Overheid bijt zich vast in pitbull. In gesprek: pagina 12. Fatma Koser Kaya interviewt auteur Frank Westerman pagina 26

hét magazine voor de overheid

A m b t e n a re n v o e re n m a s s aal actie voor nieuwe CAO Zie pagina 4 0

15 februari 2007

nr

3

Overheid bijt zich vast in pitbull pagina 12

In gesprek:

Fatma Koser Kaya interviewt auteur Frank Westerman pagina 26 Goed begin voor Ronald Plasterk Wim Kuijken over het op OCW regeerakkoord pagina 6 pagina 16 Privacy is geen hot issue meer pagina 20

SG Chris Kalden (LNV) naar S ­ taatsbosbeheer pagina 29

derde jaargang

inhoud

PM n ummer 3 15 februa ri 2007

12 Pitbull moet gemakzucht van zijn baasje bezuren

Herkomst honden vaak niet bekend

16 Wim Kuijken over het regeerakkoord

‘Dit is meer dan ik had verwacht’

20 ‘De burger weet nauwelijks wat de overheid kan’

20

Maar privacy is geen hot issue meer

23 Lidstaten vechten om agentschappen

Wie heeft de meeste Europese ‘ZBO’s’?

26 ‘Ontwikkelingswerk is een voortzetting van het kolonialisme’

Fatma Koser Kaya interviewt Frank Westerman over zijn nieuwe boek

40 Ambtenaren in staking

‘Het kan wel makkelijker, niet goedkoper’

NIEUWS 6 t/m 11

29

6 Minister Plasterk direct gefronteerd met enquête 7 Nieuwe ronde Interreg van start 8 Godelieve van Heteren steunt Klaas de Vries 10 Ontslagrecht nog lang niet versoepeld 11 Eerste zaak Internationaal Strafhof op de rol SPELERS 29 t/m 33

9 Chris Kalden verlaat de rijksdienst 2 31 Medy van der Laan vindt baan in bedrijfsleven 33 Sanderijn Poort is voorzitter af MENINGEN

7 Column Guikje Roethof: Journalist X 19 Column Jorrit de Jong: Ik ben hier niet!

40

SERVICE

7 Waar gaan de Statenverkiezingen over? 3 38 Et cetera

Omslagfoto: Missy

PM 15 / 2

3

lopende zaken > Algemene Zaken FORMATIE • Op AZ heerst al geruime tijd geen onzekerheid meer over

de vraag wie er de komende jaren aan het roer staat. Dat geeft richting en dat komt goed van pas, omdat op dit departement de taak rust de formateur bij te staan bij het screenen van de kandidaat-bewindslie­ den. Na de ophef over het verleden van Philomena Bijlhout bij de vorige formatie, zal er iedereen veel aan gelegen zijn fouten te voorkomen. De procedure die wordt gevolgd om de scheiding van zakelijke en politieke belangen zo snel en zuiver mogelijk te voltrekken is door premier Balkenende medio 2005 nog eens uiteengezet in een brief aan de Tweede Kamer. Toen lag minister Veerman onder vuur, omdat zijn Fran­ se bedrijf landbouwsubsidie had ontvangen.

BZK

Koenders op het bordes van Huis ten Bosch staan. De laatste ceremoniële daad van Bot is waarschijnlijk zijn aanwezigheid bij een ‘bomenplant­ ceremonie’ die verband houdt met de toetreding tot de EU van Roemenië en Bulgarije op woensdag 21 februari op het Malieveld. Het staatsbezoek aan Turkije van maandag 26 februari tot en met vrijdag 2 maart wordt de vuurdoop van minister Verhagen.

Defensie AANGIFTE • Demissionair minister Henk Kamp heeft aangifte gedaan t­egen de voormalige topmilitair die volgens de bewindsman een van de bronnen is voor het artikel in de Volkskrant over illegale verhoormetho­ den van Nederlandse militairen in Irak. Het gewraakte artikel verscheen enkele dagen voor de verkiezingen van november vorig jaar en veroor­ zaakte een enorme ophef. De minister heeft het ‘ernstige vermoeden’ dat de militair, in de Volkskrant aangeduid als ‘Generaal X’, opzettelijk zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Generaal X kan in dat geval een gevangenisstraf van een jaar of een boete van 16.750 euro opgelegd krijgen. Er lopen nog twee onderzoeken naar de vermeende martelaffaire. Eimert van Middelkoop kan zijn borst natmaken.

Economische Zaken INVESTEREN • Het nieuwe kabinet trekt de komende vier jaar zo’n 1.775

ANTILLEN • Het is een komen en gaan van Haagse politici op de ­Nederlandse Antillen. Ging eerder deze maand minister Gerrit Zalm naar de eilandengroep, nu is demissionair minister Atzo Nicolaï net ­teruggekeerd van een bliksembezoek aan Sint Maarten. Nicolaï heeft op het eiland overlegd met de bestuurders van Sint Maarten, Bonaire, Saba en Sint Eustatius over de nieuwe status van de eilanden. De nieuwe minister Guusje ter Horst wordt geacht op een rijdende trein te sprin­ gen. Duidelijk is al dat de Nederlandse Antillen als zodanig eind 2008 ophouden te bestaan. Bonaire, Sint Eustatius en Saba worden Neder­ landse gemeenten en Sint Maarten wordt bestuurlijk zelfstandig. Met Curaçao zijn nog geen afspraken gemaakt, maar waarschijnlijk wordt dat eiland net als Sint Maarten een apart land. INGEZETENSCHAP • Minister Ter Horst wordt op 27 februari voor een plenair debat in de Eerste Kamer verwacht over een wijziging in de Gemeentewet en Provinciewet. De regeling voor ingezetenschap, die geldt voor onder anderen burgemeesters en wethouders, wordt met de wijzigingen versoepeld. ­Bestuurders kunnen dan in sommige gevallen uitstel krijgen voor de ­verplichting om te wonen in de plaats waar zij ­bestuurlijk actief zijn.

miljoen euro uit voor investeringen in een ‘innovatieve, concurrerende en ondernemende economie’. Kennis en innovatie staan hoog op de agenda. Met een taskforce ‘technologie, onderwijs en arbeidsmarkt’ wil de nieuwe regering het tekort aan technici en technologen aanpakken. Het Innovatieplatform blijft bestaan en wordt heringericht. In dat licht is de overstap van Maria van der Hoeven naar Economische Zaken zo gek nog niet. De CDA-bewindsvrouw mag in haar nieuwe rol voorts de groei van het aantal koopzondagen afremmen. Het nieuwe kabinet wil voorkomen dat gemeenten zichzelf ten onrechte uitroepen tot toeris­ tisch gebied om zo meer koopzondagen te kunnen instellen.

Financiën KOERSWIJZIGING • Nu bekend is dat Bos daadwerkelijk het roer van Zalm

op Financiën zal overnemen, rijst de vraag of de koers op het ministerie erg zal veranderen. De Zalmnorm verdwijnt in ieder geval. Verder is het nog maar afwachten wat de nieuwe PvdA-bewindsman met toekomstige meevallers zal doen. Dat Zalm zich de komende periode liggend op zijn bank, zoals hij dit weekeinde in het Volkskrant magazine geportretteerd stond, wel eens achter zijn oor zal krabben met de gedachte ‘dat had ik toch echt anders gedaan’, lijkt nu al vast te staan. Een ministerschap van ruim twaalf jaar gaat je niet in de koude kleren zitten.

4

Buitenlandse Zaken

Justitie

TOEKOMST BOT • Demissionair minister Bot, deze week op bezoek in

EUROPOL • Minister Ballin (hij mag blijven) is deze week in ­Brussel voor

­ osovo, had aangegeven beschikbaar te zijn voor een nieuwe periode. K Binnen het CDA waren er echter meerdere kandidaten met belangstelling voor deze post. En het werd Maxime Verhagen. Hij mag volgende week samen met de PvdA-minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert

de eerste formele JBZ-raad van het nieuwe jaar. Met zijn collega­ministers zal hij onder andere spreken over Europol. Deze ­organisatie staat op het punt een samenwerkingsovereenkomst aan te gaan met Australië, die de uitwisseling van persoonsgegevens mogelijk maakt.

PM 15 / 2

lopende zaken < LNV

de maximumleeftijd van de omstreden WAO-herkeuringen (Donners ­expertise!) zal worden teruggebracht van 50 naar 45 jaar. De kinderop­ vang is ook de komende regeringsperiode niet gratis. Daar staat tegen­ over dat er 750 miljoen euro wordt vrijgemaakt om de opvang te verbe­ teren en goedkoper te maken.

Verkeer en Waterstaat

BIODIVERSITEIT • Demissionair minister Veerman is op 16 februari op de internationale conferentie European regions as champions for biodiversity 2010 te vinden. Tijdens deze conferentie wordt besproken hoe het verlies aan biodiversiteit in de Europese Unie een halt kan worden toe­ geroepen. De conferentie is in Oisterwijk en wordt door de provincie Noord-Brabant georganiseerd. Voor Veerman, die in de race is om de nieuwe voorzitter van Natuurmonumenten te worden, betekent dit het laatste officiële ­optreden in zijn functie. De CDA-bewindsman, die wordt opgevolgd door partijgenote Gerda Verburg, was de afgelopen drie ka­ binetten ­Balkenende met veel plezier minister op LNV. Al was hij tus­ sentijds ­bijna EU-Commissaris geworden en ooit gevraagd om Balke­ nende te ­vervangen als partijleider.

WATERSCHAP • De agenda’s van de huidige bewindslieden zijn nage­ noeg leeg. Staatssecretaris Schultz van Haegen moest 27 februari nog wel naar de Eerste Kamer voor een plenaire behandeling de Wet ­modernisering waterschapsbestel, maar dat zal er niet meer van ­komen. Of de wet onder minister Eurlings of onder de staatssecretaris zal vallen is in dit stadium nog niet bekend. De wet beoogt het systeem van de waterschappen op de schop te gooien. Op 1 januari 2008 moet de wet in werking zijn getreden. Zo kunnen de waterschapsverkiezin­ gen in het najaar van 2008 onder de nieuwe wet gehouden worden.

Vrom

OCW MINISTER • Ook in de Hoftoren waren de ambtenaren in gespannen af­ wachting van hun nieuwe bewindspersonen, toen dinsdagavond het verlossende woord kwam: Ronald Plasterk wordt de nieuwe minister van Onderwijs en niet Trude Maas, zoals veel kranten hadden geop­ perd, en ook niet de Amsterdamse wethouder Ahmed Aboutaleb (hij wordt staatssecretaris op Sociale Zaken). Het is ook niet Ella Vogelaar geworden. De oud-bestuurder van de FNV Onderwijsbond wordt minis­ ter voor Integratie en Wijkverbetering. BURGEMEESTER • Als VVD’er wist Bruno Bruins al langer dat zijn tijd erop zat. Na een staatssecretariaat van slechts enkele maanden keert hij weer terug naar de lokale overheid. De voormalig wethouder van Den Haag treedt, zodra het nieuwe kabinet geïnstalleerd is, aan als waarnemend burgemeester van de gemeente Leidschendam-Voorburg. Veel eer viel er voor Bruins als staatssecretaris niet te behalen. De nieu­ we wet voor het hoger onderwijs, waar zijn voorganger Rutte mee be­ gonnen was, komt er in zijn huidige vorm niet. CDA, PvdA en Christen­ Unie gaan op korte termijn in overleg met het onderwijsveld om met een nieuw wetsvoorstel te komen.

MILIEU • Met een minister van Vrom en een minister voor Wijkverbetering

is de sector goed vertegenwoordigd in het nieuwe kabinet. Ook in de ­begroting is dit terug te zien: het nieuwe kabinet maakt 850 miljoen ­extra beschikbaar voor het milieubeleid en voor het opknappen van oude wijken wordt zo’n 400 miljoen extra uitgetrokken. Demissionair minister Winsemius spreekt nog op 15 februari op de zesde Noordvleugelconfe­ rentie. Het metropolitaan landschap staat centraal op deze bijeenkomst van regionale bestuurders, overheden en maatschappelijke organisaties. Daarna mogen Jacqueline Cramer en Ella Vogelaar het roer overnemen.

VWS

SZW

GLOBAAL • De nieuwe minister van SZW, Piet Hein Donner, kan meteen hard aan de slag. Volgens Wouter Bos is in het regeerakkoord ‘niet alles dichtgetimmerd’ en zijn de afspraken bewust globaal gehouden. Het nieuwe kabinet wil binnen honderd dagen afspraken maken met de sociale partners over de uitvoering van dit akkoord. Wel staat al vast dat

MEDISCHE ETHIEK • Iedereen bij VWS kan zich alvast gaan opmaken voor het nieuwe kabinet en het daarbij behorende beleid. Het coalitie­ akkoord van CDA, PvdA en ChristenUnie baart op dit vlak vooral opzien door de passage over medische ethiek. De overtijdbehandeling komt onder de Wet afbreking zwangerschap te vallen, waardoor er een wet­ telijke vaste beraadtermijn van vijf dagen voor komt te staan. Op het gebied van euthanasie zal er qua wetgeving niks gewijzigd worden. Er zal niet worden geëxperimenteerd met de pil van Drion. Ook het verbod op het gebruik van embryo’s voor stamcelonderzoek blijft gehandhaafd. Een kolfje naar de hand van CDA-ideoloog Ab Klink.

PM 15 / 2

5

nieuws >

Onderzoek naar ‘bureaucratische schil’ van het onderwijs

De PvdA riep onlangs op tot een parlementaire enquête naar de ­onderwijsvernieuwingen van de afgelopen decennia. Een fijn begin voor de nieuwe minister, Ronald Plasterk, die, toevallig of niet, ook van PvdA-huize is. OCW • Natuurlijk wijdde onderwijskenner Leo Prick de zaterdag nadat

het onderwijs moeten worden blootgelegd,’ licht Verbrugge toe. ‘Het grote bezwaar is dat het gesprek over het onderwijs niet meer plaatsvindt met de leraar, maar met de organisaties eromheen.’ Alle vernieuwingen die de afgelopen twintig jaar in het onderwijs zijn doorgevoerd, van basisvorming en studiehuis tot vmbo en het ­nieuwe leren, zijn door leraren niet gewenst, beaamt Prick. Net als Verbrugge vindt Prick dat ‘politici aan de leiband lopen van de belangenbeharti­ gers’. Daarmee doelt hij op clubs als de Vereniging van Universiteiten, de HBO-Raad en de MBO-Raad. ‘Zij hebben andere belangen dan goed onderwijs.’ Prick is ook totaal niet te spreken over de schoolbesturen die volgens hem steeds meer taken naar zich toetrekken. ‘Bovendien proberen ze hun reserves uit te breiden, bijvoorbeeld om mooie gebou­ wen neer te kunnen zetten, terwijl dit geld eigenlijk ten goede zou moeten komen aan de kwaliteit van het onderwijs.’

PvdA-Kamerlid Mariëtte Hamer had opgeroepen tot een parlementair onderzoek, zijn NRC-column aan deze kwestie. Hij vindt haar voorstel moedig, omdat de meeste initiatieven tot vernieuwing niet alleen ­afkomstig waren uit de koker van haar partij, maar ook onder de ­verantwoordelijkheid van PvdA-bewindslieden zijn ingevoerd. Dat neemt niet weg dat de initiatieven tot vernieuwing van het onderwijs meestal door een ruime meerderheid in het parlement zijn gesteund. ‘Daarom is een parlementair onderzoek ook verstandig,’ meent Prick. De oproep van Hamer heeft nogal wat kritiek opgeleverd. Zo riep Nu het voorstel voor een parlementaire enquête naar het onderwijs­beleid voorzitter Marleen Barth van de CNV Onderwijsbond, die overigens ook voor de PvdA in de Kamer heeft gezeten, geen behoefte te hebben aan is aangenomen, hebben het CDA en de ChristenUnie de portefeuille aan de PvdA gelaten. Verbrugge vermoedt dat er nog eerder opzet in het spel een dergelijk onderzoek. Ook het CDA ziet niets in een parlementaire was. ‘Misschien is het wel een manier geweest om het CDA van Onder­ enquete. Zoals Prick in zijn column schrijft: ‘Voor CDA-Kamerlid Jan de Vries hoeft het allemaal niet. Hij vindt dat er al genoeg is onderzocht en wijs af te krijgen.’ Dat het CDA het departement daarom heeft laten lopen, daar gelooft Prick niet in. Hij geadviseerd.’ Prick vindt van niet: noemt een ander motief. ‘Als het ‘Er is niet genoeg geadviseerd, maar ‘Misschien is het wel een manier geweest om CDA het ministerschap van Onder­ juist te veel en wat nog erger is, door het CDA van Onderwijs af te krijgen’ wijs had behouden, dan ­zouden ze de verkeerde mensen.’ Maria van der Hoeven daar moeten laten zitten,’ zegt hij. ‘Maar het hele Het idee voor een parlementaire enquete is mede ingegeven door Ad onderwijsveld is uitgekeken op deze minister. Zij heeft ervoor gezorgd Verbrugge die hiervoor als voorzitter van Beter Onderwijs Nederland dat er niets is gebeurd de afgelopen vier jaar.’ Dat was in het begin heel (BON) al enige tijd pleit. In BON zijn ouders, leraren en leerlingen ver­ verdedigbaar, er moest rust in het onderwijs komen. Maar inmiddels is enigd. Zij zetten zich in voor, zoals de naam al doet vermoeden, beter onderwijs. Verbrugge hoopt dat het onderzoek zich richt op de ‘bureau­ het, meent Prick, voor iedereen duidelijk dat er ­bepaalde weeffouten cratische schil’ die om het onderwijs heen zit. Daarmee doelt hij op de zijn die ingrijpen vereisen. ‘Daarmee zal de macht van besturen worden ingeperkt en het CDA wil dat niet voor zijn r­ ekening nemen.’ < schoolbesturen, het middenmanagement, de koepelorganisaties, de [Cindy Castricum] inspectie en de ambtenaren op het departement. ‘De mechanismen in

6

PM 15 / 2

nieuws >

Vrom En EZ willen een loket voor Interreg subsidies Journalist X beter gebruik worden gemaakt van de subsi­ Ontwikkeling heeft de komende zeven jaar zo’n dieregeling. De ondoorzichtigheid, de verschil­ 1,7 miljard euro beschikbaar voor samen- lende criteria per programma en de negatieve werkingsprojecten op het gebied van ruimte­ berichtgeving over het Europese Structuurfonds lijke en regionale ontwikkeling. Interreg, zoals hebben er volgens de programmamanager toe het programma heet, beloont creatieve en ver­ geleid dat organisaties worden afgeschrikt. Ge­ nieuwende projecten door de helft van de pro­ middeld worden er ieder halfjaar zo’n veertig jectkosten te vergoeden. De afgelopen jaren projecten ingediend, meer dan de helft wordt profiteerden zo’n 157 Nederlandse projecten hiervan afgekeurd. van deze subsidieregeling. Deze week werd het Met een klantgerichte manier van werken startsein gegeven voor een nieuwe ronde, probeert het ministerie hier iets aan te doen. waarvoor naar verwachting deze zomer de eer­ ‘Een persoonlijk aanspreekpunt werkt het bes­ ste projecten kunnen worden ingediend. te,’ verklaart Wieland. Het streven is dan ook Fiona Wieland, programmamanager Interreg de samenwerking met het ministerie van EZ, op het ministerie van Vrom, ziet het programma het andere departement dat direct bij Interreg als een proeftuin met veel mogelijkheden: ‘Vaak betrokken is, te verbeteren. De ministeries wil­ zijn er geen middelen len toe naar een een­ ‘Wie EU-subsidie voor de toepassing van loketfunctie: ‘De aan­ ontvangt moet van alles ideeën. Nu bestaat de vragers moeten het een bonnetje hebben’ idee hebben dat ze kans om met Europees geld te kijken of iets in de praktijk daadwerke­ worden ondersteund door het rijk, niet alleen lijk lukt.’ Het Martinsproject, gericht op de door het ministerie van Vrom of EZ.’ maritieme veiligheid op de Noordzee, is een van Ze benadrukt dat de deelnemers aan de de projecten waaraan Interreg subsidie ver­ projecten van tevoren goed moeten bedenken leent. Een samenwerkingsverband tussen waar ze zich in storten: ‘Zodra je Europees geld Nederlandse, Ierse, Engelse en Franse zeevaart­ ontvangt, kom je in een traject waarin je alle opleidingen moet ervoor zorgen dat er geza­ kosten moet verantwoorden. Je moet echt van menlijk wordt opgetreden in geval van nood. alles een bonnetje hebben.’ Wieland vindt dit Van het totale budget van ruim 3,7 miljoen euro ‘niet meer dan logisch’, maar erkent dat het niet is bijna de helft gesponsord door de EU. altijd makkelijk is. ‘Deze projecten bieden een Hoewel volgens Wieland driekwart van de goede oefening in het omgaan met gemeen­ projecten ‘hartstikke goed verloopt’, kan er nog schapsgeld.’ < [Rianne Waterval]

Yvonne Kroese

VROM • Het Europees Fonds voor de Regionale

De strijd om de spin, zoals Engelsen het noemen, het organiseren van het eigen gelijk in de media, is deze week een nieuwe fase ingegaan. Henk Kamp deed aangifte tegen militairen die met de Volkskrant zouden hebben gesproken over eventuele martelingen door Nederlanders in Zuid-Irak. Nog los van de vragen die zijn actie oproept over de vrijheid van meningsuiting van militairen, die behalve werknemer van Defensie ook volwaardig staatsburger zijn, doet het denken aan het post-Srebrenica-tijdperk. Ook toen was het voor Defensie belangrijker het imago van de krijgsmacht te redden, dan om de waarheid boven tafel te krijgen. Door alle betrokkenen een spreekverbod op te leggen en zo veel mogelijk verontrustende signalen in de doofpot stoppen, probeerde men de schade te beperken. Het tegendeel gebeurde. Toen de waarheid rond het optreden van overste Karremans uiteindelijk toch naar buiten kwam, was de schande niet meer te overzien. Defensie heeft een merkwaardig voorlichtingsbeleid. PM heeft daar ook mee te maken. Deze week hoorden wij een van onze collega’s zijn best doen antwoord op een simpele vraag te krijgen van een voorlichter van Defensie. Onze collega is nieuw. Hij weet nog niet dat het bellen met voorlichters van Defensie bijzondere eisen stelt aan je incasseringsvermogen, geduld en stressbestendigheid. De Defensievoorlichting vindt om te beginnen dat elke vraag de verkeerde vraag is, vervolgens is er sprake van het verkeerde moment en de betrokken journalist is steevast niet goed genoeg ingevoerd om vragen te mogen stellen. Het is een benadering die wij ook wel eens bij andere voorlichters tegenkomen, maar die door de bank genomen in Den Haag gelukkig tot het verleden behoort en die, dat zal duidelijk zijn, volslagen contraproductief is. Is er door Nederlanders gemarteld in Irak? Na het lezen van de uitvoerige reconstructie van de totstandkoming van het Volkskrant-artikel weten we zeker van wel. Niet uit de bronnen die journalist X aanvankelijk had. Niet uit zijn onderzoek, dat vooral bestond uit het niet verder doorvragen. ‘Verziek nooit een primeur door hem dood te checken,’ moet X hebben gedacht. Maar wel uit het weerwoord van Joop Veen, hoofd com– municatie van Defensie. Zijn angstreactie aan de vooravond van publicatie verschafte journalist X precies de bevestiging waar hij maanden naar op zoek was geweest. Angst is bij het geven van voorlichting een slechte raadgever. Guikje Roethof [email protected] PM 15 / 2

7

nieuws > Voormalig Tweede Kamerlid Godelieve van Heteren:

‘Ik ben bang dat de PvdA een applauspartij wordt’

woond. Ik houd van de PvdA, maar niet van die koehandel met uitruiltjes.’

