiteit gevierd, omdat we die evenveel koesteren als datgene wat ons deelt. We prijzen onszelf gelukkig dat we in een land leven waar iedereen gelijke kansen en vrijheden geniet. Waar iedereen verantwoordelijk is om zelf iets van zijn leven te maken. Waar ander, vreemd gedrag niet wordt afgekeurd, tenzij dat een obstakel vormt voor de vrijheid van elk individu. Dat is onze radicale conceptie van vrijheid in verscheidenheid.
6.4.1 Multiculturalisme Nederland is onderdeel van de grotere Europese culturele ruimte. De Europese Unie is bij uitstek een ruimte van tolerantie en diversiteit en samenwerkt aan gedeelde waarden en gedeelde belangen. Een eenheid in verscheidenheid. Onze identiteit is veelkleuriger geworden dankzij Europa en processen als mondialisering. De multiculturele samenleving is voor de Jonge Democraten een realiteit. We zien een multiculturele samenleving als een gemeenschap waarin verschillende culturele groepen in relatieve harmonie bestaan. De multiculturele samenleving betekent echter niet een ongelimiteerde ruimte krijgen voor alle culturele uitingen. De grenzen zijn afgebakend door de wetten van ons land. Alleen door gezamenlijk de rechtsstaat te respecteren is harmonieus samenleven in diversiteit mogelijk.
6.4.2 Diversiteit Diversiteit is noodzakelijk voor vooruitgang. Op dit moment idealiseert men een achterhaald Nederlanderschap. Hierbij wordt niet gedacht aan het individu maar aan een samenleving die al jaren niet meer bestaat. Nederlanderschap zal nooit te vatten zijn in een monocultureel perspectief maar is altijd een proces dat continu aan verandering onderhevig is. Dit eenzijdige perspectief werkt innovatie en verbetering tegen. Het beperkt de individuele ontwikkeling omdat nieuwe inzichten niet geaccepteerd worden.
6.4.3 Inburgering De Jonge Democraten willen het bestaande inburgeringtraject hervormen. Wij vinden dat deze teveel gebruikt wordt om achterhaalde „Nederlandse‟ culturele waarden op te leggen. De cursus moet een insluitend karakter hebben, waardoor participatie in de Nederlandse samenleving gemakkelijker zal volgen. Kansen, successtrategieën, mogelijkheden en valkuilen moeten duidelijk zijn. De Jonge Democraten vinden participatie belangrijker dan integratie. Zolang men deelneemt aan de samenleving, respect heeft voor medemens en Nederlandse wetten is men burger. Het inburgeringtraject moet verplicht zijn en gratis. Deze verplichting is nodig om te voorkomen dat nieuwe groepen nieuwkomers in dezelfde valkuilen vallen als hun voorgangers. Het Nederlanderschap kan echter pas verkregen worden nadat de immigrant een redelijke beschikking van de Nederlandse taal heeft.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
32
6.4.4 Nieuwe scheidslijnen en spreidingsbeleid De Jonge Democraten signaleren een nieuwe vorm van segregatie, waarbij hooggeschoolden en laaggeschoolden in toenemende mate niet meer met elkaar, maar langs elkaar heen leven. Samenhangend met- en gevolg van- deze kenmerken zijn concentraties van inkomensgroepen en culturele- en etnische minderheden. Steden segregeren langs wijkgrenzen en daar komt problematiek bij kijken. Spreidingsbeleid is in sommige gemeenten meer succesvol dan in anderen. Een pragmatische universele aanpak is daarom niet mogelijk. De Jonge Democraten zijn voor diversiteit in onder andere woonwijken en op scholen. Het bewerkstelligen van deze diversiteit is echter niet altijd af te dwingen vanuit het opwaarderen van buurten en het spreiden van concentraties. Dan wordt de problematiek niet aangepakt. De oplossing ligt bij het onderwijssysteem. Goed en toegankelijk onderwijs is een voorwaarde voor mensen om te klimmen op de sociale ladder.
6.4.5 Optimisme, niet angst De instroom van migranten heeft de afgelopen decennia vele nieuwkomers naar ons land gebracht. Veel van hen hebben zich gevestigd in onze grootste steden. De volkswijken van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag kampen daardoor met grote maatschappelijke uitdagingen, zoals hoge werkloosheid, criminaliteit en taalachterstanden. Het is zaak hier aandacht aan te besteden om te waarborgen dat de kansen van elk individu, ook in deze volkswijken, overeind blijven om volwaardig te kunnen deelnemen aan onze samenleving. Dat betekent werk, Nederlandse taal, scholing en respect over en weer. Tegelijkertijd wordt er door populistisch rechtse politici een spookbeeld opgeroepen van een islamisering of overname van onze grote steden. Hiermee wordt angst gevoed en worden tegenstellingen gecreëerd die onwenselijk zijn en onze samenleving in de kern verzieken. Onze grote steden bestaan in toenemende mate uit niet-westerse Nederlanders. Maar het idee dat onze cultuur hier wordt verdrongen moet worden genuanceerd. De nieuwkomers in deze wijken zijn evenzeer Nederlanders. Ze werken, wonen en leven in Nederland. Hun kinderen spreken Nederlands, werken bij Nederlandse bedrijven en gaan naar de Nederlandse MBO, HBO of universiteit. Daarom is de tegenstelling die wordt opgeroepen oneigenlijk en ontstaat er een beeld van twee Nederlanden dat ten stelligste moet worden bestreden. Daarnaast zijn de trends uit wetenschappelijk onderzoek positief. Het Sociaal Cultureel Planbureau publiceerde in 2010 tien integratietrends die constateren dat de vruchtbaarheid van tweede generatie Marokkaans-Nederlandse vrouwen amper afwijkt van de vruchtbaarheid van autochtone vrouwen. Het idee dat ons land door demografische ontwikkelingen over een paar decennia onherkenbaar zal zijn veranderd is dus onjuist. Nederland verandert, door de globalisering, migratie en simpelweg door het verstrijken van de tijd. Maar wie zich verzet tegen de vooruitgang en maatschappelijke verandering ontkent de werkelijkheid van het bestaan. Het is wat men doet met veranderingen dat kleur geeft aan de nieuwe werkelijkheid.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
33
7 Volksgezondheid Een goede gezondheid is voor iedereen van groot belang. Gelukkig behoort de gezondheidszorg in Nederland tot de beste in de wereld. De Nederlandse gezondheidszorg staat echter onder toenemende druk. Door de stijgende vraag naar gezondheidszorg tengevolge van de toenemende medicalisering (het maken van normale levensprocessen tot medische problemen) en vergrijzing van de bevolking lopen de kosten van de gezondheidszorg snel op en dreigen er grote tekorten aan medisch personeel. Het feit dat een toenemend deel van de ziektelast wordt veroorzaakt door leefstijlgerelateerde aandoeningen, maakt een sterkere focus op preventie noodzakelijk. Technologische ontwikkelingen op het gebied van onderzoek, diagnostiek en behandeling stellen de Nederlandse samenleving voor nieuwe ethische dilemma’s, naast de reeds bestaande morele vraagstukken rondom thema’s als abortus en orgaandonatie. De Jonge Democraten zijn van mening dat de ontwikkelingen in de zorg zo ingrijpend zijn, dat er niet valt te ontkomen aan duidelijke politieke keuzes ten aanzien van de organisatie, de financiering en het stelsel van gezondheidszorg in Nederland. Om de zorg betaalbaar te houden en kwaliteit en toegankelijkheid voor de toekomstige generaties te waarborgen, is het van groot belang dat deze keuzes consequent en op korte termijn uitgewerkt worden. Bij het maken van keuzes in de zorg, hanteren de Jonge Democraten als uitgangspunt dat de overheid als taak heeft om een kader te bieden waarbinnen mensen in de gezondheidszorg centraal staan. Patiënten dienen daar waar mogelijk zelf de regie te voeren over hun lichamelijke en psychisch welzijn. Het mogelijk maken van het nemen van geïnformeerde beslissingen, keuzevrijheid en zelfbeschikking zijn hierbij belangrijke waarden. Daar staat tegenover dat iedere Nederlander de individuele verantwoordelijkheid heeft om zinnig en zuinig met gezondheidszorg om te gaan, ook vanuit het oogpunt van solidariteit. Voorts vertrouwen de Jonge Democraten op de deskundigheid van zorgprofessionals. Zij dienen voldoende ruimte en mogelijkheden te krijgen om optimale zorg te kunnen leveren. Verder is het van belang dat er binnen het gezondheidszorgsysteem voldoende prikkels zijn voor innovatie en efficiëntie, dat de kwaliteit en veiligheid van de gezondheidszorg gewaarborgd worden en dat elke Nederlander toegang heeft tot alle noodzakelijke zorg. De Jonge Democraten durven de moeilijke, maar belangrijke keuzes te maken die nodig zijn om de Nederlandse gezondheidszorg op haar hoge niveau te behouden. In dit hoofdstuk worden deze keuzes op beknopte wijze uiteen gezet.
7.1
Inrichting en financiering van het zorgstelsel
Het zorgstelsel moet zo worden ingericht dat de basiszorg voor de lange termijn gewaarborgd blijft. De Jonge Democraten pleiten voor een continuatie en verdere ontwikkeling van het systeem van gereguleerde marktwerking. Vanuit kostenoogpunt dient kritisch te worden gekeken naar de inhoud van het basispakket en zijn de Jonge Democraten voorstander van een eigen bijdrage. Het concentreren van zorg evenals het beter indelen van zorg tussen eerste en tweede lijn kan zorgen voor grote kostenbesparingen en een verbeterde kwaliteit en dient dan ook gestimuleerd te worden.
7.1.1 Gereguleerde marktwerking De afgelopen jaren is gekozen voor een meer marktconforme benadering van de gezondheidszorg. De Jonge Democraten ondersteunen dit beleid, omdat dit systeem een enorme potentie heeft. Het leidt immers tot efficiëntie, beloont prestatie, bevordert innovatie en zal met de juiste regulering ook leiden tot verbeterde kwaliteit en veiligheid. Tegelijkertijd beseffen de Jonge Democraten dat de zorg geen reguliere markt is. Gezondheidszorg is een publiek goed, waarvan de kwaliteit en toegankelijkheid gegarandeerd moet zijn. De gezondheidszorg zal dan ook altijd binnen de invloedssfeer van de overheid blijven vallen. De introductie van gereguleerde marktwerking zal leiden tot een systeem waarin betere prestaties van zorginstellingen worden beloond. Hierdoor hebben zorgprofessionals een prikkel om bewuster met de beschikbare middelen om te gaan. De Jonge Democraten zijn voorstander van dit systeem van prestatiebekostiging. Het effect van het invoeren van prestatiebekostiging kan worden geoptimaliseerd door het vergroten van het B-segment (vrij onderhandelbare prijzen voor relatief eenvoudige en planbare ingrepen) in de komende jaren.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
34
7.1.2 De rol van de zorgverzekeraar Door invoering van de Zorgverzekeringswet (ZWV) in 2006 hebben de zorgverzekeraars de rol van marktregisseur gekregen. De Jonge Democraten zijn van mening dat dit systeem momenteel niet optimaal functioneert, omdat zorgverzekeraars onvoldoende prikkels hebben om deze rol te vervullen. Het afschaffen van de ex-post risico verevening (de compensatie die zorgverzekeraars achteraf krijgen, als ze veel cliënten hebben gehad met dure zorg) en het mogelijk maken om meerjarige contracten met verzekerden af te sluiten, stimuleert zorgverzekeraars actiever op te treden tegen zorgaanbieders. Op die manier zullen zij de rol van marktregisseur beter spelen. Door selectief zorg in te kopen bij zorgaanbieders kunnen ze kwaliteit en efficiëntie bij zorgaanbieders afdwingen en zorgen voor goede, patiëntgerichte en betaalbare zorg voor al hun verzekerden.
7.1.3 Toelaten privaat kapitaal Momenteel is het voor zorginstellingen niet mogelijk risicodragend vermogen aan te trekken. De Jonge Democraten zijn voorstander van het toelaten van private lange-termijn investeerders in de zorg. Zorginstellingen beschikken over relatief weinig eigen vermogen, terwijl ze in de komende jaren voor een forse investeringsopgave staan. Privaat kapitaal stelt de zorginstellingen in staat de benodigde investeringen uit te voeren. Daarnaast zal het toelaten van privaat kapitaal ook leiden tot betere operationele prestaties, zoals vermindering van de wachtlijsten, hogere kwaliteit van de geleverde zorg en innovatie. De Jonge Democraten vinden dat er bij het toelaten van privaat kapitaal scherp op toe moet worden gezien dat er geen geld weglekt uit de zorg. De voorwaarden waaronder een private investeerder vermogen verstrekt moet dan ook marktconform zijn. De maximale hoogte van het dividend dat kan worden uitgekeerd aan aandeelhouders moet dan ook jaarlijks worden vastgesteld.
7.1.4 Basispakket en Eigen bijdrage Basispakket: het basispakket moet alleen zorg bevatten die medisch noodzakelijk is. De Jonge Democraten willen dat er kritisch wordt gekeken naar de invulling van het huidige basispakket. Zorg die niet noodzakelijk is moet uit het basispakket worden gehaald. Eigen bijdrage: het hanteren van een eigen bijdrage zorgt ervoor dat mensen bewuster gebruik maken van de zorg. Op deze manier kan de zorgconsumptie in toom worden gehouden. De Jonge Democraten zijn daarom voorstander van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Voor een bezoek aan de huisarts hoeft geen eigen bijdrage te worden betaald.
7.1.5 Concentreren en zorg dichterbij De Jonge Democraten zijn van mening dat onnodige capaciteit moet worden afgebouwd. Het aantal ziekenhuizen in Nederland dient aanzienlijk te worden teruggebracht. In dit proces dient uiteraard rekening te worden gehouden met de bereikbaarheid van medische zorg. De versnippering van expertise over te veel locaties moet worden tegengaan en specialistische kennis en professionals moeten worden samengebracht. Dit resulteert in een toename van de veiligheid en kwaliteit en uiteindelijk in een afname van de kosten. Daarnaast vinden de Jonge Democraten dat zorgnetwerken rondom specifieke zorgvragers en hierin gespecialiseerde experts uitgebreid en gefinancierd moeten worden. Het concentreren van de expertise kan worden gerealiseerd als zorgverzekeraars actiever optreden tegen zorgaanbieders en zorg specifieker gaan inkopen. De Jonge Democraten zijn voorstander van het combineren van zorg- en dienstverleningsservicepunten in wijken waar daar behoefte aan is. Ook gemeentelijke diensten, woningcorporaties en zorginstellingen kunnen hier een plaats in krijgen.
7.1.6 Relatie tussen eerste en tweede lijn De Jonge Democraten willen de poortwachterrol van de huisarts versterken. De toegankelijkheid van de huisarts moet worden verbeterd. De Jonge Democraten stimuleren flexibele openingsuren van huisartsenpraktijken die aansluiten bij een eigentijdse dagindeling. Iedere huisartsenpraktijk dient minimaal één werkdag per week in de avonduren of in het weekend open te zijn. Centrale triage om te bepalen of een patiënt naar de Spoed Eisende Hulp of Huisartsenpost moet gaan, leidt tot kortere wachttijden en een afname van de kosten en dient algemeen ingevoerd te worden.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
35
Kiezen mensen op eigen initiatief onnodig voor duurdere zorg, zoals het kiezen voor specialistische zorg en overslaan van de huisarts, dan betalen zij zelf het verschil. Ziekenhuizen zijn niet zonder meer het antwoord op de curatieve zorgvraag van morgen. De Jonge Democraten pleiten voor het stimuleren van maatregelen om ongecompliceerde patiënten terug te verwijzen naar en te behandelen in de eerste lijn. Voorts zijn de Jonge Democraten voor het creëren van nieuwe vormen van zorg(instellingen) tussen eerste en tweede lijn in; “anderhalvelijn-instellingen” voor onder andere de chronische zorg en inloopcentra in de wijken. Dit werkt kostenbesparend en prettiger voor patiënten.
7.2
Langdurige zorg
De Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is in de loop der jaren is verworden tot een uitdijend complex van regels, financieringskanalen en afspraken waar geen overzicht meer over bestaat, terwijl de kosten structureel stijgen. De Jonge Democraten zijn van mening dat de AWBZ terug moet naar haar oorspronkelijke doel: Een volksverzekering voor niet op genezing gerichte, intensieve, langdurige zorg. Overige elementen kunnen worden overgeheveld naar andere voorzieningen zoals bijvoorbeeld de Zorgverzekeringswet (ZVW) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Op deze manier wordt de AWBZ meer te overzien waardoor, nu en in de toekomst, kritische beleidskeuzes op een gefundeerde manier gemaakt kunnen worden. De overheid is en blijft verantwoordelijk voor het waarborgen van toegang tot kwalitatief goede basale langdurige zorg, maar wonen en service zijn voor rekening van de patiënt.
7.2.1 Onafhankelijke indicatie Het verkrijgen van AWBZ-zorg blijft gebaseerd op een onafhankelijke indicatie. De directe zorgverlener dient hierbij meer betrokken te worden, zodat de patiënt centraal staat. Hierbij valt te denken aan het verlengen van indicatie bij een niet veranderde situatie. Het indicatieorgaan richt zich meer op steekproefsgewijze toetsing achteraf.
7.2.2 Scheiden zorg, wonen en service Zorg, wonen en service dienen te worden gescheiden, de AWBZ is puur voor de zorg. Indien iemand de woonkosten niet kan betalen door een te laag inkomen, kan dit door middel van huurtoeslag gecompenseerd worden. Voor extra service (franje) moet bijbetaald worden door de cliënt.
7.2.3 Maatoplossingen door gemeenten Het centraal stellen van de patiënt betekent dat gemeenten in staat moeten zijn om maatoplossingen te leveren. Gemeenteambtenaren dienen naast de WMO tevens naar andere beleidsterreinen te kijken. Dit vergt een grote deskundigheid en vindingrijkheid. Gemeenten moeten adequaat ondersteund worden bij deze ingewikkelde, maar belangrijke taak.
7.2.4 Persoonsvolgend budget De mogelijkheden voor het persoonsvolgend budget dienen uitgebreid te worden. Dit versterkt de positie van de patiënt stimuleert innovatieve en goedkopere oplossingen binnen de AWBZ en gaat fraude door patiënten tegen.