Als het aan de PvdA-top ligt, staat Klaas de Vries niet op een verkiesbare plek voor de Eerste Kamerverkiezingen. Partijprominenten voeren actie om zijn kandidatuur te steunen. Onder hen Godelieve van Heteren, die zelf tevergeefs solliciteerde naar een nieuwe termijn in de Tweede Kamer.

Wilde Wouter Bos toe naar een ander soort Kamerlid? ‘Tijdens een functioneringsgesprek liet hij zich ontvallen dat ik meer iemand ben voor een denktank. Nu ben ik natuurlijk iemand die heel inhoudelijk de confrontatie aangaat. Maar wat is er tegen op een mix van mensen die verschillend opereren in het Kamerwerk? Er moet gewoon een andere reden zijn, Wouter kan toch niet tegen nadenken zijn.’

PVDA • ‘De top wil de invloed van de

s­ enaatsfractie inperken,’ luidt de stellige over­ tuiging van Godelieve van Heteren. ‘De samen­ stelling van de lijst zou gebaseerd zijn op ­vernieuwing en een betere man-vrouwbalans. Ik geloof dat niet. Er lijkt welbewust beleid te zijn gemaakt om alle lastpakken die de intel­ lectuele verdediging van de senaat kunnen voeren, zoals Klaas de Vries maar ook Willem Witteveen en Rudy Rabbinge, op een onver­ kiesbare plek te zetten.’ Wordt het tegengeluid niet geduld? ‘Het getuigt van kracht als je in de eigen gele­ deren de beste debatten hebt. Ik vind het ge­ vaarlijk als het meer en meer één smaak wordt. Soms ben ik bang dat de PvdA een ontzettend brave applauspartij wordt.’

8

Waarom kwam u bij de Tweede KamerBij enkele heikele kwesties, zoals de uitzenverkiezingen niet voor op de kieslijst met dingen naar Irak en Afghanistan, was u als tachtig kandidaten? een van de weinigen van de fractie tegen. Is ‘Na mijn sollicitatie was ik in eerste instantie u dat kwalijk genomen? op een verkiesbare ‘Op de momenten zelf plek gezet. In de laat­ niet. Of het later wel ‘Wouter kan toch niet heeft meegespeeld, ste fase ben ik uitge­ tegen nadenken zijn’ ruild tegen anderen, zo weet je natuurlijk nooit. heb ik te horen gekregen. Ik heb me toen van Ik werd wel als wat lastig ervaren. Ik heb nooit de lijst laten halen.’ zo veel contact gehad met Bos, en nu überhaupt niet meer. Ik zou er nog wel eens een avondje met hem over willen spreken. Dan kan hij uit­ Tegen wie bent u dan uitgeruild? ‘Dat weet ik niet. Ik heb noch het opstellen van leggen hoe het precies zit. Rancune voel ik niet. de conceptlijsten, noch de koehandel bijge­ De wereld is groter dan politiek Den Haag.’

Koser Kaya: ‘PvdA seksistisch’

Dopinglijst inkorten

Remkes stuurt ‘nerveuze’ brief

D66 • De PvdA beoordeelt vrouwen niet op

VWS • Middelen die nu op de dopinglijst

BZK • Afgelopen weekend heeft demissio­

hun individuele kwaliteit, maar op hun sekse. Dat komt de positie van vrouwen niet ten goede, stelt D66-Kamerlid Fatma Koser Kaya op de Forumpagina van de Volkskrant. De positieve discriminatie ondermijnt vol­ gens haar het vertrouwen in de kwaliteit van vrouwen. Ze wijst onder meer op Jacques Tichelaar die heeft laten weten alleen een gooi te doen naar het fractie­ voorzitterschap bij gebrek aan vrouwelijke kandidaten. De onvermijdelijke vraag is hoe het dan eigenlijk zit met haar eigen positie. Heeft zij die te danken aan haar allochtone afkomst of puur aan haar kwaliteiten?

staan maar de prestaties van sporters niet bevorderen, moeten van de dopinglijst ge­ haald worden. Dat heeft staatssecretaris Ross begin deze week gezegd op een ­internationaal congres over de Anti-Doping Code in Amsterdam. Ross doelt op bepaal­ de ontstekingsremmers en astmamiddelen, maar ook op genotsmiddelen zoals soft­ drugs en alcohol. De staatssecretaris vindt het bestrijden van dat laatste meer een taak van de overheid. ‘Het World Anti Doping Agency moet zich met alle kracht op zijn kerntaak richten en daaraan het geld en de inzet besteden,’ aldus Ross.

nair minister Johan Remkes alle 115.000 rijksambtenaren een brief gestuurd met zijn visie op het CAO-geschil met de vakbonden. De brief is gedateerd op 31 januari, maar is nu pas verstuurd. ‘Het is een beetje een rare brief,’ zegt Abvakabo FNV-bestuurder Jan Willem Dieten. ‘Dat de minister hem eerst tien dagen heeft laten liggen, kan alleen maar worden uitgelegd als een nerveuze poging om de grote actiebereidheid van de rijksambtenaren te ondermijnen.’ Dinsdag waren op in het centrum van Den Haag ­duizenden ambtenaren bijeen om te ­demonstreren voor meer loon.

PM 15 / 2

nieuws >

Hoe zwaar wegen de televisieoptredens bij de die Kamerleden worden versnipperd. Ik had samenstelling van de kieslijst? natuurlijk graag de hoofdwoordvoerder willen ‘Ik denk dat er meer naar televisieoptredens zijn en heb echt even moeten slikken toen ik wordt gekeken dan dat niet werd. Ik kreeg vroeger. Over een half­ een leuke gezond­ ‘De wereld is groter dan politiek Den Haag’ jaar zou ik de ervarin­ heidszorgportefeuille, maar die leverde geen gen wel eens willen horen van de mensen die nu met een televisie- wetgeving op. Zaken als kwaliteitsbeleid en imago de Kamer in zijn gegaan. Je kunt met patiëntenbeleid komen pas deze regeerperiode allerlei rare beelden de Kamer ingaan, maar je in de plenaire zaal. Daar heb ik veel voorwerk zult ontdekken dat het gewoon werken is. Het in zitten.’ imago is dat je meedoet aan een sterrenshow. Dat daarachter gewoon een vak zit met vele Is uw vertrek dan geen kapitaalvernietiging? uren en een hoop gedoe, wordt wel eens ver­ ‘Het is goed overgedragen en hopelijk wordt het geten.’ met dezelfde spirit voortgezet. Al had ik het ­liever persoonlijk gedaan. Maar nogmaals, ­rancuneus ben ik niet. Daar doe ik niemand een Was het niet logisch geweest als u zich de afgelopen jaren bezig had gehouden met de plezier mee, mezelf inbegrepen. Kijk naar zo’n herziening van het zorgstelsel? Bert Bakker, dat vind ik echt verdrietig. In de ‘Ja, en ik was ook gescout als inhoudelijk op­ Volkskrant kreeg hij een afscheidsinterview van volger van Rob Oudkerk. Omdat de PvdA in wel twee pagina’s. Zelfs Wim Kok heeft niet zo’n 2002 zo veel zetels verloor, ben ik pas na het exit interview gehad. Vier flessen wijn, acht uur vertrek van Ad Melkert ingestroomd. Meteen op gesprek en er komt een diarree aan ellende naar mijn eerste dag viel Balkenende I. In de demis­ buiten. ­Hetzelfde verhaal had hij in een boek sionaire periode heb ik toen twee maanden kunnen zetten, maar dan ingekaderd door een allerlei restportefeuilles gedaan. Toen de PvdA mooie politieke analyse. Wat de mensen nu bij de verkiezingen van 2003 zo’n enorme up- ­bijblijft zijn de rancuneuze opmerkingen en niet swing maakte, moesten de portefeuilles over al de politieke analyse.’ < [Jan Sanders]

Godelieve van Heteren zat van 2002 tot de afgelopen verkiezingen namens de PvdA in de Tweede Kamer. Daar hield zij zich vooral bezig met volksgezondheid en rampenbeleid. Tevens was zij voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken. Van Heteren studeerde geneeskunde aan de Universiteit Leiden en deed in 1983 artsexamen. Ze werkte onder meer als onderzoeker Europese gezondheidszorgsystemen in Londen en als universitair docent aan de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen. Nu werkt ze bij BMC als consultant gezondheidszorg en voor de Europese Beweging Nederland. Op 31 januari is zij toegetreden tot het bestuur van Nieuwspoort.

Mailactie tegen Veerman

1 miljard voor geluidshinder

Code goed bestuur VSNU

LNV • Als het aan de vers tot de Tweede

VWS/VROM • De gezondheidsschade als

OCW • De Vereniging van Universiteiten

Kamer toegetreden Partij voor de Dieren ligt, wordt scheidend minister Cees Veer­ man geen voorzitter van Stichting Natuur­ monumenten. De partij van Marianne Thieme is op haar website een e-mailactie tegen de minister van Landbouw begonnen onder het motto ‘Maak Veerman geen voor­ zitter van Natuurmonumenten’. De onder­ bouwing van de dierenpartij liegt er niet om. Volgens de partij is het beleid dat de CDA-bewindsman de afgelopen jaren als minister heeft uitgedragen ‘het meest dier-, natuur- en milieuonvriendelijke be­ leid uit de parlementaire geschiedenis’.

gevolg van geluidshinder bedraagt 1 mil­ jard euro per jaar, zo stelt de Nederlandse Stichting Geluidshinder (NSG). De organi­ satie signaleert een verontrustende ontwik­ keling waarvan wordt verwacht dat deze over tien jaar kan uitgroeien tot het grootste milieuprobleem in Nederland. Gezond­ heidsklachten die een direct gevolg zijn van te veel geluid zijn onder andere hartinfarc­ ten en hoge bloeddruk. Ook zorgt geluids­ hinder voor ondermaatse leerprestaties. Voorzitter André Knottnerus van de Ge­ zondheidsraad nam het rapport afgelopen dinsdag in ontvangst.

(VSNU) heeft een good governance code opgesteld. De code regelt de beginselen van bestuur, toezicht, financieel beheer en maatschappelijke verantwoording. De code bouwt voort op codes als de Code ­Tabaksblatt. Er staan richtlijnen in over de verantwoordelijkheden van bestuurders in het college van bestuur en de raad van toezicht. Ook zijn er voorschriften over een klokkenluidersregeling en belangenver­ strengeling in opgenomen. De verantwoor­ ding over de principes van bestuur dienen universiteiten af te leggen in hun jaarver­ slag.

PM 15 / 2

9

nieuws > Kabinet legt hete aardappel bij sociale partners

‘Eerst opleidingen, dan versoepeling ontslagrecht’

Gaat de ontslagbescherming nu wel of niet op de schop? Het regeerakkoord is er cryptisch over. PM ging op zoek naar duidelijkheid. SZW • Een

week voordat het regeerakkoord werd gepresenteerd, kwam de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) met het rapport Investeren in werkzekerheid. Waar mensen vooralsnog moeilijk te bewegen zijn om van baan te wisselen, moet het jobhoppen in de toekomst voor iedereen het ideaal zijn. Dit is nodig om de vergrijzing op te vangen en om werknemers flexibel en dynamisch te maken, zodat zij makkelijk een nieuwe baan vinden in de computergestuurde kennis­ economie. Volgens de onderzoekers van de WRR moet de focus niet langer op de bescherming van de werknemer door de werkgever liggen, maar op de geschiktheid voor een nieuwe baan. Om deze ideale wereld te bereiken trekt de WRR aan diverse touwtjes tegelijk. Ten eerste dient levenslang leren centraal te staan. Momenteel is de opleiding tijdens het werkproces vooral op de huidige functie gericht. Volgens het rapport dienen deze opleidingen zich ook op toe­ komstige functies en het werk bij een andere werkgever toe te spitsen. Daarnaast dient de inkomensbescherming bij werkloosheid meer in het teken te staan van overbrugging naar een nieuwe baan. In het re-inte­ gratiebeleid moeten de inspanningen van de verschillende partijen beter op elkaar worden afgestemd. En last but not least bepleit de WRR een hervorming (lees: afschaffing) van de ontslagbescherming. Centen De adviseurs hebben niet volledig hun zin gekregen. Zij moeten het doen met de volgende, cryptische paragraaf in het regeerakkoord. ‘Tevens zullen in de context van een beoogde verschuiving van baan- en uitke­ ringszekerheid naar werk- en inkomenszekerheid aan de orde moeten komen de thema’s arbeidsmarktbeleid, scholing en opleidingen (em­ ployability), WW en flexibilisering en de betekenis van het ontslagrecht daarvoor.’ De oppositie, bij monde van financieel woordvoerder van de VVDfractie Stef Blok, vindt dit beleidsvoornemen veel te mager. ‘Het afschaf­ fen van de ontslagbescherming zorgt voor een grotere doorstroom op de arbeidsmarkt. Het is goedkoper en levert minder rompslomp op,’ aldus Blok. Ook Roelf van der Kooij van VNO-NCW zit op die lijn: ‘Wanneer de ontslagbescherming wordt versoepeld kan de werkloosheidsduur verder worden teruggebracht en biedt het de outsiders van nu, langdurig werk­ lozen, allochtonen en vrouwen, in de toekomst meer kans op een baan.’ Die kant van het verhaal schiet de bonden in het verkeerde keelgat.

10

PM 15 / 2

Volgens Paulus Plas van FNV bondgenoten is het de werkgevers alleen maar om de centen te doen. ‘Natuurlijk willen zij het goedkoper en wil­ len zij makkelijker van personeel af kunnen komen. De bestaande regels zijn er echter niet voor niets.’ De crux van het verhaal zit hem in het feit dat de versoepeling van het ontslagrecht moeilijk aan de achterban van de vakbonden, die voornamelijk uit oudere werknemers bestaat, te verkopen is. Volgens de FNV is de versoepeling van de ontslagbescherming niet het middel om een grotere arbeidsparticipatie te realiseren. ‘Laat de bedrijven eerst maar eens echt in de opleiding van het personeel investeren,’ aldus Plas, die wel toegeeft dat de huidige regeling vereenvoudigd kan worden. Vorig jaar kwamen de sociale partners er echter niet uit en het is zeer de vraag of dat tijdens het door het nieuwe kabinet geplande ‘partici­ patieoverleg van werknemers en werkgevers’ wel zal lukken. Handdruk Wat kunnen we van dit participatieoverleg verwachten? Gerda Verburg, woordvoerder sociale zaken van het CDA: ‘Het is natuurlijk niet zo dat we alleen de ontslagbescherming gaan versoepelen. Deze maatregel past in een scala van maatregelen waar de sociale partners het over eens dienen te worden. Zo willen we de gouden handdruk voor een scholingshanddruk omruilen en dient de versoepeling van de ontslag­ bescherming wel met een focus op opleiding gepaard te gaan.’ Dat het kabinet dit besluit naar het participatieoverleg met de bonden heeft overgeheveld, noemt Stef Blok van de VVD een teken van zwakte. Ver­ burg denkt dat de bonden er met het steuntje van de WRR in de rug nu wel uit zullen komen. Al met al moeten de maatregelen die de Neder­ landse arbeidsmarkt voor de toekomst klaarstomen wel genomen wor­ den. De FNV, in het nieuwe kabinet gesteund door de PvdA en de Chris­ tenUnie, blijft sceptisch. Logisch, vindt Van der Kooij van VNO-NCW: ‘Het hoort bij het onderhandelen. Eerst van elkaar afbijten om vervolgens weer naar elkaar toe te groeien.’ < [Arne Gielen]

nieuws <

Wereld kijkt mee bij eerste zaak ­Internationaal Strafhof

De eerste rechtszaak van het Internationaal Strafhof (ICC) is in aantocht. Het is de lakmoesproef waarmee het hof zijn positie moet vestigen. Vooral bij de Verenigde Staten. JUSTITIE • Thomas Lubanga moet terechtstaan

wegens oorlogsmisdaden. Dat maakte de Kamer van Vooronderzoek van het ICC bekend op 29 januari. De Congolese warlord is de eerste en tot nu toe enige verdachte in handen van het hof, dat sinds 2002 in Den Haag zetelt. ICC-aankla­ ger Luis Moreno Ocampo verdenkt hem van het ronselen en inzetten van kindsoldaten in het oosten van Congo. ‘Een goed verloop van deze eerste zaak is van groot belang voor de toekomst van het hof,’ zegt Martijn Groenleer van het ­departement bestuurskunde van de Universiteit Leiden. Hij doet onderzoek naar de ontwikkeling van het Internationaal Strafhof. De veelgehoor­ de kritiek dat het te lang heeft geduurd voordat de eerste zaak aanhangig is gemaakt, vindt Groenleer onterecht. ‘De aanklager van het hof gaat terecht buitengewoon bedachtzaam te werk. Het ergste wat kan gebeuren is dat discus­ sie ontstaat over deze eerste procedure. Het moet bijvoorbeeld volledig helder zijn dat het hier een land betreft waar onafhankelijke rechtspraak ontbreekt. De hoop is dat zo ook het vertrouwen van de VS in het hof groeit.’ De Verenigde Staten erkennen het hof niet, uit angst dat Amerikaanse staatsburgers er om politieke redenen vervolgd zullen worden. Daar­ om voerden zij de afgelopen jaren een ware kruistocht tegen het strafhof, dat onafhankelijk is maar wel samenwerkt met de VN. Mede door te dreigen met intrekking van economische en militaire steun kregen de Amerikanen in de loop der jaren honderd landen zover om een bilate­ raal verdrag te tekenen waarin ze beloven nooit

een Amerikaan uit te leveren aan het ICC. Toen aankomend EU-lid Roemenië in 2002 ook te­ kende, toonde Brussel zijn grote ongenoegen. Sindsdien lieten andere kandidaat-lidstaten het sluiten van die deal wel uit hun hoofd. In 2002 nam het Amerikaanse congres de zogenaamde Hague Invasion Act aan, waarin wordt beloofd dat iedere Amerikaan die tóch in de Scheve­ ningse gevangenis belandt daaruit desnoods met een Amerikaanse invasie wordt bevrijd. Deze vijandige houding is vooral problematisch omdat zonder steun van de VS het hof nooit werkelijk kan uitgroeien tot het sluitstuk van een wereld­ wijde rechtsorde. Lars van Troost, specialist internationaal recht van Amnesty International, constateert dat sinds twee jaar een langzame kentering in de Ameri­ kaanse houding zichtbaar is. Zo zag Bush recen­ telijk af van sancties tegen 21 landen die wei­ gerden een bilateraal verdrag te sluiten. Volgens Groenleer heeft de Europese Unie een cruciale

‘het is een groot taboe om hardop te zeggen dat ­amerikanen wel degelijk iets te vrezen hebben van het hof’ rol gespeeld bij die veranderde houding. ‘De Amerikanen dachten: we ondertekenen wel even een akkoord met alle EU-lidstaten. Dankzij een vrij eensgezind optreden van de EU-­lidstaten is dat gewoon niet gelukt. Het is de VS wel ­gelukt bij veel arme Afrikaanse landen.’ Deze prominente betrokkenheid van de Euro­ pese Unie bij het hof blijkt tegelijkertijd ook een zwakte. ‘Afrikaanse critici spreken gekscherend over het “Europese Hof voor Afrikaanse staten”,’ zegt Van Troost. ‘Er is ook nog maar een enkel

land in het Midden-Oosten en Azië aangesloten bij het hof. Dat moet veranderen. Naar verwach­ ting sluit Japan zich binnen een paar jaar aan.’ Alleen burgers van bij het hof aangesloten lan­ den, en personen die een misdrijf onder de rechtsmacht van het hof op het grondgebied van een lidstaat hebben begaan, kunnen worden vervolgd. In bijzondere gevallen kan de VN-Vei­ ligheidsraad besluiten een zaak aan te brengen bij het hof over een onderdaan van een niet aangesloten land, maar door het vetorecht is dat lang niet altijd kansrijk. Van Troost maakt zich weinig illusies over spoedige aansluiting van landen als China en Rusland. ‘Bij de Verenigde Staten kan het ook nog decennia duren, maar het kan ook binnen vijf jaar gebeurd zijn.’ Om de Verenigde Staten zover te krijgen, proberen vooral Europese lan­ den Amerikanen steeds gerust te stellen, con­ stateert Groenleer. ‘Het is een groot taboe om hardop te zeggen dat Amerikanen wel degelijk iets te vrezen hebben van het Internationaal Strafhof,’ zegt Groenleer. ‘Ik denk dat veel ­E uropese diplomaten die de Amerikanen ­geruststellen daar in hun achterhoofd ook twij­ fels over hebben. Bij wat bijvoorbeeld in Guan­ tánamo Bay gebeurt is het wel degelijk de vraag of daar volgens internationale regels wordt ­gehandeld.’ Intussen tonen Amerikaanse rege­ ringsfunctionarissen zich tevreden over de manier waarop het hof honderden aanklachten verwierp over de rol van de VS in Irak. Het hof verwacht in de loop van dit jaar een tweede onderzoek te openen naar oorlogsmis­ daden begaan in Congo. De Lubanga-zaak is doorverwezen naar de Kamer van Berechting van het hof, die het eigenlijke proces gaat ­voeren. Een datum voor de start van het proces is nog niet bekend. < [Maurice Swirc]

PM 15 / 2

11

coverstory >

Pitbull moet gemakzucht ‘Er wordt alleen naar het uiterlijk van de hond gekeken, bijttesten worden niet gedaan’

12

PM 3

Tekst imre de roo

van zijn baasje bezuren

Begin januari haalde het Groningse hondje Cookie het landelijke nieuws. Het beestje werd ervan beticht een pitbull te zijn en was daarom in beslag genomen door de Groningse politie. Cookie beschikte niet over een ­stamboom. Hoezeer vrienden van Cookie ook probeerden op het Groninger ­politiebureau de zaak recht te zetten, het mocht niet baten. Cookie mocht niet mee naar huis. Eigenares Gerrie Mellema kreeg wel de gelegenheid om een contra-expertise te laten uitvoeren.