7.2.5 Mantelzorg Mantelzorgers zijn een grote steun voor patiënten, zowel emotioneel als praktisch. Wanneer mantelzorg voorkomt dat professionele zorg noodzakelijk is, zorgt dit bovendien voor enorme kostenbesparingen. Het verlenen van mantelzorg is erg belastend en daarom moeten mantelzorgers waar mogelijk al dan niet financieel ondersteund worden.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
36
7.3
Professionals in de zorg
Het zijn de zorgprofessionals die verantwoordelijk zijn voor het leveren van gezondheidszorg van een zeer hoge kwaliteit, zoals wij die in Nederland kennen. De toenemende werkdruk, de veranderende relatie tussen patiënt en zorgverlener, de gevolgen van de introductie van marktwerking in de zorg en de toenemende wet- en regelgeving, stellen echter zware eisen aan de zorgprofessional van de 21ste eeuw. Door de stijgende vraag naar gezondheidszorg dreigt er bovendien een groot tekort aan medisch personeel. De Jonge Democraten pleiten er voor om zorgprofessionals de mogelijkheden en ruimte te geven om deze uitdagingen naar eigen inzicht het hoofd te bieden. Mechanismen om de tekorten aan medisch personeel tegen te gaan, dienen gestimuleerd te worden. Tenslotte zijn de Jonge Democraten van mening dat zorgprofessional zinnig en zuinig dienen te handelen binnen de gezondheidszorg.
7.3.1 Ruimte voor de professional De Jonge Democraten vertrouwen op de deskundigheid van zorgprofessionals om de zorg zo in te richten dat arts en patiënt samen tot het uiterste kunnen gaan voor de best mogelijke zorg binnen de grenzen van het zorgstelsel. Het versterken van de autonomie van de professional en het beperken van de administratieve lasten en regelgeving zullen er voor zorgen dat artsen en verpleegkundigen meer toekomen aan hun primaire taak; het verlenen van directe zorg aan patiënten. Meer autonomie betekent echter ook meer verantwoordelijkheid voor de zorgprofessionals. Minder regulering maakt het noodzakelijk dat professionals zelf in staat moeten zijn om hun optreden in een breder perspectief te plaatsen. Daarom zijn de Jonge Democraten van mening dat het van groot belang is om beleidsaspecten op een structurele wijze onderdeel van het medisch curriculum te maken.
7.3.2 Tegengaan tekorten medisch personeel De capaciteit van de opleidingen voor artsen en verpleegkundigen dient te worden uitgebreid. De numerus fixus voor de geneeskundestudie moet worden afgeschaft. Hiervoor dient een systeem van volledige decentrale selectie in de plaats te komen. Selectie is een rechtvaardiger en efficiënter instrument om een kwalitatief hoogstaande en toegankelijke opleiding te behouden. Om het medisch personeel te behouden voor de zorg is meer aandacht voor arbeidsvoorwaarden, carrièremogelijkheden en (bij)scholing van groot belang. De schaarse gezondheidswerkers dienen zo effectief mogelijk te worden ingezet. Verpleegkundigen kunnen medische en organisatietaken overnemen van artsen (substitutie). Om dit mogelijk te maken kunnen verpleegkundigen zich, ook op latere leeftijd, specialiseren op een bepaald gebied, zoals bij de zogenaamde nurse-practitioners het geval is. Het actief werven van medisch personeel in ontwikkelingslanden die zelf met een groot gebrek aan gezondheidswerkers kampen, dient voorkomen te worden. De WHO-code t.a.v. het ethisch rekruteren van gezondheidswerkers in het buitenland dient hierbij als uitgangspunt.
7.3.3 Beloning specialisten Artsen hebben een drukke, verantwoordelijke en zware functie en mogen daarvoor goed beloond worden. Recente veranderingen in het zorgsysteem hebben in sommige gevallen echter geleid tot exorbitante inkomens voor bepaalde specialisten. Deze inkomens staan niet in verhouding tot de inkomens van andere zorgprofessionals en het beperkte ondernemingsrisico van maatschappen. Het tegengaan van deze excessen kan onder andere gedaan worden door de specialistenopleidingen open te stellen.
7.4
Ziektepreventie en leefstijl
Een toenemend deel van de ziektelast wordt veroorzaakt door leefstijlgerelateerde aandoeningen. Dit maakt een sterkere focus op preventie noodzakelijk. Preventie begint met goede voorlichting over gezondheid en leefstijl. Daarnaast dient de
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
37
overheid gezond gedrag te stimuleren en ongezond gedrag te beperken. Heldere regelgeving omtrent alcohol, roken en drugs is van groot belang evenals strenge handhaving van deze regels.
7.4.1 Voorlichting t.a.v. gezond gedrag Voorlichting is een eerste stap in de preventie van leefstijl gerelateerde aandoeningen. Hier moet meer aandacht aan besteed worden, waarbij het van belang is dat de boodschap wordt aangepast aan de verschillende doelgroepen. Het verzorgen van structurele voorlichting is een taak van de overheid. De Jonge Democraten zijn van mening dat voorlichting op scholen de hoogste prioriteit verdient. Seksuele voorlichting (inclusief seksuele diversiteit) en voorlichting met betrekking tot gezonde voeding, lichaamsbeweging, alcohol, roken en drugs dienen verplicht te worden gegeven op scholen.
7.4.2 Alcohol De Jonge Democraten zijn van mening dat de gevolgen van veelvuldig alcoholgebruik en de kans op verslaving onderkend dienen te worden. De leeftijdsgrens voor het kopen van zwak alcoholische drank (15% alcohol) op 18 jaar. Naast een verbod op het verkopen van alcohol aan jongeren onder bovengenoemde leeftijdsgrenzen, moet ook het bezit van alcohol door jongeren onder bovengenoemde leeftijdsgrenzen strafbaar gesteld worden. Strenge handhaving, zonder uitzondering, is van groot belang voor de effectiviteit van deze maatregelen. De overheid moet de consumptie van alcohol sterker ontmoedigen. Naast het heffen van accijns dus ook actieve ontmoediging door verbeterde voorlichting. De risico‟s van alcoholconsumptie moeten vermeld worden op de verpakking van flessen / blikjes, zoals al wordt gedaan bij tabak.
7.4.3 Roken De Jonge Democraten zijn voorstanders van het rookverbod in openbare ruimtes en op de werkplek. Dit op grond van het principe dat de vrijheid van de één ophoudt, waar de vrijheid van de ander begint. Dit geldt dus ook voor horecagelegenheden inclusief eenmanszaken, met uitzondering van coffeeshops. Het rookverbod moet streng gecontroleerd te worden en bij iedere overtreding dienen sancties, zowel voor de werkgever / uitbater als de roker, te volgen.
7.4.4 Softdrugs Het is een feit dat softdrugs schadelijke gevolgen kunnen hebben. Desondanks vinden de Jonge Democraten dat softdrugs gelegaliseerd moeten worden. Een gedoogbeleid of het zelfs niet gedogen van sofdrugs verhoogt de kans op criminaliteit en overlast en vermindert de mogelijkheden op controle waardoor er grotere gezondheidsrisico‟s ontstaan. Het gedoogbeleid dient daarom afgeschaft te worden; het telen, transporteren, verkopen en gebruiken van softdrugs moet legaal worden. De leeftijdsgrens voor het kopen van softdrugs moet op 18 jaar blijven. Naast een verbod op het verkopen van softdrugs aan personen jonger dan 18 jaar, is ook het bezit van softdrugs door personen jonger dan 18 jaar strafbaar. Strenge handhaving, zonder uitzondering, is van groot belang voor de effectiviteit van deze maatregelen. Verkoop aan en bezit van softdrugs door personen onder de 18 jaar dient strafbaar gesteld te worden. Hier moet streng op worden toegezien. Net als bij alcohol en tabak dient er een ontmoedigingsbeleid te worden gevoerd door middel van het heffen van accijns.
7.4.5 Harddrugs Harddrugs zijn een belangrijke oorzaak van gezondheidsproblematiek. Daarnaast vormen harddrugs een bron van criminaliteit en overlast. Het is gebleken dat het voeren van een repressiebeleid het gebruik van harddrugs niet kan verkomen, maar wel een negatief effect heeft op het bieden van voorlichting, en medische zorg aan drugsgebruikers. Bovendien is de bestrijding van harddrugs een grote financiële belasting voor politie en justitie. De Jonge Democraten pleiten voor legalisering en regulering van harddrugs als minst slechte oplossing is om de drugsproblematiek zo veel mogelijk te beperken.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
38
Gezondheid Door legalisering en regulering kan de kwaliteit van harddrugs beter gewaarborgd worden en kunnen eventuele gebruikers beter voorgelicht worden over de risico‟s van het gebruik van harddrugs. Hoe bewuster de afweging om drugs te gebruiken, hoe kleiner de kans dat verslaving zich uiteindelijk voordoet. Door het gebruik van harddrugs uit de illegaliteit te halen, kan effectiever medische zorg geboden worden. Legalisering zal naar verwachting niet leiden tot een substantiële toename in het aantal gebruikers.
Handhaving en financiën Legalisering zorgt ervoor dat de druk op politie en justitie wordt verlicht en de kosten van repressie worden bespaard. Daarnaast wordt het criminele circuit een prominente geldbron ontzegd en loont het niet meer om criminele activiteiten op het gebied van harddrugs te ontplooien. Hierdoor zal de samenleving veiliger worden. Door het heffen van belasting op harddrugs kunnen extra inkomsten gegenereerd worden. Bijkomend voordeel is dat het heffen van accijns een financiële prikkel is die gebruik ontmoedigd.
Internationale positie De Jonge Democraten achten internationale afstemming van groot belang om tot een effectief drugsbeleid te komen, om de Nederlandse positie voor het voetlicht te krijgen en om de Nederlandse belangen te waarborgen.
7.4.6 Obesitas Obesitas is een groeiend probleem in onze welvarende samenleving. De Jonge Democraten zijn van mening dat dit probleem grotendeels kan worden tegengegaan door een aanpak op jonge leeftijd. Voorlichting op scholen over voeding is van groot belang. Schoolkantines en bedrijfsrestaurants moeten gestimuleerd worden meer gezonde alternatieven aan te bieden. Scholen, bedrijven en gemeentes spelen een belangrijke rol in het bieden van faciliteiten voor lichaamsbeweging. De Jonge Democraten pleiten ervoor om de mogelijkheden om het eten van gezonde voeding te bevorderen. Dit betreft bijvoorbeeld prijsverlagende subsidies voor gezonde voeding of het heffen van accijns op ongezonde producten (de zogenaamde vettax).
7.4.7 Sport De Jonge Democraten vinden dat sporten op school, binnen de gemeente en in sportverenigingen gestimuleerd dient te worden. Sporten verbindt mensen en stimuleert zelfvertrouwen, ambitie en een gezonde levensstijl. Scholen moeten voldoende gekwalificeerde gymles geven. Gemeenten dienen faciliteiten aan te leggen voor lichaamsbeweging zoals trapveldjes en wandelpaden. Daarnaast moeten gemeenten burgers die door geldgebrek niet kunnen sporten hiervoor financieel ondersteunen. Zorgverzekeraars moeten financiële prikkels inbouwen in hun zorgpakketten om lichaamsbeweging te stimuleren. Topsporters fungeren als voorbeeld voor (jonge) sporters en zijn door hun prestaties een uithangbord voor Nederland. Topsport moet ondersteund worden door de overheid. Hierbij dient kritisch te worden gekeken naar de value for money.
7.5
Jeugdbeleid
De Jonge Democraten zijn van mening dat al op jonge leeftijd jongeren de juiste ondersteuning dienen te krijgen. Dit komt voort uit het liberale gedachtegoed dat iedereen recht heeft op gelijke kansen en dat, waar nodig, de overheid daar zorg voor dient te dragen. Daarom moet het belang van het kind altijd centraal staan. Indien nodig moet hulp verplicht worden opgelegd.
7.5.1 Bureau Jeugdzorg Bureau Jeugdzorg dient te fungeren als een steunpunt waar zowel hulpverleners en hulpbehoeftige kinderen op terug kunnen vallen. Laagdrempelige toegang is hierbij van cruciaal belang. De Jonge Democraten zijn van mening dat de overheid er voor dient te zorgen dat Bureau Jeugdzorg over voldoende capaciteit bezit om deze toegankelijkheid te waarborgen en indien nodig adequaat en tijdig te kunnen handelen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
39
7.5.2 Jongerenwerkers De Jonge Democraten vinden dat er meer aandacht moet komen voor de rol van jongerenwerkers. De focus van het jongerenwerk dient te liggen bij een vraaggestuurde aanpak die zich specifiek richt op de interesses en kansen van jongeren. Een dergelijke aanpak kan de sociale cohesie onder groepen jongeren bevorderen en de mogelijkheden tot zelfontplooiing voor jongeren vergroten. Hierbij dient met name aandacht te worden besteed aan achtergestelde en kansarme jongeren. Er moeten meer cursussen en een professionele opleiding tot jongerenwerker komen. De opleiding Sociale en Maatschappelijke Vorming is niet gericht genoeg en te breed voor het vak van jongerenwerker.
7.5.3 Wachttijden Wachttijden voor acute psychiatrische hulpverlening voor jongeren zijn uit den boze. Dit kan namelijk leiden tot escalatie van de situatie en onomkeerbare schade. Ook wanneer de precieze problematiek nog niet is vastgesteld, moet er plaats zijn voor kinderen in de psychiatrische hulpverlening. Het is te allen tijde onaanvaardbaar dat een kind in het justitiële systeem terecht komt, terwijl de hulpbehoefte op het psychiatrische vlak ligt.
7.5.4 Digitaal Dossier Jeugdzorg In de jeugdzorg is er vaak sprake van betrokkenheid van veel verschillende instanties. Uitwisseling van informatie kan van cruciaal belang zijn voor de welzijn van het kind. De Jonge Democraten zijn voorstander van invoering van het Digitaal Dossier Jeugdzorg (DD JGZ), maar pas wanneer de privacy van patiënten voldoende kan worden gewaarborgd. Gedegen onderzoek naar het waarborgen van de privacy en patiëntveiligheid met het DD JGZ, gefaseerd invoeren, voortschrijdende techniek en voorlichting zijn onontbeerlijk. Het DD JGZ zou uit twee delen moeten bestaan. Het eerste deel bevat strikt medische informatie. Het tweede deel bevat psychosociale informatie. Ook welzijnsorganisaties zouden toegang tot dit dossier moeten hebben, indien dit voor het welzijn van het kind relevant is. Het tweede deel moet vernietigd worden wanneer het kind meerderjarig wordt, om zo zijn / haar privacy te waarborgen.
7.5.5 Ministerie voor Jeugd- en Gezin Verschillende ministeries, gemeentelijke instanties en andere organisaties spelen een rol binnen het jeugd- en gezinsbeleid. De Jonge Democraten zijn van mening dat het van belang is dat het centraal coördinatie van belang is om de samenhang van het jeugd- en gezinsbeleid te bevorderen. Het instellen van een Minister voor Jeugd- en Gezin is echter niet noodzakelijk om dit doel te realiseren. De Jonge Democraten pleiten voor een Staatssecretaris voor Jeugd en Gezin onder het ministerie van VWS.
7.6
Ethiek en onderzoek
Ten aanzien van beslissingen rondom het begin van het leven, het einde van het leven en orgaandonatie staat voor de Jonge Democraten dat het zelfbeschikkingsrecht en het belang van de individuele patiënt voorop. Verschillende vormen van medisch onderzoek zijn voor de Jonge Democraten ethisch aanvaardbaar, mits er geen alternatieven zijn en strenge richtlijnen worden nageleefd. De privacy van patiënten is van groot belang voor het vertrouwen van hulpverleners en dient te allen tijden gewaarborgd te worden.
7.6.1 Overtijdbehandeling en abortus Overtijdbehandeling: de Jonge Democraten vinden het van belang om de overtijdbehandeling niet onder de abortuswet te laten vallen. Deze behandeling moet voor iedereen beschikbaar zijn, zonder de wettelijke bedenktijd die geldt voor abortus. Abortus: wanneer een vrouw ongewenst zwanger raakt moet zij in samenspraak met een arts zelfstandig kunnen kiezen voor beëindiging van de zwangerschap. Abortus moet dient in het basispakket te zitten. Daarnaast moet er meer aandacht komen voor pre-conceptie zorg om ongewenste zwangerschap en abortus te voorkomen. Hierbij geldt als belangrijke maatregel dat de pil voor alle leeftijden in het basispakket moet blijven.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
40
7.6.2 Embryoselectie en invriezen van eicellen Embryoselectie: door middel van embryoselectie, oftewel pre-implantatie diagnostiek, kan worden voorkomen dat ouders ernstige ziektes, zoals borstkanker, kunnen doorgeven aan hun kinderen. Men moet erop kunnen vertrouwen dat toekomstige ouders samen met professionals een gewogen beslissing kunnen nemen. De beroepsgroep zelf zou een richtlijncommissie moeten aanstellen, om een kader te scheppen waarbinnen individuele zorgverleners kunnen functioneren, en nieuwe ziekten die eventueel in aanmerking komen voor embryoselectie toetsen. Invriezen van eicellen: de Jonge Democraten zijn voorstander van het stimuleren van maatregelen die het makkelijker maken voor vrouwen om elke gewenste leeftijd kinderen te kunnen krijgen zonder dat dit bijvoorbeeld hun kansen op de arbeidsmarkt doet afnemen. Echter, wanneer vrouwen ervoor kiezen om op eigen kosten hun eicellen in te vriezen, om op een later moment te gebruiken voor een zwangerschap, zien de Jonge Democraten daar geen bezwaren in.
7.6.3 Euthanasie Ook aan het einde van het leven staat zelfbeschikking voor de Jonge Democraten hoog in het vaandel. Daarom moet euthanasie een reële mogelijkheid zijn. Euthanasie is een andere weg dan palliatieve sedatie. Ook niet-lichamelijke aandoeningen kunnen aanleiding zijn om voor euthanasie te kiezen. Een steeds grotere groep wilsbekwame ouderen wil zelf kunnen beschikken over hun levenseinde wanneer zij vinden dat hun leven voltooid is. De Jonge Democraten vinden dat gekeken moet worden of de huidige wet aan deze ouderen voldoende ruimte biedt om de regie over hun eigen sterven te nemen, of, wanneer dit niet het geval is, hoe dit in de komende jaren in deugdelijke wetgeving vastgelegd kan worden. Pasgeborenen kunnen in zeldzame gevallen ondraaglijk lijden. Soms is dit lijden zo ernstig dat artsen in samenspraak met de ouders kunnen kiezen voor actieve levensbeëindiging.
7.6.4 Orgaandonatie In Nederland bestaat er een systeem waarbij men actief moet aangeven of zij donor wil zijn. Echter de laatste jaren is het aantal donoren dalende. In verschillende landen binnen Europa is er in afgelopen decennia een actief donorregistratiesysteem (ADR) ingevoerd. Daarbij wordt men actief benaderd om donor te worden, mocht bij herhaaldelijke verzoeken geen respons komen, wordt men als donor geregistreerd, wat men altijd weer kan terugdraaien. Dit „geen bezwaar‟ systeem zal uiteindelijk meer donoren opleveren. Daarom pleiten de Jonge Democraten voor dit registratiesysteem.
7.6.5 Medisch onderzoek Stamcelonderzoek: soms is er voor de wetenschap geen andere optie dan onderzoek te doen met stamcellen, waarvoor embryo‟s gekweekt moeten worden. Wanneer het onderzoek betreft dat groot maatschappelijk nut heeft, vinden de Jonge Democraten deze vorm van wetenschap aanvaardbaar, mits er strenge voorwaarden geschapen worden waaraan onderzoek met stamcellen moet voldoen. Proefdieren: proefdieronderzoek heeft bewezen de medische wetenschap veel te kunnen brengen. Desondanks dient waar mogelijk gezocht te worden naar alternatieven voor deze vorm van onderzoek. Wanneer er geen andere mogelijkheden zijn, en het gaat om veelvoorkomende of ernstige aandoeningen, kan dierproefonderzoek essentieel zijn bij de ontwikkeling van therapieën. In deze gevallen moet het worden toegestaan. Wilsonbekwamen: op dit moment is er veel discussie betreffende de verruiming van regelgeving om onderzoek bij wilsonbekwamen, met name kinderen. Nederland heeft een streng beleid vastgelegd in de Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen. De Europese richtlijnen waarborgen in voldoende mate de ethische aspecten van onderzoek bij wilsonbekwamen, maar bieden tegelijkertijd meer mogelijkheden voor deze zeer relevante vorm van onderzoek. De Jonge Democraten pleiten er voor om de regelgeving op dit gebied verruimen en aan te passen aan de Europese richtlijnen.
7.6.6 Elektronisch Patiënt Dossier Met het elektronisch patiëntendossier (EPD) kunnen zorgverleners relevante medische gegevens met elkaar delen. Dit bevordert de samenwerking tussen artsen en maakt de kans op medische fouten kleiner.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
41
De Jonge Democraten zijn voorstander van invoering van het EPD, maar pas wanneer de privacy van patiënten voldoende kan worden gewaarborgd. Gedegen onderzoek naar het waarborgen van de privacy en patiëntveiligheid met het EPD, gefaseerd invoeren, voortschrijdende techniek en voorlichting zijn onontbeerlijk.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
42
8 Milieu & Energie Een goede kwaliteit van de leefomgeving is van fundamenteel belang voor het welzijn van mens en milieu. Om deze kwaliteit te kunnen waarborgen moet er op mondiale schaal een evenwicht bestaan tussen sociale, ecologische en economische belangen. De basis voor dit evenwicht ligt bij een lange termijn visie waarin niet alleen deze drie belangen in acht worden genomen, maar waarin ook belangen van toekomstige generaties een plek hebben. Over de toenemende versterking van het broeikaseffect bestaat een breed gedragen wetenschappelijke consensus. Dat de opwarming van de aarde consequenties heeft voor het mondiale klimaat en voor onze omgeving is algemeen bekend. Negatieve ontwikkelingen zoals de toenemende zeespiegelstijging en grote mondiale temperatuurstijgingen als ook de sterk toenemende bevolkingspopulatie, zorgen ervoor dat het noodzakelijk is om maatregelen te nemen die de uitstoot van schadelijke broeikasgassen aanzienlijk terugdringen. Alleen verstrekkende preventieve maatregelen op korte termijn kunnen onherstelbaar verlies van veel intrinsiek en economisch waardevolle ecosysteemfuncties beperken. De Jonge Democraten zijn van mening dat er forse maatregelen nodig zijn om klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor alles wat op de aarde leeft tegen te gaan. Hiervoor moeten vooruitstrevende en duidelijke politieke keuzes worden gemaakt ten aanzien van onder andere een duurzame energievoorziening en natuurbehoud in Nederland. De Jonge Democraten streven naar de optimale ontplooiing van ieder individu. Daarbij is ieder individu verantwoordelijk voor zijn of haar gedrag, en draagt er zorg voor dat hij of zij hiermee anderen niet in hun persoonlijke vrijheid beperkt. Nederland moet niet langer afhankelijk zijn van eindige energiebronnen uit landen met politiek instabiele en immorele regimes. Zekerheid over de levering van energie en over de prijs per eenheid energie kan de huidige energievoorziening niet garanderen. De Jonge Democraten pleiten voor een versnelde transitie naar een stabiele, transparante en duurzame economie. Een duurzame economie die nieuwe banen oplevert, ‘CleanTech’ kennis exporteert, energie bespaart, kapitaal oplevert en een sterke concurrentiepositie inneemt tegenover het buitenland.
8.1
Energietransitie
De Jonge Democraten pleiten voor een versnelde transitie naar een volledig hernieuwbare energievoorziening in 2050. Dit is alleen mogelijk indien de elektriciteitsnetten van Europese landen met elkaar verbonden worden. De huidige energievoorziening is vrijwel geheel gebaseerd op de eindige energiebronnen aardolie, aardgas en steenkool. Hierdoor draagt het energiegebruik van Nederland bij aan klimaatverandering, die mondiale en lokale ecologische en economische schade veroorzaakt op korte en lange termijn. Tegelijkertijd is er een groot risico dat deze bronnen niet kunnen blijven voorzien in de stijgende mondiale vraag naar betaalbare energie. Dit zorgt ervoor dat de huidige energievoorziening in Nederland ons welvaartsniveau in gevaar brengt en leidt tot prijsstijgingen, sociale onrust, armoede en geopolitieke spanningen en conflicten. De Jonge Democraten vinden de omslag naar een energie onafhankelijke economie dan ook absoluut noodzakelijk om de internationale concurrentiepositie van Nederland te verbeteren en om het welzijn van huidige en toekomstige generaties te garanderen. Deze energie transitie is zowel rendabel als technisch mogelijk, maar vergt een verandering in overheidsbeleid, marktwerking en het gedrag van de consument. De Jonge Democraten pleiten voor een jaarlijkse energiebesparing van 3 procent en een jaarlijkse groei van het aandeel hernieuwbare energie van 7 procent. Het is aan de Nederlandse overheid om het noodzakelijke investeringsklimaat voor deze transitie te scheppen vanuit een samenhangend geheel van beleidsinstrumenten zoals geformuleerd in het rapport „Nederland Krijgt Nieuwe Energie‟.
8.1.1 De vervuiler gaat betalen De Jonge Democraten beseffen dat de energietransitie een route is naar een onbekende toekomst. Er zijn meerdere energiebronnen en bijbehorende technologieën die de plek kunnen innemen van steenkolen, aardgas en aardolie. Het selecteren van de juiste mix van hernieuwbare energie technologieën kan het beste aan de markt worden overgelaten. Een voorwaarde is echter wel dat er een transparante markt met een gelijk speelveld komt voor alle energiebronnen, waarbij de volledige kosten van energie worden doorberekend. Kortom: de vervuiler betaalt. Dit betekent dat perverse prikkels voor fossiele brandstoffen opgeheven moeten worden. Om zelfregulering binnen de markt te stimuleren moet de overheid strenge doelvoorschriften, ofwel technologie neutrale duurzaamheidnormen, opstellen. Om hernieuwbare energie technologieën te stimuleren zal het belastingstelsel moeten „vergroenen‟. Energiebelastingen worden gedifferentieerd naar de mate van energie efficiëntie en milieuvriendelijkheid. Via dit stelsel wordt energiebesparing aantrekkelijk gemaakt en wordt hernieuwbare energie concurrerend zonder toedoen van subsidie. De opbrengsten van de op dit moment geheven belasting op
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
43
vervuilende energie moeten worden beheerd door de Energie Investeringsbank. Investering in nieuwe technologieën, infrastructuur, het VN klimaatfonds en energiebesparingen worden hier uit gefinancierd.
8.1.2 Maak duurzaam investeren aantrekkelijk De groei van hernieuwbare energie in Nederland kan alleen succesvol plaatsvinden vanuit een stimulerend en consistent investeringsklimaat. Om dit te bereiken is het volgens de Jonge Democraten van fundamenteel belang dat er een wettelijk vastgelegd „teruglevertarief‟ wordt geïntroduceerd voor een periode van 15 jaar. Dit tarief, een vaste kostprijs die de consument ontvangt voor de energie die zij opwekt en terug levert aan de energieleverancier, zorgt voor zekerheid over de return on investment. Hierdoor is het aantrekkelijk om over een lange termijn te investeren in decentrale duurzame energieopwekking.
8.1.3 Een duurzame energiemix De energie die kan worden gewonnen uit zon, wind en water zal de energie uit fossiele brandstoffen op termijn te vervangen. Vooral windenergie heeft momenteel zichzelf al bewezen en kan in een eerlijke markt commercieel concurreren met fossiele energie. De combinatie van het „groene‟ belastingstelsel en het vaste teruglevertarief met het Investeringsfonds Energietransitie zorgt er voor dat er voor het stimuleren van hernieuwbare energie vrijwel geen subsidies nodig zijn. Om de ontwikkeling van wind- en getijdenenergie mogelijk te maken, moet de overheid meer locaties voor windparken op zee en een eerste locatie voor een getijdencentrale op zee aanwijzen en veilen. De overheid moet verder particulieren en het MKB actief voorlichten over de mogelijkheden van zonneboilers, zonnepanelen en andere innovaties, onder andere door ook hier adviezen van energieadviseurs bijna volledig te vergoeden. De Jonge Democraten zijn van mening dat ook hier de overheid een netwerkfunctie moet vervullen door een markt een markt te stimuleren voor deze ontwikkelingen, door proeftuinprojecten, duurzame woonwijken en lokale initiatieven te ondersteunen. De overheid kan indien nodig de groei van hernieuwbare energieproductie wel versnellen door grootschalige projectontwikkeling van bijvoorbeeld windmolenparken uit te voeren en na realisatie weer door te verkopen aan energieleveranciers. In de financiering van deze projecten kan wederom het Investeringsfonds Energietransitie bijdragen.
Bevorder ondergrondse CO2-opslag De Jonge Democraten zien in ondergrondse CO2 opslag een middel om tijdens de energie transitie de uitstoot van fossiele brandstoffen te beperken. De overheid moet zo snel mogelijk een proef voor ondergrondse CO2-opslag op land ondernemen. Indien deze proef succesvol blijkt moet dit op meerdere locaties worden gestimuleerd. Verder moeten nieuw te bouwen fossiele energie centrales geschikt worden gemaakt voor de toekomstige afvang en opslag van CO2.
Perspectief voor kernenergie De Jonge Democraten zijn in principe voor een 100% duurzame energie opwekking, maar het is zeer onzeker of dit doel binnen afzienbare tijd praktisch en economisch haalbaar is. De vraag naar energie zal in de toekomst alleen maar blijven stijgen, vooral wanneer ook auto‟s elektrisch gaan rijden. De kosten van de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van duurzame energievoorzieningen zijn relatief hoog en volledig duurzame energie vereist ook nog een grootschalige en kostbare vernieuwing van het elektriciteitsnetwerk. Moderne kerncentrales zijn zeer veilig, betrouwbaar, en produceren veel energie zonder CO2 uitstoot. Kerncentrales zijn niet duurzaam, maar de voorraad uranium is meer dan voldoende om nog vele decennia lang energie te produceren. Bovendien zijn op dit moment generatie IV kerncentrales in ontwikkeling welke nog veiliger zijn en tevens het opgeslagen radioactief afval kunnen gebruiken om vele malen meer energie dan er oorspronkelijk mee is opgewekt te produceren. Huidig radioactief afval is voor millennia gevaarlijk maar na verwerking in deze centrales is het overblijvende radioactief afval nog maar voor enkele decennia gevaarlijk en is het probleem rond het afval dus grotendeels opgelost. Om tijdens de transitie naar volledig duurzame energie een drastische vermindering in de CO2 uitstoot te kunnen garanderen zien de Jonge Democraten daarom ruimte voor kernenergie.
Hoogwaardige uit bio-energie Hoewel de huidige generatie biobrandstoffen een aantal problemen kent, zoals de concurrentie met de voedselvoorziening, hebben volgende generaties potentie om een belangrijk deel van de productie van hoogwaardige warmte te verzorgen. In een land als Nederland, met een intensieve landbouwsector die leunt op de export en moeite heeft zijn internationale concurrentiepositie te behouden, zou bio-energie een zeer interessant alternatief product kunnen zijn voor de agrarische sector. Aangezien eerste generatie biobrandstoffen nadelige effecten hebben, moeten deze niet gestimuleerd worden. Tweede generatie biobrandstoffen hebben deze effecten niet en dienen dus wel gestimuleerd te worden. Verder moeten de huidige normen voor het meestoken van biomassa in kolencentrales continu worden verscherpt. Ten slotte moeten alle producten uit bio-energie, hetzij elektriciteit, warmte of gas, blijvend het vaste teruglevertarief genieten.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
44
8.1.4 Maak de bouw energie-efficiënt Energie efficiënter gebruiken levert op drie manieren winst op: minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, minder uitstoot schadelijke stoffen en aanzienlijk lagere kosten. Ook hier geldt dat de zelfregulerende werking van de markt leidend moet zijn en dat de overheid actief een netwerkfunctie dient te faciliteren en investeringen dient aan te trekken. Alle bestaande bouw moet een energielabel krijgen vóór januari 2015. Vanaf 2020 is het alleen nog toegestaan om nieuwbouw te realiseren die energie leverend is, en die dus kapitaal oplevert in plaats van kost. Om dit mogelijk te maken wordt vanaf onafhankelijk advies op het gebied van energiebeheer voor huishoudens bijna geheel vergoed vanuit het Investeringsfonds Energietransitie. Om verdere efficiëntie te bevorderen zal het zogenaamde energie-erfpacht systeem worden ingevoerd op alle nieuwbouw. In dit systeem worden kosten en baten van investeringen die het energieverbruik van een huis reduceren niet op de bewoner, maar op het huis doorberekend. Lange termijn investeringen worden op deze wijze aantrekkelijk.
8.2
Een gezonde leefomgeving
In een dichtbevolkt land als Nederland is het voor zowel mens als milieu van belang dat aan de toenemende behoefte aan ruimte wordt voldaan zonder dat daarbij de kwaliteit van de leefomgeving in het geding komt. Nederland heeft te maken met een toename in extreme neerslag en droogteperioden. Wanneer de milieukwaliteit afneemt, heeft dit negatieve implicaties voor zowel de veiligheid en gezondheid van de bevolking als voor de biodiversiteit. Huidige beleidsplannen voor de leefomgeving zijn op verschillende onderdelen niet toereikend om (internationaal) gestelde kwaliteitsnormen te bereiken. Om Nederland leefbaar te houden is het volgens de Jonge Democraten van belang dat de overheid structureel investeert in een verbetering van de lucht, de water, en de bodemkwaliteit.
8.2.1 Biodiversiteit De biodiversiteit is de afgelopen decennia op zowel mondiaal, Europees als Nederlands schaalniveau sterk afgenomen als gevolg van een gebrek aan leefgebieden, verdroging, vermesting, verzuring en versnippering. Dit zorgt niet alleen voor verlies aan soorten, maar ook voor verlies van ecosysteemdiensten zoals natuurlijke plaag- en waterregulatie. Ondanks internationale afspraken is de afname van biodiversiteit in Nederland niet gestopt in 2010. Daarbij verloopt de instandhouding van onder het Europese Natura 2000-regime beschermde gebieden onacceptabel ongunstig. De Jonge Democraten pleiten voor een onverminderde voltooiing van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) in 2018. Daarbij heeft het aanleggen van robuuste verbindingen prioriteit om de ruimtelijke samenhang van de natuur te bevorderen. Uiterlijk eind 2013 moet het werven van EHS gebieden op koers zijn voor de afronding in 2018. Daarnaast moet er worden gestreefd naar een vergroting van genetische diversiteit in gebieden. Hiertoe is een verduidelijking van de natuurwetgeving en de overheidskaders nodig. Door zekerheid te geven aan boeren over vergoedingen, kan agrarisch natuurbeheer worden gestimuleerd en kunnen natuurranden in landbouwgebieden bijdragen aan een duurzaam geïntegreerd ruimtegebruik. Dit bevordert natuurlijke plaagbestrijding, bestuivers en bodemfauna en levert op die manier economische voordelen op voor de landbouwsector.
Noordzee de visserij industrie is niet duurzaam door een gebrek aan coördinatie en lange termijn visie. De Jonge Democraten streven naar een duurzame visserij industrie waarin bijvangst en de daaraan gerelateerde bedreiging van visbestanden wordt geminimaliseerd. Om verstoring van mariene ecosystemen in de Noordzee tegen te gaan, streven de Jonge Democraten naar een schone scheepvaart.
8.2.2 Een veilige en gezonde omgeving Nederland heeft door haar ligging een complexe relatie met zowel waterkwaliteit als –kwantiteit die veel waarde als ook risico‟s met zich meebrengt. De Jonge Democraten constateren dat de Nederlandse waterkering, met het oog op de verwachte zeespiegelstijging, frequentere hoogwaters op de rivieren en toenemende rivierafvoeren in Nederland als gevolg van klimaatverandering, onvoldoende is toegerust om de veiligheid van de bevolking te kunnen blijven garanderen. Zij pleit voor maatregelen die voorzien in het creëren van meer ruimte voor water, waardoor ook na 2020 zowel schade- als slachtofferrisico‟s kunnen worden teruggedrongen. De Jonge Democraten zien kansen in meer natuurlijk waterpeilbeheer. Om de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater te verbeteren zullen emissies vanuit de landbouw fors moeten worden teruggedrongen. Een van de grootste uitstoters van broeikasgassen in deze sector is de veehouderij. Om de uitstoot terug te dringen willen we overgaan op het invoeren van een vleestaks om te compenseren voor de veroorzaakte milieuschade.
Bodem Nederland kent nog veel gebieden waar de bodemkwaliteit in matige of ernstige mate niet aan de gestelde kwaliteitsnormen voldoet. Meststoffen, verdroging en gewasbeschermingsmiddelen vormen een bedreiging voor een gezonde bodem. Vergunningverlening voor functiegerichte sanering op gemeentelijk niveau kan bijdragen aan een versnelling van de uitvoer van de nationale saneringsagenda. Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
45
Lucht Luchtverontreiniging zorgt voor negatieve effecten op de volksgezondheid en tot schade aan natuur, gebouwen en gewassen door verzurende stoffen en meststoffen. De Jonge Democraten pleiten voor een nationaal beleid dat voldoet aan de grenswaarden voor concentraties van fijnstof die zijn vastgesteld via Europese regelgeving in de nationale emissieplafonds. Daarbij zal de wettelijke uitvoeringsplicht van het Nationale Samenwerkingsplan Luchtkwaliteit (NSL) in acht moeten worden gehouden. Dit betekent onder andere concreet dat de kilometerheffing, die deel uitmaakt van het NSL, per direct moet worden ingevoerd.