Het geval-Cookie is zeker niet uniek in Neder­ land. Alleen al in de regio Groningen werden vorig jaar op grond van de Regeling Agres­ sieve Dieren (RAD) 29 pitbullachtige honden in beslag genomen. In 2005 waren dat er in heel Nederland volgens de Algemene Inspec­ tiedienst (AID) van het ministerie van Land­ bouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in totaal 424. De RAD trad op 1 januari 1993 in werking en verbiedt sindsdien het bezit van een pitbull of een hond die daarop lijkt zonder geldige stamboom. De regeling is een uitwer­ king van de artikelen 73 en 107 van de Ge­ zondheids- en welzijnswet voor dieren en moet er onder meer voor zorgen dat er minder bij­ tincidenten met pitbulls plaatsvinden. Elk jaar worden in Nederland naar schatting dertigduizend mensen door een hond gebe­ ten. Twaalfduizend van hen belanden op de eerstehulpafdeling. Per jaar worden volgens de Stichting Consument en Veiligheid meer dan tweehonderd mensen na een hondenbeet in het ziekenhuis opgenomen.

Hoeveel beten van pitbulls daar tussen zit­ ten is niet bekend: er wordt geen officiële registratie van hondenbeten bijgehouden. De minister heeft al verschillende keren aange­

‘Op de herkomst van naar schatting 30.000 tot 45.000 honden per jaar is helemaal geen zicht’ geven daar ook niet aan te willen, omdat registratie geen betrouwbare cijfers oplevert over het aantal beten, noch over het type hond dat gebeten heeft. ‘Slachtoffers die ge­ beten zijn door de eigen hond of de hond van vrienden of buren, zullen minder snel ge­ neigd zijn om hiervan melding te maken dan slachtoffers van een vreemde hond,’ stelde hij in 2005 in antwoord op een vraag uit de Kamer. ‘En slachtoffers die gebeten zijn door vreemde honden, zullen soms moeilijk het ras van de hond kunnen benoemen, zeker

wanneer zij geen hondenkenner zijn.’ Bij de politie en de Algemene Inspectiedienst zijn ze het erover eens dat het beleid er niet voor niets is. ‘Er waren te veel bijtincidenten,’ meent de Groningse politiewoordvoerder Paul Heidanus. Het probleem zit hem er vooral in dat pitbulls oorspronkelijk als vechthonden gefokt zijn. ‘Het kan prima gaan met zo’n hond, maar juist om die reden kan het ook verkeerd uitpak­ ken,’ aldus Heidanus. Ongeregistreerd Nederland telt maar liefst 1,8 miljoen honden, schat het Forum Welzijn Gezelschapsdieren in zijn rapport Gedeelde Zorg – Actieplan van maart 2006. Volgens zijn berekeningen wor­ den er per jaar meer dan 175.000 puppies afgezet. Maar die worden lang niet allemaal door erkende fokkers verhandeld. Het forum stelt dat slechts van zo’n zestigduizend hond­ jes per jaar precies geregistreerd is wat hun afkomst en wie hun eigenaar is. Bij de over­ grote meerderheid is dat niet het geval. Nog

PM 3

13

niet eens de helft van de Nederlandse honden mag zich rashond noemen. Op de herkomst van naar schatting 30.000 tot 45.000 honden per jaar is helemaal geen zicht. Die worden, in de woorden van het forum, ‘ergens van­ daan’ aangevoerd. Het is zonder meer riskant om een hond van het type pitbull via een on­ duidelijk kanaal aan te schaffen. Want alleen pitbulls die over een stamboom beschikken zijn strikt genomen legaal. ‘Koop nooit een American Staffordshire terrier of Staffordshire bull terrier zonder geldige FCI-stamboom,’ koppen de websites van de officiële Neder­ landse verenigingen van beide hondensoorten die doorgaan voor pitbulls. Dat geldt ook als je een hond in het buitenland koopt. Zodra een hond de grens over komt, moet hij over een internationaal erkende FCI-stamboom beschikken. Stambomen die door een andere instantie zijn uitgegeven worden in Nederland meestal niet erkend. Een FCI-stamboom wordt op basis van goed gedrag afgegeven door de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied in Nederland. Alleen als een reu en een teef beide de zogenoemde MAG-test voor maatschappelijk aanvaardbaar gedrag met positief resultaat hebben door­ staan en bovendien op minimaal één honden­ show een ‘zeer goed’ als beoordeling hebben gekregen, krijgt hun nest puppen een stam­ boom, vertelt pupcoördinator Bert Tissen van de American Staffordshire Terrier Club Hol­ land. Het gereguleerde fokprogramma van de American Staffordshire terrier levert jaarlijks

14

PM 3

hooguit vijftig nesten met acht hondjes op. En die zijn zeer gewild, aldus Tissen. ‘De AmStaff is, zoals de Amerikanen het zeggen, een hond van zijde en staal: keihard maar ontzettend lief.’ Bij de AmStaff is de agressie er volgens Tissen inmiddels uitgefokt. ‘De eerste Staff die zijn baasje bijt moet nog geboren worden.’ Maar hij weet ook wel dat voor sommige men­ sen juist die agressie de hond zeer gewild maakt. En hun maakt die stamboom dan weer niets uit. Tissen kan zich er echt kwaad over

‘Een American Staffordshire terrier met stamboom kost 1.000 tot 1.500 euro. Via Marktplaats.nl krijg je ze onder de 500 euro’ maken: ‘Iedere liefhebber weet dat je moet zorgen voor een goede stamboom. Maar een American Staffordshire terrier met een stam­ boom kost wel 1.000 tot 1.500 euro. Op in­ ternet kun je er via Marktplaats.nl een kopen onder de 500 euro.’ Zo’n hond heeft natuurlijk geen stamboom. Het komt het imago van de honden niet ten goede. Tissens verzoek om dergelijke advertenties niet meer te plaatsen leverde niets op. Snel geld Ook het Forum Welzijn Gezelschapsdieren ziet dat het aantal handelaren/wederverko­ pers in honden de laatste tijd terrein wint ten opzichte van de reguliere fokkers. Der­

gelijke handelaren willen voornamelijk snel geld verdienen door simpelweg te voldoen aan de vraag in de markt. Zij verkopen voor­ al honden uit de voormalige Oostbloklanden. Dat het daarbij ook om pitbullachtigen gaat lijkt, gezien de aanbiedingen op internet, voor de hand te liggen. ‘Het accent lijkt voor een deel te liggen op de wat grotere en bijzon­ dere hondenrassen waarvan er in Nederland minder worden gefokt dan de markt vraagt,’ heet het in het forumrapport. Over de eigena­ ren van dergelijke honden zijn geen gegevens beschikbaar. Tissen wordt elke twee weken wel gebeld door mensen die doorgeven dat er een nest AmStaffs is geboren zonder dat de ouderhon­ den een MAG-test hebben gedaan. Vaak geeft hij zo’n melding door aan de AID. Net als de politie gaat die niet actief op zoek naar de ver­ boden honden. De politie handhaaft bij bijtincidenten, bij een melding dat er een pitbullachtige hond losloopt of als er een vermoeden is dat er met een hond gevochten wordt. ‘Als een agent een pitbull tegenkomt die aan de lijn loopt, maar geen papieren heeft, kunnen wij hem eveneens in beslag nemen,’ voegt politie­ woordvoerder Heidanus toe. Ook als er twijfel bestaat over de stamboompapieren kan het dier worden meegenomen. Is een hond in beslag genomen, dan volgt in de regel een test om te kijken of het dier aan de uiterlijke kenmerken van een pitbull voldoet, of om de echtheid van de papieren te contro­ leren. Jaarlijks vinden honderden van derge­

coverstory <

lijke kenmerkentests – schouwen – plaats. Zij worden meestal uitgevoerd door de AID. Een aantal politiekorpsen, zoals Rotterdam-Rijn­ mond, doet de schouw zelf. ‘Op basis van de schouw determineren wij of een hond is toe­ gelaten op grond van de RAD,’ legt Roel Vinc­ ken van de AID uit. Er wordt alleen naar het uiterlijk van de hond gekeken, waarbij een hele waslijst aan kenmerken de revue passeert. Bijttesten worden niet gedaan. Afgemaakt Het is lang niet altijd even makkelijk om te bepalen of een hond wel of niet aan de om­ schrijvingen voldoet. ‘Bij een gemengd ras is het soms moeilijk,’ is de ervaring van Vincken. ‘Het is zeker geen wetmatigheid dat elk dier dat in eerste instantie op een pitbull lijkt, er ook echt een is.’ Er moet onomstotelijk kunnen worden vastgesteld dat de hond een pitbullachtige is. Zo niet, dan wordt hij teruggegeven. Blijkt de hond wel een pitbull te zijn, dan be­ paalt het Openbaar Ministerie in het algemeen het verdere lot van het beestje. In Groningen doet de burgemeester dat. Als de eigenaar af­ stand heeft gedaan van het dier, wordt hij af­ gemaakt. Indien dit niet het geval is, krijgt de eigenaar de gelegenheid om een contra-ex­ pertise te laten uitvoeren. Cookies eigenares heeft ook zo’n onderzoek laten doen. Omdat de keurmeester van de Raad van Beheer op Kynologisch Gebied tot een an­ dere conclusie kwam dan de AID is Cookie nu weer terug bij zijn baasje. Bij Cookie werd niet

onomstotelijk vastgesteld dat het hier om een pitbullachtige ging. Na elk bijtincident moet de politie het Col­ lege van B en W inlichten, ongeacht het ras

‘Het is zeker geen wetmatigheid dat elk dier dat op een pitbull lijkt, er ook echt een is’ van de hond. Dit kan de eigenaar verplichten de hond voortaan aan te lijnen en te muilkor­ ven. Bij bijtincidenten is sprake van overtre­ ding van artikel 425 Wetboek van Strafrecht, waarop een maximale gevangenisstraf van zes maanden staat. Is de eigenaar vaker bij dergelijke incidenten betrokken, dan kan hij een voorwaardelijke straf opgelegd krijgen en eventueel een geldboete. Als voorwaarde kan dan worden gesteld dat hij in de proeftijd geen hond mag houden. Omdat pitbulls verboden honden zijn, worden zij na bijtincidenten altijd aan het verkeer onttrokken en afgemaakt. Voor andere honden die hebben gebeten kan het OM dit eveneens vorderen. Het is moeilijk te zeggen of er, sinds de in­ voering van de RAD, zoals gehoopt, minder of juist meer pitbulls in Nederland zijn. Ze zijn in elk geval nog lang niet uitgestorven. Het aan­ tal inbeslagnames is de laatste jaren toege­ nomen, maar dat betekent niet automatisch dat er ook meer honden van het pitbulltype zijn. Het kan, zoals de minister van LNV stelt, ook wijzen op een ‘verhoogde alertheid bij de

AID en politie’. ‘In sommige steden, bijvoor­ beeld in Noord-Brabant en in Rotterdam, con­ troleert men heel streng,’ weet Bert Tissen van de American Staffordshire Terrier Club Holland. In Den Haag, waar hij zelf woont, vinden daar­ entegen nauwelijks controles plaats. Intussen liepen de discussies naar aanlei­ ding van de inbeslagname van Cookie op in­ ternet meteen hoog op. Ook de RAD zelf werd weer eens ter discussie gesteld, al dan niet in nette bewoordingen. ‘Wat een belachelijke regel zeg… Pitbulls zogenaamd gevaarlijk, kom nou mensen… Niet de honden maar de mensen zijn de oorzaak van de problemen met dat soort honden,’ vat de mening van velen goed samen. Anderen vinden het niet meer dan terecht dat de RAD wordt gehandhaafd. Mensen die een pitbullachtige hond zonder stamboom kopen, vragen immers om problemen. <

PM 3

15

TEKST guikje roethof en josien hillen FOTO’S Martijn Beekman

Secretaris–generaal Wim Kuijken van Algemene Zaken:

‘Dit is niet eerder vertoond’

16

PM 15 / 2

interview > We krijgen geen ‘kernkabinet’ of een ‘raad van bestuur van de BV ­Nederland’. Toch vindt Wim Kuijken, SG Algemene Zaken en voorzitter van het SG­overleg, het regeerakkoord niet tegenvallen. ‘Het is eerlijk gezegd meer dan ik had verwacht.’

Wim Kuijken zit aan tafel in zijn werkkamer op het ministerie van Algemene Zaken met uitzicht op de Hofvijver. De persconferentie van de drie partijleiders, die op het Catshuis hun regeerak­ koord hebben gepresenteerd, is zojuist ten einde. In het nieuwe akkoord is niets terug te vinden van de hemelbestormende plannen die in een eerder stadium tot de mogelijkheden leken te behoren, zoals een kernkabinet of een raad van bestuur aan het hoofd van de BV ­Nederland. Toch vindt Kuijken dat er sprake is van een andere aansturing van de rijksdienst. ‘Wat ik in dit akkoord echt heel goed vind is dat deze drie partijen met elkaar afgesproken heb­ ben dat ze wel degelijk binnen de rijksdienst, maar overigens ook daarbuiten, op een andere manier willen werken. Er zijn niet alleen zes pijlers aangegeven, dat geeft toch al een focus, maar er zijn ook tien projecten ­gedefinieerd. En dan staat er in de tekst dat voor zo’n project of programma één minister verantwoordelijk is. De ministeries werken ­samen in dat project en deze ene minister is als eerste verantwoordelijk en aanspreekbaar, ook voor de Kamer.’ Dat ­André Rouvoet er in de persconferentie nog iets over had gezegd, sterkt Kuijken in de gedachte dat het het ­nieuwe kabinet menens is. Veran­ deringen in de rijksdienst behoren, tenzij het bezuinigingen zijn, meestal niet tot de hoogste politieke prioriteiten. Er komen projectministers en twee programmaministers, maar van grote herindelingen is, op basis van dit stuk, geen sprake... ‘Nee, André Rouvoet zei het heel goed: ‘Werk met elkaar samen om te voorkomen dat je moet herindelen of reorganiseren. De verkokering voorbij.’ Dat is precies wat de SG’s in de rap­ portage In dienst van het rijk hebben voorge­ steld en overigens ook in ons advies aan de informateur over de taakstelling. Er komen dus geen grootschalige reorganisaties, dat staat vast.’ Wel kleinschalige? ‘Misschien. Je weet nooit of het verstandig is een afdeling of een onderdeel ergens aan toe te voegen of niet. Maar ik vind het een enorme winst dat er zo nadrukkelijk op dat horizontale sturen wordt aangekoerst. Eerlijk gezegd is het

meer dan ik had verwacht.’ Laten we even kijken naar bijvoorbeeld de minister voor Jeugd en Gezin. Wat krijgt hij onder zich? ‘Dat is nog niet bepaald. Kijk, dit is een akkoord dat de fracties van de coalities bindt. Vervolgens gaat formateur Jan Peter Balkenende in overleg met de twee vicepremiers portefeuilles toedelen. Ook gaat hij dan bepalen waar de tien projecten

‘dat de overheid dienend is, is mij met de paplepel ingegoten’ primair worden aangehaakt en waar de twee programmaministers gaan werken. Daar zitten nog wel een paar keuzes in, die in de formatie worden afgehandeld.’ Ook aan de hand van de personen die worden aangezocht... ‘Ongetwijfeld, het is natuurlijk altijd een kwes­ tie van een machtsbalans, personen en ambi­ ties. En vervolgens, als het kabinet er is, is er tot de zomer de tijd om dit te vertalen in een beleidsprogramma van het kabinet. Daarin zul­ len ook nadere afspraken gemaakt worden over de interne werkwijze: welke afdelingen en welke directies werken nou precies voor deze minister.’ Is er nog enig moment geweest in die kabinetsformatie dat u vanuit uw verantwoordelijkheid als voorzitter van het SG-beraad hebt gezegd: ‘Heren onderhandelaars, kunnen ­jullie ook even hiernaar kijken, want het moet zo meteen wel worden uitgevoerd ­allemaal?’ ‘Ik heb twee keer met de informateur gespro­ ken, op zijn verzoek. De eerste keer was om toe te lichten wat die programma-aanpak van ons in staatsrechtelijke en financiële zin voor con­ sequenties had. De tweede keer ging het over inkrimping en de gedachten die wij daarover geventileerd en opgeschreven hadden.’ Laten we even doorpraten over dat staatsrechtelijke aspect. Stel: een minister moet zich in de Kamer verantwoorden voor beleid dat door een ander departement onder zijn

verantwoordelijkheid tot stand is gekomen. Moet daarvoor iets gewijzigd worden? ‘Dit is een van de punten die je moet uitwerken in de formatie. Maar laat ik even filosoferen, je zou kunnen afspreken dat bepaalde onderdelen van VWS, OCW en Justitie voor de minister van Jeugd werken. En je zou je ook nog kunnen voorstellen dat je een begrotingshoofdstuk maakt voor de periode van het kabinet, waarin je bijvoorbeeld de begrotingsartikelen die ­Steven van Eijk als commissaris Jong heeft aan­ geduid, onderbrengt. De minister functioneert dan op basis van een afspraak in de minister­ raad, waarbij mensen van verschillende minis­ teries voor hem werken en die afspraak kent het parlement ook. Ik denk dat het op die ­manier kan.’ Dus je krijgt een aparte begroting-Rouvoet? ‘Zo zal die niet heten en bovendien is het daar nu nog iets te vroeg voor, maar het idee is niet nieuw. Je hebt nu ook de HGIS-gelden, de ­homogene groep internationale samenwerking, waar Defensie, Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Zaken gebruik van maken en waar de minister van BZ verantwoordelijk voor is, zij het dat dat een fonds is. Maar je kunt ook denken aan de extracomptabele staat waar Roger van Boxtel destijds als minister voor het Grotestedenbeleid mee werkte. Dat is een iets zwakker instrument.’ Naast de minister voor Jeugd en Gezin schijnt er een minister voor Integratie en Wonen te komen. Zou dat niet heel grote consequenties hebben voor een departement als Vrom? Of komt hij op BZK? ‘Dat zou ook kunnen, ja. Dus ik denk dat, als het lukt - en daarom vind ik het echt wel nieuw - en als we het op een verstandige manier kunnen invullen met het kabinet, het wel een vernieu­ wing zal zijn in de werkwijze van de rijksdienst. Dit is niet eerder vertoond. Als je horizontaal wilt werken, zal dat ook veel vragen van de instelling van mensen. Ook van ons. Wij zullen als SG’s onze medewerkers goed duidelijk moe­ ten maken dat we dus niet meer de spelletjes ­spelen, die we vroeger misschien deden. En ook ministers zullen zich ernaar moeten gaan gedragen. ’

PM 15 / 2

17

interview < Kunt u onder woorden brengen wat nou het kompas is waar ambtenaren op kunnen varen op het moment dat het gaat over christelijksociale politiek? ‘Voor ambtenaren is zo’n regeerakkoord natuur­ lijk heel belangrijk, ook al om de filosofie van het kabinet te voelen, te doorgronden. En dat staat er wel, vooral in het eerste deel. Vervol­ gens zal elke minister op een eigen manier in­ kleuring geven aan zijn opdracht. Differentiatie is mogelijk. Voor ons is dat belangrijk om te lezen en ook te horen. Ik hoop dat we in die eerste maanden met de ambtelijke top en het nieuwe kabinet bij elkaar kunnen komen om te horen, in woorden en in lichaamstaal, wat de wensen en doelen zijn van het nieuwe poli­ tieke bestuur. Qua stijl, qua inhoud, qua werk­ wijze.’ Dus de minister die aantreedt en zegt ‘ik sluit me eerst een weekje op in mijn werkkamer en ik ga alle stukken lezen’, kiest niet de ideale aanpak? ‘Ik zou het niet adviseren. Natuurlijk kunnen ministers doen wat ze willen en beginnen zoals ze willen. Mijn ervaring is dat het wel goed helpt, als je de communicatie over en weer heel goed op gang brengt, want dat is ook het begin van de vertrouwensband.’ Dat betekent ook dat de SG’s en DG’s niet zulke vuistdikke dossiers moeten aanleveren in die eerste weken. ‘Ook daar heeft iedereen z’n eigen werkwijze in. Ik heb met Ien Dales gewerkt toen ik hoofd bureau SG was van Binnenlandse Zaken en zij wilde geen dikke dossiers, ook al lagen ze er. Met Jozias van Aartsen, de toenmalige SG, ­hebben we toen een videoband voor haar ­gemaakt. Dat werkte geweldig.’

Als je het echt gaat doen is het heel interes­ sant.’ Er staat ook in dat decentralisatie met kracht wordt bevorderd. Men wil minder doen in Den Haag. ‘Ja, dat is ook zo en dat vind ik heel goed, bij­ voorbeeld bij de wijkaanpak. Dat is een vol­ gende fase in het grotestedenbeleid, waar je met wijken en buurten en spelers zoals woning­ corporaties en roc’s om de tafel gaat zitten. La­ gere overheden en gemeenten zijn daarin een belangrijke partner. En er staat zelfs ergens dat de helft van het aantal specifieke uitkeringen naar het gemeentefonds gaat.’ Ervaart u dat niet als kritiek op de rijksdienst? ‘Nee, dat zie ik niet als kritiek. Het rijk kan dat helemaal niet alleen. Dat zie je ook aan de nieuwe bijstandswet, aan de WMO. De grote stelsels worden decentraal uitgevoerd. Soms is het de markt, maar vaak is het territoriaal be­ stuur. Dus het is geen kritiek op het rijksbeleid, maar het is een logisch partnership dat je aan­ gaat.’ Valt daar dan ook uit te verklaren dat er wel wat af kan, van het rijk? ‘Of het daaruit te verklaren is weet ik niet, maar wat in ieder geval vaststaat is dat alle politieke partijen, als je de verkiezingsprogramma’s goed leest, van links tot rechts dit keer forse ingrepen voorstellen in de rijksbureaucratie.’ Het is een bezuiniging van driekwart miljard geworden. Hoe wordt deze ingevuld? ‘Dit komt uit het voorstel van SG’s De verkokering voorbij. We hebben aan de politiek gezegd: “Die bedragen die in de verkiezingsprogramma’s staan van 1,3 of 1,4 miljard, zien we niet zo zitten. Als wij tot het uiterste zouden gaan, ­komen we op driekwart miljard. Daar heeft men naar geluisterd, dat vind ik erg goed.’

De passage op pagina 36 gaat over de overheid en een dienstbare publieke sector: ‘Waardevolle democratie, een verbindend bestuur en een dienende overheid.’ Het klinkt nogal wollig. Kunt u Maar hoe wordt die ‘We hebben met de SG’s er wat mee? binnengehaald? afgesproken om elkaars ‘Niet met de kaas­ ‘Nu ja, dat de overheid herplaatsers zo goed schaaf. Laten we nou dienend is, is mij altijd mogelijk in te passen’ met de paplepel inge­ allemaal gewoon 5 goten en dat bestuur moet verbinden ook, dus procent voor onze rekening nemen, 1,25 procent per jaar, te bereiken met minder vergaderen, ik heb daar niet zo veel moeite mee eigenlijk.’ minder mensen aan tafel, managementlaag U heeft er geen moeite mee, maar het zegt ­eruit, gewoon anders proberen te werken. ook niet zo veel, toch? ­Vervolgens doen we bij het beleid iets meer: ‘Wouter Bos heeft dat toegelicht. In de eerste plusminus 15 procent. Verder hebben wij 100 dagen wordt toenadering gezocht tot de ­geconstateerd dat 30 à 40 procent van het sociale partners, andere overheden en groepe­ ­personeelsbestand uit staffuncties bestaat en ringen in de samenleving. Dat is het verbin­ dat vinden wij te veel. Daar kan naar ons idee dende element. Ik zie dat niet als een loze kreet. ongeveer 20 procent van af. Bij de inspecties

18

PM 15 / 2

Wim Kuijken Wilhelmus Johannes Kuijken (1952) begon zijn carrière in 1979 als ­beleidsmedewerker op het ministerie van Economische Zaken, en was van 1982 tot 1985 hoofd bureau Zee­ havens. In 1985 maakte hij de ­overstap naar het ministerie van ­Binnenlandse Zaken, aanvankelijk als hoofd bureau secretaris-generaal, van 1988 tot 1991 als directeur Interbestuurlijke Betrekkingen en Informatievoorziening. Daarna was hij vier jaar gemeentesecretaris van Den Haag. Van 1995 tot 2000 was hij SG op het ministerie van BZK. Daarna ging hij naar Algemene Zaken. Tevens is hij voorzitter van het SG-Overleg.

plusminus 15 procent. En de uitvoering wordt verder relatief ontzien met 5 procent.’ En wat denkt u dat de gemiddelde ambtenaar ervan vindt? ‘Ik denk dat gemiddelde ambtenaar het aller­ eerst heel erg fijn vindt dat er weer een kabinet is. Het geeft richting aan werk, zo werkt dat echt.’ Denkt u dat men vindt dat het toch uiteindelijk wel meevalt met al die bezuinigingen? ‘Dat weet ik niet. Dat kan ik niet zo beoordelen. Het is wel fors. Ik denk niet dat je daar al te makkelijk over moet denken. We hebben wel met de SG’s afgesproken om de krachten te bundelen om elkaars herplaatsers zo goed mo­ gelijk in te passen en om een gezamenlijk mobiliteitsbureau op te richten. Ook dat is de vrucht van de nieuwe manier van werken.’ <

Colofon

Ik ben hier niet!

PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl [email protected] [email protected]

Toen ik laatst haastig om halfacht ’s ochtends mijn huis verliet, struikelde ik over een junk. Hij lag gewikkeld in kranten en kreunde erbarme­ lijk. Ik krabbelde overeind en vroeg de uit de kluiten gewassen vondeling wat hij hier deed. ‘Ik ben hier niet!’ klonk het boos en vermoeid. ‘Waarom ligt u hier voor mijn deur?’ probeerde ik opnieuw. ‘Ik lig hier niet!’ Het was duidelijk dat deze conversatie nergens heen ging en dat één van ons knetterstoned was. Ik was het niet.

Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Arne Gielen, Jan Sanders, Vincent Smits, Maurice Swirc, Sandra Verdel, Rianne Waterval en Josien Hillen (stagiair) Eindredactie Johan Jansen, Nicoline Maarschalk Meijer en Linda van Tilburg Medewerkers aan dit nummer Louis Cornelisse, Yvonne Kroese, Imre de Roo en Wim Schoorlemmer Artdirector Rob Jongbloed Opmaak Cindy Versteeg Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Projectmanager Ivonne van Uden Abonnementenadministratie Chantal Siebert Drukkerij UnitedGraphics, Zoetermeer

In het pand in Bos en Lommer, waar ik nu drie jaar relatief plezierig woon, komen dit soort situ­ aties steeds vaker voor. Op tweehoog woont een dealende junk met een groeiende klantenkring. Hij is 24 uur per dag open en accepteert vrijwel alle reguliere betaalmiddelen: geld, fietsen, tele­ visies, autoradio’s en vanillevla. De grotere be­ taalmiddelen worden in de gang gestald, waar ze de doorgang blokkeren. Ook wordt er ’s nachts regelmatig bij alle buren aangebeld als de dealer zelf niet snel genoeg opendoet. Verve­ lender wordt het als er gevochten wordt in het trappenhuis, deuren ingetrapt worden of ge­ woon hard gegild en geschreeuwd wordt. De politie is van dit alles op de hoogte. Ik heb minstens dertig keer melding gemaakt van over­ last. En alleen dit jaar hebben ze al drie keer een gewapende inval gedaan. Ze nemen de junk dan mee voor een week of twee. Een collega-junk past intussen op de winkel. Het schiet niet op. Dus bel ik met de woningbouwcorporatie: ‘Ik wil graag melding maken van structurele overlast, vernieling en bedreiging in het pand waar ik woon.’ ‘Dat kan niet tegelijk, u kunt maar één klacht tegelijk melden.’ ‘Goed, dan bel ik u zo meteen nog twee keer, ­laten we beginnen met de overlast.’ Ik word doorverbonden met een medewerker en leg mijn klacht voor. ‘Dat is merkwaardig,’ zegt de man. ‘Wij hebben vorig jaar een brief gestuurd aan alle omwonen­ den met de vraag of ze last hebben van twee­ hoog, maar we kregen maar twee reacties terug.’

‘Dat zullen hoogstwaarschijnlijk die twee buren zijn die Nederlands lezen en schrijven,’ leg ik uit. Als ik vertel dat het hoog tijd wordt voor een uitzettingsprocedure legt hij uit hoe dat in zijn werk gaat: 1. De klager start een handtekeningenactie, waarbij mensen ook hun naam en adres op moeten geven. (Dit zullen de meesten van mijn buren nooit doen.) 2. De klager meldt de overlast bij het Meldpunt Zorg en Overlast en bij de woningbouwcor­ poratie en biedt de petitie aan. 3. Het meldpunt zal de overlastgever zorg en hulp aanbieden. Wordt dit geweigerd, dan zal het meldpunt dat nogmaals doen (door­ looptijd: enkele maanden). 4. Wordt dit weer geweigerd dan kan de wo­ ningbouwcorporatie contact opnemen met de politie. (De eerdere dertig meldingen en aan­ giftes worden nu pas relevant.) 5. De corporatie gaat nu de overlastgever som­ meren ‘normaal’ te doen. Geeft hij daaraan geen gevolg, dan zal de corporatie nogmaals sommeren (doorlooptijd: enkele maanden). 6. Met de weigeringen en het dossier kan de corporatie een gerechtelijke procedure begin­ nen. (Die duurt minimaal zes maanden we­ gens achterstanden bij de rechter.) 7. Komt de zaak voor dan is het eerder afhanke­ lijk van de rechter dan van de omstandighe­ den wat de uitspraak zal zijn. (De jurispru­ dentie is zeer divers en de vrije ruimte van de rechter groot.)

Advertenties Recent, [email protected], 020 - 33 08 998 Verschijning PM komt 22 maal per jaar uit in een oplage van ruim 13.500 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Een jaarabonnement op PM kost € 135,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2007, Politieke Pers BV

De woningbouwcorporaties meldden onlangs 2,5 miljard te willen steken in wijkverbetering. Het kabinet doet daar nog eens 2,5 miljard en een minister bij. Maar iets zegt mij dat geld niet de oplossing is voor de verloedering in mijn wijk.

Jorrit de Jong Directeur van het Centre for Government ­Studies, Universiteit Leiden, Campus Den Haag

PM 15 / 2

19

achtergrond >

Privacy: de teloorgang ‘De burger weet nauwelijks wat de overheid kan’

Niemand weet in hoeveel databanken de burger geregistreerd staat. En slechts weinigen interesseert het. Klantvriendelijkheid en veiligheid lijken belangrijker dan het recht om met rust gelaten te worden. Ooit was het een hot issue, de privacy. Vooral de overheid mocht zich niet te zeer in het privéleven van de burger mengen. Privacy, ook wel omschreven als ‘het recht om met rust gelaten te worden’, vereist een zorgvuldig gebruik van persoonsgegevens, zoals neergelegd in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Maar er zijn weinig wetten die in de praktijk zo weinig gewicht in de schaal leggen als de Wbp. Nu het nieuwe kabinet, door sommigen het kabinet van de betutteling genoemd, in de steigers staat, brengt PM de achterhoede in kaart voor wie het thema nog wel een rol speelt. De zoektocht naar privacyactivisten blijkt ge­ plaveid met tegenslagen. Bits of Freedom, de organisatie die opkwam voor Digitale Burger­

20

PM 15 / 2

rechten, blijkt met ingang van 1 september 2006 opgeheven. Ook Rop Gongrijp, destijds actief als hacker en befaamd vanwege zijn felle pleidooien jegens de overheid die zich door toedoen van de elektronische mogelijkheden ontwikkelde tot een ware Big Brother, is niet meer in het onderwerp geïnteresseerd. Per email antwoordt hij: ‘Al meer dan een jaar ben ik privacyactivist-af. Ik heb privacy tijdens het Chaos Communication Congress van december 2005 officieel doodverklaard, ten overstaan van drieduizend mensen. Privacy is ongeveer net zo het redden waard als de dodo. No use crying over spilled milk. Jammer. Dit was misschien best een nuttig artikel geweest, in 1998.’ Surfend op internet, komen we met het zoek­ woord ‘privacy’ al snel terecht bij de usual suspects. Het advocatenkantoor SOLV, professor Franken uit Leiden, professor Kaspersen uit Am­ sterdam, Jan Holvast en natuurlijk het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP, voorheen de registratiekamer) dat de privacybescherming

tot wettelijke taak heeft. Het tijdschrift Privacy & Informatie is blijkens hun internetsite het laatst verschenen in juni 2005. Het platform [email protected] reikt tegenwoordig jaarlijks webawards uit voor overheidssites die informa­ tief en klantvriendelijk zijn. Webflops zijn er ook – deze ‘onderscheiding’ ging twee achtereen­ volgende jaren naar de Tweede Kamer – maar over privacy geen woord. Het IVIR, Instituut voor Informatierecht, maakt dossiers over breedband en over alleszins modieuze onderwerpen als godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsui­ ting. Ook op deze site is over privacy niets te vinden. Mogen wij hieruit concluderen dat de privacy van de burger heden ten dage geen enkel probleem meer is? Broodje aap Gert Onne van der Klashorst is woordvoerder van het CBP. Op de vraag in hoeveel overheids­ databanken elke burger voorkomt, geeft hij een wel heel globaal antwoord. ‘Nou, je hebt het

Tekst guikje roethof beeld rob jongbloed

van een thema

broodjeaapverhaal dat iedereen in ongeveer achthonderd bestanden voorkomt. Wat de over­ heid betreft zijn dat de basisbestanden zoals het GBA en het kadaster en dan heb je nog tal van andere registraties.’ Maar hij kan toch wel bij benadering aangeven op hoeveel plekken bin­ nen de overheid de burger geregistreerd staat? ‘Nee, we zijn een kleine organisatie. Ik zou bijna zeggen: houd dat maar eens bij. We zou­ den zelf een big brother zijn als we dat wisten. Overigens vergissen veel mensen zich daarin. We krijgen regelmatig e-mails van burgers met het verzoek hun naam uit een bepaald bestand te verwijderen. Alsof wij op een hele berg ge­ gevens ­zitten!’ Op het ministerie van Binnenlandse Zaken, waar men ook niet kan aangeven in hoeveel databanken een individuele burger voorkomt, wordt hard gewerkt aan een zogeheten ‘land­ kaart’. Dit is een website in wording waar de burger straks kan zien welke overheidsinstan­ ties persoonsgegevens met elkaar uitwisselen.

De bedoeling is op die manier achterdocht weg te nemen ten aanzien van het burgerservice­ nummer (BSN), dat in werking moet treden zo­ dra het wetsvoorstel door de Eerste Kamer is. De website is voorlopig alleen in een testomge­ ving te bewonderen en toont hoe krankzinnig veel databanken er zijn die allemaal onderling met elkaar in verband kunnen worden ge­ bracht. Paradoxaal Neem de Belastingdienst. Om de heffingen en inningen af te handelen verzamelt de Belasting­ dienst, naast de gewone personalia, relatie- en gezinsgegevens, inkomens- en uitkeringsgege­ vens, vermogensgegevens, dienstverbandgege­ vens, politie- en justitiegegevens, beroeps- en opleidingsgegevens, en vervoersgerelateerde gegevens. De landkaart laat zien welke gegevens de Be­ lastingdienst met welke andere overheidsinstantie of particuliere instelling uitwisselt. Zo

krijgt de Fiscale Inlichtingen- en Opsporings­ dienst (FIOD) bijna alle gegevens, terwijl de private banken niets ontvangen. Die banken verstrekken op hun beurt wel data aan de Belastingdienst: personalia, inkomensgegevens en vermogensgegevens. Wie het gigantische gegevensverkeer bekijkt, krijgt niet direct ver­ trouwen in de wijze waarop de overheid met persoonlijke gegevens omspringt. Matt Poelmans van het programma burger@ overheid vertelt dat zijn organisatie heel recent de mening van de Nederlandse burger heeft gepeild over het thema ‘gegevensopslag’. Poel­ mans: ‘Wat daar uitkomt is heel paradoxaal. Enerzijds staan mensen heel gemakkelijk privégegevens af aan private instellingen als Google. Anderzijds is men heel kritisch over de vraag hoe de overheid met persoonsgegevens om­ springt.’ De peiling werd gehouden met oog op de introductie van de persoonlijke internetpa­ gina, die na de start van het BSN op de rol staat. Poelmans: ‘Gek genoeg scoorde “vertrouwelijk­

PM 15 / 2

21

achtergrond <

heid” het hoogst in deze pei­ ling, daarna kwamen pas kostenvoordelen en het gemak.’ Het recht om te weten hoe je gere­ gistreerd staat, maakt deel uit van de zogeheten BurgerServiceCode. Poelmans is het dan ook niet eens met de stelling dat de privacy als thema uit de gratie is: ‘Privacy is juist actueel,’ stelt hij. ‘Ik heb het idee dat het terug is op de politieke agenda.’ Inderdaad was er maatschappelijk gezien jarenlang geen aandacht voor het onderwerp. Daarom moest Bits of Freedom, destijds verte­ genwoordigd in het forum van burger@over­ heid, staken met de activiteiten. Inmiddels ligt er een rapport over privacy van het Rathenau Instituut, een onafhankelijk adviesorgaan van het parlement. Poelmans is van plan later dit jaar met het Expertise Centrum en het agent­ schap dat de uitvoering van het BSN ter hand neemt, een conferentie te beleggen onder de naam Vertrouwen in de digitale samenleving. Poelmans: ‘Uit ons onderzoek bleek dat mensen zich ineens bewust werden en dachten: “Hé, wat weten ze van mij?” Ze willen garanties dat de er correct met hun gegevens wordt omge­ sprongen en ze willen de mogelijkheid hebben om anoniem contact op te nemen.’ Inhoud vuilniszak Anoniem contact opnemen met de overheid is juist niet de trend. Een voorhoede binnen de overheid werkt met behulp van het onlangs opgeheven programma Andere Overheid en tal van andere, ook lokale initiatieven aan het ver­ groten van de klantgerichtheid. De dienstver­ lening van de overheid moet verbeteren, onder andere door bestanden te koppelen, zodat de burger niet steeds opnieuw zijn personalia hoeft in te vullen. Het principe van de ‘doelbinding’, dat gegevens alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor ze zijn ingezameld, heeft men daarmee verlaten. ‘Er blijft wel iets van over,’ meent Van der Klashorst van het CBP. ‘Maar het klopt dat het principe onder druk staat, doordat we te maken hebben met een overheid die wil leveren, die klantvriendelijk wil zijn.’ De voor­ lichter memoreert dat ooit het land te klein was omdat de sociale dienst controleerde hoeveel tandenborstels er op de wastafel lagen. ‘Tegen­ woordig gebruiken regionale fraudeteams alle gegevens waar ze de hand op kunnen leggen, van het waterverbruik tot en met de inhoud van de vuilniszak voor de deur.’