8.2.3 Europese landbouwsubsidies inperken Een onverklaarbaar groot deel van de Europese begroting gaat naar landbouwsubsidies. Deze subsidies staan vaak haaks op de instandhouding van het nationaal landschap en werken innovatie, specialisatie en concurrentie in de landbouwsector tegen. Bovendien is gebleken dat Europese belastinggelden grotendeels niet naar (kleinschalige) boeren gaan, maar naar multinationals. De Jonge Democraten pleiten daarom voor het afschaffen van de Europese landbouwsubsidies.
8.3
Internationale coöperatie
Het is van urgent belang dat de huidige versterking van het broeikaseffect, met als gevolg klimaatverandering, een halt wordt toegeroepen. Hiervoor is strikt gecoördineerde mondiale samenwerking van fundamenteel belang. Om klimaatverandering tegen te gaan moet de uitstoot van broeikasgassen binnen Nederland - en de rest van de wereld - drastisch worden gereduceerd. Om dat te bereiken zal er op mondiaal niveau stevig geïnvesteerd moeten worden in uitstoot beperkende maatregelen. De verdeling van de rekening hiervoor is een complex vraagstuk dat vraagt om een effectief mechanisme.
8.3.1 Sluit bindende klimaatverdragen Het klimaatvraagstuk is zeer urgent en de tijden van vrijblijvende klimaatakkoorden zijn dan ook voorbij. Daarbij is elke reductie van broeikasgassen in Nederland weinig effectief wanneer er ergens anders op de wereld juist een veelvoud van broeikasgassen extra wordt uitgestoten. De Jonge Democraten pleiten daarom voor bindende klimaatverdragen op mondiaal niveau. Onderhandelingen in Kopenhagen en Cancún hebben echter laten zien dat internationale besluitvorming een lastig proces is. Er moet daarom worden overgeschakeld naar een systeem van stemmen, zonder daarbij unanimiteit te vragen. Daarnaast moet Europa met een stem spreken om een sterke speler te zijn in de onderhandelingen.
Stimuleer behoud van bos Bij het kappen van bossen komt een enorme hoeveelheid broeikasgassen vrij. Om ontbossing te voorkomen moet er een fonds komen waaruit ontwikkelingslanden worden gecompenseerd voor duurzaam bosbeheer. Alleen hout met een FSC keurmerk mag nog worden geïmporteerd in Europa.
Creëer een fonds voor klimaatadaptie Ontwikkelingslanden hebben weinig relatief een kleine bijdrage geleverd aan de klimaatverandering, tegelijkertijd worden zij in hoge mate geconfronteerd met de gevolgen daarvan. De Jonge Democraten hechten veel waarde aan internationale solidariteit en vinden het daarom belangrijk dat er een mondiaal fonds komt voor klimaatadaptatie. Hieraan leveren landen een bijdrage die gerelateerd is aan de ecologische druk die zij per hoofd van de bevolking veroorzaken.
Europa als kennisinstituut Het klimaatvraagstuk en de bijhorende mitigatie- en adaptatiestappen die ondernomen moeten worden bieden veel kansen voor de economie. De EU moet dit erkennen door onderlinge kennisuitwisseling tussen deelstaten te faciliteren.
8.3.2 Emissiehandel door veiling Voor het behalen van de in Kyoto gestelde doelen is het stellen van een absoluut uitstootplafond via het European Emission Trading Scheme noodzakelijk. Succesvolle emissiehandel valt of staat met de doelen die deelnemende landen overeenkomen. Hoe ambitieuzer het doel, hoe beperkter het aanbod van emissierechten en daarmee hoe hoger de prijs voor broeikasgasuitstoot. Terugdringen van broeikasgasemissies wordt hierdoor extra beloond. Binnen de gestelde uitstootruimte, de ruimte tot het plafond, mag door de deelnemende partijen worden gehandeld, waarbij er een markt voor de uitstoot van broeikasgassen en een prikkel voor het terugdringen van broeikasgassen ontstaat. Dit marktmechanisme werkt volgens het principe waarbij de vervuiler betaalt en het laat de precieze plaats van emissie reductie vrij aan de markt.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
46
Breid het ETS uit naar zoveel mogelijk landen en industrieën Het streven van de Jonge Democraten is om iedere industriesector binnen het ETS onder te brengen, waarbij de emissierechten worden verdeeld middels een veiling systeem. De verplichte deelname aan ETS door de industrie mag echter niet leiden tot de verplaatsing van productie naar landen die uitstoot van broeikasgassen niet belasten. De energie-intensieve industrie moet daarom zoveel mogelijk worden ontzien, bijvoorbeeld door (beperkte) uitgifte van gratis emissierechten. Daarnaast moet Nederland zich, via de Europese Unie, sterk maken voor de introductie van ETS bij andere landen. Voor extra efficiëntie moeten de verschillende emissiemarkten bovendien aan elkaar worden gekoppeld tot een globale markt. Voor producten die van buiten deze markt komen zouden binnen de WTO richtlijnen speciale importheffingen kunnen gelden.
Gebruik veilingopbrengsten voor klimaatdoeleinden De opbrengsten van de veiling van emissierechten moeten per land direct ten goede komen van het eerder genoemde Investeringsfonds Energietransitie. Hiermee betaalt de vervuiler niet alleen voor haar eigen uitstoot, maar ook voor de stimulering van duurzame alternatieven.
8.4
Duurzame mobiliteit
Nederland is een land met zowel een hoge bevolkingsdichtheid, als een hoge autodichtheid. Een soepele verplaatsing van mensen en goederen is van essentieel belang voor de economie. Tegelijkertijd zijn veel vormen van mobiliteit belastend voor onze directe leefomgeving door uitstoot van broeikasgassen en door de productie van geluid. Daarbij zorgt congestie in het verkeer voor hoge economische kosten. De Jonge Democraten zijn van mening dat zowel de CO2-uitstoot als het energieverbruik van vervoer in Nederland sterk moet worden teruggedrongen. Om dit te bereiken zullen vervoersmiddelen niet alleen efficiënter moeten worden in hun energie verbruik, maar zal daarbij het mobiliteitsaanbod beter moeten aansluiten bij de mobiliteitsbehoefte. Nederland is in de positie om een voorbeeldfunctie te vervullen binnen Europa met betrekking tot duurzame mobiliteit.
8.4.1 De gebruiker betaalt De Jonge Democraten pleiten voor de invoering van een integrale kilometerheffing. Voor elke kilometer die wordt afgelegd moet een bedrag worden betaald. Hierdoor ontstaat een eerlijk en inzichtelijk speelveld tussen de verschillende vervoersmethoden. De invoering van de kilometerheffing heeft tot gevolg dat mensen zich bewust worden van de werkelijke kosten van het aantal kilometers dat men maakt. Naar verwachting zal hierdoor de drukte op de snelwegen afnemen, met als gevolg een afname van de fileproblematiek. Om er voor te zorgen dat het gebruik van milieuvriendelijke voertuigen wordt gestimuleerd, zal de hoogte van de heffing worden gedifferentieerd naar het energie label van een voertuig. De Jonge Democraten willen de baten uit de kilometerheffing gebruiken om te investeren in infrastructuur en openbaar vervoer.
8.4.2 Elektrisch transport heeft de toekomst Lokale fijnstof problematiek in steden en op snelwegen, maar ook geluidsoverlast, kan drastisch worden teruggedrongen door de overschakeling op elektrische voertuigen. Daarbij zijn elektrische vervoersmiddelen efficiënter in energieverbruik dan vervoersmiddelen met een conventionele brandstof aangedreven motor. Het versneld aanleggen van de benodigde energie-infrastructuur is daarbij cruciaal. Ook moet elektrisch rijden worden gestimuleerd door privileges te verlenen aan de elektrische rijder. Hierbij moet men denken aan gratis parkeren in de stad en een vrijstelling van wegenbelasting. Daarnaast moet vanuit de Energy Valley in Noord-Nederland een grootschalige proef worden uitgevoerd met elektrisch rijden.
8.4.3 Minder druk op de wegen Waar mogelijk dient in de transportsector gebruikgemaakt te worden van schaalvoordelen. Voor goederenvervoer kan dit door stimulering van de scheepvaart en het spoorvervoer. Dit houdt in dat waar nodig de toereikende infrastructuur aangelegd dient te worden. Voor personenvervoer dient de overheid collectief vervoer te blijven stimuleren door te investeren in overstapplaatsen van privé- naar openbaar vervoer.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
47
8.4.4 Beperk waar mogelijk zakelijk reisverkeer Waar verplaatsing niet nodig is willen de Jonge Democraten alternatieve manieren van communiceren en werken stimuleren. Dit kan door het invoeren van het nieuwe werken, videoconferencing, flexibel te huren kantoorruimtes, online communicatie en waar mogelijk het verkleinen van de woon-werkafstanden.
8.5
Efficiënt omgaan met grondstoffen
Materiaalverbruik voor de productie van goederen en diensten staat aan de basis van zowel sociale, ecologische als economische problematiek. De Jonge Democraten pleiten voor een transparante markt waarin eerlijke productieprocessen worden gestimuleerd en waarin negatieve externe effecten terugslag vinden in prijzen van producten en diensten.
8.5.1 Stimuleer verantwoord ketenbeheer Veel handelsketens van producten werken slechte arbeidsomstandigheden en oneerlijke verdeling van opbrengsten in de hand. Slechte arbeidsomstandigheden, lage lonen, (onbetaald) overwerk, werk gerelateerde ziektes en ondervertegenwoordiging van arbeiders zijn verschijnselen in ontwikkelingslanden die direct verbonden zijn aan de consumptie van producten in ontwikkelde landen zoals Nederland. De Jonge Democraten zijn van mening dat de markt zelf verantwoordelijkheid moet nemen in het certificeren van handelsketens van producten uit verschillende sectoren. De overheid kan goede prestaties op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen per sector stimuleren door uitblinkers met fiscale voordelen te belonen vanuit een belasting die zij andere spelers oplegt die geen noemenswaardige vooruitgang boeken.
8.5.2 Sluit de materiaalcycli Afvalbeheer dient aan te sturen op een zo hoog mogelijke preventie van reststoffen. Daartoe moet de 6% belastingschaal waar beperkte reparatie- en onderhoudswerkzaamheden (kleding, schoenen en fietsen) reeds in vallen worden uitgebreid naar motorvoertuigen en elektronica. Afval zorgt voor hoge kosten voor inzameling, verwijdering en door vervuiling. Door de gebruiksduur van materiaal te verhogen kan de druk op natuurlijke hulpbronnen afnemen, waardoor grondstoffen op een duurzame wijze economisch winbaar blijven. In de industrie moet intersectoraal materiaalbeheer er voor zorgen dat grondstoffen zo lang mogelijk de status van materiaal behouden alvorens zij worden afgedaan als afval. In het huishoudelijk gebruik van materiaal moet er worden gestreefd meer geschieden inzameling van afval. Statiegeld moet worden uitgebreid naar een heffing op blikverpakking en plastic flessen van alle formaten. Om de markt goed zijn werk te kunnen laten is een wettelijk kader nodig voor de prioriteit in afvalverwerking. Indien mogelijk gaat recyclen voor downcyclen, voor verbranden voor duimen.
8.6
Dierenwelzijn
Intensieve veehouderij, visserij en proefdieronderzoek gaan veelal gepaard met onnatuurlijk dierenleed in de vorm van stress, angst en pijn. De Jonge Democraten kennen dieren, naast de instrumentele waarde die zij hebben voor de mens, intrinsieke waarde toe en zijn daarom van mening dat zij op een moreel verantwoorde wijze moeten worden behandeld. Het in onnatuurlijk kleine ruimtes opsluiten, zonder toereikende verdoving doden, onder erbarmelijke omstandigheden transporteren en intensief houden van dieren is dan ook onwenselijk en dient te worden verboden.
8.6.1 Intensieve veehouderij De intensieve veehouderij in Nederland brengt, naast dierenleed, hoge grensoverschrijdende maatschappelijke kosten voor de volksgezondheid met zich mee in de vorm van epidemieën en lucht-, bodem- en watervervuiling. Tegelijkertijd worden veehouders genoodzaakt tot schaalvergroting om zich te handhaven in de felle prijsconcurrentie met zowel binnen- als buitenland. De Jonge Democraten zijn van mening dat de veesector moet worden omgevormd naar een eerlijke en levensvatbare branche, die zonder continue en onvoorwaardelijke subsidiëring kan bestaan. Landbouw subsidies zullen daarom moeten worden afgebouwd. De totale markt zal vervolgens afvloeien naar zijn natuurlijk omvang. Daarnaast zullen milieu normen daadwerkelijk gehandhaafd moeten worden.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
48
8.6.2 Visserij In de visserij industrie worden veel niet duurzame methoden gebruikt om vis te vangen, die vaak gepaard gaan met dierenleed en beschadiging van ecosystemen. De Jonge Democraten pleiten voor het verbieden van vistuigen die onnodige schade toebrengen aan flora en fauna. Daarbij dienen vissen direct na vangst bewusteloos te worden gemaakt doormiddel van elektrocutie zodat stress, angst en leed worden geminimaliseerd.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
49
9 Mobiliteit & Ruimtelijke Ordening 9.1
Mobiliteit
9.1.1 Richting duurzaamheid De JD streeft naar een duurzaam verkeer- en vervoersysteem. Het openbaar vervoer en de fiets bieden in dat streven de beste aanknopingspunten en hebben om die reden in principe de voorkeur. De JD erkent echter dat de auto op veel relaties het enige reële alternatief is. In het streven naar duurzaamheid is ook het vermijden van mobiliteit van belang. Een van de belangrijkste instrumenten daarvoor is het beperken van ruimtelijke spreiding, bijvoorbeeld door reductie van de woon-werk afstanden. Ook de toenemende mogelijkheden van de informatie- en communicatietechnologie dienen te worden aangewend om fysieke mobiliteit te bestrijden.
9.1.2 Openbaar vervoer Kwaliteit voor de gebruiker is het sleutelwoord in het openbaar vervoer. Concurrentie, verzelfstandiging en privatisering in openbaar vervoer staan in dienst van de kwaliteit en worden niet verder doorgevoerd of zelfs teruggedraaid wanneer de kwaliteit er niet bij is gebaat. De JD is beducht voor een situatie waarin vervoerbedrijven technische en sociale veiligheid laten versloffen, arbeidsomstandigheden en -voorwaarden van het personeel uithollen, elkaars vervoerbewijzen niet accepteren, geen aansluitingen geven op de lijnen van de concurrent en geen investeringen durven te doen omdat ze niet zeker zijn dat ze over een paar jaar nog steeds op een bepaalde lijn mogen rijden. De JD wil investeren in veilige, betaalbare, comfortabele, schone, hoogfrequente / goed aansluitende en op tijd rijdende treinen, metro's, trams en bussen. Het huidige OV-aanbod wordt daarbij ten minste in stand gehouden. Nieuwbouwlocaties worden in een vroegtijdig stadium ontsloten met hoogwaardig openbaar vervoer. De JD is voorstander van versnelde aanleg van lightrailverbindingen, waar deze door hogere frequenties en met meer haltes een effectief middel vormen om de bereikbaarheid te bevorderen en de concurrentiekracht van het openbaar vervoer ten opzichte van de auto te verbeteren. De JD pleit voor experimenten met gratis openbaar vervoer om te bezien of dit een effectief en efficiënt instrument is om (lokale) bereikbaarheidsproblemen op te lossen. De JD pleit voor een stelsel van hoogfrequente treinverbindingen tussen de steden en kernen in de Randstad. Dit 'Rondje Randstad' wordt gerealiseerd op het bestaande spoor. Waar nodig wordt de capaciteit hiervan uitgebreid. Een magneettreinverbinding in de binnenring van de Randstad wordt ongewenst geacht. De Randstad is gebaat bij verdere versterking van de huidige spoorverbindingen, en niet bij introductie van een nieuwe techniek op een nieuw tracé buiten vrijwel alle huidige OV-knooppunten om, waardoor slechts versnippering van het aanbod ontstaat.
9.1.3 Autoverkeer De JD is voorstander van de invoering van kilometerheffing met een differentiatie naar plaats, tijd en milieubelasting. Betalen per kilometer zorgt voor een eerlijkere verdeling van de kosten van het autogebruik: de gebruiker (en in veel gevallen ook de vervuiler) betaalt. Kilometerheffing maakt de kosten van een autorit ook meer inzichtelijk, waardoor het maken van een objectieve keuze tussen verschillende vervoerwijzen wordt bevorderd. De differentiatie naar plaats en tijd biedt mogelijkheden om actief te sturen op het terugdringen van de vraag op de drukste plaatsen en momenten. De invoering van kilometerheffing gebeurt budgettair neutraal door een gelijktijdige verlaging van de motorrijtuigenbelasting, benzineaccijns en/of de belasting op de aanschaf van motorvoertuigen (BPM). Een verlaging van de benzineaccijns is gewenst vanwege het grenseffect; het voordeel voor niet-zuinige auto's dat hierdoor ontstaat wordt tenietgedaan door de differentiatie naar milieubelasting. Bij de uitbreiding van het wegennet heeft de aanleg van wegen op die plaatsen prioriteit waar de verkeersveiligheid of leefbaarheid in het geding is, naast de aanleg van wegen ter ontsluiting van nieuwe wijken. Echte knelpunten in het wegennet dienen te worden opgelost. De JD is voorstander van betere benutting van de capaciteit van het wegennet door technische maatregelen, toeritdosering, dynamische rijstrookindeling, spitsstroken e.d., zolang de verkeersveiligheid niet in het geding komt.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
50
Om de leefbaarheid en veiligheid in de steden te vergroten bepleit de JD autoluwe binnensteden. Met transferia aan de randen van steden wordt het wegennet gekoppeld aan het stedelijke openbaar vervoer. Hiermee wordt de verkeersveiligheid vergroot en neemt de overlast van auto's in de binnensteden af.
9.1.4 Fiets Fietsen is gezond, vervuilt niet en neemt weinig ruimte in. Op korte afstanden is fietsen een goed alternatief voor het gebruik van de auto. Het gebruik van de fiets op deze afstanden dient te worden gestimuleerd door middel van meer en betere fietsenstallingen, aanleg van (lange afstands-)fietspaden en verbetering van de verkeersveiligheid van fietsers. In combinatie met openbaar vervoer vervult de fiets als voor- en natransportmiddel een belangrijke functie. Deze vorm van ketenmobiliteit dient verder te worden bevorderd door betere faciliteiten bij herkomststations, in de treinen en bij bestemmingsstations.