22

PM 15 / 2

Ook met het tweede belangrijke principe van de privacybescherming - geen koppeling van bestanden - is al jaren geleden gebroken. In het midden van de jaren negentig was de onder­ benutting van de bijzondere bijstand het argu­ ment om bijvoorbeeld de huursubsidiegegevens en de uitkeringsgevens te koppelen. De ge­ dachte was dat te veel mensen die in achter­ stand leefden, geen gebruik maakten van voor hen gecreëerde voorzieningen. Zulke sociale motieven zijn allang niet meer nodig om over­ heidsbestanden te koppelen. Tegenwoordig voert de Belastingdienst de huurtoeslag en de zorgtoeslag uit en kunnen organisaties in bij­ voorbeeld de jeugdzorg of de verslaafdenzorg meerdere bestanden raadplegen om zich een beeld te vormen van de situatie. Het CBP heeft zich niet tegen deze inbreuken op de privacy geweerd. Op de website van de organisatie zijn slechts wat formulieren te vinden die de burger kan raadplegen om te weten wanneer hij in zijn recht staat. Pas toen de privacy van de burger enorm on­ der druk kwam te staan door de roep om meer veiligheid en antiterreurmaatregelen, protes­ teerde het college. ‘Wij hebben ons verzet tegen de wetgeving die politie en justitie meer moge­ lijkheden tot preventief toezicht geeft,’ aldus Van der Klashorst. Als de politie gebruik kan maken van informatie over het belgedrag van mensen en dit combineert met beelden die via cameratoezicht zijn verkregen en locatiegege­ vens van de mobiele telefoon en straks van de OV-chipkaart, ontstaat er een vrij nauwkeurig beeld van het doen en laten van een individu. Gebeurt dit in het kader van een opsporingson­ derzoek met ernstige verdenking, dan is het volgens Van der Klashorst geen probleem. ‘Maar als deze methode wordt toegepast om een verkeersboete te in­ nen, dan is dat natuurlijk buitenproportioneel.’ Blind vertrouwen De zinsnede in het nieuwe regeerakkoord ‘bij alle maatregelen ver­ antwoordt de overheid de gevolgen voor de privacy’ (blad­ zijde 34 punt 9) is nogal mager, afgezet tegen de wetgeving die in het kader van de misdaad- en terreurbestrijding in de afgelopen jaren het licht heeft gezien. Ook het Rathenau Instituut meent dat er alle reden is voor een revival van het onderwerp ‘privacy’. Geert Munnichs geeft leiding aan het project Screening Society, waarvan het eerste deel on­ langs in boekvorm verscheen. Munnichs: ‘De burger weet nauwelijks wat er speelt. Daarom

zijn we van plan om een documentaire te gaan maken over de veiligheidsmaatregelen in het kader van de terrorismebestrijding en de gevol­ gen daarvan voor de burger.’ Ook Munnichs heeft geen flauw idee in hoeveel bestanden de burger voorkomt. ‘Die vraag hadden wij als lei­ draad willen stellen voor onze documentaire, maar krijg je daar een vinger achter?’ Volgens Munnichs worden er in het kader van opsporing steeds meer bestanden gebruikt. ‘Tot en met de bonuskaart van Albert Heijn aan toe.’ Veiligheid gaat voor alles, is het uitgangspunt. Munnichs vraagt zich af, of de overheid daarmee een verstandige keuze maakt. ‘De overheid vraagt nu een haast blind vertrouwen van de burger, maar het zal gebeuren dat mensen ten onrechte van hun bed worden gelicht. Een paar van die incidenten en dat vertrouwen slaat om in blind wantrouwen.’ Met de RFID-chip die in het biometrisch paspoort en in de OV-chipkaart zit, is het mogelijk het totale reisgedrag van de gebruiker te traceren. Munnichs: ‘Je hoort ieder­ een over reizigersgemak en efficiency, maar je hoort niemand over de privacy.’ Het BSN houdt volgens hem geen revolutionaire verandering in, maar zal het koppelen van gegevens wel makkelijk maken. ‘Een andere vraag is: wat gebeurt er met medische gegevens? Daar rust een beroepsgeheim op, maar je merkt dat me­ disch personeel er steeds minder moeite mee heeft details over individuele patiënten vrij te geven.’ Het aantal telefoontaps dat in Nederland plaatsvindt behoort nog steeds tot het hoogste aantal in de wereld. Toch vindt Munnichs het te ver gaan om van een Big Brother-staat te spre­ ken. ‘Dan heb je het over een dictatoriale staat, dat gaat mij te ver. Maar de balans tussen wat de overheid kan en wat de burger weet is door­ geslagen.’ Door een stapeling van bevoegdhe­ den zijn de mogelijkheden enorm toegenomen, stelt Munnichs. In zijn waarschuwing re­ soneert de stem van George Orwell: ‘Ze kunnen alles over je te weten komen.’ <

achtergrond > Tekst cindy castricum en arne gielen beeld cindy versteeg

Lidstaten leveren strijd om Europese agentschappen

ropees Agentschap voor de Veiligheid van de Luchtvaart (Keulen) geeft certificaten af aan vliegtuigfabrikanten. ‘De Europese Commissie en de lidstaten geven deze bevoegdheden uit handen,’ zegt Van Ooik. ‘Daar moet je wel mee oppassen, want het constitutionele evenwicht kan hierdoor in gevaar komen.’ De wetenschap­ per wijst ook op de invloed van andere Euro­ pese wetten op het takenpakket van agent­ De Europese ministers van Milieu bereikten tij­ schappen. Zo moeten Europese fabrikanten van dens de Milieuraad in december eindelijk over­ eenstemming over Reach, de richtlijn die regels vitaminen tegenwoordig een positief advies stelt voor chemische stoffen. Voor de registratie hebben van de Europese Autoriteit voor Voed­ van dergelijke stoffen is een apart agentschap Discutabel selveiligheid eer zij hun vitaminen op de markt opgericht dat wordt gevestigd in het Finse Hel­ Van Ooik doet samen met collega Tom Eijsbouts mogen brengen. ‘Je kunt wel spreken van een sinki. Ook voor de uitvoering van het zevende veelvuldig onderzoek naar Europese agent­ onzichtbare uitbreiding van de bevoegdheden kaderprogramma voor schappen. Het tweetal van agentschappen,’ waarschuwt Van Ooik. onderzoek en technolo­ constateerde afgelo­ Op dit moment doet Van Ooik in opdracht van ‘Er is steeds meer gische ontwikkeling behoefte aan bundeling van pen jaar een ‘wonder­ Verkeer en Waterstaat onderzoek naar de agent­ technische kennis’ wordt een agentschap baarlijke vermenigvul­ schappen waarmee het departement veel te opgericht. Over de ves­ diging’ van het aantal maken heeft: het Europees Agentschap voor tigingsplaats moeten de lidstaten nog overeen­ agentschappen. Van Ooik: ‘Er is steeds meer Maritieme Veiligheid (Lissabon), het Europees stemming bereiken. Hetzelfde geldt voor de behoefte aan bundeling van technische kennis, Agentschap voor de Veiligheid van de Lucht­ hoofdzetel van de toezichtautoriteit van Galileo, bijvoorbeeld over de uitstoot van gevaarlijke vaart (Keulen) en het Europees Spoorwegbureau het Europese navigatiesysteem. Maar liefst elf stoffen waar het Europees Milieuagentschap in (Lille). ‘Deze agentschappen hebben een toege­ lidstaten, waaronder Nederland, zijn ervoor in Kopenhagen over gaat.’ Ook incidenten kunnen voegde waarde omdat ze zich bezighouden met de race. ‘Daarmee haal je Europa binnen de aanleiding zijn voor het in het leven roepen van technische zaken van veiligheid in de lucht, op landsgrenzen en dat levert herkenbaarheid voor een agentschap. ‘Het Europees Agentschap voor het water en op het spoor.’ Ondanks de wild­ de burger op,’ zegt Tweede Kamerlid Jan Jacob Maritieme Veiligheid in groei adviseren de on­ derzoekers het depar­ van Dijk begripvol. ‘Bovendien is het goed voor Lissabon is opgericht ‘Het constitutionele het wij-gevoel van regeringen.’ Van Dijk is er na scheepsrampen met tement in Europa te evenwicht kan in dan ook geen voorstander van om alle agent­ de Prestige en de Eri­ lobbyen voor nóg een gevaar komen’ schappen in Brussel onder te brengen, zoals wel ka,’ aldus Van Ooik. agentschap, namelijk eens wordt gesuggereerd. ‘Dan zou alleen Bel­ Een derde reden voor de groei van het aantal eentje voor de veiligheid van het wegvervoer. gië zich verantwoordelijk voelen en dat lijkt me agentschappen is meer discutabel, meent de ‘Zo’n agentschap zou onder meer kunnen on­ wetenschapper. ‘Het gebeurt steeds vaker dat derzoeken in hoeverre vrachtwagenchauffeurs een slechte zaak.’ Dat het aantal agentschappen groeiende is, er politieke redenen ten grondslag liggen aan zich op de Europese wegen houden aan de rij­ baart Van Dijk zorgen. ‘De grote vraag is wat het oprichten van een agentschap, zoals het tijden,’ meent Van Ooik. En de lidstaten kunnen bijvoorbeeld het agentschap dat belast wordt Europees Bureau voor de Grondrechten waar weer met elkaar in de clinch over de zetel van met de uitvoering van het zevende kaderpro­ vorige maand een besluit over is genomen.’ het nieuwe agentschap. < gramma precies gaat doen.’ Hij heeft er niet zo Van Ooik stelt vast dat agentschappen in toe­ veel moeite mee als een agentschap puur uit­ nemende mate beslissingsbevoegdheden krij­ Waar zijn de Europese agentschappen voerende taken krijgt toebedeeld. Toch vraagt gen. Zo mag het Harmonisatiebureau voor de gevestigd? Over welk budget beschikken de CDA’er zich hardop af waarom er in dit geval Interne Markt, gevestigd in Alicante, beslissen ze en hoeveel personen zijn er werkzaam? een nieuw agentschap wordt opgericht. De Eu­ of een bedrijf een merk mag gebruiken. Het Eu­ Zie pagina 24-25. Er vindt een ‘wonderbaarlijke vermenigvuldiging’ van het aantal Europese agentschappen plaats, constateert wetenschapper Ronald van Ooik. Verspreid over de EU zijn het er inmiddels al meer dan dertig. Waar bevinden ze zich, hoeveel mensen werken er en wat is hun budget? PM zocht het uit.

ropese Commissie kan de taken ook zelf uitvoe­ ren, vindt hij. ‘Dan houd je er tenminste grip op.’ Dat agentschappen zich, net als Nederlandse ZBO’s, onttrekken aan democratische controle, is een veelgehoorde klacht van politici. ‘De mate van toezicht op agentschappen is inderdaad een hot issue,’ stelt wetenschapper Ronald van Ooik van de Universiteit van Amsterdam. ‘De alge­ mene teneur is dat er veel aan mankeert, maar uit onderzoek blijkt dat er wel degelijk voldoen­ de toezicht is.’

PM 15 / 2

23

Italië

Zweden

Ierland Dublin Europese Stichting tot verbetering van de Levens- en Arbeidsomstandigheden (Eurofound) 1975 Aantal werknemers: 94 Budget: 19,3 miljoen

Griekenland

Stockholm Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) 2004 Aantal werknemers: 50 Budget: 3,4 miljoen

Turijn Europese Stichting voor Opleiding (ETF) 1994 Aantal werknemers: 105 Budget: 18,5 miljoen

België Brussel Europees Defensieagentschap (EDA) 2004 Aantal werknemers: 94 Budget: 21,2 miljoen

Heraklion (Kreta) Europees Agentschap voor Netwerken Informatiebeveiliging (ENISA) 2004 Aantal werknemers: 44 Budget: 6,8 miljoen

Brussel Uitvoerend Agentschap voor Onderwijs, Audiovisuele Middelen en Cultuur (EACEA) 2006 Aantal werknemers: 75 Budget: 25,3 miljoen

Thessaloniki Het Europees Agentschap voor de Wederopbouw (EAR) 2000 Aantal werknemers: 115 Budget: 100,1 miljoen

Brussel Uitvoerend Agentschap voor Intelligente Energie (IEEA) 2006 Aantal werknemers: 16 Budget: 5,6 miljoen

Thessaloniki Europees Centrum voor de Ontwikkeling van de Beroepsopleiding (Cedefop) 1975 Aantal werknemers: 95 Budget: 17 miljoen

Brussel (tot 2009) Galileo Toezicht Autoriteit (GSA) 2006 Aantal werknemers: 20

Denemarken

London Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA) 1995 Aantal werknemers: 424 Budget: 110,3 miljoen

Kopenhagen Europees Milieuagentschap (EEA) 1993 Aantal werknemers: 115 Budget: 31,3 miljoen

Parma Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) 2002 Aantal werknemers: 250 Budget: 36,8 miljoen

Europ agentsch per lids

Engeland

Hampshire Europese Politieacademie (CEPOL) 2000 Aantal werknemers: 22,5 Budget: 7,4 miljoen (2007)

Luxemburg Luxemburg Vertaalbureau voor de Organen van de Europese Unie (CdT) 1994 Aantal werknemers: 189 Budget: 28 miljoen Luxemburg Uitvoerend Agentschap voor het Volksgezondheidsprogramma (PHEA) 2005 Aantal werknemers: 9 Budget: 5,8 miljoen

24

PM 15 / 2

achtergrond <

Nederland Den Haag Europees orgaan voor de Justitiële Samenwerking (Eurojust) 2002 Aantal werknemers: 112 Budget: 13 miljoen Den Haag Europese Politiedienst (Europol) 1992 Aantal werknemers: 390 Budget: 60 miljoen

Oostenrijk Wenen Europees Waarnemingscentrum voor Racisme en Vreemdelingenhaat (EUMC) 1997 Aantal werknemers: 37 Budget: 8,3 miljoen

Spanje

pese happen dstaat

Madrid Satellietcentrum van de Europese Unie (EUSC) 2002 Aantal werknemers: 73 Budget: 11 miljoen Vigo (momenteel nog gevestigd in Brussel) Communautair Bureau voor Visserijcontrole (CBVC) 2005 Aantal werknemers: 38 Budget: 5 miljoen Bilbao Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het werk (OSHA) 1994 Aantal Werknemers: 40 Budget: 13,7 miljoen Alicante Harmonisatiebureau voor de Interne Markt (merken, tekeningen en modellen) (OHIM) 1994 Aantal werknemers: 675 Budget: 41,4 miljoen

Portugal Lissabon Europees Agentschap voor Maritieme Veiligheid (EMSA) 2003 Aantal werknemers: 17 Budget: 35,4 miljoen

Duitsland Keulen Europees Agentschap voor de Veiligheid van de Luchtvaart (EASA) 2002 Aantal werknemers: 44 Budget: 40 miljoen

Polen Warschau Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen (Frontex) 2005 Aantal Werknemers: 17 Budget: 35 miljoen

Frankrijk Angers Communautair Bureau voor Plantenrassen (CPVO) 1994 Aantal werknemers: 40 Budget: 11,5 miljoen Lille Europees Spoorwegbureau (ERA) 2004 Aantal werknemers: 95 Budget: 15 miljoen Parijs Instituut voor Veiligheidsstudies van de Europese Unie (ISS) 2002 Aantal werknemers: 25 Budget: 4,2 miljoen

Finland Helsinki Europees Chemicaliënagentschap (ECHA) 2007 In oprichting

Lissabon Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) 1993 Aantal werknemers: 77 Budget: 12,5 miljoen PM 15 / 2

25

in gesprek > Schrijver Frank Westerman:

‘Ontwikkelingswerk voortzetting van het TEKST Sandra Verdel Foto’s mark de rouw

D66-Kamerlid Fatma Koser Kaya interviewt Frank Westerman PM draait de rollen om. In de serie ‘in gesprek’ verplaatst een politicus of bes­ tuurder zich in de rol van interviewer. Op 8 februari verscheen Westermans nieuwste boek Ararat, volgens de schrijver geen roman maar ‘literaire nonfictie’ over een pelgrimage van een ongelovige naar de bekende berg op de grens tussen Turkije en Armenië. Fatma Koser Kaya kreeg de gelegenheid nog voor de uitgave het manuscript te lezen met een boeiende tweespraak over cultuur, religie en zelfreflectie als resultaat.

26

PM 15 / 2

is deels een kolonialisme’ Wat is een betere plek voor een gesprek over religie en culturele verschillen dan Amsterdam, centrum van multicultureel Nederland? Wester­ man en Koser Kaya ontmoeten elkaar in Hotel Krasnapolsky op de Dam. Regelmatig wordt Koser Kaya gevraagd voor onderwerpen gelinkt aan de Armeense kwestie. Ze vindt het jammer daar zo aan verbonden te worden, maar ze was te nieuwsgierig naar de schrijver om dit te laten liggen. Vandaag is zij de interviewster en Wes­ termans nieuwste boek biedt haar gelegenheid tot een gesprek over religie, culturele verschillen en Oost-Nederland, waar Westerman opgroei­ de.

Als je er met hen over praat, komt er bijna niets los. Mijn kijk is daarom eerder beïnvloed door Honderd jaar eenzaamheid en Novecento dan door de directe reactie uit de omgeving.’

Koser Kaya: ‘In het begin van je boek schrijf je in een jeugdherinnering dat de Turkse christenen die hier kwamen een streepje voor hadden op andere allochtonen. Waarom viel dat je op?’ Westerman: ‘Het is natuurlijk deels achteraf gereconstrueerd, maar ik herinner mij dat het begrip ‘kerkasiel’ toen opkwam, dat kerken zich ontfermden over asielzoekers. Achteraf besef ik dat er aanslagen waren gepleegd om de Fatma Koser Kaya: ‘Toen ik je boek uit had, Armeense genocide te wreken. Nu zou je dat had ik het gevoel dat het nog niet af was. terrorisme noemen, maar toen voelde dat toch Komt er nog een tweede deel?’ anders. Het is vergelijkbaar met de Molukkers. Frank Westerman: ‘Er komt geen deel twee. Ik De Molukkers die de treinkapingen hebben ge­ vind zelf dat het verhaal af is. Iedere Hollywood­ pleegd waren ook voornamelijk christenen. Ik film heeft na de climax nog 5 procent film. Dat zat in Assen op school, daar woonden veel Mo­ is om je op te vangen en je losgemaakte gevoe­ lukkers. De treinkapingen heb ik van dichtbij lens te verwerken. Ik houd er niet van te veel meegemaakt, het crisiscentrum was in een van een boek uit te leggen. Als een boek een gereformeerde kerk die aan ons huis grensde. bijsluiter nodig heeft, is er iets niet goed.’ Op de ochtend van de bestorming van de trein stond er een pantservoertuig bij ons op de oprit. Koser Kaya: ‘Ik heb veel boeken van Spaanse Minister Van Agt zat in het crisiscentrum, en en Latijns-Amerikaanse schrijvers gelezen. straaljagers kwamen laag over. Een van de De poëzie uit hun werk herken ik in jouw kapers zat bij mijn zus in de klas. Dat heeft boeken, bijzonder voor een jongen van Hol- indruk gemaakt. Maar ondanks de gruwelijke middelen waar ze naar grepen, was het niet landse bodem. Hoe vind je die woorden?’ Westerman: ‘Het eerste boek dat ik echt heb iets dat je veroordeelde. Niet dat het goed werd gelezen was Honderd jaar eenzaamheid van gepraat, maar de sfeer was anders. De hoofd­ García Márquez. Misschien verklaart dat iets. Ik onderwijzer voerde gesprekken met de broers heb zelf een boek geschreven over Oost- van de kapers. Nu kun je je dat niet meer voor­ Groningen, dat is dicht stellen. Ik vraag mij af bij waar ik ben opge­ waarom toen anders ‘Echt religieus clean zijn bleek ook voor mij groeid. Het is een ge­ werd gereageerd dan niet mogelijk’ bied met rijke klei­ nu. Misschien omdat grond en recordop­ het van zo dichtbij brengsten. De herenboerderijen zijn enorm kwam, uit de gemeenschap die je meende te trotse bouwwerken. De verhouding tussen de kennen, zoals je klasgenoten.’ landarbeiders en de rijke landaristocratie, zoals in de film Novecento van Bertolucci, ontstond in Koser Kaya: ‘Mohammed B. was ook een klaszekere zin ook in de negentiende eeuw in Oost- genoot van iemand, bedoel je dat?’ Groningen. Terwijl in de winter de landarbei­ Westerman: ‘Misschien is er een historische ders niets te eten hadden lag op de zolders van verklaring, de band tussen Nederland en Indo­ de rijke boeren overvloed hoog opgetast. Dat nesië, of de overeenkomst in geloof. Ik denk dat leidde dan ook tot een revolutie à la Novecento. de kerken zich makkelijker konden ontfermen Maar in Groningen zijn mensen ontzettend over Turkse christenen, dan bijvoorbeeld over nuchter, zowel de landarbeiders als de boeren. islamitische Koerden. Dat kan ik niet aantonen,

Frank Westerman Frank Westerman (1964) studeerde tropische cultuurtechniek aan de Landbou­ wuniversiteit Wageningen. Voor zijn afs­ tudeeronderzoek verbleef hij in 1987 in Peru. In die tijd schreef hij zijn eerste jour­ nalistieke reportages. In 1992 vestigde Westerman zich in Belgrado als correspondent voor de Volkskrant. Over deze tijd publiceerde hij in 1994 De brug over de Tara, zijn debuut. Westerman bezocht sindsdien als verslaggever van NRC Handelsblad tal van internationale brand­ haarden. Over de val van Srebrenica in juli 1995 schreef hij samen met collega-jour­ nalist Bart Rijs Het Zwartste Scenario. Van 1997 tot 2002 werkte hij in Rusland als correspondent voor NRC Handelsblad. Sinds 2002 werkt Westerman als fulltime schrijver met standplaats Amsterdam.

maar toch meen ik mij te herinneren dat het een factor was. Ik hoorde dat er bijvoorbeeld in Spanje een rangorde is van allochtonen die het meest welkom zijn. Bovenaan staan de Polen, die ook katholiek en blank zijn. De culturele en religieuze nabijheid helpt.’ Koser Kaya: ‘Het rare is dat alle geloven beginnen bij Adam en Eva en de ark van Noach. Je zou kunnen zeggen dat we allemaal broers en zussen zijn. De wereld is voor minimaal twee derde religieus, maar desalniettemin blijven we over bepaalde gevoeligheden vallen.’ Westerman: ‘Het is al heel vroeg mis gegaan. In het zondvloedverhaal wordt het nageslacht van Cham, een van de zonen van Noach, vervloekt. In de streng orthodoxe lezing wordt een verband gelegd met het feit dat Cham de stamvader zou

PM 15 / 2

27

in gesprek < zijn van alle zwarten op aarde. De apartheids­ politiek in Zuid-Afrika is gefundeerd op deze uitleg. Tot vijftien jaar geleden werd dat nog gepredikt.’

en de reflex is om iedereen er met de haren bij te slepen. Ik zeg niet dat je niets moet doen, maar volgens mij werkt de extreme bemoeizucht in het beleid juist averechts. Het is de diversiteit die maakt dat ik graag in een stad als Amster­ dam woon. Je wordt er niet aangestaard als je als wandelend kunstwerk over straat gaat.’

Koser Kaya: ‘De meeste mensen hebben geen idee hoe het in de geschriften staat. Toch is er het gevoel dat alles wat buiten het Westen ligt inferieur is. Waar wordt dat door veroor- Koser Kaya: ‘Nederland wil graag één grote zaakt?’ Vinex-wijk zijn, waardoor alles wat eigen is Westerman: ‘Dat is een van de vragen die ik mij aan gebouwen en mensen verdwijnt.’ heb gesteld in mijn vorige boek El Negro en ik. Westerman: ‘Iedereen zou het recht moeten El Negro is een opgezette Afrikaan, op een voet­ hebben te mogen afwijken.’ stuk en geprepareerd als een dier. Toen ik negentien was, wilde ik ontwikkelingswerker Koser Kaya: ‘Ook Turkije heeft kennelijk te worden, misschien wel in Afrika. Gedreven door lang geprobeerd mensen één te maken, een maatschappelijk gevoel, vol van idealisme. waardoor christelijke Turken hier zich geen Ik heb mij bij El Negro afgevraagd wat hij over Turken meer noemen. Aan de andere kant ons zegt. Vanuit welke gedachte is hij geprepa­ denk ik dat Atatürk niet zozeer naar het wijreerd? Zelf vond ik het beschamend, maar ik gevoel heeft willen streven, maar naar een ben ook maar een product van mijn tijd. Hoe gemeenschappelijke factor om alle Turkse kijken we daar over twintig jaar naar? Neder­ volkeren te binden. Dat was belangrijk.’ land heeft een koloniaal verleden, apartheid is Westerman: ‘Vergelijk het met Tito in Joegosla­ nog maar pas ter ziele en tot 1992 kon er in een vië. De Balkanvolkeren hebben in de geschiede­ Spaans museum een zwarte man tussen de die­ nis veel oorlog gevoerd, en het was zijn taak ren staan zonder dat er een haan naar kraaide. allen Joegoslaaf te maken. Hij gebruikte het Die omslag is niet van de ene op de andere dag leger als zijn laboratorium. Soldaten werden gegroeid. Ontwikkelingswerk is deels een voort­ gestationeerd op plaatsen waar zij niet vandaan zetting van het kolonialisme. Er zit een kwamen. Dan hoopte hij dat ze daar zouden premisse in van “word als wij”. Veertig jaar lang trouwen en kinderen krijgen. Het creëren van heeft die houding het ontwikkelingswerk een nationale entiteit is in de historie heel gedomineerd, met averechts effect. Ik zie het nu belangrijk geweest.’ terugkeren in de integratiedebatten. Een heel concreet voorbeeld: ik was 24 en kwam van de Koser Kaya: ‘Nederland heeft ook een historie Drentse zandgronden. Ik werd geacht in de met verschillende volkeren, waarom lukt inAndes de Indianen uit te leggen hoe zij hun tegratie dan nu niet?’ aardappels moesten verbouwen. Maar de aard­ Westerman: ‘Voor mijn boek over de Balkan heb appel komt daarvan­ ik gesproken met A. ‘Iedereen zou het daan, 6.000 jaar gele­ den Doolaard, die zijn recht moeten hebben den is de aardappel in literaire leven groten­ te mogen afwijken’ cultuur gebracht door deels heeft gewijd aan de Indianen van de An­ de Balkan en zich ook des. En ik moest hun uitleggen hoe ze aardap­ heeft gebogen over het etnisch-religieuze con­ pels moeten verbouwen. Dat botst flict op de Balkan. Zelf kwam hij uit Friesland natuurlijk, ik vond dat arrogant.’ en als voorbeeld gaf hij het verlangen van de Friezen om zich af te scheiden. Op het moment Koser Kaya: ‘Integratie wordt door iedereen dat zij daar werk van gingen maken, kregen ze anders ingevuld: jij zal integratie heel anders het recht hun eigen taal te spreken, eigen zien dan een Sjonnie of Anita, of iemand die plaatsnaamborden te gebruiken, et cetera. Toen geacht wordt te integreren. Jij let op het was de lol ervan af. Als Friese kinderen buiten woordgebruik van je kind. Ik observeer het Friesland willen werken, leren ze de Neder­ gedrag van mijn kind om te herkennen of hij landse taal vanzelf. Dat vond ik een bijzonder zich een tweederangs burger gaat voelen, of inzicht.’ zelf meedoet aan het kleineren van anderen. Met mijn achtergrond heb ik daar een zintuig Koser Kaya: ‘Wat heb jij met geloof? Ben je voor ontwikkeld. Nederland heeft geen keus erover uit of er meer is dan de wetengemaakt of het integratie of assimilatie wil. schap?’ Ik vind niet dat assimilatie de oplossing is om Westerman: ‘Dat is de vraag die ik stelde in mijn iedereen door een deur te laten gaan.’ laatste boek. Toen ik aan het boek begon, zag Westerman: ‘Er zijn problemen met integratie ik mijzelf als een ongelovige. Ik ben overigens

28

PM 15 / 2

Fatma koser kaya Fatma Koser Kaya (1968) werd geboren in Turkije. Op 6-jarige leeftijd verhuisde ze naar Nederland. Na haar rechtenstudie in Tilburg, waarin mensenrechten een be­ langrijke rol speelden, werd zij advocaat. Later is Koser Kaya actief geweest als procesjurist bij de FNV. In september 2004 kwam zij tussentijds voor D66 in de Tweede Kamer, waar zij zich onder meer inzet voor de bevordering van een zo groot mogelijke arbeidsparticipatie. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 werd Koser Kaya met voorkeursstemmen verkozen boven Bert Bakker. Ze is woord­ voerder van onder andere Financiën, Ontwikkelingssamenwerking en Volksgezondheid.

wel christelijk opgevoed. Ik koos ervoor om de vraag te beantwoorden door naar de berg Ara­ rat af te reizen. Dat is de berg op de grens van Turkije en Armenië die zowel in de Bijbel als, onder een andere naam, in de Koran wordt omschreven als de berg waar de ark van Noach strandde. Daarnaast is een berg gewoon een rots in de no-nonsense geologie. Dat leek mij een prima uitgangspunt, een pelgrimage van een ongelovige. Voor mijn reis bezocht ik mijn vroegere hoogleraar geologie. Als wetenschap­ per schetste hij een wereldbeeld waar totaal geen ruimte was voor religie. In zijn ogen heeft het bestaan geen zin, en zoeken helpt niet. Naast hem stak ik af als een halve gelovige. Er is dus ruimte in het niet-geloven. In het klooster in Armenië, waarvandaan je de Ararat kunt zien, besefte ik dat ook ik cultureel doordrenkt ben met het christendom. Echt religieus clean zijn bleek ook voor mij niet mogelijk.’ <

spelers >

‘Een minister struikelt over uitvoering, niet over beleidsvoornemens’

Een dromer met beide benen op de grond verlaat de rijksoverheid. Secretaris-generaal van LNV, Chris Kalden, wordt per 1 mei directeur van Staatsbosbeheer. De dierendokter heeft zich zeer ingespannen om de rijksoverheid beter te maken. ‘Als politiek en ambtenarij geen lef tonen, wordt de overheid een gevangene van zichzelf.’ Met een breed gebaar brengt Kalden (58) la­ chend de ruimte tussen zijn handen terug tot een derde. Van zijn grote SG-kamer komt hij op 1 mei te zitten in het veel kleinere directie­ bureau van SBB in Driebergen. Van de ab­ stracte koe aan de muur zal hij met pijn af­ scheid nemen. Dat geldt ook voor het plafond met vogelpatronen van Escher. ‘Al eerder dan 1 mei had ik over kunnen stappen,’ zegt Kal­ den, ‘maar ik vind het mijn taak de nieuwe minister te begeleiden in de eerste periode.’ Het is trouwens een mooie datum: ‘Op die dag ben ik precies 25 jaar in rijksdienst.’ Kalden is een ambtenaar zoals er maar wei­ nig te vinden zijn: visionair en realist. Die combinatie heeft hem gebracht waar hij nu is. ‘Niemand droomt er als kind van om SG te worden. Toen ik diergeneeskunde studeerde had ik al wel veel belangstelling voor natuur en landschap.’ Zijn eerste baan was dan ook niet tussen varkens of huisdieren, maar bij de Zeeuwse Milieufederatie. Zo rolde hij via het

toenmalige ministerie van CRM – dat natuur­ hobbydieren – dat hadden we kunnen weten beheer onder zich had – met de herschikking – riep veel emoties op. Je moet uitleggen, con­ van taken, het departement van LNV in. ‘In de tact maken, al voor er een crisis is.’ rol van ambtenaar kreeg ik naast de passie voor natuur en milieu steeds meer interesse Haagse arrogantie voor organisatie en beleid.’ Kalden noemt een tweede voorbeeld van ‘Passie,’ zegt Kalden, in zijn getrimde baard ‘Haagse arrogantie en onwetendheid’. Als pro­ wrijvend, ‘passie zonder inhoud is niks. Daar ject-DG gaf hij leiding aan de herstructurering ben ik wel achter gekomen. Het runnen van van de varkenshouderij. ‘De discussies over de een zaak alleen is ook niks. Procesmanagers intensieve veehouderij zijn er. Daar hoort een die zeggen: ik stuur alleen de zaak, daar geloof dialoog met de ondernemers bij. Die ontmoe­ ik niet in. Leidinggevenden hoeven geen ex­ tingen, zoals ik ze noem, tussen overheid en perts te zijn op het gebied, maar ze moeten ondernemers zijn noodzakelijk opdat de sector wel weten waar het over gaat en experts raad­ de eigen verantwoordelijkheid kan nemen. Met plegen als dat nodig is.’ confrontaties schiet je niet op. Wel met verbin­ Kalden raakt op stoom. Hij heeft niet veel dingen zoeken.’ Kalden vergelijkt twee minis­ op met luchtfietserij maar ook niet met ‘teken­ ters met wie hij te maken heeft gehad. ‘Brink­ tafelbestuur’. Het departement van LNV is bij horst voerde een scherp, intellectueel debat. uitstek een ministerie waar op papier allerlei Veerman koos een andere stijl. Ook intellectu­ regels bedacht kunnen worden, die vervol­ eel, maar zoekend naar de verbinding.’ gens in het veld nage­ Kalden komt nu au­ ‘Procesmanagers die leefd en gehandhaafd tomatisch op zijn visie zeggen: ik stuur alleen de moeten worden. ‘De op de verhouding bur­ zaak, daar geloof ik niet in’ onvrede in de samen­ ger-overheid: ‘Het leving komt voor een gros van de beleids­ deel voort uit het idee dat vanachter Haagse systemen is gebaseerd op wantrouwen. De burelen de samenleving ontworpen kan wor­ overheid wil zaken beheersen. Dat kan alleen den. Dat is niet zo. We hebben dat gezien bij als je dat tot in detail vastlegt. In de praktijk het uitbreken van besmettelijke dierziekten. blijkt dat niet te handhaven, waardoor er nog Toen hadden we de confrontatie met de ech­ meer regels worden bedacht. Zo ga je in een te wereld buiten Den Haag. Het ruimen van spiraal naar beneden, steeds meer regels die

PM 15 / 2

29

spelers > niet gehandhaafd kunnen worden.’ De SG Winst priemt zijn vinger in de lucht: ‘Dáár zit de Geborgd vertrouwen, het onderwerp steekt grote uitdaging van politiek en ambtenarij: van weer de kop op. Kalden: ‘De meerderheid van wantrouwen naar geborgd vertrouwen.’ Hij de mensen is geneigd zich braaf aan de regels laat een stilte vallen. ‘Naar geborgd vertrou­ te houden. Er is een groep die per ongeluk of wen, dat betekent dat burgers en organisaties uit berekening over de schreef gaat. En je zult verantwoordelijkheid krijgen en dat die ge­ altijd een groep hebben die niet wil deugen.’ waarborgd wordt.’ Hij noemt een voorbeeld Ter illustratie noemt Kalden het mestbeleid. in de verwachting dat dat iedereen aan zal ‘We hebben geanalyseerd welke bedrijven spreken: ‘Tot voor kort reageerden verzeke­ geen tot veel risico lopen de wet te overtreden. ringsmaatschappijen op een melding dat je Dat betekent dat je bij boeren die niet in de fiets was gestolen: oh, gevarenzone zitten, die zal wel verkocht steekproeven kunt ne­ ‘Er is moed voor nodig om minder regels over men. Degenen die er zijn. Nu gaat het zo: te houden’ “Nee, u hoeft de reke­ wel in verkeren weten dat en worden scher­ ning niet op te sturen, bewaart u hem wel, we houden steekproe­ per in de gaten gehouden.’ ven.” Dat scheelt een hoop controle en het Zo’n gedifferentieerd systeem van handha­ schijnt nog goedkoper te zijn ook.’ Ook de ving, meent Kalden, levert winst op. Nog overheid zal vertrouwensrelaties moeten aan­ mooier is het als de branche er zelf de scepter gaan. ‘Als je geen beroep doet op het organi­ zwaait. Dat is geen dromerig ideaal, zegt de satietalent in de samenleving, zul je het zeker SG. De praktijk wijst uit dat er keiharde niet redden met een kwart minder ambtena­ ­afspraken te maken zijn die de sector zelf con­ ren. Je kunt wel wat winnen door slimmer te troleert. ‘Dan spreek je ze op volwassenheid werken en een bulk aan regels te schrappen, aan. De sector krijgt de ruimte in ruil voor ­geborgd vertrouwen. Als je merkt dat overtre­ maar dat is niet genoeg.’

ders een loopje nemen met de eigen organi­ satie, zul je daar een forse strafmaat op ­moeten zetten.’ Vol vuur schetst Kalden hoe de overheid zich in zijn visie zal moeten ontwikkelen. ‘Als poli­ tiek en ambtenarij geen lef tonen, wordt de overheid een gevangene van zichzelf. Dan blijft het apparaat maar uitdijen en wordt de kloof tussen burgers nog groter…’ Hij aarzelt even. ‘Er is moed voor nodig om minder regels over te houden. Als er iets misgaat, is de nei­ ging groot om meteen te reageren met maat­ regelen. Er is dus lef voor nodig, want een minister struikelt over uitvoering, niet over beleidsvoornemens.’ Kalden zal vanaf 1 mei als bestuurder van SBB – ‘mijn droombaan’ – in een andere verhou­ ding staan tot LNV. SBB is een zbo, waardoor het departement een vinger in de pap houdt. ‘De scheidslijnen zijn wat mij betreft helder. LNV bepaalt wat we doen, SBB weet hoe we terreinen moeten beheren. Natuurlijk zullen we Den Haag adviseren en proberen te ver­ leiden ons taken te geven die we zelf willen hebben. Zo werkt dat.’ < [Louis Cornelisse]

MENSEN IN BEWEGING

advertentie

Onze opdrachtgever, een gedreven veranderaar en bouwer met expertise op de vakgebieden hoger beroepsonderwijs, communicatie en bedrijfsvoering maakt een weloverwogen vervolgstap in zijn loopbaan. Voor deze gemotiveerde leidinggevende zijn wij op zoek naar een:

dynamisch departement, dat werkt aan een slim, vaardig en creatief Nederland En op zoek is naar een professional die van visie, missie en strategie naar resultaat wil. Als werkgever zoekt u naar een doelgericht ingestelde professional die voor u een cruciale rol vervult binnen uw organisatie. U zoekt: • • • •

een strategisch en conceptueel denker een organisator en bouwer , die innovatief is ingesteld een peoplemanager die gaat voor resultaat een leider met ontwikkel- en optimalisatiedrang

Functie-eisen: U hebt, voor deze academische geschoolde professional goede arbeidsvoorwaarden beschikbaar (indicatief schaal 15). In eerste instantie wordt een detacheringovereenkomst aangegaan voor 1 jaar. Bij goed werkgeversschap kan de detacheringsovereenkomst worden omgezet in een dienstverband voor onbepaalde tijd. Interesse als werkgever: Voor meer informatie of een uitgebreid Curriculum Vitae kunt u contact opnemen met Jan Louvenberg, directeur Mobiliteitsbureau Overheid, telefoon 073-5039320. Wij ontvangen uw aanbod bij voorkeur per e-mail. Deze kunt u sturen naar [email protected] Mobiliteitsbureau Overheid levert maatwerk op het gebied van jobsearch voor overheidsprofessionals. Acquisitie n.a.v. deze advertentie wordt zeker op prijs gesteld!

w w w. p o s e r. n l

spelers > FOTO sebastiaan ter burg

Medy van der Laan naar bedrijfsleven

‘Ik sluit niet uit dat ik nog eens terugkeer naar de politiek’

Voormalig ambtenaar en oud-staatssecretaris Medy van der Laan (D66) treedt op 1 maart in dienst van TCN Property Projects, een innovatieve vastgoedontwikkelaar.

project samen met universiteiten en private instellingen. De gemeente stelt de vraag hoe je dit succesvol maakt, TCN levert daar dan een bijdrage aan.’

Vlak voor de zomer van vorig jaar trok de Tweede Kamerfractie van D66 de stekker uit het kabinet. De D66-bewindslieden vertrokken en dus was Medy van der Laan, die in het ka­ binet-Balkenende II staatssecretaris van Cul­ tuur en Media was, op zoek naar een andere baan. Die heeft ze nu gevonden.

Dan komt uw ervaring in de publieke sector zeker wel goed van pas? ‘Bij TCN zal ik veel te maken krijgen met maat­ schappelijke belangen. Bij de ontwikkeling van een bedrijventerrein of de bouw van een gro­ te onderwijsinstelling die een cruciale rol in de stad gaat spelen, heb je altijd te maken met een politieke context. Als je dan weet wat de politiek beweegt, kun je goed meedenken en met oplossingen komen.’

U bent met ingang van 1 maart programmadirecteur en partner van TCN Property Projects. Hoe is dat zo gekomen? ‘Een aantal jaar geleden, toen ik net staatsse­ cretaris was, ontmoette ik tijdens een werkbe­ zoek op het Mediapark in Hilversum de eigenaar van TCN, Rudy Stroink. De gebouwen en de grond van het Mediapark waren net in handen gekomen van TCN. Daarna kwam ik hem nog een keer tegen op een congres over cultuur en ruimte. We raakten met elkaar in gesprek over hoe je Nederland mooier zou kunnen maken. We zaten op dezelfde lijn. Of het nu toeval is of niet, ik liep hem weer tegen het lijf in een res­ taurant in Amsterdam toen ik staatssecretaris-af was. Zo kwam van het een het ander.’ Bij TCN wordt u verantwoordelijk voor de pijler public works. Legt u eens uit? ‘Public works is nog een werktitel, maar ik krijg inderdaad de projecten onder mijn hoede die sterk overheidgerelateerd zijn. Het Science Park in Amsterdam bijvoorbeeld, dat in de ko­ mende tien jaar moet uitgroeien tot internati­ onaal kenniscentrum. Amsterdam werkt in dat

‘Ik had geen enkele illusie dat mijn omroepplan het zou halen’ Na twaalf jaar ambtenaar bij BZK en bijna vier jaar staatssecretaris van OCW te zijn geweest, stapt u over naar het bedrijfsleven. Keert u de politiek nu voorgoed de rug toe? ‘Wat er de komende dertig jaar gaat gebeuren, weet ik niet, zover kan ik niet vooruitkijken. Ik sluit niet uit dat ik nog eens terugkeer naar de politiek. Maar een terugkeer als ambtenaar bij de overheid ligt minder voor de hand.’ Het nieuwe kabinet heeft uw omroepplan in de prullenbak gegooid. Wat vindt u daarvan? ‘Heel jammer, maar het was geen verrassing. Ik had geen enkele illusie dat mijn plan het zou halen toen ik eenmaal weg was. D66 was de motor achter de hervormingen bij de publieke

omroep. Eindelijk zouden de conservatieve krachten van de omroepverenigingen eens worden aangepakt. Wat er nu gaat gebeuren? Helemaal niets. Er staat niets vernieuwends over de toekomst van de publieke omroep in het regeerakkoord. Je kunt wel spreken van een absolute stilstand. Dat is jammer, vooral voor de publieke omroep, want die kan de tand des tijds straks niet meer doorstaan.’ Uw partijgenoot Bert Bakker trok laatst fel van leer in de Volkskrant. Herkende u iets van wat hij zei over de rol van uw partij in de kwestie gekozen burgemeester, de Uruzgan-discussie en de paspoortaffaire van Hirsi Ali? ‘Ik herkende absoluut een aantal dingen, het was zeker niet onwaar. Maar ik zou het nooit zo hebben geformuleerd. Wat ik miste in het artikel, was de rol die Bert Bakker zelf in deze kwesties heeft gespeeld. Als je kritiek hebt op een aantal mensen, dan is het wel zo netjes als je je eigen rol daarin durft te plaatsen.’ Welke rol speelde hij dan? ‘Daar zeg ik niets over. Ik ben toen als staats­ secretaris vrijwel overal bij aanwezig geweest, maar als je er van uitgaat dat iets in vertrou­ welijkheid wordt gezegd, vind ik dat je je daar­ aan moet houden.’ We hoeven van u geen boek te verwachten over uw jaren als staatssecretaris? ‘Nee, daar zie ik het nut niet van in. Ik zal ook nooit een interview geven over hoe de deal over de omroepen tot stand is gekomen. Bij mij staat de inhoud centraal en het is gegaan zoals het gegaan is.’ < [Cindy Castricum]

PM 15 / 2

31

spelers >

‘Europa was een gesloten boek voor mij’

‘het is tijd om het reilen en zeilen binnen de overheid van een andere kant te bekijken’

SZW/FINANCIEN • Saskia Voortman (49) begint op 15 februari als directeur Bestuurlijke en Juridische Zaken op het ministerie van Financiën. ‘Dit departement is een centrale schakel binnen het overheidsapparaat. Je kunt hier rijksbreed een blik werpen op de inrich­ ting van de overheid,’ verklaart Voortman, tot dit moment plaatsvervangend directeur Uitvoe­ ringsbeleid op het ministerie van SZW, haar overstap. Na enkele jaren op het specifieke terrein van de uitvoering gewerkt te hebben, heeft Voortman zin om zich weer bezig te gaan hou­ den met bestuurlijke en juridische kwesties: ‘Het is tijd om het reilen en zeilen binnen de overheid van een andere kant te bekijken. Ik wil aan de slag met de organisatorische vraag­ stukken die nu spelen en hoop deze een stap verder te brengen.’ Vlak voor haar vertrek van het ministerie van SZW nam Voortman nog ‘een kijkje in de keuken’ bij de Europese Commissie. Tijdens een internationale stage van vijf maanden op

het DG Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Gelijke Kansen heeft zij zich beziggehouden met de moderniseringsvraagstukken in de Eu­ ropese landen. ‘Het feit dat de sociale diensten steeds meer als markt worden gezien, houdt in dat het Europese recht hier steeds vaker gaat gelden. We onderzoeken hoe moet wor­ den voorkomen dat de publieke kant van deze dienst daarbij in het gedrang komt.’ Voortman benadrukt dat het verblijf in Brus­ sel haar inzichten heeft gegeven die ook van nut kunnen zijn voor haar nieuwe baan: ‘Door er een tijdje mee te draaien, zie je hoe proces­ sen intern lopen en daardoor krijg je meer inzicht en begrip voor de standpunten van de commissie.’ Het valt haar op dat de commissie zich wel degelijk openstelt voor de opvattin­ gen die elders gelden. ‘De Europese besluit­ vorming was een gesloten boek voor mij, maar nu maak ik het intenser mee en leer ik ook de menselijke en operationele aspecten kennen.’ < [Rianne Waterval]

MENSEN IN BEWEGING

advertentie

Voor onze opdrachtgever, een gemotiveerde professional, zijn wij op zoek naar een uitdagende,

AMBITIEUZE GEMEENTE (60.000 inw.) die ruimte geeft aan cultuur en welzijn en daarvoor een gekwalificeerde (proces)manager nodig heeft.