9.1.5 Luchtvaart De JD erkent het belang van de Mainport Schiphol voor de Nederlandse economie. Groei van de nationale luchthaven is mogelijk, maar uitsluitend binnen de huidige normen voor veiligheid en milieu. Voor de regionale luchthavens moet per geval het nut en de noodzaak worden afgewogen. Sluiting van regionale luchthavens behoort daarbij tot de mogelijkheden. De JD is voor de invoering van belastingen voor vliegverkeer die recht doen aan de maatschappelijke kosten van het vervoer door de lucht. Er wordt BTW geheven over vliegtickets en brandstof. In Europees verband wordt een ecotaks op kerosine ingevoerd. Een vliegveld in de Noordzee heeft onbekende gevolgen en heeft invloed op de zeestromen en daardoor kan het ingrijpende gevolgen hebben voor de kustlijn van Nederland. Het door dit vliegveld gegenereerde vliegverkeer vormt een ernstige bedreiging voor het leefklimaat in een grote straal rond het eiland, zowel boven als onder water. Verder vergt een dergelijk vliegveld een zeer grote investering (meer dan 20 miljard euro). Aanleg hiervan komt neer op een onomkeerbare beslissing. Daarom vindt de JD dat er geen vliegveld in zee aangelegd moet worden. De JD pleit voor een netwerk van hogesnelheidstreinverbindingen in Europa om het vliegverkeer op de middellange afstand te beperken. Hierin passen in principe een hogesnelheidslijn in oostelijke richting en een Zuiderzeelijn die wordt uitgevoerd als HSL. Voorwaarde is dat de aanleg van deze spoorlijnen maatschappelijk een positief rendement oplevert. Deze voorwaarde geldt in het algemeen voor infrastructuurprojecten. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse dient daarom bij grote projecten onderdeel uit te maken van de studie.
9.2
Ruimtelijke ordening
9.2.1 Volkshuisvesting De JD streeft naar leefbare steden met een sterke sociale cohesie. Sleutelwoorden hierin zijn verscheidenheid en kwaliteit. Verscheidenheid heeft met name betrekking op het woningaanbod, waardoor er voor iedereen een passende woning beschikbaar is. Kwaliteit heeft betrekking op onder meer het voorzieningenniveau, de inrichting, het onderhoud en de veiligheid van de openbare ruimte. Ook streeft de JD ernaar het platteland haar landelijke karakter te laten behouden. Ook hier speelt het streven naar verscheidenheid en kwaliteit van de leefomgeving een hoofdrol. De JD is bezorgd over de beschikbaarheid van betaalbare huur- en koopwoningen. Met name voor starters op de woningmarkt, mensen met een laag inkomen, jonge gezinnen en studenten is het moeilijk geschikte woonruimte te vinden. De huidige wachttijden voor een huurwoning zijn uitermate zorgelijk. De JD ziet het als een overheidstaak om de krapte op de huizenmarkt te bestrijden en doorstroming te bevorderen. Voldoende woningen voor jonge starters kan helpen de doorstroming te bevorderen en de kamernood te ledigen. De hypotheekrenteaftrek leidt tot kunstmatig hoge huizenprijzen, en dient daarom geleidelijk te worden afgeschaft. Om de mobiliteit op de huizenmarkt te bevorderen, dient de overdrachtsbelasting op particuliere woningen te worden verminderd of afgeschaft.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
51
9.2.2 Ruimtelijke structuur Een duidelijke scheiding tussen stad en platteland is wenselijk. Open ruimte is een kwaliteitselement dat makkelijk zijn waarde verliest door versnippering, doorsnijding en onderbreking door het vrij willekeurig bouwen in deze ruimte. De rijksoverheid heeft samen met de provincies én de vier landsdelen de belangrijkste taak bij het vaststellen van de hoofdlijnen van het ruimtelijke ordeningsbeleid; gemeenten kijken te kortzichtig en handelen vaak in het belang van zichzelf / hun eigen grondgebied, terwijl de problematiek zich afspeelt op een hoger niveau Stadsuitbreiding dient voornamelijk binnen stedelijke netwerken plaats te vinden of te leiden tot nieuwe stedelijke netwerken, omdat stedelijke netwerken een gunstige invloed hebben op hoogwaardige (kennisintensieve) economische groei en de mobiliteit concentreren. Behoud van het open karakter van het landschap is essentieel voor de JD. Op het platteland wordt gelimiteerd gebouwd, waarbij de bouw zich concentreert in de dorpen. Dorpen in open gebieden mogen zoveel woningen bouwen als nodig is om de natuurlijke bevolkingsgroei op te vangen. Het compacte stad principe is leidend bij het aanwijzen van grote nieuwbouwlocaties: deze worden gerealiseerd in of direct in de buurt van bestaande steden. Het Groene Hart is een waardevol gebied dat toch steeds verder wordt bebouwd. Om deze reden moet het Groene Hart tot beschermd gebied worden uitgeroepen.
9.2.3 Waterhuishouding De waterhuishouding dreigt in toenemende mate problemen op te leveren. Enerzijds lijkt dit te worden veroorzaakt door een schijnbare tendens van meer neerslag in hogere intensiteiten. Anderzijds zorgen toenemende bebouwing en verhardingen voor snellere afvoer van regenwater. In de steden is de aanwezigheid van voldoende infiltratiecapaciteit essentieel. Uitbreiding hiervan is, gezien de eerder geschetste ontwikkelingen, noodzakelijk om wateroverlast ter plaatse en in benedenstroomse gebieden te voorkomen. De veiligheid van het rivierenland is een voortdurend punt van zorg. De JD pleit voor het verwijderen van obstakels in en een verdieping van de uiterwaarden in combinatie met de aanleg van zogenaamde meestromende nevengeulen en natuurontwikkeling. De verkoop van bij de uiterwaardverlaging vrijkomende klei en zand kan gebruikt worden om de natuurontwikkeling te financieren. Uiterwaardverbreding door dijkverlegging is kostbaar en niet met grondstofwinning te financieren en moet alleen worden uitgevoerd bij knelpunten. Groene rivieren zijn bedijkte gebieden waarop de grote rivieren overlopen bij extreem hoge afvoeren en waardoor extra water kan worden afgevoerd. Deze groene rivieren dienen te worden gepland in onbewoonde komgebieden en moeten worden ingezet als de grote rivieren de afvoer niet meer veilig binnen hun winterbed kunnen afvoeren.
9.2.4 Verdroging en ruraal waterbeheer De manier waarop nu wordt omgegaan met water in landbouwgebieden op zandgronden is niet duurzaam: water wordt ‟s winters versneld afgevoerd via sloten en beken naar rivieren, wat leidt tot hoge waterstanden en alle problemen van dien. In de zomer heerst daarentegen vaak gebrek aan water in de landbouwgebieden op de zandgronden, zodat boeren gaan irrigeren en sproeien met hoogwaardig grondwater. Om dit te veranderen dient in de winter het water lokaal te worden vastgehouden in de bodem door het plaatsen van stuwen in de sloten en het weer laten meanderen van beken, zodat water langzamer tot afvoer komt. Daarnaast moeten er bufferzones rond voor verdroging kwetsbare natuurgebieden en beken worden ingesteld om deze tegen wateronttrekking en/of invoer van meststoffen te beschermen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
52
10 Justitie & Veiligheid Veiligheid is een groot goed. Want zonder veiligheid is vrijheid ondenkbaar. Uit de misdaadcijfers blijkt dat Nederland gelukkig steeds veiliger wordt. Deze veiligheid moet worden gewaarborgd en waar nodig, verbeterd. Er zijn nog steeds te veel mensen die zich in meer of mindere mate onveilig voelen. En daarmee, onvrij. Terwijl iedereen zich moet kunnen ontplooien op zijn eigen manier. De overheid moet daarvoor de nodige kaders scheppen. Kaders waarbinnen een ieder de vrijheid heeft om zich te ontwikkelen. Omdat zonder vrijheid onveiligheid heerst. De door het huidige kabinet voorgenomen maatregelen, zoals de repressieve aanpak van softdrugs, het afnemen van agenten en de inzet van agenten als ‘animal cops’, zullen weinig aan werkelijke veiligheid bijdragen. Bovendien is een aantal van deze maatregelen in strijd met de diverse mensenrechtenverklaringen. De Jonge Democraten zien in het veiligheidsbeleid van dit kabinet geen echte oplossingen. Om de samenleving veiliger te maken, moet meer worden ingezet op preventie in plaats van repressie. Het harder straffen van criminelen door middel van de invoering van minimumstraffen heeft geen positieve invloed op de veiligheid. Behandeling van draaideurcriminelen wel. Jongeren moeten waar nodig worden aangepakt en begeleid, zodat ze niet (verder) afglijden in een crimineel milieu. Allochtonen mogen niet het risico lopen te worden uitgezet als ze een strafbaar feit plegen, maar moeten gestimuleerd worden te participeren aan de samenleving. Minder overheid is niet altijd beter als het gaat om veiligheid. Politie en justitie spelen een belangrijke rol bij het garanderen van vrijheid door het creëren van veiligheid. De Jonge Democraten geloven in een kleine, maar wel een krachtige overheid. Er moet dan ook niet bezuinigd worden op deze onderdelen. De politie moet meer de straat op. De pakkans moet worden verhoogd en strafzaken moeten sneller worden afgedaan. Maar een krachtige overheid moet niet een betuttelende overheid zijn. Wanneer volksgezondheidsrisico’s beperkt zijn, past het de overheid dan ook niet om haar burgers te verbieden om genotsmiddelen te gebruiken. Verder zien de Jonge Democraten een rol weggelegd voor bestuurlijke instanties en private ondernemingen om een bijdrage te leveren aan de veiligheid. De afgelopen jaren heeft de bevolking steeds meer gegevens af moeten staan aan de overheid in het kader van de veiligheid. Deze tendens moet een halt toe worden geroepen. Het opslaan van gegevens brengt ook gevaren met zich mee. Hier moet daarom zorgvuldig mee om worden gegaan. ‘Privacy by design’ en proportionaliteit moeten voorop staan als het gaat om gegevensverzameling.
THEMA JUSTITIE Politie en de rechterlijke macht spelen een sleutelrol in een veilige samenleving. Er moet dan ook niet worden bezuinigd op de capaciteit van deze organisaties. De politie moet meer de straat op, de pakkans moet worden vergroot en delicten moeten snel worden vervolgd. Bij de opsporing en vervolging moet meer gebruik worden gemaakt van de expertise van organisaties, als de Belastingdienst, Landelijk Bureau BIBOB en gemeenten. Met de huidige capaciteit, kunnen echter niet alle vormen van criminaliteit worden opgespoord en vervolgd. Er moeten daarom prioriteiten gesteld worden.
10.1 Aandachtspunten De vraag is nu, waar liggen dan die prioriteiten? Buiten twijfel staat dat strafbare feiten die een ernstige inbreuk maken op de persoonlijke integriteit van mensen, zoals ernstige geweld- en zedendelicten, voortvarend opgespoord en vervolgd dienen te worden. Daarnaast moet er prioriteit worden gegeven aan de vervolging van de volgende specifieke vormen van criminaliteit.
10.1.1 Geweld tegen mensen met een publieke functie Steeds vaker wordt er geweld gebruikt tegen agenten en werknemers met overige publieke taken, zoals ambulancepersoneel, buschauffeurs en conducteurs. Deze personen moeten, in het belang van de bescherming van de openbare orde, hun werk ongestoord kunnen doen. De overheid heeft als taak werknemers in een (semi-)publieke functie te beschermen. Daarnaast moet de overheid een signaal af geven dat geweld tegenover haar werknemers ontoelaatbaar is.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
53
10.1.2 Geweld tegen minderheden Hetzelfde geldt voor geweld tegen minderheden. Met enige regelmaat worden mensen weggepest uit hun woonwijk, omdat ze bijvoorbeeld homo zijn. De Jonge Democraten vinden dat minderheden in alle vrijheid voor hun geloof, seksuele voorkeur etc. uit moeten kunnen komen. Als zij daarin door anderen worden belemmerd, moet dat hard worden aangepakt. Dit is een taak van de politie, maar ook de gemeenten en de woningbouwverenigingen kunnen in deze een belangrijke taak hebben. Er moet te allen tijde voorkomen worden dat de slachtoffers moeten verhuizen.
10.1.3 Fraude Fraude is geen zichtbare vorm van criminaliteit, maar kan de samenleving wel ernstig ontwrichten. Dit is een bedreiging van de integriteit van de financiële markten en de economie in zijn geheel. Het is daarom van belang dat fraude actief wordt opgespoord. Dit vereist echter wel specifieke kennis. Er moet daarom meer aandacht komen voor de opleiding van personeel bij politie en justitie. Het door middel van de frauduleuze handelingen verkregen voordeel moet met behulp van de „pluk-ze‟-wetgeving worden ontnomen.
10.1.4 Computercriminaliteit Door de sterke opkomst van het internet worden steeds meer delicten gepleegd met behulp van een computer. Er wordt met deze vorm van criminaliteit erg veel geld verdiend. Daarnaast is het mogelijk om door middel van een computernetwerk de samenleving (deels) plat te leggen. Aangezien het hier om een relatief nieuw fenomeen gaat, is het ook hier van belang dat medewerkers van de politie en de rechterlijke macht goed worden opgeleid. Bovendien moeten er veiligheidseisen gesteld worden aan websites waarop vertrouwelijke informatie wordt gedeeld.
10.1.5 Mensenhandel Mensenhandel is een zeer ernstige schending van de mensenrechten. Er moet prioriteit worden gegeven aan het bestrijden van de verschillende vormen van mensenhandel, bijvoorbeeld seksuele en economische uitbuiting. Naast het opsporen en straffen van de daders, ligt de prioriteit bij preventie, zowel in nationaal als internationaal verband, en aan de begeleiding en opvang van (illegale) slachtoffers.
10.2 Drugsbeleid (Hard-)drugs zijn een belangrijke oorzaak van gezondheidsproblematiek. Daarnaast vormen drugs een bron van criminaliteit en overlast. Het is gebleken dat het voeren van een repressiebeleid het gebruik van drugs kan voorkomen, maar wel een negatief effect heeft op het bieden van voorlichting en medische zorg aan drugsgebruikers. Bovendien is de bestrijding van drugs een grote financiële belasting voor politie en justitie. De Jonge Democraten pleiten voor legalisering en regulering van zowel hard- als softdrugs als minst slechte oplossing om de drugsproblematiek zoveel mogelijk te beperken.
Gezondheid Door legalisering en regulering kan de kwaliteit van drugs beter gewaarborgd worden en kunnen gebruikers beter voorgelicht worden over de risico‟s van het gebruik van drugs. Hoe bewuster de afweging om drugs te gebruiken, hoe kleiner de kans dat verslaving zich uiteindelijk voordoet. Door gebruik van drugs uit de illegaliteit te halen, kan effectiever medische zorg geboden worden. Legalisering zal naar verwachting niet leiden tot een substantiële toename in het aantal gebruikers. Om gezondheidschade bij jongeren te voorkomen zijn de Jonge Democraten van mening dat de verkoop van drugs aan jongeren onder de achttien jaar strafbaar moet worden gesteld.
Handhaving en financiën Legalisering zorgt ervoor dat de druk op politie en justitie wordt verlicht en dat kosten van repressie worden bespaard. Daarnaast wordt het criminele circuit een prominente geldbron ontzegd en loont het niet meer om criminele activiteiten op het gebied van drugs te ontplooien. Hierdoor zal de samenleving veiliger worden. Door het heffen van belasting op drugs kunnen extra inkomsten gegenereerd worden. Bijkomend voordeel is dat het heffen van accijns een financiële prikkel is die gebruik ontmoedigt.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
54
Internationale positie De Jonge Democraten achten internationale afstemming van groot belang om tot een effectief drugsbeleid te komen, om de Nederlandse positie voor het voetlicht te krijgen en om de Nederlandse belangen te waarborgen. Totdat er internationaal overeenstemming is bereikt, wordt er een exportverbod ingevoerd.
10.3 Strafklimaat Het opleggen van een straf heeft meerdere doelen, namelijk beveiliging, preventie en vergelding. De rechter heeft de keus om een straf – gevangenisstraf, geldboete of taakstraf – op te leggen en kan daarnaast, of in plaats van een straf ook een maatregel opleggen, zoals tbs of begeleiding door de reclassering. Het opleggen van straffen of maatregelen moet gericht zijn op recidivevoorkoming en minder op vergelding.
10.3.1 Minimumstraffen De Jonge Democraten zijn tegen de invoering van minimumstraffen. In ons rechtssysteem heeft de rechter de vrijheid om de feiten en omstandigheden van het geval mee te wegen in de straftoemeting. Invoering van minimumstraffen perkt deze vrijheid in. Daarnaast tast invoering het fundamentele beginsel van de Trias Politica aan, omdat de wetgevende macht de rechtsprekende macht dan in vergaande mate aan banden legt. Bovendien zal deze maatregel niet bijdragen aan een veiligere samenleving.
10.3.2 Toegang tot de rechter Zowel in strafrechtelijke als bij bestuurlijke procedures is toegang tot de rechter een belangrijk grondrecht. De Jonge Democraten vinden dat iedere burger en ieder bedrijf de kans moet hebben een zaak voor te leggen aan een rechter. Hierbij is een grote bijdrage in de kosten ongepast. De Jonge Democraten spreken zich uit tegen een stelsel van kostendekkende griffierechten. Rechtspraak kan hierdoor verworden tot een eliteaangelegenheid, waarbij burgers steeds vaker zullen kiezen voor eigenrichting.
10.3.3 Forensische zorg Een groot aantal criminelen kampt, in meer of mindere mate, met psychische problemen. De rechter kan bij vonnis of arrest en de Centrale Voorziening voorlopige invrijheidsstelling na het uitzitten van een gedeelte van de straf voorwaarden opleggen waaraan de veroordeelde zich moet houden. Hierbij kan gedacht worden aan een klinische of ambulante behandeling of toezicht van de reclassering. De Jonge Democraten vinden dat er meer geïnvesteerd moet worden in de behandeling van deze mensen. Dit zal positieve effecten hebben op de recidivecijfers en de re-integratie van veroordeelden in de samenleving ten goede komen.
Ter beschikkingstelling (TBS) TBS wordt opgelegd als iemand onder invloed van een geestelijke stoornis een delict pleegt. De dader wordt in een kliniek behandeld tot hij weer veilig terug kan keren in de samenleving. Indien dit niet mogelijk is, wordt hij verplaatst naar een longstay-afdeling. Naar aanleiding van incidenten wordt het tbs-regime steeds versomberd. Dit komt de behandeling en de behandelduur niet ten goede. Gelet op de recidivecijfers na een tbs-behandeling, in vergelijking met die na een gevangenisstraf moet de tbs worden gezien als een effectieve maatregel. De Jonge Democraten vinden daarom dat er geïnvesteerd moet worden in de tbsbehandeling en dat gekozen moet worden voor een behandelmethode die past bij de veroordeelde. Incidenten moeten geen gevolgen hebben voor de gehele tbs-populatie.
10.3.4 Hervorming strafproces Om een tbs-maatregel op te kunnen leggen is persoonlijkheidsonderzoek nodig. Deze verplichting geldt niet voor de andere vormen van forensische zorg, maar is wel van belang om de juiste behandeling op te leggen. Steeds meer verdachten weigeren echter mee te werken aan een onderzoek. Verdachten hebben het recht om dit te weigeren. Het opvragen van de hulpverleningsgeschiedenis gaat in tegen dit recht en maakt bovendien inbreuk op het recht op privacy. De Jonge Democra-
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
55
ten vinden daarom dat dit niet moet worden toegestaan. Een ander probleem in het huidige strafproces is dat gedragsdeskundigen geen strafadvies kunnen geven als een verdachte het ten laste gelegde feit ontkent. De Jonge Democraten zien (mede) een oplossing van dit probleem in het verdelen van het strafproces in twee onderdelen. Allereerst vindt er een zittingsfase plaats waarbij door de rechtbank een oordeel wordt gegeven over het gepleegde feit. De rechtbank geeft dan in een tussenvonnis aan of er sprake is van een strafbaar feit en of de verdachte daarvoor kan worden veroordeeld. Tijdens een tweede zittingsfase wordt er aandacht besteed aan de geestelijke gesteldheid van de verdachte. Dit heeft tot voordeel dat de ontkenning van een verdachte in ieder geval geen rol meer speelt bij het persoonlijkheidsonderzoek en de verdachte zich vrijer kan voelen om hieraan mee te werken. De uitkomst van het persoonlijkheidsonderzoek kan daarnaast geen invloed hebben op de bewijsbeslissing.
THEMA VEILIGHEID 10.4 Jeugdbeleid Jongeren zoeken de grens op. Dit hoeft in principe geen problemen op te leveren, maar het kan ook overlast veroorzaken of leiden tot crimineel gedrag. De Jonge Democraten vinden het van belang dat hier in een vroeg stadium aandacht aan wordt besteed, zodat voorkomen kan worden dat jongeren (verder) afglijden de criminaliteit in. Jongeren moeten snel gestraft worden. Dit zorgt ervoor dat ze bewust worden van hun foute gedrag. Bij de oplegging van de straf moet er gekeken worden naar de oorzaak van het gedrag. De oorzaak kan dan worden aangepakt. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor de ouders. Als dat niet afdoende is, moet er hulp worden geboden door bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming of de leerplichtambtenaar. Deze hulp moet niet alleen gericht zijn op de jongere, maar ook op het gezin. Daarmee kan voorkomen worden dat jongere gezinsleden ook in de problemen terecht komen. Het is van belang dat er zo snel mogelijk kan worden geholpen. Wachtlijsten moeten dan ook worden ingekort. Jongeren kunnen op civielrechtelijke en op strafrechtelijke titel geplaatst worden in een jeugdinrichting. De Jonge Democraten zijn tegen een gezamenlijke plaatsing, ook als dat tot capaciteitsproblemen leidt. Daar dient een andere oplossing voor gezocht te worden.
10.5 Privacy In de Grondwet staat verankerd dat iedereen recht heeft op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer zolang er geen zwaarder wegende belangen zijn. Om criminaliteit en terrorisme tegen te gaan maken overheden steeds vaker inbreuk op de privacy van burgers. Ook door bedrijven worden persoonlijke gegevens vaker opgeslagen en gebruikt voor doelen die voor burgers meestal onbekend en oncontroleerbaar zijn. De opkomst van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën biedt veel mogelijkheden, maar ook gevaren; daarom dient de persoonlijke levenssfeer zeker in de huidige maatschappij goed beschermd te worden. Informatietechnologie en het menselijk gebruik daarvan is inherent kwetsbaar. Zonder dat je het beseft kunnen persoonlijke gegevens op straat belanden. Ook als je niets te verbergen te hebt, wil je niet dat je toekomstige werkgever je medische dossier kent. Bovendien is identiteitsfraude de snelst groeiende vorm van criminaliteit. Omdat het opslaan van gegevens altijd risico‟s met zich meebrengt, dient hier volgens de Jonge Democraten terughoudend mee te worden omgesprongen. De vraag is niet of je iets te verbergen hebt, maar waarom anderen het van je willen weten. Daarom vinden de Jonge Democraten dat het belang van privacy zwaar moet wegen.
10.5.1 Basisprincipes De Jonge Democraten vinden dat het recht op privacy net zo vanzelfsprekend zou moeten zijn als andere rechten die het individu in onze samenleving heeft, zoals godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Het opslaan van gegevens is niet per definitie een probleem. Wij maken ons echter zorgen over de vanzelfsprekendheid waarmee informatie wordt geregistreerd zonder dat altijd duidelijk is waarom. De inbreuk op de privacy is alleen gerechtvaardigd als de betrokkene toestemming voor registratie heeft gegeven of er een zwaarwegend collectief belang bestaat. Onder (zwaar) collectief belang verstaan we: misdaden die de persoonlijke integriteit ernstig schenden of de samenleving schokken. Dit belang dient altijd in verhouding tot de ernst van de inbreuk te worden gezien. Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
56
Steeds vaker worden gegevens die met een bepaald doel zijn opgeslagen ook gebruikt voor andere doeleinden. Denk hierbij niet alleen aan opsporing, maar ook aan bijvoorbeeld ongewenste reclame of risicotaxaties voor het bepalen van toegang tot kredieten en verzekeringen. Zonder toestemming van de betrokkene of zwaarwegend collectief belang mag er niet van het oorspronkelijke doel afgeweken worden. Bedrijven en overheden dienen altijd open en eerlijk inzicht te geven in welke gegevens verzameld worden en wat zij met ze met deze gegevens doen. Er moet zeer terughoudend worden omgesprongen met het verzamelen van zogenaamde `bijzondere gegevens‟ als etniciteit, religie, politieke voorkeur, gezondheid, stafrechtelijk verleden en seksuele voorkeur. Zonder uitzondering is voor deze registratie toestemming van de betrokkene nodig. Bovendien moet de bescherming van deze gegevens periodiek worden gecontroleerd. Privacy is niet plaatsgebonden. Je gegevens kunnen wereldwijd verzameld en misbruikt worden. Nederland moet zich daarom internationaal sterk maken voor de bescherming van persoonsgegevens.
10.5.2 Privacy en overheid Op het gebied van privacy moet de overheid het goede voorbeeld geven. Als het collectieve belang vereist dat er inbreuk gemaakt wordt op de privacy, bijvoorbeeld bij maatregelen op het gebied van veiligheid, moet de doelmatigheid van de inbreuk altijd hard gemaakt zijn. Wetten die inbreuk maken op de privacy moeten na een vast tijdsbestek geëvalueerd worden op hun effectiviteit. Ook met het inzetten van cameratoezicht in de openbare ruimte moet volgens ons terughoudend worden omgesprongen. Op dit moment bestaan er maatregelen waar de Jonge Democraten niet overtuigd zijn van hun wenselijkheid of doelmatigheid. Wij zijn tegen de bewaarplicht van telecomgegevens, tegen het centraal opslaan van ieders vingerafdrukken en tegen het langdurig bewaren van reisgegevens met behulp van de OV-chipkaart. De overheid moet „privacy by design‟ toepassen bij de ontwikkeling van nieuwe systemen. Er moet dan al in een vroeg stadium worden nagedacht over de noodzaak van registratie, het gebruik en de bescherming van gegevens.
10.5.3 Privacy en de private sector Organisaties in de private sector zijn gebonden aan de Wet bescherming persoonsgegevens. Deze wet is toereikend om de privacy van burgers binnen de Nederlandse staatsgrenzen te beschermen. Het College bescherming persoonsgegevens ziet er op toe dat dit ook gebeurt. De Jonge Democraten pleiten ervoor dat het college meer bevoegdheden krijgt, zoals het opleggen van fikse boetes aan overtreders van de wet. De burger moet zelf ook eenvoudiger stappen kunnen ondernemen wanneer zijn privacy geschonden wordt. De Jonge Democraten pleiten voor een meldplicht datalekken. De individuele schade is in geval van een datalek vaak beperkt, maar de collectieve schade kan groot zijn. Benadeelde individuen moeten daarom het recht krijgen om als groep te procederen tegen een bedrijf dat privacywetgeving overtreedt. De bescherming van de privacy in de private sector heeft een sterk internationaal karakter: onze burgers krijgen continu te maken met bedrijven die vanuit andere landen opereren. De Jonge Democraten willen dan ook dat onze regering buitenlandse overheden aanspoort om ook daar privacyschendingen aan banden te leggen. Daarnaast dient Nederland in de Europese Unie een voortrekkersrol te hebben en andere landen van het belang van privacy te overtuigen. Wij streven ernaar om privacywetgeving in de gehele EU zo snel mogelijk te verbeteren en gelijk te trekken.
10.6 Veiligheid in de private sector 10.6.1 Bedrijfsveiligheid Bedrijven krijgen meer de ruimte om zelf hun interne veiligheid te regelen. Dat past bij een overheid die het ondernemerschap de ruimte geeft. Een grotere eigen verantwoordelijkheid brengt met zich mee dat bedrijven strenger moeten worden aangepakt als zij hun zaakjes niet voor elkaar hebben. In eerste instantie is dit een taak voor de inspectiediensten. Zij moeten meer mogelijkheden krijgen om in te kunnen grijpen als een bedrijf zich niet aan de vergunningen houdt. Is dat echter niet afdoende, dan kan er ook worden gedacht aan de inzet van ingrijpendere strafrechtelijke maatregelen, zoals de sluitingsmogelijkheid die de Wet op de economische delicten biedt of het opleggen van een ontnemingmaatregel. De kosten van de inzet van diensten, zoals de brandweer, kunnen worden verhaald op ondernemingen die herhaaldelijk hun procedures niet op orde blijken te hebben.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
57
10.6.2 Grote evenementen en de kosten van politie-inzet Waar private ondernemingen steeds grotere muziek- of sportevenementen organiseren, moet de vraag worden gesteld of de overheid de veiligheid van deze evenementen moet blijven faciliteren. De burgemeester blijft verantwoordelijk voor de veiligheid en moet vaststellen welke inzet nodig is om de veiligheid te kunnen garanderen. Een gedeelte van de kosten van die inzet komt dan voor rekening van de organisator. Indien de organisator niet akkoord gaat met de verdeling van de kosten, wordt de vergunning voor het evenement niet verleend of in een andere vorm.
10.7 Crisismanagement en moderne communicatiemiddelen De overheid moet meer investeren in crisismanagement. In geval van een crisis neemt de voorzitter van de Veiligheidsregio de leiding. Hij blijft gedurende en na afloop van de crisis het aanspreekpunt en is verantwoordelijk voor de aansturing van de hulpdiensten. Er moet eenduidig gecommuniceerd worden naar de burgers. Hierbij moet de overheid meer inzetten op sociale media en andere moderne communicatiemiddelen om in contact te treden met de bevolking in momenten van ramp of crisis. Hierin is de overheid transparant en duidelijk. Zo wordt voorkomen dat er onnodige paniek ontstaat bij calamiteiten en blijft de burger optimaal op de hoogte, zodat hij effectief (voorzorg-) maatregelen kan treffen.
10.8 Inlichtingen- en veiligheidsdiensten De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator terrorismebestrijding (NCTb) hebben bijzondere bevoegdheden om in binnen- en buitenland inlichtingen te verzamelen over de gevaren voor de democratische rechtsstaat en andere kernbelangen. Deze speciale bevoegdheden kunnen een zware inbreuk betekenen op de privacy van betrokkenen en moeten dus zeer spaarzaam worden ingezet. Gelukkig worden de diensten door de Algemene Rekenkamer regelmatig doorgelicht op doelmatigheid en door de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) gecontroleerd op rechtmatigheid. De politieke controle vindt plaats via de Tweede Kamercommissie voor Inlichtingen- en veiligheidsdiensten (commissie Stiekem). Uit het verleden (Srebrenica, Irak) is gebleken dat deze commissie vaak onvoldoende is geïnformeerd en op ad hoc basis bij elkaar komt. Politici blijken daarnaast onvoldoende op de hoogte te zijn van de beperkingen van het inlichtingenvak en oefenen vaak druk uit op de diensten om met scherpere conclusies te komen in inlichtingenrapporten. In (politieke) crisissituaties bleken politici en beleidsmakers geneigd om losstaande feiten zelf ter hand te nemen en het werk van inlichtingenanalisten over te nemen vanuit onwetendheid of politieke overwegingen. De Jonge Democraten pleiten ervoor dat er veel meer gereguleerd en geïnstitutionaliseerd contact komt tussen de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten en relevante politici en beleidsmakers. De Jonge Democraten pleiten voor een permanente parlementaire commissie in navolging van Groot-Brittannië en de Verenigde Staten zodat Tweede Kamerleden zich kunnen verdiepen en specialiseren in deze diensten. Zodoende kan er beter beleid worden geformuleerd en scherper controle uit worden geoefend.
10.9 Asielbeleid Mensen vluchten als gevolg van bijvoorbeeld oorlog of vervolging naar een veilig heenkomen. De Jonge Democraten vinden dat deze mensen het recht hebben op opvang. De afgelopen jaren is de asielprocedure steeds strenger en onoverzichtelijker geworden. Daar moet iets aan gedaan worden. Een vluchteling moet asiel aanvragen in het land van binnenkomst. Vervolgens wordt onderzoek gedaan naar het verhaal van de vluchteling en de situatie in het land van herkomst. Afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek wordt de asielzoeker uitgezet of krijgt hij een (tijdelijke) verblijfsvergunning. De Jonge Democraten pleiten voor een snelle procedure. Het moet bovendien niet mogelijk zijn om procedure op procedure te stapelen. Langdurige onzekerheid over de verblijfstatus zal de integratie in de Nederlandse samenleving niet ten goede komen en, in geval van een negatieve beslissing zal het de terugkeer naar het land van herkomst bemoeilijken. In afwachting van de procedure moet de asielzoeker de mogelijkheid krijgen zich (om) te scholen of te werken.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
58
Als een asielaanvraag wordt afgewezen moet de overheid zich inzetten voor een snelle terugkeer naar het land van herkomst. Het illegaal in Nederland verblijven moet niet strafbaar worden gesteld. Een afgewezen asielzoeker kan in afwachting van uitzetting tijdelijk in een uitzetcentrum worden geplaatst. Dit verblijf mag echter niet langer dan 4 weken duren. Indien uitzetting niet mogelijk is, omdat de situatie in het land van herkomst niet veilig is, wordt de uitzetting opgeschort. Periodiek wordt beoordeeld of de situatie inmiddels dusdanig is dat een uitgeprocedeerde asielzoeker veilig terug kan keren naar het land van herkomst. Blijft de situatie langer dan 5 jaar onveilig en heeft de uitgeprocedeerde asielzoeker een leven opgebouwd in Nederland, dan moet hij alsnog een verblijfsvergunning krijgen. De Jonge Democraten vinden dat er in Europees verband meer samengewerkt moet worden. Bovendien moet de regelgeving op elkaar worden afgestemd. Hierbij moeten de mensenrechtenverdragen steeds in acht worden genomen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
59
11 Buitenlandse Zaken THEMA NEDERLAND IN DE WERELD Dit document vormt de grondslag voor het Nederlandse buitenlands beleid dat de Jonge Democraten voorstaan. In dit document staan de volgende kernwaarden centraal: Vrije wereldhandel, gelijke kansen scheppen voor iedereen. Verdergaande Europese integratie. Hulp geven waar nodig en mogelijk, met als einddoel het bevorderen van zelfstandigheid. Bescherming van mensenrechten. Europese samenwerking op het gebied van defensie. De Jonge Democraten staan voor integratie. Als een eensgezind Europa kunnen wij meer bereiken binnen de internationale gemeenschap. Integratie op internationaal niveau helpt bij het creëren van een open wereldmarkt waar iedereen gelijke kansen krijgt om te concurreren. Dit resulteert in zelfontplooiing en zelfstandigheid, wat ook het einddoel moet zijn van ontwikkelingssamenwerking. Ook een geïntegreerd en gespecialiseerd Europees leger past beter in de huidige internationale veiligheidscontext. Samenwerking en zelfstandigheid staan centraal in dit hoofdstuk.