Als werkgever zoekt u een professional die voor u een cruciale rol vervult binnen zowel de de afdeling als de totale organisatie. U wilt een manager die een bruggenbouwer is naar het maatschappelijke veld. Stedenbouwkundige vraagstukken zijn hem vertrouwd en worden als vanzelfsprekend integraal benaderd en opgelost. U wilt de eindverantwoordelijkheid overdragen aan een manager voor het welslagen en het realiseren van de doelstellingen. U zoekt een manager met lef en stijl, een people manager die er staat voor zijn mensen en weet wat er met die mensen gerealiseerd moet worden.

Functie-eisen:

U hebt voor deze HBO opgeleide professional goede arbeidsvoorwaarden beschikbaar (indicatief schaal 13/14). In eerste instantie wordt een detachering overeenkomst aangegaan voor een half jaar. Bij goed werkgeverschap kan de detachering omgezet worden in een dienstverband voor onbepaalde tijd. Interesse als werkgever: Voor meer informatie of een uitgebreid Curriculum Vitae kunt u contact opnemen met Frank Damen, directeur P&O Services Groep, telefoon 06-53175662. Wij ontvangen uw aanbod bij voorkeur per e-mail. Deze kunt u sturen naar: [email protected] Mobiliteitsbureau Overheid levert maatwerk op het gebied van jobsearch voor overheidsprofessionals!

Acquisitie n.a.v. deze advertentie wordt zeker op prijs gesteld!

w w w. p o s e r. n l

spelers >

‘Ik ben een enorme bofkont’ Ze heeft een cv waar je ‘u’ tegen zegt en dat zag de provincie Zuid-Holland ook. Trainee Sanderijn Poort mocht een studie volgen aan Nyenrode. Een jaar lang was ze bovendien voorzitter van ProZha, de jongerenvereniging van de provincie. Vorige week droeg ze de voorzittershamer over. PROVINCIE • ‘Ik ben een enorme bofkont dat ik van de provincie Zuid-Holland aan Nyenrode mag studeren,’ zegt Sanderijn Poort (27). ‘Maar dat de provincie dit doet laat ook zien dat de overheid niet schroomt om in jong personeel te investeren.’ Als directiesecretaris bij de directie Concernzaken heeft ze veel profijt van haar stu­ die, zegt Poort. ‘Maar er is één negatief gevolg. Ik studeer dit jaar af, waardoor ik het veel te druk krijg voor het voorzitterschap van ProZha.’ Om daar meteen aan toe te voegen: ‘Ik heb met veel vertrouwen de voorzittershamer aan mijn collega Esther Koree overgedragen.’ Tijdens haar MBA-opleiding Public Governance, een kruising tussen bedrijfs- en ­bestuurskunde, leert Poort veel theorieën die op het openbaar bestuur van toepassing zijn. ‘Er staan ons de komende jaren nog heel wat veranderingen te wachten,’ zegt Poort, die zo­ wel op haar werk als in haar studie met de processen van flexibilisering en het bieden van maatwerk geconfronteerd wordt. ‘De relatie tussen theorie en praktijk maakt de com­ binatie van werk en studie bijzonder leuk.’

www.poser.nl

Dat ze bij de provincie, maar ook bij het rijk nog niet te voorspellen, want volgens haar kan de afgelopen jaren meer en meer in talent­ het nog alle kanten op. volle jonge ambtenaren zijn gaan investeren is volgens Poort een goede stap in de richting van Maatje te klein bestuurlijke vernieuwing. Haar medestudenten Voor haar eigen carrière geldt hetzelfde, want op Nyenrode zijn voornamelijk mensen uit het voor een 27-jarige heeft Poort een mooi cv ach­ bedrijfsleven, maar ook ambtenaren van de ter haar naam staan. Het liefst stort ze zich op ministeries EZ en SZW. internationale vraagstukken. Voor ze als trainee Ook het luisteren naar en het in discussie bij de provincie terechtkwam, studeerde ze ont­ treden met de jongerenverenigingen is vol­ wikkelingssociologie in Leiden en liep ze stage gens Poort een van de middelen om bestuur­ bij Buitenlandse Zaken. Voor Zuid-Holland werk­ lijke vernieuwing te bereiken. ‘Er lopen bij de te ze geruime tijd in Brussel om de provinciale provincie zo veel innoverende jonge mensen belangen op de Europese agenda te krijgen. rond. Gelukkig ­hebben Binnenkort vertekt ze dat in Zuid-Holland Poort met een delega­ ‘je voelt gewoon dat er goed begrepen. Ook tie van Nyenrode naar ­binnenkort een nieuwe ­ wind gaat waaien’ China. ‘We gaan daar voor de aanstaande Provinciale Statenver­ de opkomst van de kiezingen wordt de jongerenvereniging voor zogeheten BRIC-landen bekijken. Landen als de campagne om advies gevraagd.’ Brazilië, Rusland, India en China, waar de af­ korting BRIC voor staat, zijn zich in rap tempo Leuke tijden aan het ontwikkelen. Daar kunnen we in Ne­ ‘De Provinciale Statenverkiezingen zijn ­so- derland veel van leren. Vanuit de universiteit wieso erg leuke tijden op het Provinciehuis,’ gaan we kijken hoe we het best op die ont­ vervolgt ze. ‘Je voelt ge­ wikkelingen kunnen inspelen. We leggen woon dat er binnenkort alvast contacten, die onze universiteiten en advertentie een nieuwe wind gaat het bedrijfsleven in de Randstad later kunnen waaien. Dossiers wor­ overnemen.’ den overgedragen, oude Innovatie en ontwikkeling, het zijn de favo­ Statenleden vertrekken. riete thema’s van Sanderijn Poort. Niet voor Op de afdeling Commu­ niets zal haar afstudeerscriptie voor Public de ABP-rol specialist nicatie worden overuren Governance over die onderwerpen gaan. Over 073-5039320 gedraaid om de verkie­ een jaar heeft ze haar MBA-diploma op zak. zingen en de provincie Wordt de provincie dan niet een maatje te bij zo veel mogelijk men­ klein voor deze dame met haar internationale sen onder de aandacht aspiraties? Voorlopig niet. Poort heeft het in te brengen. Je merkt dat Zuid-Holland goed naar haar zin en kan zich iedereen er een nieuwe in haar huidige baan nog voldoende ontwik­ kelen. Hoe lang dat zo blijft, moet de toekomst boost van krijgt.’ De uitkomst durft Poort uitwijzen. < [Arne Gielen]

P&O Flex

PM 15 / 2

33

15 februari 2007

Rondetafelgesprek

‘We behoren tot een van

V.l.n.r.: Jan Willem Dieten, Frank Damen, Erry Stoové, Koos van der Steenhoven, Peter Hennephof, Bas van Werven en Jouke de Vries.

Terwijl door de fracties de laatste hand aan het regeerakkoord wordt gelegd, organiseert PM op 6 februari een rondetafelgesprek over het schaven aan het ambtenarenapparaat. Dat er zal worden bezuinigd op de overheidsorganisatie staat vast. Maar hoe wordt dit gerealiseerd?

‘We zijn vandaag licht geamputeerd, want de politiek zit niet aan tafel en het definitieve regeerakkoord is nog niet bekend,’ constateert gesprekslei­ der en BNR-presentator Bas van Werven bij aanvang. ‘Toch kunnen we vaststellen dat er zal moeten worden bezuinigd op het ambtenarenappa­ raat.’ Volgens de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen zou een efficiëntere overheid een besparing van miljarden kunnen opleveren. In het conceptregeerakkoord gaat men uit van een besparing van 750 miljoen euro. Een dag later blijkt dat dit bedrag ook in het definitieve akkoord als uitgangspunt zal worden genomen.

‘Dat departementen met minder ambtenaren minder regels zouden maken, is een veel te oppervlakkige benadering’ Politiek gewin ‘Is er sprake van politiek gewin of is het een terechte opmerking dat er moet worden geschaafd aan het ambtenarenapparaat?’ vraagt Van Werven zich af. Volgens Jan Willem Dieten, sectorbestuurder Rijk bij Abvakabo FNV, bestaat er een verdeeld speelveld. Hij benadrukt dat de politieke partijen en een aantal kiezers geïsoleerd staan in hun opvattingen: ‘Volgens de mensen die er echt verstand van hebben, was er sprake van slap geklets.

34

PM 15 / 2

Gelukkig is er ook veel weerwoord geboden.’ Koos van der Steenhoven, secretaris-generaal op het ministerie van OCW, benadrukt dat hij een van de SG’s is die heeft laten blijken dat de verkie­ zingsprogramma’s ongenuanceerd waren en moeilijk te realiseren: ‘Het idee dat departementen met minder ambtenaren minder regels zouden maken, is een veel te oppervlakkige benadering.’ Het bedrag van 750 miljoen euro, dat een efficiëntere overheid moet opleveren, klinkt hem bekend in de oren. Het getal is rechtstreeks overge­ nomen uit het door de SG’s opgestelde rapport waar informateur Herman Wijffels om had gevraagd. Van der Steenhoven geeft aan dat het hier gaat om een absolute grens: ‘Als je hierboven gaat, zul je tekortschieten in de dienstverlening.’ Hij voegt toe dat het gaat om communicerende vaten: ‘Als je de taken uitbreidt, kan je deze reductie ook niet realiseren.’ Erry Stoové, SVB-bestuursvoorzitter en voorzitter van de Handvestgroep, kent de plannen van de SG’s niet, maar hij vindt het ‘niet onverstandig’ dat zij nadenken over hun eigen organisatie. Stoové: ‘Als ambtelijke orga­ nisatie weet je dat er naar je gekeken wordt. Het is goed dat jullie zelf een voorstel doen, want jullie kennen het ambtelijk apparaat als geen ander.’ ‘Het is voor ons ook lastig dat we geen zicht hebben op de plannen van de SG’s,’ vindt Frank Damen, directeur P&O Services. Hij vraagt zich af hoe de besparingen van 750 miljoen euro moeten worden gerealiseerd: ‘Wel­ ke keuzes ga je maken? En kun je die ook aan iedereen uitleggen?’ Van der Steenhoven ziet mogelijkheden wanneer het gaat om samen­ werking op het gebied van beleidsontwikkeling. Hij voegt hieraan toe dat Nederland zich uitstekend kan meten met andere Europese landen: ‘We behoren tot de kleinste rijksdiensten in Europa.’ Het schaven aan het ambtenarenapparaat is volgens hem onlosmakelijk gerelateerd aan beleidsuitval. ‘Als er nieuwe plannen bedacht worden, moet je daar dus niet hard gaan snijden in het aantal ambtenaren.’

nr

13

derde jaargang

special TEKST Rianne waterval Foto’s Wiebe Kiestra

de kleinste rijksdiensten in Europa’

Jouke de Vries, wetenschappelijk directeur van de Campus Den Haag, is het hiermee eens. ‘De analyse is dat er heel veel beleidsambtenaren zijn, maar dat valt in de realiteit reuze mee. Als je zwaar wilt bezuinigen, dan zul je dat moeten doen op het eind van de cyclus waar de dienstverlening moet plaatsvinden.’ Hij constateert dat met de komst van Wijffels ‘het verstand weer een beetje is teruggekomen in de politiek’. De hoogleraar bestuurskunde verbaast zich wel over het feit dat nog steeds onduidelijk is hoe groot de Nederlandse overheid daadwerkelijk is. Loopbaanscan Een ander belangrijk punt in deze discussie is de flexibilisering van de overheid. Volgens Dieten is het garanderen van basale veiligheid een cruciale factor: ‘Er moeten garanties worden gegeven. Dan wordt het leuk voor ambtenaren om rond te struinen in de overheidssector. Door ambte­ naren te laten zien welke mogelijkheden er zijn, zullen zij ook vaker hun nek uitsteken.’ De vakbondsbestuurder vindt echter dat er nog te vaak voor

‘Het scheelt een slok op een borrel als een minister trots voor zijn ambtenaren staat’ het primaat van de organisatie wordt gekozen. Van der Steenhoven erkent dat voorheen de neiging om vooral naar de organisatie te kijken erg groot was. ‘Maar in de loop der tijd is de aandacht voor het individu toegenomen. Bij OCW krijgen, vanwege de flexibilisering, alle medewerkers een individuele loopbaanscan aangeboden,’ verklaart hij. De SG is een groot voorstander van de werk-naar-werkgarantie. ‘Als iemand op mijn ministerie niet meer aan de slag kan, garandeer ik die­ gene een andere werkplek.’ Indien dit principe rijksbreed wordt toegepast, hoeft er volgens hem nooit meer een non-ontslaggarantie worden afgegeven. ‘Zowel de werkgever als de werknemer wil. Waarom werkt dit dan niet?’ vraagt Damen zich af. Volgens De Vries is een flexibele overheid wel degelijk haalbaar. ‘Zowel politici als ambtenaren hebben door dat er iets moet ver­ anderen. Verkokering was het grootste probleem en men is nu bereid om grote maatschappelijke problemen projectmatig te gaan oplossen,’ aldus de hoogleraar. Ook Stoové bespeurt onder amb­ tenaren de wil om zich flexibel op te stellen. Maar er moet nog wel een enorme slag gemaakt worden: ‘Bijscholing is noodzakelijk. Dit kost

tijd en die is er op dit moment niet.’ Volgens Damen zijn goede handvatten en zekerheden voor de werknemers van essentieel belang. ‘Het idee van een flexibele overheid valt of staat met het feit of een match in het goede tempo gemaakt kan worden,’ stelt Peter Hennephof, plaatsvervangend secretaris-generaal op het ministerie van SZW. Joie de vivre Dan rijst de vraag wat de roep om bezuinigingen doet met het imago van de ambtenaar. ‘Kan de ambtenaar nog wel trots zijn?’ vraagt Van Werven de deelnemers. ‘Er lopen gelukkig nog een heleboel trotse ambtenaren rond,’ constateert Hennephof. ‘Anders was er veel minder van het kabi­ netsbeleid terechtgekomen.’ Damen ziet ambtenaren als ‘gedreven en trots op hun rol en functie’. Mocht zo’n functie komen te vervallen, dan helpt hij graag bij het zoeken naar een creatieve oplossing ‘waarbij zowel de betrokken ambtenaar als de huidige overheidswerkgever en de toekomstige werkgever winnen’. Ook De Vries is niet pessimistisch: ‘Ambtenaren zijn jarenlang aan mas­ sale kritiek ten prooi gevallen. Ook van de politieke partijen, de werkgever in zekere zin. Maar ik zie wel trots. Ambtenaren denken na over de maat­ schappij en willen graag op een andere manier werken.’ Vakbondsbestuurder Dieten benadrukt dat de ambtenaren wel be­ hoefte hebben aan erkenning. Ondanks de manier waarop politieke par­ tijen in hun verkiezingsprogramma’s over ambtenaren praten – ‘daar heb je alleen maar last van’ – ziet hij een nieuw elan ontstaan bij de ambte­ naren. De campagne Toch handig, die ambtenaren laat dit volgens hem duidelijk zien. Ook Van der Steenhoven constateert wel degelijk een ‘joie de vivre’ bij zijn ambtenaren. De SG is het met Dieten eens dat het geven van persoon­ lijke aandacht hierbij enorm motiverend werkt. Stoové hoopt vooral op trotse ministers: ‘Voor ons als uitvoeringsorganisatie scheelt het een slok op een borrel als een minister trots voor zijn ambtenaren staat.’ De samenvatting van dit rondetafelgesprek is te beluisteren op www.pm.nl

PM 15 / 2

35

advertorial

Personalities in het openbaar bestuur

TEKST Leon Klinkers

Op 31 januari vierde Reuring! zijn eerste verjaardag met een glaasje en een heuse fotoshoot waarbij het publiek zijn meest kenmerkende eigenschap prijsgeeft. Gastheer Peter Heij van het ministerie van VenW laat zich onder de noemer ‘zorgzaam’ vastleggen op de gevoelige plaat. Anderen presenteren zichzelf als vrouwelijk, energiek, verbindend, creatief of beeldend. Personalities genoeg in het publiek dus. Peter Heij kiest voor het thema personalities om tegenwicht te bieden aan de discussies over structuur, taken en bevoegdheden. ‘Het gaat te weinig over persoonlijkheden en verbindingen tussen mensen. We moe­ ten het meer hebben over de kwaliteit die ambtenaren inzetten in hun werk en in de organisatie,’ stelt de plaatsvervangend SG. De eerste gast, Tjibbe Joustra, crisiscoördinator en boevenvanger, ken­ schetst zich met ‘rustig blijven’. Rust is in zijn loopbaan, gemarkeerd door diverse affaires, essentieel. Joustra: ‘Natuurlijk probeer je er tegenwicht aan te geven. Maar door de kracht van de media in het beginstadium lukt je dat pas na verloop van tijd, als de druk ervan af is. Pas dan kan de balans terug worden gevonden.’ Mariënne Verhoef is de tweede gast. Zij vormt de belichaming van Spirit, een verandertraject dat ze als pSG op het ministerie van Financiën trok, maar wat nu de naam van de jeugdzorginstelling is waar ze leiding aan geeft. Drie maanden geleden verliet ze de Haagse vierkante kilometer en ze zegt het ‘heerlijk’ te vinden om nu midden in de echte problemen te staan. Ten slotte komt ook Laurens Jan Brinkhorst aan het woord, tegenwoordig hoogleraar internationaal recht op de Campus Den Haag. Hij kwam op zijn fiets regelrecht van zijn eerste college. Brinkhorst is vooral ‘interna­ tionaal’. Zijn bloed verenigt, naast het Nederlandse, zowel het Portugese, het Franse als het Indische. De drie gasten geven de voorkeur aan het werken met sterke persoon­ lijkheden. Ook zijn ze het erover eens dat de Tweede Kamer volgens hen geen stimulator voor vernieuwingen is en dat de ambtelijke cultuur ini­ tiatief plat slaat. De poldercultuur neigt volgens hen naar sociale rust en

een gepolitiseerde cultuur zou meer beweging kunnen brengen. Maar de rol van de eigen persoonlijkheid komt nog niet echt ter sprake. Het blijkt lastig in Den Haag ‘persoonlijk’ te worden. Columnist Jorrit de Jong spreekt in zijn column van ‘functioneel kwaad’. ‘Van bazen die tieren, vloeken en schelden wordt al snel gedacht: die zal het wel moeilijk hebben thuis, kan niet goed met zijn emoties omgaan of heeft het inderdaad te druk.’ De Jong benadrukt dat de ambtelijke wereld ook een menselijke wereld is. Dan gaat ook het publiek zich er actief mee bemoeien. ‘Jullie praten te veel over persoonlijkheden. Wat breng je nu zelf in?’ Met andere woorden: maakt het uit of Joustra, Verhoef of Brinkhorst minister is van, bijvoorbeeld, LNV? Wat maakt het succes? ‘Natuurlijk is er verschil,’ zegt Joustra. ‘Toen Donner me vroeg voor mijn huidige baan, wist ik donders goed waarom ik gevraagd werd. Natuurlijk weet hij wat mijn benadering is en wat mijn persoonlijke drijfveren zijn. Dat is niet willekeurig!’ De tijd vliegt en Mark Frequin heeft het gevoel iets geraakt te hebben. Hij vraagt Peter Heij of er zaken verhelderd zijn. ‘We krijgen moeilijk vat op het onderwerp,’ reflecteert Heij. Toch vat hij de discussie vervolgens kort en bondig samen: ‘We zijn niet gewend om over het thema te spre­ ken en aan te geven waar we kwetsbaar in zijn. En toch doet het ertoe wie op een bepaalde plek zit.’ Zoals het een zorgzame gastheer betaamt, dankt Heij zijn gasten. Brink­ horst typeert hij als een ‘gedreven docent die iets wil overbrengen, wat ook weer zijn grenzen heeft’. Joustra wordt neergezet als een ‘rust bren­ gende professional die je vol vertrouwen een ingewikkeld thema als terrorismebestrijding toevertrouwt’. Verhoef ziet hij als een ‘verbonden netwerker en soulmate’. Zo werd het toch nog persoonlijk(er) in Den Haag.

foto’s Adrian Woods

foto Wiebe Kiestra

Persoonlijk komt wel erg dichtbij

Het volgende Reuring!Café – Een slimme overheid. Met ICT? – vindt plaats op 21 februari in het Nutshuis, Riviervismarkt 5, Den Haag. Host is ICTU. M.m.v. Willem Vermeend, Arthur Docters van Leeuwen en Tom Rodrigues. Zaal open: 16.30 uur, aanvang 17.00 uur. Informatie en aanmelden: www.vom-online.nl.

service < Verkiezingen op komst Woensdag 7 maart zijn er weer verkiezingen, dit keer voor de Provinciale Staten. Welke ­issues spelen er in de twaalf provincies? Noord-Holland: kustverdediging topprioriteit Een goede kustverdediging is in Noord-Holland noodzakelijk, dus staat dit thema zowel bij het CDA als bij de VVD hoog op de prioriteitenlijst. Het CDA schenkt verder veel aandacht aan Schiphol en zet zich ook in voor het belang van kleine dorpskernen. Zuid-Holland: behoud van het landschap Het behoud van het karakteristieke landschap is een belangrijk thema in Zuid-Holland. De PvdA is tegen een ‘glasconcentratie in het nationaal landschap Hoeksche Waard’. Het CDA meent dat er voldoende kansen moeten blijven voor agra­ riërs, mede daarom pleiten de christendemocra­ ten voor een ‘groen en zelfstandig Rijnwoude’. Utrecht: woningnood aanpakken Utrecht blijft kampen met woningnood. De PvdA wil de schaarse ruimte goed benutten en zor­ gen voor voldoende betaalbare woningen. Het CDA wil starters op de woningmarkt financieel bijstaan. Flevoland: geen wachtlijsten jeugdzorg Het rijk moet bij het toekennen van gelden voor de jeugdzorg rekening houden met het grote aantal jonge mensen dat in Flevoland woont, vindt het CDA. De PvdA heeft geconstateerd dat instroom in de jeugdzorg toeneemt en vindt het bestaan van wachtlijsten onacceptabel. ‘Snelle hulpverlening dichtbij huis is de oplossing,’ aldus de PvdA.

TEKST josien hillen

Friesland: Friese universiteit oprichten Een van de issues in Friesland is de oprichting van een Friese universiteit. Daarmee sla je twee vliegen in één klap, zo meent het CDA. De Friese taal wordt veiliggesteld en uitstroom van jon­ geren die elders een opleiding willen volgen, wordt zo tegengegaan. De PvdA roemt de Friese natuur en blijft zich vooral inzetten voor het Waddengebied. Minder en op termijn zelfs be­ ëindigen van militaire oefeningen is het credo.

Gelderland: culturele samenwerking De PvdA wil dat het cultuurbeleid van steden op elkaar wordt afgestemd. Samenwerking is be­ langrijker dan concurrentie. Arnhem en Nijme­ gen hoeven niet elk een eigen stadsschouwburg, filmhuis of gemeentelijk museum. Het CDA richt zich op kenniscentra zoals het UMC Radboud, de Radboud Universiteit Nijmegen en Wageningen Universiteit. Deze moeten verder worden uitge­ bouwd tot een ‘Food and Health Valley’.

Groningen: opslag kernafval De PvdA is een groot voorstander van de aanleg van de Zuiderzeelijn, de snelle verbinding tus­ sen Amsterdam en Groningen. Een heikel punt in de provincie is de opslag van kernafval in zoutkoepels. Terwijl de VVD dit een goed plan vindt, zien het CDA en de PvdA dit als een be­ dreiging voor het milieu.

Noord-Brabant: meer beweging De PvdA heeft zich ten doel gesteld Noord-Bra­ bant over vier jaar tot de top drie van gezondste provincies te laten behoren. Daartoe moet be­ weging worden gestimuleerd. Het CDA richt zich op werkgelegenheid en op het stimuleren van ondernemerschap op het platteland.

Overijssel: monumenten restaureren Voor de toeristenindustrie is het belangrijk dat de restauratie van beeldbepalende monumen­ ten aandacht krijgt. Een taak van de provincie, zo meent het CDA. De PvdA ziet een belangrijke provinciale rol weggelegd in het midden- en kleinbedrijf om dorpseconomieën te bevorderen.

Limburg: grensoverschrijdend oriënteren De PvdA wil dat Nederland weer voorop gaat lopen met duurzame energie. Het CDA wil dat Limburg zich grensoverschrijdend oriënteert. Zo moet er aandacht komen voor buitenlandsetalenonderwijs, wonen over de grenzen en het met Duitsland en België afstemmen van veilig­ heidsbeleid en onderlinge bereikbaarheid.

Drenthe: fietspaden aanleggen Drenthe is zijn koppositie als beste fietsprovincie kwijtgeraakt aan Gelderland en moet deze titel weer terugverdienen, vindt het CDA. Dus moe­ ten er nieuwe fietspaden worden aangelegd. Ook wil het CDA de TT van Assen internationale allure geven. Zowel het CDA als de PvdA schenkt aandacht aan vliegveld Eelde. Er moet gestreefd worden naar een goede bedrijfsvoering.

Zeeland: industriële bedrijvigheid De ligging in de Delta tussen Antwerpen en Rotterdam biedt volgens de PvdA kansen om bestaand beleid op het gebied van haven- en industriële bedrijvigheid verder uit te bouwen, zij het binnen de kaders van een duurzame ont­ wikkeling. Het CDA voegt daar nog aan toe dat er in Zeeland een optimaal vestigingsklimaat voor grote industrieën gecreëerd moet worden.

evenementen 21 februari

7 maart

www.sbo.nl/leiderschap.htm

13 en 14 maart

REURING!Café Een slimme overheid met ICT?! VOM Nutshuis, Den Haag www.vom-online.nl

Nationale Debatcyclus Sociale Zekerheid Blomberg Instituut WTC, Rotterdam www.debatcyclus.nl/socialezekerheid

9 maart

2-daagse cursus Wegwijs in de gemeente Congres- en Studiecentrum VNG Hotel De Ville, Groningen www.cs-vng.nl

1 maart

8 maart

Jonge Ambtenarendag 2007 Piazza Diverse locaties, Den Haag www.jongeambtenarendag.nl

Conferentie Bereikbaarheid Zuidvleugel Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Hilton, Rotterdam www.sbo.nl/

6 maart 2-daagse cursus Geneesmiddelen & de farmakolom Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Regardz Meeting Center, Amsterdam Zuid www.sbo.nl/geneesmiddelen.htm

8, 15, 28 maart en 10 april 4-daagse leergang Leiderschap voor vrouwen in het onderwijs Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Hotel Lapershoek, Hilversum

Schriftelijke leergang Medewerker P&O Euroforum www.euroforum-uitgeverij.nl/

14 maart Congres Werken in de toekomst RPMS Pakhuis de Zwijger, Amsterdam www.rpms.nl

13 en 14 maart 2-daagse cursus Financieel management voor niet-financiële ambtenaren Congres- en Studiecentrum VNG Theater De Mythe, Goes www.cs-vng.nl

14 en 15 maart Congres HRM nieuwe stijl Euroforum Figi, Zeist www.euroforum.nl/hrmnieuwestijl.htm

14 en 15 maart 2-daagse praktijkcursus Werken met het nieuwe besluit bodemkwaliteit Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Hilton, Rotterdam www.sbo.nl/bouwstoffenbesluit.htm

PM 15 / 2

37

advertentie

et cetera >

Verkiezing Overheidsmanager van het Jaar 2007 van start

Mijn vrijheid Toegegeven, Mijn vrijheid van Ayaan Hirsi Ali ligt al een hele tijd in de boek­ winkel, dus misschien komt deze re­ censie voor sommige lezers als mosterd na de maaltijd. Het boek appelleerde in eerste instantie niet aan mijn nieuws­ gierigheid. Wat was er in vredesnaam over Hirsi Ali te vertellen dat we nog niet weten? Alles over haar leek na alle Kamerdebatten, krantenartikelen en televisie-interviews wel gezegd. Toch blijkt de officiële autobiografie, die duidelijk door een of meerdere ghostwriters is geschreven, een beeld te geven van Ayaan Hirsi Ali, dat ik tot

V

oor de tiende keer is de zoektocht naar

de Overheidsmanager van het Jaar gestart. De jury, onder leiding van oud-vice-premier Hans Dijkstal, roept een ieder op kandidaten voor de Overheidsmanager van het Jaar 2007 aan te melden. Met deze prestigieuze prijs worden de kwaliteiten van de manager bij de overheid zichtbaar gemaakt en wordt het imago van de overheidsmanager versterkt.

Kandidaten kunnen tot 1 juni 2007 worden aangemeld via www.overheidsmanager.nl

Martin van Rijn, Directeur-Generaal Gezondheidszorg, Overheidsmanager van het Jaar 2006

DE VERKIEZING OVERHEIDSMANAGER VAN HET JAAR WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR: MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES BESTUUR & MANAGEMENT CONSULTANTS (BMC) GRAND HOTEL HUIS TER DUIN HET EXPERTISE CENTRUM PRICEWATERHOUSECOOPERS (PWC) HANDVESTGROEP PUBLIEK VERANTWOORDEN KRING VAN PROVINCIESECRETARISSEN VERENIGING VAN GEMEENTESECRETARISSEN (VGS) BINNENLANDS BESTUUR PM, HÉT MAGAZINE VOOR DE OVERHEID

38

nu toe niet kende. De helft van het boek gaat over haar jeugd. Dat haar vader in het So­ malië van Siad Barre jarenlang gevangen zat vanwege zijn politieke as­ piraties, wist ik niet en het werpt een nieuw licht op haar eigen politieke carrière. De omstandigheden in de hoorn van Afrika zijn bar en boos. Haar moeder is vaak van huis om eten voor het gezin bij elkaar te sprokkelen. Ze laat haar zoon en twee dochters onder de hoede van haar moeder achter. De grootmoeder van Ayaan, lid van de Darod-clan, werd op haar dertiende uitgehuwelijkt aan een man van 40 die al getrouwd was. ‘Mijn grootmoeder beschouwde gevoelens als domme toegeeflijkheid jegens jezelf,’ schrijft Ayaan. Deze vrouw, die zelf nog midden in de nomaden­ traditie stond, zorgt ervoor dat Ayaan en haar zusje op jeugdige leeftijd worden besneden. Het levensverhaal dat zich ontrolt – eerst zoekt het gezin de wijk in het voor een kind zeer beangstigende Saudi-Arabië, dan wonen ze jarenlang in armoedige omstandigheden in Kenia – krijgt de lezer al snel in de greep. Ik herinnerde mij hoe Ayaan Hirsi Ali als Tweede Kamerlid harde kritiek uitte op de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking. Zij kreeg van alle andere fracties de wind van voren, terwijl je zou zeggen dat iemand met haar achtergrond op zo’n terrein toch enig recht van spreken heeft. Met die achtergrond heeft zij in Den Haag niet te koop gelopen. Er waren wel insinuaties, met name over die besnijdenis, maar die waren uitsluitend bedoeld om haar te verzwakken of te beledigen. De enorme kennis die zij meebracht (van meerdere talen, etniciteiten en complexe dekolonisatie­ processen) kon zij in de Haagse politieke arena totaal niet benutten. Ook haar ervaringen als nieuwkomer in Nederland met het aanvragen van asiel, de toestand in de centra en het inburgeren, hadden van haar een heel waardevol Kamerlid kunnen maken, als deze notaminnende na­ tie wat meer open zou staan voor de realiteit. De kracht van Mijn vrijheid ligt in de eerlijke, heldere toon, waarin Ayaan uitweidt over de relatie met haar vader, moeder en jonggestorven zusje. Er wordt beweerd dat Leon de Winter een deel van het schrijfwerk op zich heeft genomen. Als dat zo is, dan heeft hij dit goed gedaan. In Amerika is het voor dit soort biografieën heel gebruikelijk om met ghostwriters te werken. Laten we ook in dat op­ zicht eens volwassen worden. Ayaan Hirsi Ali is als persoon een maatje te groot gebleken voor Nederland. Wie Mijn vrijheid leest, begrijpt waarom. < [Guikje Roethof]

Mijn vrijheid Ayaan Hirsi Ali 447 pagina’s Uitgeverij Augustus, € 19,90

PM 15 / 2

Adv_OMvhJ_06_PM kopie.indd 1

25-01-2007 12:17:32

et cetera <

Een nieuwe Europese droom voor Nederland TEKST rianne waterval FOTO’S boudewijn steur

Van Europese leiders tot Hollandse ‘CEO’s’. Bestuurskundigen kwamen op 8 februari massaal naar de vierde editie van het Festival der Bestuurskunde in Eindhoven. Het thema: dromen over Neerlands’ toekomst met Jan Peter Balkenende en José Manuel Barroso. Nu het regeerakkoord is getekend heeft de premier weer tijd voor andere bezigheden. Balkenende vraagt zich op het Festival der Bestuurskunde hardop af of de Nederlander wel durft te dromen. Ondanks het veelge­ hoorde motto ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, wordt er volgens de premier wel degelijk gedroomd. ‘Niet geld en regeltjes, maar ideeën, overtuigingen en ambities laten ons land draaien,’ houdt hij zijn gehoor in het Eindhovense Evoluon voor. tegen de Europese grondwet. Volgens hem kan de politiek een voorbeeld De minister-president droomt van een Nederland dat ‘dynamiek en ge­ nemen aan het bedrijfsleven. ‘Voor bedrijven is grensoverschrijdende borgenheid met elkaar weet te verbinden’. Onderwijs, goed bestuur, het samenwerking volstrekt normaal. We moeten niet in onze kleine haven benutten van maatschappelijke banden op kleine schaal en nauwe sa­ blijven dobberen, maar het ruime menwerking met de Europese part­ sop kiezen. Daar zijn de grote vissen ners zijn volgens hem de belangrijk­ ‘Mijn droom is dat Brabant binnen een aantal ste speerpunten voor de toekomst. jaar de meest innovatieve regio is in Europa’ te vangen.’ Hij benadrukt dat dro­ men moeten leiden tot actie. Hij is Balkenende vindt dat het tijd is een eind op weg wanneer het gaat voor een update van om het verwezenlijken van zijn droom. ‘Na de zon geeft Philips het meeste de regels van het Europese spel. ‘Zodra we een licht op aarde.’ nieuwe regering hebben, kunnen we snel aan Oud-minister Hanja Maij-Weggen, tegenwoordig Commissaris van de het werk.’ Een Europese grondwet is vol­ Koningin, is ambitieus en trots op haar provincie. ‘Mijn droom is dat Bra­ gens hem niet de oplossing. Het Franse en bant binnen een aantal jaar de meest innovatieve regio is in Europa.’ Op Nederlandse ‘nee’ tegen de grondwet was dit moment staat Brainport, de titel die de regio Zuidoost-Brabant sinds ‘kristalhelder’. De premier is voorstander drie jaar in de landelijke beleidsnota’s draagt, op de vierde plaats. Het van een nieuw, eenvoudiger verdrag dat streven is om Stockholm in 2013 van de eerste plaats verdreven te heb­ ‘bestaande verdragen aanvult en verandert ben. waar nodig’. Zij deelt deze droom met Alexander Sakkers, burgemeester van Eindho­ Ook Barroso, die daags voor het festival nog ven. ‘We zijn bereid om een proeftuin te zijn op het gebeid van mobiliteit benadrukte dat Nederland haast moet maken met en technologie,’ stelt hij. Samenwerking is volgens hem essentieel. ‘Over­ het vinden van een oplossing voor de afgewezen heden moeten niet alleen onderling samenwerken, zij moeten ook luiste­ grondwet, pleit voor een nieuw verdrag dat oproept ren naar datgene wat de kenniswereld en het bedrijfsleven aandragen.’ tot efficiëntere en snellere besluitvorming in de EU. Hij schrijft de afgekeurde grondwet echter nog niet af. Koester je vijand De voorzitter van de Europese Commissie geeft Tussen de bedrijven door is er ook nog tijd voor de uitreiking van prijzen. aan dat Europa in de afgelopen vijftig jaar radi­ Jos Koffijberg, onderzoeker aan het Nicis Instituut, mag de G.A. van Poelje caal veranderd is en dat de Europese landen Jaarprijs in ontvangst nemen voor zijn proefschrift over volkshuisvesting. zullen moeten bewegen: ‘Er zijn terreinen De L.P. van de Spiegelprijs gaat naar Herman van Gunsteren. Volgens jury­ waar we Europa meer, en niet minder, no­ lid Arthur Ringeling is de politiek filosoof altijd goed voor een tegendraads dig hebben.’ Hij wijst erop dat lidstaten de inzicht: ‘Als tout La Haye uitspreekt dat er een ministerie van Veiligheid Europese Commissie soms ook vragen om moet komen, wijst hij op de gevaren ervan.’ in te grijpen. ‘Zonder de Europese Unie is Tijdens de workshoprondes mogen de aanwezigen in actie komen. De er bijvoorbeeld geen antwoord mogelijk deelnemers kunnen kiezen uit een groot aantal workshops waarin het op de klimaatverandering,’ aldus Bar­ thema van de dag duidelijk naar voren komt. Er zijn bijeenkomsten over roso. de lokale, de provinciale en de Europese droom. Hiernaast kunnen de bestuurskundigen ‘dromen’ over democratie, sociale innovatie en de in­ Dobberen richting van Nederland als waterland. Niet alleen Europese en nationale lei­ Aan Paul Haenen, alias dominee Gremdaat, de eer om de dag af te ders zijn aanwezig op dit festival, ook sluiten. Hij pleit ervoor om ‘je vijand te koesteren en te omhelzen’. Met de regio is goed vertegenwoordigd. de samenwerking tussen Balkenende en Bos vormt Nederland volgens Harry Hendriks, CEO van Philips Ne­ hem ‘een droomvoorbeeld’ voor de hele wereld: ‘Durf te dromen van de derland, maakt zich zorgen over de onmogelijke combinatie.’ verlamming van Europa na het ‘nee’ PM 15 / 2

39

beau monde

Ambtenaren in actie Voor het eerst in 23 jaar staakten de rijksambtenaren op grote schaal. Uit het hele land kwamen ze, uitgedost met fluitjes, spandoeken, felgekleurde hesjes, petjes en sjaaltjes, per bus naar Den Haag om minister Remkes duidelijk te maken dat de maat vol is. Vooral de Belastingdienst was goed vertegenwoordigd.

Wat: Waar: Wanneer:

Demonstratie rijksambtenaren Centrum Den Haag Dinsdag 13 februari 2007, 12.00 – 14.30 uur

Harry Vink, Willard Faber, Bennie Fekinga en Wiebo Veerkamp (v.l.n.r.) van de Belastingdienst Ommen zijn er helemaal klaar voor. ‘Als Remkes een discussie wil, dan kan hij die krijgen. We hebben een bek als een scheermes en lusten hem rauw.’

Als medewerkers van de Belastingdienst in Amsterdam vinden Miranda Meurs (l.) en Muriël Vrij dat ze recht hebben op meer loon. Want: ‘We krijgen spugende, schreeuwende, scheldende en met pennen gooiende mensen aan de balie.’

Ricky Stolk (v.) en Marnix Reinhard van de Belastingdienst in Amersfoort denken aan de jonge talentvolle ambtenaren. ‘Ze worden ondergewaardeerd en gaan daardoor buiten de overheid kijken voor werk.’

De demonstrerende ambtenaren lopen vanaf het Malieveld naar het ministerie van Binnenlandse Zaken om daarna langs het Binnenhof terug te keren naar het Malieveld. De spandoeken bieden tegen elkaar op. ‘Haal die voet eens van de REM(kes)!’ is zeker niet een van de slechtste.

Sander Stegeman (l.), Yvonne Rodolf en Wim Bloemberg van Rijkswaterstaat zijn met de bus uit Arnhem gekomen. Ook zij steunen de eisen van de vakbonden: 2,5 procent loonsverhoging, honderd euro extra voor de zorgverzekeringspremie en een volledige dertiende maand.

De dames Karen (l.) en Juanita van Rijkswaterstaat Utrecht lopen mee in de demonstratie, maar hebben behoudens een button afgezien van de gangbare stakingsoutfit.

Deze twee heren zijn werkzaam voor de douane te Vlissingen en willen niet met hun naam in PM. Dat het blad gelezen zou worden door politici levert hoongelach op. ‘Zo sneeuwwitje, zeker net uit de Efteling ontsnapt?’

Henk van Zadelhoff, werkzaam bij het ministerie van Financiën, verwoordt de boodschap kort maar krachtig: ‘Jammer dat sommigen verwachten dat anderen de kastanjes voor hen uit het vuur halen.’

Dit bont uitgedoste gezelschap is een delegatie van de Belastingdienst uit Hoofddorp. Ze willen waardering en wel nu!

Frans Roberts van de Belastingdienst Eindhoven is nog gaan werken voordat hij op de bus stapte. ‘Jij zit zeker bij de vakbond die geen vergoeding uitkeert,’ roept een collega hem lachend toe.

Ook Jantje uit Den Haag moet eraan geloven. Naast hem twee organisatoren van de manifestatie. Geert Witte (r.) van de douane in Rotterdam is tevreden over de opkomst. ‘Het is tot veel mensen doorgedrongen dat dit onze laatste kans is.’ Theo van de douane in Vlissingen wil alleen met zijn voornaam in PM.

Louis, ook van de Belastingdienst, is vanmorgen om kwart over acht uit Venlo vertrokken. Bijna de helft van de Venlose afdeling is mee. ‘Jammer dat het lang niet voor alle instanties opgaat.’