11.1 Vrijhandel, economie en kapitaal De Jonge Democraten pleiten voor een vrije, toegankelijke, rechtvaardige en duurzame wereldhandel, welke leidt tot het verminderen van de kloof tussen ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen. Een vrije, toegankelijke wereldhandel houdt in dat alle individuen en rechtspersonen gelijke toegang hebben tot de wereldmarkt. Duurzaamheid houdt in dat negatieve gevolgen van handel, in het bijzonder voor milieu en cultureel erfgoed, tegengegaan moeten worden. Deze taak dient geïncorporeerd te worden in de structuur van de World Trade Organization (WTO) en ondersteund en gecontroleerd te worden door andere Intergouvernementele Organisaties (IGO's). De Jonge Democraten zijn van mening dat ieder mens recht heeft op eerste levensbehoeften zoals voedsel, onderdak en kleding. Dit valt onder de Universele Rechten van de Mens, en het is dan ook onze plicht om hier een bijdrage aan te leveren. Om deze vervulling van eerste levensbehoeften in minder ontwikkelde landen te bereiken, is een levensvatbare nationale economie essentieel. Dit dient verwezenlijkt te worden middels het instellen van een vrije markteconomie, welke niet kan worden onderhouden zonder formeel systeem van eigendomsrechten. Aan ontwikkelingslanden, wordt echter de toegang tot de markten van de EU en de VS verhinderd door handelsverstorende mechanismen. Hierdoor wordt de economische ontwikkeling van deze landen geremd en de kloof tussen ontwikkelingslanden en ontwikkelde landen steeds groter. In de WTO dient de Nederlandse inzet te zijn dat aan deze situatie een einde wordt gemaakt. De Jonge Democraten aanvaarden het risico voor westerse landen van het wegtrekken van arbeidsintensieve activiteiten naar lagelonenlanden. In dit kader dient echter wel aandacht te zijn voor de werkgelegenheid in Europa. De Jonge Democraten zijn een groot voorstander van het verbeteren van het onderwijsniveau binnen Europa zodat de Europese economie competitief blijft, en werkgelegenheid zo veel mogelijk behouden blijft. Non-gouvernementele organisaties en internationale ondernemingen nemen een steeds belangrijkere rol in internationale samenwerking in. Deze organisaties kunnen een belangrijke bijdrage leveren middels onder andere een kritische houding jegens IGO's en regeringen, publieke informatievoorziening en een gedeelde uitvoering van gezamenlijk beleid. De Jonge Democraten zien veel goeds in maatschappelijk verantwoord ondernemen, zoals beschreven in de OESO richtlijnen voor „Multinational Enterprises‟.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
60
11.2 Diplomatie De ontwikkeling van een diplomatieke dienst op Europees niveau noodzaakt tot het denken over de rol van Nederlandse ambassades. De Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO), in gebruik sinds de inwerkingtreding van het verdrag van Lissabon, ondersteunt de Hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken, en biedt verschillende mogelijkheden voor samenwerking op Europees niveau. De Jonge Democraten zijn van mening dat de EDEO een goede ontwikkeling is in de richting van een meer Europese stem op het internationale toneel. Een grote rol voor de EDEO op internationaal vlak is op termijn wenselijk, maar nog niet haalbaar. Alvorens een waarlijk Europese diplomatieke dienst zin zou hebben, dient Europese samenwerking op gebied van buitenlands- en defensiebeleid verder voortgeschreden te zijn. Bovendien is er momenteel geen draagvlak voor Europese vertegenwoordigers binnen de internationale gemeenschap, mogelijk ontstaat deze na een duidelijker Europese rol op internationaal vlak. Te denken valt daarbij aan maatregelen als een enkele Europese zetel binnen de Veiligheidsraad. Vooralsnog biedt de EDEO een goede mogelijkheid om de verminderde dekking van het Nederlandse postennetwerk op te vangen. Nederland heeft een relatief groot postennetwerk, consulaire taken zouden overgenomen kunnen worden door de EDEO. De immer voortschrijdende Europese integratie doet ook de vraag rijzen naar de noodzaak van het dichte netwerk van diplomatieke posten binnen de Europese Unie zelf. De Jonge democraten zijn van mening dat een geleidelijke afzwakking van deze diensten wenselijk is. Een steeds groter aandeel van diplomatieke zaken wordt op Europees niveau geregeld.
THEMA EUROPA – EEN BEWUSTE KEUZE De Europese Unie is een uniek samenwerkingsproject, met als doel vrede en stabiliteit in Europa te bewerkstelligen en te behouden. Ooit begonnen na de Tweede Wereldoorlog om vrede en stabiliteit binnen de Europese grenzen te bewerkstelligen en waarborgen door de zware industrieën te koppelen en zo economische afhankelijkheid te creëren, is zij nu uitgegroeid tot een omvangrijk instituut dat invloed heeft op vrijwel elk beleidsterrein. Bovendien is de huidige Unie velen maler groter qua aantal leden dan bij de start. Deze twee factoren zorgen naast de derde factor, de kloof tussen de EU en haar burgers, voor nieuwe uitdagingen en maken hervorming van de Europese Unie noodzakelijk. Om in de toekomst net zo succesvol te zijn als zij tot nog toe is geweest zal de Europese Unie, en haar lidstaten, deze uitdagingen aan moeten gaan. Als Europese waarden waarop de Europese Unie berust zien de Jonge Democraten; vrijheid, democratie en eerbiediging van de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens, evenals het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. In de Europese Unie is willekeur uitgesloten is en heeft een ieder het recht om naar de rechter te stappen indien hij of zij zich aangetast voelt in zijn of haar rechten of vrijheden. Het grootste succes van de Europese Unie, na het behouden van stabiliteit en vrede, is het creëren van een interne markt waardoor bedrijven makkelijker handel kunnen drijven binnen de grenzen van de Unie. Dit heeft geleid tot een enorme uitbreiding van de markt voor Europese bedrijven en het vergroten van de concurrentie, waardoor de concurrentiepositie van de Unie in de wereldeconomie is verbeterd. Ook heeft de Unie zich ingespannen voor de liberalisering van verschillende markten, zoals bijvoorbeeld de postmarkt. De Jonge Democraten onderschrijven het belang van liberalisering, omdat toegenomen concurrentie voordelen met zich meebrengt voor consumenten en de innovatiedrang van Europese bedrijven bevordert. De Europese Unie moet zich blijvend inspannen om te komen tot een level-playing field binnen haar grenzen. Lidstaten moeten strenger gecontroleerd worden op het naleven van Europese richtlijnen die concurrentie bevorderen. Het bevoordelen van nationale bedrijven moet hiermee verder ontmoedigd worden. Nog te vaak is de jure liberalisering van markten nog geen de facto liberalisering, met nadelige gevolgen voor de consument en de concurrentiekracht van bedrijven uit andere lidstaten. De Jonge Democraten zien het belang van de interne markt. De uitbreiding van deze markt maakt vaart, terwijl de wetgeving van de lidstaten vaak het hele proces verlangzaamt. Zo hebben de lidstaten verschillende wetgeving op het gebied van het overeenkomstenrecht en consumentenrecht. De Europese Unie is daarin steeds meer een rol gaan spelen en heeft wetgeving gedeeltelijk geharmoniseerd en minimumnormen ingevoerd. Toch blijven er verschillen bestaan die bedrijven en consumenten kunnen hinderen om optimaal gebruik te maken van de interne markt. De Jonge Democraten begroet het enthousiasme van de Europese Unie en ondersteunt de komende plannen van de Europese Commissie om wetgeving te harmoniseren of alternatieven in te voeren, zoals een optioneel stelsel van contractenrecht voor bedrijven en consumenten.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
61
11.3 Subsidiariteitbeginsel De Jonge Democraten zien bij het ontstaan van een federaal Europa het belang van subsidiariteit verder toenemen. Besluiten dienen genomen te worden op het laagst mogelijke niveau. Beslissingen die beter op nationaal of federaal niveau kunnen worden genomen met het oog op effectiviteit of reikwijdte moeten op deze niveaus genomen worden. Te denken valt hierbij aan medisch-ethische kwesties als abortus. Ook het primair onderwijs kan beter nationaal geregeld worden. Alleen bij de instemming van de betreffende lidstaat kan de Unie op deze gebieden competenties naar zich toetrekken. Indien sprake is van een conflict betreffende de competentieverdeling kan het Europese Hof van Justitie deze aan het subsidiariteitsbeginsel toetsen.
11.4 Sociale integratie De Jonge Democraten constateren vergaande economische integratie binnen de Europese Unie en zijn hier een voorstander van. Met deze verdere integratie is echter in onze ogen ook verdere integratie op politiek en sociaal vlak nodig. Op dit moment ervaren Europese burgers niet in gelijke mate de voordelen van Europese economische integratie. We pleiten voor meer sociaal beleid op Europees niveau om de onzekerheden en ongelijkheden ontstaan door globalisering en vergaande economische integratie bij de burger weg te nemen. Op termijn zal dit leiden tot een geleidelijke harmonisatie van arbeidsvoorwaarden en ander sociaal beleid.
11.5 Uitbreiding van de Europese Unie De Jonge Democraten zijn van mening dat deelname aan de Europese Unie in principe mogelijk moet zijn voor staten, mits deze voldoen aan de zogenaamde Kopenhagen-criteria. Dit houdt onder meer in dat zij de Europese waarden moeten onderschrijven en eerbiedigen en dat zij op politiek, economisch en sociaal gebied aan een aantal eisen dienen te voldoen. Strenge naleving van deze criteria is essentieel. De Jonge Democraten zien dat de Europese Unie niet eeuwig kan worden uitgebreid. Voor er sprake kan zijn van verdere uitbreiding, dienen er institutionele veranderingen ten behoeve van de bestuurbaarheid doorgevoerd te worden. Om onbestuurbaarheid te voorkomen dienen er bovendien grenzen te worden gesteld. Deze grenzen zijn: Geografisch, het toekomstige lid moet op het continent Europa liggen, of aan dit continent grenzen. Dit dient onder meer de handhaving van een douane-unie. Het toekomstige lid moet de andere Europese lidstaten erkennen als staat. Hiernaast staat aangegeven welke landen het mogelijk betreft. Als eenmaal voldaan is aan de voorwaarden tot toetreding tot de Europese Unie, mogen er geen beperkingen opgelegd worden aan het vrije verkeer van personen binnen de EU door individuele lidstaten. De Jonge Democraten onderschrijven gelijke behandeling van alle EU burgers en het van beide zijdes nakomen van de voorwaarden tot toetreding.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
62
11.6 Bestuurlijke vernieuwing De Europese Unie is gegroeid en blijft wellicht groeien, wat haar voor nieuwe uitdagingen stelt. Dit mag echter niet ten koste gaan van haar bestuurbaarheid. Europese besluiten dienen te worden gemaakt op basis van redelijkheid en subsidiariteit. De Jonge Democraten zijn voorstander van een Federale Unie, waarbinnen besluiten worden genomen op decentraal niveau waar mogelijk en gewenst. De Jonge Democraten zijn voor machtenspreiding, ook op Europees niveau. Aan de basis van een federaal Europa moet een geschreven constitutie staan. In deze constitutie worden de basiswaarden en doelstellingen evenals de competenties van haar instituties omschreven en vastgelegd.
11.6.1 Europese politieke partijen en verkiezingen Het Europees parlement is de meest democratische instelling binnen de Europese Unie en komt op voor de belangen van het Europese volk. Het primaat dient te liggen bij het Europees Parlement als de directe volksvertegenwoordiging van de Europese burgers. Om het democratisch tekort binnen de Europese Unie te verkleinen en de betrokkenheid van de burger bij de Europese politiek te vergroten, dienen er Europese politieke partijen opgericht te worden die de burger vertegenwoordigen in het Europees parlement. De burger zal niet langer op een nationale politieke partij, behorend tot een politieke stroming in het Europees parlement, stemmen tijdens de verkiezingen voor het Europees parlement, maar op een Europese politieke partij. Het creëren van Europese politieke partijen en verkiezingen vergroot het Europees gevoel bij zowel de kiezer als bij de parlementariërs. Europese lijsten zullen er aan bijdragen dat gekozen wordt op basis van Europese programmapunten in plaats van op basis van nationale belangen wat weer als gevolg heeft dat individuele parlementariërs minder gevoelig zijn voor behartiging van nationale belangen. Deze ontwikkelingen zullen de betrokkenheid van de burger bij de Europese politiek vergroten en leiden tot een politiek debat over Europese thema‟s.
11.6.2 Europese Staatvorming De eurocrisis in de zomer van 2011 leert ons wederom dat de Europese landen elkaars problemen niet zonder consequenties kunnen negeren. Landen met één munt hebben ook één bestuur nodig. Een monetaire unie moet daarom ook een politieke unie zijn. De Jonge Democraten staan achter die visie en vinden ook dat Europa een ander en sterker bestuur moet krijgen. Dit moet echter wel op een democratische manier gebeuren. Nadrukkelijk moet voorkomen worden dat Europa op een ondoorzichtige manier bestuurd wordt waarbij uiteindelijk Frankrijk en Duitsland de dienst uitmaken. De Jonge Democraten willen een Europa waar de burger van Europa wat te zeggen heeft over Europees beleid. Bij Europees beleid moet het nationaal belang van een land niet voorop staan. De Jonge Democraten staan voor een Europa van, voor en door Europeanen. De JD is zich er van bewust dat dit ideaal in deze eurosceptische tijd verder weg lijkt dan ooit. Niettemin kijkt de JD positief naar de toekomst en gelooft zij in zo‟n Europa. De JD heeft daarom getracht een staatkundige vorm te schetsen voor zo‟n Europa. Daarbij is een goede mix gevonden tussen de nationale belangen, Europese belangen en de Europese burger.
11.6.3 Staatkundige inrichting van de EU+ In de door de JD voorgestelde constellatie zijn er vier belangrijke organen: Het Europees parlement, de Europese President en zijn regering, de Nationale raad en het Europees Hof.
Europees Parlement Bevoegdheden: Het Europees parlement is de wetgevende macht van Europa en stelt de kaders en hoofdlijnen van de Europese unie. Daarvoor heeft zij het recht op: Budget, Wetgeving, Initiatief, Amendement, Enquête en Interpellatie. Daarnaast kan het Europees Parlement de regering naar huis sturen. De Europese president heeft echter een eigen mandaat en kan daarom niet direct door het Parlement weggestemd worden. Het Europees Parlement is de volksvertegenwoordiging van de Europese burger. Daarom ook ligt het primaat bij het Parlement. Samenstelling: Elke vier jaar zijn er verkiezingen voor het Europese parlement. Deze verkiezingen geven elke Europeaan het recht om hun volksvertegenwoordiging te kiezen. Deze verkiezingen verlopen op een gecombineerde manier, waarbij kiezers twee stemmen doorgeven op een verkiezingsdag. Als kiezer stem je op een persoon uit je district, en op de lijst van een partij. De helft van de afgevaardigden wordt verkozen via het districtenstelsel, de andere helft via evenredige vertegenwoordiging. Dit systeem zorgt ervoor dat de voordelen van beide systemen gecombineerd worden. Dit betekent ook dat je bijvoorbeeld als Nederlander op een Pool kunt stemmen, als Duitser op een Brit, en als Fin op een Portugees. Aansluiting door de in het district gekozenen bij Europese partijen is in deze constructie nodig om een rol van betekenis te spelen.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
63
Ook wordt er een kiesdrempel ingevoerd om het aantal partijen te beperken. Dit is nodig om in een Parlement met veel zetels de debatten overzichtelijk te houden en de bestuurbaarheid van de EU+ te waarborgen.
Europese President Bevoegdheden: De Europese president is primair de uitvoerende macht. Om hem hierbij te helpen stelt hij zijn eigen regering samen, die hij voordraagt aan het Parlement. De Regering kan alleen als geheel afgestemd worden door het Europees Parlement – niet per persoon. De Europese president kan echter niet ontslagen worden door het Parlement, daar hij zijn eigen mandaat heeft. De Europese president en zijn regering handelen binnen de kaders en hoofdlijnen die het Europees parlement ze meegeeft. In feite doet de Europese President en zijn regering hetzelfde als op dit moment de Europese commissie en de raad der ministers doen. Het primaire verschil is dat de beleidskaders in onze visie vanuit het Europees Parlement komen. Kiesmethode: De Europese president wordt gekozen door de Europese burgers in maximaal twee rondes, grotendeels zoals het huidige Franse kiessysteem.
Nationale raad: Bevoegdheden: Dit orgaan is er primair voor de vertegenwoordiging van het nationaal belang van de lidstaten van de Europese unie. De nationale raad kan de wetten die het Europees parlement maakt aannemen of verwerpen middels een meerderheid van stemmen. Bij verwerping wordt een wet teruggestuurd naar het parlement. Samenstelling: De nationale raad wordt gekozen door de bevolking van de lidstaten. Elke lidstaat heeft een afvaardiging van twee personen in de nationale raad, ongeacht de omvang of het inwonertal van de lidstaat. Elke twee jaar wordt een van hen middels rechtstreekse verkiezingen in de lidstaat verkozen. De vertegenwoordigers hebben een mandaat voor 4 jaar.
Europees Hof Bevoegdheden: Het Europees Hof beslecht conflicten tussen de Europese overheid en de nationale overheid. Het Hof past het recht toe dat op dat moment van toepassing is. Dit kan nationaal recht zijn, uit één van de lidstaten, maar ook federaal recht. De Europese wetgevende macht stelt bepalingen op over de jurisdictie van het Europees Hof. Het Hof kan zelf bepalen of het een zaak wel of niet behandelt, om zo de werklast behapbaar te houden. Samenstelling: Het Europees Hof heeft een kamer van zeven rechters. Het totaal aantal rechters van het Europees Hof is variabel. Daarbij doet de het Hof zelf een voordracht, die goed- of afgekeurd kan worden door Parlement en Nationale Raad. Rechters kunnen niet ontslagen worden.
11.6.4 Europees burgerinitiatief De Jonge Democraten zijn voorstander van een Europees Burgerinitiatief zoals beschreven in het verdrag van Lissabon. Door middel van een burgerinitiatief kunnen één miljoen EU onderdanen uit ten minste een kwart van de EU-landen de Europese Commissie verzoeken om specifieke aangelegenheden via nieuwe wetgeving aan te pakken, mits de EU bevoegdheid heeft over deze beleidsterreinen. Het Europese burgerinitiatief vergroot de inspraak van de burger. De Jonge Democraten pleiten voor een goede informatievoorziening over het Europees burgerinitiatief om burgerinspraak en – participatie ten aanzien van EU beleid te vergroten.
11.7 Gemeenschappelijk Buitenlands Beleid De Jonge Democraten zien de noodzaak in van verdere samenwerking op het gebied van een Europees buitenlands beleid. De voortdurende globalisering van zowel de politiek als de economie noopt tot verdere coherentie in de buitenlandse politiek van de lidstaten. De JD is dan ook voor het federaliseren van het terrein Buitenlandse Zaken, waarbij een Europese Minister van Buitenlandse Zaken de lijnen uitzet. Deze bewindspersoon moet ervoor zorgen dat Europa met één stem in de internationale politiek opereert.
11.7.1 Verenigde Naties De Jonge Democraten promoten een robuust, coöperatief Europa. Niet alleen op economisch en sociaal gebied maar ook op politiek en militair niveau in het kader van een Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid Beleid (GVDB) van de Europese Unie. De Jonge Democraten willen een Europese stem in de mondiale politiek. Zo moet de Europese Unie één gezamenlijke zetel in de VN-veiligheidsraad krijgen. Daarnaast dringen de Jonge Democraten aan op meer samenwerking
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
64
van Europese landen in VN-missies. Dit laatste verbetert de zichtbaarheid van de Europese Unie in de wereld en bespaart bovendien veel geld.
11.8 Ontwikkelingssamenwerking: een Europese aanpak De Jonge Democraten streven naar een mondiale samenleving waarin elk individu gelijke rechten heeft, de mogelijkheid heeft zichzelf te ontwikkelen en zich in alle vrijheid kan bewegen. Ontwikkelingssamenwerking moet gericht zijn op het bevorderen van democratie en stabiliteit, mensenrechten, goed bestuur, staat- en institutieopbouw, en zelfstandigheid. Hierin is een multidimensionale, geïntegreerde aanpak van belang, waarbij in het oog gehouden moet worden dat ieder gebied een unieke aanpak nodig heeft, waardoor er geen gebruik kan worden gemaakt van zogenoemde „blueprints‟. Nederland kan in Europees verband veel effectiever zijn in haar internationale handelen. Binnen de Europese Unie moet zij dan ook de nadruk leggen op afbouw van handelsbarrières en landbouwsubsidies om de vrije wereldmarkt te promoten. Dit geeft ontwikkelingslanden de mogelijkheid te kunnen concurreren op de internationale markt, en helpt hen zelfstandiger te worden. Ook op het gebied van ontwikkelingssamenwerking is een gecoördineerde en geharmoniseerde aanpak noodzakelijk; waar mogelijk dient met één stem gesproken te worden. Om versnippering, wildgroei van organisaties en ineffectief beleid tegen te gaan, is het van belang het aantal NGO‟s terug te dringen en een eenduidig beleid te voeren. Om op lange termijn zo efficiënt mogelijk te zijn, is het nodig om te streven naar een Europees ontwikkelingsbeleid, waarbij de minimale norm van 0,7 % van het BNP het Europees uitgangspunt moet zijn. Hierbij moet een duidelijke scheiding bestaan tussen de budgets voor ontwikkelingssamenwerking en defensie. Vredesmissies dienen onder de begroting van het Ministerie van Defensie te vallen. Het huidige beleid van ontwikkelingssamenwerking is te veel gericht op het behalen van kwantitatieve indicatoren en een focus op de korte termijn. Deze focus kan leiden tot onbedoelde effecten, waarbij korte termijn doelen inderdaad gehaald worden, maar waar op de lange termijn doelstellingen niet gehaald worden en structurele ontwikkeling uit kan blijven. De Jonge Democraten kiezen voor gecoördineerd beleid dat effectief is op de lange termijn.
11.8.1 Stimuleren van goed bestuur Steun aan overheden van donorlanden kan in specifieke gevallen aan voorwaarden onderhevig zijn, zoals hervorming van de staatsinrichting ook wel bekend onder de term „goed bestuur‟. Dit houdt in: respect voor mensenrechten, beperking van corruptie en open staan voor democratische hervorming. Hervorming van de staatsinrichting moet per land worden bekeken, en de stabiliteit van het land en welzijn van de inwoners moet hierin voorop staat. In sommige gevallen biedt geconditioneerde sectorale steun een alternatief, om oneigenlijk gebruik van ontwikkelingsgelden te voorkomen. Bij schuldverlichting is het belangrijk om alleen overheden met goed bestuur te ondersteunen. Hier moet eerst aannemelijk gemaakt worden dat kwijtschelding daadwerkelijk leidt tot een goede besteding van vrijgevallen gelden. Het is belangrijk te investeren in de opbouw van goed bestuur, onder andere door ondersteuning van het maatschappelijk middenveld, politieke organisaties en een justitieel apparaat. Dit kan mede door het bevorderen van regionale samenwerking worden vormgegeven, zoals het stimuleren van regionale ontwikkelingsbanken, monetaire samenwerking en gezamenlijk optreden op het wereldtoneel.
11.8.2 Focus op zelfstandigheid De Jonge Democraten kiezen voor de inzet op duurzame economische ontwikkeling enerzijds, en de bevordering van goed bestuur en mensenrechten anderzijds. De specifieke invulling van ontwikkelingssamenwerking is de verantwoordelijkheid van ontvangende overheden en ontwikkelingsorganisaties, en moet niet door donorlanden worden ingevuld of opgelegd. De ontvangende landen behouden zo controle en overzicht inzake hun eigen beleid. In de landenkeuze is het belangrijk om te streven naar een rechtvaardige en effectieve verdeling van middelen waarbij juist geïnvesteerd moet worden in landen die ondersteuning het hardst nodig hebben, ongeacht mogelijk gewin voor Nederland. Met name in post-conflict situaties is het belangrijk om een goede samenwerking te bevorderen tussen veiligheidsoperaties en ontwikkelingsorganisaties. Tot slot is er een onderscheid te maken tussen humanitaire hulp en ontwikkelingshulp. Humanitaire hulp is blijvend van belang in noodsituaties, maar moet duidelijk gericht zijn op de korte termijn. Hierbij dient gewerkt te worden vanuit wat er al ter plaatse is. In ontwikkelingsgebieden moet er bovendien samengewerkt worden met hulp- en ontwikkelingsorganisaties
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
65
ter plaatse. Ontwikkelingsprojecten moeten waar mogelijk doorgang krijgen in noodsituaties, dit verkleint het aantal hulpbehoevende mensen. Humanitaire hulp moet te allen tijde gericht zijn op het weer zelfstandig maken van mensen en gebieden op de korte termijn. Er moet echter wel in het oog gehouden worden dat noodhulp geen „structurele noodhulp‟ wordt, waarbij een onwenselijke afhankelijkheidsrelatie zou kunnen ontstaan. Voedselhulp is per definitie een vorm van humanitaire hulp, die gericht moet zijn op de korte termijn en waarbij het doel moet zijn dat mensen zo snel mogelijk weer zelfstandig kunnen leven. Ontwikkelingshulp dient echter gericht te zijn op de lange termijn om effectieve resultaten te boeken. Deze vorm van hulp dient voornamelijk „bottom-up‟ te worden aangeboden met veel ruimte voor scholing en voorlichting, bij voorkeur door lokale mensen. Ook bij ontwikkelingshulp moet de focus te allen tijden liggen op de zelfstandigheid van mensen en landen, en dient een afhankelijkheidsrelatie voorkomen te worden. Ontwikkelingshulp is een complexe materie waarin geen „one-size-fits-all-model‟ mogelijk is. Het vergt een geïntegreerde, visionaire aanpak, die echter wel eenduidig moet zijn binnen een situatie. Efficiëntie en effectiviteit dienen altijd in het oog gehouden te worden.
11.9 Mensenrechten De Jonge Democraten zijn van mening dat het bevorderen van de mensenrechten een volwaardig onderwerp in het buitenlands beleid van de Nederlandse regering en de EU dient te zijn. Essentieel daarbij is het creëren van sluitend internationaal recht, inclusief de juridische instituties om mensenrechten te beschermen, dat ook van kracht is in crisissituaties. Culturele verschillen mogen niet tot onderscheid leiden bij de interpretatie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
THEMA DEFENSIE – SAMEN STERK Op het internationale speelveld hebben in de afgelopen decennia enkele revolutionaire verschuivingen plaatsgevonden. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de veiligheidscontext van Nederland, en dus voor de toekomstige vormgeving van het Nederlandse defensieapparaat. De kans op grootschalig interstatelijk conflict is sinds het eind van de Koude Oorlog sterk afgenomen. Sindsdien is er een dalende trend waar te nemen van het aantal interstatelijke conflicten. Deze trend wordt gefaciliteerd door een aantal ontwikkelingen, waaronder hoofdzakelijk de toegenomen institutionalisering en regulering van internationale samenwerking in organisaties zoals de Verenigde Naties. Daarnaast speelt ook de steeds verdergaande codificering van het internationale recht in verschillende verdragen een grote rol. Door voortschrijdende globalisering zijn staten in toenemende mate economisch, militair en politiek afhankelijk van elkaar. Het voeren van oorlog wordt duurder door toegenomen interdependentie en regulering. Niet alleen materiële kosten, maar ook vanwege de imagoschade die met oorlog gepaard gaat. Door deze ontwikkelingen neemt de kans op, en dus de bedreiging van grootschalige oorlogen tussen staten af. Deze mondiale trends worden voor Nederland tevens regionaal versterkt door de Europese Unie: door vergaande samenwerking tussen de lidstaten is de kans op een rechtstreekse bedreiging van de Nederlandse territoriale integriteit heden ten dage en in de voorzienbare toekomst minimaal. Tegelijkertijd zijn er de afgelopen jaren ook potentiële bedreigingen bijgekomen. Sinds de aanslagen van 11 september 2001 wordt terrorisme als een grote bedreiging voor de westerse wereld, en daarmee ook Nederland gezien. De sterke toename van zwakke en gefaalde staten sinds het eind van de Koude Oorlog biedt een thuishaven aan terroristische en andersoortige criminele organisaties. Tegelijkertijd maakt eerdergenoemde globalisering het ook makkelijker voor kwaadwillende actoren om hun werkgebied te vergroten. Door technologische ontwikkelingen worden wapens goedkoper, makkelijker te verkrijgen en te vervoeren. Grootste zorg hierbij is de nucleaire proliferatie van terroristische organisaties. Naast deze ontwikkelingen werpt de toenemende schaarste van natuurlijke hulpbronnen als olie, water en vruchtbare landbouwgrond nieuwe geopolitieke vraagstukken op. Deze vraagstukken raken direct aan het Nederlands landsbelang. De wereld en daarmee de potentiële kansen en bedreigingen voor de toekomstige Nederlandse belangen zijn fundamenteel veranderd. Binnen deze veranderende internationale context dient Nederland zich te blijven profileren op het internationale vlak. Een groot deel van deze rol vervult Nederland binnen internationale organisaties als de VN en de NAVO. Dit is zowel wenselijk als noodzakelijk met het oog op de beperkte draagkracht van het Nederlandse defensieapparaat. De noodzaak garant te blijven staan voor het vervullen van de binnenlandse kerntaken en betrokken te blijven bij internationale samenwerking binnen een veranderende internationale context vragen om een fundamentele hervorming en specialisatie van het defensieapparaat.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
66
In dit hoofdstuk geven de Jonge Democraten hun visie voor de hervorming van defensie. Doel hierbij is een meer gespecialiseerd en efficiënt defensieapparaat te creëren, toegerust op haar toekomstige taken op zowel het internationale als het nationale vlak. Deze visie zal in dit hoofdstuk uiteengezet worden op gebied van de kerntaken van defensie, de specialisatie van defensie en de visie op internationale samenwerking.
11.10
Kerntaken defensie
De Nederlandse krijgsmacht kent drie kerntaken, zowel op het gebied van interne- als op het gebied van externe veiligheid. Bescherming van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied, met inbegrip van Aruba, Curaçao en Sint Maarten; Bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit; Ondersteuning van civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp, zowel internationaal als nationaal. Binnen interne veiligheid wordt onderscheid gemaakt tussen nationale en economische veiligheid. De nationale veiligheid betreft de bescherming van vitale functies in de breedste zin. De Jonge Democraten zijn voorstander van verregaande civiel-militaire samenwerking, waarbij de bescherming van vitale objecten en de ondersteuning bij rampen en incidenten centraal staat. Bij het waarborgen van de economische veiligheid is de verdediging van de digitale infrastructuur een nieuwe taak. De Jonge Democraten zijn van mening dat Defensie hierin een proactieve houding moet aannemen. Binnen externe veiligheid staan het versterken van de internationale rechtsorde, conflictpreventie, vredeshandhaving en het bestrijden van internationaal terrorisme centraal. Daarnaast valt ook het direct beschermen van Nederlandse handelsbelangen in het buitenland middels antipiraterij-missies in internationale wateren onder het waarborgen van de externe veiligheid. De Jonge Democraten leggen nadruk op het belang van Europese en internationale samenwerking bij het vervullen van deze taken.
11.10.1
Parlementaire commissie
Na afloop van elke grote militaire missie zijn de Jonge Democraten voorstander van (parlementair) onderzoek, indien nodig uitgevoerd door een parlementaire enquêtecommissie, om zodoende een standaard controlemechanisme te creëren waarbij de missie van primaire besluitvorming tot aan de beëindiging wordt geëvalueerd.
11.10.2
Nucleaire ontwapening
De Jonge Democraten bepleiten een kernwapenvrije wereld. De aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens op Nederlands grondgebied moet erkend en beëindigd worden. Daarnaast moet Nederland een actieve rol spelen om binnen NAVOverband en in de wereld het bezit van nucleaire wapens te verminderen en uit te bannen.
11.11
Specialisatie defensie
De Jonge Democraten spreken zich uit voor het specialiseren van het Nederlands leger. Dit omdat de internationale context zodanig veranderd is dat de huidige opbouw van het leger niet meer van deze tijd is. Defensie en de krijgsmacht zijn nog steeds gebaseerd op een systeem dat gebaseerd is op Clausewitz‟ manier van oorlog voeren, waarbij het idee is dat men een volledig uitgeruste strijdkracht nodig heeft dat met alle onderdelen ten strijde trekt. In Nederland is dit nog steeds het geval: de Commandant der Strijdkrachten voert het bevel over een zo‟n breed mogelijk leger bestaande uit vier operationele commando‟s. Het mengen in interstatelijke conflicten is niet meer de belangrijkste kerntaak van Defensie. In de huidige internationale veiligheidscontext is er behoefte aan op maat gemaakte expeditionaire machten. De Jonge Democraten pleiten er voor om te hervormen naar zeer gespecialiseerde eenheden gericht op expeditionaire taken. Hierdoor wint het leger aan flexibiliteit en kan maatwerk geleverd worden per expeditie. De nadruk moet liggen op toenemende integratie van krijgsmachtonderdelen, waarbij de Jonge Democraten ook het belang van politiemissies (marechaussee) benadrukken.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
67
Europese taakspecialisatie bewerkstelligt een betere afstemming tussen de verschillende militaire behoeften en minimaliseert de overcapaciteit. De Jonge Democraten vinden dat Nederland een voortrekkersrol moet vervullen om taakspecialisatie in samenwerking met partnerlanden uit te breiden. Pas wanneer de Europese samenwerking op defensiegebied is geïntensiveerd wordt taakspecialisatie, in de vorm van afstoting van volledige krijgsmachtdelen, een reële optie.
11.12
Internationale samenwerking
De Jonge Democraten hechten groot belang aan multilaterale samenwerking op het gebied van defensie, om de Nederlandse belangen te behartigen. Samenwerking op het defensievlak zorgt bovendien voor een grotere militaire veiligheid voor Nederland, zowel door de toegenomen controle op bondgenoten als door de toegenomen slagkracht die collectieve veiligheid kan bieden. Daarnaast is samenwerking ook noodzakelijk, de Nederlandse krijgsmacht is niet in staat zelfstandig grootschalige internationale militaire operaties te ondernemen. Internationale samenwerking is bovendien van belang bij de verdediging van het Nederlandse grondgebied en haar belangen. In het veranderde veiligheidsconcept is het delen van informatie en middelen essentieel. Samenwerking kan leiden tot het afstoten van bepaalde taken en het specialiseren op andere. Deze toegenomen efficiëntie brengt bovendien kostenbesparingen met zich mee. Hieronder zal de mening van de Jonge Democraten ten opzichte van samenwerking binnen de belangrijkste internationale organisaties uiteengezet worden.
11.12.1
NAVO
Momenteel is de Nederlandse samenwerking op defensiegebied voornamelijk geïnstitutionaliseerd in de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). De Jonge Democraten erkennen het belang van de NAVO. Nederland is een volwaardige partner in de NAVO en dient dat te blijven. De NAVO moet zich hoofdzakelijk bezig houden met haar kerntaak: het beschermen van het bondgenootschappelijk gebied. Tevens moet zij zich militair kunnen blijven inzetten voor vredesmissies onder VN-mandaat. Het is nastrevenswaardig dat de Nederlandse krijgsmacht in een Europees samenwerkingsverband een rol bij interventiemissies van de NAVO vervult. Dit dient echter naar draagkracht en vermogen te gebeuren.
11.12.2
Defensie samenwerking in Europese context
Op korte termijn dient er binnen de EU afgesproken te worden dat alle lidstaten elkaar zullen verdedigen en beschermen. Dit omdat niet alle lidstaten zijn aangesloten bij de NAVO. Op de lange termijn geniet samenwerking op Europees niveau voor de Jonge Democraten de voorkeur boven de NAVO. Op basis van voortschrijdende Europese integratie dienen de Europese samenwerkingsverbanden verder geïnstitutionaliseerd te worden in het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid (GVDB) van de Europese Unie. Hier dient de basis gelegd te worden voor een toekomstige Europese krijgsmacht. Lidstaten moeten nadenken over een heldere formulering van een toekomstig Europees defensieapparaat, en diens ambities. De Nederlandse en Europese belangen in mondiale context worden steeds moeilijker te realiseren met de in toenemende mate versplinterde krijgsmachten van Europa. Door de oprichting van een Europese krijgsmacht zal Europa een rol kunnen spelen op mondiaal niveau. Bij een actieve politieke houding kan men niet enkel vertrouwen op soft power. Temeer omdat toekomstige ontwikkelingen op het gebied van veiligheid onzeker zijn, is ook de mogelijkheid tot het aanwenden van hard power een vereiste. Bij tijd en wijle bestaat de noodzaak om met militair ingrijpen een conflict te stabiliseren of te beëindigen. De EU is tot op heden nog niet bij machte om dit te verwezenlijken. Daarom bepleiten de Jonge Democraten de ontwikkeling van robuuste en functionerende Europese militaire capaciteiten onder bevel van de EU. Er dient een nationaal en Europees debat op gang gebracht te worden aangaande de vorm van deze defensiemacht.
11.12.3
Verenigde Naties
De Jonge Democraten erkennen het belang van de Verenigde Naties (VN) bij het reguleren van de internationale gemeenschap. De VN moet in beginsel leidend zijn en blijven bij internationale interventies. Bij de eventuele Nederlandse deelname aan een – al dan niet VN- missie is het van eminent belang dat er wordt voldaan aan een volkenrechtelijk mandaat, een langetermijnvisie op de duurzame beëindiging van het conflict en een duidelijke exit-strategy. De Jonge Democraten bepleiten te allen tijde de bescherming van het individu. De internationale gemeenschap heeft de verantwoordelijkheid het individu te beschermen tegen misdaden tegen de menselijkheid. In eerste instantie draagt de nationale regering van een desbetreffend land de verantwoordelijkheid hiervoor. Wanneer een regering haar verantwoordelijkheden, al dan niet moedwillig, niet kan of wil nakomen, heeft de internationale gemeenschap de verantwoordelijkheid om binnen de kaders van het internationaal recht militair in te grijpen om zodoende de bevolking van het desbetreffende land te Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
68
beschermen. Is een dergelijk ingrijpen niet binnen VN-kaders mogelijk vanwege veto‟s in de Veiligheidsraad, dan moet een ingrijpen ook mogelijk zijn zonder VN-goedkeuring. De Jonge Democraten bepleiten een herschikking van de leden van de VN Veiligheidsraad. Er is geen evenwichtige geografische vertegenwoordiging. Bovendien is het geen afspiegeling van de huidige politieke situatie. Op dit moment is het continent Europa oververtegenwoordigd, wat ten koste gaat van opkomende grote landen op andere continenten zoals Brazilië en India. Daarnaast moet het vetorecht afgeschaft worden, om ontwikkelingen die door een meerderheid toegejuicht worden niet onnodig te belemmeren. De huidige situatie faciliteert het misbruik van het vetorecht omwille van politiek gewin. Denk hierbij aan het erkennen van nieuwe staten en een (snelle) reactie op humanitaire rampen en schrijnende politieke situaties die nu onderbelicht blijven.
Jonge Democraten
Politiek Programma
ALV 60 2011
